Powstanie Paleja
| Czas |
1702–1704 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
likwidacja rejestrowego wojska kozackiego, ucisk feudalny | ||
| Wynik |
stłumienie powstania | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Powstanie Paleja (ukr. Повстання Палія) – powstanie chłopów i Kozaków rejestrowych pod wodzą pułkownika Semena Paleja przeciwko Rzeczypospolitej w latach 1702–1704.
Spowodowane było likwidacją rejestrowego wojska kozackiego przez sejm w 1699 roku po zawarciu traktatu pokojowego w Karłowicach[2]. Do listopada 1702 ogarnęło województwo kijowskie, bracławskie, część Wołynia i Podola. Powstańcy kozaccy opanowali Białą Cerkiew, Berdyczów i Niemirów. W celu stłumienia powstania skierowano na Ukrainę znaczne siły pod wodzą hetmana wielkiego koronnego Adama Mikołaja Sieniawskiego. Kozacy zostali pobici pod Berdyczowem, Niemirowem, a w lutym 1703 pod Werbiczami. Resztki wojsk kozackich zamknęły się wraz z Semenem Palejem w Białej Cerkwi. W wyniku interwencji cara Piotra I wojska koronne wstrzymały likwidację ostatnich ośrodków kozackiego oporu. W lipcu 1704 Palej został aresztowany przez Iwana Mazepę, przez rok więziony w twierdzy w stolicy Hetmanatu Baturynie, na żądanie Piotra I wydany i wywieziony do Rosji, zesłany do Tobolska. Wziętym do niewoli chłopom, których było około 70 000 obcięto lewe ucho chcąc ich oznaczyć w ten sposób jako nieposłusznych i skłonnych do buntu. Nie zostali ukarani śmiercią z powodu braku siły roboczej na Ukrainie. Śmierć ponieśli jedynie przywódcy powstania[1].
Ukraina Prawobrzeżna została zajęta do 1713 przez wojska rosyjskie, a wystąpienia kozacko-chłopskie zostały stłumione ostatecznie przez wojska koronne w roku 1714.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zbigniew Łotys, Kwestia chłopska w świadomości społecznej polskiego Oświecenia, Wydawn. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2001, s. 52, ISBN 978-83-7299-047-1 [dostęp 2024-03-25] (pol.).
- ↑ Tomasz Kościański, Kilka słów na temat pewnej konstytucji o Kozaczyźnie przyjętej na pacyfikacji 1699.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Janczak J., Powstanie Paleja, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego, Historia Nr 3, Wrocław 1960
- Mała Encyklopedia Wojskowa, Warszawa 1970, t. II.
- Zbigniew Łotys, Kwestia chłopska w świadomości społecznej polskiego Oświecenia, Olsztyn 2001, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, ISBN 83-7299-047-6.
|