Würzburg

Würzburg
Herb	Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Bawaria
Zarządzający	Christian Schuchardt↗
Powierzchnia	87,60 km²
Wysokość	177 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2017); • liczba ludności; • gęstość	; 126 635; 1527 os./km²
Nr kierunkowy	0931
Kod pocztowy	97070–97084
Tablice rejestracyjne	WÜ
	Położenie na mapie Niemiec Würzburg
	Położenie na mapie Bawarii Würzburg
	49°48′N 9°56′E/49,800000 9,933333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Würzburg – miasto na prawach powiatu w Niemczech, położone w kraju związkowym Bawaria, siedziba rejencji Dolna Frankonia, w regionie Würzburg, siedziba powiatu Würzburg. Leży nad rzeką Men. Liczy 126 635 mieszkańców (31 grudnia 2017), stanowiąc szóste co do wielkości miasto Bawarii, oraz 87,63 km².

Historia

Na miejscu dzisiejszego miasta istniała pierwotnie celtycka osada. Pierwsza wzmianka historyczna o miejscowości pochodzi z 704 roku, gdzie figuruje pod nazwą "Castellum Virteburch". W latach 685–689 w tamtym regionie Frankonii ewangelizowali pogańskie ludy wędrowni mnisi irlandzcy - Kilian, Kolonat i Totnan. Mimo iż wydano na nich wyrok śmierci, Frankonia stała się ostatecznie ziemią chrześcijańską. Rzeźby przedstawiające owych trzech mnichów odnaleźć można na starym moście głównym, a imieniem Kiliana nazwana została w mieście katedra.

W 741 lub 742 Würzburg stał się siedzibą biskupstwa. Na terenie diecezji würzburskiej mieszkały najdalej na zachód wysunięte plemiona Słowian z grupy Słowian połabskich. Dokument cesarza Ludwika Pobożnego napisany do biskupa Würzburga w latach 826–830, który odwołuje się do wydarzeń z czasów Karola Wielkiego, wspomina dwa słowiańskie plemiona Moinvinidi i Radanzwinidi mieszkające między rzeką Men i Rednitz. W dokumencie tym cesarz zaleca ochrzczenie tych plemion i zbudowanie dla nich kościoła^[1]. Cesarz przyznał także biskupom Würzburga prawo celne.

Książęta biskupi mieli ogromny wpływ na rozwój miasta, co przejawia się m.in. w samym kształcie średniowiecznych miejskich dróg - ulice wzdłuż starego bastionu mają formę biskupiej czapki. Mieszkańcy miasta musieli jednak płacić na rzecz biskupów wysokie podatki i cła, co skutkowało licznymi buntami, także w czasie wojny chłopskiej w XVI w. obywatele Würzburga opowiedzieli się po stronie powstańców.

W 1156 roku odbył się w mieście ślub cesarza Fryderyka I Barbarossy z księżniczką Beatrycze I Burgundzką. Cesarz w 1168 roku przyznał biskupowi miasta tytuł księcia. W 1402 książę biskup Johann von Egloffstein założył w mieście liceum, które później przekształcono w uniwersytet. W 1631 miasto zostało zdobyte przez wojska szwedzkie. W roku 1805 Würzburg stał się stolicą Wielkiego Księstwa, które w 1814 przyłączono do Bawarii.

Od roku 1933 w mieście miały miejsce prześladowania Żydów i palenie książek. W nocy z 9 na 10 listopada w Würzburgu odbyła się tzw. noc kryształowa (Reichskristallnacht) w czasie której zniszczono żydowskie domy towarowe i sklepy na ulicach Eichhornstrasse, Semmelstrasse, Domstrasse, Schönbornstrasse i Kürschner Hof. Członkowie SS i SA zniszczyli także wyposażenie synagogi przy Domerschulstrasse i spalili synagogę w Heidingsfeld. W latach 1941–1943 deportowano ponad 2000 mieszkańców pochodzenia żydowskiego, większość z nich trafiła do obozu koncentracyjnego Theresienstadt oraz obozów zagłady na wschodzie. Podczas nocy 16 marca 1945 miasto, do tego momentu prawie nietknięte przez wojnę, zostało zniszczone w 90% przez nalot brytyjski. Przetrwały najważniejsze zabytki na obrzeżach miasta. Zginęło wówczas około 5 tys. mieszkańców. Niewiele niemieckich miast zostało tak doszczętnie zniszczonych, dlatego Würzburg zyskał miano "Grobu nad Menem" (Grab am Main). Co roku dzwony kościołów w mieście dzwonią przez 20 minut w rocznicę tego tragicznego wydarzenia. Po zaciętych walkach miasto zostało zdobyte 5 kwietnia 1945 przez 12 Dywizję Zmotoryzowaną i 42 Dywizję Piechoty armii amerykańskiej^[2]. Sala pamiątkowa przy ratuszu miejskim upamiętnia wydarzenia wojny a pomnik i dzwon pokoju przed głównym cmentarzem są symbolem międzynarodowego porozumienia.

