Wentyl
Wentyl – rodzaj zaworu pneumatycznego.
W motoryzacji
[edytuj | edytuj kod]Wentyl – mały zawór zwrotny umożliwiający wtłaczanie powietrza, a uniemożliwiający jego uchodzenie[1], także część tego zaworu w postaci gumowego przewodu[2]. Najpopularniejszymi wentylami są zawór Dunlopa (tzw. wentyl rowerowy), zawór Presta i zawór Schradera (tzw. wentyl samochodowy). Wentyl jest połączony z dętką, a w rancie felgi widoczna jest jego zewnętrzna część, czyli gwintowana rurka z rdzeniem, dwiema uszczelkami oraz sprężyną dociskającą. Wentyle produkuje się z metalu, plastiku lub gumy[3].
W muzyce
[edytuj | edytuj kod]Instrumenty dęte klawiszowe
[edytuj | edytuj kod]W instrumentach dętych klawiszowych – urządzenie służące do otwierania i zamykania dostępu powietrza do piszczałek lub stroików[4].
Instrumenty dęte blaszane
[edytuj | edytuj kod]W instrumentach dętych blaszanych – klapa, której naciśnięcie powoduje włączenie dodatkowych części instrumentu i zmianę wysokości dźwięku[2].
Aerofony ustnikowe
[edytuj | edytuj kod]W instrumentach z grupy aerofonów ustnikowych – przyrząd umożliwiający szybką zmianę długości rury instrumentu (przez włączanie do niej lub wyłączanie dodatkowych rurek)[5] Wynaleziony przez Friedricha Blühmela i Heinrich Stölzel w latach 1813–1816[4].
- Wentyl tłokowy (tzw. piston) działa na zasadzie tłoka, w którym znajduje się poprzeczny kanał. Przyciśnięcie tłoka powoduje włączenie dodatkowej rurki, przedłużenie drgającego słupa powietrza i obniżenie dźwięku[4].
- Wentyl obrotowy jest mosiężnym krążkiem z kanałami; jego obrócenie (za pośrednictwem klapy – przycisku) powoduje włączenie dodatkowej rurki, przedłużenie drgającego słupa powietrza i obniżenie dźwięku[4].
Zazwyczaj stosuje się trzy wentyle – pierwszy obniża dźwięk o pół tonu, drugi o cały ton, trzeci o półtora tonu. Kombinacja wentyli sumuje interwały. Czasami stosuje się czwarty wentyl, którego zadaniem jest obniżenie stroju całego instrumentu o kwartę. W sakshornie jest pięć wentyli – zadaniem ostatniego jest korygowanie intonacji[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ wentyl (technika), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-10].
- ↑ a b
wentyl [w:] Słownik języka polskiego [online], PWN [dostęp 2023-11-10].
- ↑ Wentyl samochodowy - co można zyskać na regularnej wymianie? » Oponeo [online], www.oponeo.pl [dostęp 2024-03-01].
- ↑ a b c d e Biegański 1981 ↓, s. 1057.
- ↑ wentyl (muzyka), [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-11-10].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Krzysztof Biegański: Mała encyklopedia muzyki. Stefan Śledziński (red.). Warszawa: PWN, 1981. ISBN 83-01-00958-6.