Przejdź do zawartości

Walter De Maria

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Walter De Maria
Data i miejsce urodzenia

1 października 1935
Albany

Data i miejsce śmierci

25 lipca 2013
Los Angeles

Narodowość

amerykańska

Dziedzina sztuki

rzeźba

Multimedia w Wikimedia Commons
Walter De Maria, Seen/Unseen Known/Unknown. Prefektura Kagawa, Japonia

Walter Joseph De Maria (ur. 1 października 1935 w Albany (Kalifornia), zm. 25 lipca 2013 w Los Angeles) – amerykański artysta, rzeźbiarz, ilustrator i kompozytor, który mieszkał i tworzył w Nowym Jorku[1]. Praktyka artystyczna Waltera de Marii jest związana z minimalizmem, sztuką konceptualną i land artem lat 60. Był specjalistą od złożonych zadań artystycznych w budownictwie i inżynierii lądowej, które cechowała oszczędność formy, precyzja wykonania, wyrazistość gestu oraz ascetyczny wygląd[2]. Jego najbardziej ambitne instalacje były lub są nie tylko fizycznie duże, ale także wytrwałe pod względem czasu trwania wystawy – niektóre trwały dziesięciolecia, czy to w pomieszczeniach, czy na zewnątrz, niektóre funkcjonują jako wyjątkowo efemeryczne, ponieważ były lub są narażone na działanie żywiołów[3].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

De Maria urodził się w 1935 roku w Albany w Kalifornii. Jego rodzice byli właścicielami lokalnej restauracji w Albany i byli bardzo aktywni społecznie, podczas gdy ich syn koncentrował się głównie na muzyce[4]. Pierwszym akademickim zainteresowaniem Waltera De Marii była muzyka – najpierw fortepian, potem perkusja[3]. W wieku lat 16 dołączył do związku zawodowego muzyków w Albany[5].

Studiował historię i sztukę na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley w latach 1953–1959. Po ukończeniu studiów licencjackich w 1957 roku, studiował tam malarstwo u Davida Parka (MFA 1959). Z wykształcenia malarz, wkrótce zajął się rzeźbą i zaczął używać innych mediów. W 1960 roku De Maria i jego przyjaciele, awangardowi kompozytorzy La Monte Young i Terry Riley, wzięli udział w happeningach i produkcjach teatralnych w rejonie San Francisco[3]. Dzięki kontaktowi m.in. z pracami La Monte Younga i tancerki Simone Forti, De Maria zainteresował się projektami zorientowanymi na zadania, przypominającymi gry, które zaowocowały rzeźbami interaktywnymi dla widzów. Na przykład jego Boxes for Meaningless Work (1961) zawiera instrukcje: „Przenieś rzeczy z jednego pudełka do następnego tam i z powrotem, tam i z powrotem itd. Bądź świadomy, że to co robisz jest bez znaczenia[3]."

W 1960 roku przeprowadził się do Nowego Jorku, gdzie rok później poślubił artystkę i modelkę Susanne Wilson[6].

Jego wczesne rzeźby z lat 60. były pod wpływem dadaizmu, suprematyzmu i konstruktywizmu[3]. Wpływy te doprowadziły De Marię do używania prostych geometrycznych kształtów i materiałów produkowanych przemysłowo, takich jak stal nierdzewna i aluminium – materiałów, które są również charakterystyczne dla minimalizmu[3]. Dzięki wsparciu kolekcjonerki Ethel Scull, De Maria zaczął tworzyć dzieła z metalu w 1965 roku[7].

W połowie lat 60. zaangażował się w różne działania artystyczne. Jego utwór Cage dla Johna Cage został włączony do przełomowej wystawy Primary Structures z 1966 roku w Muzeum Żydowskim w Nowym Jorku. Występował w happeningach, skomponował dwa utwory muzyczne: Cricket Music, (1964) i Ocean Music, (1968) oraz wyprodukował dwa filmy: Three Circles and Two Lines in the Desert i Hardcore, oba w 1969 r.[3]

Przez krótki czas prowadził galerię na Great Jones Street na dolnym Manhattanie wraz ze swoją żoną Susanną, prezentując kolekcję rzadkich filmów Josepha Cornella, happeningi Roberta Whitmana i wystawiając własne minimalistyczne rzeźby wykonane z drewna[1][6].