Z miasta gruz usuwano aż do roku 1963, w tym celu zbudowano prowadzące do centrum tory o długości prawie 30 km. W miejscu, gdzie kończyły się tory, na ścianie przeciwpowodziowej, znajduje się płyta z nazwiskami osób, które umożliwiły odbudowę miasta.

Miasto współcześnie

Dzięki urodzajnym glebom, łagodnemu klimatowi i położeniu na zboczu, Würzburg stał się centrum frankońskiego wina - znajdują się w nim 3 z 15 największych niemieckich winnic. Najpopularniejsze białe wina frankońskie to Silvaner, Müller-Thurgau i Bacchus. Odmiany czerwone to m.in. Spätburgunder i Domina.

Co roku w mieście odbywają się liczne festiwale kulturalne, m.in. Festiwal Afrykański, Festiwal Kiliani czy Festiwal Mozarta.

Miasto dwukrotnie, w latach 1990 i 2018, było gospodarzem Krajowej Wystawy Ogrodniczej.

Zabytki

Niektóre z zabytków miasta to:

Residenz - barokowa rezydencja würzburskich biskupów zbudowana w latach 1719–1744 przez Balthasara Neumanna na zlecenie księcia biskupa Johanna Philippa Franza von Schönborn, w dużym stopniu spalona w czasie II wojny światowej, od 1981 r. na liście światowego dziedzictwa UNESCO – z największym na świecie malowidłem autorstwa Giovanniego Tiepolo, na plafonie olbrzymiej klatki schodowej (autorstwa Neumanna są również malowidła i ołtarz w przypałacowego kościoła - Hofkirche), w kompleksie znajduje się również ogród łączący elementy ogrodu barokowego (formy geometryczne i symetrie) oraz angielskiego ogrodu krajobrazowego (naturalnie rosnące rośliny);
Alte Mainbrücke - Stary Most nad Menem zbudowany w latach 1473–1543, z dwunastoma barokowymi figurami świętych powstałymi w latach 1728-29 (ich autorami są bracia, rzeźbiarze: Johann Sebastian Becker i Volkmar Becker).
Festung Marienberg - twierdza wzniesiona na wysokim wzgórzu nad Menem ok. 1000 roku, rozbudowana w XIV, XV i XVII w., w latach 1253–1719 była siedzibą biskupów Würzburga (do czasu zbudowania rokokowego pałacu po drugiej stronie rzeki i miasta) - w centrum twierdzy znajduje się Marienkirche - rotunda z epoki Merowingów, jeden z najstarszych kościołów na terenie Niemiec;
Dom St. Kilian - romańska katedra pw. św. Kiliana z XI wieku z Schönbornkapelle (autorstwa Neumanna) w północnym ramieniu transeptu kościoła i bogatym zespołem nagrobków biskupów Würzburga;
Marienkapelle - gotycka świątynia z XIV wieku w północnej pierzei rynku, z rzeźbami Adama i Ewy autorstwa Tilmana Riemenschneidera w portalu południowym (oryginały umieszczone są w Mainfränkische Museum w twierdzy Marienberg), świątynia ta jest kościołem ekspiacyjnym zbudowanym na terenie dawnego żydowskiego getta zniszczonego w czasie wypraw krzyżowych;
Käppele - rokokowa kaplica autorstwa Balthasara Neumanna z połowy XVIII wieku położona na stoku wzgórza Nikolausberg na lewym brzegu Menu, stanowiąca kulminację założenia kalwaryjnego - zespołu kaplic z bogatą rzeźbiarską dekoracją;
Alte Universität - renesansowy budynek uniwersytetu Juliusza i Maksymiliana (Julius-Maximilians-Universität) z kościołem Neubaukirche;
Falkenhaus - rokokowa kamienica z XVIII wieku z bogatą dekoracją elewacji wykonaną w 1751 r.;
Alte Kranen - żurawie portowe z XVIII w., zaprojektowane przez syna Balthasara Neumanna, Franza Ignaza Michaela Neumanna.

Transport

Główny dworzec kolejowy w mieście to Würzburg Hauptbahnhof.

Polityka

Burmistrz: Christian Schuchardt (CDU, od wyborów lokalnych w 2014 roku)

Współpraca

Miejscowości partnerskie:

Osoby urodzone w Würzburgu

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie urodzeni w Würzburgu.

Frank Baumann – piłkarz
Fritz Bayerlein – oficer Wehrmachtu
Oskar Dirlewanger – SS-Oberführer, dowódca jednostki SS do zwalczania partyzantów
Lilli Lehmann – śpiewaczka operowa
Dirk Nowitzki – były koszykarz drużyny Dallas Mavericks, członek Basketball Hall of Fame
Albert Renger-Patzsch – fotografik
Franz Halder – generał, szef Sztabu Generalnego OKH
Thomas Lurz – niemiecki pływak
Maxi Kleber – koszykarz drużyny Dallas Mavericks

Zobacz też

radar Würzburg

Przypisy

↑ Jerzy Gąssowski, „Dzieje i kultura dawnych Słowian (do X wieku)”, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1964.
↑ Jörg Friedrich, „Der Brand”, Propyläen Verlag, München 2002.

