Perz sitowy

Perz sitowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	Thinopyrum / perz
Gatunek	perz sitowy
	Nazwa systematyczna
	Elymus farctus (Viv.) Runemark ex Melderis; Bot. J. Linn. Soc. 76: 382 1978
Synonimy
	Agropyron farctum (Viv.) Rothm.; Agropyron junceum (L.) P.Beauv.; Elymus multinodus Gould; Elymus rechingeri (Runemark) Runemark; Elymus striatulus Runemark; Elytrigia bessarabica (Savul. & Rayss) Holub; Elytrigia farcta (Viv.) Holub; Elytrigia juncea (L.) Nevski; Triticum farctum Viv.;
	Agropyron farctum (Viv.) Rothm.; Agropyron junceum (L.) P.Beauv.; Elymus multinodus Gould; Elymus rechingeri (Runemark) Runemark; Elymus striatulus Runemark; Elytrigia bessarabica (Savul. & Rayss) Holub; Elytrigia farcta (Viv.) Holub; Elytrigia juncea (L.) Nevski; Triticum farctum Viv.;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Multimedia w Wikimedia Commons

Perz sitowy (Elymus farctus) – gatunek byliny z rodziny wiechlinowatych, różnie ujmowany taksonomicznie – jako Elymus farctus^[5] lub Thinopyrum junceiforme‎^[6].

Rozmieszczenie geograficzne

Jako gatunek rodzimy występuje na wybrzeżach Europy od Francji po Półwysep Skandynawski i kraje bałtyckie^[6]^[5]. W Polsce współcześnie występuje na kilku stanowiskach skupionych w trzech obszarach – w okolicy Świnoujścia, Darłowa i nad Zatoką Gdańską^[5].

Morfologia

Łodyga: Źdźbło do 70 cm wysokości.
Liście: Zwijające się, z wyraźnymi, miękko owłosionymi żebrami na stronie górnej.
Kwiaty: Zebrane w niezbyt liczne, siedzące, 5-8-kwiatowe kłoski o długości 1,5–3 cm, te z kolei zebrane w prosty kłos. Plewa 9-11 nerwowa, tępa^[7].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Rośnie na wydmach. Kwitnie w czerwcu. Gatunek charakterystyczny zespołu Honckenyo-Agropyretum juncei^[8].

Zmienność

Gatunek zróżnicowany na cztery podgatunki:

Elymus farctus subsp. farctus
Elymus farctus subsp. bessarabicus (Savul. & Rayss) Melderis - występuje w południowej i południowo-wschodniej Europie i Turcji
Elymus farctus subsp. borealiatlanticus (Simonet & Guin.) Melderis - rośnie w północnej i zachodniej Europie oraz w północnej Afryce
Elymus farctus subsp. rechingeri (Runemark) Melderis - występuje w basenie Morza Egejskiego i w Egipcie

Zagrożenia

Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[9] w grupie gatunków wymierających - krytycznie zagrożonych (kategoria zagrożenia: E). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię CR (krytycznie zagrożony)^[10]. Znajduje się także w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin^[11] w kategorii CR (krytycznie zagrożony).

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-08-20] (ang.).
↑ ^a ^b Elymus farctus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-08-20]. (ang.).
↑ Elymus farctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b ^c Frey L. 2014. Elymus farctus (Viv.) Runemark ex Melderis - Perz sitowy. s. 639-670. W: Polska czerwona księga roślin, Kraków. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ ^a ^b Thinopyrum junceiforme (Á.Löve & D.Löve) Á.Löve, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-02] .
↑ Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.
↑ WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-08-20] (ang.).

[tpl-3] Elymus farctus. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2012-08-20]. (ang.).

[iucn-4] Elymus farctus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[czkr-5] Frey L. 2014. Elymus farctus (Viv.) Runemark ex Melderis - Perz sitowy. s. 639-670. W: Polska czerwona księga roślin, Kraków. ISBN 978-83-61191-72-8.

[powo-6] Thinopyrum junceiforme (Á.Löve & D.Löve) Á.Löve, [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-05-02] .

[7] Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. Rośliny polskie. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1969.

[8] WładysławW. Matuszkiewicz WładysławW., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001, ISBN 83-01-13520-4, OCLC 749271059 .

[9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[11] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]