د ويکيپېډيا، وړیا پوهنغونډ له خوا
ګوجراتي ليکدود يا ګوجراتي الفبا (به په کې ) د ابو ګیدا له لیکو څخه و چې د ناګري لیکلو سیسټم تعقیب کړ. دا الفبا د ګجراتي او کاچي ژبو لپاره کارول کیږي. ګجراتي په اصل کې د دیوانګري رسم الخط یو ډول دی چې د دې سکریپټ افقی ځانګړتیاو کمولو سره رامینځته شوی. ګجرات خپل د شمیرنې سیسټم لري.
ګجراتي یو له هغو لیکدودونو څخه دی چې له براهمي ليکدود څخه اخیستل شوي او د براهمي کورنۍ برخه ګڼل کیږي. ګجراتي د دیوناگري رسم الخط د بدلون څخه راڅرګند شو چې په اصل کې د ګجراتي ژبې لیکلو لپاره کارول کیده. ګجراتي ژبه او رسم الخط د لسمې څخه تر 15مې، 15مې تر 17مې او له 17مې څخه تر 19مې پېړۍ پورې وده کړې وه. لومړنۍ تشکیلاتي دوره د پراکریت او اپبرمیش او د دوی ډولونو لکه پیساچي ، شورسني ، مګنديهي او مهاترشتری په کارولو سره لیدل کیږي. دوهم تشکیلاتي دوره، لرغونی ګجراتي رسم الخط په پراخه کچه د 1591-92 AD څخه کارول کیده. په زاړه ګجراتي رسم الخط کې تر ټولو لومړني پیژندل شوي اسناد د اډی پاروا نسخه ده، چې د 1591-92 کلونو پورې اړه لري، او لومړنۍ چاپ شوي کاپي په 1797 کې په اعلاناتو کې ښکاري. دریمه تشکیلاتي دوره د چټک لیکلو او اسانه لیکلو لپاره ده. د شیرریکه کارول ، په ځانګړې توګه په سنسکرت لیکنه کې، پریښودل شوي. تر نولسمې پېړۍ پورې دا طریقه د احصایې او مقالو د پلټنې لپاره کارول کېده، ځکه چې مدنغري رسم الخط د علمي او ادبي لیکنو لپاره کارول کیده. دا کرښې د "شارفي" (د پیسو بدلونکي)، "وانیاشي" (سوداګر) یا "مهاجني" (سوداګر) په نومونو پیژندل شوي. نن ورځ، دا درې کرښې د عصري ګجراتي رسم الخط بنسټونه دي. [۱]
د ګجرات د لیکلو سیسټم ابو ګیدا دی، چیرې چې هر توری د اساسی سر سره یو [ə] دی. د نورو وروسته کنسوننټل سرونو لپاره، عربیزم کارول کیده، په داسې حال کې چې د غیر وروسته کنسوننټال سرونو لپاره (ابتدايي او وروسته پوستونه) دوی بشپړ توري لري .
د هند زردشتیانو ، چې په ټوله نړۍ کې یې د زردشتیانو ټولنه د ډیرو کلونو لپاره ژوندۍ ساتلې ده، اوستا د اویستا له الفبا څخه په برهمي کرښو کې ژباړلې ده. لومړنۍ ژباړې او دا غوره ده چې ووایو نقلونه د شلمې پیړۍ په شاوخوا کې ترسره شوي. دا نقلونه زیاتره په هغه وخت کې د پارسي سنسکریت پوهانو او نیریوسنګ دهوال لخوا لیکل شوي وو. نن ورځ، د هند د زردشتیانو په منځ کې، اوستا اکثره په ګجراتي رسم الخط لیکل کیږي. ځكه چې په ګجراتي كې د آوستان ځينې توريونه سم برابر نه دي، زردشتيانو مركز حروف جوړ كړي دي، د بېلګې په توګه، له دې امله چې په ګجراتي كې فونيم /z/ (لكه zaraθuštra ) نشته، نو دوى د حروف Phoneme/ له ترکیب څخه حروف جوړ كړى دى. j/ لاندې د یوې نقطې سره.
په ګجراتي رسم الخط کې الفبا او عددونه
[سمول]
په خپل دودیز ترتیب کې سرونه ( سوار ) په دوه کټګوریو ویشل شوي دي: "لنډ" ( هراسوا ) او "اوږد" ( ډیره )، په بیله بیا "رڼا" ( لغو ) او "درنه" ( ګورو ) تلفظونه چې په کې ذکر شوي دي. دودیز شعرونه [5] تاریخي اوږده واولونه ii (ii) او ū (u) دي. [6]
| جلا
|
عرب
|
عرب دار له K
|
Lat.
|
آیپا
|
عرب نومونه [7]
|
| અ
|
|
ક
|
a
|
ə
|
|
| આ
|
ા
|
કા
|
ā
|
ɑ̈
|
کانو
|
| ઇ
|
િ
|
કિ
|
i
|
i
|
hrasva-ajju
|
| ઈ
|
ી
|
કી
|
ī
|
dhirgha-ajju
|
| ઉ
|
ુ
|
કુ
|
u
|
u
|
hrasva-varaṛũ
|
| ઊ
|
ૂ
|
કૂ
|
ū
|
dīrghā-varaṛũ
|
| એ
|
ે
|
કે
|
e, ɛ
|
ek matra
|
| ઐ
|
ૈ
|
કૈ
|
ai
|
əj
|
ماترا شي
|
| ઓ
|
ો
|
કો
|
o, ɔ
|
kāno ek mātra
|
| ઔ
|
ૌ
|
કૌ
|
au
|
əʋ
|
kāno be matra
|
| અં
|
ં
|
કં
|
ṁ
|
ä
|
anusvār
|
| અ:
|
ઃ
|
કઃ
|
ḥ
|
ɨ
|
ویسارګا
|
| ઋ
|
ૃ
|
કૃ
|
r̥
|
ɾu
|
| ઍ
|
ૅ
|
કૅ
|
â
|
æ
|
| ઑ
|
ૉ
|
કૉ
|
ô
|
ɔ
|
r r, j j j او h h د ru ru, ji jī او hr Hṛ غیر منظم شکلونه جوړوي.
| فارسي شمېرې
|
ګجراتي شمېرې
|
نوم
|
| ۰
|
૦
|
mīṇḍu یا shunya
|
| ۱
|
૧
|
ekado یا ek
|
| ۲
|
૨
|
bagado یا bay
|
| ۳
|
૩
|
tragado یا tran
|
| ۴
|
૪
|
chogado یا chaar
|
| ۵
|
૫
|
pāchado یا paanch
|
| ۶
|
૬
|
chagado یا chah
|
| ۷
|
૭
|
sātado یا sāt
|
| ۸
|
૮
|
āṭhado یا āanth
|
| ۹
|
૯
|
navado یا nav
|
|
