Shihni burimin për Ilir Meta


{{Infobox officeholder
| name                = Ilir Meta
| native_name         = ''Ilir Metaj''
| image               = President of Albania Ilir Meta.jpg
| caption             = Meta në 2018
| honorific_prefix    = 
| office              = [[Presidenti i Shqipërisë]]
| primeminister       = [[Edi Rama]]
| termstart           = 24 korrik 2017
| termend             = 24 korrik 2022
| predecessor         = [[Bujar Nishani]]
| successor           = [[Bajram Begaj]]
| office1             = [[Kryeministri i Shqipërisë|Kryeministri i 31-të Shqipërisë]]
| president1          = [[Rexhep Meidani]]
| termstart1          = 29 tetor 1999
| termend1            = 29 janar 2002
| predecessor1        = [[Pandeli Majko]]
| successor1          = [[Pandeli Majko]]
| office2             = [[Kuvendi i Shqipërisë|Kryetari i 36-të i Kuvendit të Shqipërisë]]
| termstart2          = 10 shtator 2013
| termend2            = 24 korrik 2017
| predecessor2        = [[Jozefina Topalli]]
| successor2          = [[Valentina Leskaj]] {{small|(Duke vepruar)}}
| birth_date          = {{birth date and age|24|3|1969|df=y}}
| birth_place         = [[Çorovodë]], [[Skrapar]], [[Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë|Shqipëri]]
| death_date          = 
| death_place         = 
| party               = [[Partia e Lirisë]] {{small|(2022–tani)}}
| otherparty          = [[Politikan i pavarur|I pavarur]] {{small|(2017–2022)}}<br />[[Lëvizja Socialiste për Integrim]] {{small|(2004–2017)}}<br />[[Partia Socialiste e Shqipërisë|Partia Socialiste]] {{small|(1990–2004)}}
| spouse              = {{marriage|[[Monika Kryemadhi]]|1998|2024|end=divorced}}
| children            = 3
| signature           = Ilir Meta (nënshkrim).svg
}}

'''Ilir Rexhep Meta''' (i lindur më 24 mars 1969) është një politikan shqiptar. Ai shërbeu si [[Presidenti i Shqipërisë|president i Shqipërisë]] nga 24 korrik 2017 deri më 24 korrik 2022. <ref name=":0">{{Cite web |date=28 April 2017 |title=Ilir Meta zgjidhet president i Shqipërisë |url=https://rtsh.al/lajme/ilir-meta-zgjidhet-president-i-shqiperise/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20190420051420/https://www.rtsh.al/lajme/ilir-meta-zgjidhet-president-i-shqiperise/ |archive-date=20 prill 2019 |access-date=14 qershor 2017 |website=rtsh.al |language=sq}}</ref>

Më parë Meta ka shërbyer si [[Kryeministri i Shqipërisë|Kryeministër]] nga viti 1999 deri në vitin 2002 dhe ka qenë [[Lista e Kryetarëve të Parlamentit të Shqipërisë|Kryetar i Kuvendit të Shqipërisë]] nga viti 2013 deri në vitin 2017.  Ai ka mbajtur gjithashtu poste si [[Zëvendëskryeministri i Shqipërisë|zëvendëskryeministër]], [[Ministria për Europën dhe Punët e Jashtme e Shqipërisë|ministër për Evropën dhe Punët e Jashtme]] dhe [[Ministria e Ekonomisë (Shqipëri)|Ministër i Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës]]. Para kësaj ai ka mbajtur kryesinë e Komisionit Parlamentar të Integrimit Evropian. Ai themeloi [[Partia e Lirisë|Lëvizjen Socialiste për Integrim]] në vitin 2004.

