Procoptodon

	Procoptodon
	R. Owen, 1874
	Okres istnienia: plejstocen PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q ↓
	; Rekonstrukcja wyglądu Procoptodon
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	ssaki niższe
Nadrząd	torbacze
Rząd	dwuprzodozębowce
Rodzina	kangurowate
Podrodzina	Sthenurinae
Rodzaj	Procoptodon
	Typ nomenklatoryczny
	Macropus Goliah R. Owen, 1846
Synonimy
	Procoptodon R. Owen, 1873; Pachysiagon R. Owen, 1873; Pachysiagon R. Owen, 1874; Halmaturotherium Krefft, 1872; Halmatutherium: Krefft, 1873;
	Procoptodon R. Owen, 1873; Pachysiagon R. Owen, 1873; Pachysiagon R. Owen, 1874; Halmaturotherium Krefft, 1872; Halmatutherium: Krefft, 1873;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Multimedia w Wikimedia Commons

Procoptodon – wymarły rodzaj ssaka niższego z podrodziny Sthenurinae w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae), zamieszkujący w plejstocenie prawie całą Australię^[6]^[7].

Charakterystyka

Był to duży ssak roślinożerny^[8], znacznie większy od największych żyjących dziś torbaczy^[6]. Największy gatunek w obrębie rodzaju, Procoptodon goliah, osiągał 2,7 m wysokości, a ważył do 240 kg^[8] i był największym znanym kangurem wszech czasów^[7]. Poza rozmiarami, od współczesnych kangurów różnił się silnie skróconym pyskiem i dłuższymi kończynami przednimi^[6]^[7].

Etymologia

Procoptodon: gr. προ pro „blisko, w pobliżu”; κοπτω koptō „walić, tłuc, uderzać”; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[9].
Pachysiagon: gr. παχυς pakhus „wielki, gruby”; σιαγων siagōn, σιαγονος siagonos „żuchwa”^[10]. Gatunek typowy: Pachysiagon otuel R. Owen, 1874.
Halmaturotherium (Halmatutherium): gr. ἁλμα halma, ἁλματος halmatos „skok, sus”, od ἁλλομαι hallomai „skakać”; ουρα oura „ogon”^[11]; θηριον thērion „dzike zwierzę”, od θηρ thēr, θηρος thēros „zwierzę”^[12]. Gatunek typowy: nie podano^[13].

Podział systematyczny

Do rodzaju należały następujące gatunki^[14]:

Procoptodon brownei (Merrilees, 1968)
Procoptodon gilli (Merrilees, 1965)
Procoptodon goliah (R. Owen, 1846)
Procoptodon mccoyi (Turnbull, Lundelius & Tedford, 1992)
Procoptodon oreas (De Vis, 1895)
Procoptodon pusio R. Owen, 1874
Procoptodon rapha R. Owen, 1874
Procoptodon williamsi Prideaux, 2004

Uwagi

↑ ^a ^b Nomen nudum.
↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Halmaturotherium Krefft, 1872.

Przypisy

↑ Owen 1874 ↓, s. 786.
↑ ^a ^b R. Owen. „On the Fossil Mammals of Australia. Family Macropodidæ. Genera Macropus, Pachysiagon, Leptosiagon, Procoptodon, and Palorchestes.—Part IX”. „Proceedings of the Royal Society of London”. 21, s. 387, 1873. (ang.).
↑ Owen 1874 ↓, s. 784.
↑ J.L.G. Krefft. Natural history. The kangaroo tribe—(continued). „The Sydney Mail and New South Wales Advertiser”. 14 (637), s. 327, 1872. (ang.).
↑ J.L.G. Krefft. Natural history. Review of Professor Owen’s papers on the fossil mammals of Australia. „The Sydney Mail and New South Wales Advertiser”. 16 (686), s. 238, 1873. [dostęp 2023-04-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bieda 1969 ↓, s. 345.
↑ ^a ^b ^c Procoptodon goliah - The Australian Museum [online], australian.museum [dostęp 2020-07-09] (ang.).
↑ ^a ^b Karl Gruber. Giant prehistoric kangaroos walked, not hopped. „Australian Geographic”, 2014-10-15. Australian Geographic Society. [dostęp 2023-04-12]. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 567.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 495.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 308.
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 234, OCLC 637083062 (ang.).
↑ J.A. Mahoney & W.D.L. Ride: Index to the genera and species of fossil mammalia described from Australia and New Guinea between 1838 and 1968 (including citations of type species and primary type specimens). Perth: Trustees of the Western Australian Museum, 1975, s. 116–117, seria: Western Australian Museum Special publication nr 6. ISBN 0-7244-6002-0. (ang.).
↑ J. Zijlstra: Procoptodon. Hesperomys project. [dostęp 2022-02-22]. (ang.).

Bibliografia

R. Owen. On the Fossil Mammals of Australia.—Part IX. Family Magropodidæ; Genera Macropus, Pachysiagon, Leptosiagon, Procoptodon, and Palorchestes. „Philosophical transactions of the Royal Society of London”. 164, s. 783–803, 1874. (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).
Franciszek Bieda: Paleozoologia. T. 2: Strunowce. Wydawnictwa Geologiczne, 1969, s. 345. OCLC 749167029.

[uwaga1-2] Nomen nudum.

[6] Niepoprawna późniejsza pisownia Halmaturotherium Krefft, 1872.

[CITEREFOwen1874[https://www.biodiversitylibrary.org/page/54077792_786]-1] Owen 1874 ↓, s. 786.

[Owen-3] R. Owen. „On the Fossil Mammals of Australia. Family Macropodidæ. Genera Macropus, Pachysiagon, Leptosiagon, Procoptodon, and Palorchestes.—Part IX”. „Proceedings of the Royal Society of London”. 21, s. 387, 1873. (ang.).

[CITEREFOwen1874[https://www.biodiversitylibrary.org/page/54077790_784]-4] Owen 1874 ↓, s. 784.

[Krefft1872-5] J.L.G. Krefft. Natural history. The kangaroo tribe—(continued). „The Sydney Mail and New South Wales Advertiser”. 14 (637), s. 327, 1872. (ang.).

[Krefft1873-7] J.L.G. Krefft. Natural history. Review of Professor Owen’s papers on the fossil mammals of Australia. „The Sydney Mail and New South Wales Advertiser”. 16 (686), s. 238, 1873. [dostęp 2023-04-12]. (ang.).

[CITEREFBieda1969345-8] Bieda 1969 ↓, s. 345.

[autonazwa2-9] Procoptodon goliah - The Australian Museum [online], australian.museum [dostęp 2020-07-09] (ang.).

[autonazwa3-10] Karl Gruber. Giant prehistoric kangaroos walked, not hopped. „Australian Geographic”, 2014-10-15. Australian Geographic Society. [dostęp 2023-04-12]. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792314_567]-11] Palmer 1904 ↓, s. 567.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/page/27792242_495]-12] Palmer 1904 ↓, s. 495.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/316/mode/1up_308]-13] Palmer 1904 ↓, s. 308.

[Jaeger-14] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 234, OCLC 637083062 (ang.).

[Mahoney&Ride-15] J.A. Mahoney & W.D.L. Ride: Index to the genera and species of fossil mammalia described from Australia and New Guinea between 1838 and 1968 (including citations of type species and primary type specimens). Perth: Trustees of the Western Australian Museum, 1975, s. 116–117, seria: Western Australian Museum Special publication nr 6. ISBN 0-7244-6002-0. (ang.).

[Zijlstra-16] J. Zijlstra: Procoptodon. Hesperomys project. [dostęp 2022-02-22]. (ang.).

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

[b]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]