Jump to content

Arkeologjia e Kosovës

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë

Arkeologjia e Kosovës si një fushë e studimit dhe hulumtimit shkencor filloi në gjysmën e dytë të shekullit XX. Fusha e studimeve arkeologjike në Kosovë është zhvilluar së bashku me studimin historik, studimet e burimeve të autorëve të lashtë, studimet klasike filologjike, hulumtimin e të dhënave teologjike, studimet topografike, sondazheve në terren, analizën e toponimeve, si deshifrimin e të dhënave epigrafike dhe historiografike. Të dhënat e para në lidhje me monumentet antike në Kosovë, u dokumentuan nga fundi i shekullit XIX deri në fillimin e Luftës së Dytë Botërore, një periudhë kohore kur Kosova u vizitua nga studiues, udhëzues dhe arkeologë si: Evans, Boue, Hahn, Kanitz, Tomaschek, Domaschevski, Arpad, Vulic, Jirecek, Patsch, Domenico Mustilli, [1] etj.

Në vitet ’50 të shekullit XX fillon një epokë e re për studimet antike të Kosovës, me hulumtime parahistorike si dhe të antikitetit. Zhvillimi i duhur i metodave kërkimore shkencore arkeologjike fillon me themelimin e Muzeut të Kosovës në vitin 1949, dhe më vonë këto studime bëhen me ndihmën e institucioneve të tjera përkatëse vendore dhe rajonale. Në vitin 2003, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit e Kosovës themelon Institutin Arkeologjik të Kosovës, dhe që nga atëherë, vazhdimisht, përveç fushatave informuese në terren, shumë lokacione arkeologjike u gërmuan si dhe u regjistruan. Qysh atëherë studimet gjeofizike, gjeomagnetike arkeometalurgjike dhe arkeobotanike u kryen në disa site arkeologjike në bashkëpunim të ngushtë me partnerë nga Gjermania, siç është Instituti Arkeologjik Gjerman, dhe institucione të tjera përkatëse ndërkombëtare me të njëjtin qasje ndërdisiplinore. Komuna e Ferizaj posaçërisht ka qenë e pasur me gjetje arkeologjike.

Epoka paraneolitike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Pozicioni i favorshëm gjeostrategjik si dhe burimet e bollshme natyrore ishin ideale për zhvillimin e jetës që nga periudhat parahistorike, të dëshmuara nga qindra lokacione arkeologjike të zbuluara dhe të identifikuara në tërë Kosovën, të cilat paraqesin trashëgiminë e saj të pasur arkeologjike. [2] Numri i vendeve me potencial arkeologjik po rritet, kjo si rezultat i gjetjeve dhe hulumtimeve që kryhen në tërë Kosovën por edhe nga shumë gjurmë sipërfaqësore të cilat ofrojnë një përmbledhje të re të antikitetit të Kosovës. [3] Gjurmët më të hershme të dokumentuara në territorin e Kosovës i përkasin periudhës së epokës së gurit, përkatësisht ka indikacione që banesa shpellash mund të kenë ekzistuar si për shembull Shpella e Radavcit afër burimit të lumit Drin, pastaj ka disa indikacione në Shpellën e Gërnçarit në komunën e Vitisë, Shpella e Demës dhe Karamakaz e Pejës etj. Sidoqoftë, jeta gjatë epokës së paleolitit ose epoka e vjetër e gurit nuk është konfirmuar ende dhe nuk është vërtetuar shkencërisht. Prandaj, derisa të konfirmohen argumentet e njeriut paleolitik dhe mesolitik, njeriu neolitik, përkatësisht vendet neolitike konsiderohen si fillimi kronologjik i popullatës në Kosovë. Nga kjo periudhë e deri më sot Kosova ka qenë e banuar, dhe gjurmët e veprimtarive të shoqërive nga koha parahistorike, antike dhe deri në mesjetë janë të dukshme në të gjithë territorin e saj. Ndërsa, në disa lokacione arkeologjike, vendbanimet shumështresore pasqyrojnë qartë vazhdimësinë e jetës nëpër shekuj. [4]