W 1965 roku De Maria został perkusistą w nowojorskiej grupie rockowej The Primitives, z którą wypuścili jeden singiel The Ostrich / Sneaky Pete. W skład The Primitives wchodzili Lou Reed, Tony Conrad i John Cale[4].

Pod koniec lat 70. artysta kupił dawną podstację Con Edison przy 42 East 6th Street w Nowym Jorku wraz z pustą sąsiednią nieruchomością i przekształcił ją w budynek mieszkalny, wystawienniczy i studyjny w 1980 roku[8]. Wraz z zakupem 87 prac z dawnej kolekcji Ströher, grupa rzeźb De Marii trafiła również do Museum für Moderne Kunst we Frankfurcie nad Menem[9]. Po śmierci artysty, nieruchomość została sprzedana miliarderowi i kolekcjonerowi sztuki Peterowi Brantowi za 27 milionów dolarów w 2014 roku[10].

De Maria udał się do Kalifornii w maju 2013 r., aby świętować setne urodziny swojej matki i kilka dni później doznał tam udaru mózgu. Pozostał tam na leczeniu. Zmarł w Los Angeles 25 lipca 2013 r. w wieku 77 lat[1][8].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

W 1968 roku w monachijskiej galerii Heinera Friedricha i Franza Dahlema przy Maximilianstraße 15, a następnie w nowo założonym oddziale w Kolonii, De Maria zaprezentował Earth Room, przestrzeń galeryjną, którą artysta wypełnił 50 metrami sześciennymi ziemi[11][3]. Realizację tą odtworzył w 1977 roku w Nowym Jorku. Wystawa miała trwać pierwotnie 1 miesiąc. Praca którą New York Times w swojej ówczesnej recenzji, opisał jako „największą na świecie kuwetę”, została zachowana i można ją oglądać przy Wooster Street[11]. Od końca lat 60 De Maria tworzył minimalistyczne rzeźby i instalacje. Realizował projekty land artowe na pustyniach południowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych, mając na celu stworzenie sytuacji, w których krajobraz, natura, światło i pogoda stałyby się intensywnym, fizycznym i psychicznym doświadczeniem. W swoich pracach De Maria podkreślał, że dzieło sztuki ma skłonić widza do myślenia o ziemi i jej miejscu we wszechświecie[3].

Instalacja The Lightning Field (1977) jest najbardziej znanym dziełem De Marii. Składa się z 400 słupów ze stali nierdzewnej rozmieszczonych w równej siatce na obszarze 640 akrów. Instalacja słupów wykonanych z wysoko refleksyjnego materiału zmienia swój wygląd w zależności od pory dnia czy pogody. Najefektowniej prezentuje się podczas burz z piorunami, które są przez nią ściągane. Ze względu na częstotliwość rozmieszczenia słupów pioruny układają cię do siebie równolegle i niemal prostopadle do powierzchni ziemi. Praca została zamówiona i jest utrzymywana przez Dia Art Foundation[12]. Spekuluje się, że The Lightning Field miało wpływ na epilog powieści Krwawy południk Cormaca McCarthy'ego z 1985 roku[13].

W latach 60. i 70. artysta stworzył trwałe prace miejskie. Jako komplementarne dzieła, Vertical Earth Kilometer (Pionowy kilometr ziemi 1977) i The Broken Kilometer (Złamany kilometr 1979), odnoszą się do idei niewidzialnej lub abstrakcyjnej odległości[14]. Pierwsza praca to mosiężny pręt o długości jednego kilometra i średnicy dwóch cali, wwiercony w park Friedrichsplatz w centrum miasta Kassel. Okrągły wierzchołek pręta, zrównany z powierzchnią ziemi, jest otoczony dwumetrową kwadratową płytą z czerwonego piaskowca[3]. Najbardziej charakterystyczną cechą tej instalacji jest jej niemal całkowita niewidoczność i nieobecność w przestrzeni. O jej istnieniu świadczy jedynie płyta z piaskowca z mosiężną pokrywą umieszczona w chodniku. Prócz tego elementu, obecność instalacji nie jest w żaden sposób oznaczona. Zabieg ten ma przemawiać przeciw założeniu esencjalnej zmysłowości sztuki, tj. że czasem ważniejsza jest sama idea i wyobrażenie o czymś niż faktyczne zmysłowe doznanie. Artysta wskazuje poprzez to, że wystarczy, że sztuka osiąga swój cel, gdy powoduje u odbiorcy wzbudzenie pozytywnych lub negatywnych odczuć, i że nie musi się to odbywać przez doznania zmysłowe[15].

