Województwo podkarpackie

województwo podkarpackie

— województwo —
Herb Flaga
Państwo	Polska
Kod ISO 3166-2	PL-PK
TERYT	18
Siedziba wojewody i sejmiku	Rzeszów
Wojewoda	Teresa Kubas-Hul
Marszałek	Władysław Ortyl
Powierzchnia (31 grudnia 2017)	17 845,76 km²
Populacja (30.06.2024) • liczba ludności	2 067 139
• gęstość	115,8 os./km²
Urbanizacja	41,1%
Tablice rejestracyjne	R, Y
Adres Urzędu Wojewódzkiego: ul. Grunwaldzka 15 35-959 Rzeszów
Adres Urzędu Marszałkowskiego: al. Łukasza Cieplińskiego 4 35-010 Rzeszów
Podział administracyjny
Liczba miast na prawach powiatu 4 Liczba powiatów 21 Liczba gmin miejskich 16 Liczba gmin miejsko-wiejskich 38 Liczba gmin wiejskich 106
Położenie na mapie Polski
Strona Urzędu Wojewódzkiego
Strona Urzędu Marszałkowskiego

Krainy historyczne woj. podkarpackiego i Polski na tle współczesnych granic administracyjnych

Województwo podkarpackie – jednostka podziału administracyjnego Polski, jedno z 16 województw utworzonych w 1999 roku. Powstało poprzez scalenie ziem województw przemyskiego i rzeszowskiego, oraz części krośnieńskiego, tarnobrzeskiego i tarnowskiego. Tym samym objęło obszar podobny do dawnego województwa rzeszowskiego sprzed reformy w 1975 roku (z wyjątkiem powiatu gorlickiego). Obecnie województwo zajmuje powierzchnię 17 845,76 km² (stan na 31 grudnia 2017) i zajmuje 11. miejsce w kraju. Pod względem liczby mieszkańców (około 2,09 mln osób) znajduje się na 8. miejscu w Polsce. Jest najdalej wysuniętym na południe województwem Polski.

Siedzibą władz rządowych (wojewody) i samorządowych (sejmiku) województwa jest Rzeszów.

Historia

Województwa z lat 1975–1998 z granicą obecnego województwa podkarpackiego

Województwo podkarpackie powstało w 1999 r. w wyniku reformy podziału administracyjnego kraju i objęło tereny dawnych województw:

• rzeszowskiego (w całości),
• przemyskiego (w całości),
• krośnieńskiego (oprócz gmin: Biecz i Lipinki),
• tarnobrzeskiego (miasto Tarnobrzeg, gminy powiatów niżańskiego, stalowowolskiego i tarnobrzeskiego oraz gminy: Majdan Królewski i Padew Narodowa),
• tarnowskiego (gminy powiatu dębickiego oraz gminy: Radomyśl Wielki i Wadowice Górne).

Ponadto w latach 1999–2002 województwo podkarpackie obejmowało również obszar gminy Szerzyny, z dniem 01.01.2003 r. przeniesionej do powiatu tarnowskiego w województwie małopolskim.

Położenie historyczne

Pod względem historycznym województwo podkarpackie obejmuje południowo-wschodnie obszary przedrozbiorowej Małopolski (części ówczesnych województw: krakowskiego, sandomierskiego i lubelskiego) oraz zachodnią część Rusi Czerwonej (głównie województwo ruskie, część bełskiego). Po rozbiorach ziemie obecnego województwa podkarpackiego znalazły się w granicach zaboru austriackiego stanowiąc środkową część ówczesnej Galicji. Natomiast po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku tereny dzisiejszego województwa przynależały do województw: lwowskiego (większość z Rzeszowem), krakowskiego (część zachodnia) i lubelskiego (skrawki północne).

Logo województwa podkarpackiego

„PODKARPACKIE. PRZESTRZEŃ OTWARTA” – znak promocyjny Województwa Podkarpackiego został ustanowiony przez Sejmik Województwa Podkarpackiego dnia 28 lutego 2011

Geografia

Położenie administracyjne

Województwo jest położone w południowo-wschodniej Polsce i graniczy z:

• Słowacją (z krajem preszowskim) na długości 134 km na południu
• Ukrainą (z obwodami lwowskim i zakarpackim) na długości 239 km na wschodzie

oraz z województwami:

• lubelskim na długości 320 km na północnym wschodzie
• małopolskim na długości 182 km na zachodzie
• świętokrzyskim na długości 81,6 km na północnym zachodzie

Położenie fizycznogeograficzne

Obszar woj. podkarpackiego obejmuje:

• środkową część Podkarpacia, w jego obrębie wschodnią część Podkarpacia Północnego (wschodnią część Kotliny Sandomierskiej),
• zachodnią część Zewnętrznych Karpat Zachodnich, a w ich obrębie wschodnią część Pogórza Środkowobeskidzkiego (w części lub w całości: Pogórze Ciężkowickie, Pogórze Strzyżowskie, Pogórze Dynowskie, Pogórze Przemyskie, Obniżenie Gorlickie, Kotlina Jasielsko-Krośnieńska, Pogórze Jasielskie i Pogórze Bukowskie) i wschodnią część Beskidów Środkowych (Beskid Niski),
• zachodni skrawek Zewnętrznych Karpat Wschodnich, a w ich obrębie zachodnią część Beskidów Wschodnich (Góry Sanocko-Turczańskie i Bieszczady Zachodnie),
• niewielki fragment Roztocza.

Według danych z 31 grudnia 2017 r. powierzchnia województwa wynosiła 17 845,76 km².

Według danych z 31 grudnia 2012 r. w woj. podkarpackim lasy obejmowały powierzchnię 674,4 tys. ha, co stanowiło 37,8% jego powierzchni. 40,9 tys. ha lasów znajdowało się w obrębie parków narodowych.

Położenie matematycznogeograficzne

Tarnica 1346 m n.p.m. – najwyższy szczyt polskich Bieszczadów i najwyżej położony punkt województwa

W wymiarze północ–południe województwo rozciąga się na długości 202 km, to jest 1°49′05″. W wymiarze wschód–zachód rozpiętość województwa wynosi 172 km, co w mierze kątowej daje 2°24′21″.

Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:

• północny: 50°49′13″N – pn. narożnik działki ewidencyjnej nr 1 (powiat stalowowolski),
• południowy: 49°00′08″N – słupek graniczny nr 215 (powiat bieszczadzki),
• zachodni: 21°08′31″E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 1829 (powiat mielecki),
• wschodni: 23°32′52″E – granica państwowa pomiędzy słupkami granicznymi nr 638 a nr 639 (powiat lubaczowski).

Najwyższym punktem jest wierzchołek Tarnicy – 1346 m n.p.m.

Stosunki wodne

Wisłok w Rzeszowie

San widok z Zamku Sobień

Zapora w Solinie na rzece San i fragment Jeziora Solińskiego w Bieszczadach

Trzy największe rzeki w województwie to prawe dopływy Wisły: San i Wisłoka oraz dopływ Sanu: Wisłok. Rzeki Strwiąż oraz Mszanka uchodzą do Dniestru i należą do zlewiska Morza Czarnego. Wszystkie pozostałe należą do zlewni Morza Bałtyckiego. Rzeki regionu są uważane za jedne z najczystszych w kraju.

Podział administracyjny

Województwo podkarpackie jest podzielone na 21 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu.

Podział na powiaty – powierzchnia dane według GUS z 31 grudnia 2017, liczba ludności z 30 czerwca 2019.

