Druk nr 65

Warszawa, 13 grudnia 2011 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Panie i Panowie Posowie na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej

Uprzejmie przekazuj wniesiony przez Prezesa Instytutu Pamici Narodowej - Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w dniu 31 marca 2010 r. dokument:

Informacja o dziaalnoci Instytutu Pamici Narodowej - Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2009 r. - 31 grudnia 2009 r.

Marszaek Sejmu (-) Ewa Kopacz

03.2010
Insrtutu Pamici Narodowej Komisji SciganiaZbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dr hab. Janusz Kurtyka Pan Bronisaw KoMoRowsKI MarszaekSejmu R.P

i.

PREZES

'. ''1.,i\'/,;:ji-l

Pismo zdrua..

Znak:

sGorJo_r-f to

Nasz znak:

Data:. Warszawa.dniJomarc20]0 r,

CA-*(L,^*fl.-,
lv zat.czeniuuprzejmie przekazuj Informacj o dziaalnociInst,yhlu
Parnici Narodowej - Komisji Scigania Zbrodni przeciwko Narodowi Poi:,kienu w olcresie I stycznia 2009 r. - 3I grudnia 2009 r. Jednoczenie dodaj, i Informacja, zgodnie z ustawowym wymogienr, zosta;r przyjtaprzezKolegium InstytutuPamici Narodowej uchwaNr l z dnia 23 lutepo br., ktrej kopi zatczam.

.7
C

fuo-^r--.7rt-^;

lttslvl'trl l)atrrit7ci Narot1ortt.j . Itcurrisj;,r r:igllr'ri. I)cllsliirtlitl Zl::r'r'ldni lllur..lr;l.vi J)]"zt..t:ily]i'l \'at'sz-;.ln,aii:l":(:::i.-l8t f}5z: tll. llirrr'aror"-;r r.lrl-|J;39 z8, l.irx: {:z) s8r 85 z.1.

wvjpn.celd

Spis treci
Wykaz skrtw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wstp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 9 13

Cz I .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

INFORMACJA O DZIAALNOCI INSTYTUTU PAMICI NARODOWEJ KOMISJI CIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU . . . . . . . . . . . . . . . . 13 1. Kolegium Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 2. Wsppraca midzynarodowa Instytutu Pamici Narodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 3. Wybrane inicjatywy Instytutu Pamici Narodowej w ramach obchodw rocznic przypadaW jcych w 2009 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 4. Sekretariat Prezesa IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 5. Gwna i Oddziaowe Komisje cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu . . . . . . 30 5.1. Dziaalno ledcza Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu . . . . . . 35 5.2. Kierunki dziaalnoci ledczej, jej problemy i ograniczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 5.3. Udzia prokuratorw pionu ledczego w postpowaniu przed sdem; najwaniejsze skierowane w 2009 r. akty oskarenia i uzyskane orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 5.4. ledztwa prowadzone w okresie sprawozdawczym, budzce szerokie zainteresowanie spoeczne, niezakoczone wydaniem decyzji merytorycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 6. Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 6.1. Ewidencja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 6.1.1. Wydzia Ewidencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 6.1.2. Referaty/Sekcje Ewidencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 6.1.3. Ewidencja dane statystyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 6.2. Gromadzenie, opracowywanie i obsuga magazynw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 6.2.1. Wydzia Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw . . . . . . . . . . . 64 6.2.2. Referaty/Sekcje Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw . . . . . . 73 6.2.3. Gromadzenie, opracowywanie i obsuga magazynw dane statystyczne . . . . . 84 6.3. Udostpnianie i informacja naukowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 6.3.1. Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 6.3.2. Referaty/Sekcje Udostpniania i Informacji Naukowej . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 6.3.3. Udostpnianie i informacja naukowa dane statystyczne . . . . . . . . . . . . . . . 102 6.4. Obsuga bieca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 6.4.1. Obsuga bieca dane statystyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 6.5. Badania archiwalne i edycja rde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 6.5.1. Opracowanie wydawnictw rdowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 6.5.2. Redakcja czasopisma Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej . . 117 6.5.3. Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej . . . . . . . . . . 117 6.5.4. Wsppraca archiwalno-historyczna z archiwum SB Ukrainy . . . . . . . . . . . . 118 6.5.5. Redakcja katalogw archiwalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 6.5.6. Wsppraca edytorska z jednostkami terenowymi BUiAD . . . . . . . . . . . . . . . 119 6.5.7. Indywidualne prace naukowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 6.6. Dziaalno naukowa i popularyzatorska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 6.6.1. BUiAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 6.6.2. OBUiAD w Biaymstoku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 6.6.3. OBUiAD w Gdasku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 6.6.4. OBUiAD w Katowicach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 6.6.5. OBUiAD w Krakowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 6.6.6. OBUiAD w Lublinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 6.6.7. OBUiAD w odzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 6.6.8. OBUiAD w Poznaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6.6.9. OBUiAD w Rzeszowie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 6.6.10. OBUiAD w Szczecinie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 6.6.11. OBUiAD w Warszawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 6.6.12. OBUiAD we Wrocawiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127

7.

8.

9.

10.

6.6.13. Delegatura w Bydgoszczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.6.14. Delegatura w Kielcach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.6.15. Delegatura w Olsztynie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.6.16. Delegatura w Opolu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.6.17. Delegatura w Radomiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Biuro Edukacji Publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Dziaalno naukowo-badawcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.1. Oglnopolskie projekty badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Dziaalno z zakresu wystawiennictwa i edukacji historycznej . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Dziaania popularyzatorskie i edukacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.2. Dziaania wystawiennicze, wsppraca z mediami . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Wydzia Wydawnictw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Biuro Lustracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Wydzia Ewidencji Owiadcze Lustracyjnych, Sygnalizowania i Publikacji . . . . . . 8.1.1. Zadania Sekcji Ewidencji i Sygnalizowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.2. Zadania Sekcji Udostpniania i Publikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Wydzia Przygotowywania i Publikowania Katalogw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Przygotowywanie i publikowanie katalogw w Biuletynie Informacji Publicznej IPN 8.3. Wydzia Przygotowywania Postpowa Lustracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.1. Sprawy zainicjowane zgodnie z treci art. 52a pkt 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPN-KZpNP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3.2. Sprawy przejte po byym urzdzie Rzecznika Interesu Publicznego . . . . . . . Budet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Wykonanie dochodw budetowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Wykonanie wydatkw budetowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.1. Dotacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.2. wiadczenia na rzecz osb fizycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.3. Wydatki biece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.4. Wydatki majtkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3. Wykonanie wydatkw niewygasajcych (wydatki z 2008 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4. Zatrudnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gospodarstwo Pomocnicze IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

128 128 128 129 129 130 130 131 141 142 148 150 151 151 152 156 160 160 163 163 166 167 167 168 170 170 171 174 178 178 180

Cz II
ANEKS DO INFORMACJI O DZIAALNOCI INSTYTUTU PAMICI NARODOWEJ KOMISJI CIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU OD 1 STYCZNIA DO 31 GRUDNIA 2009 r. Zacznik nr 1: Informacje o ledztwach prowadzonych w 2009 r. w poszczeglnych oddziaowych komisjach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku . . . 2. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdasku . . . . . 3. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach . . . . 4. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie . . . . 5. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie . . . . . . 6. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w odzi . . . . . . . . 7. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu . . . . . 8. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie . . . . 9. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie . . . . 10. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie . . . . 11. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocawiu . . . . Zacznik Nr 2: Wydawnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zacznik Nr 3: Publikacje pracownikw IPN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zacznik nr 4: Konferencje, Sesje Naukowe i Popularnonaukowe . . . . . . . . . . . . . . . . . Zacznik nr 5: Wystawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zacznik nr 6: Spotkania Klubw im. gen. Stefana Roweckiego Grota w 2009 r. . . . . . .

5 5 14 25 30 37 45 52 61 79 87 104 123 132 186 190 197

Cz III
WYDAWNICTWA IPN W ROKU 2009

WYKAZ SKRTW
ABW AK AW AWL AWO BCh bdsz BEP BIP BL BOR BP BStU Agencja Bezpieczestwa Wewntrznego Armia Krajowa Agencja Wywiadu Archiwum Wojsk Ldowych Agenturalny Wywiad Operacyjny Bataliony Chopskie Brygada Desantowo-Szturmowa Biuro Edukacji Publicznej Biuletyn Informacji Publicznej Biuro Lustracyjne Biuro Ochrony Rzdu Biuro Prawne Die Bundesbeauftragte fr die Unterlagen des Staatssicherheitsdien stes der Ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik Instytut Gaucka (Urzd Penomocnika Rzdu do spraw Dokumentw Sub Bezpieczestwa byej Niemieckiej Republiki Demokratycznej) Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw Centralne Archiwum Wojskowe Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloskiego Consiliul National pentru Studierea Arhivelor Securitatii (Zarzd Narodowej Rady ds. Badania Archiww Securitate) Centrum Personalizacji Dokumentw Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji cytowany Dziennik Ustaw Europejski nakaz aresztowania Elektroniczny Wykaz Postpowa Ewidencja Zarzdze i innych Aktw Normatywnych [organw bezpieczestwa pastwa] Gwne Archiwum Policji Generalgouvernement fr die besetzten polnischen Gebiete (Generalne Gubernatorstwo) Gwna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich Gwna Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Gwna Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Gwardia Ludowa Gwny Zarzd Informacji Wojska Polskiego Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk Institutul de Investigare a Crimelor Comunismului n Romnia (Instytut cigania Zbrodni Komunistycznych w Rumunii) Instytut Pamici Narodowej Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Instytut Studiw Politycznych jednostka archiwalna Korpus Bezpieczestwa Wewntrznego Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

BUiAD CAW CMUJ CNSAS CPD MSWiA cyt. Dz. U. ENA EWP EZAN GAP GG GKBZH GKBZpNP GKZpNP GL GZI WP IH PAN IICCR

IPN (IPN-KZpNP) ISP j.a. KBW KC PZPR

KC WKP(b) KdsBP KG AK KGB KGP KIK kk KL KM MO KMP KO KOI KOP kpk KPP KS MO KSS KOR KZpNP KUL KW MO KWP KWP mb MCK MEN MGB MKiDN MO MOB MON MSW MSWiA NARA NATO NDAP NIK NKGB NKWD NPW NRD NSZ NSZZ NZW

Komitet Centralny Wszechzwizkowej Komunistycznej Partii Bolszewikw Komitet do spraw Bezpieczestwa Publicznego Komenda Gwna Armii Krajowej Komitiet Gosudarstwiennoj Biezopasnosti (Komitet Bezpieczestwa Pastwowego ZSRR) Komenda Gwna Policji Klub Inteligencji Katolickiej kodeks karny Konzentrationslager (obz koncentracyjny) Komenda Miejska Milicji Obywatelskiej Komenda Miejska Policji kontakt operacyjny Kartoteka Oglnoinformacyjna Korpus Ochrony Pogranicza kodeks postpowania karnego Komenda Powiatowa Policji Komenda Stoeczna Milicji Obywatelskiej Komitet Samoobrony Spoecznej Komitetu Obrony Robotnikw Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Katolicki Uniwersytet Lubelski Komenda Wojewdzka Milicji Obywatelskiej Komenda Wojewdzka Policji Konspiracyjne Wojsko Polskie metr biecy Midzynarodowy Czerwony Krzy Ministerstwo Edukacji Narodowej Komitiet Gosudarstwiennoj Bezopasnosti (Komitet Bezpieczestwa Pastwowego ZSRR) Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego Milicja Obywatelska dopuszczenie do informacji niejawnej Ministerstwo Obrony Narodowej Ministerstwo Spraw Wewntrznych Ministerstwo Spraw Wewntrznych i Administracji National Archive and Records Administration (Archiwum Narodowe Zarzdu Dokumentacji) North Atlantic Treaty Organization (Organizacja Paktu Pnocnoatlantyckiego) Naczelna Dyrekcja Archiww Pastwowych Najwysza Izba Kontroli Ludowy Komisariat Bezpieczestwa Pastwowego ZSRR Narodnyj Komissariat Wnutriennich Die (Ludowy Komisariat Spraw Wewntrznych ZSRR) Naczelna Prokuratura Wojskowa Niemiecka Republika Demokratyczna Narodowe Siy Zbrojne Niezaleny Samorzdny Zwizek Zawodowy Narodowe Zjednoczenie Wojskowe

OBEP OBL OBR SK OBUiAD OGPU OK OKBZpNP OKZpNP ONR ORMO OUN PAN PAP PKO ZSRR PKWN PPR PRL PSL PSZ PZL PUBP RAF RGOiOM RIP ROPCiO ROPWiM RP RUiIN SA SB SB RUSW SBU SD SEiS SG SIPO SKS SKW Smiersz SS SUSW SW SWW ZAK

Oddziaowe Biuro Edukacji Publicznej Oddziaowe Biuro Lustracyjne Orodek Badawczo-Rozwojowy Sprztu Komunikacyjnego Oddziaowe Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw Obiedinionnoje Gosudarstwiennoje Politiczeskoje Uprawlenije (Zjednoczony Pastwowy Zarzd Polityczny ZSRR) Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Okrgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Obz Narodowo-Radykalny Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej Organizacja Ukraiskich Nacjonalistw Polska Akademia Nauk Polska Agencja Prasowa Pastwowy Komitet Obrony Zwizku Socjalistycznych Republik Radzieckich Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego Polska Partia Robotnicza Polska Rzeczpospolita Ludowa Polskie Stronnictwo Ludowe Polskie Siy Zbrojne Pastwowe Zakady Lotnicze Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego Royal Air Force (Krlewskie Siy Lotnicze) Referat Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw Rzecznik Interesu Publicznego Ruch Obrony Praw Czowieka i Obywatela Rada Ochrony Pamici Walk i Mczestwa Rzeczpospolita Polska Referat Udostpniania i Informacji Naukowej Sturmabteilung (Oddziay Szturmowe NSDAP) Suba Bezpieczestwa Suba Bezpieczestwa Rejonowych Urzdw Spraw Wewntrznych Suba Bezpieczestwa Ukrainy Sicherheitsdienst des Reichsfhrers SS (Suba Bezpieczestwa Przywdcy SS) Sekcja Ewidencji i Sygnalizowania Stra Graniczna Sicherheitspolizei (Policja Bezpieczestwa) Studencki Komitet Solidarnoci Suba Kontrwywiadu Wojskowego Smiert szpionom tajna suba policyjna ZSRR, ktrej zadaniem bya inwigilacja Armii Czerwonej, a take kontrwywiad Die Schutzstaffeln der Nationalsozialistischen Deutschen Arbeiterpartei (Sztafety Ochronne NSDAP) Stoeczny Urzd Spraw Wewntrznych Suba Wizienna Suba Wywiadu Wojskowego wiatowy Zwizek onierzy Armii Krajowej

TK TW UB (UBP) UEN UJ U UMK UOP UPA UPN WAT WBAiE WBBH WBNDEiZB WEH WGOiOM WIiKS WiN WKU WOB WOP WP WPA SBU WSA WSI WSK WSO WSR WSW WUBP WUiAD WUiIN WUSW ZHP ZHR ZK ZMS WUM ZOMO ZSRR

Trybuna Konstytucyjny tajny wsppracownik Urzd Bezpieczestwa Publicznego Union for a Europe of the Nations (Unia na rzecz Europy Narodw) Uniwersytet Jagielloski Uniwersytet dzki Uniwersytet Mikoaja Kopernika (w Toruniu) Urzd Ochrony Pastwa Ukraiska Powstacza Armia stav pamti nroda (sowacki Instytutu Pamici Narodu) Wojskowa Akademia Techniczna w Warszawie Wydzia Bada Archiwalnych i Edycji rde Wojskowe Biuro Bada Historycznych Wydzia Bada Naukowych, Dokumentacji, Ekspertyz i Zbiorw Bibliotecznych Wydzia Edukacji Historycznej Wydzia Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw Wydzia Informacji i Komunikacji Spoecznej Zrzeszenie Wolno i Niezawiso Wojskowa Komenda Uzupenie Wydzia Obsugi Biecej Wojska Ochrony Pogranicza Wojsko Polskie Wydzielone Pastwowe Archiwum Suby Bezpieczestwa Ukrainy Wojewdzki Sd Administracyjny Wojskowe Suby Informacyjne Wytwrnia Sprztu Komunikacyjnego Wewntrzna Suba Ochrony Wojskowy Sd Rejonowy Wojskowa Suba Wewntrzna Wojewdzki Urzd Bezpieczestwa Publicznego Wydzia Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej Wojewdzki Urzd Spraw Wewntrznych Zwizek Harcerstwa Polskiego Zwizek Harcerstwa Rzeczypospolitej Zakad Karny Zakad Medycyny Sdowej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej Zwizek Socjalistycznych Republik Radzieckich

WSTP
Dla Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu rok 2009 by okresem stabilizowania jego struktury organizacyjnej po zmianach, wynikajcych z nowelizacji ustawy regulujcej jego dziaalno. Stabilizacja ta przyczynia si do intensyfikacji prac IPN, dostrzegalnej niemal na kadym z jego czterech gwnych obszarw dziaania. Dla pionu archiwalnego najpowaniejsze wyzwanie stanowio wykonanie tzw. ustawy dezubekizacyjnej, ktrej ciar realizacji spocz gwnie na barkach pracownikw IPN. Wyjtkowe znaczenie w ubiegorocznych pracach Instytutu miay dwie historyczne rocznice: siedemdziesita wybuchu II wojny wiatowej oraz dwudziesta upadku rzdw komunistycznych. Z tej okazji opublikowano liczne wydawnictwa, zorganizowano rwnie wiele wystaw i konferencji. Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw, kierowane w okresie sprawozdawczym przez dr. Zbigniewa Nawrockiego, byo najwiksz struktur w ramach Instytutu. Podobnie jak w latach ubiegych, realizowao swoje ustawowe zadania zwizane z udostpnianiem, digitalizacj, konserwacj i porzdkowaniem zasobu archiwalnego, ktry na koniec 2009 r. osign rozmiary blisko 89 kilometrw biecych, co oznaczao jego zwikszenie si w cigu jednego roku o ponad 1,5 kilometra akt. Rwnoczenie dalszej redukcji ulegy rozmiary zbioru zastrzeonego, z ktrego w okresie sprawozdawczym przeniesiono do zbioru jawnego 320 jednostek archiwalnych. Priorytetowe znaczenie mia proces digitalizacji materiaw archiwalnych, ktry w okresie sprawozdawczym dotyczy przede wszystkim najczciej wykorzystywanych materiaw aktowych oraz kartotek. W jego ramach w 2009 r. wykonano kopie cyfrowe blisko 16 tysicy jednostek archiwalnych, a take 35 tys. mikrofilmw i mikrofisz oraz 50 tys. fotografii. Rosa w zwizku z tym systematycznie liczba dokumentw udostpnianych w formie kopii cyfrowych. Kontynuowano te prace nad unowoczenieniem stosowanych w IPN pomocy archiwalnych. Uruchomiona zostaa m.in. zintegrowana, oglnopolska baza danych o zasobie archiwalnym Nexus, ktra powinna w znaczcy sposb uatwi zarwno poszukiwanie, jak i selekcj materiaw do kwerend. Powstaa te bazodanowa aplikacja Kartoteki (elektroniczny wykaz kart z kartotek operacyjnych byej SB), zaopatrzona w modu wyszukiwawczy i umoliwiajca podgld skanu oryginalnego dokumentu. Upowszechnieniu wiedzy o zasobie IPN suyo ponadto opublikowanie w formie ksikowej obszernego Informatora o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej. Pion archiwalny na bieco wykonywa zadania zwizane z udostpnianiem materiaw dla podmiotw zewntrznych oraz pracownikw Instytutu, realizujc w 2009 r. ponad 63 tys. wnioskw w tym zakresie (blisko 7 tys. z nich zoyli dziennikarze i naukowcy). Archiwici zatrudnieni w komrkach ewidencji BUiAD dokonali te ponad 175 tys. sprawdze. Wielkim wyzwaniem byo sprawdzenie blisko 200 tys. osb wynikajce z realizacji ustawy dezubekizacyjnej z dnia 23 stycznia 2009 r. Rwnolegle BUiAD opublikowa 8 tomw w tym wydawnictwa rdowe. Popularyzacji dziaania pionu archiwalnego IPN suy z kolei udzia w oglnopolskiej akcji Noc Muzew, w ramach ktrej kilka tysicy Polakw mogo obejrze wntrza magazynw IPN i zapozna si ze sposobem dziaania archiwistw. Pion edukacyjno-naukowy IPN, kierowany do kwietnia 2009 r. przez dr. hab. Jana aryna, a nastpnie przez dr. ukasza Kamiskiego, zorganizowa wiele przedsiwzi naukowych i edukacyjnych zwizanych z rocznicami wybuchu II wojny wiatowej i upadku systemu komunistycznego w Europie rodkowo-Wschodniej, a take rokiem Stefana Korboskiego. Poowa z 51 wystaw zorganizowanych przez IPN w 2009 r. dotyczya tych wanie tematw. W zwizku z realizowanym rwnolegle projektem Rok Kultury Niezalenej przygotowano 10 ekspozycji, a take wspierano rne, wysoko oceniane projekty artystyczne (np. ukasz

Rostkowski L.U.C. otrzyma paszport Polityki za album 39/89 Zrozumie Polsk, wydany pod patronatem IPN). Kontynuowano te realizacj oglnopolskich i regionalnych projektw badawczych, wrd ktrych szczeglnie istotne znaczenie ma publikacja wielotomowego, syntetycznego ujcia dziejw NSZZ Solidarno oraz Encyklopedii Solidarnoci, planowana na 2010 r. W ramach tego samego projektu opublikowano ju m.in. tomy dokumentw dotyczce rozpracowania przez SB Komitetu Samoobrony Spoecznej KOR oraz wydarze z lat 19881989, a take monografi stanu wojennego w Warszawie. Licznymi publikacjami zaowocowaa realizacja pozostaych tematw badawczych, dotyczcych m.in. dziejw komunistycznego aparatu bezpieczestwa w latach 19441990; dziaa bezpieki wobec rodowisk naukowych i twrczych, Kocioa katolickiego i innych wyzna, mniejszoci narodowych oraz emigracji i Polonii; historii lat wojny i okupacji. Kontynuowano te rozpoczty przed kilku laty projekt Notacje, dziki ktremu zgromadzono ju ponad 500 relacji wiadkw historii, a take takie wieloletnie projekty dokumentacyjne, jak Index Polakw zamordowanych i represjonowanych przez hitlerowcw za pomoc ydom; Straty osobowe i ofiary represji pod okupacj niemieck 19391945 czy Indeks Represjonowanych na Wschodzie. Doskonalono rwnie udostpnion ju w Internecie, we wsppracy z Instytutem Historii PAN, Bibliografi Historii Polskiej. cznie w okresie sprawozdawczym pracownicy BEP opublikowali 479 prac o charakterze naukowym, a take blisko 600 artykuw popularnonaukowych. Historycy z IPN byli staymi gomi programw realizowanych przez TVP, TVP Historia oraz TVN Discovery Historia. Sam Instytut opublikowa za 188 ksiek, w tym inne wydawnictwa zwarte, a take kolejne numery Biuletynu IPN, ktry wydawany w nakadzie 10 tys. egzemplarzy w wikszoci trafia do gimnazjw i licew (do wszystkich numerw doczono tematyczne pyty DVD z filmami dokumentalnymi). Warto podkreli, e po trzech miesicach od chwili wydania kady numer Biuletynu jest dostpny w formie elektronicznej na stronie internetowej Instytutu. W 2009 r. kontynuowano rwnie edycj periodykw naukowych Pami i Sprawiedliwo, Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989 oraz Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej, ktre zyskuj coraz mocniejsz pozycj w rodowisku historycznym. Instytut by organizatorem i wsporganizatorem licznych konkursw, w tym rwnie konkursu na Ksik Historyczn Roku im. Oskara Haleckiego (wsplnie z Polskim Radiem i Telewizj Polsk) oraz Debiutu Historycznego Roku im. Wadysawa Pobg-Malinowskiego (wsplnie z Instytutem Historii PAN). Kontynuowano te przyznawanie ustanowionej w 2002 r. nagrody Kustosza Pamici Narodowej, ktrej laureatami w ubiegym roku zostali Eugenia Maresch, ks. Czesaw Wala, Ludwik Jerzy Rossowski, zesp redakcyjny kwartalnika Zeszyty Historyczne, a take Instytuty Jzefa Pisudskiego w Londynie i Ameryce. W okresie sprawozdawczym pion edukacyjny IPN zorganizowa samodzielnie i we wsppracy z rnymi partnerami (take zagranicznymi) 60 sesji i konferencji naukowych oraz popularnonaukowych. Wielu z nich towarzyszyy otwarcia wystaw, a take rne okolicznociowe spotkania. Instytut kontynuowa te organizacj konkursw dla modziey szkolnej (m.in. oglnopolski konkurs Na drodze ku wolnoci. Spoeczestwo polskie w latach 80. Dowiadczenia wiadka historii). Z kolei dla studentw i doktorantw zorganizowano w 2009 r. ju po raz trzeci Letni Szko Historii Najnowszej. Kontynuowano te takie sprawdzone dziaania edukacyjne, jak terenowe lekcje historii czy wykady otwarte. Now form upowszechniania wiedzy o przeszoci, skierowan gwnie do modziey, byy przygotowane w IPN gry edukacyjne. Jako pierwsze ukazay si gry przypominajce o rocznicy wojny obronnej 1939 r. (Awans zosta marszakiem Polski i Pami 1939) oraz stanie wojennym (Wroniec). Szeroko dystrybuowane byo wydawnictwo multimedialne Wojna w filmie, stanowice element duego programu edukacyjnego Opowiem Ci o wolnej Polsce, adresowanego do wszystkich szk w Polsce. Konsekwentnie rozwijano te, we

10

wsppracy z Sekretariatem Prezesa, obecno Instytutu w Internecie, czego przejawem byo otwarcie kolejnych portali tematycznych (www.korbonski.ipn.gov.pl www.1wrzesnia39.pl/ www.korbonski.ipn.gov.pl, 17wrzesnia39.pl, 17wrzesnia39.pl www.rok1989.pl ten ostatni take w jzyku angielskim) oraz profilu na portalu spoecznociowym www.facebook.com. W dziaalnoci Biura Edukacji Publicznej oraz jego jednostek terenowych istotne znaczenie miaa intensyfikacja wsppracy z rnymi podmiotami zewntrznymi, dziki ktrej zwikszono zasig oddziaywania poszczeglnych przedsiwzi IPN. Do najwaniejszych krajowych partnerw Instytutu nale: Narodowe Centrum Kultury, Fundacja Orodka KARTA, Centrum Edukacji Obywatelskiej, Stowarzyszenie Wolnego Sowa, ZHP, ZHR, wiatowy Zwizek onierzy Armii Krajowej oraz Muzeum Powstania Warszawskiego. Dobry przykad takiej wsppracy stanowia akcja promocji filmw Popieuszko. Wolno jest w nas, Genera Nil, Dzieci Ireny Sendlerowej. W jej ramach pracownicy pionu edukacyjnego IPN wygosili wiele prelekcji dla widzw, gwnie na pokazach zbiorowych dla modziey szkolnej. W lipcu 2009 r. odbyy si te III Polonijne Spotkania z Histori Najnowsz dwutygodniowy, intensywny kurs najnowszej historii Polski dla nauczycieli z polskich placwek edukacyjnych w 14 krajach. Rosa aktywno IPN na arenie midzynarodowej. Jego pracownicy wystpowali na konferencjach, prezentacjach ksiek oraz wystaw przygotowanych przez Instytut, m.in. w Szwecji, Grecji, Belgii, USA, Izraelu oraz na Biaorusi i Ukrainie. Zawarto te istotne porozumienia o wsppracy na rnych polach z takimi instytucjami, jak Krajowa Rada Bada Archiww Securitate, Suba Bezpieczestwa Ukrainy, Muzeum Holokaustu oraz Woodrow Wilson International Center for Scholars. Szczeglnie intensywna bya wsppraca z partnerami ukraiskimi i izraelskimi, co zaowocowao m.in. wymian kopii dokumentw na du skal, a take wsplnymi publikacjami. Istotnym wydarzeniem w obszarze waciwoci rzeczowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu byo rozpoczcie, w zwizku z przedstawieniem w dniu 30 grudnia 2008 r. Prezesowi Instytutu Pamici Narodowej sprawozdania z przeprowadzonych prac skontrum, dziaa zmierzajcych do procesowego rozstrzygnicia ponad 5200 spraw niezakoczonych przez by Gwn Komisj Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Kierujcy Komisj dyrektor Dariusz Gabrel wystosowa w dniu 25 marca 2009 r. do wszystkich naczelnikw oddziaowych komisji obszerne pismo zawierajce wytyczne ujednolicajce zasady postpowania ze sprawami po skontrum. Mona uzna, i w 2009 r. dziaanie to byo jednym z waniejszych zada dla pionu ledczego IPN. Odnotowa rwnie naley, w aspekcie aktywnoci pionu ledczego, postawienie zarzutw funkcjonariuszom pastwa komunistycznego w ledztwach dotyczcych ksidza Jerzego Popieuszki czy Grzegorza Przemyka. Wydarzeniem w okresie sprawozdawczym byo wystpienie przez Prezesa IPN do Ministra Sprawiedliwoci Prokuratora Generalnego o przywrcenie dziewiciu prokuratorw pionu ledczego na poprzednio zajmowane stanowiska w prokuraturze powszechnej. W 2009 r. cznie odeszo z pionu ledczego 14 prokuratorw w tym 9 odwoanych w wyniku zoenia wniosku przez prezesa IPN, a powoania otrzymao jedynie 4. Naley zauway, e mimo zmniejszenia obsady prokuratorskiej nie ulega w sposb znaczny zmniejszeniu liczba zakoczonych postpowa 1118 (z czego 716 dotyczyo zbrodni komunistycznych, 368 zbrodni nazistowskich, a 34 zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkoci, w tym zbrodni ludobjstwa), w porwnaniu do 2008 r. 1179 spraw. Zdecydowana wikszo postpowa, po przeprowadzeniu nierzadko wielu czynnoci procesowych, zakoczya si umorzeniem. Do sdw skierowano 30 aktw oskarenia, ktrymi objto cznie 45 oskaronych. Prokuratorzy wystpili te z 14 apelacjami od orzecze sdw I instancji oraz z jedn kasacj do Sdu Najwyszego. W trakcie prowadzonych w dalszym cigu blisko 1,2 tys. postpowa prokuratorzy pionu ledczego IPN przesuchali w 2009 r. cznie ponad

11

7 tys. wiadkw. Zgromadzony t drog materia rdowy moe si okaza w przyszoci pomocny w prowadzeniu bada historycznych. W 2009 r. sdy wyday orzeczenia wobec 53 oskaronych. Wobec 22 oskaronych zapady wyroki skazujce, 5 uniewinniono, 15 skorzystao z dobrodziejstwa ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii, natomiast w stosunku do pozostaych 11 sdy umorzyy postpowanie. Ostatni kwarta 2009 r. to okres, w ktrym prokuratorzy i pracownicy sekretariatw oddziaowych komisji powicili wiele czasu i wysiku na wpisanie do Elektronicznego Wykazu Postpowa informacji o 10 000 postpowa karnych, prowadzonych od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2009 r. Rok 2009 by drugim penym rokiem funkcjonowania czwartego pionu IPN, Biura Lustracyjnego, na czele ktrego stoi prokurator Jacek Wygoda. W tym czasie napyno do niego ponad 6,5 tys. owiadcze ze strony osb podlegajcych procedurom sprawdzajcym, w rezultacie czego w zasobie BL znalazo si ju ponad 147 tys. owiadcze. Na prac 23 prokuratorw wpyw miay ograniczone moliwoci BUiAD w zakresie przeprowadzania kwerend zlecanych przez BL. W okresie sprawozdawczym zdoali oni zweryfikowa ponad 5,3 tys. owiadcze lustracyjnych, przy czym w 79 przypadkach skierowano do sdw wnioski o wszczcie postpowania lustracyjnego, a take 10 stanowisk w tzw. postpowaniach autolustracyjnych zoonych w trybie art. 20 ust. 5 ustawy lustracyjnej. W tym samym czasie sdy wyday 16 prawomocnych orzecze w sprawach lustracyjnych z oskarenia prokuratorw BL. W 4 sprawach stwierdzono niezgodno z prawd owiadcze lustracyjnych, natomiast w 3 przypadkach orzeczono o zgodnoci z prawd zoonych owiadcze wbrew stanowisku prokuratora BL. W pozostaych 9 orzeczeniach zwizanych z przypadkami tzw. autolustracji sd podzieli stanowisko prokuratora BL i orzek o zgodnoci z prawd zoonych owiadcze. Obok weryfikacji owiadcze podstawowym zadaniem pionu lustracyjnego IPN byo tworzenie internetowych katalogw tematycznych (funkcjonariuszy organw bezpieczestwa, ludzi piastujcych najwysze stanowiska w hierarchii partyjno-pastwowej PRL i osb rozpracowywanych przez organy bezpieczestwa pastwa) oraz wykazu osb penicych funkcje publiczne wymienione w art. 22 ustawy lustracyjnej. We wszystkich tych kategoriach opublikowano w Biuletynie Informacji Publicznej IPN dane ponad 13 tys. osb, przy czym najwiksz grup stanowi funkcjonariusze aparatu bezpieczestwa PRL (4641 nazwisk) oraz osoby penice funkcje publiczne (4376). *** W rezolucji Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie europejskiej wiadomoci totalitaryzmu znajduj si m.in. nastpujce sowa: Wyraamy ubolewanie, e dwadziecia lat po upadku dyktatur komunistycznych w Europie rodkowej i Wschodniej w niektrych pastwach czonkowskich wci niesusznie ograniczony jest dostp do dokumentw istotnych dla poszczeglnych osb lub potrzebnych do bada naukowych; wzywamy, by we wszystkich pastwach czonkowskich faktycznie dy do otwarcia archiww, w tym archiww byych wewntrznych sub bezpieczestwa, tajnej policji i agencji wywiadowczych, cho konieczne jest podjcie krokw zapobiegajcych naduyciom i wykorzystywaniu ich do celw politycznych. Dziki pracy Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu nasz kraj naley do grona tych pastw czonkowskich UE, w ktrych powyszy postulat Parlamentu Europejskiego doczeka si ju spenienia.

12

Cz I INFORMACJA O DZIAALNOCI INSTYTUTU PAMICI NARODOWEJ KOMISJI CIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU 1. Kolegium Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu
W 2009 r. Kolegium dziaao skadzie: prof. dr hab. Andrzej Chojnowski, prof. dr hab. Jan Draus, dr Barbara Fedyszak-Radziejowska, Andrzej Gwiazda, Jacek Niemir, prof. dr hab. Andrzej Paczkowski, prof. dr hab. Bogusaw Polak, dr Sawomir Rado, dr hab. Mieczysaw Ryba, Andrzej Urbaski, dr hab. Teofil Wojciechowski. Pracami Kolegium od dnia 14 padziernika 2008 r. do 21 wrzenia 2009 r. kierowa Andrzej Paczkowski, zastpcami przewodniczcego byli Andrzej Chojnowski, Bogusaw Polak i Sawomir Rado. W dniu 22 wrzenia odbyy si wybory wadz Kolegium na kadencj 20092010. W wyniku tajnego gosowania przewodniczcym zosta Andrzej Chojnowski, zastpcami przewodniczcego Bogusaw Polak i Sawomir Rado. Kolegium odbyo 22 posiedzenia. We wszystkich posiedzeniach oprcz czonkw Kolegium uczestniczy prezes Instytutu lub delegowany przez niego wiceprezes, a w zalenoci od tematu obrad brali w nich udzia dyrektorzy lub wicedyrektorzy odpowiednich pionw Instytutu oraz pracownicy merytoryczni. Najwaniejszymi i najczciej omawianymi przez Kolegium problemami byy sprawy dotyczce archiww. I tak biorc pod uwag fakt, e wskazane w ustawie o Instytucie Pamici Narodowej organy posiadajce materiay archiwalne, majce trafi do zbiorw IPN, nie zakoczyy procesu ich przekazywania, zorganizowano cykl posiedze, na ktre zapraszani byli szefowie (lub upowanieni oficerowie) Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego (14 lipca i 24 listopada), Suby Wywiadu Wojskowego (25 sierpnia) oraz Agencji Wywiadu (6 stycznia i 23 czerwca). Na spotkaniach tych, ktre odbyway si w obecnoci prezesa i przedstawicieli pionu archiwalnego IPN, Kolegium podejmowao wysiki, aby skoni poszczeglne suby specjalne do zakoczenia prac zwizanych z przekazywaniem materiaw archiwalnych oraz porzdkowaniem zalegoci dotyczcych melioracji w zbiorze zastrzeonym. Pomimo tych stara do koca roku sprawozdawczego nie zostay w peni dotrzymane podejmowane przez suby zobowizania w zakresie przekazania archiwaliw. Ponadto w zwizku z odwoaniami wnoszonymi przez przedstawicieli waciwych sub czonkowie Kolegium, zgodnie z art. 39 ust. 4 ustawy o IPN, zapoznawali si z zakwestionowanymi materiaami i rozpatrzyli odwoania odnonie do trzech decyzji prezesa dotyczcych zbioru zastrzeonego. Poza tym na osobnych posiedzeniach omawiano sprawy dotyczce zbiorw audiowizualnych (21 kwietnia), informatora o zasobie archiwalnym (23 czerwca) oraz aktualnych problemw funkcjonowania BUiAD w zakresie udostpniania materiaw archiwalnych podmiotom zewntrznym (10 listopada). Na posiedzeniu w dniu 15 grudnia omwiono stan realizacji zada naoonych na IPN tzw. ustaw deubekizacyjn. Kolegium z satysfakcj przyjo przedstawione informacje na temat realizacji postanowie tej ustawy i zoyo wyrazy uznania, e pomimo obaw spowodowanych krtkim okresem na wykonanie tych zada oraz nieuwzgldnieniem ich w budecie Instytutu na rok 2009 zadania te udao si zakoczy terminowo. W sprawach zwizanych z archiwami Kolegium podjo nastpujce uchway: w sprawie dokonania dyslokacji w ramach sieci archiwalnej Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu akt postpowa prokuratorskich i sdowych

13

prowadzonych w trybie tzw. dekretu sierpniowego, przekazanych do zasobu archiwalnego BUiAD przez b. Gwn Komisj Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Uchwaa Nr 3/09 Kolegium IPN-KZpNP z dnia 14 lipca 2009 r.); w sprawie przekazania do zniszczenia wyspecjalizowanym jednostkom makulatury oraz formularzy czystych drukw, wyodrbnionych w trakcie prac porzdkowych (Uchwaa Nr 4/09 Kolegium IPN-KZpNP z dnia 14 lipca 2009 r.); w sprawie wczenia materiaw po byej Gwnej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu do zasobu historycznego Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Uchwaa Nr 5/09 Kolegium IPN-KZpNP z dnia 8 wrzenia 2009 r.). Poza sprawami archiwalnymi omawiano take sprawy: dziaalnoci Biura Lustracyjnego (20 stycznia); dziaalnoci wydawniczej Instytutu, w tym m.in. strony technicznej, kolportau (7 kwietnia); dziaalnoci Gospodarstwa Pomocniczego (26 maja); realizacji przedsiwzi w zwizku ze zmniejszeniem budetu Instytutu (9 czerwca); planowania na rok 2010 przedsiwzi z okazji XXX-lecia powstania Solidarnoci (27 padziernika). Ponadto na posiedzeniu w dniu 25 sierpnia wysuchano dwch referatw nt. miejsca Instytutu w badaniach nad dziejami PRL oraz w dniu 6 stycznia omwiono kwestie zwizane z inwestycjami i majtkiem Instytutu. Na omiu posiedzeniach kontynuowano wysuchiwanie informacji i omawianie dziaalnoci oddziaw terenowych poznaskiego (3 lutego), szczeciskiego (17 lutego), wrocawskiego (24 marca), dzkiego (12 maja), katowickiego (9 czerwca), rzeszowskiego (14 lipca), krakowskiego (8 wrzenia) i warszawskiego (13 padziernika). W trakcie dyskusji czonkowie Kolegium przekazywali swoje uwagi i spostrzeenia, ewentualnie wysuwali sugestie co do dalszej dziaalnoci. W spotkaniach tych oprcz kierownictwa oddziaw uczestniczyli prezes oraz dyrektorzy biur merytorycznych. Na posiedzeniu w dniu 10 marca omwiono i zatwierdzono Informacj o dziaalnoci Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 31 grudnia 2008 r.. Ponadto 2 spotkania Kolegium powicone zostay omwieniu nowelizacji ustawy o Instytucie Pamici Narodowej, w trakcie ktrych czonkowie wyrazili swoje opinie nt. proponowanych zmian. Na kadym posiedzeniu prezes (lub jego zastpca) przedstawia biece sprawy Instytutu oraz odpowiada na pytania i interpelacje. Kolegium zaniepokojone sytuacj finansow Instytutu przyjo stanowisko w dniu 10 marca 2009 r. w zwizku z realizacj zada wynikajcych z ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. nowelizujcej ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy b. aparatu bezpieczestwa. Natomiast w dniu 7 kwietnia 2009 r. zwrcio uwag na negatywne dla Instytutu konsekwencje atmosfery tworzonej przez cz politykw i opiniotwrczych mediw wok prezesa i Kolegium Instytutu Pamici Narodowej.