Më 28 prill 2017, Meta u [[Zgjedhjet presidenciale në Shqipëri, 2017|zgjodh]] President i Shqipërisë, duke marrë 87 vota nga 140 deputetë. <ref>{{Cite news |date=28 prill 2017 |title=Ilir Meta, president i ri i Shqipërisë |language=sq |url=http://telegrafi.com/ilir-meta-presidenti-ri-shqiperise/}}</ref> Më 9 qershor 2021, ai u fajësua zyrtarisht nga parlamenti shqiptar me 104 vota pro, duke e bërë atë presidentin e parë shqiptar në histori që u fajësua nga parlamenti. <ref>{{Cite web |last=Welle (www.dw.com) |first=Deutsche |title=Albania parliament impeaches President Ilir Meta, removes him from office {{!}} DW {{!}} 09.06.2021 |url=https://www.dw.com/en/albania-parliament-impeaches-president-ilir-meta-removes-him-from-office/a-57830015 |access-date=2022-02-21 |website=DW.COM |language=en-GB}}</ref> Më 16 shkurt 2022, [[Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë]] rrëzoi shkarkimin dhe vendosi se akuzat ndaj tij nuk shkelin [[Kushtetuta e Shqipërisë|kushtetutën]]. <ref name=":1">{{Cite web |date=2022-02-17 |title=Constitutional court overturns impeachment of Albania's president |url=https://www.euronews.com/2022/02/17/ilir-meta-constitutional-court-overturns-impeachment-of-albania-s-president |access-date=2022-02-21 |website=euronews |language=en}}</ref>

== Jeta dhe karriera ==

=== 1969–2004: Fillimet dhe Kryeministri ===
Ilir Meta ka lindur në [[Njësia administrative Çepan|Çepan]] [[Bashkia Skrapar|të Skraparit]]. Ai u diplomua në Fakultetin e Ekonomisë dhe Politikës, dega e [[Universiteti i Tiranës|Universitetit të Tiranës]], ku ndoqi edhe studimet pasuniversitare.

Meta është angazhuar në politikë që nga viti 1990, pas [[Rënia e komunizmit në Shqipëri|rënies së komunizmit në Shqipëri]], si pjesëmarrës aktiv në lëvizjen studentore kundër [[Shteti njëpartiak|sundimit njëpartiak]], që solli pluralizmin politik në Shqipëri. Që nga viti 1992 është zgjedhur [[Kuvendi i Shqipërisë|deputet]] në të gjitha legjislaturat dhe ka qenë anëtar aktiv i disa komisioneve parlamentare. Nga viti 1996 deri në vitin 1997 ka qenë nënkryetar i Komisionit të Punëve të Jashtme të Parlamentit. Nga tetori 1998 deri në tetor 1999, Meta ka qenë Zëvendëskryeministër dhe Ministër i Koordinimit, si dhe Sekretar Shteti për Integrimin Evropian në Ministrinë e Punëve të Jashtme në mars &#x2013; tetor 1998. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B;''[[wikipedia:Citim i duhur|<span title="This claim needs references to reliable sources. (July 2021)">citim i nevojshëm</span>]]''&#x5D;</sup>

Në vitin 2004, Meta u largua nga [[Partia Socialiste e Shqipërisë]] (PS) dhe themeloi partinë e tij, [[Partia e Lirisë|Lëvizjen Socialiste për Integrim]] (LSI). Nga viti 2004 deri në vitin 2006, Meta u emërua anëtar i Komisionit Ndërkombëtar për Ballkanin, i kryesuar nga ish[[Kryeministri i Italisë|-kryeministri i Italisë]], [[Giuliano Amato]]. Komisioni hartoi një sërë rekomandimesh të rëndësishme për integrimin e vendeve të [[Ballkani|Ballkanit Perëndimor]] në [[Bashkimi Evropian|Bashkimin Evropian]]. 

