Umer Achmołła Atamanow
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1943 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki |
18 Dywizja Strzelecka |
| Stanowiska |
dowódca oddziału partyzanckiego |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
Umer Achmołła Adamow (wg innych źródeł Michaił Atamanow, Ufa Mogomoły Adamow, Umer Achmołła Atamanow) ps. „Miszka Tatar” (ur. 1912 lub 1916, zm. 1 czerwca 1943 w Józefowie) – zamojski partyzant, były oficer Armii Czerwonej.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Kazański Tatar, z zawodu nauczyciel wychowania fizycznego[1]. Po ataku Niemiec na Związek Radziecki wcielony do Armii Czerwonej[1]. Walczył w stopniu młodszego lejtnanta w 97 pułku piechoty z 18 Dywizja Piechoty na Białorusi. W 1941 roku został ranny w bitwie pod Orszą i wzięty do niewoli. Trafił do obozu jenieckiego w Częstochowie. Uciekł z niego w 1942 roku i przedostał się na Roztocze, w okolice Józefowa. Tam stworzył ze zbiegłych jeńców oddział partyzancki, który stał się częścią Grupy Operacyjnej im. Tadeusza Kościuszki. Oddział „Miszki Tatara” przeprowadził wiele zakończonych sukcesem akcji dywersyjnych i bojowych. M.in. 1 kwietnia 1943 w rejonie Maziarzy pow. tomaszowski stoczył dwugodzinną walkę z hitlerowską obławą. 5 kwietnia 1943 ostrzelał i uszkodził niemiecki samolot rozpoznawczy. 24 kwietnia oddział im. Kotowskiego wraz z innymi oddziałami śmiałym uderzeniem przerwał pierścień okrążenia i wyszedł na tyły przeciwnika, zadając mu duże straty. 25 kwietnia rozbił we wsi Głuchy (powiat biłgorajski) oddział hitlerowski znęcający się nad ludnością cywilną. 1 maja zlikwidował ochronę tartaku w Tereszpolu, zdobywając sporo amunicji, a sam tartak paląc. 16 maja rozgromił niemiecką obronę tartaków w Długim Kącie i Krasnobrodzie. Trzy dni później zaminował tor kolejowy w rejonie stacji kolejowej Zwierzyniec na linii Rejowiec-Rawa Ruska, wykolejając niemiecki transport wojskowy. Atamanow zginął w czasie obrony wsi Józefów przed niemiecką pacyfikacją. 25 grudnia 1943 został pośmiertnie odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy[2].
Z oddziałem Miszki Tatara w obronie Zamojszczyzny współpracowały wielokrotnie inne oddziały partyzanckie, m.in. oddział Armii Krajowej dowodzony przez Hieronima Miąca i oddziałami Batalionów Chłopskich[3]. Oficerowie AK cenili go i szanowali, uważając za świetnego strzelca i jeźdźca i nieustraszonego partyzanta.
Awanse
[edytuj | edytuj kod]- podporucznik (w Armii Czerwonej)
- kapitan (pośmiertnie w Gwardii Ludowej)
Odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Order Krzyża Grunwaldu III klasy – 25 grudnia 1943 (pośmiertnie)
Upamiętnienie
[edytuj | edytuj kod]Mieszkańcy Józefowa postawili w miejscu jego śmierci pomnik upamiętniający jego odwagę. W 2018 roku na wniosek IPN wojewoda lubelski, przy sprzeciwie radnych, burmistrza i społeczeństwa Józefowa, nakazał zmianę nazwy ulicy Miszki Tatara i usunięcie pomnika, który upamiętniał śmierć Miszki Tatara i partyzanta AK Józefa Kudełki ps. „Czarny”.[4]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Rydłowski 1971 ↓, s. 17.
- ↑ Rydłowski 1971 ↓, s. 22.
- ↑ Rydłowski 1971 ↓, s. 21.
- ↑ "Selim" zastąpił Miszkę Tatara | Nowa Gazeta Biłgorajska [online], gazetabilgoraj.pl [dostęp 2020-04-13] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Marzena Maciąg: Znałem Miszkę Tatara. Wojenne losy Józefa Śwista ps. „Czarny”. kronikatygodnia.pl, 2003-09-16. [dostęp 2007-11-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
- Edward Gronczewski, Walczyli o Polskę Ludową, Warszawa 1982.
- Jerzy Ślaski, Polska Walcząca t. III, Warszawa 1999.
- Aleksander Mazur, Order Krzyża Grunwaldu 1943-1985, Warszawa 1988.
- Jerzy Rydłowski: Żołnierze lat wojny i okupacji. Warszawa: 1971.