Herb	Nazwa	Siedziba	Powierzchnia (km²)	Ludność	Gęstość zaludnienia (osób/km²)
	bieszczadzki	Ustrzyki Dolne	1139,07	21799	19,14
	brzozowski	Brzozów	539,34	65652	121,73
	dębicki	Dębica	777,48	135348	174,09
	jarosławski	Jarosław	1028,66	120462	117,11
	jasielski	Jasło	830,87	113730	136,88
	kolbuszowski	Kolbuszowa	773,17	62389	80,69
	krośnieński	Krosno	993,11	112301	113,08
	leski	Lesko	834,94	26532	31,78
	leżajski	Leżajsk	583,71	69479	119,03
	lubaczowski	Lubaczów	1308,37	55438	42,37
	łańcucki	Łańcut	451,84	80898	179,04
	mielecki	Mielec	880,50	136591	155,13
	niżański	Nisko	785,64	66699	84,9
	przemyski	Przemyśl	1211,22	74234	61,29
	przeworski	Przeworsk	698,02	78354	112,25
	ropczycko-sędziszowski	Ropczyce	548,31	74416	135,72
	rzeszowski	Rzeszów	1153,33	168614	146,2
	sanocki	Sanok	1156,43	94473	81,69
	stalowowolski	Stalowa Wola	831,74	106272	127,77
	strzyżowski	Strzyżów	503,47	61505	122,16
	tarnobrzeski	Tarnobrzeg	521,06	53115	101,94
	Krosno	-	43,50	46369	1065,95
	Przemyśl	-	46,17	60999	1321,18
	Rzeszów	-	120,41	194886	1618,52
	Tarnobrzeg	-	85,40	46907	549,26

W 2002 roku z zachodniej części powiatu bieszczadzkiego wydzielono powiat leski.

Podregiony statystyczne

Województwo podkarpackie składa się z 4 podregionów statystycznych (GUS) – zgodnych ze standardem NUTS Unii Europejskiej:

• podregion krośnieński (kod 323) obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 6 powiatów: Krosno, powiat krośnieński, powiat sanocki, powiat jasielski, powiat brzozowski, powiat leski oraz powiat bieszczadzki
• podregion przemyski (kod 324) obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 4 powiaty: Przemyśl, powiat przemyski, powiat jarosławski, powiat przeworski oraz powiat lubaczowski
• podregion rzeszowski (kod 325) obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 5 powiatów: Rzeszów, powiat rzeszowski, powiat łańcucki, powiat ropczycko-sędziszowski, powiat kolbuszowski oraz powiat strzyżowski
• podregion tarnobrzeski (kod 326) obejmuje 1 miasto na prawach powiatu i 6 powiatów: Tarnobrzeg, powiat tarnobrzeski, powiat stalowowolski, powiat mielecki, powiat dębicki, powiat leżajski oraz powiat niżański

Demografia

Obszar województwa zamieszkuje 2 127 462 mieszkańców (dane z 30 czerwca 2019) w 53 miastach, 2157 miejscowościach wiejskich tworzących 1530 sołectw, 160 gmin (stan na 1 stycznia 2011), 21 powiatów oraz 4 miasta na prawach powiatu.

Dane GUS z 30 czerwca 2019

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	2 127 462	100	1 085 572	51	1 041 890	49
powierzchnia	17 845,76 km²
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	119		61		58

Według ostatnich danych GUS-u średnia życia w województwie jest najwyższą w Polsce i wynosi odpowiednio: mężczyźni 73 lata (Polska 71), kobiety 81 lat (Polska 80). Na długowieczność mieszkańców regionu decydujący wpływ mają: czyste środowisko, zdrowy styl życia oraz niski poziom stresu. Województwo podkarpackie jest jednym z pięciu polskich województw obok małopolskiego, mazowieckiego, pomorskiego i wielkopolskiego w którym systematycznie, stale wzrasta liczba ludności.

• Piramida wieku mieszkańców W. podkarpackiego w 2014 roku.
  

Urbanizacja

W województwie podkarpackim są 53 miasta, w tym 4 miasta na prawach powiatu. Miasta zostały uszeregowane według liczby mieszkańców (faktycznego miejsca zamieszkania), na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego z 31 grudnia 2020. Wskaźnik urbanizacji wynosi 41,4% jest on najniższy w Polsce (2017).

• 
  Ratusz w Rzeszowie
• 
  Fort XV „Borek” Twierdzy Przemyśl
• 
  Tarnobrzeg z Pałacem Tarnowskich
• 
  Krosno panorama – Parva Cracovia „Mały Kraków”
• 
  Ratusz w Jarosławiu
• 
  Część zachodnia Rynku w Sanoku

Herb	Nazwa	Powiat	Ludność	Powierzchnia (km²)	Gęstość zaludnienia (osób/km²)	Siedziba powiatu
	Rzeszów	miasto na prawach powiatu	196 638	128,97	1524	m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
	Mielec	mielecki	60 075	46,89	1281	siedziba powiatu
	Przemyśl	miasto na prawach powiatu	59 779	46,17	1294	m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
	Stalowa Wola	stalowowolski	59 623	82,52	722	siedziba powiatu
	Tarnobrzeg	miasto na prawach powiatu	46 360	85,40	542	m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
	Krosno	miasto na prawach powiatu	45 944	43,50	1056	m.n.p.p. oraz siedziba powiatu
	Dębica	dębicki	45 189	33,83	1335	siedziba powiatu
	Jarosław	jarosławski	37 073	34,61	1086	siedziba powiatu
	Sanok	sanocki	36 999	38,08	982	siedziba powiatu
	Jasło	jasielski	34 542	36,52	960	siedziba powiatu
	Łańcut	łańcucki	17 675	19,42	912	siedziba powiatu
	Ropczyce	ropczycko-sędziszowski	15 864	47,10	336	siedziba powiatu
	Nisko	niżański	15 193	60,96	251	siedziba powiatu
	Przeworsk	przeworski	15 105	22,13	694	siedziba powiatu
	Leżajsk	leżajski	13 585	20,58	673	siedziba powiatu
	Sędziszów Małopolski	ropczycko-sędziszowski	12 415	9,96	1241
	Lubaczów	lubaczowski	11 830	25,73	467	siedziba powiatu
	Nowa Dęba	tarnobrzeski	11 006	16,70	668
	Ustrzyki Dolne	bieszczadzki	8 917	16,79	542	siedziba powiatu
	Kolbuszowa	kolbuszowski	8 922	7,94	1143	siedziba powiatu
	Strzyżów	strzyżowski	8 781	13,89	640	siedziba powiatu
	Głogów Małopolski	rzeszowski	8 689	13,71	485
	Brzozów	brzozowski	7 425	11,46	651	siedziba powiatu
	Rudnik nad Sanem	niżański	6 677	36,60	183
	Boguchwała	rzeszowski	6 140	9,11	678
	Dynów	rzeszowski	6 063	24,55	250
	Nowa Sarzyna	leżajski	5 740	9,15	638
	Jedlicze	krośnieński	5 658	10,60	541
	Lesko	leski	5 406	15,33	354	siedziba powiatu
	Radymno	jarosławski	5 214	13,62	388
	Zagórz	sanocki	5 093	22,29	229
	Pilzno	dębicki	4 958	16,04	306
	Sokołów Małopolski	rzeszowski	4 210	15,54	270
	Rymanów	krośnieński	3 774	12,39	309
	Tyczyn	rzeszowski	3 983	9,67	395
	Pruchnik	jarosławski	3 740	19,91	189
	Radomyśl Wielki	mielecki	3 225	8,79	368
	Kańczuga	przeworski	3 131	7,60	417
	Zaklików	stalowowolski	2 954	11,42	261
	Oleszyce	lubaczowski	2 948	5,08	583
	Brzostek	dębicki	2 749	8,76	314
	Sieniawa	przeworski	2 132	6,74	318
	Błażowa	rzeszowski	2 148	4,23	506
	Narol	lubaczowski	2 040	12,42	168
	Dukla	krośnieński	2 044	5,48	376
	Cieszanów	lubaczowski	1 922	15,06	127
	Iwonicz-Zdrój	krośnieński	1 742	5,89	303
	Przecław	mielecki	1 788	16,04	111
	Baranów Sandomierski	tarnobrzeski	1 430	9,15	159
	Ulanów	niżański	1 427	8,20	173
	Kołaczyce	jasielski	1 427	7,15	197
	Jawornik Polski	przeworski	1 177	8,48	139
	Bircza	przemyski	987	4,63	213
	Dubiecko	przemyski	871	2,39	364

