Süleyman Demirel
| Sulejman Demirel | |
| |
| Mandat(i) | |
|---|---|
| 9. predsednik Turske | |
| 16. maj 1993. - 16. maj 2000. | |
| Prethodnik | Turgut Ozal |
| Naslednik | Ahmet Nedždet Sezer |
| Biografija | |
| Profesija | inženjer, političar |
| Potpis | |
| uredi |
|
Sami Sulejman Gindogdu Demirel (tur. Sami Süleyman Gündoğdu Demirel; Islamkoj, 1. 11. 1924 - Ankara, 17. 6. 2015), diplomirani građevinski inženjer i turski političar, koji je sedam puta obavljao funkciju premijera i bio 9. predsednik Turske.
Rođen je 1. 11. 1924 godine u mestu Islamkoj, pokrajina Isparta.[1] Prema vlastitom priznanju bosanskog je podrijetla tj. na sprovodu hrvatskog Predsjednika Franje Tuđmana izjavio je da vuče daleko hrvatsko podrijetlo iz Bosne i Hercegovine.[2] Nakon završetka osnovne škole u rodnom mestu, išao je na dalje obrazovanje i naposletku diplomirao inženjering na Tehničkom univerzitetu u Istanbulu. Kao vrlo mlad i sposoban, bio je na usavršavanju u Sjedinjenima Američkim Državama (SAD), a kasnije je u struci radio na mnogim visokim položajima. Već sa 30 godina bio je generalni direktor Državnog odela za brane. Nadgledao je gradnju mnogih brana, elektrana, i postrojenja za navodnjavanje.
U politiku je ušao veoma rano. Prvo je pripadao Stranci prava (Adalet Partisi). U toj organizaciji se istaknuo, pa je na drugoj velikoj stranačkoj konvenciji bio izabran za predsednika stranke. Imao je samo 40 godina. Navodno je njegov izbor za predsjednika AP-a žestoko podupirao Džemal Gursel, 4. predsednik Turske. Kada je 27. 5. 1960 izvršen puč, Džemal je bio izabran za šefa države, a Sulejmanu je poveren posao sastavljanja vlade. Stvorio je koalicionu vladu, ali je na izborima 1965 njegova stranka stvorila većinsku vladu jer je bila jedini pobednik izbora. Sulejman je bio premijer sedam puta, sve do 12. 9. 1980 godine, kada se desio puč kojeg je predvodio general Kenan Evren. Usledilo je razdoblje diktature i represije.
Ključni politički akteri tokom Evrenove vladavine su Sulejman koji je bio desno orijentisan i Bulent Edževit, levičarski vođa. Nakon puča 1980, Demirelu je 10 godina bilo zabranjeno učešće u aktivnoj politici. No, on se nije pomirio s tom odlukom i 1987 održan je referendum kojim se on vratio u politiku i usprotivio Evrenovoj diktaturi. Kako se Stranka prava ugasila, osnovana je Stranka pravog puta (Danas Demokratska stranka), čiji je Sulejman bio prvi vođa, od 1983 do 1993 godine.
Kada je predsednik Turgut Ozal iznenada umro 1993, Velika narodna skupština Turske izabrala ga je za novog predsednika. Zakletvu je položio 16. 5. 1993, a mandat mu je završio na isti datum sedam godina kasnije. Predsednički mandat su mu obeležile posledice pada komunizma, odnosno raspad SSSR-a i SFR Jugoslavije, a što je Turska nastojala iskoristiti da vrati svoj uticaj na Balkanu, Kavkazu i drugim područjima. Demirel je za vreme rata u BiH imao važnu ulogu kao posrednik između hrvatske i bošnjačke vlade u Sarajevu, a krajem 1999 je bio jedini svetski državnik na pogrebu Tuđmana. Iz politike se povukao sledeće godine i posvetio držanju predavanja na nekoliko univerziteta u Turskoj.
Bio je oženjen za Nazmije Demirel, ali nisu imali dece. Nadimci su mu bili Baba (Otac) i Čoban Sulu (Pastir Sulejman).
- ↑ Kahraman, A., Islamkoylu Suleyman, Ankara 1998, ISBN No: 9755840141
- ↑ Mia Buva (5. 2. 2016). Najbrojnija hrvatska 'dijaspora': Čak 10 milijuna Turaka ima hrvatske korijene?. Večernji list. Preuzeto 4. 3. 2016 „Njegovoj tezi u prilog ide i izjava bivšeg predsjednika Turske Sulejmana Demirela koji je pojavivši se na sprovodu Franje Tuđmana ,onako uzgred, rekao da i on vuče daleko hrvatsko podrijetlo iz Bosne.”