Rewolucja społeczna
Rewolucja społeczna – głęboki przewrót w politycznym, ekonomicznym i duchowym życiu społeczeństwa, kiedy dokonuje się przejście z jednej formacji społecznej do drugiej, bardziej postępowej[1][2][3][4]. Ekonomiczną podstawą rewolucji społecznej jest konflikt między siłami wytwórczymi a stosunkami produkcji[5][6][7]. W dziedzinie politycznej rewolucja rozwiązuje konflikt między przeżytą nadbudową polityczną a kształtującymi się nowymi stosunkami ekonomicznymi, czyli dojrzałymi potrzebami rozwoju ekonomicznego. Stwarza ona nową polityczną, prawną nadbudowę konieczną do ugruntowania i rozwoju rodzącej się formacji społeczno-ekonomicznej[8].
Klasyczne sformułowanie treści rewolucji społecznej[3][4] zawarte jest w Przedmowie do pracy Karola Marksa Przyczynek do krytyki ekonomii politycznej:
Na określonym szczeblu swego rozwoju materialne siły wytwórcze społeczeństwa popadają w sprzeczność z istniejącymi stosunkami produkcji, albo - co jest tylko prawnym tego wyrazem - ze stosunkami własności, w których łonie one się dotąd rozwijały. Z form rozwoju sił wytwórczych stosunki te zamieniają się w ich kajdany. Wówczas następuje epoka rewolucji socjalnej. Wraz ze zmianą podłoża ekonomicznego odbywa się mniej lub bardziej szybko przewrót w całej olbrzymiej nadbudowie. Przy rozpatrywaniu takich przewrotów, trzeba zawsze odróżniać przewrót materialny w warunkach ekonomicznych produkcji, dający się stwierdzić ze ścisłością nauk przyrodniczych, - od form prawnych, politycznych, religijnych, artystycznych lub filozoficznych, krócej: od form ideologicznych, w jakich ludzie uświadamiają sobie ten konflikt i zwalczają go.
Główną cechą rewolucji jest przejście władzy państwowej z rąk jednej klasy społecznej do rąk drugiej klasy[9].
Społeczne grupy, klasy, które materialnie zainteresowane są w zburzeniu starych porządków i zbudowaniu nowych, są napędowymi siłami rewolucji; grupy te i klasy dokonują rewolucji[10][11][12][3][4]. Tak np. siłą napędową rewolucji burżuazyjnych XVII i XIII wieku w krajach zachodnioeuropejskich było obok burżuazji chłopstwo, biedota miejska, warstwy drobnomieszczańskie[12]. Burżuazja była nie tylko siłą napędową, lecz również hegemonem, wodzem tych rewolucji[13][12].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Spirkin 1968 ↓, s. 459.
- ↑ Bogomołow i in. 1980 ↓, s. 430.
- ↑ a b c Красин ↓.
- ↑ a b c Krasin ↓.
- ↑ Szachnazarow i in. 1982 ↓, s. 66.
- ↑ Bielakow i in. 1964 ↓, s. 210.
- ↑ Bogomołow i in. 1980 ↓, s. 432.
- ↑ Bogomołow i in. 1980 ↓, s. 432–433.
- ↑ Bogomołow i in. 1980 ↓, s. 433.
- ↑ Szachnazarow i in. 1982 ↓, s. 66-67.
- ↑ Spirkin 1968 ↓, s. 461.
- ↑ a b c Bielakow i in. 1964 ↓, s. 212.
- ↑ Bogomołow i in. 1980 ↓, s. 435.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Aleksiej Bielakow, Fiodor Burłacki, Jurij Melwil, Abram Milejkowski, Sołomon Wygodzki, i in.: Podstawy marksizmu-leninizmu : podręcznik (Tyt. oryg.: Osnovy marksizma-leninizma). Pod redakcją Otto Kuusinena, tłumacz Regina Hekker i in.. Wyd. IV na podstawie II wydania rosyjskiego. Warszawa: Książka i Wiedza, 1964. (pol.).
- Aleksiej Bogomołow, Dmitrij Czesnokow, Władisław Kelle, Iwan Kuzniecow, Teodor Ojzerman, Mark Rozental, i in.: Podstawy filozofii marksistowsko-leninowskiej. Pod redakcją F. W. Konstantinowa ; z ros. przeł. Henryk Widłaszewski. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980. 672, [3] s. ; 20 cm.
- Aleksandr Spirkin: Zarys filozofii marksistowskiej (Tyt. oryg.: Kurs marksistskoj fiłosofii). tł. Lucyna Smolińska. Warszawa: Książka i Wiedza, 1968. (pol.).
- Ю. А. Красин: РЕВОЛЮЦИЯ (СОЦИАЛЬНАЯ). Wielka Encyklopedia Radziecka. [dostęp 2021-05-24]. (ros.).
- Iu. A. Krasin: Social Revolution. Wielka Encyklopedia Radziecka. [dostęp 2021-05-24]. (ang.).
- "Социальная революция" (Rewolucja społeczna). W: Gieorgij Szachnazarow, Aleksandr Boborykin, Jurij Krasin, Władimir Suchodiejew: Obszczestwowiedienije. Moskwa: Политиздат, 1982, s. 66-67, seria: Учебник для выпускного класса сред. школы и сред. спец. учеб. заведений. (ros.).
| Podstawy | |
|---|---|
| Nurty | |
| Działacze | |
| Historia |
|
| Prace teoretyczne | |
| Tematy powiązane |