سی-130 ہرکولیس

بناݨ والا اصل دیس

امریکا

عسکری نام

C-130

CC-130^[۱]

Tp 84

صانع

لوکہیڈ کارپوریشن

لوکہیڈ مارٹن

حصہ

طیاروں کی نسل ^[۲]

کل پیداوار

2600 ^[۳]

معلومات

آغاز خدمات

۱۹۵۶

پہلی پرواز

۲۳ اگست ۱۹۵۴

صارفین

الجزائر فضائیہ ^[۴]^[۵]

ارجنٹاینا

آسٹریلیا

اسٹریا ^[۶]

بنگلا دیش ^[۷]^[۶]

بیلجیئم ^[۷]^[۶]

بولیویا ^[۷]^[۶]

بوٹسوانا ^[۷]^[۶]

برازیل ^[۷]^[۶]

جنوبی افریقی فضائیہ ^[۸]

لمبائی

29.78 میٹر ^[۹]

بلندی

11.66 میٹر

سی-130 ہرکولیس لاکہیڈ کارپوریشن امریکہ دا کئی کم آنوالا پر اچیچا فوجی سمان چکن آلا جہاز اے۔ ایہ 50 سالاں توں ہن تک 50 توں زیادہ دیساں دے ورتن وچ اے۔ اینوں امریکی کمپنی لاکہیڈ مارٹن بناندی اے۔ ایہ اک ٹیٹھ جہاز اے تے ہر ونڈ دی کٹ سہہ سکدا اے۔ پاکستانی ہوائی فوج نے اینوں 1965 دی لڑائی چ پلاں نوں تباہ کرن لئی ورتیا۔

ایہ بھیڑے جۓ ہوائی اڈے تے اتر چڑھ سکدا اے۔ سی-130 پہلے فوجیاں، پھٹڑاں تے سمان نوں لجان والا جہاز سی پر ایہدے نیارے ڈیزائن باہجوں ایہدے تے گناں لگ سکدیاں نیں، چھاتہ فوج نوں لڑائی وچ سٹن لئی ورتیا جاسکدا اے، کھوج تے بچاؤ وچ کم لیا جاندا اے تے سائینسی کماں وچ, موسم بارے جانکاری، ہوا توں پٹرول بھرائی، سمندری کنڈیاں دی چوکیداری تے اگ بجھان لئی ایہنوں ورتیا جاندا اے۔ ایہدے 40 توں ودھ ماڈل 60 وکھرے دیساں وچ ورتے جارۓ نیں۔ 2009 تک ایہ 2300 تک بناۓ جا چکے سن۔ ایہ 50 سالاں توں بنایا جاریا اے تے ایہ دنیا دے سب توں لمے چر تک بناۓ جانوالے 5 جہازاں وچوں اک اے۔ سی-130جے سپر ہرکولیس ایس دا سب توں نواں ویس اے۔

تریخ

1951 وچ برلن ناکہ بندی تے کوریا دی لڑائی وچ امریکی فوج نوں اک نویں سمان چکنوالے جہاز دی لوڑ پئی۔ دوجی وڈی لڑائی والے جہاز نویں ویلے دیاں لڑائیاں لئی ٹھیک نہیں سن۔ فروری 1951 نوں امریکی فوج نے امریکی ہوائی حہاز بنانوالی کمپنیاں نوں اک ایسے ہوائی جہاز بنان بارے آکھیا جیدے وچ ساڈے گیارہ ٹن جوکھ، 92 پاندھی یا 64 فوجی آسکن تے جیدے وچ پٹرول ہوا وچ ای بھریا جاسکے تے اگر اک انجن بند وی ہوجاوے تے جہاز چلے۔ ایہ اینجدا ہووے جیہڑا کسے بھیڑے ہوائی اڈے تے وی اتر سکے۔ ایہدے وچ سمان رکھن والی تھاں 41 فٹ (12 میٹر) لمی, 9 فٹ(2.7 میٹر) اچی, تے 10 فٹ (3.0 میٹر) چوڑی ہووے۔ ایہ عام سمان چکن والے جہازاں توں ہٹ کے مڈھ توں ای فوجی کماں لئی سوچیا گیا تے ایہدے وج سمان پچھوں چڑھان دی راہ رکھی گئی۔ کج گلاں اک جرمن سمان چکنوالے جہاز جنکرز جو 252 توں لیاں گیاں سن۔

ایھدی اچیچی گل ایہدے وچ الیسن ٹی56 پکھے والا انجن سی جیہڑا C-130 لئی ای بنایا گیا سی۔

