Stanisław Łojasiewicz

Stanisław Łojasiewicz
Data i miejsce urodzenia	9 października 1926 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	14 listopada 2002 ; Włochy
	Profesor nauk matematycznych
	Specjalność: geometria semi- i subanalityczna, analiza różniczkowa
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1950
Habilitacja	1957
Profesura	1962
	Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	członek rzeczywisty
Status PAU	członek czynny
	Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński
Okres zatrudn.	1946-1996
	Odznaczenia

Stanisław Łojasiewicz (ur. 9 października 1926 w Warszawie, zm. 14 listopada 2002 we Włoszech) – polski matematyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk^[1].

Biogram

Syn Stanisława (1870–1933), radcy sądowego. W 1945 rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jeszcze będąc studentem pracował na uczelni jako wolontariusz. Badał teorię równań różniczkowych, w której to dziedzinie doktoryzował się trzy lata po ukończeniu studiów (1950)^[2]. Po doktoracie zajął się zagadnieniami teorii dystrybucji. Na zaproszenie sławnego francuskiego matematyka, Laurenta Schwartza, wyjechał do Paryża. Podczas pobytu we Francji samodzielnie rozwiązał tzw. problem dzielenia dystrybucji przez funkcje analityczne, który sprawiał kłopot tamtejszym matematykom. Sposób rozwiązania tego problemu został nazwany nierównością Łojasiewicza. W oparciu o analizę tej nierówności stworzył dwa nowe działy matematyki: geometrię semianalityczną, która później rozwinęła się w geometrię subanalityczną oraz analizę różniczkową.

Od 1958 prowadził badania za granicą na uniwersytetach w Chicago, Berkeley oraz Princeton. Rozbudował tam swoją teorię geometrii semianalitycznej. W późniejszych latach wykładał także we Włoszech (Piza), Hiszpanii (Valladolid, Madryt) oraz na zaproszenie UNESCO w Argentynie (Buenos Aires). W 1970 r. na Międzynarodowym Kongresie Matematyków (ICM) w Nicei wygłosił invited address na temat zbiorów semianalitycznych w sekcji Géométrie et Topologie. Analyse sur les varietés^[3]. Rok później został wybrany do Polskiej Akademii Nauk, której członkiem rzeczywistym stał się w 1980. Od samego początku istnienia Instytutu Matematycznego PAN był mocno zaangażowany w jego prace. W Instytucie Matematyki UJ prowadził regularnie seminaria z zakresu analizy różniczkowej i teorii osobliwości. Jego działalność naukowa i dydaktyczna przyciągnęła grupę uczniów, z której z czasem wyrosła szkoła matematyczna. Wśród jej przedstawicieli byli uczeni z Krakowa, Warszawy, Gdańska, Łodzi, Kielc oraz ośrodków za granicą (we Francji, Włoszech, Holandii, Hiszpanii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii).

W swoim dorobku miał ponad 70 publikacji, m.in. Wstęp do teorii funkcji rzeczywistych (1973) oraz Wstęp do geometrii analitycznej zespolonej (1988). Jego prace dotyczyły równań różniczkowych, mechaniki teoretycznej, analizy różniczkowej, teorii dystrybucji i geometrii analitycznej^[4]^[5].

Był członkiem czynnym PAU^[6], Academia Europea stworzonej przez Unię Europejską oraz papieskiej Pontificia Academia Scientiarum w Watykanie, w której prezydium przez wiele lat zasiadał. Zasiadał w Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej w Warszawie. Otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień^[7], m.in. Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (1998)^[8], Nagrodę im. Alfreda Jurzykowskiego (1985)^[9], Medal Komisji Edukacji Narodowej, Medal im. Wacława Sierpińskiego (1984)^[10], Medal im. Stefana Banacha^[11]. W 1968 został laureatem nagrody państwowej I stopnia^[12].

W życiu prywatnym interesował się muzyką poważną (grał na fortepianie), turystyką górską, narciarstwem oraz literaturą hiszpańską i włoską. Zmarł 14 listopada 2002 wracając z konferencji naukowej we Włoszech. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[13] (kw. GD-płn.-7).

Grób prof. Stanisława Łojasiewicza na cmentarzu Rakowickim

Upamiętnienie

Nowo wybudowaną ulicę w Krakowie na terenie III Kampusu UJ, przy której mieści się Wydział Matematyki i Informatyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, nazwano imieniem prof. Stanisława Łojasiewicza.

Od 2010 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim odbywa się corocznie Wykład Łojasiewicza poświęcony jego pamięci. Wykładowi towarzyszą warsztaty przygotowujące^[14].

Rok	Wykładowca	Uniwersytet	Kraj	Tytuł
2010	Shing-Tung Yau	Harvard University	Chiny / Stany Zjednoczone	Coupled system of Hermitian metrics with Hermitian Yang-Mills system
2011	Richard S. Hamilton	Columbia University	Stany Zjednoczone	The Ricci flow in lower dimensions
2012	Bernard Malgrange(inne języki)	Uniwersytet Henri Poincaré(inne języki)	Francja	Differential algebraic groups
2013	Neil Trudinger	Australian National University	Australia	Optimal transportation in the 21st century
2014	Fernando Codá Marquez(inne języki)	Princeton University	Brazylia / Stany Zjednoczone	The min-max theory of minimal surfaces and applications
2015	Noga Alon	Tel Aviv University	Izrael	Signrank and its applications in combinatorics and complexity
2017	Artur Avila	Instituto Nacional de Matemática Pura e Aplicada(inne języki) / Centre national de la recherche scientifique	Brazylia / Francja	One-frequency Schrödinger operators and the almost reducibility conjecture
2018	Luis A. Caffarelli	University of Texas at Austin	Argentyna / Stany Zjednoczone	Some models of segregation
2023	Maksym Radziwiłł	University of Texas at Austin	Polska / Kanada / Stany Zjednoczone	Recent developments in analytic number theory