Administracja i polityka

Urząd Wojewódzki w Rzeszowie (popularnie zwany Łubianką)

Samorząd wojewódzki

Organem stanowiącym jest Sejmik Województwa Podkarpackiego, składający się z 33 radnych. Siedzibą sejmiku województwa jest Rzeszów. Sejmik wybiera organ wykonawczy województwa, którym jest Zarząd Województwa Podkarpackiego, składający się z 5 członków z przewodniczącym mu marszałkiem.

Podział klubów w Sejmiku Województwa Podkarpackiego (stan na 12 stycznia 2024):

• Prawo i Sprawiedliwość – 24 radnych
• Platforma Obywatelska – 5 radnych
• Polskie Stronnictwo Ludowe – 3 radnych
• Niezrzeszeni – 1 radny

Marszałkowie województwa:

• od 1999 do 2002 Bogdan Rzońca (AWS)
• od 2002 do 2006 Leszek Deptuła (PSL)
• od 2006 do 2010 Zygmunt Cholewiński (PiS)
• od 2010 do 2013 Mirosław Karapyta (PSL)
• od 2013 Władysław Ortyl (PiS)

Administracja rządowa

Organem administracji rządowej jest Wojewoda Podkarpacki, wyznaczany przez Prezesa Rady Ministrów. Siedzibą wojewody jest Rzeszów. Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie znajduje się przy ulicy Grunwaldzkiej 15. W ramach urzędu działają także 3 delegatury: w Krośnie, Przemyślu i Tarnobrzegu.

Delegatury urzędu wojewódzkiego obejmują swoim zasięgiem działania:

• delegatura w Krośnie powiaty: bieszczadzki, brzozowski, jasielski, krośnieński, leski, sanocki i miasto Krosno;
• delegatura w Przemyślu powiaty: jarosławski, lubaczowski, przemyski, przeworski i miasto Przemyśl;
• delegatura w Tarnobrzegu powiaty: mielecki, niżański, stalowowolski, tarnobrzeski i miasto Tarnobrzeg.

Wojewodowie

• od 1 stycznia 1999 do 20 października 2001 Zbigniew Sieczkoś (AWS)
• od 20 października 2001 do 3 marca 2003 Zdzisław Siewierski (SLD)
• od 3 marca 2003 do 30 listopada 2005 Jan Kurp (SLD)
• od 30 listopada 2005 do 29 listopada 2007 Ewa Draus (PiS)
• od 29 listopada 2007 do 30 listopada 2010 Mirosław Karapyta (PSL)
• od 2 grudnia 2010 do 25 października 2011 Małgorzata Chomycz-Śmigielska (PO)
• od 12 grudnia 2011 do 8 grudnia 2015 Małgorzata Chomycz-Śmigielska (PO)
• od 8 grudnia 2015 do 11 listopada 2019 i od 13 stycznia 2020 do 2 listopada 2023 Ewa Leniart (PiS)
• od 20 grudnia 2023 Teresa Kubas-Hul (PO)

Wicewojewodowie

• od 19 stycznia 2011 do 14 lutego 2012 Andrzej Reguła (PSL)
• od 14 lutego 2012 do 1 grudnia 2014 Alicja Wosik (PSL)
• od 12 stycznia 2015 do 8 grudnia 2015 Grażyna Borek (PSL)
• od 17 grudnia 2015 do 25 stycznia 2017 Witold Lechowski (PiS)
• od 7 lutego 2017 do 29 stycznia 2018 Piotr Pilch (PiS)
• od 12 lutego 2018 do 30 stycznia 2020 Lucyna Podhalicz
• od 31 stycznia 2020 do grudnia 2023 Jolanta Sawicka
• od 17 stycznia 2024 Wiesław Buż
• od 17 stycznia 2024 do 8 maja 2024 Paweł Bartoszek
• od 5 czerwca 2024 Tomasz Lorenc

Okręgi wyborcze

Okręg wyborczy nr 22 do Sejmu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Prawo i Sprawiedliwość – Marek Kuchciński, Anna Schmidt-Rodziewicz, Piotr Uruski, Maria Kurowska, Teresa Pamuła, Piotr Babinetz, Tadeusz Chrzan
• KKW Koalicja Obywatelska PO.N iPL Zieloni – Joanna Frydrych, Marek Rząsa
• KKW Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe – Bartosz Romowicz
• Konfederacja Wolność i Niepodległość – Andrzej Zapałowski

Okręg wyborczy nr 23 do Sejmu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Prawo i Sprawiedliwość – Zbigniew Ziobro, Ewa Leniart, Rafał Weber, Marcin Warchoł, Zbigniew Chmielowiec, Krzysztof Sobolewski, Fryderyk Kampinos, Kazimierz Gołojuch, Jan Warzecha,
• KKW Koalicja Obywatelska PO.N iPL Zieloni – Paweł Kowal, Krystyna Skowrońska, Zdzisław Gawlik
• KKW Trzecia Droga Polska 2050 Szymona Hołowni – Polskie Stronnictwo Ludowe – Adam Dziedzic, Elżbieta Burkiewicz
• Konfederacja Wolność i Niepodległość – Grzegorz Braun

Okręg wyborczy nr 54 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Janina Sagatowska (PiS)

Okręg wyborczy nr 55 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Zdzisław Pupa (PiS)

Okręg wyborczy nr 56 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Józef Jodłowski (PiS)

Okręg wyborczy nr 57 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Alicja Maria Zając (PiS)

Okręg wyborczy nr 58 do Senatu RP (stan na 13 listopada 2023)

• Mieczysław Golba (PiS)

Okręg wyborczy nr 9 do Parlamentu Europejskiego w Polsce (stan na 26 maja 2019)

• Bogdan Rzońca (PiS)
• Tomasz Poręba (PiS)
• Elżbieta Łukacijewska (PO)

Gospodarka

Black Hawk – średni wielozadaniowy amerykański śmigłowiec transportowy produkowany w PZL Mielec

Haubicoarmata Krab produkowana w Hucie Stalowa Wola

Wyrzutnia WR-40 Langusta produkowana w Hucie Stalowa Wola

Leopard 6 Litre Roadster – luksusowy samochód sportowy produkowany przez Leopard Automobile AB w Mielcu

Autosan – marka autobusów produkowanych w Sanoku

W 2012 r. produkt krajowy brutto woj. podkarpackiego wynosił 62,4 mld zł, co stanowiło 3,9% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 29,3 tys. zł (70,0% średniej krajowej), co plasowało podkarpackie na ostatnim miejscu względem innych województw.

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. podkarpackiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3074,48 zł, co lokowało je na 15. miejscu względem wszystkich województw.

We wrześniu 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała ok. 72,7 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 7,7% do aktywnych zawodowo.

W 2012 r. 7,0% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. podkarpackiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji).