Meta u bë [[Kryeministri i Shqipërisë|kryeministër]] më 29 tetor 1999. Në moshën 30-vjeçare ai ishte kryeministri i dytë më i ri në historinë shqiptare pas [[Mbreti Zogu I|Zogut I]], i cili ishte 27 vjeç në kohën e zgjedhjes së tij në 1922. Pas [[Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2001|zgjedhjeve parlamentare të vitit 2001]], ai fillimisht mbeti kryeministër. [[Presidenti i Shqipërisë]], [[Rexhep Meidani]], miratoi [[Sistemi shtetëror në Shqipëri|Qeverinë e Shqipërisë]] më 7 shtator 2001. Pesë ditë më pas, qeveria i dha një [[Vota e besimit|votëbesim]] kabinetit të Metës. Megjithatë, formimi i kabinetit të ri zgjati pothuajse tre muaj. <ref>{{Cite web |date=18 shtator 2001 |title=Balkan Report: September 18, 2001 |url=https://www.rferl.org/a/1341158.html |website=rferl.org |language=en}}</ref> Më 29 janar 2002, Meta njoftoi dorëheqjen e tij si Kryeministër për shkak të grindjeve të brendshme partiake mes kreut të [[Partia Socialiste e Shqipërisë|Partisë Socialiste]] [[Fatos Nano]] dhe atij. [[Pandeli Majko]] u zgjodh Kryeministër më 22 shkurt 2002.

Gjatë kësaj periudhe, Shqipëria u angazhua në një sërë reformash të rëndësishme, duke iu bashkuar [[Marrëveshja e Stabilizim Asociimit|Procesit të Stabilizim-Asociimit]] me Bashkimin Evropian.

=== 2009–2016: Zëvendëskryeministër ===
{{Shih|Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2009}}
Në [[Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2009|zgjedhjet parlamentare të vitit 2009]], [[Partia e Lirisë|LSI]] fitoi katër mandate në [[Kuvendi i Shqipërisë|Kuvendin e Shqipërisë]], me 4.8% të votave totale. Partia së bashku me PSV91 u bënë partitë përcaktuese për të formuar koalicionin qeveritar.  Më 16 shtator 2009, LSI bëri aleancë me [[Partia Demokratike e Shqipërisë|Partinë Demokratike të Shqipërisë]] (PD) për të formuar koalicionin qeveritar. <ref name="StegherrLiesem2010">{{Cite book |last=Marc Stegherr |url=https://books.google.com/books?id=OukiBAAAQBAJ&pg=PA159 |title=Die Medien in Osteuropa: Mediensysteme Im Transformationsprozess |last2=Kerstin Liesem |date=13 gusht 2010 |publisher=Springer-Verlag |isbn=978-3-531-92487-8 |page=159}}</ref>

Me formimin e qeverisë së re të kryesuar nga kryetari i Partisë Demokratike [[Sali Berisha]], Meta u bë [[Zëvendëskryeministri i Shqipërisë|Zëvendëskryeministër]] dhe [[Ministria për Europën dhe Punët e Jashtme e Shqipërisë|Ministër i Jashtëm]] njëkohësisht. <ref>{{Cite web |date=10 shkurt 2013 |title=Qeveria e dytë e Sali Berishës (16 shtator 2009 – 10 shtator 2013) |url=http://shtetiweb.org/2013/02/10/qeveria-e-dyte-e-sali-berishes-16-shtator-2009/ |website=shtetiweb.org |language=sq}}</ref> Ai ishte një aktivist i hershëm dhe i zëshëm për [[Kërkesat për vizë për qytetarët e Shqipërisë|pa viza]] me [[Zona Shengen|Zonën Shengen]], e cila u realizua në vitin 2010. Ai mbetet një nga aktivistët dhe avokatët më të zëshëm të integrimit rajonal dhe evropian për të gjitha vendet e [[Ballkani|Ballkanit Perëndimor]], si një mjet për të forcuar më tej stabilitetin dhe paqen në rajon. <sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">&#x5B;''[[wikipedia:Citim i duhur|<span title="This claim needs references to reliable sources. (July 2021)">citim i nevojshëm</span>]]''&#x5D;</sup>

Në vitin 2011, Meta shërbeu si [[Ministria e Ekonomisë (Shqipëri)|Ministër i Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës]] në qeverinë e qendrës së djathtë të [[Sali Berisha|Sali Berishës]], [[Partia Demokratike e Shqipërisë]], LSI, së cilës iu bashkua pas [[Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2009|zgjedhjeve parlamentare të 2009-ës]].