Zdjęcie instalacji

Jedyna możliwość zobaczenia instalacji istniała w 1977 roku, zaraz po zbudowaniu instalacji. Była to krótka wystawa fotografii dokumentującej jej powstawanie[16]. Budowa instalacji, określonej przez Seela jako monument introwersyjny[16], kosztującej wówczas 750 000 marek niemieckich (pochodzących od różnych sponsorów; ok. 1,76 mln DEM według wartości z roku 2014) spotkała się z licznymi protestami mieszkańców Kassel, głównie z uwagi na utrudnienia i hałas jakie spowodowała jej budowa na jednym z głównych placów miasta, tym trudniejsze do zaakceptowania wobec faktu, że po zakończeniu prac instalacja miała być zupełnie niewidoczna[15]. Mieszkańcy miasta i okolic placu nie powiadomiono też należycie o planowanych robotach ziemnych[17]. Wykopany w ramach wierceń profil glebowy został złożony w muzeum historii naturalnej w Kassel[17].

W 1979 roku De Maria skrupulatnie zaaranżował pięćset mosiężnych prętów do „The Broken Kilometer”, stałej instalacji w galerii Dia Art Foundation przy 393 West Broadway w Nowym Jorku[3].

Inna instalacja z tego okresu The New York Earth Room (1977), to pomieszczenie o powierzchni 335m² wypełnione na wysokość 56cm 191 metrami sześciennymi ziemi (nowojorska praca jest stałą iteracją Munich Earth Room, z 1968 roku). Również w 1977 roku artysta odtworzył tę pracę w Heiner Friedrich Gallery w Nowym Jorku, która następnie została na stałe odtworzona w 1980 roku przy 141 Wooster Street w Nowym Jorku[3].

Zarówno The Broken Kilometer jak i inne instalacje składają się na cykl prac poświęconych wirtualnym odległościom czy parametrom przedstawionymi w formie instalacji płasko położonych na ziemi elementów[14]. Inne prace z tej serii to: 360°/I-Ching (1981), A Computer Which Will Solve Every Problem in the World/3-12 Polygon (1984), 13, 14, 15 Meter Rows (1985), Apollo's Ecstasy (1990), and The 2000 Sculpture (1992)[18].

W 1989 roku De Maria wystawił kulę z polerowanego granitu dla Assemblée Nationale w Paryżu[19], a następnie w 2000 i 2004 roku prace dla dwóch muzeów na wyspie Naoshima w Japonii, Muzeum Sztuki Współczesnej Naoshima i Chichu Art Museum[20]. Porównywalna, 25-tonowa rzeźba zatytułowana Large Red Sphere (2002) została zainstalowana w Türkentor w Monachium w 2010 roku[21].

Praca One Sun/34 Moons (2002), zaprojektowana przez artystę we współpracy z architektem Stevenem Hollem, została zaprezentowana w 2007 roku w Nelson-Atkins Museum of Art w Kansas City. W 2010 roku The 2000 Sculpture (1992) była pierwszym dziełem sztuki, które zainaugurowało Resnick Pavilion w Los Angeles County Museum of Art[4].

Wystawy

[edytuj | edytuj kod]

De Maria i Robert Whitman otworzyli galerię na 9 Great Jones Street w Nowym Jorku w 1963 roku; w tym samym roku zaprezentował tam swoją pierwszą indywidualną wystawę rzeźby. Natomiast pierwszą indywidualną wystawę w komercyjnej galerii miał w 1965 roku w Paula Johnson Gallery na nowojorskiej Upper East Side[1].

De Maria unikał udziału w wystawach muzealnych, kiedy tylko mógł, woląc tworzyć swoje instalacje na zewnątrz lub w niekonwencjonalnych lokalizacjach miejskich. Jego prace były szerzej prezentowane poza Stanami Zjednoczonymi, a on sam miał duże wystawy w Japonii i Europie[4].

W 1968 i 1977 roku De Maria uczestniczył w Documenta w Kassel; zainstalował swoją stałą rzeźbę publiczną Pionowy Kilometr Ziemi w miejskim parku Friedrichsplatz[3]. W 1977 roku w Muzeum Sztuki w Bazylei odbyła się duża wystawa rzeźb De Marii z 1972 roku. Od tego czasu De Maria był także tematem licznych wystaw indywidualnych organizowanych przez Centre Georges Pompidou w Paryżu (1981), Museum Boijmans Van Beuningen w Rotterdamie (1984), Staatsgalerie Stuttgart w Stuttgarcie (1987), Moderna Museet w Sztokholmie (1988), Gemäldegalerie w Berlinie (1998) i Chichu Art Museum w Naoshimie (2000 i 2004)[22].