W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. podkarpackim wynosiła 30,8 mld zł, co stanowiło 3,1% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w podkarpackim wynosiła 5,6 mld zł, co stanowiło 3,5% tej sprzedaży Polski.

Podkarpackie gospodarstwa rolne są jednak bardzo rozdrobnione, co bardzo negatywnie wpływa na ich rentowność i rzadko kiedy jest jedynym źródłem utrzymania rodziny.

Na terenie województwa podkarpackiego funkcjonuje największy w Polsce klaster przemysłu lotniczego – Dolina Lotnicza. Cechuje go duża koncentracja firm przemysłu lotniczego, ośrodków naukowo-badawczych oraz rozwinięte zaplecze edukacyjne i szkoleniowe. Centrum Doliny Lotniczej znajduje się w stolicy regionu Rzeszowie, a głównymi ośrodkami Doliny Lotniczej obok Rzeszowa są największe przemysłowe miasta województwa: Mielec, Krosno, Dębica, Stalowa Wola oraz Sędziszów Małopolski oraz miasta spoza regionu Bielsko-Biała i Świdnik. W większości z tych miast funkcjonują porty lotnicze Rzeszów: RZE, Świdnik LUZ oraz czynne cywilne lotniska sportowe: lotnisko Bielsko-Biała Aleksandrowice, Lotnisko Krosno, lotnisko Mielec, Lotnisko Stalowa Wola-Turbia.

Surowcami kopalnymi są siarka, ropa naftowa oraz gaz ziemny. Surowce mineralne są wydobywane głównie w górzystej, południowej części województwa: piaskowce, wapienie, gipsy (w tym gips alabastrowy), glinki ceramiczne, piaski (w tym piaski szklarskie) i żwiry, a także torf, wody mineralne i geotermalne. Swoją siedzibę mają tutaj największe polskie koncerny naftowo – gazowe: PGNiG Technologie w Krośnie oraz jeden z trzech polskich oddziałów PGNiG w Sanoku. W okolicach Rzeszowa oraz Sanoka znajdują się największe w Polsce podziemne magazyny gazu ziemnego w Brzeźnicy, Husowie, Strachocinie oraz Swarzowie. Ze względu na duże złoża ropy naftowej zlokalizowano tutaj trzy rafinerie w Jaśle, Jedliczu oraz Gorlicach.

Specjalne strefy ekonomiczne:

• Specjalna Strefa Ekonomiczna Euro-Park Mielec
• Tarnobrzeska Specjalna Strefa Ekonomiczna Euro-Park Wisłosan

Parki przemysłowe i technologiczne:

• Mielecki Park Przemysłowy
• Park Przemysłowy „Stare-Miasto Park”
• Podkarpacki Park Naukowo-Technologiczny
• Park Przemysłowy Lubaczów „Brama na Wschód”

Transport

Transport drogowy

• Gęstość dróg krajowych w regionie wynosi 4,2 km/100 km²,
• Gęstość dróg wojewódzkich w regionie wynosi 8,8 km/100 km²,
• Gęstość dróg powiatowych w regionie wynosi 36,0 km/100 km²,
• Gęstość dróg gminnych w regionie wynosi 30,6 km/100 km².

Autostrady:

• A4E40 Autostrada A4: granica państwa (Niemcy) – Jędrzychowice – Zgorzelec – Bolesławiec – Krzyżowa – Legnica – Wrocław – Opole – Gliwice – Katowice – Mysłowice – Balice – Kraków – Tarnów – Dębica – Jasionka – Rzeszów – Jarosław – Korczowa – granica państwa (Ukraina)

Drogi ekspresowe:

• S19 Droga ekspresowa S19 (na północ i południe od Rzeszowa dalej budowana)
• S74 Droga ekspresowa S74 (planowana)

Drogi krajowe

• 94 Droga krajowa nr 94: Jędrzychowice (węzeł „Zgorzelec”) – Bolesławiec – Krzywa – Chojnów – Legnica – Prochowice – Wrocław – Oława – Brzeg – Opole – Strzelce Opolskie – Toszek – Pyskowice – Zabrze – Bytom – Siemianowice Śląskie – Czeladź – Będzin – Sosnowiec – Dąbrowa Górnicza – Sławków – Olkusz – Modlniczka – ... – Kraków (węzeł „Kraków Wielicka”) – Wieliczka – Bochnia – Brzesko – Wojnicz – Tarnów – Pilzno – Dębica – Ropczyce – Sędziszów Małopolski – Rzeszów – Łańcut – Przeworsk – Jarosław – Radymno – Korczowa – granica państwa (Ukraina)
• 9E371 Droga krajowa nr 9: Radom – Skaryszew – Iłża – Kunów – Ostrowiec Świętokrzyski – Opatów – Lipnik – Klimontów – Łoniów – Tarnobrzeg (Nagnajów) – Nowa Dęba – Kolbuszowa – Głogów Małopolski – Rudna Mała (węzeł „Rzeszów Północ”)
• 19 Droga krajowa nr 19: granica państwa (Białoruś) – Kuźnica – Białystok – Siemiatycze – Międzyrzec Podlaski – Kock – Lubartów – Lublin – Kraśnik – Janów Lubelski – Nisko – Sokołów Małopolski – Rzeszów – Babica – Lutcza – Domaradz – Miejsce Piastowe – Dukla – Barwinek – granica państwa (Słowacja)
• 28 Droga krajowa nr 28: Zator – Wadowice – Rabka-Zdrój – Limanowa – Nowy Sącz – Gorlice – Jasło – Krosno – Miejsce Piastowe – Sanok – Kuźmina – Bircza – Przemyśl – Medyka – granica państwa (Ukraina)
• 73 Droga krajowa nr 73: Wiśniówka – Kielce – Morawica – Busko-Zdrój – Szczucin – Dąbrowa Tarnowska – Tarnów – Pilzno – Jasło
• 77 Droga krajowa nr 77: Lipnik – Sandomierz – Gorzyce – Stalowa Wola – Nisko – Leżajsk – Tryńcza – Jarosław – Radymno – Żurawica – Przemyśl
• 84 Droga krajowa nr 84: Zabłotce – Sanok – Zagórz – Lesko – Olszanica – Ustrzyki Dolne – Krościenko – granica państwa (Ukraina)
• 97 Droga krajowa nr 97: Terliczka (węzeł „Rzeszów Wschód”) – Rzeszów

Transport kolejowy

Rzeszów Główny – widok na perony

• linia kolejowa nr 25 – linia kolejowa Łódź Kaliska – Dębica
• linia kolejowa nr 65 – linia kolejowa Most na rzece Bug – Sławków Południowy LHS
• linia kolejowa nr 66 – linia kolejowa Zwierzyniec Towarowy – Stalowa Wola Południe
• linia kolejowa nr 68 – linia kolejowa Lublin Główny – Przeworsk
• linia kolejowa nr 70 – linia kolejowa Włoszczowice – Chmielów koło Tarnobrzega
• linia kolejowa nr 71 – linia kolejowa Ocice – Rzeszów Główny
• linia kolejowa nr 74 – linia kolejowa Sobów – Stalowa Wola Rozwadów
• linia kolejowa nr 78 – linia kolejowa Sandomierz – Grębów
• linia kolejowa nr 79 – linia kolejowa Padew – Wola Baranowska LHS
• linia kolejowa nr 91 – linia kolejowa Kraków Główny – Medyka
• Linia kolejowa nr 92 – linia kolejowa Przemyśl Główny – Medyka
• linia kolejowa nr 101 – linia kolejowa Munina – Hrebenne
• linia kolejowa nr 102 – linia kolejowa Przemyśl Główny – Malhowice
• linia kolejowa nr 106 – linia kolejowa Rzeszów Główny – Jasło
• linia kolejowa nr 107 – linia kolejowa Nowy Zagórz – Łupków
• linia kolejowa nr 108 – linia kolejowa Stróże – Krościenko
• Linia kolejowa nr 615 – Przemyśl – Przemyśl Bakończyce
• Linia kolejowa nr 617 – linia kolejowa Zagórz R46 – Zagórz R101

Tabor kolejowy

EN64 Acatus Plus

EN98 Impuls

EN76A Elf II

Województwo podkarpackie jest właścicielem 37 pojazdów zakupionych przez Urząd Marszałkowski.

