Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP

Tadeusz Rozwadowski, szef Polskiej Misji Wojskowej w Paryżu, 1919

Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP – organy szczególne administracji wojskowej okresu II Rzeczypospolitej Polskiej. Były to przede wszystkim attachaty wojskowe przy Ambasadach Rzeczypospolitej Polskiej.

Zadania

Do zadań polskiej wojskowej służby dyplomatycznej tuż po zakończeniu I wojny światowej należały:

zabezpieczenie bytu i organizacja powrotu do ojczyzny jeńców wojennych narodowości polskiej
objęcie kontrolą i sprowadzenie do kraju licznych polskich formacji wojskowych, głównie z Rosji, Francji i Włoch
zakup i transport sprzętu dla armii odradzającego się Państwa Polskiego
pozyskiwanie pomocy w świetle narastającego konfliktu z bolszewicką Rosją

Wojskowe placówki dyplomatyczne w czerwcu 1919

attaché wojskowy w Bernie
attaché wojskowy w Belgradzie
attaché wojskowy w Bukareszcie
attaché wojskowy w Budapeszcie – wakat
attaché wojskowy w Helsingfors (ob. Helsinki)
pełnomocnik wojskowy Państwa Polskiego w Rzymie
pełnomocnik wojskowy Państwa Polskiego w Wiedniu
Polska Misja Wojskowa w Paryżu – gen. Tadeusz Rozwadowski
Polska Misja Wojskowa w Szwecji, Norwegii i Danii – gen. por. Józef Pomiankowski
Misja Wojskowo-Gospodarcza w Paryżu – gen. Jan Romer
ekspert wojskowy przy Przedstawicielu nadzwyczajnym Państwa Polskiego w Kownie

Wojskowe placówki dyplomatyczne 1 października 1920 roku

„Spis placówek wojskowo-dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej stan z dnia 1 października 1920 roku”^[1]

attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Bernie – rtm. Zygmunt Ołdakowski
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Belgradzie – ppłk Aleksander Powroźnicki
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Brukseli – mjr August Starzeński
attaché wojskowy przy delegacie Rządu Polskiego w Budapeszcie – mjr Albert Wielopolski
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Bukareszcie – mjr pd SG dr Olgierd Górka
- pomocnik attaché wojskowego – rtm. Jan Jurjewicz
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Helsingforsie – płk Mieczysław Pożerski
- pomocnik attaché wojskowego – ppor. Feliks Bock
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Kopenhadze – ppłk Roman Małachowski
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Paryżu – wakat
- pomocnik attaché wojskowego – rtm. Witold Dowbor
- oficerowie łącznikowi Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego przy sztabie marszałka Focha – kpt. Ludwik Hieronim Morstin i por. Aleksander Zaleski
delegat Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego przy głównodowodzącym Armii Estońskiej w Tallinnie – rtm. Stanisław Bogusławski
- pomocnik – mjr Konstanty Abłamowicz
delegat Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego przy głównodowodzącym Armii Łotewskiej w Rydze – mjr pd SG Aleksander Zygmunt Myszkowski
- pomocnik – por. Eugeniusz Kaniewski
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Rzymie – mjr Mieczysław Poniński
- pomocnik attaché wojskowego – mjr Jan Pogorski ps. „Jan z Kościelca”
- pomocnik attaché wojskowego – kpt. Maksymilian Kukowski
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Sztokholmie – kpt. mar. Stefan Frankowski
attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Tokio i attaché wojskowy przy Przedstawicielstwie Polskim w Chinach – płk pd SG Paweł Aleksandrowicz
attaché wojskowy i morski przy Poselstwie Polskim w Waszyngtonie – mjr mar. Grzegorz Piotrowski
- pomocnik attaché wojskowego – mjr Kazimierz Mach
attaché wojskowy przy Przedstawicielstwie Polskim w Wiedniu – wakat
- pomocnik attaché wojskowego – por. Jerzy Paweł Oleziński

pełnomocnik wojskowy przy Delegacji polskiej przy Wysokiej Porcie w Konstantynopolu – gen. ppor. Józef Porzecki
pełnomocnik wojskowy i morski przy Poselstwie Polskim w Londynie – kontradm. Wacław Kłoczkowski
- pomocnik pełnomocnika – rtm. Józef Górski
zastępca szefa Misji przy głównodowodzącym Siłą Zbrojną w południowej Rosji w Sewastopolu – – por. Stefan Michalski