Filmy

[edytuj | edytuj kod]

Jego najbardziej znany film Hard Core (1969), w którym ma miejsce pojedynek dwóch kowbojów w stylu amerykańskiego westernu, jest nieoczywistym hołdem dla land artu. We wszystkich swoich estetycznych koncepcjach i projektach artysta stawiał przede wszystkim na prostotę i intensywność wyrazu[13].

W 2015 roku filmowiec i historyk sztuki James Crump wyprodukował i wyreżyserował Troublemakers: The Story of Land Art. Osadzony w odludnych pustynnych przestrzeniach amerykańskiego południowego zachodu, ten pełnometrażowy film dokumentalny zawiera rzadkie ujęcia De Marii oraz istniejących i nieistniejących dzieł artysty. Troublemakers był jednym z dwunastu filmów dokumentalnych wybranych przez 53. Nowojorski Festiwal Filmowy, który odbył się w dniach 25 września - 11 października 2015 roku. Film miał swoją kinową premierę w IFC Center w Nowym Jorku 8 stycznia 2016 roku[23].

Dzieła

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Roberta Smith: Walter De Maria, Artist on Grand Scale, Dies at 77. The New York Times, 2013-07-26. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  2. ↑ Hans-Joachim Müller: Er gestaltete Anfang und Ende der Unendlichkeit. Die Welt, 2013-07-09. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m Walter De Maria. American Sculptor and Conceptual Artist. The Art Story. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  4. ↑ a b c d David Ng: Walter De Maria, celebrated sculptor, dies at 77. Los Angeles Times, 2013-07-26. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  5. ↑ Paul Cummings: Oral history interview with Walter De Maria, 1972 October 4. Archives of American Art, 2012-11-11. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  6. ↑ a b Tess Vigeland: A Homeowner With No Savings, but Some Options. The New York Times, 2011-03-25. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  7. ↑ Grace Glueck: Ethel Scull, a Patron of Pop and Minimal Art, Dies at 79. The New York Times, 2001-09-01. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  8. ↑ a b Walter De Maria’s Grand and Gritty Home. New York Times. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  9. ↑ Sammlung Ströher. Museum für Moderne Kunst. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  10. ↑ Nate Freeman: Peter Brant Purchases Walter De Maria's Massive Home Studio for Reasons that Remain to be Seen. New York Observer, 2014-12-08. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  11. ↑ a b 40 Jahre "Earth Room". Ein Zimmer voller Erde, mitten in New York. Monopol. Magazin für Kunst und Leben, 2017-10-19. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  12. ↑ Walter De Maria, The Lightning Field. Dia Art Foundation. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  13. ↑ a b Sean J Patrick Carney: The Lightning Field: How Walter De Maria’s Land Art Lodestar Communes with Cormac McCarthy, Herman Melville, and Web3. Art in America, 2022-11-03. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  14. ↑ a b Walter De Maria, The Broken Kilometer. Dia Art Foundation. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  15. ↑ a b Der vertikale Erdkilometer. Stadtportal Kassel. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  16. ↑ a b Seel Martin: Estetyka obecności fenomenalnej. Kraków: universitas, 2008, s. 151-153. ISBN 97883-242-0866-1.
  17. ↑ a b Julian Brückmann: Die Geschichte hinter dem Erdkilometer: Über Ästhetik, Vielfältigkeit und Historik. Hessischen/Niedersächsischen Allgemeine, 2024-04-25. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  18. ↑ Walter De Maria. 13, 14, 15 Meter Rows. Gagosian. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  19. ↑ Dimitris Lmpesis: TRACES: Walter de Maria. Dream Idea Machine. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  20. ↑ Chichu Art Museum. Benesse Art Site Naoshima. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  21. ↑ SkulpTour München. Welt der Form. [dostęp 2024-09-08]. (niem.).
  22. ↑ Walter De Maria. Guggenheim. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  23. ↑ A New Documentary Sheds Light on the ‘Troublemakers’ of Land Art. T Magazine, 2015-05-04. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Walter_De_Maria&oldid=74756182”