Seria	Typ	Numery	Liczba	Producent	Użytkownik	Źródło
EN62A Elf II	21WEb	101 ÷ 105	5	Pesa Bydgoszcz	Polregio
EN63 Impuls	36WE	001	1	Newag	Polregio
EN63A Impuls	36WEa	019	1	Newag	Polregio
EN63B Impuls II	36WEdb	101 ÷ 108	8	Newag	Polregio
EN64 Acatus Plus	40WE	001, 005	2	Pesa Bydgoszcz	Polregio
EN76A Elf II	22WEf	101 ÷ 102	2	Pesa Bydgoszcz	Polregio
EN98 Impuls	37WE	001 ÷ 002	2	Newag	Polregio
31WE Impuls	31WEbb	001 ÷ 008	8	Newag	Polregio
SA103	214Ma	001 ÷ 002	2	Pesa Bydgoszcz	Polregio
SA109	212M	007, 010	2	Kolzam	Polregio
SA134	218Md	022, 029	2	ZNTK „Mińsk Mazowiecki”	Polregio
SA135	214Ma	010 ÷ 014, 023	6	ZNTK „Mińsk Mazowiecki”	Polregio
SA140	222Ma	001 ÷ 004	4	Newag	Polregio

Koleje wąskotorowe

Bieszczadzka Kolejka Leśna

• Bieszczadzka Kolejka Leśna
• Przeworska Kolej Dojazdowa

Transport lotniczy

Nowy terminal pasażerski Rzeszów-Jasionka

• Port lotniczy Rzeszów-Jasionka (międzynarodowy)
• Lotnisko Krosno
• Lotnisko Mielec
• Lotnisko Stalowa Wola-Turbia
• Lotnisko Stara Wieś
• Lądowisko Sanok-Baza
• Lądowisko Sanok-Szpital
• Szybowisko Bezmiechowa Górna
• Szybowisko Weremień

Przejścia graniczne

Przejście graniczne Krościenko-Smolnica – widok od strony UA na wyjazd z Polski

Drogowe:

• przejście graniczne Korczowa-Krakowiec
• przejście graniczne Budomierz-Hruszów
• przejście graniczne Krościenko-Smolnica
• przejście graniczne Medyka-Szeginie
• przejście graniczne Ożenna – Niżna Polianka
• przejście graniczne Barwinek – Vyšný Komárnik
• przejście graniczne Radoszyce – Palota

Kolejowe:

• przejście graniczne Krościenko-Chyrów
• przejście graniczne Przemyśl-Mościska
• przejście graniczne Werchrata-Rawa Ruska
• Przejście graniczne Łupków-Palota

Lotnicze przejścia graniczne:

• Port lotniczy Rzeszów-Jasionka

Kultura

Zamek Lubomirskich w Łańcucie

Instytucje kultury samorządu województwa:

Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie

Organy w bazylice Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Leżajsku

• Arboretum i Zakład Fizjografii w Bolestraszycach,
• Centrum Kulturalne w Przemyślu,
• Filharmonia Podkarpacka im. Artura Malawskiego w Rzeszowie,
• Galeria Sztuki Współczesnej w Przemyślu,
• Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej,
• Muzeum Podkarpackie w Krośnie,
• Muzeum – Zamek w Łańcucie,
• Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej w Przemyślu,
• Muzeum Okręgowe w Rzeszowie,
• Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku,
• Muzeum Marii Konopnickiej w Żarnowcu,
• Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie,
• Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Rzeszowie,
• Wojewódzki Dom Kultury w Rzeszowie,

Nauka i oświata

Biblioteka Uniwersytetu Rzeszowskiego

Politechnika Rzeszowska – bud. A (WEiI, dawniej Rektorat)

WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa

Budynek biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Techniczno-Ekonomicznej w Jarosławiu

• Rzeszów
  • Uniwersytet Rzeszowski (z 12 wydziałami, w tym Wydziałem Medycznym będącym podwalinami do utworzenia Wyższej Szkoły Medycznej w Rzeszowie. W roku 2015 uruchomiono kierunek lekarski)
  • Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza (największa uczelnia techniczna południowo-wschodniej Polski, z ośrodkiem kształcenia pilotów lotnictwa cywilnego)
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Rzeszowie
  • Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (największa niepubliczna uczelnia wyższa na Podkarpaciu)
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Rzeszowie
  • Szkoła Języków Obcych i Zarządzania PROMAR w Rzeszowie
  • WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa
  • Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna
• Przemyśl

Główny budynek Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskej w Przemyślu, Pałac Lubomirskich

• • Państwowa Wyższa Szkoła Wschodnioeuropejska w Przemyślu
  • Wyższa Szkoła Gospodarcza w Przemyślu
  • Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Przemyślu
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Przemyślu
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Przemyślu
• Tarnobrzeg
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. prof. Stanisława Tarnowskiego w Tarnobrzegu
  • Zespół Kolegiów Nauczycielskich w Tarnobrzegu
  • Wyższa Szkoła Handlowa w Kielcach Wydział Zamiejscowy w Tarnobrzegu
  • Profesjonalna Szkoła Biznesu
  • Małopolska Szkoła Handlowa
  • Szkoła Zarządzania
• Krosno
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie – (14 kierunków kształcenia) z jednostkami: Instytut Politechniczny, Instytut Kultury Fizycznej, Instytut Humanistyczny, Instytut Zdrowia i Gospodarki, Studium Języków Obcych i Nauk Społecznych, Studium Nauk Matematyczno-Przyrodniczych, Studium Wychowania Fizycznego i Sportu.
  • Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy w Krośnie
  • Niepubliczna Szkoła Biznesu w Krośnie
  • Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie Oddział w Krośnie
  • Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – oddział w Krośnie
• Dębica
  • Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie – Zamiejscowy Wydział Rozwoju Regionalnego w Dębicy
  • Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie – Centrum Edukacyjne w Dębicy
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Dębicy
• Jarosław
  • Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna im. ks. Bronisława Markiewicza w Jarosławiu
  • Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Jarosławiu
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Jarosławiu
• Jasło
  • Podkarpacka Szkoła Wyższa w Jaśle im. bł. księdza Władysława Findysza
• Leżajsk
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Leżajsku
• Mielec
  • Wyższa Szkoła Gospodarki i Zarządzania w Mielcu
  • Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie – ośrodek zamiejscowy
  • Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie – ośrodek zamiejscowy
  • Niepubliczna Szkoła Biznesu w Mielcu
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Mielcu
  • Policealne Studium Medyczne
  • British School w Mielcu
• Przeworsk
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Przeworsku
• Nisko
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Nisku (Język angielski) – zlikwidowane z dniem 30.09.2015
  • Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego
    • Wydział Transportu i Elektrotechniki – Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Nisku
  • Wyższa Szkoła Bezpieczeństwa i Ochrony im. Marszałka Józefa Piłsudskiego z siedzibą w Warszawie
    • Wydział Zamiejscowy w Nisku
• Ropczyce
  • Wyższa Szkoła Inżynieryjno-Ekonomiczna w Ropczycach
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Ropczycach
• Sanok
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Jana Grodka w Sanoku
  • Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Sanoku
  • Wyższa Szkoła Sanocka (o uprawnieniach publicznych)
  • Wydział zamiejscowy Uniwersytetu Śląskiego
  • Podkarpacka Szkoła Przedsiębiorczości (PSP)
  • Centrum Doskonalenia Nauczycieli w Sanoku
• Stalowa Wola
  • Katolicki Uniwersytet Lubelski
    • Wydział Zamiejscowy Prawa i Nauk o Społeczeństwie w Stalowej Woli
  • Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Stalowej Woli
  • Polsko-Czeska Wyższa Szkoła Biznesu i Sportu „Collegium Glacense” z siedzibą w Stalowej Woli
  • Politechnika Rzeszowska
    • Wydział Mechaniczno-Technologiczny Politechniki Rzeszowskiej