14

2. Wsppraca midzynarodowa Instytutu Pamici Narodowej

W roku sprawozdawczym 2009 Instytut Pamici Narodowej kontynuowa wspprac z instytucjami partnerskimi przede wszystkim z Republiki Czeskiej, Niemiec, Danii, Szwecji, Izraela, Sowacji, Bugarii, Rumunii, Litwy, otwy, Estonii, Wgier, Ukrainy i USA. Wsppraca ta obejmowaa realizacj wsplnych przedsiwzi badawczych, zagraniczne kwerendy archiwalne, udzia w konferencjach naukowych z prezentacjami osigni badawczych IPN, prezentacj wystaw oraz organizacj spotka naukowcw i edukatorw, a take pozyskiwanie materiaw archiwalnych. Do najwaniejszych wydarze na polu kontaktw midzynarodowych mona zaliczy fakt, e w dniu 20 stycznia 2009 r. w Rumunii podpisano umow o wsppracy midzy IPN, reprezentowanym przez dr. hab. Janusza Kurtyk, a Consiliul National pentru Studierea Arhivelor Securitatii CNSAS (Krajow Rad Bada Archiww Securitate), reprezentowan przez dr. Ladislau-Antoniu Csendes. Umowa reguluje zasady wsppracy pomidzy instytucjami. Wsppraca archiwalna w ramach tej umowy bdzie dotyczya w szczeglnoci wymiany dowiadcze w zakresie identyfikacji, przetwarzania i udostpniania dokumentw znajdujcych si w archiwach obu instytucji oraz w zakresie ich konserwacji i zabezpieczenia oraz wymiany informacji dotyczcych rodzajw dokumentw bdcych w posiadaniu IPN i CNSAS. Wsppraca w zakresie bada naukowych i wydania rde dokumentacji oraz w dziedzinie edukacji historycznej polega bdzie w szczeglnoci na wsplnych programach i wzajemnym wsparciu w upowszechnianiu wynikw bada naukowych, organizowaniu wystaw, seminariw i konferencji, organizowaniu wizyt naukowych, stay i programw szkoleniowych, wsplnym wydaniu opracowa i dokumentw historycznych, dziaaniach edukacyjnych i wymianie publikacji. Ponadto strony zobowizay si do uatwienia dostpu do rodkw archiwizacji, ktre dotycz represji politycznych reimw totalitarnych skierowanych przeciwko obywatelom polskim i/lub rumuskim znajdujcym si na terytorium Polski i/lub Rumunii, a odnoszcym si przede wszystkim do lat 1939/1989, na podstawie zasad wynikajcych z ustawy o IPN oraz na podstawie zasad obowizujcych w ramach CNSAS. Kontynuowano wspprac ze Sub Bezpieczestwa Ukrainy (SBU), na mocy ktrej w dniu 3 lutego 2009 r. SBU przekazaa IPN odtajnione dokumenty NKWD, dotyczce represji wobec Polakw zamieszkujcych na Ukrainie w latach trzydziestych i czterdziestych ubiegego wieku. Przekazanie dokumentw stao si moliwe dziki wydaniu 23 stycznia 2009 r. dekretu prezydenta Wiktora Juszczenki o ich odtajnieniu. Cz przekazanych dokumentw zostanie opublikowana w przygotowywanej wsplnie przez archiwum IPN i archiwum SBU publikacji rdowej pt.: Wielki Terror na Ukrainie. Operacja polska 19371938. Dokumenty te to informacje, doniesienia, meldunki, raporty i akty oskarenia dotyczce zaoonych spraw ledczych w ramach operacji skierowanej przeciwko Polakom mieszkajcym na Ukrainie w latach 19371938. Dua cz materiaw to spisy Polakw przeznaczonych do rozpracowania i aresztowania przez NKWD. Ponadto strona ukraiska przekazaa do archiwum IPN dokumentacj kilku spraw operacyjnych dotyczcych represji wobec Polakw z lat 19351940. Materia ten obejmuje m.in. raporty dotyczce zaporoskiego obozu jenieckiego, w tym kopi sprawozdania . Berii w sprawie pracy jecw tego obozu. Wrd przekazanej dokumentacji s take Raporty ze zwalczania polskiego szpiegostwa z 1935 r., materiay na temat likwidacji polskich organizacji, a take raport kierownictwa Zarzdu NKWD obwodu kijowskiego dla ludowego komisarza spraw wewntrznych USRR O likwidowanych agenturalnych sprawach w ytomierzu oraz o polskiej kontrrewolucji. Strona ukraiska przekazaa rwnie kilka dokumentw dot. sytuacji w obozie w Starobielsku w padzierniku 1939 r. Dua cz przekazanych dokumentw dotyczy akcji przesiedlenia polskich rodzin z obwodw kijowskiego i winnickiego do Kazachstanu w 1936 r.

15

W dniach 23 czerwca 2009 r. Instytut reprezentowali w Zaporou dr Zbigniew Nawrocki, dyrektor BUiAD, oraz dr Jerzy Bednarek, naczelnik WBAiE. Prowadzono wwczas rozmowy dotyczce porozumienia rozszerzajcego wspprac pomidzy IPN a Sub Bezpieczestwa Ukrainy. W wyniku czynionych przez IPN stara, w dniu 3 sierpnia 2009 r. w Kijowie zostaa podpisana midzy IPNKZpNP a SBU umowa o wsppracy archiwalnej, ktra uatwia dostp do dokumentw zgromadzonych w archiwum SBU. Dziki porozumieniu w roku sprawozdawczym 2009, IPN pozyska ok. 17 tys. kart kopii dokumentw wytworzonych przez sowieckie organy represji, w tym kopie dokumentw dotyczcych tzw. ukraiskiej listy katyskiej. W trakcie pobytu prezes Instytutu Pamici Narodowej, Janusz Kurtyka, spotka si z szefem Suby Bezpieczestwa Ukrainy, Walentinem Naliwajczenk, oraz omwi zasady wsppracy midzy obiema instytucjami, m.in. przy wsplnej publikacji Wielki terror na Ukrainie. Operacja polska 19371938 oraz albumie o Czarnobylu. W dniu 7 wrzenia wizyt w Instytucie Pamici Narodowej zoya pierwsza dama Ukrainy, Katerina Juszczenko, wraz z Ihorem Juchnowskim (szefem ukraiskiego IPN) i Swiatosawem Szeremeto (sekretarzem ukraiskiej Midzyresortowej Komisji ds. Wojen i Represji Politycznych), podczas ktrej omwiono dotychczasow wspprac midzy Instytutem Pamici Narodowej a instytucjami ukraiskimi. W dniu 25 wrzenia 2009 r. prezes IPN, Janusz Kurtyka, by gociem prezydenta Ukrainy, Wiktora Juszczenki. Podczas wizyty rozmawiano o historii i jej znaczeniu w relacjach polskoukraiskich, o dowiadczeniach polskiego IPN oraz jego wsppracy z partnerami ukraiskimi. W trakcie spotkania prezes Kurtyka podkreli znaczenie przekazanych w ostatnim czasie przez archiwum SBU dokumentw, dotyczcych obywateli Rzeczypospolitej rozstrzelanych na Ukrainie przez NKWD, i otrzyma zapewnienie, e bd prowadzone dalsze poszukiwania dokumentacji dotyczcej represji wobec obywateli polskich. W spotkaniu udzia wzili take szef pionu archiwalnego IPN, dr Zbigniew Nawrocki, oraz szef SBU, Walentin Naliwajczenko, szef archiww SBU, Woodymyr Wiatrowycz, i szef ukraiskiego IPN, Ihor Juchnowski. Podczas listopadowej wizyty delegacji Instytutu na Ukrainie doszo do kolejnej wymiany kopii materiaw archiwalnych midzy SBU i IPN. Strona ukraiska pozyskaa 19 tys. skanw dokumentw dotyczcych spraw ukraiskich, w tym organizacji ukraiskich (m.in. OUN i UPA), za strona polska otrzymaa 10 tys. skanw archiwaliw dokumentujcych represje wobec Polakw w latach 19321941. W grudniu 2009 r. pracownicy WBAiE BUiAD IPN dokonali take kwerendy w zasobie archiwum SBU, typujc ponad 6 tys. stron dokumentw, dotyczcych spraw polskich, ktre kierownictwo SBU przekazao nastpnie do zasobu IPN. Dziki wsppracy z Ukraiskim Instytutem Pamici Narodowej i Ambasad RP w Kijowie 1112 listopada 2009 r. odbyo si w Kijowie spotkanie polsko-ukraiskiej grupy badawczej historii najnowszej. Prezes IPN wraz z przedstawicielami IPN uczestniczy w uroczystociach 76. rocznicy Wielkiego Godu w dniu 25 listopada 2009 r. W uroczystociach tych udzia wzili prezydent Ukrainy, Wiktor Juszczenko, oraz przedstawiciele wadz pastwowych Ukrainy, Ukraiskiego Instytutu Pamici Narodu, kierownictwa Suby Bezpieczestwa Ukrainy. Podczas obchodw miaa miejsce prezentacja anglojzycznego wydania ksiki Wielki Gd na Ukrainie 19321933 (Holodomor. The Great Famine in Ukraine 19321933) powstaej we wsppracy ( BUiAD IPN z WPA SBU. Nadto dyrektor BUiAD, dr Zbigniew Nawrocki, naczelnik OBUiAD we Wrocawiu, dr hab. Tomasz Balbus, spotkali si (w dniu 4 listopada) na Litwie z dyrektorem Archiwum Specjalnego, Ovidijusem Leverisem, dyrektor generaln Centrum Badania Eksterminacji i Ruchu Oporu Mieszkacw Litwy w Wilnie, Teres Birut Burauskaite, oraz dyrektorem tamtejszego

16

departamentu bada naukowych, dr. Arunasem Bubnysem. W trakcie tego spotkania omwione zostay zasady wsppracy midzy stron polsk i litewsk w zakresie wzajemnej wymiany dokumentacji komunistycznej bezpieki dotyczcej represjonowania obywateli Polski i Litwy; kwestia przejcia do zasobu Instytutu kopii akt z represjami sowieckimi wobec onierzy AK i dziaaczy Delegatury Rzdu RP oraz zasady przygotowywania wsplnych wydawnictw rdowych. Podjta zostaa rwnie wsppraca oraz nawizane zostay robocze kontakty z Fundacj Badania Zbrodni Komunistycznych w Tallinie (Estonia), z hiszpaskim Centro Documental de la Memoria Histrica w Salamance oraz z czeskim Archiwum Sub Bezpieczestwa w Pradze. Bardzo wana okazaa si wsppraca z Midzynarodow Sub Poszukiwawcz w Bad Arolsen, dziki ktrej uruchomiona zostaa w BUiAD w Warszawie baza danych zawierajca informacje o losach ofiar II wojny wiatowej. Zauway naley, e w ramach staej wsppracy roboczej midzy IPN a BStU w dniu 11 marca 2009 r. odbya si w Berlinie prezentacja niemieckiego wydania przygotowanej w BEP IPN ksiki Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 19441991, zredagowanej przez ukasza Kamiskiego, Krzysztofa Persaka, Jensa Giesekea, wydanym przez Vandenhoeck&Ruprecht w Gttingen w 2009 r. Kontynuowana bya wsppraca zwizana z realizacj wsplnego projektu IPN i BStU dotyczcego powstania sownika poj archiwalnych byych sub bezpieczestwa PRL i NRD. Kontakty z Instytutem Gaucka podtrzymuje rwnie OBUiAD we Wrocawiu. Kierownik RUiIN we Wrocawiu, Katarzyna Pawlak-Weiss, jest czonkiem zespou realizujcego projekt sownika. W dniu 23 czerwca 2009 r. odbyo si w Berlinie spotkanie z przedstawicielami sieci instytucji partnerskich z Bugarii, Czech, Niemiec, Polski, Rumunii, Sowacji i Wgier. W spotkaniu tym Instytut Pamici Narodowej reprezentowali zastpca prezesa, dr Franciszek Gryciuk, oraz dyrektor Biura Edukacji Publicznej, dr ukasz Kamiski. W czasie roboczej czci spotkania omwiona zostaa aktualna sytuacja w zakresie rozliczenia komunistycznej przeszoci w poszczeglnych pastwach, dyskutowano take nad projektem wsplnej wystawy. Przedstawiciele 7 instytucji partnerskich jednogonie powierzyli Instytutowi Pamici Narodowej przewodniczenie tej sieci w 2010 r. IPN zorganizowa w dniu 3 marca 2009 r. w Parlamencie Europejskim w Brukseli konferencj upamitniajc posta rotmistrza Witolda Pileckiego przy wspudziale eurodeputowanej, Ewy Tomaszewskiej, oraz gocia specjalnego, profesora Michaela R. D. Foota. Na konferencji prezentowany by albumu Rotmistrz Witold Pilecki 19011948 Jacka Pawowicza oraz dwujzyczna strona internetowa www.en.pilecki.ipn.gov.pl www.en.pilecki.ipn.gov.pl. Rwnie dr Wadysaw Buhak reprezentowa Instytut Pamici Narodowej na publicznym wysuchaniu w Parlamencie Europejskim w Brukseli nt. European Conscience and Crimes of Totalitarian Communism. 20 Years After, ktre odbyo si 18 marca 2009 r., a dr Magorzata Ptasiska-Wjcik reprezentowaa Instytut Pamici na XXXI sesji Staej Konferencji Muzew, Archiww i Bibliotek Polskich na Zachodzie w dniach 1013 wrzenia 2009 r. W dniu 31 marca 2009 r. odbyo si spotkanie prezesa IPN z przedstawicielami Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie (USA), dyrektorem Programw Archiwalnych, dr. Radu Ioanidem, Alin Skibisk oraz pierwszym sekretarzem do spraw politycznych ambasady USA, Craigiem Conwayem. Na spotkaniu omwiono najwaniejsze przedsiwzicia IPN dotyczce tematyki ydowskiej, w szczeglnoci akcj ycie za ycie i konferencj Polski i ydowski ruch oporu, oraz sposb wsppracy archiwalnej midzy instytucjami i harmonogram wdraania systemu INDEX. Spotkanie zakoczyo si wspln deklaracj prezesa IPN i dyrektora Ioanida w sprawie przyjacielskiej i dobrej wsppracy w przyszoci, ktra ma zaowocowa wspln prac nad opisaniem historii Polakw i ydw.

17

Nastpnie 15 grudnia 2009 r. w Muzeum Holokaustu (United States Holocaust Memorial Museum) zostaa podpisana umowa o wsppracy archiwalnej. Umowa dotyczy wzajemnej wymiany zdigitalizowanych materiaw archiwalnych. Szczeglnie cenne dla polskiej strony bd zbiory filmw i zdj z zasobw Muzeum Holokaustu. Podczas spotka obie strony wymieniy si dowiadczeniami z zakresu dziaa naukowych i edukacyjnych. Tego samego dnia prezes IPN spotka si z ambasadorem RP w Waszyngtonie, Robertem Kupieckim, oraz z Zofi Korbosk. W dniu 17 grudnia podpisano umow o wsppracy naukowej i edukacyjnej z Woodrow Wilson International Center for Scholars. Umowa ta dotyczya wsppracy w realizacji programw badawczych i wzajemnej pomocy w upowszechnianiu wynikw bada naukowych. Strony bd wsplnie organizoway seminaria i konferencje naukowe, wsplnie edytoway opracowania i dokumenty historyczne oraz realizoway przedsiwzicia edukacyjne czy wystawy. Instytut Pamici Narodowej i Woodrow Wilson Center podejm wspprac przy realizacji projektu majcego na celu tumaczenie, digitalizacj i publikacj wybranych odtajnionych dokumentw na temat historii Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Ukadu Warszawskiego oraz polskich sub specjalnych. Zagadnienia te bd dotyczy midzy innymi terroryzmu, szpiegostwa, roli policji politycznej we wspieraniu dyktatury, a take zdolnoci systemu totalitarnego do dawienia oporu. Pierwsza cz dokumentw dotyczcych Ukadu Warszawskiego ukae si w 2010 r. (tumaczenia pierwszych dokumentw udostpnione zostay na witrynie internetowej WWC). Podczas pobytu w Nowym Jorku delegacja IPN gocia w YIVO Institute for Jewish Research (Instytut Bada ydowskich) oraz Museum of Jewish Heritage (Muzeum Dziedzictwa ydowskiego). Prezes IPN spotka si take z przedstawicielami Instytutu Pisudskiego (ubiegorocznego laureata nagrody Kustosza Pamici Narodowej), a w tym z jego prezes, Magd Kapucisk. W siedzibie Instytutu Pisudskiego delegacja zaprezentowaa dziaalno IPN podczas otwartego spotkania z Poloni. Prezes IPN spotka si te z przedstawicielami nowojorskiej Polonii amerykaskiej, prezesem Frankiem Milewskim oraz prezes, Boen Kamisk. W dniu 8 lipca 2009 r. prezes IPN, Janusz Kurtyka, spotka si z ambasadorem Izraela w Polsce, Zvi Rav-Nerem, ktremu towarzyszy attach kulturalny ambasady. Podczas spotkania prezes Kurtyka omwi dotychczasow wspprac midzy IPN a Instytutem Yad Vashem, odbywajc si na polu archiwalnym, oraz dziaalno badawcz IPN dotyczc stosunkw polsko-ydowskich. Ambasador Zvi Rav-Ner wyrazi swoje uznanie dla pracy Instytutu oraz dla zaangaowania we wspprac z Yad Vashem. W nastpstwie tej wizyty w Izraelu w dniu 18 listopada 2009 r. odbyo si spotkanie prezesa IPN z kierownictwem Instytutu Yad Vashem, podczas ktrego doszo do przekazania materiaw archiwalnych w ramach obowizujcych umw. IPN przekaza Instytutowi Yad Vashem okoo 20 tys. klatek mikrofilmw, dotyczcych losu polskich ydw (w czerwcu br. przekazano 10 tys. klatek mikrofilmw), strona izraelska przekazaa IPN ponad 28 tys. zmikrofilmowanych materiaw archiwalnych. Instytut Pamici stara si pogbia kontakty zarwno z Poloni zamieszka w wiecie zachodnim, jak i mniejszociami narodowymi zamieszkaymi na Wschodzie. W dniach 1619 padziernika prezes IPN wraz z delegacj szefw poszczeglnych pionw Instytutu przebywa w Chicago na zaproszenie Kongresu Polonii Amerykaskiej (PAC Polish American Congress). W dniu 16 padziernika delegacja IPN wzia udzia w obradach dorocznego Zjazdu Polonii Amerykaskiej, dotyczcych szans i wyzwa stojcych przed spoecznoci polsk w USA w XXI wieku. W dniu 17 padziernika podczas spotkania dyrektorw krajowych PAC miaa miejsce czterogodzinna dyskusja powicona kwestiom lustracyjnym oraz szansom wsppracy IPN i Kongresu w tej dziedzinie. W jej trakcie przedstawiciele Instytutu odpowiedzieli na wiele pyta nurtujcych Polakw mieszkajcych w Ameryce oraz przedstawili stan prawny oraz moliwoci i zasady korzystania z akt archiwalnych zgromadzonych w archiwach Instytutu Pamici Narodowej. Przedstawiono take plany IPN, obejmujce m.in. projekty naukowo-badawcze zwizane z infiltracj i dziaaniami przestpczymi wobec polskich rodowisk

18

emigracyjnych, podejmowanymi przez wywiad PRL. W dniu 18 padziernika prezes IPN spotka si z prezesem PAC, Frankiem Spul. W toku rozmowy przedyskutowano kierunki i szczegy wsppracy. Jednoczenie IPN pozyska do swoich archiww wiele cennych wiadectw i materiaw dotyczcych Solidarnoci Walczcej oraz dokumentw z prywatnych kolekcji Polakw mieszkajcych w USA. Kolejny raz prezes IPN spotka si z Poloni oraz Zarzdem Instytutu Pisudskiego podczas grudniowego pobytu. Pracownicy OBUiAD w Katowicach podejmowali wspprac w ramach przygotowywanej publikacji rdowej z Instytutem Sikorskiego w Londynie, Bibliotek Polsk w Londynie i brytyjskim Ministerstwem Obrony. W jej wyniku uzyskano kserokopie materiaw. W powyszej sprawie nawizano rwnie wspprac z Ambasad Szwajcarii w Warszawie oraz polskimi instytucjami i organizacjami w Szwajcarii. W swoich dziaaniach edukacyjno-popularyzatorskich bardzo du wag Biuro Edukacji Publicznej IPN przywizuje do kontaktw z Poloni. Najwaniejsz z propozycji jest Program Polonijny skierowany do nauczycieli polonijnych oraz nauczycieli polskich pracujcych poza krajem. W lipcu 2009 r. odbyy si III Polonijne Spotkania z Histori Najnowsz dwutygodniowy, intensywny kurs najnowszej historii Polski i nowoczesnych metod jej nauczania. W kursie wzili udzia nauczyciele z polskich placwek edukacyjnych na Biaorusi, otwie, Sowacji, Ukrainie, Wgrzech, w Argentynie, Estonii, Francji, Grecji, Kanadzie, Niemczech, Rosji, USA i Wielkiej Brytanii. Pracownicy OBEP w Biaymstoku kontynuowali wspprac z Domem Kultury Polskiej w Wilnie, w jej ramach organizowane byy cykliczne spotkania w ramach przegldu filmowego Kino Pamici. Polskie miesice. Co dwa miesice w Domu Polskim w Wilnie i Ejszyszkach lub Solecznikach wywietlany by film dotyczcy najnowszych dziejw Polski. Kady pokaz poprzedzony by stosownym wykadem przygotowanym przez pracownika Instytutu. Spord dziaa OBEP w Biaymstoku skierowanych do rodowiska polskiego na Litwie w minionym roku najwikszym wydarzeniem byy midzynarodowe uroczystoci obchodw 65. rocznicy Operacji Ostra Brama, ktre odbyy si w dniach 45 lipca 2009 r. w Biaymstoku i Wilnie z udziaem prezesa IPN, dr. hab. Janusza Kurtyki, polskiego korpusu dyplomatycznego w Wilnie i przedstawicieli organizacji kombatanckich w Polsce i na Litwie, w ktrych cznie uczestniczyo ok. 1000 osb. Pracownicy BEP i OBEP IPN docierali z zajciami, szkoleniami i wystawami take do innych pastw, m.in. do Szwecji, Grecji, na Wgry, Biaoru i Ukrain. W padzierniku kilkunastu nauczycieli polskich pracujcych poza krajem (w Grecji, Niemczech, Norwegii, Rosji, USA, Wielkiej Brytanii oraz na Biaorusi, otwie, Sowacji, Ukrainie i Wgrzech) wzio udzia szkoleniu przygotowujcym do projektu Opowiem Ci o Wolnej Polsce. Dla uczniw szk polonijnych odwiedzajcych Warszaw przygotowano specjalny program wycieczek historycznych. Biuro Edukacji Publicznej nawizao take kontakty z osobami przygotowujcymi w MEN propozycje podstawy programowej dla szk polskich za granic. Podstawa ta bya prezentowana i dyskutowana podczas organizowanych przez IPN spotka dla nauczycieli polskich pracujcych za granic. Wsppraca midzynarodowa to take zagraniczne prezentacje wystaw przygotowanych przez Instytut Pamici Narodowej, wystawa Zbrodnia katyska (BEP Centrala) prezentowana bya m.in. w Kownie, Kajpedzie i Szawlach na Litwie, wystawa PRL tak daleko, tak blisko (BEP Centrala i OBEP Warszawa) na Wgrzech (Budapeszt, Kesthely), w Szwecji (Sztokholm) i USA (Woodrow Wilson Center w Waszyngtonie), wystawa Polacy ratujcy ydw w czasie zagady. Pomoc Polakw dla ludnoci ydowskiej w Maopolsce w latach 19391945 (OBEP Rzeszw) w Muzeum Massuah w Izraelu, w trakcie ktrej miaa miejsce prezentacja ksiki Mateusza Szpytmy The Risk of Survival, oraz wystawa Solidari cu Romania (Solidarni z Rumuni) (OBEP Pozna) w miejscowociach Cluj, Sighietu, Marmatie, Timisoara w Rumunii.

19

Pracownicy IPN uczestniczyli w 2009 r. w kilkunastu zagranicznych konferencjach naukowych, ktrych cz bya zorganizowana przez wymienione wyej instytucje partnerskie. Do najwaniejszych naleay m.in. Promocja wartoci demokratycznych i przestrzeganie praw czowieka w dziaalnoci sub specjalnych (Kijw 24 kwietnia 2009; uczestnik z IPN: Andrzej Pieczunko); Dowiadczenia krajw postkomunistycznych w zakresie archiww komunistycznych sub specjalnych (Praga 2627 maja 2009; uczestnicy z IPN: Andrzej Pieczunko, Wojciech Sawicki); Rola KGB w Europie rodkowo-Wschodniej (Waszyngton 2021 sierpnia 2009, organizator: Woodrow Wilson Center, uczestnicy z IPN: dr ukasz Kamiski, dr Wadysaw Buhak); Coming to Terms With the Past as a Foundation of Democratization: 20 Years Since the Disclosure of the Secret Protocols of the Nazi-Soviet Pact (Tallin 1718 wrzenia 2009; organizator: Estonian Foreign Policy Institute; uczestnik z IPN: dr Krzysztof Persak); Twenty Years after the Fall. Reapprisal of the End of Communism (Rzym, 910 padziernika 2009; organizator: Instituto Gramsci; uczestnik z IPN: dr ukasz Kamiski); Addressing the challenge of declassification archival materials in Ukraine: towards a strategic partnership between the government and civil society (Jata, 19 padziernika 2009; uczestnicy z IPN: dr Rafa Lekiewicz i Andrzej Pieczunko); Fourth round of NATO-Ukraine Staff Talks in Intelligence and Security Sector Reform in Ukraine under JWGDR (Jata 20 padziernika 2009; uczestnicy z IPN: dr Rafa Lekiewicz i Andrzej Pieczunko). Spord innych dziaa edukacyjnych o charakterze midzynarodowym warto wymieni seminarium dla ukraiskich nauczycieli historii Nauczanie historii i relacji z ssiadami (56 kwietnia 2009) zorganizowane we wsppracy z Ambasad RP w Kijowie, Uniwersytetem im. Borysa Hrinczenki i Ukraiskim Instytutem Pamici Narodowej (spotkaniu towarzyszya prezentacja wystawy przygotowanej przez OBEP Lublin PolacyUkraicy 19391947), na spotkaniu IPN reprezentowali: Agnieszka Rudziska, zastpca dyrektora BEP, Agnieszka Jaczyska i Mariusz Zajczkowski z OBEP Lublin, oraz konferencj edukacyjn Wok okrgego stou (2425 kwietnia 2009), ktra miaa miejsce w Budapeszcie. Konferencji tej towarzyszya prezentacja wystawy PRL tak daleko, tak blisko przygotowana w ramach uroczystoci zwizanych z jubileuszem 35-lecia istnienia Szkolnego Punktu Konsultacyjnego przy Ambasadzie RP w Budapeszcie. BEP IPN reprezentowali: dr Andrzej Zawistowski, Kamila Sachnowska i Rafa Pkaa, ktrzy przeprowadzili wykady, prelekcje, lekcje oraz warsztaty wok zagadnie zwizanych z upadkiem komunizmu w Polsce. W ramach obchodw 70. rocznicy agresji sowieckiej na Polsk w dniach 1718 wrzenia 2009 r. miaa miejsce akcja edukacyjna przeprowadzona w szkoach Wilna oraz rejonw wileskiego i solecznickiego na Litwie. Grupa edukatorw z IPN oraz nauczycieli wsppracujcych z Instytutem przygotowaa i przeprowadzia na prob Stowarzyszenia Wsplnota Polska lekcj powicon agresji ZSRR na Polsk 17 wrzenia 1939 r. i konsekwencji realizacji paktu Ribbentrop-Mootow. Jedna z prowadzonych lekcji bya hospitowana przez przedstawiciela Ministerstwa Edukacji Litwy. Po jej zakoczeniu na rce edukatorki z IPN zostay zoone gratulacje i podzikowania za interesujce przedstawienie omawianego problemu. W dniach 2829 maja 2009 r. w Krakowie oraz 810 listopada 2009 r. w Moskwie odbyy si kolejne spotkania uczestnikw Polsko-Rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych. Wrd uczestnikw skadu polskiej czci Grupy w pracach udzia bierze Dariusz Gabrel, dyrektor Gwnej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (powoany w 2008 r. w skad grupy przez ministra spraw zagranicznych). Celem i zadaniem prac grupy s dziaania zmierzajce do wzajemnego zrozumienia odmiennych ocen spraw trudnych z przeszoci w tym sprawy zbrodni w Katyniu. Podczas spotka grupy wypracowano propozycj, aby Polska i Rosja, jak rwnie czynniki decyzyjne tych pastw podjy m.in. kroki na rzecz zachowania pamici o zbrodni w Katyniu i jej ofiarach.

20

3. Wybrane inicjatywy Instytutu Pamici Narodowej w ramach obchodw rocznic przypadajcych w 2009 r.
Rok 2009 to czas znaczcych rocznic w historii Polski, dlatego Instytut Pamici Narodowej jako pierwsza i jedyna instytucja ju wiosn 2008 r. opracowa i przekaza wadzom pastwowym (prezydentowi, premierowi RP i szefowi MSZ) kompleksow propozycj obchodw i propozycje hase przewodnich uroczystoci Zaczo si w Polsce i First to fight. Hasa te zostay wykorzystane przez rzd jako oficjalne hasa obchodw rocznicowych. Instytut Pamici Narodowej bardzo aktywnie wczy si w obchody rocznicowe zarwno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym, organizujc przedsiwzicia o charakterze naukowym i edukacyjnym zwizane z rocznic pocztku upadku systemu komunistycznego w Europie rodkowoWschodniej (symboliczny czerwiec 1989), kampani polsk z wrzenia 1939 r. czy z Rokiem Stefana Korboskiego. W ramach tych rocznic zorganizowane zostay konferencje, sesje naukowe i popularnonaukowe, wystawy, jak rwnie kierowane bezporednio do szk szkolenia, lekcje i wykady, przygotowywane przez pracownikw pionu naukowego i archiwalnego IPN. W zwizku z rocznicami wydano kilkadziesit ksiek. Niej zostay zaprezentowane przykadowe dziaania zwizane z rocznic Wrzenia 1939 r. i Czerwca 1989 r. (peen wykaz dziaa znajduje si w odpowiednich zacznikach Aneksu).

Dziaania zwizane z rocznic Wrzenia 1939 r.

Konferencje 1. Sympozjum naukowe Wielu 1 wrzenia 1939 r. (d, 18 V 2009, organizacja: OBEP d, burmistrz Wielunia i starosta powiatu wieluskiego). 2. Konferencja popularnonaukowa 70. rocznica Bitwy pod Mokr i wybuchu II wojny wiatowej na Ziemi Kobuckiej (Kobuck, 28 VIII 2009, organizacja: OBEP Katowice, Starostwo Powiatowe w Kobucku, Gmina Kobuck i Zesp Szk nr 3 w Kobucku). 3. Konferencja Wrzesie 1939 roku na Podkarpaciu (Rzeszw, 8 IX 2009, organizacja: OBEP Rzeszw, Wojewdzki Dom Kultury w Rzeszowie, Placwka andarmerii Wojskowej w Rzeszowie). 4. Konferencja popularnonaukowa Militarne i polityczne aspekty kampanii polskiej 1939 r. z perspektywy 70-lecia (Wrocaw, 2425 IX 2009, organizacja: OBEP Wrocaw, Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocawskiego i Koo Naukowe Historykw Wojskowoci). 5. Midzynarodowa konferencja naukowa Od wojny do wolnoci. Wybuch i konsekwencje II wojny wiatowej 19391989 (Gdask, 56 X 2009, organizacja: OBEP Gdask, Uniwersytet Gdaski, Muzeum II Wojny wiatowej, Europejskie Centrum Solidarnoci, Urzd Miejski w Gdasku). Wystawy 1. 1939 BEP Centrala. 2. A wic wojna!!! Ludno cywilna we wrzeniu 39 OBEP Lublin. 3. Bdcie bez litoci. Polityka niemieckich wadz okupacyjnych wobec ludnoci polskiej w dystrykcie radomskim 19391945 OBEP Lublin, Delegatura w Radomiu. 4. Pierwsza odsona. Okupacja niemiecka na Kaszubach i Kociewiu w 1939 r. OBEP Gdask. 5. Podkarpacki wrzesie 1939 r. OBEP Rzeszw.

21

6. Sowiecka agresja 17 IX 1939 r. na ziemiach Polski pnocno-wschodniej OBEP Biaystok. 7. Woldenberg. Jenieckie losy oficerw Wrzenia OBEP Szczecin. Wydawnictwa 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 19392009 17 wrzenia. 70. rocznica sowieckiej agresji na Polsk, Biaystok 2009. A wic wojna... Ludno cywilna we wrzeniu 1939 r., Warszawa 2009. Bbnik G., Mikow w pocztkach II wojny wiatowej, Mikow 2009. Okaleczone miasto Warszawa 39. Wojenne zniszczenia obiektw stolicy w fotografiach Antoniego Snawadzkiego, oprac. M. Majewski, Warszawa 2009. Smyczek J., Listy z Wehrmachtu, oprac. Sebastian Rosenbaum, Katowice 2009. Wardzyska M., By rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczestwa w Polsce Intelligenzaktion, Warszawa 2009. Wielu 1 IX 1939 r., red J. elazko, A. Ossowski, d 2009. Wielu by pierwszy. Bombardowania lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu 1939 r., red. J. Wrbel, d 2009. Wyrzykowski K., Zajczkowski S., upaszka 1939, Warszawa 2009. Zagada polskich elit. Akcja AB-Katy, wydanie II poprawione, Warszawa 2009. Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej Wojna i powstanie (nr 89, 2009 r.; dodatek: pyta DVD z filmami: PAST-a 1944 i W lasach Pianicy). Pami i Sprawiedliwo nr 14 powicony okupacji niemieckiej i sowieckiej ziem polskich.

Inne wybrane dziaania 1. Oglnopolski projekt edukacyjny Kamienie pamici Znajd bohatera Wrzenia. 2. Gra miejska Szlakiem cywilnej obrony Warszawy. 3. 70. rocznica sowieckiej agresji na Polsk. Akcja edukacyjna na Litwie Stowarzyszenia Wsplnota Polska i Biura Edukacji Publicznej IPN. 4. Rajdy historyczne, m.in. ladami obrocw miasta w 70. rocznic bohaterskiej obrony Biaegostoku przed agresj hitlerowsk 15 IX 1939 r., V rajd historyczny Szlakiem Pamici Fortyfikacje obronne na lsku we wrzeniu 1939 roku, Rajd historyczny Szlakami walk wojny obronnej 1939 roku w regionie witokrzyskim. 5. Uruchomienie portalu internetowego www.1wrzesnia39.pl/www.17wrzesnia39.pl. 6. Warsztaty dla nauczycieli i uczniw. 7. Prelekcje i wykady. 8. Lekcje z historii najnowszej A wic wojna... polski wrzesie 1939 roku. 9. Pami 39 gra edukacyjna.

Dziaania zwizane z rocznic Czerwca 1989 r.

Konferencje 1. Sesja popularnonaukowa 1989. Narodziny wolnoci: wybory czerwcowe 1989 roku w Koszaliskiem (Koszalin, 2 VI 2009 r., organizacja: OBEP Szczecin, Archiwum Pastwowe w Koszalinie, Muzeum w Koszalinie i koszaliska Biblioteka Publiczna im. J. Lelewela). 2. Sesja popularnonaukowa Sukces by peny (d, 3 VI 2009, organizacja: OBEP d, Zarzd Regionu Ziemi dzkiej NSZZ Solidarno, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddzia w odzi i Instytut Europejski w odzi). 3. Konferencja naukowa Upadek systemu komunistycznego na Grnym lsku (Katowice, 4 VI 2009, organizator: OBEP Katowice).

22

4. Konferencja naukowa Spoeczestwo Polski pnocno-wschodniej wobec przemian ustrojowych w latach 19892009 (OlsztynBiaystok, 45 VI 2009, organizacja: OBEP Biaystok, Delegatura w Olsztynie, Sejmik Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego, Sejmik Wojewdztwa Podlaskiego, Zarzd Regionu Warmisko-Mazurskiego NSZZ Solidarno, Zarzd Regionu Podlaskiego NSZZ Solidarno). 5. Konferencja Wybory 1989 r. w Polsce poudniowo-wschodniej (acut, 8 VI 2009, organizacja: OBEP Rzeszw, Zarzd Regionu NSZZ Solidarno Region Rzeszowski, Muzeum Zamek w acucie i Oddzia Okrgowy NBP w Rzeszowie). 6. Midzynarodowa konferencja naukowa 19892009. Dwadziecia lat po obaleniu komunizmu w Polsce i Czechosowacji (Wrocaw, 30 IX 2009, organizacja: OBEP Wrocaw i Oddzia Okrgowy Katolickiego Stowarzyszenia Civitas Christiana we Wrocawiu). Wystawy 1. 1989. Narodziny wolnoci. Wybory czerwcowe 1989 roku w Szczecinie OBEP Szczecin. 2. Olsztyski Czerwiec 89 OBEP Biaystok, Delegatura IPN w Olsztynie. 3. Pamitny rok 1989 OBEP d. 4. Wybory 89 OBEP Rzeszw. 5. Wybory 1989 r. OBEP Biaystok. 6. Wybory czerwcowe 1989 r. Bydgoszcz-Toru-Wocawek OBEP Gdask, Delegatura w Bydgoszczy. Wydawnictwa 1. Olsztyski Czerwiec 89, Olsztyn 2009. 2. Suba bezpieczestwa wobec przemian politycznych 19881990. Region dzki, wstp, wybr i oprac. S. Pilarski, Warszawa 2009. 3. Wybory 89 w Polsce poudniowo-wschodniej w dokumentach SB, wstp J. Borowiec, D. Iwaneczko, wybr i oprac. J. Borowiec, Warszawa-Rzeszw 2009. 4. Year of 1989 Freedom, Warszawa 2009. 5. Zmierzch dyktatury. Polska lat 19861989 w wietle dokumentw, tom I (lipiec 1986 maj 1989), wybr, wstp i oprac. A. Dudek, Warszawa 2009, 6. Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56 (100101), powicony dekadzie 19791989. Inne wybrane dziaania 1. 2. 3. 4. 5. Uruchomienie strony internetowej www.rok1989.pl (take w jzyku angielskim). Projekt 89-ty o 89-tym Szczecin, 4 czerwca 2009. Prelekcje i wykady. Lekcje z historii najnowszej W samo poudnie wybory 4 czerwca 1989. Patronowa koncertowi Jazz Jamboree Jazz muzyk wolnoci Jacek Karczmarski dwadziecia lat po Warszawa, 13 grudnia 2009 r.

23

4. Sekretariat Prezesa IPN

Sekretariat Prezesa to komrka organizacyjna kierowana przez dyrektor Dorot Koczwask-Kalit, realizujca swoje zadania poprzez pracownikw zatrudnionych w Wydziale Obsugi Biecej (11 osb), Wydziale Informacji i Komunikacji Spoecznej (9 osb) oraz Samodzielnej Sekcji ds. Serwisw Internetowych (powstaa na mocy zarzdzenia z dnia 15 lipca 2009 r. prezesa IPN w sprawie zmiany regulaminu organizacyjnego), w ktrej zatrudnionych jest 7 osb. Do zada Wydziau Obsugi Biecej naley obsuga administracyjno-biurowa prezesa IPN, zastpcw prezesa oraz Kolegium. Natomiast dziaania merytoryczne Wydziau Informacji i Komunikacji Spoecznej oraz Samodzielnej Sekcji ds. Serwisw Internetowych, opisane zostay niej.

Wydzia Informacji i Komunikacji Spoecznej oraz Samodzielna Sekcja ds. Serwisw Internetowych
Celem istniejcego Wydziau jest prowadzenie profesjonalnej polityki komunikacyjnej, dotarcie do jak najszerszych krgw spoecznych z misj Instytutu, tym samym ksztatowanie poprzez media i inne rodki komunikacji pozytywnego wizerunku Instytutu w przestrzeni publicznej. Zesp realizuje w ramach wydziau nastpujce zadania zwizane z komunikacj zewntrzn, jak i wewntrzn Instytutu: 1) informacyjne relacje z mediami; rodowiskami; szeroko pojt publicznoci; z poszczeglnymi pionami wewntrz Instytutu. 2) promocyjne zwizane cile z dziaaniami BEP w zakresie wydawnictw, sesji, wystaw oraz innymi pionami; zwizane z dziaaniami podjtymi przez Sekretariat Prezesa w ramach kampanii spoeczno-edukacyjnych. W ramach prac zespou prowadzone s dziaania zwizane z biecymi relacjami z mediami, monitorowaniem mediw, z prowadzeniem stron internetowych, obsug wydarze specjalnych, obsug wydarze zagranicznych, obsug biec, wspprac z oddziaowymi komrkami informacyjnymi, doradztwem strategicznym. Jednym z najwaniejszych wydarze specjalnych przygotowywanych przez Wydzia jest uroczysto wrczania nagrd prezesa IPN, Kustosz Pamici Narodowej. Nagroda przyznawana jest od 2002 r. za szczeglnie aktywny udzia w upamitnianiu historii narodu polskiego w latach 19391989, a take za dziaalno publiczn zbien z ustawowymi celami Instytutu Pamici Narodowej. Celem Nagrody jest przywracanie szacunku dla narodowej przeszoci, chronienie wartoci, dziki ktrym Polska przetrwaa przez lata zniewolenia. Kustosz przyznawany jest osobom fizycznym lub instytucjom na corocznej uroczystej gali. Prezentowanie efektw dziaalnoci Instytutu w poczeniu z wanymi wydarzeniami z najnowszej historii daje moliwo szerokiego i wszechstronnego pokazania rzeczywistej pracy Instytutu, jednoczenie speniajc jedno z podstawowych zada nalecych do tej instytucji edukowanie spoeczestwa. Do ciekawszych inicjatyw (dziaanie zorganizowane we wsppracy z pionem archiwalnym i edukacyjnym) Instytutu mona zaliczy udzia w Nocy Muzew. We wszystkich miastach Polski, w ktrych odbywaa si Noc Muzew, IPN otworzy swoje archiwa i siedziby. W ramach warszawskiej Nocy Muzew mona byo zobaczy:

24

Centrum Edukacyjne IPN, a w nim: wystaw Najnowsza historia Polski w odcinkach 19391989 zwiedzajcy mogli cofn si w czasie do wrzenia 1939, a nastpnie przey swego rodzaju podr przez histori a do roku 1989 za pomoc m.in. multimediw oraz projekcji filmw historycznych przygotowanych przez pracownikw IPN. Archiwum IPN (BUiAD) po raz pierwszy udostpnione szerszej publicznoci, a w nim: prezentacj wybranych archiwaliw i metod pracy pionu archiwalnego IPN oraz dwie wystawy: Twarze warszawskiej bezpieki oraz PRL tak daleko, tak blisko. Wystaw plenerow Fotograa bez cenzury 19761989, powiecon fotograi, ktra dokumentowaa rzeczywisto PRL-u w opozycji do fotografii oficjalnej.

Wrd opisanych narzdzi informowania o dziaalnoci Instytutu znalazy si take: stoiska promocyjne z katalogami publikacji IPN, przewodnik po IPN, informatory, foldery, ulotki, gadety promujce stron internetow Instytutu. Dodatkow atrakcje stanowia moliwo wydrukowania na powielaczu (tak jak dawniej w podziemnych drukarniach) informacji o IPN oraz kolejnym projekcje Instytutu dotyczcym niezalenej kultury w PRL. Zorganizowano konferencj prasow, udzielono kilku wywiadw, informacje znalazy si na stronach internetowych IPN oraz wielu innych portalach. Podjto wspprac z innymi instytucjami w sprawie wzajemnego promowania wystaw. Instytucje te ze wzgldu na podobny charakter dziaalnoci oraz blisko miejsca byy dobrymi partnerami do rozpowszechnienia tej akcji. Naleay do nich m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego, Gabinet Numizmatyczny, Mennica Pastwowa, Muzeum Woli, Oddzia Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Dom Spotka z Histori, Muzeum Historyczne m.st. Warszawy. IPN po raz pierwszy wczy si w oglnopolsk Noc Muzew. Inicjatywa oraz sposb jej realizacji spotkay si z pozytywnymi ocenami zwiedzajcych, ktrzy swoje wpisy zamiecili w Ksidze pamitkowej. Jednym z waniejszych dziaa podjtych w 2009 r. jest projekt pt. Rok Kultury Niezalenej realizowanym we wsppracy Centrali i oddziaw. Jego celem jest przypomnienie o tym, jak ogromne znaczenie w ksztatowaniu wiadomoci Polakw w czasach PRL miaa niezalena kultura. Z tym projektem wi si take dalej sigajce konotacje dotyczce roli kultury w yciu narodw, ksztatowaniu postaw ludzi. Ponadto pozwala on na przesunicie akcentw z tzw. teczek na rzeczywiste pole dziaa badawczych IPN. rodowiska artystyczne, dziennikarskie, ich rola w okresie PRL znajdzie bowiem odbicie w przygotowywanych przez instytut pracach naukowych, sesjach, dyskusjach zupenie nieznanych szerszej opinii publicznej. Patronat nad tym projektem obj minister kultury i dziedzictwa narodowego. Projekt Rok Kultury Niezalenej ma form cyklu imprez, ktre odbywaj si od poowy 2009 i potrwaj do poowy 2010 r. Wydarzenia kulturalne s organizowane w caej Polsce, w miejscach, gdzie znajduj si oddziay i delegatury. Poprzez wystawy, sesje, konferencje, koncerty, spektakle teatralne przypominane s poszczeglne dziedziny niezalenej dziaalnoci kulturalnej, takie jak film, teatr, muzyka, literatura, sztuki plastyczne. Wydane zostan publikacje albumowe, ktre bd tworzy unikaln seri wydawnicz, trwale dokumentujc dorobek kultury niezalenej. W serii uka si m.in. albumy o znaczkach, prasie podziemnej, wydawnictwach, fotografii, teatrze, sztukach plastycznych, kulturze niezalenej w kociele, zwizkach emigracji ze rodowiskami kultury niezalenej itp. W projekt ten zostay zaangaowane organizacje skupiajce rodowiska niezalene lat osiemdziesitych, Stowarzyszenie Pokolenie, Stowarzyszenie NZS 80, Stowarzyszenie Wolnego Sowa oraz wadze regionalne. Uruchomiony zosta portal internetowy www.kulturaniezalezna.pl oraz podjta zostaa wsppraca na szerok skal z mediami. Wyprodukowano specjalny spot telewizyjny w ramach kampanii edukacyjnej informujcy o caym przedsiwziciu, przygotowane zostay ulotki, wywiady, dodatki do gazet, aby jak najszerzej dotrze do spoeczestwa.

