Narmerova paleta
| Narmerova paleta | |
| ', 3000. pne. | |
| kamen, 64 cm | |
| Egipatski muzej, Kairo | |
Narmerova paleta poznata i kao Narmerova pobjednička paleta i Velika paleta Hierakonpolisa, je ceremonijalni bareljef iz Antičkog Egipta visok 64 cm u formi štita.
Na njoj je prikazan faraon iz Prve dinastije - Narmer, kako pobjeđuje svoje neprijatelje i ujedinjuje Gornji i Donji Egipat.[1]
Tu ploču od glinenog škriljavca iskopao je u Hierakonpolisu 1898., - britanski arheolog Quibell. Narmerovo ime isklesano je hijeroglifima u sereku na vrhu palete. [2] To su jedni od najstarijih hijeroglifa pronađenih u Egiptu, datirani između -3200. pne. - 3000. pne.
Paleta je isklesana iz jednog komada, koji se obično koristio za ceremonijalne ploče u Ranog dinastičkog perioda Egipta. Činjenica da je paleta isklesana na obe strane znači da je stvorena za ceremonijalnu, a ne za praktičnu svrhu. Palete rađene za svakodnevnu upotrebu ukrašavale su samo sa jedne strane. Narmerova paleta vrlo je minuciozno isklesana da ispričala priču o pobjedi faraona Narmera, i blagoslovu bogova ujedinjenju Egipta.[1]
Na prvoj strani je prikazan Narmer u trijumfalnoj procesiji kako nosi Hedžet (bijelu krunu Gornjeg) i Dešret (crvenu krunu Donjeg Egipta) što znači da je zauzeo Donji Egipat. Ispod te scene je najveći reljef na paleti; scena u kojoj dvojica muškaraca stežu zmijolike vratove nepoznatih zvijeri. Za njih se misli da predstavljaju Gornji i Donji Egipat, ali ne postoji ništa na tom reljefu što bi opravdalo to tumačenje. Na dnu palete prikazan je faraon kao bik koji rogovima probija bedeme grada i kopitima gazi neprijatelja.[1]
Na drugoj (stražnjoj) strani palete je velika scena sa Narmerom koji se buzdovanom sprema ubiti neprijatelja, kog drži za kosu. Ispod njegovih stopala su još dva čovjeka, koji su ili mrtvi ili pokušavaju pobjeći od njegova gnjeva. Ćelavi sluga stoji iza faraona i drži njegove sandale, u desnom gornjem uglu je bog Horus koji promatra svoju pobjedu i dovodi Narmeru nove zarobljenike.[1]
Narmerova paleta se čuva u Egipatskom muzeju u Kairu.
U ranim danima egiptologije čvrsto se vjerovalo da je faraon koji je ujedinio zemlju oružjem - Menes, iz Ranog dinastičkog perioda Egipta. Jer se čvrsto vjerovalo historičaru Manethonu iz 3. vijeka pne. i njegovoj kronologiji (koja je izgubljena) ali je citirana u djelima starijih autora. Po Manethonu Menesov prethodnik bio je faraon po imenu Narmer, koji je želio ujediniti zemlje mirnim putem. Menes je bio povezan i sa nasljednikom Hor-Ahom, kom su također pripisivane zasluge za ujedinjenje Egipta.[1]
No vremenom kako je otkrivano sve više artefakata i hramova, taj se pogled promijenio, pa je tvrdnju o Menesu kao prvom faraonu Prve dinastije postalo sve teže održavati jer nije pronađen ni jedan arheološki dokaz o tom faraonu.
Enigmu je rješio egiptolog Flinders Petrie koji je prvi povezao Menesa sa Narmerom i ustvrdio da se radi o jednom te istom vladaru, jer je - Menes je po Petriu bila počasna titula dakle i Narmer i Hor-Aha bili su Menesi jer su bili faraoni.[1]
Dakle Narmer je bio prvi faraon Prve dinastije i Narmerova paleta je najvjerojatnije napravljena za proslavu njegovih pobjeda nad Donjim Egiptom. Današnji egiptolozi sumnjaju da je ujedinjenje Egipta bilo djelo jednog faraona, već misle da je to bio puno duži proces, jer su u Donjem Egiptu stalno izbijale pobune, koje su faraoni Gornjeg Egipta stalno morali vojskom gušiti, pa je možda i Narmerova paleta samo jedna od takvih kampanja.[1]
- Narmer Palette (en)