Epoka neolitike (rreth 6500-3500 p.e.s.)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokacionet e epokës neolitike në Kosovë
Shiko gjithashtu: Vendbanimet neolitike në Kosovë

Klima e ngrohtë dhe e lagësht e holocenit që filloi menjëherë pas epokës së fundit të akullnajore, solli ndryshime në natyrë, të cilat u reflektuan tek njerëzit, si dhe në florën dhe faunën e mjedisit të përgjithshëm të jetesës. Ky stabilizim klimatik ndikoi në ndryshimet në jetën dhe aktivitetet e njeriut. Shoqëria njerëzore tani e tutje karakterizohet nga ndryshimet në organizimin e komunitetit dhe veçanërisht në krijimin e vendbanimeve të përhershme, të vendosura në vende të thata, pranë brigjeve të lumenjve dhe në pllajën pjellore.

Njeriu neolitik zotëronte tani gurët dhe armët e veglave, madje dhe gurët e përdorur për arkitekturën primitive. Karakteristikat kryesore kulturore të epokës së re të gurit (neolitike), bazohen kryesisht në dokumentacionin arkeologjik, dhe materiali më i pranishëm janë materialet e modeluara me gurë, prandaj ne e njohim këtë periudhë si Epoka e Re e Gurit ose civilizimi neolitik (neo-i ri, lithos- gur). Gjatë kësaj periudhe ndodhin ndryshime të mëdha, duke ndikuar kështu në mënyrën e të jetuarit, nga një mënyrë jetese e gjuetisë dhe grumbullimit deri në bujqësi dhe vendbanime.

Gjatë kësaj periudhe, e cila mund t'i atribuohet zbutjes së kafshëve si dhe veprimtaria shumë e rëndësishme prodhimi i qeramikës që u shfaq krahas me profesione të tjera mbështetëse që çojnë në zhvillimin dhe prosperitetin e civilizimit njerëzor.

Njeriu neolitik tani lë gjuetinë dhe grumbullimin si profesionin parësor, i cili ndikoi në mënyrën e re të të jetuarit, nga jetesa nomade në gjysmë nomade. Për më tepër, kultivimi i të korrave (të lashtave) bujqësore ishte aktiviteti kryesor ekonomik, ndërsa punimi i tokës bëhej duke përdorur gurin, kockën e kafshëve / bririn dhe materiale tjera prej druri. Gjatë kësaj periudhe, roli i gruas zhvendoset në planin e parë, kryesisht i përfshirë në krijimin e veshjeve, prodhimin e qeramikës, kujdesin për hapësirën e jetesës dhe fëmijëve, përgatitjen e ushqimit dhe zbutjen e kafshëve të vogla. E gjithë puna e përmendur më parë është bërë nga gruaja neolitike. Figurat antropomorfe të zbuluara në të gjithë botën si dhe në vendin tonë dëshmojnë këtë argument ndërsa në shumicën e rasteve figurat e modeluara njerëzore u krijuan në formën skematike në shumicën e rasteve trupa femërorë.

Burimet kryesore ekonomike të periudhës neolitike ishin; bujqësia, mjetet prodhuese, armët dhe qeramika, domestifikimi dhe blegtoria, bujqësia, (ekonomi baritore) dhe në një pjesë më të vogël gjuetia dhe peshkimi. Prandaj për këtë arsye, vendbanimet e para u ngritën pranë burimeve natyrore. Shumica e vendeve neolitike që janë hulumtuar në vendin tonë hedhin dritë mbi faktin se banesat janë ndërtuar me përdorimin e materialeve rrethanore të gjetura pranë vendbanimeve. Vendbanime neolitike ku në të shumtën e rasteve janë ndërtuar me kasolle të ndërtuara me korniza druri dhe shkopinj, të veshura me baltë dhe të përziera me kashtë, ndërsa çatitë e kasolleve janë ndërtuar me kallam të ndërprerë dhe bykë thekre.

Edhe pse midis arkeologëve dhe akademikëve ka perceptime të ndryshme në lidhje me kohëzgjatjen dhe datimin neolitik, mund të argumentohet se korniza kohore 6500-3500 p.e.s. duhet të konsiderohet si shtrirje reale relative e periudhës neolitike në Gadishullin Ballkanik.