25

W zwizku z 20. rocznic obalenia systemu komunistycznego w Polsce i Europie rodkowej zosta przygotowany portal www.rok1989.pl ukazujcy rol Polski w wydarzeniach 1989 na tle innych pastw regionu. Informacje opracowano take w jzyku angielskim. Z kolei w 70. rocznic wybuchu II wojny wiatowej zosta uruchomiony portal pod adresem www.1wrzesnia39.pl www.17wrzesnia39.pl take portal powiecony S. Korboskiemu www.1wrzesnia39.pl, www.korbonski.ipn.gov.pl Kolejna rocznica wprowadzenia 13 grudnia stanu wojennego zaowocowaa rnymi przedsiwziciami. Uruchomiony zosta w wersji angielskiej portal www.13grudnia81.pl Instytut www.13grudnia81.pl. Pamici Narodowej i Narodowe Centrum Kultury zorganizoway akcj spoeczno-edukacyjn Pamitaj o 13 grudnia, ktra miaa na celu przyblienie modym Polakom dramatycznych wydarze z okresu stanu wojennego. Jednym z jej elementw bya ksika Jacka Dukaja Wroniec, ktra opowiada o tamtych chwilach w niezwyky sposb, widziany oczami dziecka. W ramach tej akcji zostaa wydana pyta z piosenkami Kazika i z nagranymi fragmentami ksizki czytanymi przez Jana Peszka i gra edukacyjna Wroniec. Ponadto Instytut patronowa koncertowi powiconemu pamici Jacka Karczmarskiego w ramach koncertw Jazz Jamboree Jazz muzyk wolnoci Jacek Karczmarski dwadziecia lat po. Coroczn inicjatyw Modzi Pamitaj Instytut rwnie wspar swoim patronatem. W roku 2009 z udziaem IPN zostay wydane pyty o charakterze historyczno-edukacyjnym: 39/89 Zrozumie Polsk (ukasz Rostkowski L.U.C.), Pamitnik z Powstania Warszawskiego. Wydzia zorganizowa wraz z OBEP Warszawa konferencj upamitniajca rtm. Witolda Pileckiego w Parlamencie Europejskim i na Katolickim Uniwersytecie w Leuven, ktrej towarzyszya prezentacja wystawy i strony internetowej www.pilecki.ipn.gov.pl Zorganizowa www.pilecki.ipn.gov.pl. take wraz z BEP Dzie S. Korboskiego w Sejmie. Na t okoliczno IPN przygotowa album, wystaw oraz portal internetowy. Wczy si take w promocj filmu Rodzina Kowalskich w ramach projektu ycie za ycie, filmu Genera Nil oraz filmu Popieuszko. Wolno jest w nas. Uczestniczy w Targach Ksiki Historycznej, organizujc wystaw i cykle spotka z historykami. Przygotowa akcj ulotkowo-billboardow w ramach rocznicy odzyskania niepodlegoci 3989 oraz rocznicy Powstania Warszawskiego. We wsppracy z BEP opracowa Przewodnik IPN w jzyku polskim i angielskim oraz kalendarze na 2010 r. Wsporganizowa wystawy: o ksidzu J. Popieuszko Pomnaanie dobra w rocznic jego mierci, wystaw i panel dyskusyjny Polacy i Niemcy przeciwko komunistycznej dyktaturze z Fundacj Adenauera oraz z Fundacj Polsko-Niemieckie Pojednanie promocj programu Straty osobowe. Po raz drugi, w ramach promocji ksiki historycznej wraz Polskim Radiem i TVP ogosi konkurs na Najlepsz Ksik Historyczn Roku. Pod koniec roku wydzia uruchomi na portalu spoecznociowym Facebook profil Instytutu Pamici Narodowej. Ponadto kontynuowa wspprac z dotychczasowymi instytucjami. WIiKS wraz z Samodzieln Sekcj ds. Serwisw Internetowych stara si oddziaywa na opini publiczn, przekazujc jak najwicej informacji do mediw i na stron internetow www.ipn.gov.pl. www.ipn.gov.pl Ze sporzdzonego zestawienia (zob. tabela 1) wynika, e ilo przekazywanych informacji zwikszya si parokrotnie. Wprowadzono te nowe formy komunikowania, takie jak newsletter oraz zamieszczanie informacji i odpowiedzi na nie w zwizku z podejmowanymi przez Instytut akcjami spoecznymi.

26

Tabela 1. Niektre dane dotyczce liczby publikacji na stronie internetowej IPN w latach 20022009 2009 (stan na 2 grudnia 2009 r.) 1330 151 131 Pocz. roku 1525 Koniec roku 1824 36 (+ 10 odpowiedzi z gmin) 5 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 1048 132 82 Pocz. roku 1040 Koniec roku 1498 74 (+ 23 odpowiedzi z gmin) 3

Aktualnoci (dot. imprez IPN) Komunikaty prasowe Informacje o wydanych ksikach Newsletter wysyany do nastpujcej liczby adresatw Pisma prezesa IPN w sprawie dekomunizacji ulic Portale edukacyjne IPN (nowe) 14 25

987 237 37 31 35

851 117 59 Pocz. roku 346 Koniec roku 999 28

Nadto naley wspomnie, i Maria Dmochowska, zastpca prezesa IPN-KZpNP, zajmuje si koordynacj dziaalnoci Klubw Historycznych im. gen. Stefana Roweckiego Grota oraz prowadzeniem pierwszego z nich warszawskiego. Pierwszy Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego Grota powsta w Warszawie w lutym 2002 r. w wyniku porozumienia o wsppracy midzy wiatowym Zwizkiem onierzy Armii Krajowej a Instytutem Pamici Narodowej Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Do pocztku 2009 r. dziaao ju w caej Polsce, przy oddziaach IPN-KZpNP, dwadziecia klubw. W roku 2009 powstay dwa nowe: w Puawach (oddzia lubelski) i w Warszawie Biaoce (oddzia warszawski). Kluby te maj cznie ju kilka tysicy czonkw i sympatykw oraz okazay si wan i skuteczn form dotarcia do szerokich krgw spoecznych, w tym modziey i nauczycieli, a take kombatantw, z wiedz o Polskim Pastwie Podziemnym, SZP-ZWZ-AK i innych formacjach niepodlegociowych, o zbrodniach obu okupantw oraz o powojennym oporze wobec komunistycznej wadzy w Polsce (do 1989 roku). Bliska wsppraca ze rodowiskami kombatanckimi zaowocowaa m.in. powstaniem w IPN notacji filmowych o czonkach klubw i bya zacht do opracowywania przez nich, jako uczestnikw wydarze historycznych, wasnych wspomnie, a take do przekazywania do archiwum posiadanych dokumentw historycznych. Spotkania maj bogat opraw multimedialn, wywietlane s na nich filmy, pokazywane slajdy itp. Referaty wygaszaj historycy zarwno z IPN, jak i inni, czsto bardzo znani. Kilka spotka byo nagranych i emitowanych przez stacje radiowe i telewizyjne. Kluby maj swoje miejsce na stronie internetowej IPN-KZpNP [www.ipn.gov.pl/klub_ grota]. Trwaj przygotowania do uruchomienia wasnego portalu. Peny wykaz spotka 22 Klubw Historycznych im. gen. Stefana Roweckiego Grota znajduje si w Aneksie.

27

NAGRODA KUSTOSZ PAMICI NARODOWEJ

Nagroda zostaa ustanowiona w lipcu 2002 r. przez prezesa Instytutu Pamici Narodowej. Ma charakter honorowy, a jej laureaci otrzymuj tytu Kustosza Pamici Narodowej. Nagroda ma przywrci szacunek dla narodowej przeszoci, chronic wartoci, dziki ktrym Polska przetrwaa przez lata zniewolenia. Kapitua przyznaje Nagrod corocznie. Kapitule przewodniczy prezes Instytutu Pamici Narodowej. W skad Kapituy wchodz m.in. kolejni laureaci nagrody. Nagroda przyznawana jest instytucjom, organizacjom spoecznym i osobom fizycznym za szczeglnie aktywny udzia na rzecz upamitniania historii polskiego narodu w latach 19391989, a take za dziaalno publiczn zbien z ustawowymi celami Instytutu Pamici Narodowej. Laureaci 2009 r.
Eugenia Maresch, ks. Czesaw Wala, Ludwik Jerzy Rossowski, Zesp redakcyjny Zeszytw Historycznych, Instytut Jzefa Pisudskiego w Londynie i Instytut Jzefa Pisudskiego w Nowym Jorku

Projekt i wykonanie statuetki Pawe Erazmus

28

Dotychczasowi Laureaci
prof. Elbieta Zawacka prof. Tomasz Strzembosz Andrzej Zagrski w roku 2002

w roku 2003 prof. Janusz Kazimierz Zawodny (USA) Komisja Historii Kobiet w Walce o Niepodlego Studium Polski Podziemnej (Wielka Brytania) w roku 2004 prof. Wadysaw Bartoszewski Zesp redakcyjny edycji Zrzeszenie Wolno i Niezawiso w dokumentach Zofia Leszczyska w roku 2005 prof. Barbara Otwinowska gen. Bolesaw Nieczuja-Ostrowski ppk. Stanisaw Dbrowa-Kostka o. Jzef Moko Stowarzyszenie Archiwum Solidarnoci w roku 2006 Czesawa Cydzik i Eugeniusz Cydzik (Ukraina-Lww) Andrzej Krzysztof Kunert Zofia i Zbigniew Romaszewscy Zakon oo. paulinw w roku 2007 Halina Martinowa (Wielka Brytania) ks. praat Wacaw Karowicz Obywatelski Komitet Poszukiwa Mieszkacw Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r. Pawe Jasienica (pomiertnie) w roku 2008 Helena Filipinek (otwa) Irena i Jadwiga Zappe (Ukraina-Lww) Zygmunt Walkowski Zwizek Polakw na Biaorusi

29

5. Gwna i Oddziaowe Komisje cigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu

Rok 2009 to podjcie w zwizku z zakoczeniem skontrum dziaa zmierzajcych do procesowego rozstrzygnicia ponad 5200 spraw niezakoczonych przez b. Gwn Komisj Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Zmniejszenie obsady prokuratorskiej w oddziaowych komisjach o 10,20% nie miao wpywu w okresie statystycznym na liczb zakoczonych postpowa 1118 (716 dotyczyo zbrodni komunistycznych; 368 zbrodni nazistowskich; 34 zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkoci, w tym zbrodni ludobjstwa). Ostatni okres sprawozdawczy to przedstawienie przez prokuratorw nowych zarzutw kolejnym podejrzanym w ledztwie dotyczcym przekroczenia uprawnie subowych w trakcie prowadzonego ledztwa w sprawie mierci Grzegorza Przemyka i w ledztwie dotyczcym przekroczenia uprawnie subowych przez funkcjonariuszy SB w trakcie postpowania karnego prowadzonego w pocztkach lat osiemdziesitych ubiegego wieku przeciwko ks. Jerzemu Popieuszce. Okres ten to rwnie wytona praca ledcza, w wyniku ktrej s nowe ustalenia w ledztwie dotyczcym mierci Stanisawa Pyjasa. To czas przygotowania i wprowadzenia Elektronicznego Wykazu Postpowa, zawierajcego informacje o 10 000 postpowa karnych prowadzonych przez pion ledczy w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2009 r. Realizacja ustawowych zada Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w 2009 r. koncentrowaa si przede wszystkim na kontynuacji rozpocztych i prowadzonych w okresie sprawozdawczym ledztw, dotyczcych zbrodni komunistycznych popenionych w latach siedemdziesitych i osiemdziesitych. Liczba tego typu postpowa zwikszya si. W roku sprawozdawczym w 1118 postpowaniach wydano decyzje kocowe merytorycznie, ktrych wyniki przedstawiono w dalszej czci sprawozdania oraz w Aneksie. Aneks przygotowany dla potrzeb tego sprawozdania zawiera informacj o poszczeglnych jedenastu oddziaowych komisjach w tym: o ledztwach istotnych dla spoeczestwa lokalnego; o postpowaniach zakoczonych skierowaniem aktu oskarenia; o postpowaniach, w ktrych sdy w 2009 r. wyday orzeczenia chociaby nieprawomocne; o sprawach zarejestrowanych w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r. Prokuratorzy Komisji w toku prowadzonych ledztw wspdziaaj z organami cigania, w tym z Policj, Agencj Bezpieczestwa Wewntrznego, a take z archiwami (m.in. Agencji Wywiadu, Ministerstwa Sprawiedliwoci, Ministerstwa Spraw Wewntrznych oraz archiwami pastwowymi i wojskowymi). Na szczegln uwag zasuguje bardzo dobra wsppraca prokuratorw Komisji cigania z pozostaymi merytorycznymi pionami IPN. Obrazem wsppracy jest dwustronna pomoc oraz udzia prokuratorw w realizacji zarwno statutowych dziaa tych komrek organizacyjnych, jak rwnie wczanie si w realizacj programw badawczych oraz dziaalno publikacyjn prowadzon w Instytucie Pamici Narodowej. Ubiegy rok to czas trudny ze wzgldu na sytuacj budetow IPN. Konsekwencj podjtej przez kierownictwo Instytutu decyzji o redukcji zatrudnienia w wysokoci dziesiciu procent osb zatrudnionych bya konieczno zmniejszenia zatrudnienia rwnie w pionie ledczym. Na podstawie art. 47 ust. 4a prezes IPN wystpi do ministra sprawiedliwoci prokuratora generalnego z wnioskami o przywrcenie na poprzednio zajmowane stanowiska w prokuraturze powszechnej, w stosunku do dziewiciu prokuratorw pionu ledczego IPN. Podjte dziaania spowodoway, e stan zatrudnienia na dzie 31 grudnia 2009 r. wynosi 104 prokura-

30

torw. Z tej liczby 8 prokuratorw byo zatrudnionych w Gwnej Komisji, za 96 pracowao w oddziaowych komisjach. Naley podkreli, e pomimo redukcji zatrudnienia oraz wymogu osobistego prowadzenia wszystkich ledztw przez prokuratorw (bez udziau organw cigania) aktywno ledcza oraz poziom realizowanych czynnoci nie uleg zachwianiu1. Analiza danych przekazanych przez oddziaowe komisje wskazuje, e na jednego prokuratora pionu ledczego w 2009 r. rednie krajowe obcienie wynosio 24,1 ledztwa, a zakoczenie 11,6 postpowania. W okresie statystycznym w stan spoczynku odeszo 2 prokuratorw, jeden z Oddziaowej Komisji ZpNP w Warszawie i jeden z Oddziaowej Komisji ZpNP w Katowicach. Dwch prokuratorw zrzeko si stanowiska prokuratora Oddziaowej Komisji ZpNP w Gdasku i w Katowicach, przechodzc do prokuratury powszechnej. Jeden prokurator zrzek si stanowiska w pionie ledczym i zosta powoany na stanowisko prokuratora Oddziaowego Biura Lustracyjnego w Poznaniu. W dalszym cigu z urlopu bezpatnego korzysta prokurator OKZpNP w Warszawie. Jeden z prokuratorw Gwnej Komisji zosta powoany na stanowisko prokuratora Prokuratury Krajowej. W 2009 r. powoano 3 nowych prokuratorw, 2 do Oddziaowej Komisji w Warszawie i jednego do Oddziaowej Komisji w Szczecinie. W Oddziaowej Komisji w Biaymstoku, po zrzeczeniu si stanowiska prokuratora Oddziaowego Biura Lustracyjnego, doczy jeden prokurator. W ubiegym roku z pionu ledczego IPN odeszo w sumie 14 prokuratorw, a powoania otrzymao 4 prokuratorw2.
1 W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. powoano do oddziaowych komisji 4 nowych prokuratorw, a odwoano 14 prokuratorw. Z kocem okresu sprawozdawczego w Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN pracowao 96 prokuratorw, w tym: w Gwnej Komisji: 8 prokuratorw; w Biaymstoku: naczelnik prok. Zbigniew Kulikowski oraz 8 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 9 postpowa, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 20,2 postpowania); w Gdasku: naczelnik prok. Maciej Schulz oraz 8 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 11 postpowa, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 22,2 postpowania); w Katowicach: naczelnik prok. Ewa Koj oraz 8 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 20,9 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 33,6 postpowania); w Krakowie: naczelnik prok. Piotr Pitek oraz 7 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 8,4 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 22 postpowania); w Lublinie: naczelnik prok. Jacek Nowakowski oraz 11 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 8,8 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 18,9 postpowania); w odzi: naczelnik prok. Anna Gakiewicz oraz 6 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 13 postpowa, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 27,3 postpowania); w Poznaniu: naczelnik prok. Jzef Krenz oraz 5 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 11,6 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 28 postpowa); w Rzeszowie: naczelnik prok. Grzegorz Malisiewicz oraz 6 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 15,9 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 30,6 postpowania); w Szczecinie: naczelnik prok. Dariusz Wituszko oraz 6 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 12,1 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 25,7 postpowania); w Warszawie: naczelnik prok. Bogusaw T. Czerwiski oraz 12 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 9,3 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 19,1 postpowania); we Wrocawiu: naczelnik prok. Dorota Cebrat (od 15 wrzenia 2009 r.) oraz 8 prokuratorw (rednio jeden prokurator zakoczy 10,1 postpowania, rednie obcienie referatu prokuratora wynosio 25,7 postpowania). 2 W latach 20002009 z OKZpNP w Warszawie odeszo 10 prokuratorw. W zwizku z powyszym w latach 20072008 powoano na stanowisko prokuratora OK w Warszawie 5 prokuratorw, a w 2009 r. powoano kolejnych 2 prokuratorw. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie prowadzi ledztwa o duej wadze i zawioci, jak rwnie koniecznoci ustalania setek, a nawet tysicy wiadkw i pokrzywdzonych, wzronie zatem rednie obcienie ledztwami jednego prokuratora i w najbliszym czasie konieczne bdzie zatrudnienie kolejnych 23 prokuratorw w tej komisji. Podobnie trudn sytuacj kadrow ma rwnie Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie, ktrej 3 prokura-

31

W okresie sprawozdawczym podjto dziaania zmierzajce do uatwienia pracy prokuratorom pionu ledczego przez wprowadzenie Elektronicznego Wykazu Postpowa3. Wykaz ten zosta przygotowany i wprowadzony dziki wysikowi wielu pracownikw Komisji w tym naczelnikw oddziaowych komisji i pracownikw sekretariatw. Wykaz obejmuje cao ledztw (okoo 10 000 postpowa) prowadzonych przez pion ledczy IPN od 2000 r. Wprowadzenie sytemu EWP pozwoli na przechowywanie, katalogowanie i bezzwoczne udostpnianie w celach subowych i statystycznych informacji o wszystkich postpowaniach prowadzonych w skali caego kraju od momentu powoania obecnej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W trakcie porzdkowania zbioru archiwalnego Instytutu Pamici Narodowej podjto dziaania majce na celu kompleksowe uregulowanie kwestii zwizanych z dokumentacj zawierajc akta niezakoczonych decyzjami merytorycznymi ledztw, prowadzonych przez b. Gwn Komisj Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i b. Okrgowe Komisje Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. ledztwa te zostay zwieszone w zwizku z likwidacj Komisji BZpNP, a nastpnie w 2000 r. przejte do zasobu archiwalnego powstajcego Instytutu Pamici Narodowej. Prezes IPN w dniu 5 wrzenia 2006 r. powoa w gwnej i oddziaowych komisjach zespoy robocze skadajce si z archiwistw i prokuratorw do przeprowadzenia skontrum w zbiorach pozostajcych do dyspozycji pionu ledczego IPN4. Realizacja zada przebiegaa w 3 etapach: I etap prowadzony do grudnia 2006 r. obejmowa prace wstpne polegajce na zapoznaniu si z dokumentacj, opracowaniu zasad przeprowadzenia skontrum zasobu b. OKBZpNP oraz przygotowaniu programu informatycznego z baz danych. Ponadto dokonano podziau zasobu akt ledczych KZpNP wedug waciwoci, przypisujc je do poszczeglnych oddziaowych komisji; II ( rozpoczty od stycznia 2007 r.) etap prac skontrowych w Gwnej Komisji oraz we wszystkich oddziaach i delegaturach Instytutu Pamici Narodowej polega na zewidencjonowaniu w elektronicznej bazie danych wszystkich spraw z ich zawartoci, wraz z opisem formy i sposobu ich zakoczenia oraz iloci i rodzaju dokumentw wysanych za granic5; III etap prac obejmowa sporzdzenie przez poszczeglne odziay i delegatury sprawozda opisowych i statystycznych, wraz z bazami danych, przygotowanie spisw zdawczo-odbiorczych akt nadzoru oraz akt dochodzeniowo-ledczych spraw prawomocnie zakoczonych do 1999 r. oraz spraw niezakoczonych, wyczonych z zasobu BUiAD i przekazanych do waciwych komisji celem ich zakoczenia. Analiza zebranego materiau archiwalnego pozwolia na ustalenie, i czynnoci skontrowe wykonano w 15 373 sprawach, z czego 14 005, to sprawy dotyczce zbrodni nazistowskich, 1368 spraw to zbrodnie stalinowskie, w tym 94 sprawy dotycz
torzy na podstawie art. 47 ust. 4a ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424) zostali przywrceni do pracy w jednostkach powszechnych prokuratury w kwietniu 2009 r. Komisja ta w najbliszym czasie wymaga wzmocnienia przez zatrudnienie 2 prokuratorw. 3 Zarzdzenie dyrektora Gwnej Komisji ZpNP Nr 15/09. 4 Pracami caego projektu kierowali, w pionie prokuratorskim: prokurator Dariusz Gabrel (od lutego 2007 r. dyrektor Gwnej Komisji ZpNP), a nastpnie od kwietnia 2007 r. prokurator Gwnej Komisji, Tomasz Kamiski; od padziernika 2007 r. w pionie archiwalnym Jacek Kwilosz, p.o. zastpcy dyrektora BUiAD w Warszawie. 5 Prace objy 34 225 jednostek archiwalnych nieuporzdkowanych materiaw po b. GKBZpNP i b. OKBZpNP, co stanowio cznie 399,82 mb. Poszczeglne jednostki aktowe nie zwieray spisw zawartoci, byy nieopisane i bez paginacji kart. Poddawany skontrum materia wymaga kadorazowo dokonania oceny przez prokuratora.

32

zbrodni nacjonalistw ukraiskich, a 116 to tak zwane inne sprawy. Prace pozwoliy na ustalenie, e 4630 spraw zakoczono wydaniem postanowienia o zawieszeniu ledztwa, a w ponad 600 sprawach brak jest decyzji kocowej. Sprawy te zostan przekazane prokuratorom pionu ledczego w celu ich kontynuowania i podjcia stosownych decyzji merytorycznych. Pozostae sprawy uznano za ostatecznie zakoczone i przekazano je do archiwum zakadowego. Przeprowadzone dziaania pozwoliy na ustalenie i sporzdzenie wykazu 88 postpowa, ktrych akta naley uzna za zagubione. W ramach prac nad skatalogowaniem tych materiaw przeprowadzono rwnie kwerendy w celu ustalenia wielkoci i zakresu dokumentacji przekazanej w ubiegych latach do Centrali cigania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu oraz innych organw cigania pastw obcych. Jednym z najwaniejszych zada przeprowadzonej operacji byo ustalenie liczby dokumentw wysanych poza granice Polski, do ktrych pastw je wysano, jak rwnie ktre z tych dokumentw zostay utracone. W toku tych dziaa ustalono, e wysanych zostao 62 937 dokumentw, midzy innymi 11 996 aktw zgonu, 41 522 protokoy przesucha, 2304 rnego rodzaju fotokopii, 871 fotografii, 759 protokow ekshumacji, 512 szkicw, 385 protokow ogldzin, 331 szkicw i fotografii, 281 wyrokw oraz wielu innych materiaw. Jednoczenie 6912 dokumentw uznanych zostao za utracone. Spord 16 krajw, do ktrych wysyano rne dokumenty, najwicej znalazo si na terenie b. RFN 59 134, z dokumentw tych za utracone uznano 6026, do Austrii przekazano 831 z ktrych utracono 100 dokumentw, do b. ZSRR przekazano 795, z ktrych utracono 139 dokumentw. Ponadto wysanych zostao 1388 dokumentw do rnych instytucji w Polsce, z ktrych za utracone uznano 435. W dniu 30 grudnia 2008 r. sprawozdanie z przeprowadzonych prac skontrum przedstawiono prezesowi Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Po zakoczeniu prac skontrum, uznajc potrzeb procesowego zakoczenia wszystkich spraw oraz w celu ujednolicenia praktyki postpowania, w Gwnej Komisji ZpNP przygotowano dla prokuratorw pionu ledczego wytyczne, dotyczce sposobu postpowania ze sprawami wytworzonymi przez bye komisje badania zbrodni hitlerowskich, a obecnie pozostajcymi w stadium zawieszenia lub niezakoczonymi w sposb procesowy. W pimie z dnia 25 marca 2009 r. skierowanym do wszystkich naczelnikw oddziaowych komisji zalecono, aby w sprawach zawieszonych, w ktrych nastpio wysanie materiaw procesowych do organw wymiaru sprawiedliwoci innych pastw, gwnie do Centrali w Ludwigsburgu, prokuratorzy zwracali si do stosownych zagranicznych organw, jeszcze przed podjciem zawieszonego ledztwa, o nadesanie informacji o sposobie wykorzystania polskich materiaw i treci zapadych decyzji procesowych. W sprawach, w ktrych z uwagi na przekazanie materiaw procesowych za granic stwierdzono brak materiau dowodowego (w oryginaach, uwierzytelnionych kopiach, kopiach na prawach oryginau, dowodw rzeczowych), wskazano w pierwszej kolejnoci na konieczno wystpowania o zwrot tych materiaw w postaci oryginaw lub co najmniej uwierzytelnionych kopii. Dopiero w przypadku braku moliwoci odzyskania takich materiaw uznano za konieczne przeprowadzenie postpowania odtwarzajcego zaginione dokumenty w oparciu o przepisy kodeksu postpowania karnego. W wydanych zaleceniach zawarto nadto wiele wskazwek co do sposobu konwalidowania stwierdzonych w tych postpowaniach uchybie formalnych i merytorycznych. Podkreli naley, e przeprowadzenie prac skontrowych pozwolio jednoznacznie ustali stan ilociowy i jakociowy materiaw ledztw prowadzonych przez b. Gwn Komisj BZpNP i b. okrgowe komisje, co w konsekwencji dao podstawy do opracowania jednolitych

33

zasad zakoczenia tych spraw. Ponadto przyczynio si do uporzdkowania kolejnych materiaw przejtych do zasobw archiwalnych IPN. Aktualnie sprawy objte skontrum prokuratorzy oddziaowych komisji, zgodnie z cytowanymi wyej wytycznymi, sukcesywnie podejmuj z zawieszenia i po wykonaniu niezbdnych czynnoci procesowych kocz decyzjami merytorycznymi. W dniu 2 grudnia 2009 r. w celu ustalenia, w jaki sposb s realizowane wytyczne dyrektora Gwnej Komisji z dnia 25 marca 2009 r., naczelnik Wydziau Nadzoru nad ledztwami GKZpNP zwrci si do naczelnikw oddziaowych komisji o udzielenie informacji o liczbie spraw podjtych z zawieszenia oraz merytorycznie zakoczonych, a take podanie liczby dokumentw poddanych tumaczeniu i o wysokoci poniesionych w zwizku z tym kosztw w okresie od marca do grudnia 2009 r. Informuje o tym tabela 1.
Tabela 1. Realizacja wytycznych dyrektora GKZpNP z dnia 25 marca 2009 r. Oddziaowe Komisje cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku Gdasku Katowicach Krakowie Lublinie odzi Poznaniu Rzeszowie Szczecinie Warszawie Wrocawiu RAZEM Liczba spraw podjtych lub wszcztych/ liczba przekazanych wg waciwoci do innych OK 10 20/3 5 18/1 9/4 41 29 16/3 6/4 3/6 1 158/21 Liczba spraw zakoczonych merytorycznie 12 1 2 27 9 3 3 57 Liczba stron dokumentw poddanych tumaczeniom 65 175 23 5 9 136 112 44 Udzia tumaczy w ogldzinach materiaw 8 577

Koszty tumacze

1636,12 z 4025,12 z 527,96 z 172,50 z 667,00 z 3128 z 3142,72 z 1265,00 z 89,70 z 322,00 z 14 974,12 z

W zwizku z ujawnieniem przekazywania poza granice Polski materiaw procesowych przez byych pracownikw gwnej i okrgowych komisji BZpNP oraz obecnej gwnej i oddziaowych komisji ZpNP kierownictwo IPN w 2006 r. powiadomio o tym fakcie prokuratur. Po trzech latach prowadzenia ledztwa Prokuratura Okrgowa w Warszawie postanowieniem z dnia 12 padziernika 2009 r. o sygn. VI Ds. 270/09 umorzya ledztwa w sprawie podejrzenia popenienia w okresie od 21 wrzenia 1961 r. do 7 listopada 1999 r. w Warszawie, przestpstwa przekroczenia uprawnie przez pracownikw byych gwnej i okrgowych komisji BZpNP oraz obecnej gwnej i oddziaowych komisji ZpNP, polegajcych na przekazaniu bez podstawy prawnej materiaw postpowa karnych nieuprawnionym organom pastw obcych, czym dziaali oni na szkod interesu spoecznego, tj. o czyn z art. 231 kk na podstawie art. 17 1 pkt. 6 kpk z powodu przedawnienia karalnoci czynu.

34

5.1. Dziaalno ledcza Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Zasygnalizowany wczeniej wzrost liczby ledztw, dotyczcych zbrodni komunistycznych popenionych w latach siedemdziesitych i osiemdziesitych, zwizany jest z potrzeb wykorzystania szansy na pocignicie do odpowiedzialnoci winnych ich popenienia. Ze wzgldu na to, i yje wiele osb, ktre dopuciy si w tym okresie czynw ciganych ustaw o IPN, a take wiadkowie tych czynw oraz osoby pokrzywdzone, moliwe staje si rozliczenie wikszoci zbrodni komunistycznych z tego okresu. Upyw czasu ma ogromne znaczenie dla okresu trwania ledztwa oraz jego efektywnoci, rozumianej jako moliwo skierowania do sdw aktw oskarenia. Podkreli przy tym naley, e prokuratorzy Komisji nadal pozostaj zobowizani ustaw do wyjanienia wszelkich okolicznoci popenienia zbrodni w okresie, o ktrym mwi ustawa o IPN, nawet jeeli skierowanie aktu oskarenia nie jest moliwe, i czyni co w ich mocy, aby sprosta woli ustawodawcy. Prokuratorzy wci wic prowadz ledztwa w sprawach oddalonych czasowo, w ktrych konieczne jest odnalezienie i przesuchanie wielu wiadkw, nierzadko bdcych osobami starymi i chorymi, do ktrych prokurator zobowizany jest dotrze osobicie. Konieczne jest take czsto przeprowadzanie poszukiwa archiwalnych. Doda naley, i na prokuratorze IPN ciy obowizek samodzielnego wykonywania wikszoci czynnoci w prowadzonym ledztwie. W oparciu o przekazane przez naczelnikw oddziaowych komisji dane statystyczne ustalono liczb postpowa wymagajcych wieloletniego zbierania materiau dowodowego, w ktrych niemoliwe jest szybkie wydanie decyzji merytorycznej koczcej ledztwo pomimo upywu wielu lat od ich wszczcia lub podjcia z zawieszenia. W tabeli uwzgldniono podzia na zbrodnie komunistyczne, nazistowskie i inne.
Tabela 2. Informacja o liczbie ledztw prowadzonych przez OK z rozbiciem na okresy trwania postpowa Do 1 roku Zk Zn Zi Razem 354 195 6 555 Do 3 lat 279 57 4 340 Do 5 lat 100 23 1 124 Powyej 5 lat 106 25 41 172 Razem 839 300 52 1191

Uwany czytelnik zwrci zapewne uwag na du liczb ledztw dotyczcych zbrodni komunistycznych prowadzonych przez okres duszy ni 5 lat, zada sobie zapewne pytanie, dlaczego ledztwa te prowadzone s tak dugo, skoro z pewnoci prokuratorzy maj do dyspozycji yjcych jeszcze wiadkw zbrodni. Spowodowane jest to tym, e s to w wikszoci postpowania dotyczce lat czterdziestych i pidziesitych XX wieku, jak rwnie faktem, i s to ledztwa przejte po b. Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, ktrej prokuratorzy wszczynali ledztwa dotyczce dugiego okresu, jak i bardzo wielu czynw, np. w OK w Warszawie prowadzone jest ledztwo o sygn. S 11/01/Zk, dotyczce zbrodni popenionych w latach 19441956 przez funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Warszawie, jak rwnie ledztwa prowadzone w sprawie wywiezienia obywateli polskich przez wadze sowieckie z obszaru woj. biaostockiego w okresie od 17 wrzenia 1939 r. do czerwca 1941 r., sygn. S 32/00/Zk, prowadzonego przez prokuratora OK w Biaymstoku. Bardzo pracochonne, wymagajce ustalenia i przesuchania w charakterze wiadka wieluset osb s ledztwa prowadzone w sprawach zbrodni popenionych w trakcie II wojny wiatowej na ludnoci polskiej przez nacjonalistw ukraiskich.

35

W okresie objtym sprawozdaniem, tj. od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r., wpyno cznie 1092 sprawy. Prokuratorzy KZpNP w roku 2009 zakoczyli 1118 postpowa (w tym 716 dotyczyo zbrodni komunistycznych, 368 zbrodni nazistowskich, a 34 zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkoci, w tym zbrodni ludobjstwa6). Prokuratorzy pionu ledczego w okresie sprawozdawczym skierowali do sdw 30 aktw oskarenia, ktrymi objto cznie 45 oskaronych. Wikszo postpowa w roku 2009 zakoczya si wydaniem postanowienia o umorzeniu ledztwa, w tym 353 zostay zakoczone umorzeniem wobec niewykrycia sprawcy (sprawcw) przestpstwa, za kolejnych 443 zakoczono umorzeniem z innych powodw art. 17 1 pkt 1 11 kpk (np. wobec mierci podejrzanego, wobec braku ustawowych znamion czynu zabronionego itp.). Przypomnijmy, e ustawa z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPN-KZpNP w art. 45 ust. 3 wskazuje, e wrd celw ledztwa prowadzonego przez pion ledczy IPN (oprcz wymienionych w art. 297 kodeksu postpowania karnego) jest potrzeba wszechstronnego wyjanienia okolicznoci sprawy, jak rwnie ustalenia wszystkich osb pokrzywdzonych. Zapis ten obliguje prokuratorw do ustalenia osb bezporednio pokrzywdzonych przestpstwem oraz w przypadku ich mierci prawnych nastpcw, ktrzy w rozumieniu ustawy s take pokrzywdzonymi. W okresie sprawozdawczym z uwagi na dugotrwa przeszkod uniemoliwiajc kontynuowanie postpowa w 30 ledztwach wydano postanowienia o ich zawieszeniu. Prokuratorzy oddziaowych komisji w 2009 r. po przeprowadzeniu postpowania sprawdzajcego w 180 sprawach wydali decyzje o odmowie wszczcia ledztwa, a w 78 sprawach wydano inne decyzje koczce postpowanie (np. poczono z innymi, prowadzonymi ju postpowaniami, przekazano wedug waciwoci do innego organu itd.). Wobec sygnalizowanej wczeniej redukcji zatrudnienia w 2009 r. warto zwrci uwag na to, jak wiele czsto bardzo zoonych postpowa prowadzonych jest przez stosunkowo niewielk liczb prokuratorw zatrudnionych w pionie ledczym IPN. Na zakoczenie okresu sprawozdawczego pozostao 1191 ledztw. W zwizku z powyszym kady z 96 prokuratorw oddziaowych Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu ma rednio do zakoczenia 12,4 ledztwa. W trakcie prowadzonych postpowa prokuratorzy pionu ledczego IPN przesuchali w 2009 r. cznie 7364 wiadkw, z czego 6102 wiadkw przesuchano w ramach wasnych ledztw, prowadzonych w poszczeglnych oddziaowych komisjach, za kolejnych 1262 wiadkw w ramach pomocy prawnej na rzecz innych komisji. W okresie sprawozdawczym prokuratorzy IPN przedstawili zarzuty i przesuchali w charakterze podejrzanych 61 osb, skierowali do sdw 30 aktw oskarenia oraz wystpili z 14 apelacjami od orzecze sadw I instancji (w tym 13 do sdw okrgowych, a 1 do sdu apelacyjnego), czyli o 2 apelacje wicej ni w 2008 r. Dyrektor Gwnej Komisji ZpNP w dniu 18 maja 2009 r. zoy w Sdzie Najwyszym kasacj od wyroku Sdu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 listopada 2008 r., sygn. akt II AKa 274/08, w sprawie oskaronego Janusz N7.
W praktyce byy to postpowania w sprawie zbrodni nacjonalistw ukraiskich, popenionych na Polakach, oraz zbrodni, ktrych ofiarami byli obywatele polscy narodowoci ukraiskiej. 7 Na podstawie art. 521 kpk w zw. z art. 45 ust. 10 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dyrektor zaskary powyszy wyrok w caoci na niekorzy oskaronego Janusza N. Jednoczenie na podstawie art. 526 i art. 523 1 kpk zarzuci temu orzeczeniu race naruszenie przepisw prawa materialnego art. 4 ust. 1a ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPN poprzez bezzasadne uznanie, e zakres przedmiotowy przestpstw opisanych w art. 108 2 kk z 1969 r. w brzmieniu od 20 listopada 1995 r. i w art. 9 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1967 r. przepisy wprowadzajce kodeks karny s tosame z czynami uznanymi za zbrodnie komunistyczne w rozumieniu art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia
6

36

Dokonujc oceny statystycznej, naley stwierdzi, e w 2009 r. liczba nowo zarejestrowanych postpowa, poziom aktywnoci ledczej prokuratorw wyraajcy si skierowaniem do sdw 30 aktw oskarenia, jak rwnie merytoryczne zakoczenie ledztw w postaci 1100 aktw postanowie o umorzeniu, utrzymuje si na podobnym poziomie jak w latach 20072008. Naley stwierdzi, e w ostatnim roku prokuratorzy coraz czciej sigaj po pomoc biegych sdowych i zlecaj im wykonanie ekspertyz. Do wydania jednej wsplnej ekspertyzy powoywani byli czasem biegli sdowi rnych specjalnoci, ktrzy razem dokonywali bada. Skomplikowana materia ledztw niejednokrotnie wymagaa zasigania w ich toku opinii rnych specjalnoci8. Powoywani oni byli z laboratoriw kryminalistycznych komend wojewdzkich Policji, Departamentu Zabezpieczenia Technicznego Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Laboratorium Kryminalistycznego Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Instytutu Ekspertyz Sdowych, akademii medycznych, zakadw medycyny sdowej, Szkoy Gwnej Gospodarstwa Wiejskiego i innych instytucji. Powoanie biegych byo konieczne m.in. w ledztwach, w ktrych podjto decyzj o przeprowadzeniu ekshumacji. Najwiksz ekshumacj przeprowadzono w toku ledztwa S 5/09/Zi Oddziaowej Komisji ZpNP w Gdasku w sprawie zabjstw dokonanych na pocztku 1945 r. w Malborku. Ludzkie szcztki odkryto w zbiorowej mogile przy ul. Solnej. Prace trway ponad 5 miesicy i w ich wyniku ujawniono szcztki okoo 2116 osb, w tym 1001 kobiet, 377 dzieci i 381 mczyzn (co do pozostaych szcztkw brak byo moliwoci okrelenia pci i wieku osb)9. Kodeks postpowania karnego przewiduje, e zaalenie wniesione na decyzj o umorzeniu ledztwa bd odmow jego wszczcia przed przekazaniem do rozpoznania waciwemu sdowi jest przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez naczelnika oddziaowej komisji, ktry moe je uwzgldni i zaskaron decyzj uchyli lub te w przypadku nieuwzgldnienia przedstawi waciwemu sdowi do rozpoznania. W 2009 r. spord 88 wniesionych zaale 7 zostao uwzgldnionych w trybie art. 463 1 i 465 1 kodeksu postpowania karnego przez prokuratora, co stanowi 0,08% wniesionych zaale. Pozostae 81 zaale skierowano do rozpoznania przez waciwe sdy, ktre w 6 przy1998 r. o IPN, co skutkowao umorzeniem postpowania na podstawie art. 17 1 pkt 6 kpk przy zastosowaniu art. 105 1 pkt 3 kk z 1968 r., podczas gdy prawidowa wykadnia tyche przepisw daje podstaw do odmiennej oceny prawnej. Dyrektor w swojej kasacji wnis o uchylenie wyroku Sdu Apelacyjnego w Lublinie i przekazanie sprawy Sdowi Apelacyjnemu w Lublinie do ponownego rozpoznania. Kasacja do chwili obecnej nie zostaa rozpoznana przez Sd Najwyszy. 8 W ledztwach powoywano biegych z zakresu pisma rcznego, bada dokumentw, bada linii papilarnych, elektroniki, archeologii, medycyny sdowej, antropologii, bada genetycznych, bada histopatologicznych, bada toksykologicznych, bada biologicznych, mikrobiologii, bada porwnawczych DNA, dendrologii, bada kryminalistycznych odziey i materiaw, hemogenetyki, bada fizykochemicznych, bada broni i amunicji, mechanoskopii i balistyki. 9 W trakcie prowadzonych prac ziemnych nie ujawniono praktycznie adnych przedmiotw mogcych pochodzi od zmarych i pomocnych przy ich identyfikacji. Natomiast odkopano znaczne iloci koci zwierzcych. Z zebranego materiau dowodowego w sprawie wynika, i zbiorowa mogia powstaa po zakoczeniu walk o Malbork na przeomie marca i kwietnia 1945 r. Radziecka komendantura prowadzia akcj majc na celu oczyszczenie miasta z ogromnej iloci trupw osb cywilnych (mieszkacw i uciekinierw z Prus Wschodnich) zabitych zmarych z rnych przyczyn celem jego uporzdkowania i uniknicia eskalacji epidemii tyfusu. Przeprowadzono j przy uyciu ludnoci cywilnej i jecw wojennych. W trakcie ledztwa powoano biegego z zakresu archeologii, ktry sporzdzi opini zawierajc informacje dotyczce historii tego fragmentu miasta, gdzie usytuowany by masowy grb, uksztatowania terenu, zabudowy, przedstawienia w ikonografii i na starych mapach oraz relacjach wspomnieniach i literaturze historycznej Rwnoczenie uczestniczy on w prowadzonej ekshumacji, dokumentujc jej przebieg. Nastpnie bra udzia razem z biegym z zakresu medycyny sdowej i antropologiem, przedstawicielem Narodowego Zwizku Niemieckiej Opieki nad Grobami Wojennymi, w ogldzinach szcztkw, ich identyfikacji grupowej i liczeniu zwok.

