Acuka
Acuka (Abhazca: аџьыка, аџьыкаҟaҧшь veya aџьыкаҵәаҵәа, Gürcüce: აჯიკა, Rusça: аджика), Kafkas halklarına özgü, kahvaltılık ve yemeklik olarak iki çeşidi olan, biber, ceviz ve çeşitli baharatların karışımından yapılan tuzlu meze. Acuka(аџьыка) Abhazcada "tuz" kelimesinden gelmektedir.[1][2][3]
İçine konan biberin rengine bağlı olarak kırmızıdan turuncuya kadar değişen renklerde olabilir. Yine içine konan bibere bağlı olarak acı ya da tatlı olarak yapılan acuka, genelde soğuk olarak kahvaltıda ekmek ile tüketilir. Yemeklik acuka daha tuzlu daha acı ve cevizsiz iken, kahvaltıda tüketilecek ise, tuz miktarı az, acısız ve öğütülmüş ceviz ile yapılır. Taze toplanmış bahçe biberi en başlıca malzemesidir.
Yapılışı emek ve zaman isteyen acuka, bu nedenle kırsal kesimde kadınlar tarafından bir seferde çok miktarda yapılır. Tuzlu yapısı sayesinde raf ömrü uzun olduğundan, kışları çetin geçen bölgelerdeki (Kafkasya, Doğu Anadolu vb.) halklar tarafından daha çok tercih edilmiştir. İçine katılan baharatların çeşidi ve miktarına bağlı olarak lezzeti değişiklik gösterdiğinden, yapan kişiye göre kişisellik kazanır. Günümüzde ticari olarak bazı marketlerdede satılmaktadır.
Genel içeriği; biber salçası, zeytinyağı, tuz, sarımsak, ekmek içi, kişniş tohumu, karabiber, reyhan ve öğütülmüş cevizdir.
Yörelere göre çeşitleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Düzce acıkası
[değiştir | kaynağı değiştir]Düzce Acıkası yöre ile özdeşleşen, uzun yıllardır bilinen ve yörenin kültürel birikimi ile günümüze ulaşmış bir meze türüdür. Malzeme seçiminden üretimine ve baharat oranına kadar titiz çalışmalar gerektiren Düzce Acıkasının tercih edilmesinde yörenin tatlarını içermesi büyük rol oynamakta olup üretiminde Düzce'de üretilen doğal tereyağı ve fındığın kullanılması Düzce Acıkasının diğerlerinden ayırt edilmesini sağlamaktadır.
Düzce acıkasında salça olarak sadece etli kapya kırmızı biberlerden yapılan salçalar kullanılmaktadır. Düzce Acıkasını diğerlerinden ayıran bir diğer özellik de hazır salça kullanılması yerine biberlerin Düzce Acıkası üreticileri tarafından salça haline getirilmesidir. Düzce Acıkası Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.[4][5]
Sakarya Abaza acıkası
[değiştir | kaynağı değiştir]Sakarya Abaza acıkası Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve Sakarya için coğrafi işaret almıştır.[6]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Ежегодник иберийско-кавказского языкознания. 12. Академия наук Грузинской ССР. 1985. s. 222. 4 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2022. [Annual of Ibero-Caucasian linguistics (Rusça). 12. Academy of Sciences of the Georgian SSR. 1985. s. 222.]
- ^ T. Yanagisawa (2010). "а-џьы́ка". Analytic Dictionary of Abkhaz. Hitsuji Shobo Press.
- ^ В. Касланӡиа (2005). "а-џьы́ка". Аԥсуа-аурыс жәар.
- ^ https://www.ci.gov.tr/cografi-isaretler/detay/38368[ölü/kırık bağlantı]
- ^ https://www.ci.gov.tr/Files/GeographicalSigns/306a42ac-1833-4c06-a463-d647d67b26e7.pdf[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Sakarya Abaza Acıkası". Türk Patent ve Marka Kurumu. 2 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2024.