Wojskowe placówki dyplomatyczne w 1939

Obsada personalna w marcu 1939^[2]^[a]

attaché wojskowy w Belgradzie i Sofii – ppłk Tadeusz Wasilewski^[b] (1938–1939)
attaché wojskowy i lotniczy w Berlinie – ppłk dypl. Antoni Szymański (1 IV 1932 – 3 IX 1939)
- pomocnik ds. lotniczych – płk lotn. Adam Stefan Kowalczyk
- pomocnik attaché – kpt. dypl. art. Leszek Marian Biały
attaché wojskowy w Bernie – ppłk dypl. Antoni Szymański (1 VII – 3 IX 1939)
attaché wojskowy w Brukseli z siedzibą w Paryżu – płk dypl. art. Wojciech Fyda^[c]
- pomocnik attaché – ppłk dypl. piech. Gustaw Łowczowski^[d]
attaché wojskowy w Budapeszcie – ppłk dypl. Jan Emisarski (1939–1940)
attaché wojskowy w Bukareszcie – płk dypl. Tadeusz Zakrzewski (1937–1941)
- pomocnik attaché – mjr dypl. piech. Marian Zimnal
attaché wojskowy w Helsinkach – ppłk dypl. art. Łoś Władysław Gotfryd Ludwik
attaché wojskowy w Kownie – płk dypl. Leon Mitkiewicz-Żołłtek (1938 – X 1939)
attaché wojskowy w Lizbonie – ppłk dypl. art. Aleksander Kędzior
- pomocnik attaché – kpt. br. panc. Stefanowicz Aleksander II
attaché wojskowy i lotniczy w Londynie – ppłk dypl. lotn. Kwieciński Bogdan Józef
attaché wojskowy w Moskwie – ppłk dypl. piech. Konstanty Zaborowski
- attaché lotniczy – ppłk dypl. lotn. Stanisław Szczekowski^[e]
attaché wojskowy w Paryżu – płk dypl. Wojciech Fyda^[c] (IV 1936 – XI 1939)
- attaché lotniczy – ppłk lotn. Piniński Franciszek Ksawery
- pomocnik attaché wojskowego i lotniczego – ppłk dypl. piech. Gustaw Dobiesław Bogumił Łowczowski^[d]
- przy attaché – mjr int. Prochaska Franciszek
- w dyspozycji attaché – kpt. piech. Kurczewski Mieczysław II
attaché wojskowy w Pradze – ppłk dypl. art. Bronisław Noel
attaché wojskowy w Sofii – ppłk dypl. piech. Wasilewski Tadeusz
attaché wojskowy w Sztokholmie z siedzibą w Warszawie – mjr dypl. Andrzej Marecki^[f] (1936–1939)
attaché wojskowy w Tallinnie – ppłk dypl. Stanisław Szczekowski^[e] (1936–1939)
attaché wojskowy w Rzymie – ppłk dypl. pil. Marian Romeyko (IV 1938 – V 1940)
attaché wojskowy i morski w Tokio – ppłk dypl. Jerzy Levittoux (1938–1939)
attaché wojskowy, lotniczy i morski w Waszyngtonie – ppłk lotn. inż. Chromiec Andrzej