37

padkach uwzgldniy wniesione zaalenie (co stanowi 0,07% rozpoznanych zaale), przy czym 5 zaale dotyczyo decyzji o umorzeniu postpowania, a 1 postanowienia o odmowie wszczcia ledztwa; 75 rodkw odwoawczych zostao uznane za nie zasadne, czyli utrzymano w mocy decyzj prokuratora koczc postpowanie. W okresie sprawozdawczym sdy rozpoznajce akty oskarenia wniesione przez prokuratorw pionu ledczego IPN wyday orzeczenia wobec 53 oskaronych (dla przykadu w roku 2008 orzeczenia zapady wobec 71 oskaronych). Wobec 22 oskaronych zapady w roku 2009 wyroki skazujce, W piciu sprawach w stosunku do 5 osb zapady wyroki uniewinniajce. Dotycz one spraw: Sd Rejonowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2009 r. w sprawie o sygn. akt II K 64/06/Zk uniewinni Janin K. od zarzutu o to, e jako przewodniczca skadu orzekajcego Sdu Powiatowego w Jeleniej Grze w sprawie karnej II Kp 75/62 przeciwko Henrykowi i Wandzie S., a tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekroczya swoje uprawnienia w ten sposb, e pomimo niedorczenia oskaronej Wandzie S. aktu oskarenia i zoenia wniosku przez Henryka S. o odroczenie z tego powodu rozprawy rozpocza przewd sdowy, ograniczajc tym samym moliwo obrony oskaronej Wandy S., a nastpnie bezzasadnie ograniczaa wymienionej mono wypowiadania si co do dowodw w sprawie. Ponadto przedstawiono jej zarzut o to, e w toku prowadzonej rozprawy uniemoliwiaa oskaronemu Henrykowi S. przedstawienie jego linii obrony i rwnie bezzasadnie ograniczaa mono wypowiadania si co do dowodw w sprawie. Obraaa oskaronego, nazywajc go zdrajc, a nastpnie pomimo owiadczenia zoonego przez Henryka S. o stosowaniu wobec niego w ledztwie przymusu fizycznego zaniechaa, wbrew cicemu na niej obowizkowi, przeprowadzenia dowodw weryfikujcych te twierdzenia. Nie zgadzajc si z tym orzeczeniem, w dniu 31 sierpnia 2009 r. prokurator komisji we Wrocawiu wnis apelacj. W dniu 14 grudnia 2009 r. Sd Okrgowy w Koszalinie w sprawie o sygn V Ka 705/09 utrzyma w mocy zaskarony wyrok Sdu Rejonowego w Koszalinie. Orzeczenie obecnie jest prawomocne. W dniu 10 padziernika 2008 r. Sd Rejonowy w Legnicy w sprawie o sygn. II K 279/08 uzna Edwarda R. za winnego tego, e w okresie od 9 maja 1985 r. do 23 sierpnia 1985 r. w Legnicy jako zastpca tamtejszego prokuratora rejonowego i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego nie dopeni cicego na nim obowizku, poprzez zaniechanie przeprowadzenia postpowania karnego pomimo otrzymania piciu pisemnych zawiadomie o przestpstwie opatrzonych dat 23 kwietnia 1985 r., zoonych przez tymczasowo aresztowanego Jana S., ktry w ten sposb powiadomi o okolicznociach fizycznego i psychicznego zncania si nad nim przez przesuchujcych go funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Legnicy w sprawie 3 Ds. 215/85. Sd na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii umorzy postpowanie. Z orzeczeniem takim nie zgodzi si oskarony Edward R. i w dniu 21 listopada 2008 r. wywid apelacj. W dniu 10 lutego 2009 r. Sd Okrgowy w Legnicy, rozpoznajc apelacj oskaronego w sprawie o sygn. IV Ka 560/08, uchyli wyrok i spraw przekaza Sdowi Rejonowemu w Legnicy do ponownego rozpoznania. Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2009 r. tene sd w sprawie o sygn. II K 82/09 uniewinni oskaronego od popenienia zarzucanego mu czynu. W dniu 20 lipca 2009 r. apelacj zoy prokurator komisji. W dniu 13 padziernika 2009 r. Sd Okrgowy w Legnicy, IV Ka 434/09, zawiesi postpowanie do czasu rozstrzygnicia przez Trybuna Konstytucyjny zapytania prawnego zgoszonego przez Sd Okrgowy w Krakowie. W dniu 8 kwietnia 2009 r. Sd Rejonowy w Legnicy wyrokiem o sygn. akt II K 495/07 uzna oskaronych Tadeusza K. i Piotra M. za winnych tego, e w okresie od stycznia do kwietnia 1983 r. w Polkowicach, Legnicy i Lubinie jako funkcjonariusze pastwa komunistycznego, przekraczajc swoje uprawnienia, w celu uzyskania od Janusza R. i Stanisawa Z. okrelo-

38

nych wyjanie zncali si nad nimi fizycznie i psychicznie w ten sposb, e poddawali ich wielokrotnym przesuchaniom, podczas ktrych bili ich rkami po gowie i twarzy, grozili im zabjstwem oraz popenieniem przestpstwa na szkod osb dla nich najbliszych, wyzywali sowami wulgarnymi i obelywymi, Piotr M. za dodatkowo podczas przesucha bi Stanisawa Z. pak po stopach, a do utraty przez pokrzywdzonego przytomnoci, uderza krzesem dbowym w ty gowy i krgosup, a take wywiz go wraz z innymi funkcjonariuszami do lasu, pozostawiajc w przekonaniu, e zostanie pozbawiony ycia, przy czym zachowa tych funkcjonariusze dopuszczali si w czasie pozbawienia wolnoci pokrzywdzonych. Sd skaza kadego z nich na kar czn 2 lat pozbawienia wolnoci. Trzeciego oskaronego, Zdzisawa S., oskarono o niedopenienie obowizku i nieudzielenie pomocy bitemu przez innego funkcjonariusza Januszowi R. Sd uniewinni go od popenienia zarzucanego mu czynu, bowiem przyj, e brak jest wystarczajcych dowodw na jego obecno w pomieszczeniu, w ktrym w tym czasie pobity zosta Janusz R. Prokurator OKZpNP we Wrocawiu oraz oskareni Tadeusz K. i Piotr M. oraz ich obrocy zoyli apelacj od orzeczenia. W dniu 13 padziernika 2009 r. Sd Okrgowy w Legnicy, sygn. akt IV Ka 305/09, rozpoznajc apelacje zawiesi postpowanie na zasadzie art. 221 kpk w zwizku z oczekiwaniem na rozstrzygnicie zapytania skierowanego do Trybunau Konstytucyjnego przez Sd Okrgowy w Krakowie. W dniu 10 lutego 2009 r. Wojskowy Sd Okrgowy w Warszawie wyrokiem sygn. So 33/08 uzna za niewinnego pk. w st. spoczynku. Kazimierza G., oskaronego o popenienie dwch czynw opisanych w art. 286 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny i art. 248 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny, tj. o przestpstwo z art. 231 1 kk w zb. z art. 189 2 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wobec mjr. w st. spoczynku, Tadeusza J., oskaronego o czyn okrelony w art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny (Dz. U. RP Nr 60, poz. 571 ze zm.) w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3. ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tj. Dz. U. Nr 63 z 2007 r. poz. 424 ze zm.) umorzy postpowanie stwierdzajc, e sprawca nie podlega karze. W dniu 22 czerwca 2009 r. prokurator skierowa do Wojskowego Sdu Okrgowego w Warszawie apelacj od powyszego orzeczenia. Wyrokiem z dnia 1 wrzenia 2009 r., sygn. WA 25/09, Sd Najwyszy Izba Wojskowa uchyli zaskarony wyrok i przekaza spraw do ponownego rozpoznania Wojskowemu Sdowi Okrgowemu w Warszawie. Sd Rejonowy w Tarnobrzegu wyrokiem z dnia 15 wrzenia 2009 r., sygn. akt II K 47/09, uzna za niewinnego Jana Z., byego funkcjonariusza Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Tarnobrzegu, oskaronego o dopuszczenie si w dniu 25 czerwca 1953 r. w trakcie podry z Sobowa do Tarnobrzega, woj. podkarpackie, wsplnie i w porozumieniu z nieustalonymi co do liczby i tosamoci funkcjonariuszami tego urzdu, zbrodni komunistycznej bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na przekroczeniu swoich uprawnie poprzez fizyczne i psychiczne zncanie si nad zatrzymanym Bronisawem Z. w celu wymuszenia na nim informacji o ukrywajcych si przed Urzdem Bezpieczestwa kolegach. Orzeczenie to zaskary prokurator Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie. Wyrokiem z 21 grudnia 2009 r., sygn. akt II 1Ka 231/09, Sd Okrgowy w Tarnobrzegu uchyli wyrok Sdu Rejonowego uniewinniajcy Jana Z. i przekaza t spraw sdowi I instancji do ponownego rozpoznania. Liczba oskaronych uniewinnionych (5 osb) orzeczeniami sdw w 2009 r. w stosunku do liczby osb osdzonych (53 osb) stanowi odsetek (9,43%). Naley zauway, e orzeczenia te zostay wydane w sprawach, ktrych przedmiotem s zbrodnie komunistyczne. Zgromadzo-

39

ny materia dowodowy w tych postpowaniach to przede wszystkim dokumenty archiwalne i zeznania wiadkw (pokrzywdzonych), bdcych ju bardzo czsto w podeszym wieku, jak rwnie wyjanienia oskaronych funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, zaprzeczajcych z reguy stawianym im zarzutom. Sdy, rozpoznajc tego rodzaju sprawy, dokonuj oceny dowodw i w przypadku stwierdzenia jakiejkolwiek niedajcej si usun wtpliwoci, zgodnie z obecnie obowizujcym stanem prawnym, rozstrzygaj j na korzy oskaronego. W trakcie prowadzonych w 2009 r. przewodw sdowych 15 oskaronych, w wikszoci funkcjonariuszy aparatu przemocy pastwa komunistycznego, oskaronych o czyny stanowice zbrodnie komunistyczne, skorzystao z dobrodziejstwa ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii (Dz. U. z 1989 r., Nr 64, poz. 389), do czego zobowizuje przepis art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Jednoczenie naley doda, e w stosunku do kolejnych 11 oskaronych sdy umorzyy postpowanie na podstawie art. 17 1 pkt 111 kpk. Prac prokuratorw zatrudnionych w oddziaowych komisjach nadzoruj prokuratorzy Wydziau Nadzoru nad ledztwami Gwnej Komisji. W ramach tego Wydziau w okresie sprawozdawczym podjto rwnie dziaania zmierzajce do usystematyzowania i opracowania dotychczasowego orzecznictwa w sprawach zbrodni komunistycznych. Zaczto systematycznie przekazywa wytyczne w sprawach zbrodni komunistycznych, nazistowskich oraz zbrodni ludobjstwa. Wzmoono nadzr w aspekcie sprawnoci postpowa dotyczcych zbrodni komunistycznych, w tym przestpstw popenionych w zwizku z wprowadzeniem w grudniu 1981 r. stanu wojennego. Podczas prowadzonych wizytacji zwracano szczegln uwag na kontrol stopnia realizacji przekazywanych wytycznych. Rozpoczto proces gromadzenia danych, pozwalajcych wykorzysta wyroki uniewaniajce orzeczenia sdowe na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za niewane orzecze wydanych wobec osb represjonowanych za dziaalno na rzecz niepodlegego bytu pastwa polskiego celem identyfikacji sprawcw zbrodni komunistycznych i podjcia cigania z urzdu. Prokuratorzy oddziaowych komisji ZpNP zostali zobowizani do moliwie jak najszerszego dokumentowania i gromadzenia danych pozwalajcych na opracowanie penego katalogu przestpstw popenianych w trakcie wprowadzania i obowizywania stanu wojennego oraz pocignicie do odpowiedzialnoci ich sprawcw. Pomimo zwikszenia nacisku na ciganie ledztw dotyczcych zbrodni komunistycznych prokuratorzy zostali uwraliwieni na utrzymanie aktywnoci ledczej w zakresie cigania zbrodni nazistowskich na dotychczasowym poziomie. W 2009 r. nastpia zmiana na stanowisku naczelnika Wydziau Nadzoru nad ledztwami Gwnej Komisji ZpNP. Dotychczasowego naczelnika, prok. Antoniego Kur, zastpi z dniem 11 wrzenia 2009 r. prokurator Gwnej Komisji, Marek Sosnowski. Pracownicy pionu ledczego IPN, zarwno prokuratorzy, jak i pracownicy sekretariatu, uczestniczyli w rnego rodzaju szkoleniach majcych umoliwi podniesienie kwalifikacji zawodowych. Szkolenia s rwnie okazj do wymiany pogldw na temat problemw zwizanych z prac w KZpNP. Czsto daj pocztek refleksji merytorycznej nad poszczeglnymi zagadnieniami i pozwalaj na szukanie skutecznych rozwiza. Gwna Komisja ZpNP dniach 2426 czerwca 2009 r. zorganizowaa w orodku w Falentach oglnopolskie szkolenie prokuratorw pionu ledczego IPN. W trakcie szkolenia prokuratorzy wysuchali wykadu penomocnika ds. Ochrony Informacji Niejawnych IPN, sdziego Sdu Apelacyjnego delegowanego do Sdu Najwyszego i dr. Damiana Szeleszczuka z Katedry Prawa Karnego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Odbyo si rwnie spotkanie i dyskusja z prokuratorem krajowym, Edwardem Zalewskim, ktry przedstawi plany i zamierzenia zwizane z nowelizacj ustawy o prokuraturze. W dniach 2527 listopada 2009 r. w orodku w Jachrance Gwna Komisja ZpNP zorganizowaa dla pracownikw sekretariatw KZpNP szkolenie zawodowe. W trakcie szkolenia

40

przedstawiono m.in. wyniki ostatnich dwch wizytacji oddziaowych komisji przeprowadzonych przez prokuratorw Gwnej Komisji a dotyczcych realizacji przez sekretariaty ich zada. Przeprowadzono rwnie szkolenie w zakresie obsugi nowo wprowadzonego elektronicznego urzdzenia ewidencyjnego, tj. Elektronicznego Wykazu Postpowa Komisji. Na szkolenie zostaa zaproszona Edyta Kca, kierownik Sekretariatu Prokuratury Rejonowej Warszawa Praga Poudnie, ktra poprowadzia zajcia dotyczce m.in. przyjmowania i ewidencjonowania dokumentacji archiwalnej. W okresie statystycznym prokuratorzy Gwnej Komisji cigania w ramach sprawowanego nadzoru nad ledztwami prowadzonymi przez oddziaowe komisje przeprowadzili 20 kontroli podlegych komisji. W oparciu o notatki opracowane przez prokuratorw Gwnej Komisji w zwizku z przeprowadzonymi kontrolami dyrektor Gwnej Komisji kierowa do naczelnikw tych komisji pisma instrukcyjne, wskazujc na stwierdzone bdy i uchybienia oraz potrzeb ich wyeliminowania w przyszoci.

5.2. Kierunki dziaalnoci ledczej, jej problemy i ograniczenia

Praca pionu ledczego jest uzaleniona nie tylko od efektywnoci poszczeglnych prokuratorw oraz sprawnoci nadzoru. Istniej sprawy, na ktre prokuratorzy nie maj bezporedniego wpywu, a ktre mog uniemoliwi ciganie wielu sprawcw zbrodni komunistycznych. Przykadem takich zjawisk jest pojawiajca si take w 2009 r. w orzecznictwie sdw wtpliwo co do okresu przedawnienia karalnoci zbrodni komunistycznych. Problemy te wynikaj z faktu, e ustawa o IPN w pierwotnym brzmieniu wskazywaa jedynie dat pocztkow biegu okresu przedawnienia, nie okrelaa natomiast, po jakim czasie nastpuje przedawnienie karalnoci. Dopiero nowela z dnia 9 kwietnia 1999 r. (Dz. U. Nr 38, poz. 360) wprowadzia do ustawy przepis art. 4 ust. 1a, zgodnie z ktrym karalno zbrodni komunistycznych ustaje po 30 latach, gdy czyn stanowi zbrodni zabjstwa, oraz po 20 latach, gdy czyn stanowi inn zbrodni komunistyczn (ustawa z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U. Nr 218, poz. 1592 z pn. zm.) przeduya te okresy odpowiednio do 40 i 30 lat. Analiza przedstawionego stanu prawnego doprowadzia niektre sdy do wniosku, e skoro ustawa o IPN pierwotnie nie przewidywaa odrbnych od kodeksowych okresw przedawnienia, do czasu wejcia w ycie noweli z dnia 9 kwietnia 1999 r. zbrodnie komunistyczne podlegay przedawnieniu na zasadach okrelonych w kodeksie karnym. Zgodnie z art. 101 1 pkt 4 kk, karalno przestpstw zagroonych kar pozbawienia wolnoci nieprzekraczajc 3 lat ustawaa po upywie 5 lat od ich popenienia, a zatem, w ocenie sdw, karalno zbrodni komunistycznych zagroonych tak wanie kar ustaa z dniem 1 stycznia 1995 r. Stanowisko takie nie jest powszechnie akceptowane w orzecznictwie, w wielu sprawach bowiem sdy uznaj, e okres przedawnienia karalnoci nie upyn, i wydaj wyroki skazujce sprawcw zbrodni komunistycznych. Niemniej jednak przedstawiony problem wywouje istotne wtpliwoci, co spowodowao skierowanie do Sdu Najwyszego przez Sd Okrgowy w Legnicy pytania prawnego o okres przedawnienia zbrodni komunistycznych. Z kolei Sd Okrgowy w Krakowie zwrci si do Trybunau Konstytucyjnego z pytaniem o zgodno z konstytucj Rzeczypospolitej Polskiej przepisw art. 4 ust. 1a ustawy o IPN oraz art. 9 1 ustawy wprowadzajcej kodeks karny10.
Sd Okrgowy w Legnicy, rozpoznajc spraw sygn. IV Ka 222/09 przeciwko Bogdanowi M. art. 158 1 kk, po dokonaniu analizy orzecze Sdu Apelacyjnego w Lublinie, nabra wtpliwoci co do trafnoci zaprezentowanej przez ten sd postanowi zwrci si z pytaniem prawnym do Sdu Najwyszego o rozstrzygnicie. Zagadnienie dotyczy okresu przedawnienia karalnoci zbrodni komunistycznych. W dniu 23 lipca 2009 r. dyrektor
10

41

Sprawy, w ktrych ma zapa rozstrzygnicie tego problemu, zawisy obecnie przed Trybunaem Konstytucyjnym i przed Sdem Najwyszym. Orzeczenie Trybunau Konstytucyjnego stwierdzajce, e przepis art. 4 ust. 1a ustawy o IPN jest niezgodny z konstytucj RP, skutkowaoby ograniczeniem moliwoci cigania zbrodni komunistycznych do przestpstw zagroonych kar nie nisz ni 3 lata pozbawienia wolnoci albo kar surowsz oraz do nieulegajcych przedawnieniu zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkoci. Z kolei podzielenie przez Sd Najwyszy prezentowanego w orzecznictwie stanowiska, e upyn okres przedawnienia karalnoci zbrodni komunistycznych wyczerpujcych znamiona przestpstw zagroonych kar nieprzekraczajc 3 lat pozbawienia wolnoci, skutkowaoby wyczeniem moliwoci cigania tej kategorii czynw. W takim przypadku wykluczone byoby ju ciganie m.in. przestpstw polegajcych na przekroczeniu uprawnie albo niedopenieniu obowizkw przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego (art. 231 1 kk), wziciu udziau w pobiciu (art. 158 1 kk), stosowaniu grb bezprawnych (art. 190 1 kk), stosowaniu przemocy wobec osoby lub groby bezprawnej w celu zmuszenia pokrzywdzonego do okrelonego zachowania si (art. 191 1 kk), przestpstw przeciwko wolnoci sumienia i wyznania (art. 194196 kk), przestpstw przeciwko czci i nietykalnoci cielesnej (art. 212217 kk), przestpstw przeciwko prawom pracownikw (art. 218221 kk). Podkrelenia w tym miejscu wymaga, e ledztwa przeprowadzone dotychczas przez prokuratorw Komisji ZpNP pozwalaj na sformuowanie wniosku, i wanie pobicia, stosowanie grb bezprawnych, naruszanie praw pracowniczych, pomwienia i temu podobne zachowania naleay do rodkw czsto stosowanych przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego wobec przedstawicieli rodowisk opozycyjnych. Wyczenie moliwoci cigania tej grupy zbrodni komunistycznych skutkowaoby zatem ograniczeniem moliwoci poznania i udokumentowania wielu faktw z okresu pastwa komunistycznego oraz ograniczeniem aktywnoci ledczej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Uznajc, e przedmiotowa kwestia rzeczywicie budzi wtpliwoci, a ewentualne stwierdzenie przez Trybuna Konstytucyjny, e zaskarone przepisy s niezgodne z konstytucj, skutkowaoby ich uchyleniem, cz sdw, w tym Sd Najwyszy, zawiesiaby postpowania w sprawach o zbrodnie komunistyczne do czasu wydania orzeczenia przez Trybuna. Niejako na marginesie naley wskaza rwnie kolejny z wakich problemw natury formalnoprawnej, ktry wpywa na ocen pracy pionu ledczego IPN, a ktry jest kwesti obiektywn i niezalen od prokuratorw jest to kwestia amnestii. Sprawcy zbrodni komunistycznych na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy o IPN korzystaj z przepisw zawartych w ustawie z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii (Dz. U. Nr 64, poz. 390), co powoduje ograniczenie moliwoci skutecznego cigania tych sprawcw. Gbsza analiza tego problemu pozwala jednak na stwierdzenie, i w istocie ograniczenie to, z punktu widzenia
Gwnej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu pismem o sygn. Sn 185/07/Zk/Wr udzieli odpowiedzi Sdowi Najwyszemu na wezwanie do zoenia pisemnego wniosku w przedmiocie rozstrzygnicia zagadnienia prawnego, przedstawionego przez Sd Okrgowy w Legnicy, postanowieniem z dnia 9 czerwca 2009 r., sygn. akt IV Ka 222/09, w sprawie przeciwko Bogdanowi Mazurkiewiczowi. Dyrektor na podstawie art. 22 1 kpk wnis o zawieszenie postpowania do czasu rozstrzygnicia pytania prawnego, z ktrym zwrci si do Trybunau, a w przypadku nieuwzgldnienia powyszego wniosku, na podstawie art. 61 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sdzie Najwyszym (Dz. U. nr 240 poz. 2052 z pn. zm.) wnis o podjcie uchway, i art. 4 ust. 1a ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. nr 63 poz. 424 z pn. zm.) samodzielnie reguluje kwestie przedawnienia wszystkich zbrodni komunistycznych, o ktrych mowa w art. 2 ust. 1 tej ustawy. Sd Najwyszy przychyli si do wniosku o zawieszenie postpowania do czasu rozstrzygnicia pytania prawnego skierowanego przez Sd Okrgowy w Krakowie do Trybunau Konstytucyjnego. Pismo zawiera dobrze uzasadnione stanowisko, w ktrym nie zgodzono si z twierdzeniem i karalno czynw przestpnych, zagroonych kar pozbawienia wolnoci do 3 lat, a uznanych za zbrodnie komunistyczne, ulega przedawnieniu.

42

przepisw ustawowych okrelajcych cele ustawy o IPN oraz cele ledztwa, moe mie charakter pozorny. Naley bowiem pamita, e prokurator jest uprawniony do skierowania wniosku o umorzenie postpowania, na podstawie przepisw ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r., tylko wwczas, gdy zgromadzony w sprawie materia dowodowy uzasadniaby skierowanie aktu oskarenia, za sd moe umorzy postpowanie w oparciu o przepisy tej ustawy tylko wwczas, gdy wina sprawcy i okolicznoci czynu nie budz wtpliwoci. Postanowienie o umorzeniu postpowania jest zatem, w omawianej sytuacji, orzeczeniem stwierdzajcym, e sprawca popeni przestpstwo na szkod pokrzywdzonego, i gdyby nie ustawa o amnestii, wymierzyby mu kar. W konsekwencji orzeczenie takie pozwala na realizacj wymienionych w preambule celw ustawy o IPN (wzgld na patriotyczne tradycje zmaga narodu polskiego z okupantami, nazizmem i komunizmem oraz zachowanie pamici o ogromie ofiar, strat i szkd poniesionych przez nard polski w latach II wojny wiatowej i po jej zakoczeniu), a take okrelonych w art. 297 1 kpk i art. 45 ust. 3 ustawy o IPN celw ledztw, prowadzonych przez prokuratorw Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (w szczeglnoci ustalenie, czy zosta popeniony czyn zabroniony i czy stanowi on przestpstwo, wykrycie i w razie potrzeby ujcie sprawcy, wszechstronne wyjanienie okolicznoci sprawy, w tym ustalenie osb pokrzywdzonych i rozmiarw szkody). Niewtpliwie umorzenie postpowania przeciwko sprawcy zbrodni komunistycznej, skutkujce uwolnieniem go od kary za popenione przestpstwo, moe nie satysfakcjonowa pokrzywdzonych, oczekujcych realizacji zasady sprawiedliwoci. Postanowienia w tego rodzaju sprawach stwierdzaj jednak, e popeniono przestpstwo stanowice zbrodni komunistyczn, i wskazuj sprawc tego przestpstwa oraz pokrzywdzonego. W konsekwencji s dokonanym przez niezawisy sd potwierdzeniem faktu popenienia zbrodni komunistycznej oraz wskazaniem sprawcy tej zbrodni, a tym samym przyczyniaj si do udokumentowania patriotycznych tradycji zmaga narodu polskiego z komunizmem oraz zachowania pamici o ogromie ofiar, strat i szkd poniesionych przez nard polski po zakoczeniu II wojny wiatowej. We wstpie do sprawozdania rocznego nie moemy pomin kolejnej trudnej kwestii, ktra wprawdzie pojawia si ju w latach wczeniejszych, ale miaa wpyw take na dziaalno ledcz Komisji ZpNP w 2009 r. Mowa o przestpstwach popenionych przez sdziw i prokuratorw, ktrzy w okresie stanu wojennego orzekali w sprawach karnych. Prokuratorzy pionu ledczego IPN bezskutecznie, z uwagi na efekty ledcze, dyli do pocignicia do odpowiedzialnoci karnej tych osb. Znamiennym echem odbi si ten problem w debacie publicznej i w dyskusji nad uchwa Sdu Najwyszego z 20 grudnia 2007 r. Przedmiotowa uchwaa zostaa wydana w zwizku z prowadzonym ledztwem Oddziaowej Komisji ZpNP w Katowicach w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na przekroczeniu uprawnie przez prokuratorw i sdziw, ktrzy w czasie stanu wojennego oskarali i skazywali na kary pozbawienia wolnoci czonkw NSZZ Solidarno za czyny, ktre w chwili ich popenienia nie byy przez prawo zabronione, i ktre to zachowania nosiy cechy represji politycznych stosowanych wobec wyej wymienionych, i byy dziaaniem na ich szkod. W toku tego ledztwa analizie poddano wszystkie 33 wyroki wydane przez sdziw b. Sdu Wojewdzkiego w Katowicach wobec wyej wymienionych osb w oparciu o przepisy dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154). Po dokadnej analizie tych wyrokw prokurator Oddziaowej Komisji w Katowicach zwrci si do waciwych sdw o uchylenie immunitetw sdziom i prokuratorom, co umoliwioby pocignicie ich do odpowiedzialnoci karnej. Prokuratorzy i sdziowie korzystaj z immunitetu, tj. uprawnienia polegajcego na tym, e zapewnia ono niedopuszczalno wszczcia przeciwko nim i prowadzenia postpowania karne-

43

go bez zgody waciwego organu, w tym przypadku sdw dyscyplinarnych. Majc na uwadze powysze unormowanie, Oddziaowa Komisja w Katowicach skierowaa wnioski o uchylenie immunitetu wobec 7 byych prokuratorw i 17 sdziw b. woj. katowickiego. Wikszo sdziw i prokuratorw w chwili obecnej jest w stanie spoczynku Wrd wnioskw o uchylenie immunitetu znajdowa si wniosek skierowany do Sdu Najwyszego o udzielenie zezwolenia na pocignicie do odpowiedzialnoci karnej sdziego Sdu Najwyszego w stanie spoczynku. Ostatecznie wypowiedzia si w tej sprawie Sd Najwyszy obradujcy w powikszonym, siedmioosobowym skadzie w dniu 20 grudnia 2007 r. Wyda on uchwa, sygn. I KZP 37/07, stanowic rozstrzygnicie wskazanego powyej pytania prawnego, w ktrej stwierdzi, i ze wzgldu na: nie zamieszczenie w Konstytucji PRL z 1952 r. zakazu tworzenia przepisw karnych z moc wsteczn (zasady lex retro non agit) oraz brak agit mechanizmu prawnego umoliwiajcego uruchamianie kontroli zgodnoci przepisw rangi ustawowej z Konstytucj lub prawem midzynarodowym, a take brak regulacji okrelajcej miejsce umw midzynarodowych w krajowym porzdku prawnym, sdy orzekajce w sprawach karnych o przestpstwa z dekretu o stanie wojennym, nie byy zwolnione z obowizku stosowania retroaktywnych przepisw karnych rangi ustawowej. Jednoczenie Sd poleci uchwa wpisa do ksigi zasad prawnych, co skutkuje tym, e wie wszystkie skady Sdu Najwyszego take w innych sprawach. Majc na uwadze tre uchway z dnia 20 grudnia 2007 r. Sd Dyscyplinarny dla prokuratorw przy Prokuratorze Generalnym RP jak i sdy dyscyplinarne dla sdziw przy prezesach sdw rnych szczebli podjy decyzje o odmowie uchylenia immunitetu. W okresie od maja 2008 r. do koca 2009 r. przed Zgromadzeniem Oglnym Sdziw Trybunau Konstytucyjnego zawiso postpowanie w sprawie udzielenia zezwolenia na pocignicie do odpowiedzialnoci karnej sdziego Trybunau Konstytucyjnego w stanie spoczynku, ktry w okresie objtym prowadzonym ledztwem by sdzi Sdu Najwyszego . Zgromadzenie Oglne Sdziw Trybunau Konstytucyjnego uchwa z dnia 7 grudniu 2009 r. postanowio na podstawie art. 7 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z pn. zm. ) i 2 pkt 3 lit. b Regulaminu Trybunau Konstytucyjnego (M.P. Nr 72, poz. 720) nie wyrazi zgody na pocignicie do odpowiedzialnoci karnej sdziego Trybunau Konstytucyjnego w stanie spoczynku, Stanisawa P. Pozostae kierowane w toku ledztwa S 70/05/Zk wnioski o udzielenie zezwolenia na pocignicie do odpowiedzialnoci karnej sdziw, byy odrzucane przez sdy jako oczywicie bezzasadne. Uzasadniajc te decyzje, sdy posuyy si podobn argumentacj i wywodami do zaprezentowanych przez Sd Najwyszy w przytoczonej powyej uchwale11.
Zarzdzenie to zostao zaskarone przez prokuratora OKZpNP w Katowicach, w wyniku czego Sd Najwyszy Sd Dyscyplinarny w Warszawie w dniu 28 wrzenia 2007 r. postanowi o przekazaniu powikszonemu skadowi Sdu Najwyszego zagadnienia prawnego wymagajcego zasadniczej interpretacji ustawy, a sprowadzajcego si do tego: Czy oczywistym jest, e na gruncie postanowie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z 1976 r. Nr 7, pz. 36 ze zm.), zawartych w szczeglnoci w art. 8 ust. 2 i 3, art. 30 ust. l pkt 3 i 8 oraz art. 62, przy jednoczesnym braku regulacji niektrych podstawowych zasad prawnych, sd rozpoznajcy spraw o przestpstwo okrelone w dekrecie z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, pz. 154 ze zm.) by zwolniony z obowizku respektowania 1) daty wskazanej w organie promulgacyjnym (14 grudnia 1981 r.) jako dnia prawnego ogoszenia tego dekretu w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 30 grudnia 1950 r. o wydawaniu Dziennika Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej i Dziennika Urzdowego Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski (Dz. U. Nr 58, poz. 524 ze zm.), 2) normy art. 61 wymienionego dekretu w czci nadajcej mu moc wsteczn od dnia uchwalenia, a jeeli tak, to na jakiej podstawie prawnej i w jakich okolicznociach? Sd Najwyszy w dniu 20 grudnia 2007r. wyda uchwa, sygn. I KZP 37/07, w ktrej rozstrzygn t kwesti w nastpujcy sposb:
11

44

Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, wychodzc naprzeciw zapotrzebowaniu spoecznemu oraz realizujc swe ustawowe zadania, utrzymuje biece kontakty ze rodkami masowego przekazu. Informuje opini publiczn o wanych spoecznie faktach z pracy komisji oraz odpowiada na liczne zapytania kierowane ze strony dziennikarzy. Media uzyskuj dane informacj w oparciu o unormowania kodeksu postpowania karnego, ustaw o dostpie do informacji publicznej, prawo prasowe oraz zarzdzenie nr 17/07 dyrektora Gwnej Komisji w przedmiocie sposobu przekazywania informacji o ledztwach i innych przedsiwziciach podejmowanych przez prokuratorw oddziaowych komisji. Waciwi miejscowo naczelnicy oddziaowych komisji udzielaj informacji prasowych osobicie lub za porednictwem rzecznika prasowego IPN. W przypadku zapyta odnoszcych si do pracy caego pionu cigania lub do prac byej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce odpowiedzi udzielane s przez wskazanych prokuratorw Gwnej Komisji. W roku 2009 prokuratorzy Instytutu Pamici Narodowej przygotowali i wydali w ramach materiaw pomocniczych IPN trzeci numer wasnego biuletynu pt. Zbrodnie przeszoci, powicony problematyce zbrodni nazistowskich. Publikacja ta zwiera przegld najwaniejszych problemw z zakresu prawa materialnego i procesowego, z jakimi prokuratorzy pionu ledczego spotykaj si w trakcie prowadzenia postpowa karnych dotyczcych zbrodni popenionych przez Niemcw w trakcie II wojny wiatowej.

5.3. Udzia prokuratorw pionu ledczego w postpowaniu przed sdem; najwaniejsze skierowane w 2009 r. akty oskarenia i uzyskane orzeczenia
Omawiajc dziaalno pionu ledczego IPN, pragniemy wyrni kilka ledztw zasugujcych na szczeglne zainteresowanie z uwagi na zakoczenie skierowaniem aktu oskarenia. Jednym z najwaniejszych postpowa zakoczonych skierowaniem w 2009 r. aktu oskarenia byo prowadzone przez Oddziaow Komisj w Szczecinie ledztwo przeciwko b. komendantowi wojewdzkiemu MO w Szczecinie, Jarosawowi W., i b. zastpcy komendanta wojewdzkiego MO w Szczecinie ds. Suby Bezpieczestwa, Stefanowi J. (S 111/05/Zk). W dniu 5 listopada 2009 r. prokurator oskary Jarosawa W. o popenienie zbrodni komunistycznych polegajcych na bezprawnym pozbawieniu wolnoci 67 dziaaczy NSZZ Solidarno na mocy wydanych pomidzy 12 a 17 grudnia 1981 r. decyzji o internowaniu na podstawie nieobowizujcego aktu prawnego, tj. dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczestwa Pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego12. Stefanowi J., byemu zastpcy komendanta wojewdzkiego MO w Szczecinie ds. Suby Bezpieczestwa zarzucono faszowanie dokumentacji internowanych oraz bezprawne pozbawienie wolnoci osb internowanych13. Naley podkreli, i w akcie oskarenia przyjto, e czyny
Ze wzgldu na niezamieszczenie w konstytucji PRL z 1952 r. zakazu tworzenia przepisw karnych z moc wsteczn (zasady lex retro non agit) oraz brak mechanizmu prawnego umoliwiajcego uruchamianie kontroli zgodnoci przepisw rangi ustawowej z konstytucj lub z prawem midzynarodowym, a take ze wzgldu na brak regulacji okrelajcej miejsce umw midzynarodowych w krajowym porzdku prawnym sdy orzekajce w sprawach karnych o przestpstwa z dekretu Rady Pastwa z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154) nie byy zwolnione z obowizku stosowania retroaktywnych przepisw karnych rangi ustawowej. 12 Oskarono go o czyny okrelone w art. 231 1kk w zbiegu z art. 189 2 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. 13 Oskarono go o przestpstwo okrelone w art. 231 1 kk w zbiegu z art. 271 1 kk i o przestpstwo z art. 231 1 kk w zbiegu z art. 189 2 kk w zw. z art. 11 2 kk w. z art.12 kk w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 Ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

45

zarzucone oskaronym stanowi nie tylko zbrodni komunistyczna, ale wyczerpuj rwnie znamiona zbrodni przeciwko ludzkoci. Uznano bowiem, e pozbawienie wolnoci osb internowanych miao charakter powanej represji i przeladowania tych osb z powodu ich przynalenoci do okrelonej grupy polityczno-spoecznej. Zakwalifikowanie tych czynw jako zbrodni przeciwko ludzkoci pociga za sob skutki prawne w postaci nieprzedawnienia si tych czynw. Na uwag zasuguj take nastpujce postpowania karne zakoczone: w dniu 28 stycznia 2009 r. skierowaniem do Sdu Rejonowego w Suwakach aktu oskarenia przeciwko Arkadiuszowi W. oskaronemu o to, e w dniu 14 lipca 1950 r. w Suwakach, bdc funkcjonariuszem Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Suwakach, dopuci si przekroczenia wadzy w ten sposb, e penic obowizki fotografa tego urzdu, w trakcie pobierania odciskw palcw Romualdowi D., podejrzanemu wwczas o udzielenie pomocy zbrojnej oddziaowi Wolno i Niezawiso stosowa przemoc poprzez ciskanie midzy drzwiami, a futryn palcw prawej rki Romualdowi D. co doprowadzio do pknicia skry palcw (patrz S 16/07/Zk str. 8 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Biaymstoku); w dniu 28 lipca 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia do Sdu Rejonowego w Toruniu przeciwko Lechowi R., byemu funkcjonariuszowi SB. Zosta on oskarony o popenienie dwch zbrodni komunistycznych: o to, e dziaajc jako funkcjonariusz publiczny Wydziau V SB KWMO w Toruniu, wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami, znca si psychicznie nad zatrzymanymi dziaaczami NSZZ Solidarno, chcc zmusi ich do ujawnienia informacji o prowadzonej dziaalnoci opozycyjnej. W okresie od 28 lipca 1982 r. do koca grudnia 1986 r. w Toruniu stosowa represje wobec Ryszarda Stanisawa M. podczas wielogodzinnych przesucha nie pozwoli mu je i pi, grozi pozbawieniem wolnoci, wyrzuceniem z pracy oraz zniewaa sowami powszechnie uznanymi za obelywe. Natomiast w dniu 1 maja 1982 r. w Toruniu podczas przesuchania Kazimierza Andrzeja M. grozi mu wieloletnim pozbawieniem wolnoci, zniewaa sowami powszechnie uznanymi za obelywe, uniemoliwi swobodn wypowied i zaniecha sporzdzenia protokou z tej czynnoci. Termin rozprawy nie zosta jeszcze wyznaczony przez Sd. (patrz S 2/09/Zk str. 19 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Gdasku); w dniu 22 grudnia 2009 r. skierowaniem do Sdu Okrgowego w Katowicach aktu oskarenia przeciwko Tadeuszowi D. oskaronemu o to, e w dniu 27 stycznia 1982 r. w Sosnowcu, bdc funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej, a wic funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dopuci si zbrodni komunistycznej podczas czynnoci zatrzymania Ryszarda A., przekraczajc przysugujce mu uprawnienia w zakresie stosowania broni palnej, w wyniku czego, dziaajc z zamiarem zabjstwa, odda strzay w gow osoby zatrzymywanej z bardzo bliskiej odlegoci, powodujc postrza czaszki z ran wlotow w lewej okolicy podpotylicznej i z kanaem postrzaowym uszkadzajcym lew pkul mdku i lewy pat skroniowy z ran wylotow w lewej okolicy ciemieniowo-czoowej, co skutkowao zgonem Ryszarda A (patrz S 23/07/Zk str. 28 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Katowicach); w dniu 20 maja 2009 r. skierowaniem do Sdu Rejonowego w Hrubieszowie aktu oskarenia przeciwko Janowi K. oskaronemu o to, e w okresie od 15 grudnia 1951 r. do 13 lipca 1952 r. w Hrubieszowie, woj. lubelskie, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego PUBP w Hrubieszowie, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e znca si fizycznie bijc piciami, gumowymi pakami po caym ciele, i psychicznie w ten sposb, e wyzywa sowami powszechnie uwaanymi za obraliwe, nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Mieczysawem K. i Mieczysawem P., czonkami organizacji Wolno i Niezawiso, podlegajcej wwczas Dowdztwu Armii Podziemia, zatrzymanymi w zwizku z toczcymi si przeciwko nim postpowaniami karnymi. Sd Rejonowy w Hrubieszowie do dnia 31 grudnia 2009 r. nie rozpocz przewodu sdowego (patrz S 49/08/Zk str. 40 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Lublinie);

46

 w dniu 30 czerwca 2009 r. skierowaniem do Sdu Rejonowego dla Warszawy Woli Wydzia IV Karny w Warszawie aktu oskarenia przeciwko Eugeniuszowi Feliksowi W. o to, e w styczniu 1965 r. w Warszawie, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego penicym funkcj wiceprokuratora b. Prokuratury Wojewdzkiej dla miasta stoecznego Warszawy, przekroczy swoje uprawnienia i nie dopeni obowizkw w ten sposb, e wykonujc obowizki oskaryciela publicznego przed b. Sdem Wojewdzkim dla miasta stoecznego Warszawy Wydzia IV Karny w postpowaniu karnym, w sprawie przeciwko oskaronemu Stanisawowi W. i innym o sygn. IV K dor 155/64, pomimo braku podstaw faktycznych i prawnych do prowadzenia postpowania w trybie doranym, ze wzgldu na okolicznoci tej sprawy okrelone art. 1 ust. 3 dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o postpowaniu doranym (tj. Dz. U. z 1949 r. Nr 33, poz. 244, z pn. zm.), bezzasadnie powoujc si na przepisy tego dekretu prezentowa w trakcie gosw stron argumentacj, ktra doprowadzia do zoenia wnioskw o wymierzenie oskaronym Stanisawowi W., Kazimierzowi W. i Mieczysawowi F. najwyszego wymiaru kary tj. kary mierci. Mimo braku przesanek do przypisania Stanisawowi W. i Kazimierzowi W. popenienia zarzuconych im w akcie oskarenia czynw14, w warunkach szczeglnego obostrzenia wymiaru kary, wynikajcego z art. 2 ust. 1 lit. a dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o postpowaniu doranym, uczyni go podstaw do zoenia wnioskw o wymierzenie im kary mierci, chocia sankcja zarzucanych im czynw nie przewidywaa takiego zagroenia. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego (patrz S 58/04/Zk str. 96 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Warszawie); w dniu 19 czerwca 2009 r. skierowaniem do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia aktu oskarenia przeciwko Markowi J. oskaronemu o to, e wiosn 1987 r. we Wrocawiu, jako funkcjonariusz Inspektoratu II Komendy Wojewdzkiej MO we Wrocawiu i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi osobami, przekraczajc swoje uprawnienia, znca si fizycznie i psychicznie nad pozbawionym wolnoci Jarosawem H. w ten sposb, e poddawa go wielogodzinnemu przesuchaniu, w trakcie ktrego wielokrotnie kopa w oparcie krzesa, tak aby pokrzywdzony uderza brzuchem o krawd stou, grozi mu pobiciem oraz dugotrwaym pozbawieniem wolnoci poczonym z godzeniem i odmow podania wody do picia, uniemoliwia zaatwienie potrzeb fizjologicznych oraz uywa wobec niego sw powszechnie uznanych za obraliwe, a to w celu uzyskania od Jarosawa H. informacji dotyczcych dziaalnoci w strukturach ,,Solidarnoci Walczcej . Sprawa znajduje si w fazie kocowej postpowania sdowego (patrz S 64/05/Zk str. 105 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP we Wrocawiu). Duym osigniciem prokuratorw pionu ledczego w 2009 r. byo rozpoznanie przez Sd Okrgowy w Warszawie postpowania karnego przeciwko Jerzemu R,. byemu funkcjonariuszowi PUBP w Kronie, podejrzanemu o dopuszczenia si 18 lipca 1946 r. w Odrzykoniu, pow. kronieski, woj. podkarpackie, zabjstwa Wadysawa U., czonka organizacji niepodlegociowej, oraz o to, e w dniu 15 padziernika 1946 r. w Kronie, woj. podkarpackie, w czasie penienia suby w miejscowym PUBP, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami, dopuci si zbrodni komunistycznej, polegajcej na tym, e przekraczajc swoje uprawnienia, w celu wymuszenia na pozbawionym wolnoci i przetrzymywanym w areszcie
Czyny zarzucane oskaronym wypeniay znamiona przestpstw z art. 2 1 ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialnoci karnej za przestpstwa przeciw wasnoci spoecznej (Dz. U. Nr 36, poz. 228) w zw. z art. 1 paragraf 1 lit. b ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmoeniu ochrony mienia spoecznego (Dz. U. Nr 4, poz. 11), a w stosunku do oskaronego Mieczysawa F. czynu wypeniajcego znamiona przestpstwa, okrelonego w art. 27 kk i art. 2 1 ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialnoci karnej za przestpstwa przeciw wasnoci spoecznej (Dz. U. Nr 36, poz. 228) w zw. z art. 1 paragraf 1 lit. b ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmoeniu ochrony mienia spoecznego (Dz. U. Nr 4, poz. 11).
14

47

tego urzdu Franciszku R. zoenia okrelonych wyjanie i przyznania si do stawianych mu zarzutw, znca si nad nim fizycznie i psychicznie, wielokrotnie bijc go i zniewaajc. Sd po przeprowadzeniu przewodu sdowego w dniu 22 wrzenia 2009 r. wyrokiem sygn. akt VIII K 18/08, uzna Jerzego R. za winnego zarzucanych czynw i skaza go na kar czn 8 lat pozbawienia wolnoci. Wyrok jest nieprawomocny (patrz S 66/04/Zk str. 67 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Rzeszowie).