Arti i shpellaave ashtu si edhe ai shkëmbor është dëshmuar në vendin tonë duke konfirmuar përdorimin e shpellave si strehimore të përkohshme për mbrojtje, por edhe si vendet e kultit parahistorik, për adhurimin e perëndive të botës pagane politeiste. Kulti kryesor i atribuohej perëndeshës nënë. Kjo është një provë e padiskutueshme që figura e nënës (gruas) zë një vend të rëndësishëm pasi ajo drejton shtëpinë, kujdeset për familjen, është e përfshirë në procesin e zhvillimit kulturor dhe ekonomik si dhe në organizimin shoqëror të familjes. Një pozicion i tillë i gruas neolitike njihet edhe si periudha e matriarkatit e cila është një tipar i dalluar i periudhës neolitike. [5]

Epoka e metaleve

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shiko gjithashtu: Vendbanimet e kohës së metaleve në Kosovë

Periudha e bakrit (rreth 3500-2500 p.e.s.)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokacionet e epokës së bakrit në Kosovë
Shiko gjithashtu: Eneoliti (Periudha e bakrit)

Periudha metalike përfshin një afat kohor të shtrirë prej mbi tre mijëvjeçarë, duke filluar rreth 3500 p.e.s. deri kah mesi i shekullit IV p.e.s. Gjatë evolucionit gradual të shoqërisë njerëzore, nga përdorimi i gurit, njeriu përparon në përdorimin e metaleve, domethënë, duke filluar kryesisht me përdorimin e bakrit që nga pjesa e dytë e mijëvjecarit IV p.e.s. Në fakt, periudha e re njihet si Epoka e Bakrit e në mënyrë kronologjike fillon me fundin e Periudhës Neolitike. Sidoqoftë, epoka e bakrit në zhargonin arkeologjik njihet si Periudha Neolitike (eneus-bakër dhe litos-gur) ose Kalkolitike, prandaj, Epoka e Bakrit dhe Epoka Eneolitike nënkuptojnë të njëjtën periudhë, pas Neolitit dhe para Epokës së bronzit.

Në historinë kronologjike të territorit të Kosovës, ky afat kohor përfshin përafërsisht periudhën nga 3500 deri në 2500 p.e.s. Në vendin tonë, janë regjistruar disa lokacione arkeologjike të kësaj periudhe të veçantë kalimtare nga përdorimi i gurit në metal. Ndër vendet më të rëndësishme të epokës së bakrit janë, lokacioni me shumë shtresa i Hisarit në Therandë dhe vendbanimi i fortifikuar me shumë shtresa të Gadime të Epërme, në komunën e Lipjanit .

Për më tepër, kjo periudhë kalimtare dallohet posaçërisht për disa ndryshime dhe zhvillime brenda shoqërisë së epokës së bakrit, e që ndër më të rëndësishmet për tu përmendur këtu janë; shndërrimi i rregullimit të shoqërisë nga ajo me karakter matriarkal në një shoqëri të organizuar patriarkale, por që edhe fillimi i ndarjes së klasave shoqërore, përkatësisht të diferencimit shoqëror brenda shoqërisë, e bën këtë periudhë të ndryshme dhe të veçantë nga periudhat e mëhershme dhe të mëvonshme. [6]

Periudha e bronzit (rreth 2500-1100 p.e.s.)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokacionet e epokës së bronzit në Kosovë
Shiko gjithashtu: Koha e bronzit

Epoka e bronzit pasoi epokën neolitike (periudha e bakrit), që shtrihet në harkun kohor prej 2500 deri në 1100 p.e.s. Me përparimin e industrisë faktoriale të metalurgjisë dhe me përzierjen e bakrit me kallaj, bronzi u krijua si një aliazh. Shpikja e formulës për krijimin e këtij metali më të fortë, çon në përgatitjen dhe prodhimin e armëve, mjeteve të ndryshme dhe bizhuterive. E veçanta e kësaj periudhe qëndron në faktin se matriarkati zëvendësohet me patriarkat, gjatë së cilës u zhvillua diferencimi shoqëror dhe shfaqen elementët e parë të aristokracisë fisnore. Të gjitha ndryshimet dhe zhvillimet e reja reflektohen në kulturën materiale të zbuluar në vende të ndryshme në tërë Kosovën. Gjatë hulumtimeve të kryera në Kosovë, janë regjistruar me dhjetëra vendbanime, varreza dhe kështjella të epokës së bronzit të hershëm, të mesëm dhe të vonë. [7]

Periudha e hekurit (rreth 1100 - mesi i shekullit IV p.e.s.)

