Luigj Bumçi
Imzot Luigj Bumçi | |
|---|---|
| Ipeshkëv i Lezhës | |
| Në detyrë 18 shtator, 1911 – 1 shtator, 1943 | |
| Paraprirë nga | Imzot Leonard Deda |
| Pasuar nga | Imzot Frano Gjini |
| Delegat pa portofol, mis në Versajë | |
| Në detyrë 25 dhjetor, 1918 – 29 janar, 1920 | |
| Pasuar nga | Hysen bej Vrioni |
| Regjent | |
| Në detyrë 31 janar, 1920 – 22 dhjetor, 1921 | |
| Paraprirë nga | Princ Vidi |
| Pasuar nga | Gjon Çoba |
| Të dhëna vetjake | |
| U lind më | 7 nëntor, 1872 Shkodër, Perandoria Osmane |
| Vdiq më | 1 mars, 1945 Lezhë, Republika Popullore e Shqipërisë |
| Nënshtetësia | Shqiptar |
| Punësimi | klerik, ipeshkv, diplomat |
Luigj Bumçi (Shkodër, 7 nëntor 1872 - 1 mars 1945) ishte klerik, ipeshkëv, diplomat e pjesëtar i Këshillit të Naltë dalë nga Kongresi i Lushnjës.
Jeta
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Leu në Shkodër më 1872 në një familje të moçme qytetare, i biri i Gjon Bumçit dhe i së motrës të Pashko Vasës. Mësimet e para i nxuri pranë Scuola tecnica commerciale[1] e hapur nga jezuitët për familjet tregtare. I ati e dërgon në Durrës për çështje tregtare, kësodore kaloi mosha e rregullave jezuite për meshtari - urdhër ku i riu Luigj donte të ndiqte studimet në Seminar. Në sajë të ndërhyrjes së bërë nga kardinali Ledokovski me anë të një letre dërguar Guerinit arqip. i Shkodrës, pranohet në Seminarin Papnor më 17 gusht 1898. Kreu mësimet e filozofisë dhe teologjisë më 3 maj 1903 u shugurua meshtar[2] gjatë kohës së një qëndrimi të shkurtër në Romë[3].
Shërbeu ndër fshatrat Shkrel, Pentar, Juban dhe mandej në Shkodër. Më 10 dhjetor 1911 u shugurue ipeshkëv i Lezhës[2] me qendër në Kallmet. Më 1911 qe anëtar i misionit për marrëveshjen midis malësorëve e qeverisë turke, duke shërbyer si ndërmjetës me diktim të Imzot Serreqit. Shkruajti memorandume tok me Fishtën dhe Dodën për autonominë e Shqipërisë. Kujtimet[4] rreth kësaj ngjarjeje do t'i botoheshin tek organi i shtypit françeskan "Hylli i Dritës"[5]. Për gjendjen e Malcís bashkëpunoi me Gurakuqin e me gjithë patriotët e aktivizuar në këtë kryengritje.
Merr pjesë në Kongresin e Durrësit, përzgjidhet ministër pa portofol në qeverinë e Turhan pashës dhe përtej qershorit të 1919 si kryetar i Dërgatës në Konferencën e Paqes në Versajë, Paris. Mbajti fjalimin e pergatitun nga Fishta "Të drejtat e Shqipnisë etnike" dhe shkruan "Mëvetësinë e tanësinë tokësore e Shqypnisë mbrenda kufijve ethnikë e respektim i të drejtave syprane të kombit shqyptar". Në dhjetor ndërhyri pranë Papa Benediktit XV që Korça e Gjirokastra mos t'i shkëputeshin Shqipnisë siç e kishin planifikuar mes vetes Italia me Greqinë në paktin Tittoni-Venizelos[4] të nënshkruar në qershor të 1919 - gjatë periudhës tetor-dhjetor përpjekjet e tij me kontaktet e ndryshme në kler e politikë ku has edhe në tollovinë e dërgatave të ndryshme shqiptare[3]. Deklaroi bujshëm para autoriteteve të huaja, se «... me muslimanët jena vllazën». Lobingu i tij gëzoi mbështetje të fortë nga dërgata e Stambollit e prirë nga Halil pashë Alizoti, Fuat bej Dibra dhe P. Jul Bonati SJ[3]. Mori pjesë gjithashtu në Kongresin e Lushnjës, u zgjodh si përfaqësues i elementit katolik në Këshillin e Naltë të Regjencës së bashku me Aqif pashë Biçakun, Abdi bej Toptanin dhe Mihal Turtullin.
Përdori tërë ndikimin e tij për të bërë të mundur që Gurakuqi të zgjidhej në zgjedhjet e prillit 1921[6]. Bashkë me Aqif pashën dhe figura tjera të politikës së kohës organizojnë grushtin e shtetit në javën e parë të dhjetorit 1921 me bindjen se u bë për të shpëtuar kombin[7], lëvizje që shtrëngon k/ministrin Pandeli Evangjeli të japë dorëheqjen[8]. Lirohet nga detyra në Këshillin e Naltë më 22 dhjetor[1], dëbohet nga qeveria e kohës[9] prej kësaj pjesëmarrjeje dhe zëvendësohet nga Ndoc Pistulli[10] në Regjencë. Jeton në mërgim nga 1922 gjer më 1924 - kohë kur i digjet edhe shtëpia[1]. Kthehet në atdhe dhe kujdeset për mbarëvajtjen e ipeshkvisë së tij prej të cilës do jepte dorëheqjen më dt. 1 shtator 1943[2].
Takon P. Gjergjin verën para se të vdiste, në kuvendin e fretënve në Troshan[11]. "I dërrmuem nga seancat hetimore e kërcnuese, ipeshkvi plak vdiq menjiherë, me 1 mars 1945", shkruan Dr. Pjetër Pepa.
Para kufomës së ipeshkvit mbajti predkun P. Pjetër Meshkalla SJ. Trupi i tij i varros në kishën e Kallmetit.
Referimet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ a b c Elsie R., Historical Dictionary of Albania, I.B. Tauris & Co. Ltd. London - NY, fq. 58-59.
- ^ a b c Sipas sitit catholic-hierarchy.org, marrë më 1 tetor 2014.
- ^ a b c Asllani U., Si e mbrojtën çështjen shqiptare klerikët katolikë në Konferencën e Paqes, Panorama, 10 shkurt, 2014.
- ^ a b Çefa K., Imzot Bumçi, një personalitet i shquar në historinë tonë kombëtare (me rastin e 140-vjetorit të lindjes) Arkivuar 21 shkurt 2014 tek Wayback Machine, Republika 12 nëntor 2012.
- ^ Bumçi L., Nga kujtimet e mija, Hylli i Dritës, nr. 5, fq. 16-17, 1944. Të dërguara në redaksinë e të përkohshmes në 1934.
- ^ Çefa K., "Luigj Gurakuqi në një optikë të re", Instituti i Historisë, Prishtinë - 2011.
- ^ Pearson O., "Albania and King Zog: Independence, Republic and Monarchy 1908-1939", I.B. Tauris & Co. Ltd., London - NY 2004 fq. 181.
- ^ Vllamasi S., "Ballafaqime Politike në Shqipëri", "Marin Barleti", Tiranë 2000.
- ^ Herbert A., "The Making of Modern Albania", I.B. Tauris & Co. Ltd. London - NY 2011, fq. 346.
- ^ Sipas sitit archontology.org, krerët e Shtetit Shqiptar 1918-1925.
- ^ Pllumi Z., "Histori kurrë e shkrueme: Kur u njoha me Fishtën", "55", Tiranë 2006.