5.4. ledztwa prowadzone w okresie sprawozdawczym, budzce szerokie zainteresowanie spoeczne, niezakoczone wydaniem decyzji merytorycznej
Wrd istotnych i budzcych szerokie zainteresowanie spoeczne ledztw, nie zakoczonych jeszcze wydaniem decyzji merytorycznej, naley wskaza na nastpujce postpowania karne : W sprawie Zbrodni Katyskiej stanowicej zbrodni wojenn i zbrodni przeciwko ludzkoci, zabjstw nie mniej ni 21 768 obywateli polskich dokonanych w okresie od dnia 5 marca do bliej nieustalonego dnia i miesica 1940 r. na terytorium ZSRR przez funkcjonariuszy tego pastwa, dziaajcych zgodnie z podjt w Moskwie w dniu 5 marca 1940 r. uchwa Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwizkowej Komunistycznej Partii (bolszewikw). Przedmiotowe ledztwo jest prowadzone przez OKZpNP w Warszawie od dnia 30 listopada 2004 r. (patrz S 38/04/Zk str. 91 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Warszawie); W sprawie zbrodni komunistycznej polegajcej na sprowadzeniu niebezpieczestwa katastrofy w komunikacji powietrznej w dniu 4 lipca 1943 r. w Gibraltarze w celu pozbawienia ycia premiera i naczelnego wodza Si Zbrojnych RP, generaa broni Wadysawa Sikorskiego, przez co doszo do katastrofy samolotu Liberator Mk II nr ew. AL 523, nalecego do 511. dywizjonu brytyjskich Krlewskich Si Powietrznych, w wyniku czego mier ponieli gen. broni Wadysaw Sikorski i towarzyszcy mu obywatele RP: Zofia Leniowska, gen. brygady Tadeusz Klimecki, pk dypl. Andrzej Marecki, por. mar. Jzef Ponikiewski, Adam Kuakowski oraz Jan Gralewski (patrz S 135/08/Zk str. 26 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Katowicach); W sprawie zabjstwa w lipcu 1945 r. w nieustalonym miejscu grupy okoo 600 osb zatrzymanych podczas tzw. obawy lipcowej, przeprowadzonej przez wojska 50. armii sowieckiej (81. korpus) oraz wspomagajce je jednostkami NKWD z 62. i 64. dywizji wojsk wewntrznych dwie kompanie 1. puku praskiego w sile 160 ludzi pod dowdztwem porucznika Sznepfa, nielicznych funkcjonariuszy PUBP w Augustowie, polskich dziaaczy komunistycznych, tj. o czyny z art. 225 1 kk z 1932 r. i inne (patrz S 69/01/Zk str. 6 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Biaymstoku); W sprawie funkcjonowania w okresie od 28 listopada 1956 r. do 31 grudnia 1989 r. w strukturach MSW w Warszawie zwizku, w ktrego skad wchodzili funkcjonariusze byej Suby Bezpieczestwa, kierowanego przez osoby zajmujce najwysze stanowiska pastwowe, ktry mia na celu dokonywanie przestpstw, a w szczeglnoci zbrodni zabjstw osb dziaaczy opozycji politycznej i duchowiestwa. W okresie objtym sprawozdaniem prokuratorzy w oparciu o zebrany materia dowodowy przedstawili zarzuty 7 byym funkcjonariuszom SB (patrz S 17/06/Zk str. 94 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Warszawie); W sprawie przekroczenia uprawnie subowych przez funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych, dziaajcych na szkod wymiaru sprawiedliwoci w latach 19831984 w zwizku

48

z prowadzonym przez Prokuratur Wojewdzk w Warszawie ledztwem dotyczcym mierci Grzegorza Przemyka, oraz kierowania grb bezprawnych przez funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych w celu wywarcia wpywu na czynnoci, w tym zeznania wiadkw wystpujcych przez sdem w sprawie mierci Grzegorza Przemyka. Zebrany do chwili obecnej materia dowodowy pozwoli na przedstawienie zarzutw 21 byym funkcjonariuszom SB i MO (patrz S 51/01/Zk str. 90 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Warszawie); W sprawie miertelnego pobicia w Krakowie w dniu 7 maja 1977 r. Stanisawa Pyjasa (patrz S 35/08/Zk str. 31 Aneks Zacznik nr 1 OKZpNP w Krakowie); Z uwagi na fakt, i wrd ledztw prowadzonych przez prokuratorw pionu ledczego Instytutu Pamici Narodowej jest wiele ledztw wanych i budzcych zainteresowanie spoecznoci lokalnej, a take biorc pod uwag sugesti czonkw Kolegium IPN, wyraon podczas posiedzenia Kolegium, w trakcie ktrego miaa miejsce dyskusja nad Informacj o dziaalnoci IPN-KZpNP za 2008 r., przygotowany zosta w formie elektronicznej (pyta CD) aneks zawierajcy informacj o wszystkich postpowaniach karnych zarejestrowanych w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. w repertoriach S prowadzonych w poszczeglnych oddziaowych komisjach ZpNP. Przedstawione w ww. aneksie ledztwa zostay opisane z uwzgldnieniem uwarunkowa wynikajcych z wymogu zachowania tajemnicy subowej i danych osobowych.

49

INFORMACJA STATYSTYCZNA
w tym w tym w tym Skierowano do sdu

o dziaalnoci Oddziaowych Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu za stycze grudzie 2009 r.

w tym

Wpyw

Jednostka

Zaatwiono

Zawieszono

Zastosowano aresztowanie Akt oskarenia

Pozostao z poprzedniego okresu

Wniosek o amnesti

Zaatwiono w inny sposb

Umorzono na podst. art. 17 1 pkt 111 kpk w tym osb 6 7 8 Odmwiono wszczcia 9 10 2/4 4 12/8 22 8/11 1 1 25/5 31 2/2 2 10/4 139 2/7 3 12/4 23 2/2 2 23/9 10 1/2 1 20/2 20 1/1 2 7/7 40 3/3 5 15/1 63 2/3 2 12/6 47 4/5 2 31/24 22 3/5 9 13/8 26 30/45 4 30 180/78 443

0 85 63 46 42 64 52 24 70 64 70 90 645 415 32 1118 9 7 98 17 4 111 78 77 716 17 2 85 75 9 31 12 368 27 14 111 76 22 51 81 39 42 13 1 2 9 34 55 91 49 42 100 87 103 95 137 133 1191 33 1 106 70 30 6 121 29 1 67 55 11 1 109 67 85 68 45 73 80 112 99 839 114 1 188 63 124 1 114 86 27 41 31 32 42 22 13 22 6 300 38 2 99 73 25 1 91 54 35 60 25 81 61 20 101 70 29 2 2 1 1 5 8 2 3 28 52

1a

1b

1c

2a

2b

2c

3a

3b

3c

4a

4b

4c

5 1 1

Bi

97

71

24

Gd

87

64

22

103

Ka 72 98

141

103

37

161

Kr

104

80

23

Lu

129

91

28

10

d 75

84

65

19

107

Po

93

60

33

Rz 83 91

103

79

17

111

Sz

97

91

Wa

157

120

36

Wr

125

86

30

106

Razem 1217

910

253

54

1092

Zk zbrodnie komunistyczne; Zn zbrodnie nazistowskie; Zi zbrodnie inne.

Umorzono na podst. art. 322 kpk 11 33 28 31 23 60 47 24 24 16 28 39 353

Zk

Zn

Zi

Zk

Zn

Zi

Zk

Zn

Zi

Pozostao Zk

Zn

Zi

50

INFORMACJA STATYSTYCZNA
Zaalenia skierowane do sdu

o dziaalnoci Oddziaowych Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu za styczegrudzie 2009 r.

Jednostka

Osdzono osb

Uniewinniono osb

Skazano osb

345 kpk

na umorzenie

397 kpk

Umorzono na podstawie art. 17 1 pkt 111 kpk Wniesiono apelacj

0 Bi 9 7 6 3 5 12 6 12 10 11 81 57 57 4 2 1 4 25 2 9 1 1 2 2/8/1 3/3/1/3 3/2 8/-/-/1/5/3/57/6 31/1 88/7 1 10/4/2/1 -/1 1 1 1 5 5 1 17/1 -/2 1 1 1 12 4/1 6/-

12 304

13 50

14 -

15 52

16 18

17 -

18 1

19 -

20 -

21 -

22 -

23 -

24 4/-

na odmow wszczcia na umorzenie na odmow wszczcia

25 4/-

26 -

27 -

28 -

29 1 1 1

30 3 8 1 3 2 3 5 6 2 20 53 53

31 1 1 3 5 5

32 1 2 2 3 3 1 10 22 22

33 2 2 3 1 5 2 15 15

34 4 1 1 5 11 11

Sd Okrgowy Sd Apelacyjny

Zk

Zn

Zi

Zk

Zn

Zi

Zk

Zn

Zi

Zk

Zn

Zi

Zastosowano amnesti co do osb

35 2 3 1 2 4 12 14

36 1 1 2

37 -

Gd

448

46

91

23

Ka

484

107

142

25

Kr

263

51

91

11

Lu

616

291 153

49

216

57

85

12

Po

205

42

73

14

Rz

761

263 116

35

Sz

339

81

15

Wa

622

81

1 172

35

Wr

422

5 151 125

22

Razem 4680

997 425 996 185

6102

1262

Zk zbrodnie komunistyczne; Zn zbrodnie nazistowskie; Zi zbrodnie inne.

Zastosowano art. 160 4 kpk Wnioskowano kasacj 38 -

Liczba przesuchanych wiadkw w ledztwach wasnych

Zaalenia uwzgldnione przez prokuratora w trybie akt. 463 1 i 465 1 kpk

Liczba przesuchanych wiadkw w drodze pomocy prawnej dla innych oddziaowych komisji Liczba przesuchanych podejrzanych w ledztwach wasnych Zaalenia uwzgldnione przez sd Prawomocne postanowienia

Liczba przesuchanych podejrzanych w drodze pomocy prawnej dla innych oddziaowych komisji

51

6. Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw

W 2009 r. zasb archiwalny IPN zwikszy si o ponad 1500 mb akt i osign rozmiar prawie 89 km. Wprowadzono do uytku nowe elektroniczne pomoce archiwalne, takie jak zintegrowana oglnopolska baza danych o zasobie archiwalnym Nexus oraz baza danych Midzynarodowej Suby Poszukiwa w Bad Arolsen. W ramach procesu digitalizacji wykonano kopie cyfrowe prawie 16 tys. j.a., ponad 35 tys. mikrofilmw i mikrofisz, a take 50 tys. fotografii. W roku sprawozdawczym wpyno do Wydziau, referatw oraz sekcji udostpniania i informacji naukowej ponad 56 tys. wnioskw. W czytelniach udostpniono 147 tys. jednostek archiwalnych. Ponadto przeprowadzono dla blisko 200 tys. osb sprawdzenia zwizane z realizacj tzw. ustawy dezubekizacyjnej. Wydzia i referaty ewidencji udzieliy odpowiedzi na ponad 175 tys. zapyta skierowanych przez suby specjalne, pion lustracyjny IPN oraz Wydzia, referaty i sekcje udostpniania. Opublikowano w formie ksikowej Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej i 7 innych wydawnictw. Zgodnie z ustaw z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Instytut gromadzi, ewidencjonuje i udostpnia dokumenty organw bezpieczestwa pastwa, wytworzone oraz zgromadzone od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. przez cywilny aparat represji pastwa polskiego oraz do dnia 31 grudnia 1990 r. przez wojskowy aparat bezpieczestwa pastwa. Jednoczenie IPN gromadzi i opracowuje dokumenty organw bezpieczestwa III Rzeszy Niemieckiej i ZSRR, archiwalia dotyczce zbrodni nazistowskich i komunistycznych oraz wszelk dokumentacj wiadczc o zbrodniach przeciwko pokojowi, ludzkoci lub zbrodniach wojennych. W ustawowym zainteresowaniu Instytutu Pamici znajduj si rwnie dokumenty dotyczce innych represji z motyww politycznych, popenionych na osobach narodowoci polskiej i obywatelach polskich innych narodowoci. Do archiwum Instytutu Pamici przekazywane s take dokumenty wytworzone w toku postpowa prowadzonych przez sdy w sprawach lustracyjnych, o ktrych mowa w ustawie z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw z chwil prawomocnego zakoczenia tych postpowa. Wan czci zasobu archiwum IPN s archiwa osobiste, archiwa rodzinne i zbiory prywatne, przekazywane Instytutowi przez prywatnych darczycw. Wymienione wyej zbiory tworz narodowe dziedzictwo kulturalne, upamitniajce rozwj i dziaanie systemw totalitarnych na terenach Polski. Zadania te wypenia pion archiwalny Instytutu, ktry tworz: Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw (BUiAD), oddziaowe biura udostpniania i archiwizacji dokumentw (OBUiAD) oraz wydziay udostpniania i archiwizacji dokumentw w delegaturach (WUiAD). W skad Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw wchodz: 1. Wydzia Ewidencji; 2. Wydzia Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw; 3. Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej; 4. Wydzia Obsugi Biecej; 5. Wydzia Bada Archiwalnych i Edycji rde. Odpowiednio w oddziaowych biurach udostpniania i archiwizacji dokumentw funkcjonuj referaty: ewidencji; gromadzenia, opracowywania i obsugi magazynw; udostpniania i informacji naukowej; stanowiska edycji rde oraz stanowiska obsugi kancelaryjnej. Odmienn struktur, ze wzgldu na brak wasnego zasobu archiwalnego, posiada OBUiAD w Warszawie, ktry skada si z dwch referatw: Reprografii i Digitalizacji oraz Udostpniania i Informacji Naukowej.

52

Zasb archiwalny Instytutu, wedug stanu na dzie 31 grudnia 2009 r., wynosi 88 805,87 mb, co oznacza wzrost w stosunku do poprzedniego roku o ponad 1500 mb. W archiwum BUiAD w Warszawie zasb zwikszy si do 30 979,43 mb akt. Wikszo nabytkw pochodzi z archiww Stray Granicznej, archiww wojskowych, archiww Policji oraz organw administracji. Prace nad przegldem archiwaliw pod wzgldem ich przydatnoci dla realizacji ustawowych celw IPN kontynuowane byy m.in. we wsppracy z Policj i wojskiem (w archiwach wojskowych oraz w wojskowych komendach uzupenie) i skutkowa bd dalszym uzupenianiem zbiorw archiwalnych. Do najwaniejszych zada pionu archiwalnego w 2009 r. naleao wdraanie programu informatyzacji i digitalizacji archiwum IPN. Celem tych dziaa byo usprawnienie systemu informacji naukowej, dostarczajcej wiedzy o zasobie archiwalnym Instytutu. T ide kierowano si m.in., konstruujc i uruchamiajc zintegrowan oglnopolsk baz danych o zasobie archiwalnym Nexus. W BUiAD w Warszawie udostpniono baz danych Midzynarodowej Suby Poszukiwa w Bad Arolsen zawierajc informacje o osobach poddanych represjom w czasie II wojny wiatowej. Kontynuowano rwnie prace nad przygotowaniem bazodanowej aplikacji Kartoteki, tj. elektronicznego wykazu kart z kartotek operacyjnych b. Suby Bezpieczestwa. Upowszechnieniu wiedzy o zasobie IPN suyo take opublikowanie w formie ksikowej obszernego Informatora o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009). Powysze dziaania koresponduj cile z prowadzonym w 2009 r. procesem cyfryzacji zasobu archiwalnego IPN. Dziki pozyskaniu nowego sprztu przez oddziay i delegatury oraz stworzeniu nowoczesnej pracowni digitalizacji w Centrali BUiAD w Warszawie, systematycznie zwiksza si liczba cyfrowych kopii jednostek archiwalnych, ktre mog by udostpniane uytkownikom. W okresie sprawozdawczym wykonano kopie prawie 16 tys. j.a., ponad 35 tys. mikrofilmw i mikrofisz, a take 50 tys. fotografii. W 2009 r. priorytetem bya realizacja ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145), tzw. ustawy dezubekizacyjnej, ktra wesza w ycie 16 marca 2009 r. W zwizku z realizacj tej ustawy pracownicy Instytutu sprawdzili blisko 200 tys. osb. Liczba wnioskw wpywajcych do pionu archiwalnego IPN w stosunku do 2008 r. zmniejszya si w okresie sprawozdawczym do Wydziau oraz referatw udostpniania i informacji naukowej wpyny 56 224 wnioski, natomiast zrealizowano 63 727. Stale zwiksza si zainteresowanie badaczy i dziennikarzy dokumentacj z zasobu IPN w 2009 r. suma wnioskw wpywajcych wyniosa 6749. Archiwici z Wydziau i referatw ewidencji udzielili odpowiedzi na ponad 175 tys. zapyta skierowanych przez suby specjalne, pion lustracyjny IPN oraz Wydzia, referaty i sekcje udostpniania i informacji naukowej. W 2009 r. ukazao si 8 publikacji (w tym jedna w jzyku angielskim), przygotowanych przez Wydzia Bada Archiwalnych i Edycji rde. Pracownicy wydziau take koordynowali i nadzorowali prac nad wydawnictwami przygotowywanymi przez archiwistw OBUiAD. Wanym przedsiwziciem w zakresie popularyzacji wiedzy o archiwum IPN i jego zasobie by udzia w oglnopolskiej akcji Noc Muzew, kiedy to zarwno w Warszawie, jak w oddziaach i delegaturach Instytutu zwiedzajcy mogli zapozna si z zasobem oraz prac jednego z najwikszych archiww polskich.

53

6.1. Ewidencja
Wydzia Ewidencji oraz referaty ewidencji w oddziaowych biurach udostpniania i archiwizacji dokumentw wykonyway zadania w zakresie: gromadzenia, porzdkowania i opracowywania zbiorw kartotecznych i pomocy ewidencyjnych z zasobu IPN; wsppracy z wydziaem oraz referatami udostpniania i informacji naukowej w zakresie udzielania informacji na podstawie powierzonego zasobu; udzielania informacji innym jednostkom IPN oraz podmiotom prawnym na podstawie powierzonego zasobu; wsppracy z Biurem Lustracyjnym i oddziaowymi biurami lustracyjnymi w zakresie udzielania informacji na podstawie zbiorw ewidencyjnych, udostpniania materiaw bd ich kopii, koordynacji prac na rzecz BL i oddziaowych biur lustracyjnych, prowadzonych przez oddziaowe biura udostpniania i archiwizacji dokumentw; udzielania informacji uprawnionym subom specjalnym na podstawie materiaw ewidencyjnych, udostpniania materiaw bd ich kopii; realizacji decyzji prezesa IPN w przedmiocie uchylenia lub zatwierdzenia zastrzeenia dostpu do dokumentw, o ktrych mowa w art. 39 ustawy o IPN.

6.1.1. Wydzia Ewidencji

6.1.1.1. Wielko zasobu kartotecznego i ewidencyjnego
Zasb kartoteczny i ewidencyjny pozostajcy w dyspozycji Wydziau Ewidencji obejmuje 6320,84 mb. W 2009 r. Wydzia przej 17,6 mb pomocy ewidencyjnych: 15 mb kart spraw sdowych przejtych z Centralnego Archiwum Wojskowego; 2,5 mb kartoteki onierzy WOP, przekazanej przez Stra Graniczn; 0,1 mb kart Karpackiej Brygady WOP, przekazanych przez Stra Graniczn. W okresie sprawozdawczym zwrcono do ABW 0,25 mb kartoteki oglnoinformacyjnej b. Biura C MSW.

6.1.1.2. Porzdkowanie oraz zabezpieczanie zasobu ewidencyjnego

Prace zwizane z porzdkowaniem i zabezpieczaniem zasobu objy 169 mb. Polegay one na ukadaniu kartotek, wkadaniu kart w kieszenie foliowe i ich opisywaniu (opis kadej z nich zawiera dane osobowe). Do najwaniejszych prac naleao: woenie w kieszenie foliowe 20 mb kart z kartoteki Departamentu II MSW i ich opisanie; woenie w kieszenie foliowe 62 mb kart z kartoteki osobowej b. funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych; woenie w kieszenie foliowe 20 mb zdj sygnalnych i ich zabezpieczenie; uporzdkowanie pod wzgldem merytorycznym 7 mb kartotek pomocniczych; scalenie i woenie w kieszenie foliowe 60 mb kart z kartoteki paszportowej wg dzielnic Warszawy.

6.1.1.3. Digitalizacja zasobu kartotecznego

W okresie sprawozdawczym kontynuowano digitalizacj kartoteki oglnoinformacyjnej b. Biura C MSW, ktr rozpoczto w padzierniku 2008 r. Od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. zeskanowano 268 mb, co daje 482 079 kart, a take zweryfikowano poprawno opisu

54

527 770 kart. Ponadto wyczono ok. 20 mb kart zawierajcych rejestracje milicyjne. Podczas skanowania dokonywano anonimizacji zapisw niejawnych podlegajcych ochronie. Zesp skanujcy liczy 11 osb (liczba stanowisk skanujcych wynosia 14).

6.1.1.4. Tworzenie pomocy ewidencyjnych

W 2009 r. w Wydziale Ewidencji funkcjonoway 34 bazy, ktre liczyy 1 578 587 rekordw. W roku sprawozdawczym do ju istniejcych baz wprowadzono 23 277 rekordw. W omawianym okresie powstay dwie nowe bazy: Pomoce ewidencyjne: dzienniki, inwentarze, rejestry i Konta osobiste oficerw b. Departamentu I MSW, ktre ogem licz 3466 rekordw. Jednoczenie rekordy istniejcej Bazy wojskowej, liczcej 84 663 rekordy, uzupeniono o nowe informacje pochodzce z materiaw aktowych.

6.1.1.5. Zbir zastrzeony

W pierwszej poowie 2009 r. Wydzia Ewidencji weryfikowa informacje zawarte na 2161 kartach ewidencji operacyjnej, przesanych przez oddziaowe biura udostpniania i archiwizacji dokumentw w ostatnim kwartale 2008 r., pod ktem zasadnoci zastrzeenia do nich dostpu. W okresie sprawozdawczym pracownicy Wydziau Ewidencji dokonali weryfikacji zapisw ewidencyjnych znajdujcych si na kartach ewidencyjnych (zarwno kopiach, jak i oryginaach) dotyczcych 9329 osb, przekazanych do wyodrbnionego, tajnego zbioru w archiwum IPN (tzw. zbir zastrzeony) przez Szefa ABW na wniosek Komendanta Gwnego Stray Granicznej. W odniesieniu do kopii kart dotyczcych 1423 osb stwierdzono, i anonimizacje dokonane na kartach zostay wykonane w sposb nieprawidowy, a w odniesieniu do kopii i oryginaw kart dotyczcych 500 osb stwierdzono, i nie podlegaj one przekazaniu do zasobu IPN. Ponadto na podstawie wykazu kart i dokumentw przekazanych przez Stra Graniczn do zbioru zastrzeonego pracownicy IPN samodzielnie wyczyli karty ze zbioru oglnego odnoszce si do kart i dokumentw aktowych przekazanych do tego zbioru. W minionym okresie sprawozdawczym zakoczono przegld kartoteki Departamentu I MSW pod ktem zasadnoci zastrzeenia kart. W wyniku przegldu i podjtych decyzji przeniesiono do zbioru oglnego ok. 6 mb kart. W okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. Prezes IPN wyda ogem 132 decyzje odnoszce si do wyodrbnionego, tajnego zbioru w archiwum w IPN, w tym 122 decyzje uchylajce zastrzeenia dostpu do dokumentw, 9 decyzji zatwierdzajcych zastrzeenia dostpu do dokumentw, jedn decyzj odmawiajc zatwierdzenia zastrzeenia dostpu do dokumentw. W okresie sprawozdawczym ze zbioru zastrzeonego do zbioru oglnego przeniesiono 320 j.a.

6.1.1.6. Kwerendy i sprawdzenia

Wydzia Ewidencji realizowa w 2009 r. wnioski osb ubiegajcych si o wgld w zanonimizowane kopie dokumentw (prokuratorskie, naukowo-badawcze oraz innych uprawnionych organw), a take zapytania kierowane z Biura Lustracyjnego, oddziaowych biur lustracyjnych oraz uprawnionych sub. Od 1 stycznia do 31 grudnia 2009 r. do Wydziau Ewidencji wpyno 52 559 zapyta. W okresie tym udzielono 56 994 odpowiedzi, przy czym 26 897 subom specjalnym, 23 414 Wydziaowi, referatom oraz sekcjom udostpniania i informacji naukowej, a 6683 pionowi lustracyjnemu IPN. W okresie sprawozdawczym Wydzia Ewidencji wypoyczy lub udostpni subom ochrony pastwa, organom lustracyjnym i prokuratorom z OKZpNP 4838 j.a. Znalazy si wrd nich take materiay z tajnego, wyodrbnionego zbioru w archiwum IPN, z ktrych wykonywano kserokopie dla prokuratorw z oddziaowych komisji.

55

W trakcie biecych prac kwalifikowano do wybrakowania druki K-3, zawierajce wypisy z pomocy ewidencyjnych zgodnie z procedur stworzon w 2007 r. Powoana komisja brakowania zakwalifikowaa do zniszczenia 476 kart K-3 o charakterze manipulacyjnym. Wydzia Ewidencji delegowa do realizacji tzw. ustawy dezubekizacyjnej 10 osb. Dwie z nich dokonyway sprawdze w elektronicznej bazie obejmujcej informacje o teczkach osobowych funkcjonariuszy i pracownikw organw bezpieczestwa pastwa przechowywanych w IPN (Centrala, oddziay i delegatury). Sprawdzenia w tej bazie dokonywane byy rwnie przy pomocy 4 pracownikw oddelegowanych z BL. Zesp ten sprawdzi w bazie 184 414 osb. Po zakoczeniu sprawdze w bazie elektronicznej pracownicy ci przeszli do omioosobowego zespou, ktry dokonywa sprawdze z zasobie kartotecznym BUiAD IPN. Sprawdzono 177 993 osoby. Zaznaczy wypada, e kada z tych osb sprawdzana bya w 5 cigach kartotecznych. Rnica pomidzy sprawdzeniami kartotecznymi a ogln liczb sprawdzanych osb wynika z tego, e w sytuacji, gdy istniay akta osobowe, taka osoba nie bya sprawdzana w kartotece. W okresie od 1 sierpnia do 19 padziernika 2009 r. Wydzia Ewidencji realizowa dla Biura Edukacji Publicznej kwerend na potrzeby projektu wydawniczego Encyklopedia Solidarnoci. Na podstawie opracowanej przez Wydzia w porozumieniu z BEP specjalnej procedury, obejmujcej sprawdzenia w zasobie kartotecznym i elektronicznym BUiAD, oraz przy pomocy powoanego w tym celu zespou liczcego 30 archiwistw Wydzia Ewidencji dokona sprawdze 4309 dziaaczy Solidarnoci i organizacji pokrewnych z lat 19761990, ktrych biogramy s przewidziane do publikacji. W 2009 r. zniesiono klauzule tajnoci z 260 dokumentw (14 dokumentw odesano bez zniesienia klauzuli).

6.1.2. Referaty/Sekcje Ewidencji

6.1.2.1. OBUiAD w Biaymstoku
Stan oglny kartotek bdcych w posiadaniu Referatu Ewidencji OBUiAD w Biaymstoku wynosi ok. 210 mb kart ewidencyjnych. W 2009 r. pozyskano do kartotek odtworzeniowych paszportowych 0,25 mb kart, wyczonych z dokumentacji paszportowej w trakcie jej porzdkowania. Ze zbioru kartotecznego wyczono 0,25 mb kart ewidencyjnych (ok. 400 kart), ktre przekazano do zbioru zastrzeonego IPN. Prace nad porzdkowaniem zasobu sprowadzay si do uzupeniania kartotek o nowe karty i korekt ich ukadu. Rwnoczenie ze skanowaniem kart kontynuowano prac nad czeniem podkartotek w dwie podstawowe kartoteki oglnoinformacyjne, z zachowaniem kartotek pomocniczych, paszportowych oraz innych. Dotychczas uporzdkowano w ten sposb cznie 154,50 mb (w roku sprawozdawczym ok. 36 mb) kartotek, z rwnoczesnym ich zabezpieczeniem w nowe kieszenie foliowe. W 2009 r. digitalizowano kartoteki osobowe byych funkcjonariuszy SB i MO, kartoteki operacyjne i zagadnieniowe pionu MO b. KW MO w Biaymstoku oraz kartotek paszportow b. KW MO w Olsztynie dotyczc wyjazdw na stae z PRL. Do koca 2009 r. zeskanowano i wprowadzono podstawowe dane w odniesieniu do 109,38 mb kartotek (232 781 kart), w tym w cigu roku 34,68 mb (64 528 kart). Referat wykorzystywa w tych pracach dwa wyspecjalizowane stanowiska do digitalizacji zasobu kartotecznego. Zeskanowano take 25 j.a. pomocy ewidencyjnych. Referat Ewidencji dysponowa (razem z Referatem Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw) 49 elektronicznymi bazami danych obejmujcymi cznie ok. 1 550 000 rekordw, z czego wprowadzono w 2009 r. ok. 50 000 rekordw. Rwnoczenie tworzona bya

56

manualna kartoteka ewidencyjna aktualnie liczca 42,50 mb (ok. 163 000 kart), oraz indeksy i skorowidze do pomocy ewidencyjnych cznie 20.

6.1.2.2. OBUiAD w Gdasku

Cao zasobu kartotecznego OBUiAD w Gdasku wynosi 136,55 mb. Przejto z KWP w Gdasku 4,16 mb kartoteki czonkw ORMO b. woj. gdaskiego, natomiast do zbioru zastrzeonego przekazano 0,20 mb ok. 220 kart. Zabezpieczono ponad 42 tys. kart (ok. 12,5 mb) poprzez woenie ich do koszulek foliowych. Nadano ukad alfabetyczny i uporzdkowano ponad 9 mb z dwch kartotek b. KW MO w Gdasku: czonkw ORMO oraz paszportowej z Chojnic. W 2009 r. zeskanowano 32,67 mb (90 429 kart) w wikszoci byy to kartoteki funkcjonariuszy MO/SB. Prace zwizane z digitalizacj zasobu kartotecznego byy wykonywane na trzech stanowiskach komputerowych przez piciu pracownikw Referatu. Od pocztku digitalizacji zeskanowano 103,67 mb, tj. 293 022 kart. Referat Ewidencji korzysta do celw subowych z 6 baz danych liczcych 56 783 rekordw, do ktrych w 2009 r. wprowadzono 6228 rekordw. W okresie sprawozdawczym utworzono 2 nowe bazy danych: ksigi ewidencji osb nierozpracowanych zgoszonych do rejestracji b. KW MO w Gdasku oraz protokow brakowania i niszczenia akt b. KW MO/WUSW w Gdasku. Baz danych jednostek archiwalnych prowadzi Referat Gromadzenia.

6.1.2.3. OBUiAD w Katowicach

Referat Ewidencji posiada 798,92 mb kartotek. cznie zasb kartoteczny powikszy si o 26,12 mb kart, z czego wikszo naley do kartoteki mieszkacw Bielska z okresu II wojny wiatowej (23 mb). Pozyskano rwnie karty ewidencyjne: czonkw ORMO, onierzy (przejte z wojskowych komend uzupenie) i funkcjonariuszy organw bezpieczestwa. Do zbioru zastrzeonego przekazano 102 karty, tj. okoo 0,06 mb. W 2009 r. scalono cz kartoteki wyjazdw staych (9 mb). W trakcie digitalizacji pracownicy Referatu przeprowadzali rwnie konserwacj kart. Do koca 2009 r. zeskanowano 156,8 mb (327 946 kart), w tym w caoci kartoteki: MOB; oglnoinformacyjne i odtworzeniowe WUSW Bielsko-Biaa, Czstochowa, Katowice; rejestracyjna; osobowa byych funkcjonariuszy. W 2009 r. digitalizowano karty z kartoteki osobowej byych funkcjonariuszy. W tym okresie cznie form cyfrow uzyskao 63 038 kart (34 mb). Prace byy prowadzone na 3 stanowiskach. Baza danych uytkowana przez Referat Ewidencji aktualnie liczy 720 351 rekordw.

6.1.2.4. OBUiAD w Krakowie

Zasb kartoteczny OBUiAD w Krakowie obejmuje cznie 635,71 mb. Inne pomoce ewidencyjne (dzienniki rejestracyjne, archiwalne, koordynacyjne, mikrofilmw) to razem 5,7 mb. W 2009 r. pozyskano 124,18 mb materiaw ewidencyjnych, gwnie karty i kwestionariusze paszportowe z Maopolskiego Urzdu Wojewdzkiego w Krakowie. Ze zbioru oglnego do zbioru zastrzeonego przekazano 0,02 mb (44 karty). Uoono i zabezpieczono 90,06 mb kart, w tym 7 mb kartoteki zabezpieczono za pomoc kopert bezkwasowych. Z zasobu OBUiAD w Krakowie zdigitalizowano 70,03 mb (ok. 212 tys. kart) m.in. kartotek funkcjonariuszy, zagadnieniowych KWMO w Krakowie, opracowa faktograficznych, MOB WUSW w Krakowie, kart zwrconych z Biura C MSW w Warszawie. cznie od rozpocz-

57

cia procesu digitalizacji zeskanowano 150,59 mb 472 032 karty. Ponadto dla Delegatury IPN w Kielcach zdigitalizowano 8,2 mb (24 001 kart) kartotek funkcjonariuszy SB i MO WUSW w Kielcach. W pracach wykorzystywano cznie 5 stanowisk. Kontynuowano digitalizacj zmikrofilmowanych materiaw ewidencyjnych oraz starych dziennikw rejestracyjnych i archiwalnych (prace te prowadzi Referat Gromadzenia). W roku sprawozdawczym uytkowano 6 baz liczcych 505 085 rekordw, z czego do piciu utworzonych w Referacie wprowadzono 2319.

6.1.2.5. OBUiAD w Lublinie

Zasb kartoteczny przechowywany w OBUiAD w Lublinie wynosi cznie 171,19 mb. Nabytki to ponad 7,92 mb, w wikszoci kart ewidencyjnych czonkw ORMO. Do zbioru zastrzeonego BUiAD w Warszawie przekazano 0,08 mb, tj. 99 kart. Pracownicy Referatu kontynuowali porzdkowanie kartoteki oglnoinformacyjnej (KW MO/WUSW Lublin, Biaa Podlaska, Chem, Zamo) i zabezpieczanie kart koszulkami foliowymi. Czynnoci te objy w okresie sprawozdawczym ok. 20 mb. W 2009 r. kontynuowano weryfikacj skanw z kartoteki oglnoinformacyjnej w celu przekazania ich do bazy w BUiAD. Podjto digitalizacj kartoteki funkcjonariuszy/ pracownikw resortu spraw wewntrznych - zeskanowano dotychczas 5311 kart, tj. okoo 2 mb tej kartoteki. Ogem form cyfrow nadano 55,88 mb kartotek (113 496 kart). Obecnie wykorzystywane jest jedno stanowisko skanowania. Do realizacji biecych zada Referat Ewidencji opracowuje i wykorzystuje bazy danych (w tym 3 nowe), ktre obejmuj cznie 641 931 rekordw, przy czym w roku sprawozdawczym wprowadzono 28 780 rekordw. W celu usprawnienia pracy Referatu dokonano stopniowej komasacji wspomnianych baz w kilkanacie gwnych zbiorw danych, z zachowaniem odrbnoci ze wzgldu na rdo stanowice podstaw ich opracowania.

6.1.2.6. OBUiAD w odzi

Referat Ewidencji posiada w swoim zasobie 221,02 mb kartotek. W opisywanym okresie przejto z OBUiAD w Poznaniu cz kartoteki oglnoinformacyjnej i odtworzeniowej b. WUSW w Kaliszu (0,9 mb) oraz z BUiAD kartotek czonkw ORMO (0,01 mb). Rwnoczenie z zasobu wyczono 0,03 mb kartotek, na ktre zoyo si 39 kart przekazanych do zbioru zastrzeonego IPN. Zakoczono prace nad zabezpieczeniem kart z kartotek oglnoinformacyjnej i odtworzeniowej b. WUSW w Kaliszu oraz z kartoteki funkcjonariuszy UB/SB i kartotek tematycznych (ok. 130 mb). W ramach programu digitalizacji zasobu kartotecznego w 2009 r. w caoci zeskanowano kartotek funkcjonariuszy UB/SB b. Wydziau C WUSW w odzi, Piotrkowie Trybunalskim, Sieradzu, Skierniewicach i Kaliszu. Nad realizacj wspomnianego zadania w 2009 r. pracowao dwch archiwistw Referatu Ewidencji na dwch stanowiskach. cznie wielko zeskanowanego zbioru w okresie sprawozdawczym wyniosa 46 741 kart (29,84 mb). W ostatnim kwartale roku sprawdzono poprawno opisw do zeskanowanej kartoteki funkcjonariuszy UB/SB. Dotychczas w dzkim Oddziale IPN zostay zdigitalizowane wszystkie kartoteki operacyjne, pomocnicze i funkcjonariuszy UB/SB (cznie ponad 146 tys. kart 79,16 mb). Referat Ewidencji posiada 12 baz z 918 180 rekordami.

58

6.1.2.7. OBUiAD w Poznaniu

Zasb kartoteczny obecnie wynosi 247,96 mb. W okresie sprawozdawczym przejto 104,1 mb kart paszportowych z terenw b. wojewdztw: leszczyskiego, pilskiego i poznaskiego; karty czonkw ORMO (4,99 mb) oraz karty ewidencyjne funkcjonariuszy suby wiziennej (1,5 mb). Do zbioru zastrzeonego przekazano 50 kart (okoo 0,02 mb). W zakresie prac porzdkowych przeprowadzono skontrum pomocy ewidencyjnych oraz wykonano now topografi magazynow. W trakcie porzdkowania zasobw kartotecznych, wydzielono i wczono do zasobu aktowego 0,54 mb dokumentw, nie bdcych kartami ewidencyjnymi. Kontynuowano digitalizacj zasobu kartotecznego. W okresie sprawozdawczym pracownicy OBUiAD w Poznaniu wykonali 77 745 skanw kart, co stanowi 17,27 mb kartotek. Zeskanowano karty ewidencyjne funkcjonariuszy suby wiziennej oraz karty koordynacyjne KW MO/WUSW w Poznaniu. Rozpoczto rwnie skanowanie kartotek kryptonimowych oraz kartoteki zgosze czasowego pobytu cudzoziemcw b. KW MO/WUSW w Poznaniu. Ponadto sprawdzano poprawno skanw oraz wprowadzonych danych osobowych w ramach kontroli zdigitalizowanej kartoteki oglnoinformacyjnej. cznie od pocztku digitalizacji zasobu kartotecznego zeskanowano 82,34 mb, co stanowi ponad 226 tys. kart. Rozpoczto digitalizacj najczciej wykorzystywanych w pracy pomocy ewidencyjnych. Form elektroniczn nadano 18 j.a., na ktre skadaj si inwentarze, protokoy brakowania, protokoy likwidacji jednostek SB. Ponadto kontynuowano tworzenie indeksw elektronicznych oraz bazy spisw zdawczoodbiorczych. Do elektronicznej bazy materiaw archiwalnych Nexus przekazano 42 532 rekordy, na ktre skada si podrczny zasb ewidencyjny wraz z indeksami osobowymi.

6.1.2.8. OBUiAD w Rzeszowie

Zasb kartoteczny OBUiAD w Rzeszowie wg stanu na dzie 31 grudnia 2009 r. liczy 296,74 mb. W 2009 r. przejto 27,42 mb kart przede wszystkim z kartoteki paszportowej przekazanej przez Podkarpacki Urzd Wojewdzki w Rzeszowie oraz w mniejszej liczbie z kartotek b. funkcjonariuszy SB (z KWP w Rzeszowie) i karty przekazane zgodnie z zasad pertynencji przez Delegatur IPN w Kielcach. Jednoczenie oddano do zbioru zastrzeonego BUiAD w Warszawie 45 kart kartotecznych (ok. 0,05 mb). Do Delegatury IPN w Kielcach przekazano 19 kart, ktre omykowo zostay wczone do kartotek b. WUSW w Tarnobrzegu. Kartoteki s zabezpieczane przed zniszczeniem za pomoc koszulek foliowych. Sprawdzanie prawidowoci ukadu kart trwa na bieco wraz z pracami zabezpieczajcymi. W 2009 r. zeskanowano 2,72 mb kartotek (6272 karty). Dotd poddano digitalizacji cz kart z kartoteki oglnoinformacyjnej b. WUSW w Rzeszowie, ktra w caoci liczy 48,65 mb, oraz cao kartoteki odtworzeniowej b. WUSW Rzeszw, Krosno, Przemyl, tj. 13 mb. W liczbie tej mieszcz si rwnie karty pominite podczas wczeniejszej digitalizacji ze wzgldu na anonimizacj wystpujcych na nich zapisw oraz karty, ktre po weryfikacji musiay zosta zeskanowane ponownie (cznie 3136 kart). Przy digitalizacji pracowao cznie 8 osb na 4 stanowiskach. Ponadto pracownicy Referatu zweryfikowali skany liczcych 14,1 mb kartotek osobowych funkcjonariuszy b. WUSW. cznie zeskanowano dotd 95,85 mb, tj. 156 560 kart. Referat korzysta z 18 baz komputerowych wytworzonych w oddziale, ktre zawieray 426 562 rekordy. Ponadto od listopada 2009 r. Referat Ewidencji korzysta z oglnopolskiego systemu informacji archiwalnej Nexus.