Attachés wojskowi RP i ich pomocnicy według miejsca pełnionej służby


Poselstwo RP w Belgradzie
ppłk Aleksander Powroźnicki	1919 – 1920
kpt. art. Józef Pędracki	1921
mjr art. Stefan Michalski	do 1 II 1924^[5]	28 pap
mjr / ppłk piech. Stanisław Edward Grodzki	V 1925 – III 1929
mjr / ppłk piech. Mieczysław Starzyński	1929 – 16 IX 1933
mjr dypl. piech. Jan Grudzień	XII 1933 – †7 X 1936
ppłk dypl. piech. Tadeusz Wasilewski	1938 – 1939
Poselstwo RP w Bukareszcie
Attachés wojskowi
kpt. piech. Witold Ignacy Wielogłowski	1922 (ad interim)	pomocnik attachés wojskowego
ppłk kaw. Bolesław Wieniawa-Długoszowski	XI 1921 – 1923
mjr SG (kaw.) Witold Dzierżykraj-Morawski	1923 – 1926	dowódca szwadronu w 17 puł
ppłk dypl. piech. Jan Kowalewski	1933 – 1937	szef sztabu Obozu Zjednoczenia Narodowego
Pomocnicy attachés wojskowego
kpt. rez. piech. Witold Ignacy Wielogłowski	1922 – 1923
Ambasada RP w Paryżu
Attachés wojskowi
mjr art. Józef Beck	1922 – 1923	stan nieczynny
płk dypl. piech. Jerzy Ferek-Błeszyński	14 II 1928 – 5 I 1936	stan nieczynny
płk dypl. art. Wojciech Fyda	24 IV – XI 1939
Pomocnicy attachés wojskowego
rtm. / mjr Witold Dowbor	1920 – 1 III 1924^[6]^[7]	2 puł
Attachés morski w Londynie i Paryżu z siedzibą w Paryżu
kmdr ppor. Stanisław Lasocki	VIII 1939 – VII 1940
Ambasada RP w Moskwie (do 12 kwietnia 1934 roku – Poselstwo RP)
Attachés wojskowi
mjr SG (kaw.) Tadeusz Kobylański	do XI 1928	dowódca szwadronu w 3 puł
mjr / ppłk dypl. piech. Jan Kowalewski	XI 1928 – 1933	attaché wojskowy w Bukareszcie
kpt. dypl. piech. Władysław Harland	p.o. V 1933 – XII 1935	pomocnik attachés wojskowego
ppłk dypl. piech. Konstanty Zaborowski	XII 1935 – V 1939	dowódca 79 pp
płk dypl. art. Stefan Brzeszczyński	V – X 1939	dowódca 1 (101) pal
Pomocnicy attachés wojskowego
por. art. Jan Szczepkowski	do 1 IV 1924^[8]	8 pap w Płocku
rtm. / mjr SG Tadeusz Kobylański	od 1 IV 1924	attaché wojskowy w Moskwie
kpt. dypl. piech. Władysław Harland	III 1932 – III 1937	kierownik Samodzielniego Referatu Technicznego Oddziału II SG
mjr dypl. piech. mgr Stanisław Marcin Maleciński	10 III 1937 – X 1939	Oddział II Sztabu Naczelnego Wodza
attaché lotniczy
ppłk dypl. lotn. Stanisław Szczekowski^[e]	1939

Wiktor Drymmer – attaché wojskowy RP w Estonii, 1923–1929
Henryk Floyar-Rajchman – attaché wojskowy i morski RP w Tokio, 1928–1932
Stefan Frankowski – attaché morski RP w Szwecji, marzec 1919 – lipiec 1921
Jerzy Grobicki – attaché morski RP w Budapeszcie, 1921–1924
Wacław Jędrzejewicz – attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Tokio, 1 kwietnia 1926 – jesień 1928 (przeniesiony w stan nieczynny).
Stanisław Kara – attaché wojskowy w Rydze i w Tallinnie
Juliusz Kleeberg – attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Kijowie, listopad 1918 – luty 1919
Aleksander Kędzior – attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Lizbonie, od stycznia 1937
Konrad Libicki – attaché wojskowy przy Poselstwie Polskim w Helsinkach, listopad 1924 – grudzień 1927
Kazimierz Mach – attaché wojskowy w Waszyngtonie
Ignacy Matuszewski – attaché wojskowy RP w Rzymie, 1924–1926
Tadeusz Schaetzel - attaché wojskowy RP w Konstantynopolu, 1923–1926
Zygmunt Wejchan – zastępca attaché wojskowego RP w Bukareszcie 1920–1923

Zobacz też

Uwagi

↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[3].
↑ ppłk Tadeusz Wasilewski był jednocześnie attaché wojskowym w Belgradzie i Sofii^[2].
↑ ^a ^b płk Wojciech Fyda był jednocześnie attaché wojskowym w Paryżu i Brukseli^[2].
↑ ^a ^b ppłk Gustaw Łowczowski był jednocześnie pomocnikiem attaché wojskowym w Paryżu i Brukseli^[2].
↑ ^a ^b ^c ppłk Stanisław Szczekowski był jednocześnie attaché lotniczym w Moskwie i attaché wojskowym w Talinie^[2].
↑ mjr dypl. Andrzej Marecki był jednocześnie kierownikiem samodzielnego referatu operacyjnego w oddziale III SG^[4].

Przypisy

↑ Spis placówek wojskowo-dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej stan z dnia 1 X 1920 r., Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/2/12, s. 290–291.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 428-429.
↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 424.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 20 marca 1924 roku, s. 134.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 9 kwietnia 1924 roku, s. 201.
↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 3 kwietnia 1924 roku, s. 183.