Në prag të zgjedhjeve të teta [[Partia e Lirisë|shumëpartiake]] të mbajtura në [[Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2013|2013]], Meta dhe LSI u larguan nga koalicioni me [[Partia Demokratike e Shqipërisë|Partinë Demokratike]] (PD) të krijuar në vitin 2009, për t'u kaluar në [[Partia Socialiste e Shqipërisë|Partinë Socialiste]] (PS). Rezultati i [[Zgjedhjet parlamentare në Shqipëri, 2013|zgjedhjeve]] ishte një fitore e Aleancës për Shqipërinë Evropiane që përmban [[Partia e Lirisë|LSI-]]<nowiki/>në e udhëhequr nga [[Partia Socialiste e Shqipërisë|PS]] dhe kreu i saj [[Edi Rama]]. <ref>{{Cite news |date=25 qershor 2013 |title=Sieg der Sozialisten |language=de |work=Die Tageszeitung: Taz |url=http://www.taz.de/!5064570/}}</ref> Më 10 shtator 2013, Kuvendi zgjodhi Metën [[Kuvendi i Shqipërisë|Kryetar të Kuvendit]] me 91 vota pro dhe 45 kundër. <ref>{{Cite web |date=10 September 2023 |title=Ilir Meta zgjidhet në krye të Kuvendit me 91 vota: Të lëmë pas frymën konfliktuale, të punojmë për integrimin |url=https://sot.com.al/politike/ilir-meta-zgjidhet-n%C3%AB-krye-t%C3%AB-kuvendit-me-91-vota-t%C3%AB-l%C3%ABm%C3%AB-pas-frym%C3%ABn-konfliktuale-t%C3%AB |access-date=28 shtator 2023 |website=sot.com.al |language=sq}}</ref>

=== 2017–2022: Presidenca ===
{{Shih|Lista e udhëtimeve presidenciale të kryera nga Ilir Meta}}
Më 28 prill 2017, Meta u [[Zgjedhjet presidenciale në Shqipëri, 2017|zgjodh]] [[Presidenti i Shqipërisë|President i Republikës së Shqipërisë]] në votimin e katërt me 87 vota nga 140. Ai mori detyrën më 24 korrik 2017. Në ceremoni ai u shoqërua vetëm nga fëmijët e tij, pasi bashkëshortja e tij [[Monika Kryemadhi]] refuzoi titullin e [[Zonja e Parë e Shqipërisë|Zonjës së Parë]] për shkak të angazhimit të saj politik si kryetare e [[Partia e Lirisë|partisë]] së themeluar nga bashkëshorti i saj, me vajzën e tyre, Era Meta, e cila shërbente si Zonja e Parë ''de facto''.

Më 26 nëntor 2019, [[Tërmeti i 26 nëntorit 2019 në Shqipëri|një tërmet goditi]] qarkun e [[Durrësi|Durrësit]] të Shqipërisë, duke vrarë 51 persona, duke plagosur 3 000 të tjerë dhe duke dëmtuar 11 000 ndërtesa. <ref name="auto1">{{Cite web |date=24 janar 2020 |title=Albanian president thanks Israeli soldiers for aid after deadly earthquake; Ilir Meta stopped at the Ramla military base, where he awarded the "Golden Eagle Decoration" to the IDF's National Rescue Unit. |url=https://www.jns.org/albanian-president-thanks-israeli-soldiers-for-aid-after-deadly-earthquake/ |website=JNS}}</ref> Në janar 2020, Meta u takua me ushtarët e Forcave të Mbrojtjes të Izraelit në Izrael, dhe i falënderoi ata për ndihmën e tyre në përpjekjet për lehtësimin e tërmetit, <ref name="JNSaward" /> duke i dhënë Repartit të Ushtarëve [[Lista e dekoratave në Shqipëri|Medaljen e Artë Shqiptare të Shqiponjës]]. <ref name="JNSaward">{{Cite news |date=24 January 2020 |title=Albanian president thanks Israeli soldiers for aid after deadly earthquake |agency=Jewish News Syndicate (JNS) |url=https://www.jns.org/albanian-president-thanks-israeli-soldiers-for-aid-after-deadly-earthquake/ |access-date=31 janar 2020}}</ref>

