Vlad Filat
| Data i miejsce urodzenia |
6 maja 1969 |
|---|---|
| Premier Mołdawii | |
| Okres |
od 25 września 2009 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Vitalie Pîrlog (p.o.) |
| Następca | |
| Prezydent Mołdawii (p.o.) | |
| Okres |
od 28 grudnia 2010 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik |
Mihai Ghimpu (p.o.) |
| Następca |
Marian Lupu (p.o.) |
| Odznaczenia | |
Vladimir (Vlad) Filat (ur. 6 maja 1969 w Lăpușnie w rejonie Hîncești) – mołdawski polityk, przewodniczący Partii Liberalno-Demokratycznej (PLDM), premier Mołdawii od 25 września 2009 do 25 kwietnia 2013, pełniący obowiązki prezydenta od 28 do 30 grudnia 2010.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Działalność do 2009
[edytuj | edytuj kod]Vlad Filat w 1986 ukończył szkołę średnią w mieście Lăpușna. Od 1987 do 1989 odbywał obowiązkową służbę wojskową w armii radzieckiej. W latach 1989–1990 kształcił się w technikum w Kiszyniowie. W latach 1990–1994 studiował prawo na Uniwersytecie Aleksandra Jana Cuzy w Jassach w Rumunii[1].
Od 1994 do 1998 był dyrektorem generalnym spółki RoMold Trading SRL. W 1997 należał do założycieli Demokratycznej Partii Mołdawii (PDM), w szeregach której pozostał do 2005. Od 1998 do 1999 pełnił funkcję dyrektora Departamentu Prywatyzacji i Zarządzania Własnością Państwową w Ministerstwie Gospodarki i Reform. Od 12 marca do 12 listopada 1999 zajmował stanowisko ministra stanu w gabinecie premiera Iona Sturzy[2].
W 2000 został wiceprezesem Partii Demokratycznej Mołdawii. W wyborach parlamentarnych w marcu 2005 uzyskał mandat deputowanego do Parlamentu Republiki Mołdawii z ramienia PDM. Do 2009 zajmował w nim stanowisko wiceprzewodniczącego Komisji Bezpieczeństwa, Porządku Publicznego i Obrony[1][2].
W czerwcu 2007 wziął udział w wyborach lokalnych na stanowisko burmistrza Kiszyniowa, w których zdobył 8,3% głosów poparcia. W 2007 opuścił PDM i wstąpił do nowo utworzonej Partii Liberalno-Demokratycznej. 8 grudnia 2007 Vlad Filat został wybrany na przewodniczącego PLDM w czasie jej kongresu założycielskiego[2].
W wyniku wyborów z kwietnia 2009 dostał się ponownie do parlamentu, a jego partia zdobyła 15 mandatów[3]. W powtórnych wyborach parlamentarnych z lipca tegoż roku PLDM zdobyła 18 miejsc w parlamencie, a Vlad Filat po raz trzeci objął mandat deputowanego[4][5].
8 sierpnia 2009 wraz z liderami trzech pozostałych opozycyjnych partii politycznych, Marianem Lupu, Mihaiem Ghimpu oraz Serafimem Urecheanem, utworzył Sojusz na rzecz Integracji Europejskiej, koalicję, której celem było przejęcie władzy od Partii Komunistów Republiki Mołdawii[6][7].
Premier
[edytuj | edytuj kod]28 sierpnia 2009 sojusz ogłosił Vlada Filata swoim kandydatem na stanowisko premiera[8]. 17 września 2009 p.o. prezydenta Mihai Ghimpu desygnował go na ten urząd[9]. Tego samego dnia parlament przyjął ustawę o reorganizacji struktury rządu, która pozostawiała liczbę ministerstw na poziomie 16, lecz zmieniała ich nazwę i zakres kompetencji[10].
25 września 2009 parlament, większością 53 głosów, powołał Vlada Filata na stanowisko premiera. Zatwierdził również program nowego rządu, zatytułowany „Integracja Europejska: Wolność, Demokracja, Dobrobyt”, w którym zostało nakreślonych 5 priorytetów gabinetu: integracja europejska, zjednoczenie całego kraju (przyłączenie Naddniestrza), ustanowienia rządów prawa, przezwyciężenie kryzysu gospodarczego i zagwarantowanie rozwoju gospodarki oraz decentralizacja władzy na rzecz samorządu lokalnego. W swoim exposé premier zadeklarował poprawę stosunków z sąsiednimi państwami, w tym zniesienie nałożonych po kwietniowych zamieszkach wiz dla obywateli Rumunii, a także podpisanie umowy o małym ruchu granicznym z tym krajem. Zapowiedział również przyspieszenie negocjacji członkowskich z UE i zachowanie neutralności między Rosją a NATO[11].
W nowym gabinecie Partii Liberalno-Demokratycznej przypadło 5 tek ministerialnych, Demokratycznej Partii Mołdawii i Partii Liberalnej po 4, a Sojuszowi Nasza Mołdawia – 3[11].