جولائی 1951 نوں لاکہیڈ دے ولیم ہاکنز تے آرٹ فلوک دا بنایا ہویا "ماڈل 82" ڈیزائن پسند کیتا گیا تے دو ادھارنے جہاز بنان دا امریکی فوج نے کمپنی نوں کہ دتا۔ 23 اگست 1954 نوں ایہنوں پہلی واری بربینک، کیلیفورنیا توں اڈایا گیا۔ ایہناں دا کم تے اڈاری بہت ودھیا سی تے امریکی فوج نے ایہدا بنن دا کمپنی نوں کہ دتا تے پہلا جہاز دسمبر 1956 نوں امریکی فوج نوں دتا گیا۔ اودوں توں ایہدیاں 40 ونڈاں بن چکیاں نیں تے دنیا دے 50 توں ودھ دیس ایہنوں ورتدے نیں۔

بنائی تے وادھے

پہلے دو ادھارن بنن تے اوہناں دے ٹھیک چلن تے ماریٹا، جارجیا وچ ایہناں دی بنوائی ٹر پئی تے اوتھے 2300 جہاز 2009 تک بنے۔ پہلا ادھارن C-130A وچ Allison T56 دا انجن لگایا گیا سی۔ پروپلر وچ 3 پر سن. دسمبر 1956 وچ بنانوالی کمپنی فوج نوں دین لگ گئی۔پہلی اڈاریاں وچ ایہ پتہ چلیا جے ایہ چوکھے پینڈے تک نہیں جاسکدا تے ایس لئی ایہدے پراں تھلے تیل دیاں ٹینکیاں فٹ کیتیاں گیآں۔

1958 وچ ایہدا اک ایسا ویس بنایا گیا جیہڑا ہوا وچ ای دوجے جہازاں نوں تیل بھردا سی۔ ایس لئی جہاز دے اندر سمان رکھنوالی تھاں تے سٹیل دا ،3،600 گیلن دا ٹینک بنایا گیا جتھوں 300 گیلن اک منٹ وچ دوجے جہاز وچ اڈدیاں ہویاں تیل بھریا جاسکدا سی۔ ایہدے توں اکو ویلے وچ 2 جہازاں وچ تیل پایا جاسکدا سی۔

لاکہیڈ ایم سی-130 ویت نام دی لڑائی وج ہرکولیس نوں ای پلٹ کے بنایا گیا سی تے ایہ لڑائی وچ کسے لکے جھپے فوجی کم نوں کرن لئی بنایا گیا سی۔ لاکہیڈ نے سی-130 ہرکولیس نوں پلٹ کے لاکہیڈ سی-130 توپاںوالا بنایا جیھدا کم ای ویریاں تے کولے مارنا سی تے ایہ وی ویتنام دی لڑائی وچ ورتیا گیا۔

1990 دے دھاکے وچ لاکہیڈ نے نواں تے ودھیا سی-130جے سپر ہرکولیس جہاز بنایا۔ عام وکھالے وچ ایہ پرانے جہاز ورگا ای اے پر جے ماڈل وچ نویں ٹربوپراپ انجن، 6 پراںوالا پروپیلر، ڈجیٹل الکٹرونکس تے ہور نویں پربندھ سن۔^[۱۰]

اڈاری تریخ

1956 توں ایہ امریکی فوج نوں دتا گیا تے ایہنون امریکہ، یورپ تے چڑھدے ایشیاء وچ امریکی اڈیاں تے رکھیا گیا۔ 1958 وچ آرمینیا تے اڈدیاں ہوئیاں ایہنوں سوویت مگ-17 نے مار سٹیا۔^[۱۱] اسٹریلیا پہلا دیس سی امریکہ نوں چھڈ کے جیہنوں ایہ جہاز 1958 دے انت وچ لبھے۔ کینیڈا دی ہوائی فوجی پہلے ورتن والیاں وچوں بن گئی جدوں 1960 وچ اوہنوں 4 جہاز ملے۔^[۱۲] 1963 وچ ایہ پہلا سب توں بھارا جہاز سی جیہڑا کسے ہوائی جہاز چک سمندری جہاز تے اتریا تے ایہ ریکارڈ ہجے وی نہیں ٹٹیا۔^[۱۳] سمندری جہاز اتے ایہدی اترائی تے فیر اڈاری ٹھک سن پر امریکی فوج نے کسے گھاٹے تو بچن لئی سمندری جہازآں تے سمان لیان لجان لئی اک اچیچا جہاز گرمان سی-2 بنوایا۔

1964 توں ایہنوں لاؤس تے اتلے ویت نام تے جسوسی تے کمیونسٹ گوریلیاں دے لبھن دے کم وچ پایا گیا۔

1964 وچ ای ایہنوں بیلجین کانگو، افریقہ وچ گورے بندیاں نوں چھڈان وچ بیلجیم تے امریکی فوج نے ورتیا۔

اک سی-130 ہرکولیس ہوائی جہاز چک سمندر جہاز تے

1965 دی ہندستان تے پاکستان دی لڑائی وچ پاک فوج نے ایدے وج تبدیلیاں لیا کے ایہنوں پلاں تے ہندستانی فوج دے گڑھاں بمب سٹن لئی ورتیا تے سارے جہاز سلامت رۓ۔

