Nicholas Ray
| Nicholas Ray | |
|---|---|
| Biografske informacije | |
| Rođenje | Raymond Nicholas Kienzle 7. 8. 1911. |
| Smrt | 16. 6. 1979. (dob: 67) |
| Profesionalne informacije | |
| Zanimanje | filmski režiser |
| Znamenita djela | |
Nicholas Ray (Nikolas Rej, 7. avgust, 1911. – 16. jun, 1979) bio je američki reditelj, najpoznatiji po svom filmu Rebel Without a Cause.
Rođen je kao Raymond Nicholas Kienzle u Galesvilleu. Pohađao je univerzitet u Wisconsinu, gde je ušao u svet medija, baveći se radiom. Tu je upoznao i dva čoveka koji su ga ispirisali da se bavi filmom: Frank Lloyd Wright i dramaturg Thornton Wilder, koji je tada bio profesor. Ray je dobio stipendiju da radi sa Wrightom kao njegov učenik.[1]
Budući da je došao iz sveta radija, Ray je režirao samo jednu broadwaysku predstavu, mjuzikl Duka Ellingtona, Beggar's Holiday, 1946. godine. Godinu dana kasnije režirao je svoj prvi film, They Live By Night. Film je prikazan tek dve godine kasnije, zbog haotične situacije nastale preuzimanjem kuće RKO Pictures od strane Howarda Hughesa. Ovaj film noir je bio prepoznatljiv po empatičnom stavu prema mladim društvenim autsajderima, što je kasnije postao stalni motiv u Rayjevim filmovima. New York Times je dao pozitivne kritike, premda je kritikovao njegove simpatije prema buntovnicima i kriminalcima.
Ray je dao nekoliko filmskih doprinosa žanru film noira, među kojima su najznačajniji In A Lonely Place (1950) sa Humphrey Bogartom i policijski triler On Dangerous Ground.
Njegov najproduktivniji i najuspešniji period bile su 1950-e. Tokom sredine 50-ih napravio je dva filma po kojima je ostao upamćen. Johnny Guitar (1954) je western sa Joan Crawford i Mercedes McCambridge u akcionim ulogama koje su obično igrali muškarci, što je bilo veoma ekscentrično za to vreme. Godine 1955. Ray je snimio Rebel Without a Cause sa James Deanom, koji se pojavio u svojoj drugoj i najpoznatijoj ulozi. Film je objavljen ubrzo nakon Deanove smrti i imao je revolucionarni uticaj na stvaranje kulture mladih. Gledano van njegovog društvenog i pop-kulturalnog značaja, Buntovnik je najčistiji izraz Rayjevog stila i vizije, sa ekspresionističkom upotrebom boja, dramatičnim korišćenjem arhitekture i empatijom prema neprilagođenima.
Rebel Without a Cause je bio Rayjev najveći komercijalni uspeh i označio je proboj u karijeri mladih glumaca Natalie Wood i Sala Minea. Ray je probudio latentnu homoseksualnost Minea i njegov lik Platoa je postao prvi lik gej tinejdžera na filmu. Tokom snimanja filma kružile su glasine da je u vezi sa Woodovom, koja je bila 27 godina mlađa od njega, što je stvorilo napetu atmosferu između njega i Dennisa Hoppera, koji je bio u vezi sa glumicom u to vreme, ali su kasnije izgladili odnose.
Godine 1956. Ray je snimio melodramu, Bigger Than Life u kojoj je James Mason glumio nastavnika u malom gradu koji je poludio zbog korišćenja nove droge. Godine 1957. režirao je True Story of Jesse James, u kome je uloga, koju je trebalo da igra Dean, poverena Robertu Wagneru.[2][3]
Zbog toga što je bio biseksualac[1], kao i zbog upotrene droga i alkohola, hollywoodska filmska industrija je počela da se zatvara prema njemu tokom 1960-ih. Radio je i dalje, ali nije dobijao dovoljno pažnje za filmove koje je snimao. Filmovi kao što su The Savage Innocents i priča o Isusu iz Nazareta, King of Kings, bili su ocrnjeni u kritikama. Nakon što se onestvesti na sceni za vreme snimanja filma 55 Days at Peking (1963), nije režirao ništa do sredine 1970-ih. Godine 1970. Ray je sreo Dennisa Hoppera na koncertu grupe Grateful Dead, koji ga je pozvao na svoj ranč, gde je sređivao svoj novi film, The Last Movie. Hopper je pomogao Rayu da dobije mesto na Univerzitetu Binghamton.[4] Od 1971. do 1973. Ray je predavao film, gde je sa svojim studentima snimio We Can't Go Home Again. Tokom proleća 1972. traženo je da pusti snimke ovog filma na konferenciji, gde je publika bila šokirana kada je videla Raya kako pušti marihuanu sa svojim studentima.[4] Rana verzija fila je prikazana na Kanskom festivalu, 1973. godine, ali Ray, koji nikada nije bio zadovoljan ovim projektom, nastavio je da ga sređuje do svoje smrti. Predavao je film na Lee Strasberg Institute i New York University, gde je dobio mesto uz pomoć svojih prijatelja.[4]
Pre smrti je sarađivao na filmu Lightning Over Water (poznatim i kao Nick’s Film) sa nemačkim rediteljem Wimom Wendersom. Umro je od raka pluća, 16. juna, 1979. godine, nakon dvogodišnje bolesti.[4]
Ray se venčavao više puta:
- Jean Evans, novinarka, venčani 1930, razvedeni 1940. Dobili sina, Anthonyja (Tony, rođen 1937).
- Gloria Grahame, glumica, venčani 1948. Odvojili su se 1950, a razveli 1952, nakon što je Ray zatekao svoju ženu u krevetu sa svojim sinom, koji je tada imao 13 godina.[4][5] (Ona i Tony Ray su se venčali 1960.) Grahame i Nicholas su imali jednog sina, Timothyja.
- Betty Utey, igračica, venačni 1958, razvedeni 1964; dve čerke, Nica i Julie.
- Susan Schwartz, venčani 1969.
- ↑ 1,0 1,1 Essential Cinema. JHU Press. Pristupljeno 7.8.2010.
- ↑ „Wanted: Jesse James”. New York Sun. Arhivirano iz originala na datum 2015-01-28. Pristupljeno 30. 10. 2008.
- ↑ French, Philip (4. 12. 2007.). „The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford”. London: The Observer. Pristupljeno 7.8.2010.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Live Fast, Die Young. Simon and Schuster. Pristupljeno 7.8.2010.
- ↑ Zacharek, Stephanie (8. 1. 2006). „Giant”. The New York Times. Pristupljeno 7. 8. 2010.