Po wyborach parlamentarnych w listopadzie 2010 premier Vlad Filat, wybrany ponownie na posła, pełnił obowiązki prezydenta od 28 do 30 grudnia 2010, gdyż parlament na pierwszym swoim posiedzeniu nie dokonał wyboru przewodniczącego izby[12]. 30 grudnia 2010 przewodniczącym parlamentu został wybrany Marian Lupu, który przejął obowiązki głowy państwa[13].
5 marca 2013 parlament Mołdawii przegłosował wotum nieufności wobec rządu Vlada Filata[14]. Prezydent przyjął dymisję 8 marca 2013[15]. Swoje obowiązki Vlad Filat pełnił do 25 kwietnia 2013, kiedy to sąd konstytucyjny orzekł, że na pełniącego obowiązki premiera należy mianować inną osobę niż ustępujący. W konsekwencji prezydent Nicolae Timofti mianował na tę funkcję ministra spraw zagranicznych Iuriego Leancę.
Działalność od 2013
[edytuj | edytuj kod]W wyborach w 2014 Vlad Filat ponownie startował z kierowanej przez siebie Partii Liberalno-Demokratycznej, uzyskując mandat poselski na kolejną kadencję[16]. W październiku 2015 został pozbawiony immunitetu poselskiego, a następnie zatrzymany pod zarzutem defraudacji[17]. W czerwcu 2016 został skazany za nadużycia władzy i korupcję na karę dziewięciu lat pozbawienia wolności[18].
W 2016 na czele PLDM zastąpił go Viorel Cibotaru[19]. Vlad Filat powrócił na funkcję przewodniczącego partii w 2020[20].
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]Odznaczony Orderem Republiki[21] i rumuńskim Orderem Wiernej Służby[22]. Otrzymał tytuł „Człowieka Roku” 2010 Forum Ekonomicznego[23].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Vlad Filat jest żonaty, ma syna i córkę[9].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Biografia. Filat 2007. [dostęp 2015-01-25]. (rum.).
- ↑ a b c Vlad Filat. PLDM – Partidul Liberal Democrat din Moldova. [dostęp 2015-01-25]. (rum.).
- ↑ List of Members of the Parliament of the Republic of Moldova elected on April 5, 2009. e-democracy.md. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ List of Members of the Parliament of the Republic of Moldova elected on July 29, 2009. e-democracy.md. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ Moldova Communists lose majority. bbc.co.uk, 30 lipca 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ Moldovan parties form government. bbc.co.uk, 8 sierpnia 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ Moldova's four pro-western parties set up governing coalition. xinhuanet.com, 8 sierpnia 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ DP will nominate candidate for presidency, and LDPM – for premiership. azi.md, 28 sierpnia 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ a b Vlad Filat appointed as candidate for the post of Prime Minister. azi.md, 17 września 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ Parliament modifies Law on Government and agrees structure of new executive. azi.md, 17 września 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ a b Filat Government constituted. azi.md, 25 września 2009. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ Premier Vlad Filat – Moldova's interim president, replacing Ghimpu. bucharestherald.ro, 28 grudnia 2010. [dostęp 2015-01-25]. (ang.).
- ↑ Moldova re-establishes Pro-European Alliance. euractiv.com, 3 stycznia 2011. [dostęp 2022-02-19]. (ang.).
- ↑ Anna Obshta: Mołdawia: wotum nieufności dla rządu. psz.pl, 6 marca 2013. [dostęp 2015-01-25].
- ↑ Zbigniew Cierpiński: Prezydent Mołdowy zatwierdził dymisję rządu. psz.pl, 9 marca 2013. [dostęp 2015-01-25].
- ↑ Filat Vladimir. parlament.md. [dostęp 2015-01-25]. (rum.).
- ↑ Former Moldova PM Filat arrested over $1 bln bank fraud. dailymail.co.uk, 15 października 2015. [dostęp 2015-10-15]. (ang.).
- ↑ Former Moldovan PM Jailed For Nine Years. rferl.org, 27 czerwca 2016. [dostęp 2017-04-23]. (ang.).
- ↑ PLDM şi-a ales conducerea. Viorel Cibotaru este noul preşedinte al formaţiunii. adevarul.ro, 18 czerwca 2016. [dostęp 2020-10-25]. (rum.).
- ↑ Vlad Filat a fost reales în fruntea PLDM. moldpres.md, 16 sierpnia 2020. [dostęp 2020-10-25]. (rum.).
- ↑ Николае Тимофти вручил государственные награды группе граждан. presedinte.md, 28 grudnia 2013. [dostęp 2023-02-28]. (ros.).
- ↑ Президент Румынии наградил Филата национальным орденом. noi.md, 26 listopada 2014. [dostęp 2023-02-28]. (ros.).
- ↑ Nagrody Forum Ekonomicznego. forum-ekonomiczne.pl. [dostęp 2022-06-18].
|