Palhinhaea
Palhinhaea cernua | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Klasa | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Palhinhaea | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Palhinhaea Franco & Vasc. Bol. Soc. Brot., ser. 2, 41: 24. 1967[2] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Palhinhaea cernua (L.) Vasc. & Franco (= Lycopodium cernuum L.)[2] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Palhinhaea – rodzaj roślin należący do rodziny widłakowatych. Obejmuje od ok. 15[6] do ok. 23–25 gatunków[2][3]. Rośliny z tego rodzaju należą do najbardziej rozpowszechnionych w obrębie widłakowatych[6] z okazałym Palhinhaea cernua – gatunkiem o największym rozprzestrzenieniu w obrębie tego rodzaju i rodziny[7]. Widłaki te spotykane są na wszystkich kontynentach w strefie tropikalnej i subtropikalnej[6]. Są to rośliny naziemne, tylko P. steyermarkii bywa epifitem[5].
P. cernua bywa uprawiany jako roślina ozdobna. Lokalnie wykorzystywany jest jako roślina lecznicza i zamiennik kapoku[8].
Nazwa rodzaju upamiętnia portugalskiego botanika – Rui Teles Palhinha (1871–1950)[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Pędy naziemne łukowato wznoszą się nad powierzchnią ziemi i korzenią się w miejscach, w których się z nią kontaktują. Z każdego takiego łukowato wzniesionego odcinka wyrasta zwykle jeden wzniesiony pęd (tylko u P. steyermarkii i P. bradei płożący, wspinający się lub zwisający[5]), rozgałęziający się i przypominający małe drzewo (choinkę). Zwłaszcza boczne odgałęzienia są na końcach silniej rozgałęzione. Łodygi osiągają do 3,5 mm średnicy. Rozgałęzienia pędu zwieńczone są pojedynczym, zwykle zwisającym kłosem zarodnionośnym (podnoszący się jedynie u P. bradei[5]). U roślin z tego rodzaju nie wykształcają się rozmnóżki[6]. Liście i łodygi zwykle pokryte są drobnymi, rozgałęziającymi się włoskami[5].
- Liście (mikrofile)
- Wyrastają skrętolegle i nie są ułożone wzdłuż pędu w rzędach, nie są też zróżnicowane morfologicznie poza zwykle krótszymi liśćmi (sporofilami) w obrębie kłosa zarodnionośnego. Mają kształt równowąski i są całobrzegie[6].
- Zarodnie
- Niemal kuliste, w kątach sporofili tworzących pojedynczy kłos zarodnionośny. Liście zarodnionośne krótsze od wegetatywnych[6]. Zarodnie zagłębione są częściowo w korze osi kłosa i osłonięte błoniastą nasadą sporofili[5].
- Gametofit
- Fotosyntezujący (zielony), rozwijający się na powierzchni gleby, o kształcie spłaszczonej kuli[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Pierwotnie rośliny tu zaliczane, jak wszystkie współczesne widłakowate, włączane były do jednego rodzaju – widłak Lycopodium[9]. W 1964 Josef Holub wyodrębnił z niego zaliczane tu rośliny do rodzaju widłaczek Lycopodiella. W 1967 zaproponowano ich wydzielenie w randze osobnego rodzaju i zaproponowano dla niego nazwę Palhinhaea, ale koncept ten nie był akceptowany. Rośliny te zaliczano do sekcji Campylostachys (K. Muller) B. 0llgaard w obrębie rodzaju Lycopodiella[4]. W systemie PPG I z 2016 roku uznano Palhinhaea za odrębny rodzaj jako jeden z czterech w ramach podrodziny Lycopodielloideae W.H.Wagner & Beitel ex B.Øllg., 2015 (w całości odpowiadającej rodzajowi Lycopodiella w jego szerokiemu ujęciu)[2].
- Wykaz gatunków[3]
- Palhinhaea bradei (Nessel) Holub
- Palhinhaea camporum (B.Øllg. & P.G.Windisch) Holub
- Palhinhaea cernua (L.) Vasc. & Franco
- Palhinhaea cerrojefensis B.Øllg.
- Palhinhaea curvata (Sw.) Holub
- Palhinhaea descendens (B.Øllg.) Holub
- Palhinhaea divaricata B.Øllg.
- Palhinhaea glaucescens (C.Presl) Holub
- Palhinhaea hainanensis C.Y.Yang
- Palhinhaea lehmannii (Hieron.) Holub
- Palhinhaea lugubris B.Øllg.
- Palhinhaea maniculata (B.Øllg.) B.Øllg.
- Palhinhaea pendulina (Hook.) Holub
- Palhinhaea pseudocurvata B.Øllg.
- Palhinhaea pungens (Alderw.) Holub
- Palhinhaea reflexifolia B.Øllg.
- Palhinhaea riofrioi (Sodiro) Holub
- Palhinhaea steyermarkii (B.Øllg.) Holub
- Palhinhaea suffruticosa (Alderw.) Holub
- Palhinhaea tomentosa (Alderw.) Holub
- Palhinhaea torta (Sieber ex Underw. & F.E.Lloyd) Christenh.
- Palhinhaea trianae (Hieron.) Holub
- Palhinhaea veigae Vasc.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ a b c d e f The Pteridophyte Phylogeny Group. A community-derived classification for extant lycophytes and ferns. „Journal of Systematics and Evolution”. 54 (6), s. 563–603, 2016. DOI: 10.1111/jse.12229.
- ↑ a b c Michael Hassler and Bernd Schmitt: Checklist of Ferns and Lycophytes of the World. 2020. [dostęp 2020-07-17].
- ↑ a b K.U.Kramer, P.S. Green (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. I. Pteridophytes and Gymnosperms. Berlin, Heidelberg, New York, London, Paris, Tokyo, Hongkong, Barcelona: Springer-Verlag, 1990, s. 37-38. ISBN 3-540-51794-4.
- ↑ a b c d e f g Benjamin Øllgaard, Paulo G. Windisch. Lycopodiaceae in Brazil. Conspectus of the family II. The genera Lycopodiella, Palhinhaea, and Pseudolycopodiella. „Rodriguésia”. 67, 3, 2016. DOI: 10.1590/2175-7860201667313.
- ↑ a b c d e f g h Palhinhaea Vasconcellos & Franco. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-07-18].
- ↑ Palhinhaea cernua (Linnaeus) Vasconcellos & Franco. [w:] Flora of North America [on-line]. eFlora. Missouri Botanical Garden, St. Louis, MO & Harvard University Herbaria, Cambridge, MA.. [dostęp 2020-07-18].
- ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 546, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Zbigniew Podbielkowski, Irena Rejment-Grochowska, Alina Skirgiełło: Rośliny zarodnikowe. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986, s. 668. ISBN 83-01-04394-6.