Ramush Haradinaj

Ramush Haradinaj
Data i miejsce urodzenia	3 lipca 1968 ; Glodjane, Jugosławia
	Premier rządu Kosowa
Okres	od 3 grudnia 2004; do 8 marca 2005
Przynależność polityczna	Sojusz dla Przyszłości Kosowa
Poprzednik	Bajram Rexhepi
Następca	Adem Salihaj
	Premier rządu Kosowa
Okres	od 9 września 2017; do 3 lutego 2020
Przynależność polityczna	Sojusz dla Przyszłości Kosowa
Poprzednik	Isa Mustafa
Następca	Albin Kurti
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ramush Haradinaj (ur. 3 lipca 1968 w Glodjane w rejonie Dečani) – kosowski polityk. W latach 2004–2005 i od 9 września 2017 do 3 lutego 2020 premier Kosowa^[1]^[2].

Życiorys

Ukończył studia prawnicze na uniwersytecie w Prisztinie. W 1987 odbył służbę w armii jugosłowiańskiej. W roku 1989 wyemigrował z Kosowa do Lucerny. Tam pracował jako robotnik budowlany, ale działał też w Narodowym Ruchu na rzecz Kosowa. Według źródeł serbskich w roku 1996 przeszedł szkolenie w obozach UÇK w rejonie Tropoi, a w 1997 przekroczył nielegalnie granicę z Kosowem i rozpoczął organizowanie akcji zbrojnych w rejonie Dećanu. Rok później został dowódcą UCK w strefie operacyjnej Dukagjini. Od 1999 zastępca dowódcy Korpusu Ochrony Kosowa – Agima Çeku. W 2001 należał do założycieli partii o nazwie Sojusz dla Przyszłości Kosowa. W parlamencie Kosowa przewodniczył komisji spraw międzynarodowych.

3 grudnia 2004 wybrany premierem rządu Kosowa. Oskarżany przez Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii o popełnienie zbrodni wojennych Haradinaj w marcu 2005 roku zrezygnował z urzędu premiera. 26 lutego 2007 r. wyjechał do Hagi, gdzie 5 marca rozpoczął się proces. Był oskarżany o udział w zabójstwie 39 osób we wrześniu 1998 r. w rejonie Glodjane. Po kilku miesiącach pobytu w więzieniu został z niego zwolniony do czasu ponownego podjęcia jego sprawy przez Trybunał. 3 kwietnia 2008 r. został oczyszczony z zarzutów i uwolniony. Kilku świadków powołanych przez prokuraturę (w tym gen. Božidar Delić, działacz Serbskiej Partii Radykalnej) odmówiło składania zeznań przed Trybunałem^[3]. W 2010 Trybunał zdecydował się wznowić proces Haradinaja. 21 lipca 2010 został on aresztowany i przewieziony do Hagi. W czasie trwania procesu 19 potencjalnych świadków oskarżenia straciło życie w niejasnych okolicznościach^[4]. 29 listopada 2012 Haradinaj został ponownie uniewinniony z powodu braku dowodów na popełnienie przypisywanych mu czynów^[5]. Pomimo uniewinnień władze Serbii podtrzymywały zarzuty wobec Haradinaja. W styczniu 2017 r. Haradinaj został zatrzymany na lotnisku Bazylea-Miluza-Fryburg na podstawie serbskiego nakazu aresztowania, co spotkało się z protestem władz Kosowa^[6]. 4 lipca 2019 odwiedził Polskę (w ramach Western Balkans Summit odbywającego się w Poznaniu)^[7].

Dwukrotnie żonaty. Z pierwszego małżeństwa ma syna Shkëlzena. Z drugą żoną Anitą, dziennikarką telewizyjną, ma dwoje dzieci, syna i córkę. Dwaj bracia Haradinaja, Luan i Shkelzen, walczyli w szeregach UÇK i zginęli w walce z Serbami. Trzeci z jego braci, Enver, zginął w kwietniu 2005 w strzelaninie ulicznej.

Na podstawie rozmów o latach młodości, które przeprowadził z Haradinajem dziennikarz Bardh Hamzaj powstała książka – Opowieść o wojnie i wolności (wyd. Prisztina 2000). W 2009 zrealizowano film dokumentalny The Trial, poświęcony procesowi Haradinaja (reż. Rob O’Reilly i John Murphy).