Bibliografia

Wojsko Polskie–struktury organizacyjne. Etaty oddziałów Wojska Polskiego z września 1939 roku. [dostęp 2018-09-19].
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Piotr Stawecki, Attaché wojskowi Drugiej Rzeczypospolitej, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” Nr 2 (202) z 2004, s. 107–138.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].

Linki zewnętrzne

Materiały do działalności attachatów wojskowych przy ambasadach II RP w zasobach CAW. archiwumcaw.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-26)]. dostęp 2008-09-20

[4] Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939^[3].

[5] łk Tadeusz Wasilewski był jednocześnie attaché wojskowym w Belgradzie i Sofii^[2].

[Fyda-6] łk Wojciech Fyda był jednocześnie attaché wojskowym w Paryżu i Brukseli^[2].

[Łowczowski-7] łk Gustaw Łowczowski był jednocześnie pomocnikiem attaché wojskowym w Paryżu i Brukseli^[2].

[Szczekowski-8] łk Stanisław Szczekowski był jednocześnie attaché lotniczym w Moskwie i attaché wojskowym w Talinie^[2].

[10] r dypl. Andrzej Marecki był jednocześnie kierownikiem samodzielnego referatu operacyjnego w oddziale III SG^[4].

[1] Spis placówek wojskowo-dyplomatycznych Rzeczypospolitej Polskiej stan z dnia 1 X 1920 r., Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/2/12, s. 290–291.

[CITEREFRocznik_oficerski1939428-429-2] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 428-429.

[CITEREFRocznik_oficerski1939VI-3] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.

[CITEREFRocznik_oficerski1939424-9] Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 424.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_37_z_12_kwietnia_1924_roku,_s._210-11] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 37 z 12 kwietnia 1924 roku, s. 210.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_27_z_20_marca_1924_roku,_s._134-12] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 27 z 20 marca 1924 roku, s. 134.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_36_z_9_kwietnia_1924_roku,_s._201-13] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 36 z 9 kwietnia 1924 roku, s. 201.

[CITEREFDz._Pers._MSWojsk.Nr_33_z_3_kwietnia_1924_roku,_s._183-14] Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 33 z 3 kwietnia 1924 roku, s. 183.

[1]

[2]

[a]

[b]

[c]

[d]

[e]

[f]

[5]

[6]

[7]

[8]

[3]

[4]

Rodowód	Polska Siła Zbrojna Armia Polska we Francji Armia Wielkopolska Legiony Polskie Samoobrona Litwy i Białorusi Wojsko Litwy Środkowej Wojsko Polskie na Wschodzie
Naczelne władze wojskowe	Naczelnik Państwa (1918–1922) Prezydent RP (1922–1939) Naczelne Dowództwo WP Ministerstwo Spraw Wojskowych Generalny Inspektorat Sił Zbrojnych Sztab Generalny (Główny) Kwatera Główna Naczelnego Wodza
Rodzaje sił zbrojnych	Wojsko Marynarka Wojenna
Formacje	Wojska Wartownicze i Etapowe (1919–1921) Korpus Ochrony Pogranicza (1924–1939) Obrona Narodowa (1937–1939)
Bronie	Piechota Kawaleria Artyleria Bronie pancerne (1937–1939) Lotnictwo Saperzy Wojska Kolejowe (do 1928) Wojska Samochodowe (do 1937) Tabory Żandarmeria
Służby	duszpasterska geograficzna intendentury inżynieryjno-saperska kolejowa remontu sprawiedliwości zdrowia weterynarii uzbrojenia lotnictwa żeglugi śródlądowej łączności etapowa jeniecka poborowa
WP w 1939	OdeB pokojowe Plan mob. „W” Mobilizacja OdeB wojenne Kampania wrześniowa Plan „Zachód” Plan „Wschód”
Inne	Bunt Żeligowskiego Centrum Wyszkolenia Sanitarnego Centrum Wyszkolenia Saperów Centrum Wyszkolenia Łączności Centrum Wyszkolenia Żandarmerii Centrum Wyższych Studiów Wojskowych Fundusz Obrony Narodowej Główny Urząd Zaopatrywania Armii Instytut Wojskowo-Techniczny Oddział II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego Oficerska Szkoła Topografów Placówki dyplomatyczne Wojska Polskiego II RP Rada Wojenna Rada Wojskowa Wojna polsko-bolszewicka Wojskowa Komisja Ustawodawcza Wyższa Szkoła Wojenna