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokacionet e epokës së hekurit në Kosovë
Shiko gjithashtu: Koha e hekurit

Përveç shfrytëzimit të metaleve për prodhimin masiv të armëve dhe në një farë mase edhe mjetet e punës për bujqësi, Epoka e hekurit e dëshmuar edhe në Kosovë është e paraqitur mirë me vendbanime në ultësira, por edhe me kështjella malore, të mbrojtura shpesh nga rrugëkalime dhe kanale apo mure me gurë. Sa i përket fortifikimeve, Epoka e hekurit karakterizohet me kështjella të ngritura në majë të kodrave, me pozicione të mira gjeostrategjike, pjesërisht të mbrojtura nga natyra. Megjithatë, karakteristika kryesore identifikuese ose "vula" e Epokës së hekurit, siq është dokumentuar, regjistruar dhe studiuar edhe në Kosovë, janë mënyrat e varrimit, të njohur si varreth tuma e që janë mjaft të shpërndara në gjithë Kosovën, duke numëruar ndoshta qindra varre të tilla në grupe apo edhe si tuma të veçuara. [8]

Epoka romake

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokacionet e epokës romake në Kosovë
Shiko gjithashtu: Trashëgimia romake në Kosovë

Periudha romake përfshin kornizën kohore të katër shekujve të parë të mijëvjeçarit të parë të erës së re. Në shekullin I të erës së re, Perandoria Romake shtriu sistemin e saj administrativo-ushtarak, e së bashku me këtë u shtri edhe sistemi i zotërimit të skllevërve në prodhim, gjë që shkaktoi mosmarrëveshje në raport me popullsinë vendase. Me këtë, filloi një proces i ri gradual ose hap pas hapi i romanizimit, i cili në fakt ishte vetëm i pjesshëm dhe në të vërtetë nuk ndryshoi strukturën etnike të popullsisë indigjene dardane.

Me zbatimin e politikave agrare të imponuara nga sundimtarët romakë, "ager provincialis" dhe "ager publicus" u bënë pronë e shtetit romak. Sidoqoftë, një pjesë e administratës vendore dhe fuqisë politike mbeti pranë vendasve, ndërsa qeveria qendrore dhe urdhrat e saj respektoheshin. Grumbullimi i ri i taksave u vendos nga sundimtarët e rinj dhe popullsia paguante detyrime të ndryshme, midis të cilave ishin edhe taksat e veçanta të njohura si tributum soli dhe tributum capiti. Gjatë dy shekujve të parë të administrimit romak të Dardanisë, sundimtarët romakë ndoqën një politikë ekspansive dhe shtypëse ndaj popullatës autoktone, duke përdorur popullin autokton si skllevër dhe forcë punëtore në zonat e pasura me miniera, por edhe në bujqësi dhe blegëtori. Nga ana tjetër, veteranët italikë fituan pasuri të mëdha tokash, zona pjellore duke u inkurajuar që të merrnin sa më shumë skllevër të nevojshëm për punën e palodhur.