Zamki i pałace

Warowny Klasztor Karmelitów Bosych w Zagórzu

Zamek w Baranowie Sandomierskim

Zamek w Krasiczynie

Zamek Kazimierzowski w Przemyślu

Zamek Lubomirskich w Rzeszowie

Pałac Sroczyńskich w Jaśle, miejsce urodzenia Hubala

Lista zamków i pałaców woj. podkarpackiego:

• Zamek Kamieniec – Odrzykoń,
• Zamek w Baranowie Sandomierskim,
• Renesansowy zamek Krasickich i Sapiehów – Krasiczyn,
• Zamek Kazimierzowski w Przemyślu,
• Dwór w Wolicy – Dębica,
• Barokowy zamek – Dukla,
• Zamek w Łańcucie,
• Zamek w Rzeszowie,
• Letni Pałac Lubomirskich w Rzeszowie,
• Pałac w Sieniawie,
• Pałac w Ropczycach,
• Pałac Tarnowskich w Tarnobrzegu,
• Dwór Mycielskich w Wiśniowej,
• dwór Lubomirskich w Boguchwale,
• Zamek Królewski w Sanoku,
• Dwór w Bolestraszycach,
• Dworek w Boratynie,
• Pałac w Iwoniczu Zdroju,
• Pałac Stawiarskich w Jedlicze,
• Zamek w Lesku,
• Pałac Miera w Leżajsku,
• Pałacyk Oborskich w Mielcu,
• Zamek Lubomirskich w Stalowej Woli,
• Pałac obecnie Dom Dziecka w Strzyżowie,
• Zespół Pałacowo-Parkowy w Przeworsku,
• Pałac w Birczy,
• Zamek w Przecławiu,
• Pałac Sroczyńskich – Jasło – Gorajowice
• Zamek Szaszkiewiczów w Rzemieniu,
• Zespół pałacowo – dworski w Czudcu,
• Pałac Lubomirskich w Przemyślu,
• Kamienica – Dębica Wiluszówka,
• Pałac Ponińskich w Horyńcu Zdroju,
• Pałac w Pełkiniach,
• Pałac Wodzickich w Tyczynie,
• Pałacyk Bobrowskich w Długie,
• Pałac w Julinie,
• Pałac w Weryni,
• Pałac w Zarzeczu,
• Dworek – Dębica,
• Dworek – Ciemięrzowice,
• Pałac biskupów przemyskich w Krośnie,
• Dwór Starościński w Leżajsku,
• Dwór w Targowiskach.

Bezpieczeństwo publiczne

W województwie podkarpackim działa centrum powiadamiania ratunkowego, które znajduje się w Rzeszowie i które obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999.

Opieka zdrowotna

Szpitalny Oddział Ratunkowy – Szpital Specjalistyczny w Sanoku

Szpital Specjalistyczny w Jaśle

Szpital Powiatowy im. PCK w Nisku

Szpital Specjalistyczny – Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. ks. B. Markiewicza w Brzozowie

Szpital im. Ojca Pio w Sędziszowie Małopolskim

Szpitale w Rzeszowie:

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Fryderyka Chopina w Rzeszowie,
• Szpital Wojewódzki nr 2 w Rzeszowie,
• Szpital Miejski im. Jana Pawła II w Rzeszowie,
• Szpital MSWiA w Rzeszowie,
• Szpital Specjalistyczny – Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc w Rzeszowie,
• Szpital Specjalistyczny „Pro-Familia”,

Szpitale w Przemyślu:

• Szpital Wojewódzki im. św. Ojca Pio w Przemyślu,
• Szpital Miejski z Przychodnią w Przemyślu (dawniej Szpital Wojskowy nr 114),
• Wojewódzki Podkarpacki Szpital Psychiatryczny w Żurawicy,

Szpital w Stalowej Woli:

• Powiatowy Szpital Specjalistyczny w Stalowej Woli

Szpital w Krośnie:

• Wojewódzki Szpital Podkarpacki im. Jana Pawła II w Krośnie,

Szpital w Tarnobrzegu:

• Wojewódzki Szpital im.Zofii z Zamoyskich Tarnowskiej w Tarnobrzegu,

Szpital w Mielcu:

• Szpital Specjalistyczny im. Edmunda Biernackiego w Mielcu,

Szpital w Dębicy:

• Zespół Opieki Zdrowotnej w Dębicy,

Szpital w Jarosławiu:

• Centrum Opieki Medycznej w Jarosławiu,
• Specjalistyczny Psychiatryczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Jarosławiu,

Szpital w Sanoku:

• Szpital Specjalistyczny w Sanoku,

Szpital w Jaśle:

• Szpital Specjalistyczny w Jaśle,

Szpital w Łańcucie:

• Szpital św. Michała Archanioła w Łańcucie,

Szpital w Przeworsku:

• Szpital Rejonowy w Przeworsku,

Szpital w Ropczycach:

• Zespół Opieki Zdrowotnej w Ropczycach,

Szpital w Nisku:

• Szpital Powiatowy im. Polskiego Czerwonego Krzyża w Nisku,

Szpital w Leżajsku:

• Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Leżajsku,

Szpital w Lubaczowie:

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Lubaczowie,

Szpital w Nowej Dębie:

• Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Nowej Dębie,

Szpital w Ustrzykach Dolnych:

• Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Ustrzykach Dolnych,

Szpital w Kolbuszowej:

• Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Kolbuszowej,

Szpital w Strzyżowie:

• Zespół Opieki Zdrowotnej w Strzyżowie,

Szpital w Brzozowie:

• Szpital Specjalistyczny w Brzozowie Podkarpacki Ośrodek Onkologiczny im. ks. B. Markiewicza,

Szpital w Sędziszowie Młopolskim:

• Oddziały Szpitala Powiatowego pod wezwaniem Ojca Pio w Sędziszowie Młopolskim,

Szpital w Lesku:

• Szpital Powiatowy w Lesku

Szpital w Górnie:

• Samodzielny Publiczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej „Sanatorium” im. Jana Pawła II w Górnie

Uzdrowiska w Województwie Podkarpackim:

• Horyniec-Zdrój
• Iwonicz-Zdrój
• Polańczyk
• Rymanów-Zdrój

Policja

Podkarpacka policja posiada 17 jednostek powiatowych i 4 miejskie. Komenda Wojewódzka Policji znajduje się w Rzeszowie.

Straż pożarna

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej w Sanoku

Główną siedzibą straży pożarnej jest Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Rzeszowie. Na terenie województwa działa 17 komend powiatowych oraz 4 komendy miejskie PSP. Na obszarze stworzono 27 jednostek ratowniczo-gaśniczych, na bazie kilku z nich powstało kilka grup specjalistycznych: 2 – ratownictwo chemiczno-ekologiczne (Nowa Sarzyna, Rzeszów), 5 – ratownictwo wodno-nurkowe (Tarnobrzeg, Przemyśl, Sanok, Brzozów, Jasło), 2 – ratownictwo wysokościowe (Rzeszów, Krosno).