Ashtu si edhe me paraardhësin e tij, gjatë mandatit të tij fokusi kryesor ka qenë procesi i [[Integrimi evropian|integrimit europian]] të Shqipërisë dhe sfidat globale që prekin Shqipërinë. Meta ka nënvizuar gatishmërinë e shqiptarëve për të forcuar partneritetin strategjik dypalësh me të gjitha vendet partnere në fushën e sigurisë dhe [[NATO|NATO-s]]. <ref>{{Cite web |date=4 korrik 2018 |title=President Meta to Trump: US presence is a key factor for the stability of the region |url=https://balkaneu.com/president-meta-to-trump-us-presence-is-a-key-factor-for-the-stability-of-the-region/ |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20180826183007/https://www.balkaneu.com//president-meta-to-trump-us-presence-is-a-key-factor-for-the-stability-of-the-region/ |archive-date=26 gusht 2018 |access-date=23 prill 2021}}</ref>

== Polemikat ==

=== Skandali i ryshfetit të filmuar ===
Më 11 janar 2011, programi televiziv [[Fiks Fare]] në [[Top Channel]] transmetoi një video të regjistruar nga kamera e fshehtë në Ministrinë e Ekonomisë që përmbante biseda mes ministrit të Ekonomisë në atë kohë Dritan Prifti dhe Zëvendëskryeministrit të atëhershëm Ilir Meta. Videoja nis me Metën që i kërkon Priftit të ndërhyjë në një tender koncesioni për [[Hidroenergjia|hidrocentralin]] Egnatia-Shushicë në këmbim të 700 mijë eurove dhe 7% të aksioneve. Më pas tregon se Meta kërkon që Prifti t'i japë ankandin për shitjen e naftës bruto Halilaj Holding Group në këmbim të 1 milion eurove. <ref>{{Cite web |title=Meta and Prifti corruption scandal (disputed videotape evidence) |url=https://www.transparency.org/en/projects/cases-project/data/meta-and-prifti-corruption-scandal-disputed-videotape-evidence |access-date=2022-08-18 |website=Transparency.org |language=en}}</ref> Më pas Meta vazhdon duke i kërkuar Priftit që të punësojë aktivistë nga partia e tyre, LSI-ja në atë kohë e quajtur tani [[Partia e Lirisë]] (PL). Partia ishte partneri i vogël qeveritar në qeverinë e kryeministrit të atëhershëm [[Sali Berisha]] dhe kontrollonte ministritë e Ekonomisë, Punëve të Jashtme dhe Shëndetësisë. <ref>{{Cite web |title=Corruption Caught on Tape Sets Albania on Fire Once More |url=https://www.againstcorruption.eu/articles/corruption-caught-on-tape/ |access-date=2022-08-18 |website=ERCAS |language=en-US}}</ref> Meta dëgjohet të mburret për shkak se ka marrëdhënie të mira me [[Kryegjykatësi i Shqipërisë|Kryegjykatësen]] Shpresa Becaj, pasi ka punësuar vajzën e saj si diplomate në një ambasadë, ai mund të ndikojë në vendimin e gjykatës. Më pas ai i kërkon Priftit që të heshtë aferën pasi ka frikë se prokuroria mund të hapë një hetim në qoftë se mëson për të. <ref>{{Cite web |date=2011-01-12 |title=Albania Hit by Video Corruption Scandal |url=https://balkaninsight.com/2011/01/12/albania-hit-by-video-corruption-scandal/ |access-date=2022-08-18 |website=Balkan Insight |language=en-US}}</ref>