Sidoqoftë, "Paqja romake" (Pax Romana) e cila mbretëroi gjatë sundimit të Augustit, krijoi kushte për zhvillime të reja ekonomike dhe përhapjen e civilizimit romak në provincat e pushtuara. Me rënien e Mbretërisë Dardane nën sundimin dhe administrimin romak, territori dardan u bë pjesë e një Krahine të re të themeluar romake e njohur me emrin Mëzia (Moesia), e cila sipas burimeve të shkruara ndodhi midis vitit 2 dhe 6 të erës sonë. Në vitin 86 p.e.s., në kohën e sundimit të Perandorit Domitian (81-96 p.e.s.), Dardania u bë pjesë e një krahine të re të njohur si Provinca Romake e Mëzisë së Epërme (Moesia Superior). Në të gjitha ngjarjet, viti historik i 297 i erës së re, ishte një vit shumë domethënës për Dardaninë dhe dardanasit, pasi, ky vit shënoi krijimin e Provincës Romake të Dardanisë, një provincë e vetëadministruar, megjithëse, brenda kornizës së Perandorisë Romake . Pavarësisht ekzistencës së qendrave urbane për shembull; Scupi, Ulpiana, Naissus, Municipium Dardanorum, etj., Romanizimi i Dardanisë ishte i përciptë dhe sipërfaqësor, gjë që është e dokumentuar edhe përmes ekzistencës së kalave dhe qyteteve dardane, gjatë gjithë periudhës së sundimit romak.

Që nga pjesa e dytë e shekullit XIX dhe deri në fillimin e Luftës së Dytë Botërore, udhëpërshkruesit dhe shkrimtarët e ndryshëm si; Ami Boue, Gilfierding, Hahn, MaKenzie, Yrbi, Domaschevski, Premestein, Jastrebov, Vulic, Truhelka, Boskoviç, Kaniz, Tomaschek, Jiricek, Patsch, Saria, etj., kanë vizituar dhe regjistruar këto lokacione të antikitetit romak në territorin e Kosovës .

Vlen të përmendet edhe studiuesi britanik Sir Artur John Evans, i cili gjatë vizitave të tij në Ballkanin Qendror (1875) në shënimet e tij, regjistroi disa të dhëna shumë të çmuara në lidhje me epokën romake në Kosovë. Për më tepër, Evans, ishte autori i parë që vuri në dukje qytetin romak të Municipium DD (Dardanorum) që ndodhej jo larg Mitrovicës së Kosovës dhe gjithashtu regjistroi disa të dhëna përkatëse për disa lokacione ose qendra të tjera arkeologjike, për shembull; lokacionet arkeologjike në Banjicë afër Runjevës, Kaçanik dhe Han të Elezit.

Nuk ka dyshim se sundimi romak solli ndryshime të mëdha në tokat e banuara nga dardanët; ata ishin përgjegjës edhe për urbanizimin e rajonit, por edhe për ndryshimet shoqërore, kulturore, ekonomike dhe fetare të ndikuara nga romakët, gjë që u dokumentua plotësisht nga pionieri kosovar i arkeologjisë, punëtori i palodhur shkencor i Muzeut të Kosovës, Dr. Emil Čerškov. [9]

Antikiteti i Vonë dhe Periudha Mesjetare

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Lokacionet e antikiteti të vonë dhe mesjetar në Kosovë

