Morena
| Morena Moraine | |
|---|---|
Morena (od francuskog: Moraine) je naziv za sav akomulirani materijal kojeg ledenjak svojim klizanjem povlači sa sobom i nosi dalje do doline. Obično su to krhotine stijena koje ledenjaci često razmrve do pijeska. [1]
Taj izraz koristili su stanovnici francuskog Chamonixa za označavanje stijena koje su stvorili ledenjaci, a u nauku ga je uveo Švicarac Horace Benedict de Saussure 1799. godine.
Po obliku i načinu nastanka, razlikuje se nekoliko vrsti morena;
Prizemne morene ili zemljane, leže ispod ledenjaka, nepravilnog su oblika i uglavnom se sastoje od gline i pijeska, a to je najrašireniji depozit kontinentalnih ledenjaka. Taj sloj obično ima debljinu do 5 metara, iako mada rijetko može doseći debljinu i do 20 metara. [1]
Završne morene ili terminalne, sastoje se od grebenastog sloja krhotina stijena koje gura prema naprijed čelo ledenjaka, koji se u luku svija niz dolinu, tako da se taj sloj širi sve do rubnih morena. One se javljaju na valovitom ili brdovitom terenu punom neravnina. [1]
Rubne morene ili bočne morene sastoje se od krhotina formiranih erozijama i lavinama, koje ledenjak svojim klizanjem vuče do doline uz svoje rubove, kad se konačno zaustavi taj sloj se oblikuje u obliku izduljenog grebena. [1]
Središnje morene imaju dugu usku liniju ili zonu nakupljenih krhotina, koja nastaje kad se spoje dva ledenjaka i njihove rubne morene, rezultat tog spoja je kombinacija tih dviju ledenjaka. On se taloži u obliku grebena, otprilike paralelno sa smjerom kretanja ledenjaka. [1]
Usporene morene imaju u sebi i još poneku završnu morenu, koja se nakupila tokom privremenog zastoja klizanja ledenjaka. Takvi depoziti otkrivaju historiju klizanja ledenjaka prema dolini, a u pojedinim slučajevima nađe se i do desetak takvih morena nataloženih jedna na drugu, po dolinama uz rubove stabala koja tu rastu. [1]