Szonów (Czechy)

Szonów
Šenov
	; Kościół Opatrzności Bożej w Szonowie
Herb	Flaga
Państwo	Czechy
Kraj	morawsko-śląski
Powiat	Ostrawa-miasto
Prawa miejskie	1998
Burmistrz	Jan Blažek
Powierzchnia	16,63 km²
Wysokość	255 m n.p.m.
Populacja (2010); • liczba ludności; • gęstość	; 5919; 336 os./km²
Kod pocztowy	739 34
	Położenie na mapie kraju morawsko-śląskiego Szonów
	Położenie na mapie Czech Szonów
	49°47′03″N 18°22′47″E/49,784167 18,379722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Szonów^[1] (cz. Šenov, dawniej również Šonov, niem. Schönhof) – miasto w powiecie Ostrawa-miasto, w kraju morawsko-śląskim, w Czechach. Według danych z 30 czerwca 2010 powierzchnia miasta wynosiła 1663 ha, a liczba jego mieszkańców 5919 osób.

Miasto Szonów położone jest nad rzeką Łucyną, ok. 9 km na południowy wschód od centrum Ostrawy i 6 km na wschód od Ostrawicy, w granicach historycznego Śląska Cieszyńskiego. Na zachodzie sąsiaduje z Ostrawą (z Bartowicami), na południu z Racimowem (z Datyniami Górnymi) i Więcłowicami, na północy i wschodzie z należącymi do powiatu Karwina Pietwałdem i Hawierzowem.

Prawa miejskie posiada od 1998 roku^[2]. Do 31 grudnia 2006 roku miasto wchodziło w skład powiatu Frydek-Mistek, 1 stycznia 2007 zostało objęte rozszerzonym powiatem Ostrawa-miasto.

Demografia

W latach 1869–2001^[3]:

Rok	1869	1880	1890	1900	1910	1921	1930	1950	1961	1970	1980	1991	2001
Liczba ludności	1915	2178	2407	2970	3441	3489	4264	4908	4772	5083	5465	5330	5406

W 2001 roku największą narodową mniejszość stanowili Słowacy (2,5%), następnie Morawianie (2%), Ślązacy i Polacy (po 0,6%). Osoby wierzące stanowiły 43,6%, z czego katolicy 81%^[4].

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Sonow^[5]^[6]^[7]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W latach 1576–1867 miejscowość była w posiadaniu rodziny Skrbeńskich z Hrziszcza.

W sprawozdaniu z poboru świętopietrza sporządzonym przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 jako jedną z 51 w archiprezbiteracie cieszyńskim wymieniono parafię w miejscowości Schonwald^[8]. Jeśli tę miejscowość zidentyfikować z Szonowem to parafia ta powstała jeszcze w XIV lub w pierwszej połowie XV wieku, a na podstawie wysokości opłaty w owym sprawozdaniu liczbę ówczesnych parafian (we wszystkich podległych wioskach) oszacować można na 105^[9]. Jeśli Schonwald to nie Szonów to miejscowa parafia pw św. Mikołaja Biskupa i Wyznawcy^[10] założona została później, w drugiej połowie XV lub w XVI wieku^[10]. Według dokumentów wizytacyjnych biskupstwa wrocławskiego z 1679 roku miejscowi parafianie posługiwali się językiem morawskim (concio Moravica) natomiast w 1847 nabożeństwa i śpiewy oraz nauczanie religii prowadzono w języku polskim^[11].

W 1869 wieś liczyła 1915 mieszkańców^[12],

Według austriackiego spisu ludności z 1910 roku wieś Szonów miała 3441 mieszkańców, z czego 3412 było zameldowanych na stałe, 2820 (82,6%) było czesko-, 528 (15,5%) polsko-, 58 (1,7%) niemieckojęzycznymi, a 6 osób posługiwało się innym językiem, 2883 (83,8%) było katolikami, 539 (15,7%) ewangelikami, 18 (0,5%) wyznawcami judaizmu a 1 osoba była innej religii lub wyznania^[13].

Po podziale Śląska Cieszyńskiego po I wojnie światowej miejscowość znalazła się w granicach Czechosłowacji. Podczas II wojny światowej Szonów został wchłonięty do III Rzeszy, a 3 maja 1945 zdobyty przez wojska Armii Czerwonej.

Pod koniec lat 40. XX wieku na wschodnim skraju Szonowa zaczęto budować nowe socrealistyczne osiedle robotnicze. 18 grudnia 1955 z miejscowości wydzielono 61 hektarów na poczet nowo powstałego miasta Hawierzowa. Sam Szonów prawa miejskie otrzymał w 1998 roku.

Zabytki

Katolicki kościół pod wezwaniem Opatrzności Bożej z 1764
Ewangelicki cmentarz i kaplica z 1896
Kościół czeskobraterski z 1937
Posągi św. Antoniego z Padwy i Jana Nepomucena z XVIII wieku
Obszar byłego zamku – park i budowla ze sgraffito Viléma Wünschego w stylu socrealistycznym

Urodzeni w Szonowie

Wacław Olszak (lekarz) – polski lekarz, działacz narodowy i społeczny na Śląsku Cieszyńskim;
Vilém Wünsche (1900-1984) – czeski malarz, grafik i ilustrator^[14]

Galeria

Kościół Opatrzności Bożej
Posąg w pobliżu kościoła
Szkoła muzyczna
Ulica Na Přervalině
Ulica Petřvaldská
Skrzyżowanie ulic Petřvaldská i V Družstvu
Przystanek kolejowy
Przystanek autobusowy

Zobacz też

Przypisy

↑ Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF.
↑ Město Šenov (cz.).
↑ Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 716–717. [dostęp 2010-10-13]. (cz.).
↑ Sčítaní lidu, domů a bytů 2001. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).
↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].
↑ H. Markgraf, J.W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.
↑ Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”. 27, s. 369–372, 1893. Breslau: H. Markgraf. (niem.).
↑ I. Panic, 2010, s. 322.
↑ ^a ^b I. Panic, 2010, s. 415.
↑ Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 185–186. ISBN 978-83-926929-5-9.
↑ Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 716–717. [dostęp 2010-10-09]. (cz.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
↑ Národní umělec, akademický malíř, a též šenovský rodák,Vilém Wünsche.

Linki zewnętrzne

Strona miasta (cz.)
Księgarnia i muzeum w Szonowie. kmsenov.wz.cz. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-19)]. (cz.).

[1] Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 11. Europa, Część I, 2009 Publikacja w formacie PDF.

[2] Město Šenov (cz.).

[3] Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 716–717. [dostęp 2010-10-13]. (cz.).

[4] Sčítaní lidu, domů a bytů 2001. [dostęp 2010-10-03]. (cz.).

[5] Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.

[6] Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (online). [w:] dokumentyslaska.pl [on-line]. [dostęp 2013-07-22].

[7] H. Markgraf, J.W. Schulte: Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis. Breslau: Josef Max & Comp., 1889.

[8] Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti. „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”. 27, s. 369–372, 1893. Breslau: H. Markgraf. (niem.).

[9] I. Panic, 2010, s. 322.

[adamus-10] I. Panic, 2010, s. 415.

[11] Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 185–186. ISBN 978-83-926929-5-9.

[historyczne_statystyki-12] Český statistický úřad: Historický lexikon obcí ČR 1869 – 2005 – 1. díl. 20 sierpnia 2008. s. 716–717. [dostęp 2010-10-09]. (cz.).

[13] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

[14] Národní umělec, akademický malíř, a též šenovský rodák,Vilém Wünsche.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]