Periudha e Vjetër Antike, përkatësisht e njohur edhe si Periudha e hershme bizantine, në Kosovë shënon kornizën kohore nga sundimi i Perandorit Kostandini i Madh (306-337 të erës së re), përkatësisht gjatë shekujbe IV, V, VI të erës së re; një periudhë kohore e cila u perceptua nga historianët për të përshkruar fazën kalimtare nga epoka e antikitetit në atë mesjetare. Një nga tiparet më të dalluara të Antikitetit të Vonë ishte centralizimi i pushtetit në duart e perandorëve, ndarja e ushtrisë nga administrata civile, por që kjo periudhë lidhet edhe me krizat në sistemin antik të prodhimit dhe me një rënie të Perandorisë Romake. Në lidhje me këtë periudhë që është ndërmjet inovacioneve dhe traditës, territori i sotëm i Kosovës, përjeton disa ndryshime, transformime dhe zhvillime në aspektin ekonomik, shoqëror, kulturor, fetar dhe politiko-administrativ, të cilat ndikuan në evolucionin e ardhshëm të kësaj zone. Për më tepër, risia e kësaj epoke ishte konsolidimi i krishterimit dhe lulëzimi i artit dhe arkitekturës ortodokse, karakteristikë për ndërthurjen e traditës dhe inovacionit. Prandaj, arkitektura ndërtimore e kësaj kohe njihet nga arkeologët, arkitektët dhe historianët e artit si arkitektura e periudhës së krishterimit të hershëm. Nga ana tjetër, burimet e lashta të shkruara, burimet e shkruara dhe të arkivuara kishtare, por edhe historitë gojore në formën e miteve, legjendave ose toponimeve lokale të vendndodhjeve të lokacioneve arkeologjike, të ruajtura në kujtesën kolektive të njerëzve nga pjesë të ndryshme të Kosovës, etj. japin të dhëna shumë të rëndësishme që përdoren në formë të sintetizuar për të siguruar një përmbledhje të përgjithshme të trashëgimisë së pasur dhe të jashtëzakonshme arkeologjike, jo vetëm për rajonin, por edhe më gjerë, përfshirë Evropën Juglindore. Megjithatë, Kosova nuk duhet të trajtohet më si Tokë e Panjohur (Terra Incognita), por përkundrazi, bazuar në dokumentacionin arkeologjik, e ndihmuar kjo nga shkencat ndihmëse dhe disiplinat shkencore përkatëse, pasqyrojnë një civilizim shumë të përparuar, zhvillime të ndryshme dhe madje kozmopolite të antikitetit. Burimet e shkruara, përveç atyre materiale e të prekshme, plotësojnë faktet mbi pushtimin dhe praninë e vazhdueshme të popullatës autoktone, e cila u dëshmua me krijimin e Mbretërisë Dardane, shekujve IV - I p.e.s. dhe më vonë me krijimin e Provincës Romake të Dardania në 297 pas Krishtit; themeluar nga Perandori Diokleciani. Periudha e vonë antike dhe periudha e hershme mesjetare, ku një periudhë me një prani të argumentuar të një numri të madh toponimesh si për shembull; gradishte (fortesa), gradina, kala, kështjella, kulla, fortifikime, etj. Për më tepër, këto toponime tregojnë në mënyrë specifike vendbanimet e fortifikuara të vendosura në kodra si dhe me degëzime fortifikuese të dokumentuara në të gjithë Kosovën gjatë sondazheve sistematike arkeologjike dhe llogoreve të ndryshme, të punuara në të kaluarën, që nga pjesa e dytë e shekullit të kaluar duke vazhduar deri në ditët e sotme

Muzeumet e Kosovës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Muzeu i Kosovës

Muzeu i Kosovës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Shiko gjithashtu: Muzeu i Kosovës

Muzeu i Kosovës është institucioni më i hershëm i trashëgimisë kulturore, i krijuar me qëllim të ruajtjes, restaurimit, konservimit dhe prezantimit të trashëgimisë së luajtshme në territor e Kosovës. Muzeu nga një këndvështrim arkitektonik gjendet në një strukturë të veçantë, por edhe për shkak të vendndodhjes së tij, pasi gjendet në bërthamën e vjetër të qendrës së qytetit. Në fakt, Muzeu i Kosovës funksionon që nga viti 1949. Sidoqoftë, ndërtesa e muzeut u ndërtua në vitin 1889 dhe ishte projektuar sipas stilit të ndërtimit të Austro-Hungarisë dhe qëllimi i vërtetë ishte vendosja e komandës së lartë ushtarake të asaj kohe.

Muzeu përbëhet nga tri njësi muzeale si: Muzeu i Kosovës, Kompleksi Emin Gjiku ku është paraqitur ekspozita etnologjike dhe Muzeu i Pavarësisë. Muzeu përbëhet nga katër sektorë, sektori arkeologjik, sektori etnologjik, sektori historik dhe sektori natyror. Ndërtesa kryesore e muzeut përbëhet nga 3 salla ose galeri ku njëra prej tyre shërben si sallë për ekspozita të përhershme arkeologjike, por që ekspozita të ndryshme prezantohen edhe në oborrin e brendshëm të muzeut, si dhe në lapidarium, përkatësisht në Parkun Arkeologjik i cili ndodhet ngjitur me ndërtesën e muzeut, ose në anën e djathtë të tij. Në bodrumet e muzeut, janë vendosur depot e mijëra gjetjeve, objekteve dhe fragmenteve të luajtshme të materialit arkeologjik, të cilat janë sistematizuar dhe mbahen në kushte, vëmendje dhe kujdes të veçantë. Në fund duhet të theksohet se brenda ndërtesës së Muzeut të Kosovës, përkatësisht në katin e saj të tretë, mund të gjeni ambientin e punës së Institutit Arkeologjik të Kosovës, një institucion shkencor, profesional dhe përgjegjës për kërkimet arkeologjike në Kosovë. [10]