59

6.1.2.9. OBUiAD w Szczecinie

Referat Ewidencji OBUiAD w Szczecinie dysponuje zasobem kartotecznym liczcym 112,20 mb. W 2009 r. przejto z tutejszego RGOiOM 0,63 mb kartoteki czonkw ORMO oraz 0,05 mb kart zagadnieniowych b. KW MO/WUSW w Koszalinie. Z kartotek oglnoinformacyjnych wyczono 254 karty (0,07 mb), ktre zostay przekazane do zbioru zastrzeonego BUiAD w Warszawie oraz 582 karty (0,13 mb) zwrcone do delegatur ABW w Szczecinie i Poznaniu. W zwizku z digitalizacj zasobu kartotecznego sprawdzono prawidowo ukadu 18,32 mb zeskanowanych kart oraz zabezpieczono je, wkadajc w koszulki foliowe. Okoo 5 tys. z nich poddano konserwacji. Z kartotek oglnoinformacyjnych wyczono karty wytworzone przez UOP, Stra Graniczn i Policj, a take 1 mb kart dotyczcych rejestracji milicyjnych. Poddano konserwacji zniszczone karty ewidencyjne funkcjonariuszy oraz uoono alfabetycznie i uzupeniono o karty przejte z RGOiOM kartotek czonkw ORMO. W okresie sprawozdawczym zdigitalizowano 43 844 karty, co stanowi 21,82 mb (po zabezpieczeniu w koszulkach foliowych) m.in. kartotek funkcjonariuszy, kartotek ORMO, MOB i kartotek zagadnieniowych. Przy digitalizacji pracoway 4 osoby na 2 stanowiskach w systemie zmianowym. cznie od pocztku digitalizacji zeskanowano 72,09 mb, tj. ponad 150 tys. kart. Referat Ewidencji korzysta w roku sprawozdawczym z 10 baz elektronicznych, liczcych 299 440 rekordw. W 2009 r. dodano cznie 35 182 rekordy oraz uzupeniono ok. 16 000 ju istniejcych pozycji. Referat kontynuowa rwnie prace nad projektami oglnopolskimi: uzupeniono baz ewidencji spisw zdawczo-odbiorczych, utworzono elektroniczn baz funkcjonariuszy uzupenion o dodatkowe dane oraz dokonano transferu ponad 205 000 rekordw do bazy Nexus.

6.1.2.10. OBUiAD we Wrocawiu

Stan oglny zasobu kartotecznego wynosi 956,08 mb. W 2009 r. przybyo 0,04 mb kart (69 sztuk) wyczonych z jednostki archiwalnej przekazanej przez KWP w Opolu. Do zastrzeonego zbioru IPN przekazano 0,13 mb kart (450 sztuk). Prace porzdkowe polegay na wczaniu do kartotek kart znalezionych w aktach (300 kart), scalaniu i porzdkowaniu kartotek pomocniczych i paszportowych (17,7 mb) oraz zabezpieczaniu kart funkcjonariuszy przez wkadanie do koszulek foliowych (2 mb). W 2009 r. kontynuowano proces cyfryzacji kartotek. cznie w tym roku zeskanowano 64,54 mb (168 381 kart) z kartotek: funkcjonariuszy MO, SB i Suby Wiziennej; pomocniczych i zagadnieniowych; oglnoinformacyjnej i odtworzeniowej oraz z kartoteki do akt lskiego Okrgu Wojskowego we Wrocawiu. Oddzia we Wrocawiu posiada 4 stanowiska do skanowania kartotek. Od pocztku digitalizacji kartotek zeskanowano 155,36 mb, czyli 360 407 kart. W Referacie uytkowanych jest 10 baz danych o cznej liczbie rekordw 1 117 904. W okresie sprawozdawczym wprowadzono do tych baz 77 080 rekordw. Prace zwizane z pomocami ewidencyjnymi skupione byy przede wszystkim na uzupenianiu bazy Nexus. Obecnie wrocawska cz bazy liczy 267 111 rekordw zasobu i 249 710 rekordw indeksu osobowego.

6.1.2.11. Delegatura w Bydgoszczy

Zasb kartoteczny i ewidencyjny pozostajcy w dyspozycji Sekcji Ewidencji obejmuje 191,16 mb. W 2009 r. przejto 48,71 mb pomocy ewidencyjnych, w tym 7,26 mb kartoteki

60

ORMO oraz 41,45 mb kartoteki paszportowej z KujawskoPomorskiego Urzdu Wojewdzkiego. Do zbioru zastrzeonego Delegatura przekazaa 274 karty (0,15 mb). Prace zwizane z porzdkowaniem i zabezpieczaniem zasobu ewidencyjnego objy 86,67 mb. Polegay one na ukadaniu kartotek, wkadaniu kart w kieszenie foliowe i ich skanowaniu. Digitalizacj zasobu kartotecznego rozpoczto w marcu 2007 r. i prace trwaj nadal. Dotd zeskanowano 86,67 mb (153 349 kart), z tego w roku sprawozdawczym kartotek funkcjonariuszy MO i SB - 15,82 mb (42 515 kart). Prace prowadzono na 2 stanowiskach. W 2009 r. zweryfikowano poprawno opisu 67 442 kart. Wyczono 1,35 mb kart zawierajcych rejestracje milicyjne. Podczas skanowania dokonano anonimizacji zapisw niejawnych podlegajcych ochronie, co miao wpyw na tempo wykonywanych prac. W 2009 r. w Sekcji Ewidencji funkcjonowao 7 baz, ktre liczyy 445 589 rekordw. Powstay 2 nowe bazy, ktre licz ogem 17 309 rekordw. Uzupeniano rwnie bazy ju istniejce (8440 rekordw).

6.1.2.12. Delegatura w Kielcach

Zasb kartoteczny Delegatury wynosi cznie 48,65 mb. W 2009 r. dokonano przegldu kartoteki oglnoinformacyjnej w celu wydzielenia czci b. KW MO/WUSW w Radomiu i przygotowania kartoteki oglnoinformacyjnej do digitalizacji. Po wydzieleniu czci tej kartoteki przekazano j Delegaturze IPN w Radomiu (ponad 17 mb). Do pozostaych oddziaw i delegatur IPN przekazano cznie 0,14 mb. Przekazano take 82 karty (0,05 mb) do zbioru zastrzeonego. Prace zwizane z digitalizacj prowadzone na 2 stanowiskach zakoczone zostay w sierpniu 2009 r. Zeskanowano kartoteki oglnoinformacyjne o cznym metrau 29,93 mb (83 057 kart). W OBUiAD w Krakowie zdigitalizowana zostaa rwnie kartoteka funkcjonariuszy MO i SB (ponad 8 mb, ok. 24 000 kart).

6.1.2.13. Delegatura w Radomiu

Wielko zasobu kartotecznego w Delegaturze IPN w Radomiu wynosi 36,2 mb. W 2009 r. pozyskano 19,05 mb kartotek, w tym 17 mb kartoteki oglnoinformacyjnej b. WUSW Radom (za porednictwem Delegatury IPN w Kielcach). Z zasobu wyczono 225 kart (ok. 0,47 mb z kartoteki oglnoinformacyjnej b. WUSW Radom oraz kart ewidencyjnych funkcjonariuszy MO/SB). Do zbioru zastrzeonego IPN przekazano 97 kart (ok. 0,04 mb). Uporzdkowanych zostao cznie 19 mb kartotek, w tym kartoteka oglnoinformacyjna i karty ewidencyjne funkcjonariuszy MO/SB. Do 31 grudnia 2009 r. zeskanowano kartotek oglnoinformacyjn oraz sprawdzono dotyczce jej rekordy (15,82 mb, 36 804 karty). Zdigitalizowano rwnie pozosta cz kart ewidencyjnych funkcjonariuszy MO/SB (0,35 mb, 739 kart). Obecnie trwa weryfikacja tych skanw. cznie od pocztku digitalizacji zeskanowano 24,17 mb 56 562 karty. Delegatura IPN w Radomiu posiada jedno stanowisko do skanowania kartotek. Delegatura wykorzystywaa 21 baz ze 174 955 rekordami, a ponadto utworzono 5 nowych zawierajcych 44 500 rekordw.

61

Wykres 1. Zasb kartoteczny (wartoci w mb)

Wykres 2. Liczba zrealizowanych zapyta

62

6.1.3. Ewidencja dane statystyczne

Tabela 1. Liczba zapyta oraz udostpnionych akt* Liczba zapyta wpywajcych Wydzia, sekcje i referaty udostpniania i informacji naukowej Liczba zapyta zrealizowanych Wydzia, sekcje i referaty udostpniania i informacji naukowej Liczba j.a. udostpnionych/ wypoyczonych Biuro Lustracyjne i OBL 193 26 33 32 303 7 698 53 0 0 0 42 suby specjalne prokuratorzy** 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

Biuro Lustracyjne i OBL

Oddzia ogem

Biuro Lustracyjne i OBL

suby specjalne

suby specjalne

ogem

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Radom Razem

52 559 19 675 8 041 9 329 11 944 8 230 7 655 8 354 10 980 11 408 10 666 8 986 7 904 6 700 50 4 838 378 134 290 198 166 171 306 90 163 362 186 2 0 0

6894 25 990 5470 5006 4567 4314 4469 4110 4675 7622 4505 4827 4256 4542 0 4347 2193 4189 7087 3719 3020 4073 5999 3696 5998 3797 3462 2156 50 491

56 994 26 897 7995 9688 11 926 9734 9261 8453 9525 11 799 10 329 10 971 7767 6200 50 4504 373 134 274 201 166 171 316 88 157 357 217 2 0 0

6683 23 414 5438 5014 4324 4218 5099 4143 4511 7707 4521 5182 4090 4387 0 4101 2184 4540 7328 5315 3996 4139 4698 4004 5651 5432 3460 1811 50 403

4838 1870 2936 32 451 1435 69 40 43 756 641 1775 716 426 0 0 0 42 258 43 7 11 453 634 18 373 0 0 0 0 0 1435

ogem

226 1549

167 644 22 121 69 604 75 920 175 196 29 353 69 418 76 425 11 232 3893 7307 32

* Sprawy realizowane na rzecz innych podmiotw ni suby specjalne i BL oraz OBL s przekazywane do referatw ewidencji za porednictwem Wydziau, sekcji i referatw udostpniania i informacji naukowej. ** Rubryka dotyczy wycznie spraw realizowanych przez Wydzia Ewidencji BUiAD i odnosi si do realizacji art. 39a ustawy o IPN.

63

Tabela 2. Digitalizacja kartotek Liczba zdigitalizowanych kart BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Radom Razem 482 079 64 528 90 429 63 038 235 940 5311 46 731 77 745 6272 43 844 168 381 42 515 65 762 37 543 1 430 118 Wielko zdigitalizowanego zasobu w metrach biecych 268 34,68 32,67 34 78,23 2 29,84 17,27 2,72 21,82 64,54 15,82 23,14 16,17 641

6.2. Gromadzenie, opracowywanie i obsuga magazynw

Wydzia Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw, jak rwnie referaty i sekcje gromadzenia, opracowywania i obsugi magazynw w oddziaowych biurach udostpniania i archiwizacji dokumentw i delegaturach wykonyway zadania w zakresie: przejmowania dokumentw do zasobu archiwalnego Instytutu Pamici Narodowej; porzdkowania i archiwalnego opracowywania przejtej dokumentacji; tworzenia pomocy archiwalnych w formie inwentarzy, w tym inwentarzy elektronicznych; zabezpieczania i konserwacji dokumentw zgromadzonych w zasobie archiwalnym; biecej obsugi magazynw archiwalnych, a w szczeglnoci dbania o waciwe warunki przechowywania dokumentw; digitalizacji zasobu archiwalnego; prowadzenia archiww zakadowych, przejmujcych dokumentacj spraw zakoczonych z komrek organizacyjnych Instytutu Pamici oraz jej udostpniania.

6.2.1. Wydzia Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw

6.2.1.1. Stan zasobu
Na dzie 31 grudnia 2009 r. zasb archiwalny Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw wynosi 30 979,43 mb, przy czym wielko nabytkw w okresie stycze-grudzie 2009 r. osigna warto 721,82 mb. Na liczb t skadaj si akta przekazane z jednostek Stray Granicznej (461,02 mb), archiww podlegych Ministrowi Obrony Narodowej, tj. Centralnego Archiwum Wojskowego i Archiwum Wojsk Ldowych w Warszawie oraz Archiwum Instytucji Ministerstwa Obrony Narodowej w Modlinie (210,67 mb), organw administracji publicznej (25,39 mb), Gwnej oraz Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie (10,36 mb), Suby Wywiadu i Suby Kontrwywiadu Wojskowego (4,9 mb), sdw i prokuratur powszechnych (2,14 mb), sdw i prokuratur wojskowych

64

(1,3 mb), jednostek Policji (1,4 mb), Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego (0,15 mb), Agencji Wywiadu (0,08 mb), archiww pastwowych (0,06 mb) oraz inna dokumentacja przejta np. w postaci darowizn prywatnych, archiww osobistych itd. (4,35 mb). Najwiksz grup dokumentw przyjtych w 2009 r. stanowiy materiay przekazane przez Stra Graniczn, tj. Archiwum Stray Granicznej w Szczecinie oraz Centrum Szkolenia Stray Granicznej w Ktrzynie. Na dokumentacj t, o cznej liczbie 23 309 j.a., skadaj si m.in.: 1. Akta osobowe onierzy Wojsk Ochrony Pogranicza z okresu podporzdkowania Ministerstwu Bezpieczestwa Publicznego, tj. do 14 grudnia 1954 r. (6070 j.a.). 2. Akta osobowe pracownikw cywilnych Zwiadu WOP (364 j.a.). 3. Dokumentacja Dowdztwa WOP (1337 j.a.), a take poszczeglnych brygad i orodkw szkoleniowych WOP, m.in. Batyckiej Brygady WOP (503 j.a.), Bieszczadzkiej Brygady WOP (688 j.a.), Kaszubskiej Brygady WOP (957 j.a.), Podoficerskich Szk cznoci WOP w Zgorzelcu i Braniewie (40 j.a.), Centrum Szkolenia WOP (150 j.a.) itd. 4. Karty ewidencyjne onierzy WOP z lat 19451990 (7824 karty). Z archiww wojskowych, tj. CAW w Warszawie, AWL w Warszawie oraz Archiwum Instytucji MON w Modlinie przejto (na zasadzie uyczenia) m.in.: 1. Akta personalne onierzy wojskowych organw bezpieczestwa pastwa (6239 j.a.). 2. Akta Zarzdu Politycznego Warszawskiego Okrgu Wojskowego z lat 19801989 (403 j.a.). 3. Cyfrowe kopie akt Gwnego Zarzdu Politycznego Wojska Polskiego (123 j.a.). 4. Akta personalne czonkw Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (15 j.a., tj. 0,35 mb). 5. Dokumentacj Komitetu Obrony Kraju (362 j.a.). 6. Kartotek osobow do akt sdowych (49 284 kart, co stanowi 14,50 mb). 7. Cyfrowe kopie akt osobowych ostatniego komendanta gwnego Armii Krajowej, gen. Leopolda Okulickiego (1 j.a. na 3 pytach DVD). Kolejn grup nabytkw stanowi materiay przejte z organw administracji publicznej. W omawianym okresie Mazowiecki Urzd Wojewdzki przekaza do zasobu archiwalnego BUiAD 25 mb kwestionariuszy paszportowych. Z Archiwum Sejmu RP (Biblioteki Sejmowej) pozyskano kserokopie Sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do Zbadania Dziaalnoci Ministerstwa Spraw Wewntrznych z dziaalnoci w okresie X kadencji Sejmu RP (19891991) (5 j.a., co stanowi 0,27 mb) oraz Raport Sejmowej Podkomisji Nadzwyczajnej do Zbadania Dziaalnoci byej Wojskowej Suby Wewntrznej w okresie X kadencji Sejmu RP (1 j.a.). Dokumentacja ta zawiera m.in. informacje statystyczne Komisji, dezyderaty, opinie i analizy akt ledztw dotyczcych zgonw osb objtych pracami Komisji. W 2009 r. SKW przekazaa akta personalne onierzy Wojskowej Suby Wewntrznej (225 j.a., tj. 2 mb) oraz dokumentacj administracyjn WSW (64 j.a., co stanowi 1,4 mb). Z zasobu SWW pozyskano dokumentacj dotyczc zada i struktury organizacyjnej Agenturalnego Wywiadu Operacyjnego (AWO) - komrki dziaajcej od lat szedziesitych w ramach Zarzdu II Sztabu Generalnego Ludowego Wojska Polskiego (cznie 3 j.a., tj. 0,08 mb). Gwna oraz Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przekazay do zasobu BUiAD akta ledztw b. Gwnej oraz Okrgowej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie, zakoczonych do 1999 r. (781 j.a., co stanowi 10,36 mb). Przejcie tych akt jest sfinalizowaniem prac skontrowych, prowadzonych w latach 20062008 i polegajcych na analizie dokumentacji ledztw, prowadzonych przez b. GKBZpNP oraz jej placwki terenowe. W omawianym okresie do zasobu archiwalnego BUiAD dokumentacj przekazay take organy sdownictwa i prokuratury. Sd Apelacyjny w Warszawie, na podstawie art. 63b usta-

65

wy z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 425 ze zm.), przekaza owiadczenia lustracyjne (252 j.a., tj. 9 mb) oraz akta postpowa lustracyjnych (2 j.a., co stanowi 0,4 mb). Z Prokuratury Okrgowej w Warszawie pozyskano akta sprawy prowadzonej przeciwko czonkowi Solidarnoci Janowi Naroniakowi (11 j.a., tj. 0,3 mb) oraz zaoycielowi Konfederacji Polski Niepodlegej Leszkowi Moczulskiemu (30 j.a., tj. 1 mb). Z Gwnego Archiwum Policji oraz Komendy Stoecznej Policji przejto dokumentacj administracyjn MO, m.in. zarzdzenia i decyzje komendantw. Komenda Gwna Policji przekazaa ponadto cz materiaw wytypowanych w czasie przegldu prowadzonego przez pracownikw BUiAD w latach 20082009, w ktrej znalazy si kopie orzecze i ekspertyz pozytywnych do spraw karnych i operacyjnych dotyczcych ks. Stefana Niedzielaka i ks. Stanisawa Suchowolca. Bardzo wan grup nabytkw stanowi kopie dokumentacji pozyskanej w trakcie kwerend lub wsppracy w placwkami zagranicznymi, dysponujcymi archiwaliami rejestrujcymi wydarzenia w Polsce w okresie od lat trzydziestych XX wieku. Do zasobu BUiAD przejto nastpujc dokumentacj: 1. Zbir kopii dokumentw przekazanych przez archiwum Zarzdu Narodowej Rady ds. Badania Archiww Securitate w Bukareszcie, obejmujcy lata 19391980 [1984] (63 j.a.). 2. Zbir kopii dokumentw dotyczcych Zbrodni Katyskiej pozyskanych ze Studium Polski Podziemnej w Londynie (366 j.a.). 3. Zbir dokumentw dotyczcych obozu dla polskich uchodcw w Perpignan z Archiwum Departamentalnego w Perpignan utrwalonych na tamie mikrofilmowej szerokoci 35 mm (1 j.a.). 4. Zbir kopii dokumentw dotyczcych winiw i robotnikw cudzoziemskich podczas II wojny wiatowej z Archiwum Departamentalnego Pyrnes Atlantiques (132 j.a.). 5. Zbir kopii dokumentw dotyczcych tzw. Ukraiskiej Listy Katyskiej, obejmujcy lata 19521956, przekazanych z zasobu Wydzielonego Archiwum Pastwowego Suby Bezpieczestwa Ukrainy w Kijowie (21 j.a.). 6. Zbir kopii dokumentw dotyczcych Polakw represjonowanych przez wadze sowieckie na terenie Ukraiskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, zgromadzony w toku prac Komisji Archiwalnej MSWiA w Warszawie (6 j.a.). 7. Opracowywany obecnie zbir 1253 j.a. stanowicych relacje, wspomnienia, obrazujce dowiadczenia ludnoci ydowskiej na terenie Polski w okresie II wojny wiatowej, pozyskany z Instytutu Mczennikw i Bohaterw Holocaustu Yad Vashem w Jerozolimie. 8. Zbir kopii cyfrowych, 2156 fotografii dokumentujcych ycie codzienne w Polsce w latach 19361959, obron Warszawy we wrzeniu 1939 r., odbudow stolicy po zniszczeniach wojennych oraz propagand niemieck w latach 19361937 z kolekcji prywatnej Juliena Bryana, przechowywanej obecnie w Muzeum Holocaustu w Waszyngtonie. 9. Zbir kopii cyfrowych z dokumentacji z zasobu Archiwum Sub Bezpieczestwa w Pradze, dotyczcy sowackiej napaci na Polsk we wrzeniu 1939 r. (2 j.a.). Poza wyej wymienionymi nabytkami BUiAD IPN przyj dokumentacj od indywidualnych darczycw. Za najcenniejszy nabytek uznawane jest archiwum prywatne rodziny Komierowskich przekazane przez panie Hann Staszkowsk oraz Olg Wiechnik. Na archiwum to skadaj si m.in. pamitniki osobiste, korespondencja prywatna, odznaczenia oraz materiay opozycyjne. Interesujcym nabytkiem jest rwnie zbir kopii cyfrowych 431 fotografii z kolekcji Macieja Kossowskiego, dokumentujcych wydarzenia spoeczno-polityczne w Polsce lat osiemdziesitych.

66

W 2009 r., podobnie jak w latach ubiegych, prowadzono prace majce na celu typowanie akt bdcych w ustawowym zainteresowaniu Instytutu, a przechowywanych obecnie w archiwach Policji. Procedura przegldu uzgodniona z Komendantem Gwnym Policji zakada, i kadorazowa zgoda GAP na zniszczenie dokumentacji wytworzonej do dnia 31 lipca 1990 r. uwarunkowana bdzie stosownym protokoem jej oceny, stworzonym przez pracownikw IPN. Dokumentacj ocenion jako przydatn do zada ustawowych Instytutu wcza si tym samym do zasobu archiwalnego BUiAD. Zainteresowanie Instytutu zwizane jest z problematyk wsppracy pionw suby MO z SB dotyczc zwalczania opozycji politycznej, podziemia niepodlegociowego i innych de wolnociowych Polakw. Kwerendy te maj rwnie na celu wyodrbnienie dokumentacji SB zarchiwizowanej w jednostkach MO. Przegldu akt dokonano w Gwnym Archiwum Policji. Obj on dokumentacj sprawozdawcz, w tym sprawozdania pokontrolne pracy pionw suby MO. Rozpoczto rwnie przegld i typowanie akt w sieci wojskowych komend uzupenie, ktre skutkowa maj wczeniem do zasobu BUiAD akt personalnych onierzy wojskowych organw bezpieczestwa, w tym wcielonych do odbycia suby wojskowej w okresie stanu wojennego. Wyodrbniono do przekazania ponad tysic jednostek archiwalnych. W omawianym okresie na podstawie ustale z MON wytypowano do przekazania do zasobu archiwalnego IPN wiele zespow i pojedynczych akt z archiww podlegych CAW. Dotyczy to m.in. akt jednostek WSW, a take teczek akt personalnych sdziw i prokuratorw wojskowych. Z uwagi na trwajcy nadal proces wartociowania zgromadzonej dokumentacji z zasobu archiwalnego BUiAD w 2009 r. wyczono 58,37 mb. Na wielko t skadaj si akta zwrcone do poprzednich dysponentw, tj. MSWiA (22,2 mb), ABW (1,71 mb), jednostek wiziennictwa (1,63 mb), AW (0,12 mb) oraz jednostek Policji (0,1 mb), jak rwnie akta przekazane do waciwych terytorialnie oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw lub delegatur IPN, wyodrbnione w toku prac porzdkowych. Zwrcono: 1. Do MSWiA zwrcono akta komrek b. Ministerstwa Spraw Wewntrznych, niewchodzcych w skad SB. 2. Do ABW oraz AW zwrcono mylnie przekazan do IPN dokumentacj wytworzon po dniu 31 lipca 1990 r. 3. Do Zakadu Karnego w Pocku zwrcono materiay dotyczce funkcjonowania wiziennictwa, obejmujce takie zagadnienia jak szkolenia funkcjonariuszy, ochrona winiw, ruch osadzonych w zakadzie, ktre nie speniay kryteriw ustawy o IPN pozwalajcych na ich przechowywanie w zasobie BUiAD. Jednoczenie do waciwych oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw lub delegatur IPN przekazano: 1. Do OBUiAD w Biaymstoku przekazano przynalene mu akta dotyczce postpowa prokuratorskich i sdowych, prowadzonych w trybie tzw. dekretu sierpniowego (32,7 mb, co stanowi 2638 j.a.), przyjte do zasobu BUiAD z b. GKBZpNP. Przygotowano do wysyki analogiczne materiay dla Delegatur IPN w Bydgoszczy, Olsztynie, Kielcach oraz OBUiAD w Gdasku. Dziaanie to uruchomia Uchwaa nr 3/09 Kolegium Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia 14 lipca 2009 w sprawie dokonania dyslokacji materiaw w ramach sieci archiwalnej Instytutu Pamici Narodowej akt postpowa prokuratorskich i sdowych, prowadzonych w trybie tzw. dekretu sierpniowego. 2. Do Delegatur IPN w Bydgoszczy, Kielcach i Radomiu, OBUiAD w Biaymstoku, Gdasku, Katowicach, Krakowie, Lublinie, odzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie oraz Wrocawiu przekazano przynalene im akta paszportowe (255 j.a., tj. 1,5 mb).

67

3. Do OBUiAD w Gdasku, Katowicach, odzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie oraz Wrocawiu przekazano przynalene im materiay ORMO (1,3 mb). 4. Do Delegatury IPN w Bydgoszczy oraz OBUiAD w Szczecinie przekazano przynalene im akta inspektoratw I (wywiad) waciwych wojewdzkich urzdw spraw wewntrznych (83 j.a., co stanowi 0,70 mb). 5. Do OBUiAD w Szczecinie przekazano przynalene mu akta KW MO w Koszalinie (1270 j.a., co stanowi 22 mb). W 2009 r. uregulowano kwesti roboczych porozumie z Naczeln Dyrekcj Archiww Pastwowych w zakresie akt przyjtych do BUiAD z jednostek/instytucji stanowicych przedpole archiwalne archiww pastwowych. Przekazano do waciwych archiww pastwowych kopie spisw zdawczo-odbiorczych, stanowicych podstaw gromadzenia przez BUiAD akt prokuratorskich oraz sdowych, objtych ich nadzorem archiwalnym.

6.2.1.2. Opracowywanie zasobu archiwalnego (dokumentacja aktowa)

Przebieg procesu opracowywania dokumentacji aktowej w BUiAD obj w 2009 r. nastpujce zagadnienia: 1. Opracowywanie techniczne jednostek archiwalnych wytypowanych w toku kwerend do udostpnienia. Czynno polegaa na zabezpieczeniu teczki w taki sposb, aby uchroni j przed zniszczeniem, kradzie bd zagubieniem. Jednoczenie przyjta praktyka w tym zakresie zakadaa odbudow (nadanie) ukadu poszczeglnych dokumentw wewntrz teczki. W 2009 r. opracowano cznie 19 260 j.a. 2. Analogicznej procedurze poddane zostay rwnie materiay przekazane do zasobu IPN w workach ewakuacyjnych w stanie tzw. rozsypu. Dokumentacj t po wstpnej selekcji i wyodrbnieniu tematu scalano, tworzc zwarte jednostki archiwalne. Materia, ktry nie zosta skompletowany w teczki spraw, uoono w fascykuy, przyjmujc zasad przyporzdkowania dokumentw poszczeglnym komrkom i jednostkom organizacyjnym. Dziaaniom tym towarzyszyo tworzenie archiwalnych pomocy ewidencyjno-informacyjnych w wersji elektronicznej. W ten sposb opracowano zniszczon dokumentacj Stoecznego Urzdu Spraw Wewntrznych w Warszawie (9095 j.a.), materiay Biura Paszportw b. MSW (396 j.a.) oraz Biura C b. MSW (1482 j.a.). 3. Budowa zintegrowanego rodowiska bazodanowego (Nexus), obrazujcego zasb ar( chiwalny BUiAD, oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw, jak rwnie delegatur IPN. Wdroenie nowego rodowiska zwizane byo z jednoczesn likwidacj dotychczasowych aplikacji bazodanowych, okrelanych jako tzw. bazy wyspy, stanowicych odseparowane systemy ewidencyjne, dziaajce dotychczas w pionie archiwalnym Instytutu. Uruchomiony od dnia 1 padziernika 2009 r. system stanowi rdo wiedzy o przejtych przez Instytut materiaach archiwalnych, informuje te o zniszczeniu dokumentacji przez poprzednich dysponentw, ale rwnie ma podawa informacje z dziedziny akto- i archiwoznawstwa, tj. o dziejach wytwrcy dokumentw, historii powstania akt i ich archiwizacji. Tak zwana informacja kontekstowa przyblia ma uytkownikom warunki wytworzenia i uytkowania materiaw archiwalnych, pozwalajc lepiej interpretowa ich znaczenie. To ostatnie zadanie jest obecnie na kocowym etapie wdroe informatycznych oraz prac merytorycznych, zwizanych ze wzorcowym zdefiniowaniem opisu kontekstowego. W systemie Nexus ewidencjonowane s jednostki archiwalne zachowane w postaci dokumentacji aktowej (teczki), mikrofilmw, dokumentacji audiowizualnej (na poziomie opisu jed-

68

nostki archiwalnej). Podczony modu indeksu osobowego oraz geograficznego umoliwia ma zwikszenie gbi informacyjnej o osoby oraz miejsca wymienione w dokumentacji. W dniu 21 grudnia 2009 r. uruchomiono modu edycji danych w systemie informacji archiwalnej Nexus, pozwalajcy na edycj zapisw oraz wprowadzanie nowych informacji. Na dzie 31 grudnia 2009 r. do systemu Nexus wdroono cznie 2 568 917 rekordw na poziomie opisu jednostki archiwalnej oraz 2 975 202 rekordy na poziomie opisu indeksu osobowego. Na liczb t, jako rekordy BUiAD, przypada 665 813 rekordw na poziomie opisu jednostki archiwalnej oraz 763 994 rekordy na poziomie opisu indeksu osobowego. Nowe, oglnopolskie rodowisko ewidencyjno-informacyjne powinno wpyn na popraw jakoci obsugi zainteresowanych, a tym samym lepsze wypenienie misji Instytutu Pamici. Oczekiwania te mona pogrupowa wedug nastpujcych zagadnie: zmiana modelu dystrybucji informacji o materiaach archiwalnych oraz samych materiaw archiwalnych, jak rwnie skrcenie czasu naukowej komunikacji; efektywne wykorzystanie dziedzictwa historycznego i kulturowego, stanowicego zasb archiwalny IPN. Obok digitalizacji zbiorw skutkowa bdzie szerszym udostpnieniem polskiego i europejskiego dziedzictwa pochodzcego z okresu funkcjonowania w tej czci Europy reimw totalitarnych; skrcenie czasu oczekiwania na realizacj wnioskw skadanych w skali roku w liczbie kilkudziesiciu tysicy. 4. W ramach projektu Nexus przystpiono do opracowania idealnego katalogu aktotwrcw, tj. wykazu instytucji, ktrych akta znajduj si lub potencjalnie mog si znajdowa w zasobie archiwalnym IPN. Katalog ten sta si ma integralnym elementem budowanego systemu informacji archiwalnej o zasobie IPN. Na potrzeby katalogu przeprowadzono wiele kwerend wskazujcych na zagadnienia akto- i archiwotwrcze dokumentacji przechowywanej w zasobie archiwalnym IPN. W 2009 r. kwerenda obja jednostki cywilnego aparatu represji oraz wymiaru sdownictwa. 5. Kolejnym aspektem opracowywania zasobu archiwalnego BUiAD jest elektroniczna inwentaryzacja dokumentacji, odbywajca si poza systemem Nexus, jednak skutkujca docelowo zaimportowaniem do niego wszystkich stworzonych poza systemem danych. Tak drog opracowywania obrano jeszcze w trakcie prac projektowych nad systemem Nexus. W 2009 r. prace inwentaryzacyjne dotyczyy m.in. nastpujcych rodzajw dokumentacji: organw represji i administracji III Rzeszy Niemieckiej. Efektem tych prac jest stworzenie elektronicznego inwentarza obejmujcego 2653 opisw jednostek archiwalnych na poziomie obiektu archiwalnego oraz 2159 opisw na poziomie indeksu osobowego; wojskowych organw bezpieczestwa pastwa polskiego, w tym akt operacyjnych Gwnego Zarzdu Informacji WP, WSW oraz Zarzdu II Sztabu Generalnego WP, czego efektem jest stworzenie w latach 20082009 84 667 opisw jednostek archiwalnych oraz 56 013 opisw na poziomie indeksu osobowego; prokuratur i sdw powszechnych, w szczeglnoci akt postpowa prowadzonych w trybie Dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o zbrodniarzach faszystowsko-hitlerowskich i zdrajcach Narodu Polskiego (tzw. dekretu sierpniowego), jak rwnie akta osb represjonowanych z motyww politycznych. Efektem tej inwentaryzacji jest robocza baza danych zawierajca 12 405 rekordw na poziomie opisu jednostki archiwalnej oraz 28 752 rekordw na poziomie indeksu osobowego; kopii dokumentacji przejtej z archiww i instytucji zagranicznych. Efektem prac nad inwentaryzacj tej grupy materiaw jest 637 opisw jednostek archiwalnych oraz 9852 opisw na poziomie indeksu osobowego.

69

6.2.1.3. Digitalizacja zasobu archiwalnego

Do 15 lipca 2009 r., tj. do dnia wprowadzenia zmian w zapisach Regulaminu Organizacyjnego IPN, w ramach Wydziau Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw BUiAD prowadzono planow digitalizacj dokumentacji. Caociowym efektem digitalizacji w tej komrce jest zeskanowanie 3481 j.a. dokumentacji mikrofilmowej o cznym wolumenie danych 2204,97 GB (prace prowadzono jedynie do grudnia 2008 r.) oraz 2235 j.a. dokumentacji aktowej o cznej pojemnoci danych 10 150,66 GB. Od lipca 2009 r. zadania w zakresie digitalizacji zbiorw przej Wydzia Obsugi Biecej BUiAD.

6.2.1.4. Opracowywanie, konserwacja i digitalizacja dokumentacji audiowizualnej

Audiowizualny zasb BUiAD tworz materiay fotograficzne, filmowe i dwikowe. Na dzie 31 grudnia 2009 r. w jego skad weszo ok. 3,5 mln zdj, 1365 j.a. materiaw filmowych o cznym czasie ok. 430 godz. oraz 235 j.a. zawierajcych zapis dwikowy. Dziaania skupione wok opracowywania dokumentacji audiowizualnej przebiegay w kilku oddzielnych, ale cile powizanych ze sob nurtach. Pierwszy polega na digitalizacji, opracowaniu technicznym i merytorycznym materiaw audiowizualnych, z uwzgldnieniem podziau na filmy, fotografie i nagrania foniczne. Drugi zmierza do rozbudowy odpowiedniego rodowiska informatycznego, pozwalajcego na cyfrowe opracowanie materiaw. Trzeci nakierowany by na rozszerzenie wiedzy o materiaach audiowizualnych wytworzonych i gromadzonych przez komunistyczny aparat bezpieczestwa, znajdujcych si obecnie w zasobie IPN. Przebieg procesu opracowywania dokumentacji fotograficznej obj nastpujce zagadnienia: 1. Konserwacja materiaw fotograficznych zawartych na szpulach negatywowych zawierajcych zdjcia z punktw zakrytych Suby Bezpieczestwa. W 2009 r. zakonserwowano 3780 klatek. 2. Digitalizacja 33 342 fotografii, w tym szpul negatywowych zawierajcych zdjcia z punktw zakrytych SB. czna pojemno wytworzonych danych cyfrowych materiaw fotograficznych wyniosa 607,99 GB. 3. Inwentaryzacja elektroniczna zeskanowanych fotografii w systemie ZEUS, zasilonym w 2009 r. 6852 nowymi opisami. Opracowano nastpujce tematy: Kampania Wrzeniowa 1939 r., w tym skany zdj pozyskane przez IPN w 2008 r. w National Archive and Records Administration (NARA) w College Park (Maryland, USA); pierwsza i trzecia pielgrzymka papiea Jana Pawa II do Polski; dziaania partyzanckie w okolicach Warszawy w czasie Powstania Warszawskiego w 1944 r. Obecnie trwa opracowywanie zdj zwizanych z powstaniem i dziaalnoci Solidarnoci. 4. Kontynuowano prace nad zaoeniami i wdroeniem aplikacji intranetowej do udostpniania zdj z zasobu fotograficznego wprowadzonego do programu ZEUS w caym IPN. Aplikacja znajduje si na kocowym etapie wdroenia. W 2009 r. zainstalowana zostaa we wszystkich oddziaach Instytutu oraz delegaturach IPN w Kielcach i Bydgoszczy. Proces opracowywania dokumentacji filmowej obj nastpujce zagadnienia: 1. Konserwacja 8 j.a. zapisanych na tamie wiatoczuej. 2. Digitalizacja 36 j.a. stanowicych kasety VHS, 1 j.a. stanowicej tam 8 mm, 5 j.a. stanowicych tam 16 mm oraz 2 j.a. stanowicych materiay zapisane na tamie wiatoczuej, wypoyczonych ze Studium Polski Podziemnej w Londynie. 3. Kontynuowano proces przenoszenia zdigitalizowanych materiaw filmowych z kaset DV-cam/HDV do systemu cyfrowej obrbki obrazu AVID. W okresie stycze-grudzie

70

2009 r. na macierz dyskow zaimportowano 281 j.a. cznie kopi cyfrow w rodowisku AVID posiada 467 obiektw, co stanowi 1803 GB. W ramach opracowywania dokumentacji fonicznej kontynuowano wyodrbnianie materiaw dwikowych z dokumentacji aktowej. Poddano opracowaniu technicznemu (doklejenie tam rozbiegowych, oczyszczenie tamy, wymiana starych sklejek) oraz zdigitalizowano 140 j.a. cznie kopie cyfrowe posiada 336 obiektw ze zbioru fonicznego BUiAD, co stanowi 361,77 GB.

6.2.1.5. Konserwacja
Pracownia Konserwacji Materiaw Archiwalnych dokonuje zabiegw konserwacyjnych oraz reperacyjnych w stosunku do materiaw z zasobu BUiAD, jak rwnie materiaw oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw oraz delegatur IPN. W 2009 r. zakonserwowano cznie 12 730 obiektw, wrd ktrych mona wymieni m.in. kartotek kontrwywiadu AK (1,05 mb), dokumentacj z archiwum prywatnego rodziny Komierowskich oraz ksigi loy masoskiej we Frankfurcie, Wielkiej Loy Masoskiej Soca w Bawarii, zarekwirowanych przez Zarzd II Sztabu Generalnego WP. Konserwacji poddano rwnie 335 sztuk plakatw i map, w tym plakaty o charakterze satyrycznym z okresu II wojny wiatowej. Ponadto caociowej konserwacji poddano 216 jednostek archiwalnych i 1900 negatyww. Zakres prac konserwatorskich obj nastpujce czynnoci: 1. W przypadku teczek/ksig: prostowanie materiau, podklejanie rozdar, laminowanie kart za pomoc tam zawierajcych polimery zasadowe, wykonanie opraw introligatorskich z tektury bezkwasowej, oboonej lnianym ptnem. Sporadycznie wykonywano odkwaszanie poszczeglnych kart. 2. W przypadku map, planw, afiszy: stosowano kpiele wodne i odkwaszanie oraz dublowanie na karton lub bibu angielsk. 3. Konserwacja albumw fotograficznych obja odklejanie zdj na sucho, mechaniczne oczyszczenie fotografii, wymian kart, umieszczanie zdj w nowych kornerach, przenoszenie napisw lub ich przepisywanie. 4. Konserwacja materiaw kartotecznych polega na oczyszczeniu kart na sucho, usuwaniu elementw metalowych, przyklejaniu fotografii oraz podklejaniu rozdar przy jednoczesnym rozprasowywaniu, w razie koniecznoci laminowaniu kart. 5. W przypadku negatyww fotograficznych prace polegay na mechanicznym usuwaniu osadu za pomoc wody destylowanej. 6. Dokumenty pergaminowe podlegay oczyszczeniu na sucho oraz rozprasowywaniu w prasie po wczeniejszym delikatnym nawileniu. Istotnym elementem dziaa konserwatorskich, zaliczonych do tzw. konserwacji prewencyjnej, bya kontrola utrzymywania waciwych warunkw klimatycznych w pomieszczeniach magazynowych, tj. zapewnienie odpowiedniej temperatury oraz wilgotnoci wzgldnej powietrza.

6.2.1.6. Magazyny archiwalne

Na dzie 31 grudnia 2009 r. Wydzia sprawowa opiek nad 24 pomieszczeniami magazynowymi. Podobnie jak w latach ubiegych, rwnie i w 2009 r. dokonywano prac porzdkowych i reorganizacyjnych. Dyslokacja zasobu midzy magazynami skutkowaa przemieszczeniem ok. 750 mb akt.

71

Pod kontrol Sekcji Obsugi Magazynw grupa staystw (osb niepenosprawnych zatrudnionych przez Urzd Pracy w Warszawie) prowadzia prace porzdkowe przy zbiorze akt i ksieczek paszportowych. Dziaania te, rozpoczte jeszcze w 2008 r., polegay na odbudowie ukadu pierwotnego sygnatur w ramach poszczeglnych serii, wczaniu kwestionariuszy paszportowych do odpowiadajcych im teczek spraw oraz elektronicznej inwentaryzacji akt. Tym sposobem uporzdkowano cao zbioru akt paszportowych (4300 mb), przy czym w 2009 r. prace objy stworzenie inwentarza topograficznego. Rozpoczto porzdkowanie kompatybilnego z aktami paszportowymi zbioru ksieczek paszportowych, porzdkowanych wedug sygnatur wytwrcw. Zakoczono proces selekcji 3700 mb ksieczek wg wytwrcw. W 2009 r. magazyny archiwalne BUiAD zrealizoway ogem 148 941 wnioskw (zamwie) o wypoyczenie jednostek archiwalnych. Na stan magazynu przyjto ponownie 147 103 j.a. W 2009 r. dokonano zniszczenia makulatury oraz formularzy czystych drukw przekazanych do zasobu BUiAD w formie rozsypu, wyodrbnionych w trakcie prac porzdkowych. Zniszczenia dokonaa specjalistyczna jednostka zewntrzna. Dziaanie to umoliwia Uchwaa nr 4/09 Kolegium Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia 14 lipca 2009 r. w sprawie przekazania do zniszczenia wyspecjalizowanym jednostkom makulatury oraz formularzy czystych drukw wyodrbnionych w trakcie prac porzdkowych. Wybrakowano 170 mb makulatury oraz czystych formularzy.