سی-130 ہرکولیس
C-130 Hercules

کم	سمان چک جہاز
بنان آلا دیس	امریکہ
بنان آلی کمپنی	لاکہیڈ مارٹن
بنن دی تریخ	1954-ہن تک
گنتی	2300 توں ودھ
مل	62 ملین ڈالر

1960 دے دھاکے دے انت تے امریکی فوج نے چینی ایٹمی پروگرام نوں کھوجن لئی رات ویلے چین دے اندر ایس جہاز نوں بھیجیا تے ایہ ایسا سائینسی سمان سٹ کے آیا جیہڑا آگلے 6 مہینے تک سیٹلائٹ پاندھی نوں سؤاں کلدا ریا۔

1976 وچ ایہنوں اسرائیلی کمانڈو نے یوگنڈا وچ فلسطینیاں ہتھوں اسرائیلاں نون چھڑان لئی ورتیا۔

1991 دی خلیجی لڑائی وچ ایس نوں عراق تے بمباری لئی کئی دیساں نے ورتیا تے ڈیزی کٹر تے سارے بمباں دی ماں (GBU-43/B Massive Ordnance Air Blast) ورگے وڈے بمب جیہڑے عام بمباراں توں نہیں سٹے جاسکدے سن ایس جہاز توں سٹے گۓ۔

لاکہیڈ ایم سی-130 جہاز کول سب توں لمی اڈاری دا وی ریکارڈ ہے۔ 22 توں 24 اکتوبر 1997 نوں دو جہاز فلوریڈا، امریکہ توں اڈے تے 36 کینٹے اڈن جیدے وج 7 واری اوہناں وچ تیل وی ہوا وچ ای اڈدیاں بھریا گیا تے ایہ ٹیگو، دکھنی کوریا جاکے لتھے۔

2001 دی افغانستان دی لڑائی وچ ایہنوں کی دیساں نے ایس نوں ورتیا۔

2003 دی عراق نال لڑائی وچ ایہنوں کئی دیساں نے کئی کماں وچ ورتیا۔

پجھلے 50 وریاں وچ امریکی فوج دے 70 جہازے ڈگے نیں۔

17 اگست 1988 نوں پاکستان دے جرنل ضیاءالحق بہاولپور کول امریکی سفیر دے جہاز ڈگن نال ماریا گیا۔^[۱۴]

جہاز بارے

کامے 5 (2 پائلٹ, کھوجی, اڈاری انجینیر تے جوکھی)
کارگو لمبائی, 40 فٹ (12.31 میٹر); جوڑائی, 119 انچ(3.12 میٹر); اچائی, 9 فٹ (2.74 میٹر).
پاندھی 92 یا
64 چھاتہ فوجی یا
74 ماندے 5 کامیاں نال یا
6 وڈے کریٹ یا
2-3 ہموی یا
2 بکتربند گڈیاں
جوکھ 45,000 پاؤنڈ (20,400 کلو)
لمبائی 97 فٹ 9 انچ (29.8 میٹر)
پر پسار 132 فٹ 7 انچ (40.4 میٹر)
اچائی 38 ft 3 in (11.6 m)
پر تھاں 1,745 ft² (162.1 m²)
خالی جوکھ 75,800 پاؤنڈ (34,400 کلو)
چکیا جوکھ 72,000 پاؤنڈ (33,000 کلو)
کل اڈنویلے دا جوکھ 155,000 پاؤنڈ (70,300 کلو)
طاقت 4 × Allison T56-A-15 turboprops, 4,590 shp (3,430 kW) each
پروپیلر 4
- پروپیلر گھیر 13.5 فٹ (4.1 میٹر)

کم

تیز دوڑ 320 سمندری میل(366 میل/کینٹہ, 592 کلومیٹر/کینٹہ) تے 20,000 فٹ (6,060 میٹر)
اڈاری دوڑ 292 سمندری میل(336 میل/کینٹہ, 540 کلومیٹر/کینٹہ)
اڈاری پسار 2,050 سمندری میل (2,360 میل, 3,800 کلومیٹر)
اڈاری اچائی 33,000 فٹ (10,060 میٹر) خالی;[68] 23,000 فٹ (7,077 میٹر) 42,000 پاؤنڈ (19,090 کلو) جوکھ نال
چڑھائي ویلہ 1,830 فٹ/منٹ(9.3 میٹر/سکنٹ)
اڈاری پینڈا 3,586 فٹ (1,093 میٹر) 155,000 پاؤنڈ (70,300 کلو) دے پورے جوکھ نال;[67] 1,400 فٹ (427 م) 80,000 پاؤنڈ (36,300 کلو) دے جوکھ نال