Poliembrionia

Poliembrionia, wielozarodkowość – zdolność do powstawania kilku lub większej liczby zarodków z jednej komórki jajowej, jest specyficznym typem rozmnażania bezpłciowego zwierząt i roślin.

Poliembrionia u zwierząt i roślin

U zwierząt poliembrionia polega na naturalnym rozdzieleniu się blastomerów w okresie bruzdkowania. U roślin o poliembrionii mówimy wtedy, gdy w jednym zalążku rozwija się wiele zarodków powstałych na skutek podziału jednej komórki jajowej.

Poliembrionia (wielozarodkowość) u roślin – występowanie w nasieniu dwu lub większej liczby zarodków – pospolicie występuje u nagozalążkowych np. sosna, cedr. Wyróżniamy typ prawdziwy i fałszywy.

• Fałszywa poliembrionia – polega na zrastaniu się w jedną całość dwóch zalążków lub tworzeniu się w jednym zalążku dwóch ośrodków.
• Prawdziwa poliembrionia – zarodki powstają w normalnie usytuowanym zalążku.

Poliembrionia rozszczepieniowa – polega na rozdzieleniu się zygoty albo proembriona na dwie części przekształcające się w niezależne zarodki. zarodki identyczne (jak bliźnięta jednojajowe u zwierząt)

Zarodki bliźniacze – powstają z dwóch odrębnych komórek aparatu jajowego (z zapłodnieniem lub bez), mogą tworzyć się dwie komórki jajowe w jednym woreczku zalążkowym albo komórka jajowa i synergida.

Poliembrionia u owadów

U owadów poliembrionia związana jest z pasożytniczym trybem życia i jest jedyną formą rozmnażania bezpłciowego u owadów (z jednej komórki jajowej powstaje więcej niż jeden zarodek). Poliembrionię jako regularne zjawisko zanotowano u ponad 30 gatunków owadów (pasożytnicze błonkówki, jeden z rodzajów u wachlarzoskrzydłych). Poliembrionia występuje także u muchówek z rodziny pryszczarkowatych (Cecidomyiidae), których larwy rozwijają się w grzybach wielkoowocnikowych.

Typy poliembrionii

Występują dwa typy poliembrionii:

• poliembrionia sporadyczna (nieregularna) – wśród kręgowców występuje u oposów, jeży, krów, świń, owiec i człowieka. U człowieka zdarza się raz na ok. 270 porodów i prowadzi do powstania bliźniąt jednojajowych.
• poliembrionia regularna – wśród bezkręgowców występuje u wirków, pierścienic, mszywiołów i owadziarek np. u pasożytniczej osy Copidosoma floridanum, gdzie z jednego jaja tworzy się ok. 2000 zarodków, a u błonkówki Ageniaspis fuscicollis – ok. 180. Wśród kręgowców występuje u niektórych pancerników np. u pancernika dziewęciopaskowego, gdzie z jednego zarodka powstają stale monozygotyczne bliźnięta czworacze, a u pancernika dzikiego – 8-12 bliźniąt.

Poliembrionia może być gatunkowo specyficzna, co znaczy, że u danego gatunku z jednej komórki jajowej powstaje określona liczba osobników potomnych. Rozdzielenie zarodka może zachodzić w różnych fazach jego rozwoju: w stadium bruzdkowania, w stadium moruli bądź blastuli.

Zobacz też

• pomnażanie
• Pedogeneza (rozród)
• partenogeneza
• przemiana pokoleń

Bibliografia

• Czesław Jura, „Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy.” Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997 (wydanie drugie), ISBN 83-01-12043-6.