Wazowie

Wazowie
Vasaätten

Kraj	Polska, Litwa, Szwecja
Tytuły	królowie Polski królowie Szwecji car Rosji wielcy książęta litewscy książęta opolsko-raciborscy książę nysko-otchmuchowski
Założyciel	Gustaw I Waza
Ostatni przedstawiciel	Polska: Jan II Kazimierz Szwecja: Krystyna
Rok założenia	1523
Rok rozwiązania	1672
Pochodzenie etniczne	szwedzkie
Gałęzie	polska szwedzka

Wazowie (szw. Vasaätten) – dynastia szwedzka panująca w Królestwie Szwecji w latach 1523–1654, w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1587–1668 oraz na Śląsku w księstwie opolsko-raciborskim w latach 1645–1666 i w księstwie nysko-otmuchowskim w latach 1625–1655.

Nazwa dynastii pochodzi prawdopodobnie od godła vase (pol. snopek, wiązka rózg, faszyna) znajdującego się w herbie rodu.

Historia dynastii

Dynastia Wazów została założona przez regenta Szwecji Gustawa Wazę, syna szwedzkiego możnowładcy Eryka Johanssona, straconego w 1520 na rozkaz króla duńskiego Chrystiana II. Gustaw I objął tron w 1523.

Jego wnuk – Zygmunt III Waza został wybrany w 1587 na króla Polski, w Szwecji był zwalczany ze względu na wyznanie katolickie i w 1599 pozbawiony korony na rzecz stryja – Karola IX Sudermańskiego. Jednak synowie Zygmunta Władysław IV i Jan II Kazimierz panujący w Polsce używali nadal tytułów królów Szwecji, co było jedną z przyczyn wojen polsko-szwedzkich w XVII wieku.

Linia szwedzka panowała do abdykacji królowej Krystyny (córki Gustawa II Adolfa) w 1654 i wygasła wraz z jej śmiercią 9 kwietnia 1689. Linia polska skończyła się 16 grudnia 1672 na Janie II Kazimierzu (abdykował w 1668).

• 
  Herb królów Szwecji z dynastii Wazów
• 
  Herb królów RP z dynastii Wazów
• 
  Chorągiew Wazów (1587-1668) w Polsce

Królowie szwedzcy z dynastii Wazów (linia szwedzka)

Herb	Portret	Imię	Data urodzenia	Data śmierci	Okres panowania
		Gustaw I Waza	1496	1560	1521–1560
		Eryk XIV	1533	1577	1560–1568
		Jan III	1537	1592	1569–1592
		Zygmunt	1566	1632	1592–1599 Szwecja 1587–1632 Polska
		Karol IX Sudermański	1550	1611	1604–1611 (regent 1599–1604)
		Gustaw II Adolf	1594	1632	1611–1632
		Krystyna	1626	1689	1632–1654

Królowie polscy z dynastii Wazów (linia polska)

Herb	Portret	Imię	Data urodzenia	Data śmierci	Okres panowania
		Zygmunt III Waza	1566	1632	1587–1632 Polska 1592–1599 Szwecja
		Władysław IV	1595	1648	1632–1648
		Jan II Kazimierz	1609	1672	1648–1668

Drzewo genealogiczne polskiej gałęzi rodu Wazów

Zygmunt III Waza ur. 20 VI 1566 zm. 30 IV 1632

Katarzyna  ur. 19 IV 1594  zm. 15 V 1594

Władysław IV  ur. 9 VI 1595  zm. 20 V 1648

Katarzyna  ur. IX 1596  zm. 2 VI 1597

Jan Kazimierz  ur. 26 XII 1607  zm. 9 I 1608

Jan II Kazimierz  ur. 22 III 1609  zm. 16 XII 1672

Jan Albert  ur. 25 V 1612  zm. 29 XII 1634

Karol Ferdynand  ur. 13 X 1613  zm. 9 V 1655

Aleksander Karol  ur. 14 XI 1614  zm. 19 XI 1634

Anna Konstancja  ur. 20 I 1616  zm. 24 V 1616

Anna Maria  ur. 23 V 1593  zm. 9 II 1600

Krzysztof  ur. 10 II 1598  zm. 10 II 1598

Anna Katarzyna Konstancja  ur. 7 VIII 1619  zm. 8 X 1651

Władysław Konstanty (Wasenau)*  ur. ok. 1635  zm. 19 III 1698

Zygmunt Kazimierz  ur. 1 IV 1640  zm. 9 VIII 1647

Maria Anna Izabela  ur. 8 I 1642  zm. 7 II 1642

Maria Anna Teresa  ur. 2(?) VII 1650  zm. 1 VIII 1651

Jan Zygmunt  ur. 6 I 1652  zm. 20 II 1652

Maria Katarzyna*(?)  ur. po 1669  zm. po 12 XII 1672

Opracowanie na podstawie: Z. Wdowiszewski, Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, Kraków 2005, cz. II: Genealogia Domu Wazów w Polsce, s.215-245.

Królowie polscy 1506-1668 (uproszczone drzewo genealogiczne ostatnich Jagiellonów i Wazów polskich)

Zygmunt I Stary król Polski 1506–1548					Jagiellonowie
żona od 1518 Bona Sforza królowa Polski 1518–1556
|
|		|		|
Zygmunt II August król Polski 1548–1572 (koronowany 1529)		Anna Jagiellonka królowa Polski 1575–1596		Katarzyna Jagiellonka królowa Szwecji 1569–1583
		narzeczony Henryk III Walezy król Polski 1573–1574
		mąż od 1576 Stefan Batory król Polski 1576–1586
				mąż od 1562 Jan III Waza król Szwecji 1569–1592	Wazowie
				|
|
Zygmunt III Waza król Polski 1587–1632
żona(1) od 1592 Anna Habsburżanka królowa Polski 1592–1598 ------
żona(2) od 1605 Konstancja Habsburżanka królowa Polski 1605–1631
|
|			|
Władysław IV Waza król Polski 1632–1648			Jan II Kazimierz król Polski 1648–1668

Książęta Vasa

W 1829 roku nazwisko i tytuł księcia Vasa otrzymał od cesarza Franciszka II Gustaw von Holstein-Gottorp, syn zdetronizowanego króla Szwecji Gustawa IV Adolfa. Ostatnią osobą, która nosiła ten tytuł, była Karola, królowa Saksonii.

Zobacz też

• królowie Polski
• królowie Szwecji

Bibliografia

• Dynastie Europy. Wrocław 1997. ISBN 83-04-04333-5.
• JózefJ. Dobosz JózefJ., MaciejM. Serwański MaciejM., Słownik dynastii Europy, Poznań: Wydawn. Poznańskie, 1999, ISBN 83-7177-025-1, OCLC 44489879 . Brak numerów stron w książce
• ZygmuntZ. Wdowiszewski ZygmuntZ., Genealogia Jagiellonów i Domu Wazów w Polsce, JanJ. Tęgowski, Kraków: Wydawnictwo Awalon, 2005, ISBN 83-918497-2-4, OCLC 69468579 . Brak numerów stron w książce