تصوف
تصوف دا لفظ اوں طریقہ کار یا اسلوبِ عمل کیتے اختیار کیتا وین٘دا ہے جین٘دے اُتے کوئی صوفی عمل کریندا ہے۔ تصوف کوں منݨ آلے آہدے ہن جو تصوف قرآنی اصطلاح وچ تزکیہ نفس تے حدیث دی اصطلاح وچ احسان ہے۔ پراݨے صوفیاں دے نیڑے ایہ اللہ سائیں تائیں پہنچݨ دی راہ ہے۔
ݙٹھا ون٘ڄے تاں عملی طور تے تصوف حیاتی گذارݨ دا ہک ایہجا انوکھڑا تے نویکلا طریقہ ہے، جیندا ہکو مقصد ہے تے او مقصڈ ربِ جلیل دی مجرّد آواز تے اوندا مجرّد ݙیکھݨ تے اون٘دا قرب تے نزدیکی حاصل کرݨ ہے۔ تصوف دا ایہ انداز انساں آپݨے آپ کوں پہچاݨݨ اُتے اختیار کر سڳدے۔ تے او وی محض وجدان تے عرفان دے راہوں حاصل کر سڳدے۔ عقل تے علم دے راہوں کائے ناں۔
تصوف دی غرض عشق الہی کنوں نصیب تھیوݨ آلے انعاماں دے سوا ٻیا کجھ وی کائے نی۔ صوفیائے کرام دے سارے اعمال، مجاہدات، کشف وکرامات تے تزکیہ نفس دا محرک وی ذات مطلق دا عشق ہے۔ جیکر کہیں طرحاں اینجھا عشق نصیب تھی ون٘ڄے تاں آدمی تصوف دے جہان وچ ون٘ڄ وڑدے۔ ایں اُچی تے نویکلی منزل توڑیں پُڄݨ کیتے راہ وچ ترائے منزلاں آندن، تے اسنہاں کنوں لنگھݨ ویلے ہی پختگی تے کامیابی حاصل تھیندی ہے، تے آدمی آپݨی منزل مقصود تائیں ون٘ڄ پُڄدے۔ ایہ ترائے منزلاں ایہ ہن:
- فنا فی الشیخ
- فنا فی الرسول
- فنا فی اللہ
صوفیائے کرام مسئلہ وحدت الوجود کوں تصوف دا بنیادی مسئلہ سمجھدن تے این٘دا ایرا ایں ڳالھ تے رکھین٘دن ، جو کُل کائنات محض ہکو خدا ای ہے، اوں کنوں غیر ٻئی کوئی شئے کائنی۔
شریعت وچ تصوف دی کوئی ڳالھ کائنی۔ ٻئے لوکاں دے نزدیک ایہ ناپسندیدہ عمل ہے۔ اینکوں کجھ علماء نے رَد وی کیتے۔ تصوف دی شریعت وچ کائی جاہ کائنی۔ قرآن مجید وچ تصوف بارے کجھ کائنی آکھیا ڳیا تے نہ ہی اسلام دے پیغمبر حضرت محمد ﷺ نے تصوف دے بارے کجھ آکھیا ہے۔
کیونکہ تصوف آلے خدا کوں ڳولین٘دے ڳولین٘دے خود خدا بݨ وین٘دے ہن تے خدائی صفات ظاہر کریندے ہن۔ تصوف دے ناں تے پیسہ ٹکہ زمین جائیداد بݨائی وین٘دی ہے۔ تے وت اوندے زار تے سیاست تے ہیرا پھیری کیتی ویندی ہے۔ تصوف ہک وراثتی کم ہے۔ پیر صاحب دے بعد اوندا پُتر پی بݨدا ہے۔ اتھاں وراثے چلدی ہے۔
تصوف دے مشہور سلسلے ایہ ہن؛
- سلسلہ قادریہ
- سلسلہ نقشبندیہ
- سلسلہ سہروردیہ
- سلسلہ چشتیہ