Zdrojek (roślina)
Zdrojek błyszczący | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
zdrojek | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Montia L. Sp. Pl. 1: 87. 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
M. fontana Linnaeus[3] | |||
| Synonimy | |||
|
| |||
Zdrojek (Montia L.) – rodzaj roślin jednorocznych, dwuletnich lub wieloletnich z rodziny zdrojkowatych (Montiaceae). Liczy 20 gatunków[5]. Rośliny te występują na różnych kontynentach na całym świecie[6], głównie w strefie klimatu okołobiegunowego i umiarkowanego na półkuli północnej, ale też w równikowej Afryce, zachodniej Ameryce Południowej, w Australii i na Nowej Gwinei[5]. W Polsce występuje jeden gatunek rodzimy – zdrojek błyszczący zwany też źródlanym (Montia fontana) oraz jeden gatunek introdukowany – zdrojek wąskolistny Montia linearis[7]. Rośliny te rosną w miejscach mokrych[8].
Liście zdrojka błyszczącego są spożywane we Francji w sałatkach[8].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Rośliny nierzadko kłączowe lub rozłogowe, czasem bulwiaste, sukulentowate, nagie. Łodygi często płożące i korzeniące się w węzłach, czasem wyprostowane, zwykle rozgałęzione[6].
- Liście
- Łodygowe i czasem w rozecie przyziemnej. Skrętoległe i naprzeciwległe, u nasady mniej lub bardziej obejmujące łodygę. Blaszka liściowa od równowąskiej, poprzez lancetowatą, rombowatą do owalnej lub zaokrąglonej[6].
- Kwiaty
- Drobne, promieniste, choć czasem nieco asymetryczne, zebrane w kątowo lub wierzchołkowo wyrastające grona. Działki kielicha asymetryczne, płatków korony jest 5 lub są zredukowane i nieobecne, pręcików 3–5. Zalążnia owalna do kulistej, z 3 zalążkami, pojedynczą szyjką zakończoną 3 znamionami[6].
- Owoce
- Torebki otwierające się 3 klapkami, zawierające od 1 do 3, kulistych i czarnych nasion. U niektórych gatunków nasiona zaopatrzone są w drobny elajosom[6].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Dawniej (system Cronquista z 1981, system Reveala z 1999) rodzaj zaliczany był do rodziny portulakowatych (Portulacaceae), współcześnie (Reveal z 2007[9], APweb[2] i systemy APG) zaliczany jest do zdrojkowatych (Montiaceae).
- Wykaz gatunków[5]
- Montia angustifolia Heenan
- Montia australasica (Hook.f.) Pax & K.Hoffm.
- Montia biapiculata Lourteig
- Montia bostockii (A.E.Porsild) S.L.Welsh
- Montia calcicola Standl. & Steyerm.
- Montia calycina Pax & K.Hoffm.
- Montia campylostigma (Heenan) Heenan
- Montia chamissoi (Ledeb. ex Spreng.) Greene
- Montia dichotoma (Nutt.) Howell
- Montia diffusa (Nutt.) Greene
- Montia drucei (Heenan) Heenan
- Montia erythrophylla (Heenan) Heenan
- Montia fontana L. – zdrojek błyszczący, z. źródlany
- Montia howellii S.Watson
- Montia linearis (Douglas) Greene – zdrojek wąskolistny
- Montia meridensis Friedrich
- Montia parvifolia (Moc. ex DC.) Greene
- Montia racemosa (Buchanan) Heenan
- Montia sessiliflora (G.Simpson) Heenan
- Montia vassilievii (Kuzen.) McNeill
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-09-19] (ang.).
- ↑ a b c Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-12-05].
- ↑ Genus: Montia L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-12-05].
- ↑ a b c Montia L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-11-15].
- ↑ a b c d e Flora of North America: Montia. [dostęp 2008-02-02]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 118, ISBN 978-83-62975-45-7.
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 598, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ Reveal J. L.: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme. 2007. [dostęp 2009-09-19]. (ang.).