Przypisy

↑ New Kosovo Government Gets Parliament Approval. Balkan Insight, 9 września 2017. [dostęp 2017-09-09]. (ang.).
↑ MartaM. Szpala MartaM., Krucha stabilność nowego rządu w Kosowie, „Analizy OSW”, Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, www.osw.waw.pl .
↑ SRS official helped Haradinaj acquittal, B92, 7 V 2008.
↑ Kronzeugen leben gefährlich, Der Standard 29 listopada 2012.
↑ Kosovo ex-premier Haradinaj acquitted in Hague retrial, 29 listopada 2012. trust.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)].
↑ MaciejM. Orłowski MaciejM., Francja: Były premier Kosowa zatrzymany na lotnisku. Serbia chce jego wydania [online], wyborcza.pl, 5 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12] .
↑ Poznan, Poland. 05th July, 2019 [online], 2019 [dostęp 2021-08-14] .

Bibliografia

Profil Haradinaja w „Timesie”
Robert Elsie: Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press: 2010, s. 125. ISBN 978-0-8108-7231-8.
Robert Elsie: Historical Dictionary of Kosovo. Scarecrow Press: 2010, s. 125. ISBN 978-0-8108-7231-8.
Ramush Haradinaj: Rrëfimi për luftën dhe lirinë : dialog me komandantin Ramush Haradinaj. Prisztina: 1999, s. 182.

[1] New Kosovo Government Gets Parliament Approval. Balkan Insight, 9 września 2017. [dostęp 2017-09-09]. (ang.).

[2] MartaM. Szpala MartaM., Krucha stabilność nowego rządu w Kosowie, „Analizy OSW”, Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, www.osw.waw.pl .

[3] SRS official helped Haradinaj acquittal, B92, 7 V 2008.

[4] Kronzeugen leben gefährlich, Der Standard 29 listopada 2012.

[5] Kosovo ex-premier Haradinaj acquitted in Hague retrial, 29 listopada 2012. trust.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-23)].

[6] MaciejM. Orłowski MaciejM., Francja: Były premier Kosowa zatrzymany na lotnisku. Serbia chce jego wydania [online], wyborcza.pl, 5 stycznia 2017 [dostęp 2017-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-12] .

[7] Poznan, Poland. 05th July, 2019 [online], 2019 [dostęp 2021-08-14] .

[a-8] W latach 1945–1990 Kosowo było częścią Jugosławii, najpierw jako dystrykt LR Serbii (1945–1963), następnie prowincja SR Serbii (1963–1990)

[9] Państwo uznawane tylko przez Albanię, formalnie część Jugosławii oraz SR Serbii (1990–1992), następnie Republiki Serbii (1992–2000)

[10] W opozycji do Bukoshiego

[11] Pod administracją Misji Tymczasowej Administracji ONZ w Kosowie, formalnie część Jugosławii (2002–2003), następnie Serbii i Czarnogóry (2003–2006) oraz Republiki Serbii (2002–2006) i Serbii (2006–2008)

[12] Po ogłoszeniu jednostronnej deklaracji niepodległości od Serbii państwo częściowo uznawane na arenie międzynarodowej

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[A]

[B]

[C]

[D]

[E]

Przewodniczący Rady Wykonawczej Komitetu Ludowego Autonomicznego Dystryktu Kosowa i Metochii^[A] (1945–1953)	Fadil Hoxha (1945–1953)
Przewodniczący Rady Wykonawczej Autonomicznego Dystryktu Kosowa i Metochii^[A] (1953–1963)	Fadil Hoxha (1953–1963)
Przewodniczący Rady Wykonawczej Autonomicznej Prowincji Kosowa i Metochii^[A] (1963–1968)	Ali Shukriu (1963–1967) Ilija Vakić (1967–1968)
Przewodniczący Rady Wykonawczej Socjalistycznej Prowincji Autonomicznej Kosowo^[A] (1968–1990)	Ilija Vakić (1968–1974) Bogoljub Nedeljković (1974–1978) Bahri Oruçi (1978–1980) Riza Sapunxhiu (1980–1982) Imer Pula (1982–1984) Ljubomir Neđo Borković (1984–1986) Namzi Mustafa (1986–1987) Kaqusha Jashari (1987–1989) Nikolla Shkreli (1989) Daut Jashanica (1989) Jusuf Zejnullahu (1989–1990)
Premierzy Republiki Kosowa^[B] (1990–2000)	Jusuf Zejnullahu (1990–1991) Bujar Bukoshi (1991–2000) Hashim Thaçi (tymczasowo, 1999–2000)^[C]
Premierzy Prowincji Autonomicznej Kosowa i Metochii^[D] (2002–2008)	Bajram Rexhepi (2002–2004) Ramush Haradinaj (2004–2005) Adem Salihaj (p.o., 2005) Bajram Kosumi (2005–2006) Agim Çeku (2006–2008) Hashim Thaçi (2008)
Premierzy Republiki Kosowa^[E] (od 2008)	Hashim Thaçi (2008–2014) Isa Mustafa (2014–2017) Ramush Haradinaj (2017–2020) Albin Kurti (2020) Avdullah Hoti (2020–2021) Albin Kurti (od 2021)