Kjo e detyroi të jepte dorëheqjen si Zëvendëskryeministër i Shqipërisë, edhe pse pretendonte se ishte i pafajshëm. <ref>{{Cite web |date=2011-01-18 |title=Albanian deputy PM quits following videotaped bribe scandal |url=https://www.euractiv.com/section/enlargement/news/albanian-deputy-pm-quits-following-videotaped-bribe-scandal/ |access-date=2022-07-30 |website=www.euractiv.com |language=en-GB}}</ref> <ref name="Reuters">{{Cite web |date=24 shkurt 2011 |title=Albanian whistleblower to face corruption charges |url=https://www.reuters.com/article/albania-lawmaker-corruption/albanian-whistleblower-to-face-corruption-charges-idUSKOL45895020110224 |access-date=7 gusht 2022 |publisher=[[Reuters]]}}</ref>

=== Akuzimi ===
Më 9 qershor 2021, Meta u fajësua nga Kuvendi i Shqipërisë për shkelje të kushtetutës dhe u shkarkua nga posti i presidentit. Parlamenti e akuzoi atë për njëanshmëri dhe partiak gjatë zgjedhjeve parlamentare të prillit 2021, si dhe për nxitje të dhunës dhe destabilitetit. <ref>{{Cite news |title=Albania parliament impeaches president for violating constitution |language=en |work=www.aljazeera.com |url=https://www.aljazeera.com/news/2021/6/9/ilir-meta-who-held-the-largely-ceremonial-role-has-regularly-cl}}</ref> Mocioni u paraqit nga [[Partia Socialiste e Shqipërisë]] në pushtet dhe 104 deputetë votuan pro shkarkimit të tij. <ref>{{Cite news |date=9 June 2021 |title=Albanian MPs have just voted to impeach their president. Here's why |work=euronews |url=https://www.euronews.com/2021/06/09/albanian-mps-have-just-voted-to-impeach-their-president-here-s-why |access-date=9 qershor 2021}}</ref> Më 16 shkurt 2022, [[Gjykata Kushtetuese e Shqipërisë]] rrëzoi shkarkimin dhe vendosi se provat kundër Metës nuk përbënin shkelje të [[Kushtetuta e Shqipërisë|kushtetutës]]. <ref name=":1"/> Si i tillë, Meta vazhdoi si President deri në skadimin e mandatit të tij më 24 korrik 2022. <ref>{{Cite news |last=Sinoruka |first=Fjori |date=17 February 2022 |title=Albania President Wins Constitutional Battle to Stay in Office |work=[[Balkan Insight]] |url=https://balkaninsight.com/2022/02/17/albania-president-wins-constitutional-battle-to-stay-in-office/ |url-status=live |access-date=17 February 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220217115145/https://balkaninsight.com/2022/02/17/albania-president-wins-constitutional-battle-to-stay-in-office/ |archive-date=17 shkurt 2022}}</ref>

=== Informator i Sigurimit ===
Më 27 korrik 2022, [[AIDSSH (Shqipëri)|Autoriteti për Informimin mbi Dokumentet e Ish-Sigurimit të Shtetit]] (AIDSSH) përcolli në Kuvend identitetin e figurës së lartë politike të cilësuar si “I.M.” në raportin fillestar.{{quote|text=Në vijim të kërkesave dhe propozimeve tona të mëparshme, por veçanërisht të inkurajuar nga denoncimi më i fundit që erdhi në institucion për pastërtinë e figurës së një prej personaliteteve më të larta të shtetit, ish-presidentit të Republikës, Ilir Metaj... rezulton se ai në fakt shfaqet në dokumentet e krijuara nga ish-[[Sigurimi|Struktura e Inteligjencës Shtetërore]]|author=[[AIDSSH (Shqipëri)|AIDSSH]]}}
Dy ish-komisione u krijuan për të kontrolluar historikun e politikanëve dhe lidhjet e tyre me regjimin komunist i dhanë Metës një “çertifikatë pastërtie”. <ref>{{Cite web |date=2022-07-27 |title=Former President Ilir Meta's Name Appears in Communist Intelligence Files |url=https://exit.al/en/2022/07/27/former-president-ilir-metas-name-appears-in-communist-intelligence-files/ |access-date=2022-07-30 |website=Exit - Explaining Albania |language=en-US |archive-date=21 gusht 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220821141153/https://exit.al/en/2022/07/27/former-president-ilir-metas-name-appears-in-communist-intelligence-files/ |url-status=dead }}</ref> Meta mohoi gjithashtu pretendimet dhe kritikoi AIDSSH-në, duke e quajtur atë “Autoriteti i Manipulimeve”. <ref>{{Cite web |date=2022-07-28 |title='Communist Informer' Controversy Hits Albanian Ex-President's Comeback |url=https://balkaninsight.com/2022/07/28/communist-informer-controversy-hits-albanian-ex-presidents-comeback/ |access-date=2022-07-30 |website=Balkan Insight |language=en-US}}</ref>

