Vai al contenuto

Cher

Da Wikipedia.
Vos an lenga piemontèisa
Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.


Chieri
      
Provincia: Sità metropolitan-a ’d Turin
Coordinà: Latitudin: 45° 1′ 0′′ N
Longitudin: 7° 49′ 0′′ E

Mostra an sla carta
Autëssa: 305 m s.l.m.
Surfassa: 54,3 km²
Abitant: 36.680 (2014)
Frassion comunaj: Pession 
Comun dj'anviron: Andzen, Argnan, Baudsé, Cambiagn, Ël Pin, Montàud, Pavareul, Poirin, Psè, Riva 'd Cher, Santna
CAP: 10023
Prefiss tel.: 011
Còdes ÌSTAT: 001078
Còdes fiscal: C627 
Comune
Posission dël comun an Piemont


Sit istitussional

Cher (Chieri an Italian) a l’é na comun-a ëd 35.868 abitant [1] dla provincia ëd Turin.

An località Vila Isnard dël 1876 a l'é trovasse un tòch d'anel an pera neolìtich an serpentin vèrd. Ma an considerand che la forma a l'é ovoidal e ël beucc a resta nen centrà, as pensa che as tratèissa nen ëd n'anel sirimonial, coma col trovà a Sassi, ma pitòst d'un pèis forà ò pura ëd n'anel për un baston da sgav, ëd coj che antlora as dovravo da vanghe. Da sòn as sàuta sùbit a na moneda gàlica dla sòrt che a copiava cole greche ëd Marsija, trovà dël 1917. A-i é la possibilità che a sia un tòch spërdù d'un tesorèt pì gròss [2].

Munissipi roman col nòm ëd Karreo (forma clàssica: Carrea Potentia).

Ab altero eius latere ad Padum amnem Italiae ditissimum omnia nobilibus oppidis nitent: Libarna, Dertona colonia, Iria, Vardacate, Industria, Pollentia, Karreo quod Potentia cognominatur, Forofulvi quod Valentinum, Augusta Bagiennorum, Alba Pompeia, Hasta, Acquis Statiellorum. Haec regio ex descriptione Augusti nona est.

Dadsà da Pò an Italia a-i son vàire nòbij sità: Libarna, la colònia ëd Dertona, Iria, Vardacate, Industria, Pollentia, Karreo ch'a diso Potentia, Forofulvi ch'a diso Valentinum, Augusta dij Bagien, Alba Pompeia, Hasta e Acqui djë Statiej. Costa region a la resta cola ch'a fa neuv, conforma a la descrission d'August.

—Plinio, Nat. Hist. III, 17


Ël dòm

Pì tard la comun-a ëd Cher, dësvlupand-se da 'n vilage fortifià, a dventa autònoma dël sècol ch'a fa XII: ij 7 d'avril dël 1164 j'abitant a pijo d'assàut ël castel ansima al brich ëd San Giòrs, ën forsand ël vësco a conced-je la libertà con lë strument dij drit feodaj.
Dël sécol ch'a fa XIII Cher a spantia soa anfluensa ant sij castej e le località dj'anviron.
Dël 1311 a son ëscrivù jë Statù sivij, ratificà da l'imperator Arigh VII.

J'ocupassion fransèise

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Cher a l'é stàit ocupà vàire vire dai fransèis: dal 1535 fin-a a la bataja 'd San Quintin dij 10 d'ost 1557; dal 1630 al 1642; dal 1704 al 1706; dal 1797 al 1814, con l'ocupassion napoleònica.

Le mascre ëd Cher a son la Bela Tessiòira e Mangiagrop.

Leu d'anteresse

[modìfica | modifiché la sorgiss]

Stassion feroviarie

[modìfica | modifiché la sorgiss]

A Cher a-i son due stassion feroviarie: una ch’a colega la sità con Trofarel (la stassion ëd Cher) e una ch’as treuva ant la frassion ëd Pession (la stassion ëd Pession) e a resta arlongh la ferovìa ch’a colega Turin con Génoa.

Ël sìndich a l'é Alessandro Sicchiero (dal 10/06/2019).

Cher a l'é gemelà con:

Anliure esterne

[modìfica | modifiché la sorgiss]
  1. Sorgiss: ISTAT - Bilansi demogràfich al 31/01/2009 [1].
  2. Fedele, Francesco, publicà an "Storia di Torino", volum I, pàg. 65-66. Turin, 1997 : Giulio Einaudi Editore. ISBN 88-06-14258-5.