Linki zewnętrzne

[1] Jerzy Gąssowski, „Dzieje i kultura dawnych Słowian (do X wieku)”, Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1964.

[2] Jörg Friedrich, „Der Brand”, Propyläen Verlag, München 2002.

[1]

[2]

Miasta	Aub Eibelstadt Ochsenfurt Röttingen
Gminy targowe	Bütthard Eisenheim Frickenhausen am Main Gelchsheim Giebelstadt Helmstadt Höchberg Neubrunn Randersacker Reichenberg Remlingen Rimpar Sommerhausen Winterhausen Zell am Main
Gminy	Altertheim Bergtheim Bieberehren Eisingen Erlabrunn Estenfeld Gaukönigshofen Gerbrunn Geroldshausen Greußenheim Güntersleben Hausen bei Würzburg Hettstadt Holzkirchen Kirchheim Kist Kleinrinderfeld Kürnach Leinach Margetshöchheim Oberpleichfeld Prosselsheim Riedenheim Rottendorf Sonderhofen Tauberrettersheim Theilheim Thüngersheim Uettingen Unterpleichfeld Veitshöchheim Waldbrunn Waldbüttelbrunn
Obszary wolne administracyjnie	Gramschatzer Wald Guttenberger Wald Irtenberger Wald
Wspólnoty administracyjne	Aub Bergtheim Eibelstadt Estenfeld Giebelstadt Helmstadt Hettstadt Kirchheim Kist Margetshöchheim Röttingen

Miasta na prawach powiatu	Würzburg
Powiaty	Kitzingen Main-Spessart Würzburg

Regiony planowania	Bayerischer Untermain Main-Rhön Würzburg
Miasta na prawach powiatu	Aschaffenburg Schweinfurt Würzburg
Powiaty ziemskie	Aschaffenburg Bad Kissingen Haßberge Kitzingen Main-Spessart Miltenberg Rhön-Grabfeld Schweinfurt Würzburg

Miasta na prawach powiatu	Amberg Ansbach Aschaffenburg Augsburg Bamberg Bayreuth Coburg Erlangen Fürth Hof Ingolstadt Kaufbeuren Kempten (Allgäu) Landshut Memmingen Monachium (München) Norymberga (Nürnberg) Pasawa (Passau) Ratyzbona (Regensburg) Rosenheim Schwabach Schweinfurt Straubing Weiden in der Oberpfalz Würzburg
Powiaty	Aichach-Friedberg Altötting Amberg-Sulzbach Ansbach Aschaffenburg Augsburg Bad Kissingen Bad Tölz-Wolfratshausen Bamberg Bayreuth Berchtesgadener Land Cham Coburg Dachau Deggendorf Dillingen an der Donau Dingolfing-Landau Donau-Ries Ebersberg Eichstätt Erding Erlangen-Höchstadt Forchheim Freising Freyung-Grafenau Fürstenfeldbruck Fürth Garmisch-Partenkirchen Günzburg Haßberge Hof Kelheim Kitzingen Kronach Kulmbach Landsberg am Lech Landshut Lichtenfels Lindau (Bodensee) Main-Spessart Miesbach Miltenberg Monachium (München) Mühldorf am Inn Neu-Ulm Neuburg-Schrobenhausen Neumarkt in der Oberpfalz Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim Neustadt an der Waldnaab Norymberga (Nürnberg) Oberallgäu Ostallgäu Pasawa (Passau) Pfaffenhofen an der Ilm Ratyzbona (Regensburg) Regen Rhön-Grabfeld Rosenheim Roth Rottal-Inn Schwandorf Schweinfurt Starnberg Straubing-Bogen Tirschenreuth Traunstein Unterallgäu Weilheim-Schongau Weißenburg-Gunzenhausen Wunsiedel im Fichtelgebirge Würzburg
Regiony (Planungsregion)	Allgäu Augsburg Bayerischer Untermain Donau-Iller Donau-Wald Industrieregion Mittelfranken Ingolstadt Landshut Main-Rhön Monachium (München) Oberfranken-Ost Oberfranken-West Oberland Oberpfalz-Nord Ratyzbona (Regensburg) Südostoberbayern Westmittelfranken Würzburg
Rejencje (Regierungsbezirk)	Dolna Bawaria (Niederbayern) Dolna Frankonia (Unterfranken) Górna Bawaria (Oberbayern) Górna Frankonia (Oberfranken) Górny Palatynat (Oberpfalz) Szwabia (Schwaben) Środkowa Frankonia (Mittelfranken)