=== Lobimi ===
[[Kronen Zeitung]] botoi një artikull në të cilin Meta akuzohet për lobim nëpërmjet një kompanie guaskë, artikulli pretendon se Meta pagoi 700 000 dollarë përmes një kompanie guaska qipriote për të marrë akses në [[Inaugurimi i Donald Trump|inaugurimin e Donald Trump]]. <ref>{{Cite web |last=Zeitung |first=Kronen |date=2022-05-16 |title=Kronzeuge sucht Schutz in Wien: Krimi um Präsident |url=https://www.krone.at/2708306 |access-date=2022-08-05 |website=Kronen Zeitung |language=de}}</ref> Më 20 janar 2017 Meta ndau një foto të tij dhe të kreut [[Partia e Lirisë|të LSI]] [[Petrit Vasili]] në rrjetet sociale gjatë inaugurimit të Donald Trump në Kryeqytetin, [[Uashington D.C.|Uashington, DC]]. Meta pretendon se është ftuar nga [[Partia Republikane (ShBA)|Partia Republikane]], por sipas një dokumenti të gjykatës amerikane, “700 000 dollarë të një avokati (i cili është) i afërt me Metën kanë kaluar përmes kompanisë off shore Dorelita Limited. [[Partia e Lirisë|Lëvizja Socialiste për Integrim]] nënshkroi një kontratë me avokatin e pretenduar disa javë përpara inaugurimit. <ref>{{Cite web |title=Austrian newspaper accuses Meta: Lobbying $ 700 thousand with 'offshore' company, reacts Presidency: Defamation lawsuit ready |url=https://politiko.al/english/ditari-politik/gazeta-austriake-akuza-metes-lobim-700-mije-me-kompani-offshore-r-i459930?dicbo=v2-c5e44be2d2df3eae5ec39e70a6e2bada&? |access-date=2022-08-05 |website=politiko.al}}</ref>

=== Arrestimi ===
Më 21 tetor 2024, Ilir Meta u arrestua pasi u kthye nga një konferencë shtypi në Kosovën fqinje, pas një hetimi të zhvilluar nga [[Struktura e Posaçme Anti-Korrupsion|SPAK]] me dyshimin për korrupsion, pastrim parash dhe fshehje të të ardhurave dhe pasurisë personale, sipas zëdhënësit të Partisë Liria, Tedi Blushi. Ky shënon arrestimin e dytë të madh të një ish-presidenti në Shqipëri pas arrestit shtëpiak të Sali Berishës. <ref>{{Cite web |title=Albania's former president Meta is arrested for alleged corruption |url=https://www.washingtonpost.com/world/2024/10/21/albania-meta-former-president-arrest-corruption/ae96caee-8fa8-11ef-b5b1-75167840d9f3_story.html |access-date=21 tetor 2024 |website=Washington Post |agency=Associated Press}}</ref>