6.2.1.7. Archiwum Zakadowe

Na dzie 31 grudnia 2009 r. zasb Archiwum Zakadowego IPN w Warszawie liczy 26 379 j.a., co stanowi 354,01 mb (z czego kategorii A 11 483 j.a., tj. 115,95 mb, a kategorii B 14 896 j.a., tj. 238,06 mb), zarejestrowanych na 760 spisach zdawczo-odbiorczych. Archiwum Zakadowe przejo z jednostek organizacyjnych Instytutu 4854 j.a., co stanowi 53,03 mb (z czego kategorii A 2851 j.a., tj. 19,49 mb, natomiast kategorii B 2003 j.a., tj. 33,54 mb), rejestrujc je na 144 spisach zdawczo-odbiorczych. W 2009 r. z zasobu Archiwum Zakadowego wyczono 10 319 j.a., tj. 79,2 mb materiaw prokuratorskich, czyli akt nadzoru oraz akt dochodzeniowo-ledczych. Wizao si to z zakoczeniem skontrum dokumentacji zawierajcej akta niezakoczonych ledztw prowadzonych przez by GKBZpNP i OKBZpNP. Akta prokuratorskie wczone zostay odpowiednio: 1. Akta ledztw zakoczonych do 1999 r. - do zasobw oglnych oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw oraz BUiAD. 2. Akta ledztw zakoczonych po 1999 r. - do zasobw archiww zakadowych oddziaw IPN i Archiwum Zakadowego w BUiAD. 3. Akta ledztw niezakoczonych przekazane do dyspozycji oddziaowych komisji cigania zbrodni przeciwko narodowi polskiemu w celu prawomocnego zakoczenia. Wydano zgod na wybrakowanie dokumentacji kategorii BC w BUiAD (162 j.a., co stanowi 8,13 mb) i Sekretariacie Prezesa (26 j.a., co stanowi 0,3 mb). cznie zniszczono 188 j.a., tj. 8,43 mb. W okresie sprawozdawczym Archiwum Zakadowe wypoyczyo 617 j.a. Rozpoczto wstpne prace w zakresie realizacji Uchway nr 5/09 Kolegium Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia 8 wrzenia 2009 r. w sprawie wyczenia materiaw po byej GKBZpNP znajdujcych si w Archiwum Zakadowym i wczenia ich do zasobu historycznego IPN-KZpNP. W celu lepszej administracji zasobem Archiwum Zakadowego prowadzono aplikacj AZAK, do ktrej wdroono 15 000 rekordw. Tworzono take baz danych obrazujc wyczenia akt dochodzeniowo-ledczych i akt nadzoru do 31 grudnia 2009 r. ujto w niej 3960 j.a.

72

Pracownicy Archiwum Zakadowego prowadzili konsultacje w zakresie instrukcji kancelaryjnej i archiwalnej w Gospodarstwie Pomocniczym IPN, Sekretariacie Prezesa, Biurze Budetu Finansw i Kadr, Biurze Organizacyjnym, Audycie Wewntrznym, Biurze Edukacji Publicznej oraz Biurze Ochrony.

6.2.2. Referaty/Sekcje Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw

6.2.2.1. OBUiAD w Biaymstoku
Zasb OBUiAD na koniec 2009 r. osign wielko 3367,34 mb akt. W okresie sprawozdawczym pozyskano 41,88 mb materiaw archiwalnych. Wikszo, tj. 32,70 mb akt, przejto z BUiAD. Nabytek ten stanowio 21 zespow akt postpowa prokuratorskich i sdowych prowadzonych na podstawie przepisw Dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 r. (tzw. sierpniwki). Od osb prywatnych przyjto darowizny o cznej wielkoci 2,51 mb, z czego najwiksz cz stanowio uzupenienie zbioru materiaw Waldemara Monkiewicza, nieyjcego prokuratora OKBZpNP w Biaymstoku. W okresie sprawozdawczym przekazano do Delegatury IPN w Olsztynie zesp akt b. Wojskowego Sdu Okrgowego w Olsztynie oraz Sdu Wojewdzkiego w Olsztynie (22 j.a., tj. 0,45 mb). Kontynuowano prace zwizane z przegldem archiww zakadowych jednostek organizacyjnych Policji. Zakoczono przegld archiwum komend Policji w Bielsku Podlaskim i Sokce. Akta z Komendy Powiatowej Policji w Bielsku Podlaskim maj by przekazane w styczniu 2010 r. Rozpoczto przegld akt w wojskowych komendach uzupenie. Prace zakoczono w WKU w Bielsku Podlaskim i wytypowano materiay do przejcia przez OBUiAD (przede wszystkim karty ewidencyjne onierzy i oficerw). Trwa przegld akt WKU w Biaymstoku. Kontynuowano prace nad baz danych ewidencji zasobu Nexus. Polegay one na usuniciu bdw z wczeniej przekazanych danych, doczeniu indeksw osobowych oraz na testowaniu aplikacji. W okresie sprawozdawczym zakoczono porzdkowanie dokumentacji czonkw ORMO z b. wojewdztwa olsztyskiego. Kontynuowano rwnie opracowywanie dokumentw ludnoci autochtonicznej pow. Mrgowo ubiegajcej si o przyznanie obywatelstwa polskiego w 1948 r. Dokonano zmiany klauzul 14 233 jednostek archiwalnych, w wikszoci mikrofilmw. cznie w okresie sprawozdawczym wprowadzono 82 766 rekordw w 9 rnego rodzaju bazach danych. W 2009 r. skontrum objo 13,2 mb i 7736 j.a. na podstawie 2 spisw zdawczo-odbiorczych (IPN Bi 364, IPN Bi 389). Efekty prac ujto w 2 protokoach, sporzdzono 2 nowe spisy zdawczo-odbiorcze. W okresie sprawozdawczym opracowaniu technicznemu akt przed udostpnieniem poddano 3667 j.a. Czynnociom zabezpieczajcym przed zniszczeniem, obejmujcym wykonywanie obwolut z tektury, szycie, reperacj kart, poddano cznie 406 j.a. dokumentacji aktowej (16 444 kart). Do prac zwizanych z digitalizacj Referat Gromadzenia przystpi wyposaony w nowy sprzt. Uruchomiono 3 nowe skanery, a w czerwcu rozpoczto prace nad digitalizacj zasobu mikrofilmowego za pomoc skanera przejtego z Oddziau w odzi. W OBUiAD w Biaymstoku dokonano digitalizacji 419 j.a., 6156 mikrofilmw oraz 793 obrazw. Pracownikw RGOiOM wspierali w tych pracach archiwici Referatu Udostpniania i Informacji Naukowej. Przez wikszo okresu sprawozdawczego zasb archiwalny OBUiAD w Biaymstoku przechowywany by w 10 magazynach o cznej pow. 523,4 m. W omawianym okresie przeprowadzono prace polegajce na odkurzeniu pude i wizek aktowych oraz oczyszczeniu z kurzu pek.

73

6.2.2.2. OBUiAD w Gdasku

Zasb OBUiAD w Gdasku liczy 3394,24 mb. W 2009 r. zwikszy si o 48,83 mb. Najwicej archiwaliw pozyskano z jednostek Policji: KWP w Gdasku i jednostek podlegych oraz z KWP w Olsztynie Agenda w Elblgu (razem 33,26 mb). W formie daru przekazali swoje materiay do zasobu OBUiAD (0,17 mb) Zofia Milewska, Ryszard Dbrowski, Janusz Szczygielski, Zwizek Przyjaci Pomorza, Sawomir Cenckiewicz. W komendach wojewdzkich Policji w Gdasku i Olsztynie oraz w podlegych im jednostkach kontynuowano przegld materiaw archiwalnych. Przejrzano 13 577 j.a. i do przejcia wytypowano 374 j.a. W 2009 r. przejto 1136 j.a. W wyniku kwerendy, przeprowadzanej przez sdy i prokuratury Apelacji Gdaskiej, a take areszty ledcze i zakady karne, przejto do zasobu OBUiAD 26 j.a. Z archiww wojskowych pozyskano 674 j.a. Opracowano technicznie cznie 3035 j.a. Rnym zbiegom konserwacyjnym poddano 1285 j.a. dokumentacji aktowej i 7 negatyww. Do 8 baz danych uytkowanych i prowadzonych przez OBUiAD wprowadzono 35 276 rekordw. Ponadto prowadzono prace nad rozbudow bazy Nexus. Skontrum objo 2404 j.a., o metrau 8,66 mb, na podstawie 14 spisw zdawczo-odbiorczych. W pracach zwizanych z digitalizacj zasobu Referat wykorzystuje 4 skanery. W 2009 r. zdigitalizowano 1323 j.a. dokumentacji aktowej, 4 j.a. dokumentacji dwikowej, 3280 mikrofisz. W OBUiAD w Lublinie zeskanowano 98 mikrofilmw z zasobu Oddziau w Gdasku. Od pocztku prac nad digitalizacj form cyfrow uzyskao 2131 j.a. dokumentacji aktowej i 66 j.a. dokumentacji dwikowej. W 2009 r. fotografie byy digitalizowane i katalogowane przy wykorzystaniu aplikacji ZEUS. Do koca roku posta cyfrow nadano 2764 fotografiom. Ponadto w ramach zabezpieczania zasobu zeskanowano 1925 fotografii, ktre rwnie zostan skatalogowane w programie ZEUS. Oddzia w Gdasku posiada 4 magazyny archiwalne rozmieszczone w 2 budynkach.

6.2.2.3. OBUiAD w Katowicach

Zasb Oddziau w Katowicach osign wielko 11 640,87 mb akt. Nabytki wyniosy ogem w 2009 r. 106,49 mb, przy czym ponad poow tej liczby stanowi dokumentacja pochodzca z archiww wiziennictwa (52,83 mb). Do najciekawszych nabytkw nale akta organizacji niemieckich i administracji z terenu Bielska z okresu II wojny wiatowej oraz dary, m.in. pamitnik rtm. Tadeusza Lubicz-Sadowskiego, niemiecki album z 1940 r. Der Sieg im Osten Do OBUiAD w Krakowie przekazano 0,05 mb akt Prokuratury Rejonowej w Owicimiu. W wyniku skontrum skorygowano metra akt przejtych z UOP/ABW, ktry zmniejszy si o 5,6 mb oraz metra akt z sdw i prokuratur powszechnych, ktry wzrs o 0,15 mb. Przegld i typowanie materiaw do przejcia prowadzono w instytucjach wymiaru sprawiedliwoci, w komendach Policji oraz w WKU z terenu obecnego wojewdztwa lskiego. Kontynuowane s prace zwizane z typowaniem akt osobowych z organw wiziennictwa. Szacowana liczba jednostek przeznaczonych do przejcia to okoo 2500 j.a. Przed udostpnieniem opracowano technicznie 9297 j.a. Uporzdkowano 9,6 mb akt administracyjnych byego WUSW Katowice przekazanych w workach ewakuacyjnych, dotyczcych Wydziau B, Wydziau Operacyjno Ochronnego i Inspektoratu I. Caociowej konserwacji poddano 140 j.a. W 2009 r. dane wprowadzano do 10 baz. Wczono do nich 429 762 rekordw, w tym uzupenionio baz Nexus.

74

Przeprowadzono skontrum oraz przepakowano do pude bezkwasowych akta operacyjne i administracyjne b. WUSW Katowice, Bielsko i Czstochowa (110,69 mb, 14 817 j.a.) oraz akta Sdu Powiatowego w Czstochowie (0,7 mb, 357 j.a.). Do digitalizacji dokumentacji aktowej wykorzystywano 3 skanery obsugiwane przez 2 pracownikw. Od momentu rozpoczcia digitalizacji dokumentacji aktowej zeskanowano 1120 j.a., w tym w okresie sprawozdawczym 692 j.a. W 2009 r. digitalizowano te jednostki zawierajce dokumentacj fotograficzn - 1004 obrazy oraz mikrofilmy 273 j.a. Oddzia w Katowicach dysponuje w ramach jednego budynku 6 magazynami przeznaczonymi na 10 583 mb (w tym archiwum zakadowe). Ponadto wynajmowane s od Archiwum Pastwowego w Katowicach 2 pomieszczenia przeznaczone na akta paszportowe (okoo 2000 mb).

6.2.2.4. OBUiAD w Krakowie

Stan zasobu OBUiAD w Krakowie w 2009 r. wynosi 6125,78 mb. Najwikszy nabytek z cznej liczby 265,72 mb to materiay paszportowe z Maopolskiego Urzdu Wojewdzkiego (124,12 mb). Do najciekawszych darw mona zaliczy materiay przekazane przez Kazimierza Guzikowskiego (kopie dokumentw Placwki AK Wieliczka Wie), Mieczysawa Dworniczka i Zbigniewa Jerzego Dum (dotyczce dziaalnoci NSZZ Solidarno w latach osiemdziesitych). Wykazane ubytki (7,86 mb) odnosz si do korekt zwizanych z ujednolicaniem przynalenoci zespoowej oraz przesuni dokumentacji w ramach pionu archiwalnego. W okresie sprawozdawczym prowadzono przegld materiaw archiwalnych w KWP w Krakowie i podlegych jej jednostkach w zwizku z ocen przydatnoci tej dokumentacji do zada IPN. cznie w 2009 r. prace te objy 6734 j.a., przy czym do przejcia zakwalifikowano 945 j.a. W archiwum KWP w Krakowie przegldowi poddano ponadto okoo 265 mb akt (tj. ok. 18 tys. j.a.) oraz 15 mb kartotek w celu wydzielenia dokumentacji odnoszcej si do suby lub pracy w organach bezpieczestwa pastwa. Po przegldzie akt z wojskowych komend uzupenie do przejcia zakwalifikowano 503 j.a. (z 548 j.a. przejrzanych). OBUiAD w Krakowie pomaga take Archiwum Pastwowemu w Krakowie w uporzdkowaniu materiaw Wydziau Wiziennictwa i Obozw WUBP Krakw, w wyniku czego do zasobu Oddziau uyczono 571 j.a. (tj. 4,37 mb). Opracowywanie i porzdkowanie zasobu realizowano przez opracowanie techniczne i tworzenie baz danych materiaw archiwalnych przekazanych w okresie sprawozdawczym do zasobu OBUiAD w Krakowie (ponad 19 tys. j.a.). Rozpoczto take opracowywanie akt rozpracowa operacyjnych WUSW w Krakowie i WUSW w Nowym Sczu (1733 j.a.). W Referacie funkcjonuje 6 baz danych, w tym 3 tworzone on-line. Dane dotyczce zgromadzonego zasobu zawiera Zintegrowany System Zarzdzania Informacj Archiwaln, majcy funkcjonowa do czasu penego uruchomienia moduu oglnopolskiego aplikacji Nexus. W okresie sprawozdawczym trway prace zwizane z przygotowaniem bazy danych zasobu krakowskiego OBUiAD dostosowanej do standardw aplikacji Nexus. Inne bazy uzupeniono o 2790 rekordw. W okresie sprawozdawczym OBUiAD nawiza wspprac z Archiwum Pastwowym w Krakowie w zakresie konserwacji uyczonych materiaw celem umoliwienia ich digitalizacji. Pracownia Introligatorska Archiwum Pastwowego rozszya i zabezpieczya 51 j.a. Prowadzone w 2009 r. skontrum dotyczyo materiaw uyczonych z AWL w Warszawie i Archiwum Pastwowego w Krakowie. cznie poddano przegldowi 9616 j.a., tj. 59,5 mb. Do skanowania dokumentacji aktowej i fotograficznej uywano 7 skanerw (od grudnia 2009 r. 8 skanerw), natomiast do digitalizacji mikrofilmw uywano 2 skanerw. Od pocztku prac nad digitalizacj form cyfrow nadano 1671 j.a., w tym w cigu 2009 r. 912 j.a.

75

dokumentacji aktowej i 178 j.a. dokumentacji mikrofilmowej. Dokumentacj fotograficzn digitalizowano i opracowywano systematycznie w ramach bazy ZEUS, do ktrej w okresie sprawozdawczym wprowadzono 1968 rekordw (cznie 3020 rekordw) Referat dysponuje 3 magazynami, w ktrych przechowywana jest dokumentacja aktowa, mikrofilmowa i kopie zdigitalizowanych materiaw archiwalnych oraz dokumenty skadane do Archiwum Zakadowego.

6.2.2.5. OBUiAD w Lublinie

Oglny stan zasobu na dzie 31 grudnia 2009 r. wynosi 2915,12 mb. Przejto 35,29 mb akt, w wikszoci z AWL w Krakowie (20,2 mb). Zasb zmniejszy si o 0,98 mb akt oraz 0,08 mb kartoteki. W okresie sprawozdawczym kontynuowano przegld materiaw archiwalnych w KWP w Lublinie oraz w KWP z siedzib w Radomiu, ponadto nawizano wspprac majc na celu przegld kartotek i akt osobowych WKU podlegych Wojewdzkiemu Sztabowi Wojskowemu w Lublinie. W 2009 r. prowadzono prace nad uporzdkowaniem i przeoeniem do pude bezkwasowych 240,9 mb materiaw operacyjnych oraz 264 mb akt paszportowych. Porzdkowano take akta ORMO, uzupeniajc m.in. dotyczc ich baz danych o 24 672 rekordw, a ponadto opracowano technicznie 3658 j.a. W okresie sprawozdawczym prowadzono prace zwizane z weryfikacj oraz wprowadzaniem nowych rekordw do bazy Nexus. W procesie digitalizacji OBUiAD wykorzystuje cznie 6 skanerw. Efektem podjtych prac w 2009 r. jest zeskanowanie 638 j.a. w postaci papierowej. Ogem od rozpoczcia procesu digitalizacji form cyfrow nadano 1263 j.a. W 2009 r. OBUiAD w Lublinie skanowa posiadane przez siebie mikrofilmy zwojowe cznie 77 szpul (219 063 pliki o pojemnoci 1760,46 GB), ponadto wykonano skany dla OBUiAD w Krakowie, Gdasku, Szczecinie, Katowicach, Rzeszowie i BUiAD Warszawie w liczbie 300 szpul (227 302 pliki o pojemnoci 2106,47 GB). Na pocztku grudnia 2009 r. skaner do mikrofilmw zwojowych zosta przekazany do OBUiAD we Wrocawiu. Ponadto do bazy ZEUS wprowadzono 710 zdj wraz z opisem. Zasb OBUiAD jest zgromadzony w 3 magazynach.

6.2.2.6. OBUiAD w odzi

Zasb OBUiAD liczy z kocem 2009 r. 4171,02 mb. W okresie sprawozdawczym przejto do zasobu 26,78 mb materiaw archiwalnych, w tym najwicej z archiww policyjnych 23,74 mb, w wikszoci dokumentacji paszportowej. Najciekawszym zbiorem przejtym w 2009 r. jest kolekcja dzkiego opozycjonisty Andrzeja Ostoi-Owsianego (1,96 mb). Z zasobu OBUiAD wyczono 0,07 mb materiaw archiwalnych, w tym 0,03 mb kart kartotecznych przekazano do wyodrbnionego zbioru BUiAD, 0,03 mb przesano zgodnie z zasad pertynencji do OBUiAD we Wrocawiu, natomiast 0,01 mb zwrcono do archiwum KWP w odzi. W ramach wsppracy z Policj archiwici RGOiOM zaopiniowali 131 protokow brakowania z KWP w odzi oraz z jednostek jej podlegych, a take z komend powiatowych z terenu byego wojewdztwa kaliskiego. W trakcie tych prac przegldowi poddano cznie 4606 j.a., z ktrych do przejcia zakwalifikowano 49 j.a. Do koca 2009 r. pracami porzdkowymi, polegajcymi gwnie na odtwarzaniu ukadu pierwotnego akt, objto ponad 140 mb akt paszportowych. Przegldowi pod ktem ustawy o ochronie informacji niejawnych w 2009 r. poddano 5546 j.a.

76

W Referacie pod wzgldem technicznym opracowano 2114 j.a. Kontynuowano prace zwizane z rozbudow bazy Nexus, polegajce gwnie na uzupenieniu jej o dane dotyczce akt nowo pozyskanych oraz wszelkie materiay dotd niezewidencjonowane w bazie elektronicznej. Skontrum objo dokumentacj mikrofilmow WUSW w odzi, Piotrkowie Trybunalskim, Sieradzu, Skierniewicach i Kaliszu. cznie przegldowi poddano 5987 j.a. (6,14 mb). Obecnie OBUiAD w odzi dysponuje dwoma profesjonalnymi urzdzeniami do skanowania dokumentacji aktowej. W okresie sprawozdawczym procesowi digitalizacji poddano 537 j.a. (od 2007 r. 854 j.a.). Nabyty w grudniu 2008 r. skaner do mikrofisz pozwoli na zdigitalizowanie do czerwca 2009 r. caego zasobu mikrofilmowego Oddziau. W okresie sprawozdawczym zdigitalizowano i opracowano w systemie ZEUS 774 fotografie (od 2008 r. - 1694 fotografie) dotyczce zbrodni hitlerowskich. OBUiAD w odzi posiada 5 pomieszcze magazynowych o cznej powierzchni 426 m2.

6.2.2.7. OBUiAD w Poznaniu

Zasb OBUiAD w Poznaniu osign wielko 4883,67 mb. W okresie sprawozdawczym zgromadzono 88,34 mb, z czego najwiksz grup stanowi akta przekazane przez Wielkopolski Urzd Wojewdzki o rozmiarze 54 mb oraz darowizny osb prywatnych ponad 15 mb. Wrd nabytkw warto wymieni dokumenty, pochodzce od osb prywatnych, na temat polskich oficerw pomordowanych na Wschodzie oraz prywatne listy Artura Greisera, Gauleitera Kraju Warty przekazane w formie depozytu. Na czas okrelony przejto od Fundacji Wielkopolskie Archiwum Solidarnoci dokumenty i sprzt wykorzystywany w dziaalnoci NSZZ Solidarno w latach osiemdziesitych. W 2009 r. archiwici poznaskiego Oddziau IPN uczestniczyli w przegldzie dokumentacji zgromadzonej w archiwach Policji oraz w Filii nr 2 AWL w Olenicy. cznie przejrzano okoo 3 tys. mb akt, natomiast wytypowano do przejcia ponad 1 mb. W padzierniku 2009 r. rozpoczto prace w zakresie uporzdkowania zasobu akt paszportowych polegajce na uoeniu akt wedug serii, z uwzgldnieniem numeracji nadanej w jednostkach wojewdzkich urzdw spraw wewntrznych. Zaczto take prace nad inwentarzem zespou akt Wojskowego Sdu Rejonowego w Zielonej Grze oraz indeksami do akt operacyjnych. Przed skanowaniem mikrofisz znajdujcych si w zasobie Oddziau prowadzone byy prace polegajce na przegldzie oraz weryfikacji klauzul tajnoci. Na ogln liczb 8857 mikrofisz przegldowi poddano okoo 53% caoci. W zwizku z uruchomieniem nowej bazy materiaw archiwalnych Nexus w 2009 r. archiwici uzupeniali i poprawiali wytworzone wczeniej bazy komputerowe. Ponadto w celu ujednolicenia zapisw zawartych w bazach danych IPN, rozpisano now topografi magazynow. W ramach digitalizacji majcej na celu zabezpieczenie zasobu archiwalnego w 2009 r. zdigitalizowano 1312 j.a. Zeskanowano take 1211 fotografii. Pracownia reprografii korzysta obecnie z 6 skanerw. Od pocztku procesu digitalizacji zeskanowano 2425 j.a. Dokumentacja aktowa znajdujca si pod opiek archiwistw poznaskiego Oddziau IPN jest przechowywana w 12 pomieszczeniach magazynowych o cznej powierzchni 524,48 m2.

6.2.2.8. OBUiAD w Rzeszowie

Stan zasobu rzeszowskiego Oddziau IPN na dzie 31 grudnia 2009 r. wynosi 2774,2 mb. W okresie sprawozdawczym przejto cznie 11,26 mb akt, w tym 6,5 mb akt osobowych onierzy wojskowych organw bezpieczestwa pastwa przekazanych przez AWL w Krakowie.

77

Ponadto zasb archiwalny zosta zwikszony o 1,11 mb materiaw przekazanych przez osoby prywatne. Do najciekawszych naley zbir Barbary Libury zawierajcy wydawnictwa, broszury i fotografie zwizane z dziaalnoci NSZZ Solidarno w latach 19811985. Ukoczono przegld, opiniowanie i przejmowanie materiaw policyjnych przeznaczonych do wybrakowania. W okresie sprawozdawczym przejto materiay z komend powiatowych w Brzozowie, Dbicy, Lubaczowie, Przeworsku oraz z Jednostki Prewencji Policji w Rzeszowie cznie 87 j.a., co stanowi 0,98 mb akt. Nie zakoczono natomiast przejmowania akt osobowych funkcjonariuszy SB z Komendy Wojewdzkiej Policji w Rzeszowie i jednostek jej podlegych. W zwizku z realizacj tzw. ustawy dezubekizacyjnej stwierdzono brak akt osobowych czci funkcjonariuszy, ktre powinny znale si w zasobie rzeszowskiego Oddziau IPN. Zostaa nawizana wsppraca z KWP w Rzeszowie w celu ustalenia kryteriw ponownego przegldu materiaw archiwalnych. Wsplnie z Wojewdzkim Sztabem Wojskowym w Rzeszowie ustalono kryteria typowania i przejcia materiaw znajdujcych si w posiadaniu archiww WKU. Z uzyskanych informacji wynika, e przegldowi podlega 5784 teczek akt personalnych i 168 908 kart ewidencyjnych onierzy rezerwy. W okresie sprawozdawczym uporzdkowano i opracowano 3846 j.a., gwnie akta osobowe, administracyjne i operacyjne SB i MO. Od 2009 r., w OBUiAD w Rzeszowie funkcjonuje pracownia konserwacji, prowadzona zamiennie przez 2 pracownikw Referatu i wyposaona w 2 laminatory. W okresie sprawozdawczym konserwacji poddano 1686 kart, ktre wczeniej ze wzgldu na zy stan techniczny musiay by wyczone z udostpniania. W caoci dokonano konserwacji 9 j.a. W ramach przygotowa do digitalizacji mikrofilmw znajdujcych si w dyspozycji Oddziau dokonano przegldu, opisu i dostosowania klauzuli ponad 2000 mikrofisz. W poprzednich okresach sprawozdawczych na potrzeby OBUiAD w Rzeszowie utworzono 14 baz danych, ktre liczyy 299 736 rekordw. Ponadto prowadzono prace nad wdroeniem bazy Nexus. Wszystkie wymienione pomoce ewidencyjne, funkcjonujce w obrbie rzeszowskiego OBUiAD, liczyy w sumie 426 660 rekordw. W okresie sprawozdawczym procesowi digitalizacji poddano 869 j.a. Natomiast poczwszy od 2007 roku, form cyfrow nadano w sumie 1563 j.a. Obecnie pracownia reprografii dysponuje 4 skanerami, w tym jednym skanerem przemysowym. W okresie sprawozdawczym do systemu ZEUS wprowadzono 1603 zdjcia. Od 2008 r. do aplikacji wczono 3137 fotografii. Materiay archiwalne z zasobu Oddziau IPN w Rzeszowie przechowywane s w 4 magazynach archiwalnych o cznej powierzchni 524,1 m2 (z rezerw na ok. 2000 mb akt).

6.2.2.9. OBUiAD w Szczecinie

Zasb archiwalny Oddziau IPN w Szczecinie zwikszy si do 3220,72 mb akt. Spord 32,94 mb nabytkw przejtych w 2009 r. najwicej pozyskano z Policji (24,5 mb). Do najciekawszych nale dary i kolekcje prywatne. Adam Wycichowski, Henryk Mruk i Leszek Dobrzyski przekazali dokumenty, publikacje i materiay ikonograficzne dotyczce Solidarnoci. Ubytki obejmuj 0,06 mb dokumentacji przekazanej do Archiwum Pastwowego. W 2009 r. dokonano przegldu materiaw archiwalnych w jednostkach Policji w Gorzowie Wlkp. i w Szczecinie przejrzano 14 774 j.a., spord ktrych do przejcia wytypowano 62 j.a. W ramach opracowywania i porzdkowania zasobu opracowano technicznie 3117 j.a.; przejrzano i odtajniono 17 219 j.a. oraz 5582 mikrofisz; opracowano 7595 mikrofisz; konserwacji poddano 374 j.a.; uporzdkowano 240 mb akt paszportowych przez uoenie ich wedug starych sygnatur.

78

W 2009 r. prowadzono 4 bazy elektroniczne, do ktrych wprowadzono dotychczas 38 335 rekordw, w tym 33 556 w roku sprawozdawczym. Najwiksz liczb rekordw wczono do indeksu osobowego ORMO (26 789 rekordw). Prowadzono take prace zwizane z uzupenieniem i uruchomieniem bazy Nexus. W 2009 r. zakoczono skontrum zasobu archiwalnego, rozpoczte w 2007 r. Sprawdzono dokumentacj obejmujc 21 spisw zdawczo-odbiorczych (34,82 mb, 7953 j.a.). Oddzia w Szczecinie posiada 4 skanery, w tym 2 przemysowe. Skaner do mikrofisz po zakoczeniu procesu digitalizacji zosta przekazany w lipcu 2009 r. do OBUiAD w Gdasku. W 2009 r. zeskanowano 782 j.a. oraz 10 333 mikrofisze. Od pocztku prac nad digitalizacj zeskanowano 951 j.a. dokumentacji aktowej oraz 10 333 mikrofisze. Posiadany szcztkowy zasb mikrofilmw na tamie 35 mm przesany zosta do OBUiAD w Lublinie, gdzie zosta poddany digitalizacji. Opracowanie zasobu fotograficznego polegao gwnie na wyszukiwaniu zdj i ich skanowaniu do aplikacji ZEUS w 2009 r. zdigitalizowano 1904 obrazy. Oddzia w Szczecinie dysponuje 8 pomieszczeniami archiwalnymi przeznaczonymi na 3336 mb akt oraz jednym pomieszczeniem zaadoptowanym na potrzeby archiwum zakadowego 72 mb.

6.2.2.10. OBUiAD w Warszawie

W OBUiAD w Warszawie Referat Reprografii i Digitalizacji wykonuje kopie dokumentw zamwione na potrzeby udostpniania wnioskodawcom oraz udostpniane w Czytelni Akt Jawnych. Aktualnie w Referacie funkcjonuje 5 stanowisk do digitalizacji, pracujcych w systemie jednozmianowym. Wszystkie karty przeniesione do postaci cyfrowej zapisywane s na pyty CD/DVD do celw archiwalnych. W 2009 r. zdigitalizowano w ten sposb 1517 j.a. Pracownicy OBUiAD rwnie opracowuj technicznie dokumentacj aktow na potrzeby udostpniania oraz procesu digitalizacji. Zakres prac obejmuje m.in. sprawdzenie foliacji, a jeli to konieczne, jej naniesienie i podstawowe naprawy. Czynnociom tym poddano w 2009 r. cznie 1318 j.a.

6.2.2.11. OBUiAD we Wrocawiu

Stan oglny zasobu wynosi w dniu 31 grudnia 2009 r. 9573,50 mb. W roku sprawozdawczym metra zasobu zwikszy si o 13,87 mb. Zwrcono poprzednim dysponentom 0,19 mb akt. Cz zmian w zasobie wynikaa z korekt przeprowadzonych w ramach OBUiAD w klasyfikacji akt do poszczeglnych grup instytucji przekazujcych. Za najciekawsze nabytki minionego roku mona uzna nagrania filmowe wspomnie sybirakw i osb wywiezionych na roboty przymusowe przekazane przez Jzefa Szczepana oraz zbiory wrocawskich adwokatek Marii Krudowskiej i Marii wikliskiej, dotyczce rewizji nadzwyczajnych w sprawach karnych prowadzonych w latach 19821989 przeciwko dziaaczom opozycyjnym. Poprzednim dysponentom - Prokuraturze Rejonowej Wrocaw Stare Miasto i KWP w Opolu zwrcono 0,05 mb akt. Do zbioru zastrzeonego w BUiAD przekazano 0,13 mb kartotek. W okresie sprawozdawczym prace nad typowaniem materiaw w celu przejcia do archiwum Oddziau IPN we Wrocawiu odbyway si w archiwach KWP w Opolu i we Wrocawiu, w WKU nr 2 we Wrocawiu oraz w Filii nr 2 AWL w Olenicy. W okresie sprawozdawczym kontynuowano prace nad uporzdkowaniem materiaw ORMO przejtych z BUiAD. Rozdzielono dokumentacj ze wzgldu na waciwo teryto-

79

rialn, sporzdzono spis zdawczo-odbiorczy (liczcy 7653 pozycje), materiay osygnowano i woono do pude archiwalnych. Ponadto w okresie sprawozdawczym opracowano technicznie 8794 j.a. W elektronicznych bazach danych opracowano w latach 20022009 cznie 339 685 j.a. W okresie sprawozdawczym opracowano 314 j.a., po czym zaniechano tworzenia opisw w dotychczas prowadzonych bazach w zwizku z pracami zmierzajcymi do uruchomienia oglnopolskiej bazy Nexus. W 2009 r. poddano skontrum cznie 2236 j.a., co stanowi 48,18 mb. Prace te dotyczyy akt administracyjnych KWP w Opolu i we Wrocawiu, akt osobowych onierzy wojskowych organw bezpieczestwa pastwa oraz akt penitencjarnych z Zakadu Karnego w Kodzku i Aresztu ledczego w Jeleniej Grze. W pracowni reprograficznej do cyfryzacji zasobu wykorzystuje si 5 skanerw. cznie od momentu rozpoczcia digitalizacji do koca 2009 r. wykonano skany dla 976 j.a., w tym 741 kopii cyfrowych caych j.a. w okresie sprawozdawczym. W listopadzie 2009 r. Oddzia w Lublinie przekaza do OBUiAD we Wrocawiu specjalistyczny sprzt do digitalizacji mikrofilmw szpulowych. Do koca 2009 r. wykonano z zasobu wrocawskiego Oddziau skany 15 spord 75 mikrofilmw (41 348 plikw, 242 GB) oraz kopie cyfrowe z mikrofilmw na zamwienia zewntrzne w liczbie 4657 plikw (4,81 GB). W systemie ZEUS opracowano w cznie 2431 obrazw, z czego w 2009 r. 1564. Zasb zgromadzony jest w 2 pomieszczeniach magazynowych o cznej powierzchni 766 m. Magazyny posiadaj rezerw na przejcie 15002000 mb akt.

6.2.2.12. Delegatura w Bydgoszczy

Zasb archiwalny Delegatury wedug stanu na 31 grudzie 2009 r. wynosi 3200,72 mb. czna liczba nabytkw to 153,01 mb. Najwiksz grup nabytkw stanowi materiay przekazane przez Kujawsko-Pomorski Urzd Wojewdzki (111,45 mb). Do najciekawszych archiwaliw mona zaliczy akta z AWL Filia nr 1 w Toruniu dotyczce m.in. Jednostki Wojskowej 1636 w Chemnie, w ktrej w okresie stanu wojennego odbywali trzymiesiczn czynn sub wojskow rezerwici oraz przejte z KMP we Wocawku akta sprawy poszukiwawczej ks. Jerzego Popieuszki z 1984 r. Delegatura przekazaa akta innym jednostkom IPN zgodnie z zasad pertynencji (akta uyczone z AWL w Toruniu do OBUiAD w Szczecinie i do Delegatury w Olsztynie) oraz dotychczasowym dysponentom (w tym do ABW oraz do sdw i prokuratur powszechnych). Metra ubytkw z zasobu Delegatury to 10,43 mb. W roku sprawozdawczym kontynuowano na szerok skal przegld archiww policyjnych. cznie spord 92 626 j.a., wytypowano 880 j.a., a dotychczas przejto 293 j.a. We wrzeniu 2009 r. rozpoczto przegld zasobw archiwalnych w wojskowych komendach uzupenie. Dotd przejrzano 3259 j.a., a do przejcia wytypowano 715 j.a. W roku sprawozdawczym kontynuowano opracowywanie akt jednostek organw bezpieczestwa z Bydgoszczy, Tucholi i Wbrzena. Prace te (nadanie ukadu wewntrz teczki, nadanie tytuu lub jego uzupenienie, okrelenie dat skrajnych, ustalenie aktotwrcy) objy 212 j.a. Technicznie opracowano 6342 j.a. Ogem w 2009 r. wprowadzono 169 782 rekordy w 10 aplikacjach bazodanowych liczcych cznie 495 497 rekordw, w tym take do bazy Nexus. W listopadzie 2009 r. rozpoczto skontrum zasobu archiwalnego Delegatury na podstawie spisw zdawczo-odbiorczych IPN BY 1-16, 190. Dokonano przegldu 7108 j.a. 33,73 mb. W 2009 r. pracownia digitalizacji wyposaona bya w 5 skanerw. W okresie sprawozdawczym zeskanowano 674 j.a. dokumentacji aktowej (od pocztku prac nad digitalizacj 976 j.a.)

80

i 388 j.a. mikrofilmw. Digitalizacji poddano te 1022 fotografie, z czego 886 umieszczono w bazie ZEUS, ktra liczy cznie 2129 rekordy. Sekcja posiada 5 pomieszcze magazynowych, z czego 4 magazyny na akta jawne i 1 magazyn przystosowany do przechowywania dokumentw niejawnych.

6.2.2.13. Delegatura w Kielcach

Stan zasobu archiwalnego Delegatury IPN w Kielcach wynosi 1675,31 mb. W 2009 r. Delegatura przejmowaa m.in. akta personalne onierzy zawodowych wojskowych organw bezpieczestwa pastwa z AWL Filia nr 3 w Krakowie (14 mb). Ponadto metra zasobu zwikszy si o 48,65 mb materiaw ewidencyjnych, dotychczas niewykazywanych ze wzgldu na porzdkowanie zasobu Delegatury. W wyniku przegldu materiaw archiwalnych w poszczeglnych komendach powiatowych Policji wojewdztwa witokrzyskiego (ogem 1313 j.a.) do przejcia zakwalifikowano 7 j.a. W okresie sprawozdawczym dokonano rwnie przegldu w wojskowych komendach uzupenie w Busku-Zdroju, Sandomierzu, Starachowicach i Kielcach. Przejrzano 932 j.a. wytypowane przez poszczeglne WKU, spord ktrych do przejcia zakwalifikowano 220 j.a. W 2009 r. baza przekazana z OBUiAD w Krakowie uzupeniana bya na bieco w ramach dopywu materiaw do zasobu archiwalnego. Jednoczenie przygotowywano bazy do przekazania do BUiAD w Warszawie celem scalenia w aplikacji Nexus (wraz z baz dotyczc materiaw paszportowych). W 2009 r. prace skontrowe dokonywane byy w miar napywu dokumentacji do zasobu archiwalnego. Skontrum objo 14,24 mb, tj. 1150 j.a. Efekty prac ujto w 8 protokoach skontrowych. Digitalizacja w Delegaturze IPN w Kielcach zostaa rozpoczta w marcu 2008 r. Obecnie pracownia digitalizacji wyposaona jest w 5 skanerw, cznie ze sprztem do skanowania kartotek i mikrofilmw. Zdigitalizowano cznie 110 j.a. dokumentacji aktowej (od pocztku digitalizacji wykonano kopie cyfrowe 213 j.a.) i 194 j.a. zmikrofilmowane. W Delegaturze IPN w Kielcach opracowywano take dokumentacj fotograficzn za pomoc systemu ZEUS. W 2009 r. wykonano cznie 241 skanw i penych opisw fotografii. Materiay archiwalne w Delegaturze IPN w Kielcach przechowywane s w 2 magazynach.

6.2.2.14. Delegatura w Olsztynie

Delegatura IPN w Olsztynie zgromadzia 108,98 mb akt. W 2009 r. pozyskano 11,99 mb archiwaliw pochodzcych z AWL w Toruniu (9,98 mb) oraz z sdw i prokuratur powszechnych (2,01 mb). W 2009 r. kontynuowano wspprac z KWP w Olsztynie oraz z komendami wojewdztwa warmisko-mazurskiego. Na bieco dokonywane jest opiniowanie materiaw brakowanych przez komendy Policji. Ponadto dokonano przegldu materiaw archiwalnych, ktre zostay przewiezione do KWP w Olsztynie z komend powiatowych i maj by przekazane do OBUiAD w Biaymstoku, pod wzgldem prawidowego zniesienia klauzul niejawnoci (711 j.a.). W roku sprawozdawczym zakoczono prac nad wprowadzaniem danych do bazy Nexus. Jednostki przeznaczone do udostpnienia byy na bieco opracowywane. Kontynuowano take przesygnowywanie materiaw archiwalnych przez nadanie nowych sygnatur IPN Ol. Delegatura dysponuje 2 magazynami wyposaonymi w regay stacjonarne.

81

6.2.2.15. Delegatura w Radomiu

Stan zasobu Delegatury IPN w Radomiu osign 774,97 mb akt. Wielko nabytkw w 2009 r. wyniosa 47,58 mb. Gwne nabytki w okresie sprawozdawczym stanowiy ksieczki paszportowe (ok. 30 mb) pozyskane z Wydziau Paszportw Delegatury Mazowieckiego Urzdu Wojewdzkiego w Radomiu oraz kartoteka oglnoinformacyjna (ok. 17 mb) przekazana przez Delegatur IPN w Kielcach. Wrd ubytkw (1,08 mb) znalazy si materiay archiwalne ze spisw IPN Ra 045 i IPN Ra 030, ktre odesano do BUiAD w Warszawie. Technicznie opracowano 939 j.a. W okresie sprawozdawczym rozpoczto proces porzdkowania magazynu z materiaami operacyjnymi, polegajcy na uoeniu akt zespoami oraz przeoeniu ich w puda bezkwasowe. Trwa rwnoczenie porzdkowanie ksieczek paszportowych. W Centrali IPN zosta take zdigitalizowany cay zasb mikrofilmw Delegatury IPN w Radomiu (882 j.a.). Delegatura korzystaa z 4 baz sporzdzonych w Warszawie (154 801 rekordw) oraz 4 wasnych (3863 rekordw). Kontynuowano te prace zwizane z tworzeniem bazy Nexus. Delegatura IPN w Radomiu posiada 2 skanery do dokumentacji aktowej i skaner do mikrofilmw. Archiwalia przed skanowaniem s poddawane konserwacji (w 2009 r. 158 j.a.). W roku sprawozdawczym zdigitalizowano 163 j.a. Od pocztku digitalizacji wykonano kopie cyfrowe 293 j.a. Delegatura IPN w Radomiu posiada jeden magazyn znajdujcy si w strefie bezpieczestwa oraz 2 magazyny poza stref, o cznej pojemnoci okoo 1 km akt.

Wykres 3. Wielko zasobu archiwalnego IPN (w mb) wg stanu na dzie 31 grudnia 2009 r.

82

Wykres 4. Nabytki i ubytki (w mb) w okresie sprawozdawczym wg stanu na dzie 31 grudnia 2009 r.

