Batik
Batik nyaéta salah sahiji produk budaya bangsa Indonesia [1]. Batik mangrupa gambar rupa-rupa nu dijieun ku malam maké canting dina boéh atawa lawon [2]. Aya karémbong batik, samping batik, sarung batik, taplak batik, jeung réa deui [2]. Dina kamekaranana, batik ngalaman parobahan corak, téknik, jeung prosés fungsi alatan jaman jeung pangaruh ti budaya séjénna. Batik diwangun ku dasar artistik nu mekar, luyu jeung tungtutan jaman [1]. Karajinan batik mindeng diturunkeun dina kulawarga ti generasi ka generasi.[3] Patalina jeung identitas budaya rahayat Indonésia sarta ngaliwatan harti simbolik ti kelir sarta désain, ngébréhkeun kréativitas sarta spiritualitas.[3]
Karageman wangun ragam hias pohara dipangaruhan ku faktor adat istiadat anu béda situasi, kondisi, sarta senimanna[1]. Tapi kabutuhuan kana ragam hias kamotivasi ku kabutuhan artistik[1]. Ku lantaran, salah sahiji ciri manusa Indonésia nyaéta artistik.[1] Daya artistik anu kuat kaungkab dina sagala rupa ciptaan artistik sarta karajinan anu pohara éndah.[1]
Konsép artistik tredisi seni rupa Indonésia nyaéta pangwujudan tina ajén-ajén integral minangka adumanis tina dualisme anu silih ngalengkepan, "konsép dwitunggal".[1] Ku lantaran éta, seni rupa tradisional Indonésia loba kaungkab dina wangun ragam hias anu boga sipat dékoratif, simbolik, sarta dinamis.[1]
Ragam hias nyaéta bagian anu teu bisa dipisahkeun ti ciri tékstil Indonésia.[1] Ragam hias ogé ngagambarkeun ayana béda suku bangsa, wewengkon, sarta dusun.[1] Ku kituna, bangsa Indonésia mibanda kabinékaan ragam tekstil. Ieu bisa ngagambarkeun kabeungharan budaya bangsa Indonésia.[1]
Sajarah Batik
[édit | édit sumber]Sajarah batik di Indonésia aya kaitanana jeung perkembangan karajaan Majapahit sarta sumebarna ajaran Islam di Tanah Jawa.[4] Dina sawatara catetan, pamekaran batik loba dipigawé dina mangsa-mangsa karajaan Mataram, saterusna dina mangsa pagawéan Solo sarta Yogyakarta.[4]
Jadi kasenian batik ieu di Indonésia geus dipikawanoh saprak jaman Majapahit sarta terus ngembang ka karajaan sarta raja-raja saterusna.[4] Sedengkeun mimiti ngalegaanana kasenian batik ieu jadi milik rahayat Indonésia sarta hususna suku Jawa nyaéta sanggeus ahir abad ka-XVIII atawa mimiti abad ka-XIX.[4] Batik anu dihasilkeun nyaéta kabéhanana batik tulis nepi ka mimiti abad ke-XX, sarta batik cap dipikawanoh kakara sanggeus perang dunya kahiji réngsé atawa kira-kira taun 1920.[4] Sedengkeun aya kaitan jeung sumebarna ajaran Islam.[4] Loba wewengkon-wewengkon puseur batik di Jawa nyaéta wewengkon-wewengkon santri, sarta saterusna batik jadi pakakas pajoangan ékonomi ku inohong-inohong padangan Muslim ngalawan ékonomi Walanda.[4]
Téhnik Nyieun Batik
[édit | édit sumber]Ayana béda téhnik sarta prosés nyirian wanda hias tekstil téh ti saprak mangsa pra sajarah nepi ka ayeuna.[1] Tina téhnik rintang kelir urang mikawanoh lawon tritik, plangi, ikat, sarta batik.[1] Tina téhnik tinun, urang mikawanoh kelim, sungkit, pilih, sarta téknik sisipan pakan atawa ilusi.[1] Sajaba ti éta, urang mikawanoh sawatara téknik séjénna kawas sulam, aplikasi, lukisan, manik-manik, sarta prada.[1]
Lawon tritik, plangi, sarta ikat nyaéta téknik kelir anu geus dipikawanoh ti saprak mangsa pra sajarah.[1] Di Indonésia henteu kapanggih tapak arkéologi tékstil mangsa pra sejarah.[1] Tapi, perca lawon arkéologi anu asalna ti mangsa 200-100 SM kapanggih di Péru.[1] Lawon anu kapanggih nyaéta lawon sarupaning plangi sarta ikat anu disebut proto ikat.[1]
Bukti sajarah ngeunaan téknik rintang kelir, ragam hias dekoratif, simbolik, kasaimbangan sarta dinamis anu ngajiwaan wangun batik geus dipikawanoh dina mangsa pra sejarah.[1] Timuan arkéologi mangrupa arca di jero candi Ngrimbi deukeut Jombang ngagambarkeun sosok Raden Wijaya, raja kahiji Majapahit (maréntah 1294-1309), anu maké lawon rupa-rupa hias kawung.[1] Bisa waé ragam hias éta dijieun jeung téhnik lukis, prada, tinun sungkit, atawa batik.[1] Tapi lamun dititénan sacara tarapti, nyaéta kalayan ngabandingkeun rincian dina wangun perhiasan manik-manik sarta urat daun taraté, mangka ajén arca kasebut pohara rinci, lemes, sarta tarapti.[1] Katalitian dina ngagambarkeun gurat sarta titik jadi indikasi téknik anu dipaké pikeun nyieun éta lawon.[1] Gurat lemes sajajar minangka wates wangun élips kawung ngingetkeun dina gurat sajajar anu dihasilkeun ku canting carat loro dina téknik batik.[1]