== Jeta personale ==
Meta është [[bektashi]], dhe i përmbahet vlerave tradicionale bektashiane. <ref>{{Cite web |date=23 mars 2017 |title=FOTO/ Familja Meta, feston me entuziazëm festën e Bektashinjve |url=http://www.standard.al/2017/03/23/foto-familja-meta-feston-me-entuziazem-festen-e-bektashinjve/ |website=standard.al |language=sq}}</ref> Ai flet rrjedhshëm [[Gjuha shqipe|shqip]], [[Gjuha angleze|anglisht]] dhe [[Gjuha italiane|italisht]]. <ref name="Biography">{{Cite web |title=Biography |url=https://president.al/en/biografia/ |access-date=2021-07-04 |website=Presidenti i Republikës së Shqipërisë |language=en-US}}</ref> Ai është një mbështetës i flaktë i [[Celtic F.C.|Celtic FC]], duke shfaqur shpesh pasionin e tij për klubin në rrjetet sociale. Në korrik 2020, ai themeloi Klubin e parë të Mbështetësit Celtic në Shqipëri. <ref>{{Cite web |date=9 korrik 2020 |title='Praise God, today one year ago, I met Celtic fans in Sarajevo,' Albanian President, Ilir Meta |url=https://thecelticstar.com/praise-god-today-one-year-ago-i-met-celtic-fans-in-sarajevo-albanian-president-ilir-meta/ |website=The Celtic Star}}</ref>

Meta ishte i martuar me [[Monika Kryemadhi|Monika Kryemadhin]] deri në qershor të vitit 2024 kur u divorcuan, ata deklaruan se kjo ishte shkaktuar nga nepotizmi politik dhe pasoja të tjera personale. <ref>{{Cite web |date=2024-06-22 |title=Albania's Power Couple, Meta and Kryemadhi, Get Divorced {{!}} Balkan Insight |url=https://balkaninsight.com/2024/06/21/albania-political-couple-meta-kryemadhi-getting-a-divorce/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20240622014208/https://balkaninsight.com/2024/06/21/albania-political-couple-meta-kryemadhi-getting-a-divorce/ |archive-date=22 qershor 2024 |access-date=2024-06-25}}</ref> Ata kanë dy vajza dhe një djalë.

== Nderimet dhe çmimet ==

*  Kroacia:
** [[Skeda:Ribbon_of_an_order_of_king_Tomislav.png|70x70px]] Kryqi i Madh i [[Urdhrit të Madh të Mbretit Tomislav]] (29 tetor 2019)
*  Monako:
** [[Skeda:MCO_Order_of_Saint-Charles_-_Grand_Cross_BAR.svg|70x70px]] Kryqi i Madh i [[Urdhrit të Shën-Çarls]] (16 tetor 2019)

Në mars 2012, Meta mori çmimin "Personaliteti më pozitiv për vitin 2010 në politikën e jashtme" nga Instituti Ndërkombëtar "IFIMES" në [[Lubjana|Lubjanë]], [[Sllovenia|Slloveni]]. Çmimin Metës ia dorëzoi ish- [[presidenti i Kroacisë]], [[Stjepan Mesiq|Stjepan Mesiç]], i cili në të njëjtën kohë ishte edhe President Nderi i “IFIMES”. <ref name="Biography"/>

Meta është nderuar edhe nga disa qytete dhe qarqe të Shqipërisë me titullin “Qytetar Nderi”. <ref name="Biography"/>

== Referime ==
{{Reflist}}
[[Kategoria:Absolventët e Universitetit të Tiranës]]
[[Kategoria:Kryeministra të Shqipërisë]]
[[Kategoria:Kryetarë të Shqipërisë]]
[[Kategoria:Njerëz nga Skrapari]]
[[Kategoria:Deputetë të Kuvendit të Shqipërisë]]
[[Kategoria:Njerëz që jetojnë]]
[[Kategoria:Ministra të Shqipërisë]]
[[Kategoria:Ministra të Jashtëm të Shqipërisë]]
[[Kategoria:Bektashi]]
[[Kategoria:Sufi shqiptarë]]
[[Kategoria:Myslimanë shqiptarë]]
[[Kategoria:Diplomatë shqiptarë]]
[[Kategoria:Lindje 1969]]
[[Kategoria:Faqe me përkthime të pashqyrtuara]]