Operacija Kraj zime
Operacija Kraj zime (nem. Winterende, Vinterende) je bila poslednja ofanziva Vermahta i četnika protiv 9. korpusa Jugoslovenske armije u Sloveniji. Vođena je od 10. marta – 6. aprila 1945. godine.
Preduzeta je nakon prethodnog neuspelog pokušaja da se unište snage 9. korpusa u operaciji »Ribecal«.
Nemačka ofanziva je izvođena u dva rejona: u prvom — "Početak proljeća" — trebalo je očistiti zapadni deo Gorenjskog i područje Cerkna, a u drugom — "Kraj zime" centralni deo Slovenačkog primorja (sektor Vojsko, Čepovanska dolina, Banjška visoravan i Trnovska šuma).[1]
U proleće 1945. godine bilo je očigledno da se nemačke snage u severnoj Italiji, jugozapadnoj Mađarskoj i Dalmaciji neće moći duže vreme odupirati pritisku sovjetske, jugoslovenske i anglo-američke armije. Nemačka komanda je očekivala i savezničko iskrcavanje u Istru i Tršćanski zaliv, pa bi odbrana jadranske obale bila veoma teška ako bi se u neposrednoj pozadini nemačkih položaja nalazile jače partizanske snage. Zato su policijske vođe na Jadranskom primorju i u 18. vojnom okrugu Odilo Globočnik i Erwin Rösener, preduzele poslednju ofanzivu protiv snaga 9. korpusa NOVJ. Za izvršenje ovog zadatka bile su privučene veoma jake snage.[1]
Angažovane jedinice su bile heterogenog sastava — tu su bile zastupljene razne srpske formacije, slovenački belogardisti, italijanske fašističke snage, grčke kvislinške jedinice, kao i snage SS policije, "sastavljene iz pripadnika međunarodnog evropskog ološa."[2]
Pošto su uspele da obrazuju širi obruč oko Trnovskog gozda, nemačke, fašističke italijanske i četničke snage su 28. marta 1945. otpočele napad na jedinice 9. korpusa. Pod pritiskom nadmoćnijeg neprijatelja, jedinice korpusa su, posle trodnevnih borbi, bile prisiljene na povlačenje. 31. divizija, da bi izbegla dalju borbu u okruženju, izvukla je svoje snage u rejon Pivke, talijanska partizanska divizija »Garibaldi Natizone« (Natisone) povukla se na Banjsku planotu, dok se 30. divizija Drobila na Sentivišku planotu.[3]
- Operation "Winterende"
- Obaveštenje Štaba Dinarske četničke divizije od 30. marta 1945. komandantima korpusa o planu napada na snage Jugoslovenske armije