Asal Usul Batik
[édit | édit sumber]Batik minangka pakasaban diproduksi ku para wirausahawan sarta didagangkeun ku para padagang di sapanjang basisir kalér pulo Jawa, ti Indramayu, Cirebon, Tegal, Pekalongan, Kudus, Rembang, Lasem, Tuban, Gresik, Bangkalan, Sampang, Pamekasan, Madura, Tanjungbuni, Sampang, Sumenep, nepi ka Sidoarjo.[1] Di jalur tengah sarta kidul Pulo Jawa batik diproduksi di Mojokerto, Tulungagung, Trenggalek, Ponorogo, Pacitan, Wonogiri, Klaten, Banyumas, sarta Tasikmalaya.[1] Golongan pangusaha ti Solo, sarta Yogyakarta ogé nyieun batik pikeun didagangkeun.[1] Baheula, Garut, Ciamis, Lampung sarta Jambi ngahasilkeun batik minangka pakasaban.[1] Di wewengkon-wewengkon kasebut, aya cukup loba masarakat pengrajin batik, sarta maranéhanana ngagunduk di désa-désa nu tangtu.[1] Maranéhanana saterusna ngamotivasi tumuwuhna dunya batik pikeun aktivitas perdagangan, boh perdagangan lokal, boh mancanagara.[1] Wirausahawan anu ancrub dina perdagangan batik umumna asalna ti golongan sosial ékonomi tengahan, nyaéta disebutna haji.[1]
Jenis sarta corak batik tradisional téh kawilang loba pisan, tapi corak sarta variasina luyu jeung filosofi sarta budaya unggal wewengkon anu rupa-rupa.[5] Khasanah budaya bangsa Indonésia anu beunghar geus nyorong lahirna sagala rupa corak, sarta jenis batik tradisional kalayan ciri kahususanna sorangan.[5] Umumna, ngaran ragam hias batik basisir kalér Jawa asalna ti ngaran barang, mitologi, do'a, harepan, sarta kajadian.[1] Ngaran barang loba dipaké pikeun méré ciri ngaran wanda hias.[1] Barang kasebut umumna aya di lingkungan kira-kira sarta geus akrab dina kahirupan maranéhanana.[1] Ngaran wanda hias anu asalna tina pepelakan, contona kembang kapas, kembang waluh, pacar cina, lung-lungan, sulur-suluran, sekar jagat, kawung, kembang seruni, kembang mawar, cempaka kantil, cau bali, ganggeng, sarta sajabana.[1]
Ngaran wanda hias anu asalna tina sato, contona urang ayu, iwak etong, kotok alas, dara kipu, sawat gunting, gemek setekem, manuk branjangan, jeung sajabana.[1] Ngaran wanda hias anu asalna tina alam barang contona mega mendung, wadasan sunyaragi, piring aji, kapal kandas, sarta sajabana.[1] Ngaran wanda hias anu asalna tina wangun géometris sarta nyarupakeun anyaman, contona, banji, krompol, kijing doyong, nitik, sarta sajabana.[1] Ngaran wanda hias tina wangun manusa jarang dipaké pikeun wanda hias batik basisir jawa, iwal ti wayang.[1]
Mitologi dianggap minangka hiji carita anu narik ati, ku kituna mindeng diomongkeun.[1] Ngaran wanda hias anu asalna tina mitologi ti antarana naga seba, paksi naga liman, burak, gua sunyaragi, sangkuriang, jeung sajabana.[1] Doa mangrupa harepan anu dipanjatkeun ka pangéran anu maha kawasa.[1] Sacara simbolik, pamaké sandang anu bersangkutan nampa panangtayungan ti pangéran.[1] Ieu kawas harepan masarakat pikeun nyatujuan ngaran lawon batik, contona, sidamukti, sidamulya, sidaluhur, nurlaila, jeung sajabana.[1] Hiji kajadian dianggap mibanda ajén memori anu dina ku kituna pikeun diabadikeun jadi ngaran lawon batik, contona granat muncrat, usdek, jeung sajabana.[1]
Rujukan
[édit | édit sumber]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap aq ar as at (id) Drs. Hasanudin, M.Sn (2001) Batik Pesisiran, Melacak Pengaruh Étos Dagang Santri pada Ragam Hias Batik. Bandung: Kiblat Buku Utama
- ↑ a b Danadibrata,R.A. (2006) Kamus Basa Sunda. Bandung:Kiblat Buku Utama
- ↑ a b (en) UNESCO Culture Sector-Intangible Heritage
- ↑ a b c d e f g (id) Pesona Batik: Sejarah Batik Archived 2011-11-01 di Wayback Machine(Situs Diakses ping 3 Nopember 2011)
- ↑ a b (id) Sejarah Batik Archived 2011-11-01 di Wayback Machine (Diakses ping 2 Nopember 2011)
| Artikel ieu mangrupa taratas, perlu disampurnakeun. Upami sadérék uninga langkung paos perkawis ieu, dihaturan kanggo ngalengkepan. |