Przypisy

↑ Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Stanisław Łojasiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-10-17] .
↑ Stanisław Łojasiewicz. Mathematics Genealogy Project. [dostęp 2015-08-08].
↑ Jego referat Sur les ensembles semi-analytiques został opublikowany w tomie 2 Actes du Congrès International des Mathématiciens 1970, s. 237-241.
↑ Łojasiewicz, Stanisław (1926-2002). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2017-08-22].
↑ Stanisław Łojasiewicz (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2017-08-22]. (ang.).
↑ Pozostaną w naszej pamięci. pau.krakow.pl. [dostęp 2015-08-08].
↑ Roman Duda, Matematycy XIX i XX wieku związani z Polską, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012, s. 280-281.
↑ M.P. z 1998 r. nr 36, poz. 495.
↑ Jerzy Krzywicki, Jan Mycielski, Czesław Ryll-Nardzewski, Adam Sobiczewski, Kazimierz Urbanik, Nagrody Fundacji Jurzykowskiego w matematyce. Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne XXXVI (2000), s.163-168. [dostęp 2015-08-08].
↑ Medal i Wykład im. Wacława Sierpińskiego. Polskie Towarzystwo Matematyczne. [dostęp 2015-08-08].
↑ Medal im. Stefana Banacha. Instytut Matematyczny PAN. [dostęp 2016-06-02].
↑ Nowiny Rzeszowskie, nr 172 (5927), 20-21-22 lipca 1968, s. 2.
↑ Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 173, ISBN 978-83-233-4527-5 .
↑ Wykład Łojasiewicza – Instytut Matematyki Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], www.im.uj.edu.pl [dostęp 2016-12-27] .

Bibliografia

Paweł Stachnik, Wygrała matematyka, w: Dziennik Polski z dn. 5 marca 2002, ISSN 0137-9089.
Odeszli wybitni krakowianie, w: Dziennik Polski z dn. 18 listopada 2002, ISSN 0137-9089.
Uroczystość odnowienia doktoratu Profesora Stanisława Łojasiewicza, Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne t. 36 (2000), s. 169-173. [1]
Wiesław Pawłucki, Stanisław Łojasiewicz (1926-2002), Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne 39 (2003), s. 183-190. [2]

[LN-1] Prof. zw. dr hab. czł. rzecz. PAN Stanisław Łojasiewicz, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2019-10-17] .

[math-2] Stanisław Łojasiewicz. Mathematics Genealogy Project. [dostęp 2015-08-08].

[3] Jego referat Sur les ensembles semi-analytiques został opublikowany w tomie 2 Actes du Congrès International des Mathématiciens 1970, s. 237-241.

[bn-4] Łojasiewicz, Stanisław (1926-2002). Katalog elektroniczny Biblioteki Narodowej. [dostęp 2017-08-22].

[go-5] Stanisław Łojasiewicz (publikacje i cytowania). scholar.google.pl. [dostęp 2017-08-22]. (ang.).

[pau-6] Pozostaną w naszej pamięci. pau.krakow.pl. [dostęp 2015-08-08].

[7] Roman Duda, Matematycy XIX i XX wieku związani z Polską, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2012, s. 280-281.

[8] M.P. z 1998 r. nr 36, poz. 495.

[jur-9] Jerzy Krzywicki, Jan Mycielski, Czesław Ryll-Nardzewski, Adam Sobiczewski, Kazimierz Urbanik, Nagrody Fundacji Jurzykowskiego w matematyce. Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego, Seria II: Wiadomości Matematyczne XXXVI (2000), s.163-168. [dostęp 2015-08-08].

[ms-10] Medal i Wykład im. Wacława Sierpińskiego. Polskie Towarzystwo Matematyczne. [dostęp 2015-08-08].

[MB-11] Medal im. Stefana Banacha. Instytut Matematyczny PAN. [dostęp 2016-06-02].

[12] Nowiny Rzeszowskie, nr 172 (5927), 20-21-22 lipca 1968, s. 2.

[13] Jan WiktorJ.W. Tkaczyński Jan WiktorJ.W. (red.), Pro Memoria III. Profesorowie Uniwersytetu Jagiellońskiego spoczywający na cmentarzach Krakowa 1803-2017, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2018, s. 173, ISBN 978-83-233-4527-5 .

[14] Wykład Łojasiewicza – Instytut Matematyki Uniwersytetu Jagiellońskiego [online], www.im.uj.edu.pl [dostęp 2016-12-27] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

XX wiek	1992: Stanisław Łojasiewicz, Czesław Olech, Czesław Ryll-Nardzewski, Andrzej Schinzel 1996: Aleksander Pełczyński 1997: Joram Lindenstrauss 1998: Kazimierz Urbanik 1999: Friedrich Hirzebruch 2000: Wiesław Żelazko
XXI wiek	2001: Gilles Pisier 2004: Tadeusz Figiel, Nigel Kalton 2006: Stanisław Kwapień 2007: William B. Johnson 2009: Stanisław L. Woronowicz 2011: William T. Gowers 2014: Tomasz Łuczak 2015: Henryk Iwaniec 2022: Michel Talagrand 2023: Przemysław Wojtaszczyk