6. desember - Olaf Bull

Som eg kanskje er i ferd med å avsløre gjennom tekstutvalet mitt, er eg veldig glad i dei store, lyriske modernistane, og i dag er det Olaf Bull (1883-1933) sin tur:

Alene

Der suser ned en kveld paa jorden
derude i den mørke vaar;
en aften vandrer gjennem vaaren
saa mild, umælende og saar -,
og fyldt av sus fra aftenrøder
slaar ind mit vindus lille seil,
- og der er lys - en nellik gløder,
og stuen flygter i mit speil!

Den lille aften foran lampen
med nelliken i vaargrøn lind
og trevlerne fra pipedampen
og fattigdom og mager kind -
den ungdomsstemning, dyb og stille,
som jeg i aften eier givet,
og lever, haabende mod andet,
skal engang dæmre angst i livet - -

Engang, i fremtidssorte nætter
skal stille langs mit lys sig skynde
et nellikskjær - og løv, som sprætter
i haabets bitre unge ynde, - - -
den skal ei være til at gribe,
den fryvils lille sommerving;
den slukner i et streif, en stribe
med bud om alt og ingenting!

• 
  

Men der er deri ingen lære,
og ingen Panacé man har -
i det man er, der maa man være;
man kan ei være føre var
med det at aande og at leve
av al sin kraft i livets strøm
for saa engang i angst at bæve
og gribe vissen mod en drøm!

(Digte 1909)

Dr. Glas, Gregorius og Helga Gregorius

I går såg eg reklame på TV om at dramatiseringa av Dr. Glas skal sendast på SVT2 førstkommande laurdag, kl. 21.05. Eg håper ikkje det dukker opp noko anna eg må gjere denne dagen, for eg har lyst til å sjå dette stykket.


For nokre år sidan las eg boka Dr. Glas av Hjalmar Söderberg. Boka, frå 1905 handlar om doktoren som forelskar seg i den unge, vakre Helga Gregorius, som kjem til doktoren for å få hjelp til å takle det kjærleikslause ekteskapet sitt. Ho er gift med den særdeles usympatisk skildra presten, Gregorius.

Doktoren ser på seg sjølv som ein reddande engel som skal befri Helga frå det grufulle ekteskapet ho er fanga i. Spørsmålet om kor vidt det er riktig å ta livet av eit menneske for å redde eit anna, er eit av dei spørsmåla om skuld og ansvar, som blir sentrale i boka.

Dr. Glas er full av denne naturalistiske determinismen, som vi bare kan finne i romanar frå århundreskiftet. Det har blitt ein roman som har blitt ståande som ein av dei viktige svenske romanane frå tidleg 1900-tal.


Nokre år etter at eg hadde lese Dr. Glas kom eg over romanen Gregoius av Bengt Ohlsson. Gregorius er eit svar på Dr. Glas. I Dr. Glas er det doktoren som har forteljarperspektivet. Gregorius er den same historia, fortald med presten Gregorius sine auge. Her får vi eit heilt anna inntrykk av både han sjølv, doktoren og det grufulle ekteskapet som Hjalmar Söderberg har skildra.

Gregorius er utgitt i 2005. Og eg klarer ikkje la vere å synest at det er veldig spennande at ein forfattar svarar på eit hundre år gammal, kanonisert verk, på denne måten. Og i motsetnad til dei mange, smårare forsøka på å skrive for eksempel mr. Darcy si forteljing om møtet med Elizabeth Bennet, er Gregorius eit vellukka svar på Dr. Glas. Ohlsson setter ikkje minst fingeren på den viktige og vanskelege evna til å sjå ei sak frå fleire sider.


For ikkje lenge sidan fortalde ein av dei svenske bokbloggarane eg les, at Birgitta Lindén har skrive Helga Gregorius si historie, i den nye romanen Jag, Helga Gregorius.

Eg har akkurat bestillt denne romanen og eg gleder meg til å lese fru Gregorius sitt svar på dei to andre si historie. Og eg kan ikkje for det, eg synest det er utruleg spennande, av først Ohlsson og så Lindén, å diskutere Söderberg sin tekst gjennom å skrive han om igjen på denne måten.

Eg gleder meg til Jag, Helga Gregorius kjem i posten. Og eg håper at Birgitta Lindén sitt svar på Ohlsson og Söderberg si forteljing vil svare til forventningane eg har.


Og mens eg ventar, vil eg få sjansen til å friske opp hovudtrekka i Dr. Glas førstkommande laurdag.