Muzeu Etnologjik

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Muzeu Etnologjik, Prishtinë
Shiko gjithashtu: Muzeu Etnologjik, Prishtinë

Muzeu Etnologjik është një pjesë integrale e Muzeut të Kosovës, i cili gjendet në kompleksin e vjetër të banesave, dhe që përbëhet nga katër ndërtesa: dy prej të cilave datojnë nga shekulli XVIII dhe dy të tjera nga shekulli XIX.

Kompleksi i banesave ku ndodhet Muzeu Etnologjik është ndërtuar nga familja Gjinolli ose Emin Gjiku të cilët më pas kanë emigruar në Turqi në vitet 1958-59. Më vonë u hap në këtë kompleks banesash u hap Muzeu Natyror i Kosovës. Në vitin 2006 në këtë kompleks banesash u vendos një ekspozitë e përhershme etnologjike e Muzeut të Kosovës. Koncepti i muzeut etnologjik bazohet në 4 tema të cilat paraqesin ciklin e jetës duke filluar nga lindja, jeta, vdekja si dhe trashëgimia shpirtërore e serbëve.

Shtëpia e Gurit ose sinagoga është gjithashtu pjesë e muzeut i cili gjatë viteve '50 u transferua nga pjesa e vjetër e qytetit të Prishtinës në këtë kompleks banesash. Sot shërben si qendër e artit bashkëkohor e njohur me emrin Stacioni. [11]

Parku Arkeologjik

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Pamje e një pjese të Parkut Arkeologjik pranë Muzeut të Kosovës

Parku Arkeologjik i Prishtinës është në fakt një Lapidarium i Muzeut të Kosovës, i cili ishte krijuar për t'u bërë pjesë shtesë e një ekspozite në natyrë të trashëgimisë arkeologjike të Kosovës. Fragmente arkitektonike, mbishkrime epigrafike, altarë dhe guaska ose gurë të varreve, që përveç skenave mitologjike, procesioneve të funeraleve, prezantimit të pamjeve të paraardhësve të plotësuara me mbishkrime të gdhendura, të gjitha këto pasqyrojnë botën shpirtërore dhe materiale të periudhës antike të Dardanisë.

Në fakt, muzeu i Parkut Arkeologjik të Kosovës është krijuar për të shërbyer si lapidarium, i cili është një vend i paracaktuar për ekspozimin e monumenteve prej guri dhe fragmenteve arkitekturore të një natyre arkeologjike. Parku është parashikuar të shërbejë si një vend përkujtimor për antikitetin dhe nivelin e qytetërimeve nga kohërat antike dhe gjithashtu për organizimin e ngjarjeve kulturore dhe edukative-arsimore për fëmijë dhe të rinj.

Shih edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Mustilli, Domenico. 1942. Archeologia del Kossovo. 1941-XX. In Estratto del volume “Le terre Albanesi redente”, I – Cossovo, 93–111. Roma: Reale Accademia d’ Italia. Centro Studi per l’Albania.
  2. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo,Prishtinë, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.7.
  3. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo,Prishtinë, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.7.
  4. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo,Prishtinë, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.8.
  5. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo,Prishtinë, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.12.
  6. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo, Prishtina, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.33.
  7. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo,Prishtinë, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.34.
  8. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo,Prishtinë, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.34.
  9. ^ Milot Berisha, Archaeological Guide of Kosovo, Pristina, Kosovo Archaeological Institute and Ministry of Culture, Youth and Sports, 2012, Pg.57-58.
  10. ^ "Kosovo Museum - About", "Archived copy" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2013-04-12. Marrë më 2013-02-22.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  11. ^ "The Ethnological Museum", "Archived copy" (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 2013-04-12. Marrë më 2013-02-22.{{cite web}}: Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja), Retrieved 2013-2-22

Literatura

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Arkeologjia_e_Kosovës&oldid=2599599"