Siły Zbrojne

Jednostki wojskowe w województwie podkarpackim:

• Wojewódzki Sztab Wojskowy w Rzeszowie,
• 21 Brygada Strzelców Podhalańskich w Rzeszowie,
• 21 Batalion Dowodzenia w Rzeszowie,
• 1 Batalion Strzelców Podhalańskich w Rzeszowie,
• 21 Batalion Logistyczny w Rzeszowie,
• 3 Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej w Rzeszowie,
• 21 Rejonowe Warsztaty Techniczne im. Hetmana Wielkiego Koronnego Mikołaja Kamienieckiego w Rzeszowie,
• 5 Batalion Strzelców Podhalańskich w Przemyślu,
• 4 Okręgowe Warsztaty Techniczne w Żurawicy,
• 1 Batalion Czołgów w Żurawicy,
• 3 Batalion Inżynieryjny w Nisku,
• 18 Pułk Saperów w Nisku,
• Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych im. płk. Jana Szypowskiego „Leśnika” w Nowej Dębie,
• 18 Pułk Artylerii w Nowej Dębie,
• 14 Dywizjon Artylerii Samobieżnej w Jarosławiu,
• 14 Dywizjon Przeciwlotniczy w Jarosławiu.

Wojskowe Centra Rekrutacji w Województwie Podkarpackim:

• WCR Jarosław,
• WCR Jasło,
• WCR Mielec,
• WCR Nisko,
• WCR Rzeszów,
• WCR Sanok.

Ochrona środowiska

Panorama Bieszczadów Wysokich z Rozsypańca

Krzemień

Rezerwat w Czarnorzekach „Prządki”

Parki narodowe

• Bieszczadzki Park Narodowy
• część Magurskiego Parku Narodowego

Parki krajobrazowe

• Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy
• Czarnorzecko-Strzyżowski Park Krajobrazowy
• Jaśliski Park Krajobrazowy
• Park Krajobrazowy Doliny Sanu
• Park Krajobrazowy Gór Słonnych
• Park Krajobrazowy Pogórza Przemyskiego
• część Południoworoztoczański Park Krajobrazowy
• część Parku Krajobrazowego Lasy Janowskie
• część Parku Krajobrazowego Pasma Brzanki
• część Parku Krajobrazowego Puszczy Solskiej

Obszary Natura 2000

Obszary specjalnej ochrony ptaków:

• Pogórze Przemyskie
• Beskid Niski
• Góry Słonne
• Puszcza Sandomierska
• Bieszczady

Obszary specjalnej ochrony siedlisk:

• Kołacznia
• Rzeka San
• Fort Salis Soglio
• Jasiołka
• Ostoja Przemyska
• Góry Słonne
• Ostoja Jaśliska
• Łysa Góra
• Rymanów
• Horyniec
• Trzciana
• Dąbrowa koło Zaklikowa
• Dolina Dolnego Sanu (obszar Natura 2000)
• Dorzecze Górnego Sanu
• Klonówka
• Las nad Braciejową
• Łukawiec
• Nad Husowem
• Moczary
• Ostoja Czarnorzecka
• Patria nad Odrzechową
• Wisłok Środkowy z dopływami
• Golesz
• Jaćmierz
• Józefów – Wola Dębowiecka
• Kościół w Dydni
• Kościół w Nowosielcach
• Kościół w Równem
• Kościół w Skalniku
• Ladzin
• Las Hrabeński
• Las Niegłowicki
• Łąki nad Młynówką
• Łąki w Komborni
• Mrowle Łąki
• Osuwiska w Lipowicy
• Sanisko w Bykowcach
• Lasy Leżajskie
• Bory Bagienne nad Bukową
• Starodub w Pełkiniach
• Łąki nad Wojkówką
• Dolna Wisłoka z dopływami
• Lasy Sieniawskie

Rezerwaty przyrody

Według stanu na dzień 1 stycznia 2005 roku w województwie jest 94 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni 10733,10 ha, czyli 0,6% powierzchni województwa.

Podział rezerwatów według typu:

• 40 leśnych
• 25 florystycznych
• 6 torfowiskowych
• 3 faunistycznych
• 13 krajobrazowych
• 6 geologicznych
• 1 faunistyczny, wodny

Religia

Klasztor oo. Bernardynów i Kościół św. Jana z Dukli w Dukli

Gotyckie prezbiterium katedry w Przemyślu

Zdecydowana większość mieszkańców województwa podkarpackiego należy do Kościoła rzymskokatolickiego. Na terenie województwa znajdują się części: metropolia lubelska, metropolia krakowska oraz metropolia przemyska w której skład wchodzi: archidiecezja przemyska w całości oraz dwie diecezje w częściach: diecezja rzeszowska, diecezja zamojsko-lubaczowska. Działa również Kościół Greckokatolicki, Kościół Polskokatolicki, Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościoły protestanckie oraz Świadkowie Jehowy.

Na terenie województwa podkarpackiego znajdują się ważne sanktuaria katolickie: sanktuarium Grobu Bożego w Przeworsku, sanktuarium Pasyjno-Maryjne w Kalwarii Pacławskiej, sanktuarium MB Pocieszenia w Leżajsku, sanktuarium MB Miłosierdzia w Starej Wsi, sanktuarium MB Saletyńskiej w Dębowcu, sanktuarium Świętego Jana w Dukli.

W Miejscu Piastowym położony jest dom macierzysty Zgromadzeń Świętego Michała Archanioła (michalitów i michalitek), zaś w Starej Wsi koło Brzozowa dom generalny służebniczek starowiejskich.

Produkty tradycyjne

Na liście produktów tradycyjnych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi znajduje się 248 produktów z województwa podkarpackiego (5 stycznia 2022), najwięcej w Polsce:

Sport

Piłka nożna

Najbardziej utytułowanym klubem piłkarskim w województwie jest Stal Mielec, dwukrotny mistrz Polski w sezonach 1972/73 i 1975/76, wicemistrz 1974/75, finalista Pucharu Polski 1975/76 oraz jeden z dwóch polskich ćwierćfinalistów Pucharu UEFA w historii (edycja 1975/76). W czasach świetności klubu, które przypadły na lata 70. XX wieku, grało w nim wielu reprezentantów Polski i innych czołowych piłkarzy. Na początku lat 90. główny sponsor klubu, PZL Mielec, popadł w poważne tarapaty finansowe, a wraz z nim klub. W sezonie 2014/2015 drużyna seniorów gra w II lidze, jednak trofea zdobywają młodzi piłkarze (Mistrzostwo Polski U-17 w 2007, wicemistrzostwo U-19 w 2007).

Stal Mielec nie jest jedynym klubem województwa, który osiągał sukcesy. W rozgrywkach najwyższej ligi w Polsce brały udział również Stal Rzeszów, Stal Stalowa Wola, Siarka Tarnobrzeg, oraz Igloopol Dębica. Od 2022 roku Stal Rzeszów oraz CWKS Resovia Rzeszów uczestniczą w rozgrywkach I ligi (zaplecze Ekstraklasy). Stal Rzeszów w 1975 roku zdobyła Puchar Polski. W sezornie 1980 /1981 do 1/2 Pucharu Polski awansowała CWKS Resovia Rzeszów.

Od sezonu 2020/2021 w Ekstraklasie ponownie gra Stal Mielec, od 2022 roku w II lidze gra Siarka Tarnobrzeg, natomiast Stal Stalowa Wola gra w III lidze.

W 2020 roku do zawodowej I ligi (zaplecze Ekstraklasy) awansowała drużyna piłkarska CWKS Resovia Rzeszów. Był to pierwszy awans na drugi szczebel rozgrywkowy dla klubu z Rzeszowa od 26 lat. Resovia awansowała w derbach piłkarskich pokonując w karnych lokalnego rywala Stal Rzeszów. CWKS Resovia rozgrywa swoje mecze na Stadionie Miejskim w Rzeszowie. W 2022 roku do zawodowej Resovii w I lidze dołączyła również drużyna piłkarska Stali Rzeszów.

Siatkówka

Hala Podpromie w Rzeszowie

Asseco Resovia – Mistrz PlusLigi 2012

Szczególnie zasłużonym klubem jest Resovia, który święcił największe triumfy w latach 70. i 80. Resovia jest siedmiokrotnym Mistrzem Polski, trzykrotnym zdobywcą Pucharu Polski oraz Klubowym Wicemistrzem Świata z 1974 roku. Obecnie drużyna powraca do świetności – w 2004 roku, po dwunastoletniej przerwie, wywalczyła awans do Polskiej Ligi Siatkówki, a w latach 2009, 2010 i 2011 stawała na podium Mistrzostw Polski. 22.04.2012 po 37-latach Asseco Resovia zdobyła tytuł Mistrza Polski. W 2013 zespół z Rzeszowa powtórzył ten sukces. Zespół zajął też 2. miejsce w Pucharze CEV w sezonie 2011/2012.

Również siatkarze Stali Mielec odnosili sukcesy – mężczyźni w 1976 roku zdobyli Puchar Polski, kobiety zaś w 2000 roku wicemistrzostwo Polski i ćwierćfinał Pucharu Konfederacji CEV w 2003 roku.

W sezonie 2011/2012 województwo w PlusLidze reprezentowali siatkarze Resovii, w 1 lidze kobiet zaś siatkarki Stal Mielec S.A.

Od sezonu 2014/2015 w kobiecej Orlen Lidze występuje zespół KS DevelopRes Rzeszów, który w latach 2017, 2019 zajął 3 miejsce, a w latach 2020–2021 zdobył vicemistrzostwo Polski.

Żużel

Żużlowcy Stali Rzeszów w trakcie pojedynku w sezonie 2009

Stal Rzeszów od lat reprezentuje województwo w najważniejszych rozgrywkach, klub ten wielokrotnie zdobywał medale wszystkich kolorów w Mistrzostwach Polski. W drugiej lidze startuje zespół Wilki Krosno (od 2023 w ekstralidze).

Koszykówka

W rozgrywkach Polskiej Ligi Koszykówki występowały: Siarka Tarnobrzeg w latach 2010–2016 (od sezonu 2018/19 wycofana z rozgrywek) oraz MOSiR Krosno w latach 2016–2018 (od sezonu 2019 w I lidze). W I lidze mężczyzn grają Sokół Łańcut, Polonia Przemyśl.

W sezonach 1995/96 oraz 2012/2013 w rozgrywkach Polskiej Ligi Koszykówki Kobiet występował zespół AZS Rzeszów.

W sezonie 1975 największym osiągnięciem w koszykówce było zdobycie przez Resovię tytuł mistrza Polski. W 1994 i 1995 Polonia Przemyśl zdobyła srebrny i brązowy medal Mistrzostw Polski.

Piłka ręczna

W ZPRP zrzeszonych jest 15 klubów z województwa podkarpackiego, z czego zdecydowaną większość stanowią kluby uczniowskie i szkolne. Stal Mielec zdobyła tytuł Wicemistrza Polski w 1975 roku i Puchar Polski w 1971 roku. Od sezonu 2010/2011 gra w PGNiG Superlidze Mężczyzn, zakończyła tenże sezon na czwartym miejscu. Czuwaj Przemyśl od sezonu 2010/2011 startuje w rozgrywkach I ligi. Juvenia Rzeszów i Orzeł Przeworsk występują na parkietach II ligi. W żeńskiej 1 lidze występują dwa jarosławskie zespoły – TS MKS SAN Jarosław i SPR JKS Jarosław.

Tenis stołowy

Forbet-OWG Tarnobrzeg jest najlepszym zespołem Ekstraklasy Kobiet; 30-krotny Drużynowy Mistrz Polski (sezony 1990/91 do 2004/05 oraz od 2006/0 7 do 2020/2021) oraz Wicemistrz Polski w sezonach 1989/90 i 2005/2006; 2. miejsce w Pucharze Europy Mistrzów klubowych: 1998/99; 2. miejsce w Pucharze ETTU Nancy Evans CUP: w latach 2008–2010 i 2013; 1. miejsce w sezonie 2014/2015; 2 miejsce w European Champions League ETTU w sezonach 2015/16 i 2016/17; 1 miejsce w sezonach 2018/19 i 2019/20. W męskiej ekstraklasie zespół reprezentują z powodzeniem 2 kluby: AZS Rzeszów – 3 krotny brązowy medalista (jako AZS Rzeszów w sezonach 2008/09 i 2011/12 i w sezonie 2017/18 jako Fibrain AZS Politechnika Rzeszów), PKS Kolping FRAC Jarosław – 2 krotny Mistrz Polski w sezonach 2017/18 oraz 2019/20 oraz 5-krotny brązowy medalista w sezonach 2012 – 16 (jako Kolping Jarosław) i w sezonie 2018/19 jako PKS Kolping FRAC Jarosław.

Szachy

• Podkarpacki Związek Szachowy zrzesza 35 klubów szachowych. Rocznie na terenie województwa łącznie z rozgrywkami ligowymi odbywa się kilkadziesiąt turniejów. Najlepiej notowane kluby z regionu to grające w sezonie 2016 w II lidze: MKSz Gryf Dębica, GKSz Hetman Pilzno, RzKSz Rzeszów oraz LKS „Parnas” Stara Wieś. Kalendarz turniejów szachowych z regionu na stronie www.chessarbiter.com – podkarpacie.

Hokej na lodzie

Lodowisko Arena Sanok w Sanoku

Lodowisko Arena Sanok w środku

Jedynym reprezentantem województwa, który bierze udział w rozgrywkach Polskiej Hokej Ligi jest STS Sanok. Jest to zarazem najbardziej utytułowany klub województwa, który zdobył złoty medal mistrzostw Polski w 2012 i 2014 oraz Puchar Polski w 2010 i 2011.

Regiony partnerskie

• Regiony, z którymi województwo ma nawiązane oficjalnych stosunki międzynarodowe:
  • Kraj preszowski (Słowacja)
  • Kraj koszycki (Słowacja)
  • Kraj zliński (Czechy)
  • Obwód wołyński (Ukraina)
  • Obwód iwanofrankiwski (Ukraina)
  • Obwód odeski (Ukraina)
  • Obwód tarnopolski (Ukraina)
  • Komitat Vas (Węgry)
  • Kraj Związkowy Saara (Niemcy)
  • Obwód saratowski (Rosja)
  • Autonomiczny Region Friuli Venezia Gulia (Włochy)
  • Region Molise (Włochy)
  • Region Centrum (Portugalia)
  • Styria (Austria)
• Regiony, z którymi województwo realizuje wspólne projekty oraz inicjatywy:
  • Żupania zadarska (Chorwacja)
  • Okręg Suczawa (Rumunia)
  • Kraj Związkowy Saksonia (Niemcy)

Zobacz też

• Bieszczady
• Kresowiacy, Pogórzanie, Rzeszowiacy

Linki zewnętrzne

• Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego
• Podkarpacka Historia