Wykres 5. Opracowanie zasobu archiwalnego

83

6.2.3. Gromadzenie, opracowywanie i obsuga magazynw dane statystyczne

W mb Zasb (mb)

Tabela 1. Stan zasobu archiwalnego

AW

MSWiA

Policja

Wiziennictwo

OKZpNP

Okres sprawozdawczy

Archiwa pastwowe

Archiwa wojskowe

Stra Graniczna

Organy administracji publicznej

Sdy i prokuratury powszechne

UOP (zlikwidowany) ABW

WSI (zlikwidowane) SKW SWW

Policja (materiay paszportowe)

Sdy i prokuratury wojskowe

Dary i kolekcje prywatne

Razem

1 199,32 7406,06

10

11

12

13

14 1931,51

15

16 126,4 123,48

17 13,74

18 30 315,98

Stan zasobu na dzie 01.01.09 0,08 4,9 0 1,4 0 0 10,36 0,06

7464,64

311,7 1338,27 7307,36

24,57 2096,93 146,01 1371,77 454,22

BUiAD

Biaystok

84
0,12 200,71 295,15 4,71 0 299,86 0 0 7406,06 0 22,2 0,01 0 1,63 32,7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1796,34 126,63 0 0 1796,34 126,63 27,27 0 0 27,27 94,42 0,03 0 94,45

Nabytki w okresie sprawozdawczym

0,15

210,67 461,02

25,39

2,14

1,3

4,35

721,82

Ubytki w okresie sprawozdawczym

1,71

0 1956,9 199,17 1,89 0 201,06 24,88 0 0 24,88 149,34 0 0 149,34

0 128,54 124,78 64,02 32,74 0,45 96,31 9,05 0 0 9,05

0 18,09 7,59 2,51 0 10,1

58,37 30 979,43 3325,91 41,88 0,45 3367,34

Stan zasobu na dzie 31.12.09

7463,08 311,66 1343,17 7285,16

22,94 2074,59 146,07 1582,44 915,24

Stan zasobu na dzie 01.01.09

532,05

Nabytki w okresie sprawozdawczym

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

532,05

1 18 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1,04 372,32 0 0 7,06 0,04 0 1654,62 0 0 366,3 1654,58 0 29,85 397,44 4016,4 22,96 13,7 0 0 13,7 0 0 0 0 0 0 0 2,05 51,45 0 0 1,6 44,3 0 54,6 117,39 15 6,15 0 21,15 11 0 0 11 0 27,8 345,99 4016,4 22,96 53 73,09 40,48 41,05 2,96 78,57 128,22 20,2 0 148,42 0 135 442,17 9037,94 73,58 20,16 76,72 47,55 0 0 0 0 0 0 0 0 0 20 13 0 0 13 6,5 0 0 6,5 0 0 30,31 0 52,83 1,1 0 18,07 0 0 0 249,75 386,48 124,12 4,9 505,7 12,2 1,21 0 13,41 0 135 411,86 9037,94 20,75 19,06 76,72 29,48 20 249,75 212,84 3,53 0,05 216,32 52,73 0,6 0 53,33 122,45 1,61 0 124,06 0 0 337,99 2239,54 16,59 21,25 11,67 170,15 14,8 8,59 38,16 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,02 0 0 0,02 2,13 0 0 2,13 0 0 0 0 0 0 33,26 0 0,06 0 0,64 13,8 0 0 0,66 0 0,17 0 7,26 8,48 0,5 0 8,98 62,27 0,55 0 62,82 11,29 0,05 0 11,34 0 0 304,73 2239,54 16,53 21,25 11,03 156,35 14,8 8,59 37,5 0 7,09

10

11

12

13

14

15

16

17

Stan zasobu na dzie 01.01.09

528

3345,41 48,83 0,00 3394,24 11 540,03 106,49 5,65 11 640,87 5867,92 265,72 7,86 6125,78 2879,83 36,35 1,06 2915,12

Gdask

Nabytki w okresie sprawozdawczym

0,24

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

528,24

Stan zasobu na dzie 01.01.09

1318,13

Katowice

Nabytki w okresie sprawozdawczym

0,15

Ubytki w okresie sprawozdawczym

5,6

Stan zasobu na dzie 31.12.09

1312,68

Krakw

Lublin

85

Stan zasobu na dzie 01.01.09

771,59

Nabytki w okresie sprawozdawczym

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

771,59

Stan zasobu na dzie 01.01.09

538,59

Nabytki w okresie sprawozdawczym

0,04

Ubytki w okresie sprawozdawczym

0,02

Stan zasobu na dzie 31.12.09

538,61

1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,53 0 0,53 0 58,8 0 0 0 272,58 0 0 24,5 0 58,8 248,08 1922,69 0 0 1922,69 0 22,8 163,11 1913,45 23,25 22,44 0 0 22,44 0 0 0 0 0 0 15,36 7,27 3,3 0 10,57 0 0 3,35 0,1 0 0 0 22,8 159,76 1913,35 23,25 15,36 60 0 0 60 11 0,12 0,06 11,06 0 0 276,49 3150,63 65,68 56,82 0,3 22,4 12,65 6,5 0 19,15 83,91 1,36 0 85,27 0 0 0 0 0 0 0 0 0 18,14 5,2 0 0 5,2 9,2 0,1 0 9,3 0 0 1,09 0 1,5 3,7 0 10,8 0 0 0 275,4 3150,63 64,18 53,12 0,3 11,6 18,14 434,36 54 0 488,36 137,4 0 0 137,4 220,47 0 0 220,47 0 0 455,21 2855,61 3,7 175,41 20,66 20,55 0 115,51 142,27 109,49 1,93 0 111,42 55,44 0,2 0 55,64 107,03 0,26 0 107,29 0 0 0,04 0 0 0 0 0 0 0 0 0 2,07 0,79 0 0 0,79 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 23,7 0,04 0 0,01 0,01 0,38 0 0 0 0 2,22 0 5,85 34,44 15,32 0 49,76 7,61 1,11 0 8,72 7,84 2,77 0 10,61 0 0 431,55 2855,57 3,7 175,4 20,65 20,17 0 115,51 142,27 2,07 3,63

10

11

12

13

14

15

16

17

18 4144,31 26,78 0,07 4171,02 4795,33 88,34 0,00 4883,67 2762,94 11,26 0,00 2774,20 3187,84 32,94 0,06 3220,72

Stan zasobu na dzie 01.01.09

373,79

Nabytki w okresie sprawozdawczym

0,42

Ubytki w okresie sprawozdawczym

0,03

Stan zasobu na dzie 31.12.09

374,18

Stan zasobu na dzie 01.01.09

642,88

Pozna

Nabytki w okresie sprawozdawczym

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

642,88

Rzeszw

Szczecin

86

Stan zasobu na dzie 01.01.09

350,12

Nabytki w okresie sprawozdawczym

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

350,12

Stan zasobu na dzie 01.01.09

489,11

Nabytki w okresie sprawozdawczym

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

489,11

1 18 0 0 0 0 0 0,07 0 0,07 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 27 76,3 787,5 2,65 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 17,6 4,12 0 0 4,12 0 0 0,27 0 0 0 0 0 21,01 0 0 0 0 0 27 76,03 787,5 2,65 17,6 21,01 3,35 14 0 17,35 0 9,98 0 9,98 0 37,83 244,4 1380,1 65,05 49,91 2,86 332,75 0 0 0 0 0 0 0 10,1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8,06 0 0,29 0 0 0,34 0 111,45 0 255,45 299,1 0 0 299,1 0 0 0 0 0 37,83 236,34 1380,1 64,76 49,91 2,86 342,51 0 144 224,83 0,72 0,03 225,52 49,99 0,01 0 50 92,87 2,01 0 94,88 0 0 570,59 5759,75 83,81 85,6 20,22 105,79 36,94 1077,28 242,75 0 0 0,03 0 0 0 0 0 0 0 0,02 0 16,09 32,2 0,95 0 33,15 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 6,25 0,04 0,95 2,62 0 0 0 0 0,42 0 0,94 0,01 22,51 1,26 0,05 0 1,31 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 564,37 5759,71 82,86 82,98 20,22 105,79 36,94 1077,28 242,35 16,09 21,58

10

11

12

13

14

15

16

17

Stan zasobu na dzie 01.01.09

1549,65

9559,82 13,87 0,19 9573,50 3058,14 153,01 10,43 3200,72 1610,92 64,39 0,00 1675,31 96,99 11,99 0,00 108,98

Wrocaw

Nabytki w okresie sprawozdawczym

2,65

Ubytki w okresie sprawozdawczym

0,13

Stan zasobu na dzie 31.12.09

1552,17

Stan zasobu na dzie 01.01.09

541,54

Nabytki w okresie sprawozdawczym

31,08

Delegatura Bydgoszcz

Ubytki w okresie sprawozdawczym

0,3

Stan zasobu na dzie 31.12.09

572,32

Delegatura Kielce

Delegatura Olsztyn

87

Stan zasobu na dzie 01.01.09

326,69

Nabytki w okresie sprawozdawczym

50,11

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

376,8

Stan zasobu na dzie 01.01.09

Nabytki w okresie sprawozdawczym

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

1 0 0 0 0 7624,2 3964,49 44 244,41 490,48 2638,27 548,31 2505,45 602,88 2,05 22,2 2,2 0 1,63 32,7 0,06 13,06 0 1064 196,75 0,22 55,63 28,84 45,16 349,04 461,12 0 7,61 49,06 324 1,5 0 0 0 0 156,7 43,8 0 0 1,08 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,53 0 0 0 0 0 0 30 0 0 0 0 0,08 186,9 46,01 4,9 0,55 2,25 0 30,55 0,01 5633,95 1729,47 188,08 217,44 0 7,61 49,61 324 1,5 0 0 0 0 126,7 43,8 0 0,08

10

11

12

13

14

15

16

17

18 728,47 47,58 1,08 774,97 87 219,84 1671,25 85,22 88 805,87

Stan zasobu na dzie 01.01.09

175,17

Nabytki w okresie sprawozdawczym

17,05

Delegatura Radom

Ubytki w okresie sprawozdawczym

Stan zasobu na dzie 31.12.09

192,22

Stan zasobu 15 601,95 na dzie 01.01.09 0,68 0,12 0 4,9

311,7 1338,27

5292,69 1684,01 185,83 346,16

Razem

Nabytki w okresie sprawozdawczym

101,89

Ubytki w okresie sprawozdawczym

7,79

88

Stan zasobu 15 696,05 312,26 1343,17 7604,05 4159,04 44 244,63 544,48 2634,41 593,41 2841,43 na dzie 31.12.09

Tabela 2. Baza Nexus* Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Radom Razem Liczba rekordw opisujcych zasb 665 813 144 710 100 407 302 509 272 945 102 592 127 091 130 672 121 702 96 278 254 541 159 016 71 106 6989 12 546 2 568 917 Liczba rekordw indeksu osobowego 763 994 143 173 23 644 272 995 347 523 26 263 493 535 203 723 254 668 157 210 47 387 150 364 72 260 9287 9176 2 975 202

* Tabela zawiera dane dotyczce rekordw zaimportowanych do nowej aplikacji i tworzonych wczeniej w ramach odseparowanych rejestrw j.a. oraz indeksw osobowych. Dane sumaryczne, dotyczce liczby rekordw znajdujcych si we wszystkich bazach prowadzonych przez oddziaowe biura udostpniania i archiwizacji dokumentw oraz delegatury IPN, znajduj si w tekcie sprawozdania.

Tabela 3. Bazy danych ZEUS i EZAN* Oddzia 1 BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Nazwa bazy danych 2 ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN Liczba rekordw wprowadzonych 3 6852 23 793 174 1578 368 1209 684 1968 552 710 106 774 1165 751 650 1603 462 czna liczba rekordw w bazie 4 13 767 1068 1034 232 2764 493 2169 1212 3020 901 1109 118 1694 1385 1053 650 3137 462

89

1 Szczecin Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Radom Razem

2 ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN ZEUS EZAN

3 1904 573 1564 417 886 394 241 7 0 0 0 0 20 833 5575

4 3060 1001 2431 487 2129 422 557 7 0 0 0 0 37 924 8438

* ZEUS system elektronicznej archiwizacji fotografii. EZAN Ewidencja Zarzdze i innych Aktw Normatywnych [organw bezpieczestwa pastwa].

Tabela 4. Wypoyczenia magazynowe Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Radom Razem Liczba j.a. wypoyczonych z magazynw 148 941 20 837 13 197 20 042 27 706 13 753 26 467 9559 19 966 13 602 15 945 14 946 5257 2766 2891 355 875 Liczba j.a. zwrconych do magazynw 147 103 20 286 13 249 18 854 27 887 13 148 25 832 6608 20 014 13 494 17 961 14 675 4901 2575 2927 349 514

90

Tabela 5. Skontrum SKONTRUM Oddzia objo (mb) 38,5 13,2 8,66 111,39 59,5 0 6,14 66,89 0 34,86 48,18 33,73 14,24 0 0 435,29 dokonano przegldu (j.a.) 6140 7736 2404 15 174 9616 0 5987 3761 0 7953 2236 7108 1150 0 0 69 265 na podstawie spisw zdawczo-odbiorczych 0 2 14 19 3 0 21 70 0 21 5 17 8 0 0 180 sporzdzono protokow skontrowych 0 2 14 19 3 0 21 0 0 21 0 16 8 0 0 104

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Radom Razem

Tabela 6. Opracowanie techniczne zasobu archiwalnego Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Radom Razem Liczba j.a. opracowanych technicznie 19 260 3667 3035 9297 4279 3658 2114 4262 3846 3117 1318 8794 6342 1925 13 939 75 866

91

Tabela 7. Digitalizacja (wykonanie kopii wzorcowych)* Oddziay i delegatury 1 Rodzaj dokumentacji 2 dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze BUiAD*** dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze Biaystok dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze Gdask dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze Katowice dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze Krakw dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze Lublin dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze d dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze Pozna dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa j.a./obrazy** 3 6675 3998 33 342 44 140 419 6156 793 0 0 1323 3378 4689 0 4 692 273 1004 0 0 912 178 1968 0 0 638 127 710 0 0 537 10 697 774 0 0 1312 52 1211 0 0 GB 4 28 902 5622,87 607,99 494,51 181,87 1471,61 2066,4 54,33 0 0 4128,39 5831,81 112,42 0 11,42 1663,1 66,74 16,11 0 0 2337,8 132,97 30,66 0 0 2709,53 3308,22 195,94 0 0 2206,66 3047,69 16,1 0 0 4903,5 16,3 30,02 0 0

92

2 dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze

3 869 0 1060 0 0 782 10 333 1904 0 0 741 15 1564 0 0 674 388 1022 0 0 110 194 241 0 0 160 3 0 0 0 15 844 35 792 50 282 44 144

4 3039,32 0 37,18 0 0 1938,42 3634,93 28,87 0 0 2184,04 242 24,84 0 0 2841,15 210,28 35,58 0 0 493,82 168,41 1,47 0 0 373,27 1,5 0 0 0 59 192,61 24 350,12 1191,51 494,51 193,29

Rzeszw

Szczecin

dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze

Wrocaw

dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze

Delegatura Bydgoszcz

dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze

Delegatura Kielce

dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze

Delegatura Radom

dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa dokumentacja aktowa mikrofilmy i mikrofisze

Razem

dokumentacja fotograficzna dokumentacja filmowa dokumentacja dwikowa

* Skanowana dokumentacja aktowa definiowana jest trzema rodzajami plikw, tj. plikami wzorcowymi tiff dla kadej skanowanej karty, strony lub klatki mikrofilmu, plikiem uytkowym PDF wykonanym dla caej skanowanej jednostki archiwalnej oraz elektroniczn kart inwentarzow w postaci pliku XML. Standard skanowania dokumentacji aktowej zakada wykonywanie kopii wzorcowych przy zachowaniu rozdzielczoci 300 dpi, 24 bitowej gbi kolorw oraz zapis danych w formacie tiff. Skanowanie dokumentacji fotograficznej odbywa si przy zachowaniu formatu tiff, rozdzielczoci 600 dpi oraz 24 bitowej gbi kolorw dla zdj kolorowych i 8 bitowej dla zdj czarno-biaych. Obrazy cyfrowe fotografii otrzymuj rozmiar nie mniejszy ni 13 na 18 cm. ** W przypadku dokumentacji fotograficznej liczba digitalizowanych jednostek podawana jest w obrazach. *** Liczba j.a. dokumentacji aktowej i mikrofilmw/mikrofisz zawiera dane czne dotyczce dziaalnoci WGOiOM i WOB.

93

6.3. Udostpnianie i informacja naukowa

6.3.1. Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej
Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej do lipca 2009 r. realizowa swoje zadania w obrbie 5 komrek organizacyjnych, tj. Sekcji Wypoyczania Akt, Sekcji Udostpniania Zasobu do Celw Subowych, Sekcji Informacji Naukowej, Sekcji Nadzoru nad Udostpnianiem Zasobu Uprawnionym Podmiotom oraz Sekcji Realizacji Skarg, Zaale i Odwoa. Zgodnie z treci Zarzdzenia Nr 9/09 Prezesa IPN z dnia 15 lipca 2008 r., zmieniajcego zarzdzenie w sprawie Regulaminu Organizacyjnego IPNKZpNP, powoano Samodzieln Sekcj Realizacji Skarg, Kontroli i Analiz, ktra staa si komrk niezalen od Wydziau pod wzgldem merytorycznym, jak i organizacyjnym. W okresie sprawozdawczym dziaania Wydziau Udostpniania i Informacji Naukowej w zakresie udostpniania informacji i materiaw archiwalnych zawieray si cile w granicach przewidzianych ustaw z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r., Nr 63, poz. 424 z pn. zm.), ustaw z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U. z 2007 r., Nr 63, poz. 425 z pn. zm.), a take wewntrznymi aktami normatywnymi kierownictwa Instytutu Pamici wprowadzonymi w latach 20072008. Naley rwnie zauway, i rytm pracy pionu archiwalnego Instytutu Pamici Narodowej w roku sprawozdawczym zdominowany zosta przez realizacj ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145). W zakresie informacji naukowej w 2009 r. prace Wydziau skupiay si przede wszystkim na kontynuacji oglnopolskiego elektronicznego inwentarza archiwalnego akt spraw karnych z okresu stanu wojennego. WUiIN nie tylko analizowa materia archiwalny, na podstawie ktrego uzupenia dane w aplikacji, ale take koordynowa wykonywanie powyszych zada przez oddziay i delegatury IPN oraz przeprowadza weryfikacj danych przekazywanych do publikacji w inwentarzu. Ogem zweryfikowano i opublikowano ponad 2000 spraw gwnych. Natomiast czna liczba spraw gwnych i powizanych (m.in. wznowienia, amnestie, kasacje) wynosi 4700. W okresie sprawozdawczym pracownicy Wydziau wprowadzili take do odpowiednich aplikacji wyniki kwerend przeprowadzonych do tematw: 1. Ukraicy w Polsce w latach 19441956; 2. ydzi polscy i ydzi w Polsce (19391990). W przypadku pierwszego tematu przekazano do publikacji 1000 wprowadzonych rekordw oraz tyle samo zeskanowanych jednostek aktowych, natomiast w przypadku drugiego tematu opublikowano dotychczas 100 rekordw. Wydzia realizowa take rozpoczty w 2008 r. projekt badawczy dla Muzeum II Wojny wiatowej. W jego ramach prowadzono oglnopolsk kwerend archiwaln w zakresie tematu wskazanego przez Muzeum. Dodatkowo poproszono oddziaowe biura udostpniania i archiwizacji dokumentw oraz delegatury IPN o przesanie skanw materiaw archiwalnych do tematw Kampania wrzeniowa 1939 r. i Agresja sowiecka na Polsk w 1939 r. Kolejnym przedsiwziciem kontynuowanym przez Wydzia jest projekt naukowy dla Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. W jego ramach dokonuje si weryfikacji i opracowuje archiwalia z zasobu po byej Gwnej Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

94

zwizane z eksterminacj ydw w czasie II wojny wiatowej oraz ich powojennymi przeladowaniami. Finalnym efektem tyche prac jest przekazywanie Muzeum zwizanej z projektem dokumentacji w postaci mikrofilmw. Rwnoczenie pracownicy Muzeum Holokaustu zapoznawali si z aktami dotyczcymi osb podejrzanych o przestpstwa z dekretu PKWN O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabjstw i zncania si nad ludnoci cywiln, jecami oraz zdrajcw Narodu Polskiego z dnia 31 sierpnia 1944 r. Zakada si, i docelowo podczas realizacji tego wniosku zostanie udostpnionych ponad 24 000 jednostek aktowych. W ramach dziaalnoci archiwalnej zwizanej z udostpnianiem dokumentw, Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej zrealizowa 10 166 spraw na 9372 sprawy wpywajce, przy czym okres rozpatrywania wnioskw udao si zredukowa do niezbdnego minimum. Stao si to moliwe przede wszystkim dziki coraz dokadniejszemu opracowaniu zasobu archiwalnego Instytutu Pamici oraz aplikacjom bazodanowym zawierajcym niezbdne informacje dla przeprowadzanych kwerend. Wydzia wypenia zadania ustawowe polegajce na realizacji: wnioskw z art. 29a ustawy o IPN, na mocy ktrego prezes Instytutu Pamici Narodowej informuje w cigu 14 dni w formie zawiadczenia, czy dane osobowe wnioskodawcy s tosame z danymi osobowymi, ktre znajduj si w katalogu funkcjonariuszy, wsppracownikw, kandydatw na wsppracownikw organw bezpieczestwa pastwa, o ktrych mowa w art. 5, oraz innych osb, udostpnionym w Instytucie Pamici od dnia 26 listopada 2004 r. W tym trybie w 2009 r. zrealizowano 76 wnioskw (na 77 wpywajcych); kwerend archiwalnych na potrzeby osb wystpujcych do prezesa IPN z wnioskami o wydanie decyzji potwierdzajcych uwizienie w latach 19441956 bez wyroku za dziaalno polityczn lub religijn, zwizan z walk o suwerenno i niepodlego Polski, oraz z wnioskami o potwierdzenie faktu eksterminacji lub przymusowego wynarodowienia, realizowanymi w zwizku z art. 8 ust. 2 lit. a i b ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektrych osobach bdcych ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002 r., Nr 42, poz. 371 z pn. zm.); kwerend archiwalnych na potrzeby osb wystpujcych do prezesa IPN z wnioskami o wydanie decyzji potwierdzajcych okres osadzenia w wizieniach lub innych miejscach odosobnienia na terytorium Polski po dniu 31 grudnia 1956 r. za dziaalno polityczn, w zwizku z realizacj art. 117 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze Spoecznych (Dz. U. z 2004 r., Nr 39, poz. 353 z pn. zm.). W okresie sprawozdawczym Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej przeprowadza take kwerendy na wnioski organw wymiaru sprawiedliwoci i cigania w zwizku z prowadzonymi postpowaniami karnymi, cywilnymi i administracyjnymi. Wikszo wnioskw sdw okrgowych i wojskowych sdw okrgowych zwizana bya z wykonywaniem przez polskie organy wymiaru sprawiedliwoci znowelizowanej ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za niewane orzecze wydanych wobec osb represjonowanych za dziaalno na rzecz niepodlegego bytu Pastwa Polskiego (Dz. U. z 2007 r., Nr 191, poz. 1372). Na potrzeby wskazanych instytucji zrealizowano cznie 817 wnioskw, przy czym udostpniono lub wypoyczono 307 jednostek archiwalnych oraz opracowano i wydano 93 018 kart kopii, odpisw, wypisw i wycigw z dokumentacji aktowej. W 2009 r. opracowywano take kwerendy do 431 wnioskw zoonych przez organy administracji publicznej oraz do 1015 wnioskw zoonych przez osoby fizyczne, z ktrych znaczny procent stanowiy wnioski dotyczce mienia pozostawionego na dawnych terenach II Rzeczypospolitej w zwizku z II wojn wiatow (tzw. sprawy mienia zabuaskiego) oraz repatriacji obywateli polskich na obecne tereny Pastwa Polskiego.

95

Ponadto Wydzia Udostpniania zajmowa si opracowywaniem kwerend dla oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw oraz delegatur Instytutu Pamici, w ramach ktrych zrealizowa 5224 spraw, udostpniajc lub wypoyczajc cznie 38 963 jednostki aktowe, 1480 pyt CD oraz przesyajc 1673 jednostki za pomoc serwera FTP, umoliwiajcego wymian plikw z odlegymi komputerami za porednictwem protokou FTP. Dziki uruchomionej od lutego 2009 r. aplikacji skrcony zosta okres oczekiwania na materiay archiwalne. Obecnie serwer FTP w WUiIN poczony jest z 11 serwerami oddziaowymi. Za pomoc aplikacji wysyane s zarwno skany akt, jak i mikrofilmw w formacie PDF, a take pliki z fotografiami i filmami w stosownych dla nich formatach. Dziki tej procedurze cyfrowe kopie dokumentw mog by udostpniane z dnia na dzie. Nowym zadaniem Wydziau w omawianym okresie sprawozdawczym staa si realizacja wnioskw kierowanych przez kierownika Urzdu do Spraw Kombatantw i Osb Represjonowanych w zwizku z wejciem w ycie ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o zadouczynieniu rodzinom ofiar zbiorowych wystpie wolnociowych w latach 19561989 (Dz. U. z 2002 r., Nr 42, poz. 371 z pn. zm.) oraz realizacja kwerend na wnioski oddziaw i delegatur IPN dotyczcych osb przeladowanych i represjonowanych przez III Rzesz Niemieck w elektronicznej bazie udostpnionej dziki staraniom Ministerstwa Spraw Zagranicznych Instytutowi Pamici przez Midzynarodow Sub Poszukiwawcz z siedzib w Bad Arolsen. Elektroniczna baza posiada skany dokumentw i informacje dotyczce obozw koncentracyjnych, gett, wizie oraz robotnikw bdcych na pracach przymusowych. Ponadto, w okresie sprawozdawczym prowadzono kwerendy archiwalne w zwizku z: 1) projektem badawczo-dokumentacyjnym powiconym dziejom NSZZ Solidarno 19801989; 2) projektem publikacji Sownika biograficznego Pastwa Podziemnego; 3) projektem badawczym Wojskowe organy bezpieczestwa pastwa w latach 1943 1990. W 2009 r. Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej opracowywa take kwerendy oraz udostpnia materiay archiwalne do wnioskw subowych dla prokuratorw GKZpNP i OKZpNP, prokuratorw Biura Lustracyjnego i oddziaowych biur lustracyjnych, prowadzcych badania naukowe pracownikw Biura Edukacji Publicznej i oddziaowych biur edukacji publicznej oraz pracownikw Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw, oddziaowych biur i delegatur IPN oraz innych jednostek i komrek organizacyjnych Instytutu Pamici Narodowej. W ramach tej dziaalnoci zakoczono realizacj cznie 1433 wnioskw. W toku ich rozpatrywania udostpniono 7162 jednostki aktowe oraz 364 pyty CD, wypoyczono za do wykorzystania subowego 4758 jednostek aktowych oraz 167 pyt CD. W okresie sprawozdawczym WUiIN administrowa take prac Czytelni Akt Jawnych w BUiAD, w ktrej udostpnia si dokumenty na potrzeby realizacji wnioskw subowych, wnioskw naukowych i dziennikarskich. Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom uytkownikw, wyduono czas otwarcia Czytelni Akt Jawnych w stosunku do poprzedniego roku o 1 godzin. Obecnie mona z niej korzysta od poniedziaku do pitku w godz. od 8.30 do 19.30. W omawianym okresie sprawozdawczym odwiedziy j 3033 osoby, ktrym udostpniono 32 364 jednostki archiwalne. Ponadto w 2009 r. w Czytelni uruchomiono baz Midzynarodowej Suby Poszukiwawczej z Bad Arlosen, przygotowujc dla wnioskodawcw instrukcj do aplikacji obsugujcych ww. baz. Po serii testw rozpoczto take udostpnianie wnioskodawcom elektronicznej wersji akt za pomoc aplikacji sieciowej Digi-Arch. W drugim kwartale 2009 r. w Czytelni Akt Jawnych zostay uruchomione 2 stanowiska komputerowe z zainstalowanym programem ZEUS pozwalajcym na przegldanie zdigitalizowanych zbiorw ikonograficznych IPN.

96

Do lipca 2009 r. Wydzia Udostpniania zajmowa si take rozpatrywaniem skarg na tryb realizacji wnioskw ustawy o IPN oraz ustawy o ujawnianiu informacji Jak wczeniej wspomniano, po zmianach w Regulaminie Organizacyjnym zadania te przeja Samodzielna Sekcja Realizacji Skarg, Kontroli i Analiz. cznie w okresie sprawozdawczym udzielono odpowiedzi na 143 skargi dotyczce realizacji wnioskw w BUiAD, oddziaowych biurach udostpniania i archiwizacji dokumentw oraz delegaturach IPN. Ponadto koordynowano przekazanie dokumentacji do 386 postpowa odwoawczych. W toku realizacji przedmiotowych spraw prowadzono korespondencj manipulacyjn z Biurem Prawnym IPN oraz sdami administracyjnymi cznie 484 pisma. W zwizku z realizacj ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji do Instytutu Pamici Narodowej wpyny 62 wnioski z waciwych organw emerytalnych, obejmujcych zapytania dotyczce 194 425 wiadczeniobiorcw. Instytut Pamici w 2009 r. udzieli odpowiedzi w stosunku do 194 354 osb, w tym: wydano 41 682 informacje o przebiegu suby b. funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa; w stosunku do 31 784 osb poinformowano organy emerytalne, i po przeprowadzonej kwerendzie archiwalnej w zasobach Instytutu Pamici nie odnaleziono dokumentw potwierdzajcych penienie suby w organach bezpieczestwa pastwa wymienionych w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw; w stosunku do 120 888 osb nie odnaleziono dokumentw osobowych w zgromadzonym i dostpnym zasobie archiwalnym Instytutu Pamici. Dane dotyczce realizacji ustawy o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji z uwzgldnieniem podziau na organy emerytalne przedstawiaj si nastpujco: Z Zakadu Emerytalno-Rentowego MSWiA wpyny 42 wnioski, obejmujce zapytania dotyczce 174 511 wiadczeniobiorcw. Udzielono odpowiedzi w stosunku do 174 441 osb, w tym: wydano 41 028 informacji o przebiegu suby b. funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa; w stosunku do 30 854 osb poinformowano organy emerytalne, i po przeprowadzonej kwerendzie archiwalnej w zasobach Instytutu Pamici nie odnaleziono dokumentw potwierdzajcych penienie suby w organach bezpieczestwa pastwa wymienionych w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw; w stosunku do 102 559 osb nie odnaleziono dokumentw osobowych w zgromadzonym i dostpnym zasobie archiwalnym Instytutu Pamici. Z Biura Emerytalnego Suby Wiziennej wpyno 20 wnioskw, obejmujcych zapytania dotyczce 19 914 wiadczeniobiorcw. Udzielono odpowiedzi w stosunku do 19 913 osb, w tym: wydano 654 informacje o przebiegu suby b. funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa; w stosunku do 930 osb poinformowano organy emerytalne, i po przeprowadzonej kwerendzie archiwalnej w zasobach Instytutu Pamici nie odnaleziono dokumentw potwierdzajcych penienie suby w organach bezpieczestwa pastwa wymienionych w art. 2 ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw;

97

 w stosunku do 18 329 osb nie odnaleziono dokumentw osobowych w zgromadzonym i dostpnym zasobie archiwalnym Instytutu Pamici. IPN bdzie systematycznie dokonywa sprawdze kolejnych osb, ktrych nazwiska zostan przesane przez Zakad EmerytalnoRentowy MSWiA i Biuro Emerytalne Suby Wiziennej.

6.3.2. Referaty/Sekcje Udostpniania i Informacji Naukowej

Referaty Udostpniania i Informacji Naukowej w oddziaowych biurach udostpniania i archiwizacji dokumentw wraz z sekcjami w delegaturach realizoway nastpujce kategorie wnioskw: wnioski, o ktrych mowa w art. 29a ustawy o Instytucie Pamici Narodowej; wnioski o udostpnienie dokumentw dotyczcych wnioskodawcy na zasadach okrelonych w art. 3035c; wnioski o udostpnienie dokumentw na zasadach okrelonych w art. 36 ustawy o Instytucie Pamici Narodowej organom wadzy publicznej oraz innym instytucjom, organizacjom i osobom w celach wykonywania zada ustawowych, prowadzenia bada naukowych i publikacji materiau prasowego; wnioski o udostpnienie dokumentw osb publicznych na zasadach okrelonych w art. 2228 ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw; wnioski o udostpnienie do wgldu kopii akt spraw lustracyjnych zakoczonych prawomocnym wyrokiem sdu na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji...; wnioski o udostpnienie dokumentw do celw subowych uprawnionym pracownikom Instytutu Pamici. Ponadto pracownicy referatw i sekcji udostpniania i informacji naukowej byli zaangaowani w realizacj zada wynikajcych z ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji cznie oddziay i delegatury udzieliy odpowiedzi na 48 823 zapytania organw emerytalnych, dotyczce okresu suby funkcjonariuszy w organach bezpieczestwa pastwa. Fakt suby zosta potwierdzony w 23 124 przypadkw, natomiast w odniesieniu do 25 699 osb kwerenda przyniosa wynik negatywny. Rok 2009 charakteryzowa si zmniejszeniem liczby wnioskw wpywajcych do OBUiAD i delegatur w zwizku z udostpnianiem dokumentw zgromadzonych w zasobie IPN. Referaty i sekcje udostpniania przyjy cznie 46 852 wnioskw, a zrealizoway 53 561. Dziki mniejszej liczbie nowych spraw udao si w znacznym stopniu ograniczy zalegoci liczba spraw pozostajcych w realizacji zmniejszya si w cigu 2009 r. z 19 tys. do okoo 12 tys. Podobnie jak w 2008 r. najwiksza liczba wpywajcych spraw przypada na OBUiAD w Warszawie (ponad 9000), Krakowie, Katowicach i we Wrocawiu. Nadal wpywaj licznie wnioski wynikajce z nowelizacji ustawy z 23 lutego 1991 r. o uznaniu za niewane orzecze wobec osb represjonowanych za dziaalno na rzecz niepodlegego bytu Pastwa Polskiego. W zwizku z ich realizacj na potrzeby sdw i prokuratur przeprowadzane s zoone, wielokierunkowe kwerendy w zasobie archiwalnym Instytutu. W 2009 r. organy wymiaru sprawiedliwoci zoyy ponad 4000 wnioskw, przy czym zrealizowano ich wicej ni w roku poprzednim ponad 5192 wobec 4332 w 2008 r. Systematycznie zwiksza si zainteresowanie zasobem IPN ze strony badaczy i dziennikarzy. Naukowcy z kraju i zagranicy zoyli w oddziaach i delegaturach 4808 wnioskw, nato-

98

miast dziennikarze 1462 wnioskw. Znacznie przy tym zwikszya si liczba udostpnionych im materiaw archiwalnych razem ponad 67 000 j.a. (w 2008 r. okoo 39 000). Pod koniec roku sprawozdawczego zacza si zwiksza liczba wnioskw kierowanych przez byych pracownikw i funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa na podstawie art. 35c ust. 3 ustawy o IPN. S one nastpstwem realizacji wspominanej ju tzw. ustawy dezubekizacyjnej i w miar wydawania przez Zakad Emerytalno-Rentowy MSWiA decyzji o obnieniu emerytur naley si spodziewa dalszego wzrostu liczby tych wnioskw. O ile byli funkcjonariusze zoyli w 2008 r. kilkadziesit takich wnioskw, to w cigu 2009 r. ich liczba wzrosa kilkakrotnie prawie do 370. W wikszoci pozostaych kategorii spraw liczba wpyww w mniejszym lub wikszym stopniu jest nisza ni w roku ubiegym. Szczeglnie jest to widoczne w przypadku wnioskw o udostpnienie zanonimizowanych kopii dokumentw, ktrych do OBUiAD i delegatur IPN wpyno o 1/3 mniej ni w 2008 r. Materiay archiwalne s udostpniane uytkownikom w czytelniach akt jawnych i tajnych. W wikszoci czytelni akt jawnych ich uytkownicy maj do dyspozycji czytniki mikrofilmw oraz stanowiska komputerowe. Komputery umoliwiaj przegldanie cyfrowych kopii archiwaliw oraz uatwiaj dostp do pomocy archiwalnych, takich jak oglnopolska baza Nexus. Obecnie czas oczekiwania na akta to maksymalnie 2 tygodnie, poza szczeglnymi przypadkami, kiedy np. akta zostay ju wczeniej wypoyczone. Ogem czytelnie akt jawnych znajdujce si w OBUiAD i delegaturach odwiedzio w 2009 r. 8096 osb, ktrym udostpniono 114 316 jednostek archiwalnych (cznie z central BUiAD 11 129 osb i 146 680 j.a.).

Wykres 6. Udostpnianie dokumentw liczba spraw (dane oglne)

99

Wykres 7. Udostpnianie dokumentw liczba spraw (dane szczegowe)

Wykres 8. Liczba udostpnionych jednostek archiwalnych*

* Nie uwzgldniono podawanej w sprawozdaniu w kartach liczby materiaw archiwalnych udostpnianych w zwizku z realizacj wnioskw o udostpnienie dokumentw z art. 30 i 33 ustawy o IPN.

100

Wykres 9. Kopie wydane wnioskodawcom gwne kategorie wnioskw 1 wnioski o wydanie niezanonimizowanych kopii dokumentw 2 wnioski naukowo-badawcze 3 wnioski dziennikarskie 4 wnioski organw sprawiedliwoci i cigania 5 wnioski administracji publicznej 6 wnioski osb fizycznych 7 wnioski pionu ledczego IPN 8 wnioski pionu edukacyjnego IPN 9 wnioski subowe realizowane dla innych jednostek i komrek organizacyjnych IPN

Wykres 10. Kopie wydane wnioskodawcom (liczba kart) BUiAD, OBUiAD i delegatury

101

6.3.3.Udostpnianie i informacja naukowa dane statystyczne

Tabela 1. Dane oglne Oddziay BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem Liczba spraw wpywajcych 9372 2469 2358 4004 5492 3261 2699 2468 2691 2485 9353 3969 2137 1865 569 215 817 56 224 Liczba spraw w trakcie realizacji 1348 376 469 1048 1110 969 315 724 387 890 3406 1566 404 313 52 106 263 13 746 Liczba spraw zrealizowanych ostatecznie 10 166 2777 2531 4513 6812 4024 2836 2859 3363 2870 9726 4959 2317 2114 567 310 983 63 727

102

Tabela 2. Realizacja wnioskw o udostpnienie dokumentw (art. 3035 ustawy o IPN)

Wnioski o udostpnienie niezanonimizowanych kopii lub oryginaw dokumentw Wnioski o wydanie niezanonimizowanych kopii dokumentw Liczba wydanych kopii (karty) Wnioski o wydanie przedmiotw Wnioski o podanie nazwisk i danych pracownikw, funkcjonariuszy i TW

Wnioski o udostpnienie kopii zanonimizowanych dokumentw

Oddzia Przyjte Przyjte Przyjte Zrealizowane Zrealizowane Zrealizowane Przyjte Uwierzytelnionych Zrealizowane

Przyjte

W trakcie realizacji

Zrealizowane

W trakcie realizacji

W trakcie realizacji

W trakcie realizacji

Nieuwierzytelnionych

Liczba wnioskodawcw, ktrym udostpniono dokumenty

Liczba wydanych przedmiotw

W trakcie realizacji

Liczba TW ujawnionych w notach

Liczba udostpnionych kopii (karty)

Liczba decyzji odmownych w trybie art. 31 ust. 1 ustawy o IPN

Liczba udostpnionych kopii (karty)

Liczba not ujawniajcych dane funkcjonariuszy i TW Liczba funkcjonariuszy ujawnionych w notach

212 282 382 291 328 313 235 211 316 834 349 18 821 16 371 9 873 1 930 14 202 45 55 0 55 1 63 0 63 23 45 0 45 6 192 1 930 7 607 23 135 9 136 12 933 123 42 72 51 21 87 0 87 16 056 92 0 8 1 0 0 92 124 41 63 51 13 024 11 652 7 996 1 930 7 529 0 1 0 0 0 0 0 0 1 264 0 0 0 0 0 0 2 1 0 1 0 0 5 3 0 0 0 0 6

136 484 155 312 436 583 511 861 302 816 131 427 277 522 246 734 235 580 607 1976 464 1622

161 17 087 246 27 962 419 46 582 546 71 458 252 47 627 179 12 483 263 28 454 294 14 208 401 22 094 962 142 210 200 15 995

40 51 80 142 70 25 56 63 52 399 42

133 0 239 0 373 0 86 17 212 1 117 0 200 1 289 0 399 0 498 12 176 0

134 239 373 109 211 117 199 289 399 511 176

15 047 27 464 47 082 13 087 36 721 30 208 24 730 17 605 23 927 60 920 24 755

123 0 159 2 327 0 392 5 206 1 138 3 210 1 231 0 348 0 502 12 165 0

123 160 335 414 205 139 212 231 348 499 165

12 756 525 0 3 178 13 872 0 36 631 0 0 23 016 37 213 1 27 566 0 0 12 703 0 1 22 350 2 453 0 606 12 590 0 21 055 0 0 60 918 0 0 11 806 2 311 0

0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0

0 0 0 0 0 2 0 0 1 0 0

29 19 77 47 15 108 26 23 15 134 23 15 15 2 5 9

2 33 29 9 17 25 19 36 17 86 50 9 29 200 282 1781 63 31 100 16 12 128 63 76 9 34 27 45 8 34 27 240 7 19 15 63 47 228 250 331 2 37 14 0 8 21 1 0 47 10 5 1 0 9 9 16 4 0 9 0 10 0 0 8

91 14 65 12 127 51 387 164 92 0 105 82 43 17 54 25 72 12 401 166 21 21 36 6 22 0 20 6 8 0 0 0 562 290 880 914 2624 1542 578

Liczba decyzji odmawiajcych podania danych funkcjonariuszy i TW Liczba funkcjonariuszy, ktrych podania danych odmwiono

1 0 0 86 0 15 0 16 4 46 3 0 3 0 0 0

139

84

250

113

110

157

297

170

79

81

129

75

106

184

63

70

152

163

99

Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

4226 4000 9892 4497 507 357 1133 3107 40 3143 366 264 3181 33 3202 274 716 70 228 3

174 2025

Liczba TW, ktrych podania danych odmwiono

103

35 108 318 443 0 216 51 127 34 584 64 37 8 0 0 0

Tabela 3. Realizacja art. 29a ustawy o IPN Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem Liczba wnioskw wpywajcych 77 5 7 28 15 7 10 8 26 3 35 14 7 7 3 1 2 255 Liczba wnioskw w trakcie realizacji 1 0 0 2 3 0 0 0 0 0 2 0 1 0 0 1 0 10 Liczba wnioskw zrealizowanych ostatecznie Dane s tosame 9 0 0 0 0 0 0 0 0 0 8 0 1 1 0 0 2 21 Dane nie s tosame 67 6 8 27 16 7 10 9 30 3 25 15 5 6 0 0 1 235

Tabela 4. Realizacja art. 35b ustawy o IPN (uzupenienia do zbioru dokumentw dotyczcych wnioskodawcy) Liczba wnioskw wpywajcych 7 3 2 9 2 0 2 6 4 22 4 0 2 1 0 0 64 Liczba Liczba wnioskw wnioskw w zrealizowanych trakcie realizacji ostatecznie 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7 3 4 9 3 0 2 6 4 22 4 0 2 1 0 0 67 Liczba jednostek archiwalnych, do ktrych doczono uzupenienia 12 2 4 10 0 0 3 7 10 33 2 0 3 0 0 0 86 Liczba pomocy ewidencyjnych, do ktrych doczono uzupenienia 20 4 0 15 0 0 1 1 5 9 0 0 0 0 0 0 55

Oddzia

Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

104

Tabela 5. Realizacja art. 35c ustawy o IPN (udostpnianie dokumentw osobowych pracownikw lub funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa)
Liczba Liczba Liczba Liczba wnioskw udostpwnioskw wnioskw zrealizonionych w trakcie wpywajcych wanych jednostek realizacji ostatecznie archiwalnych 17 16 61 31 27 12 37 41 51 256 28 13 3 5 3 1 602 1 6 13 17 37 5 13 4 14 143 7 3 2 1 4 1 271 22 14 52 16 20 8 35 40 55 151 23 14 3 4 9 0 466 6 10 38 5 5 4 15 32 20 504 18 5 2 3 0 0 667 Liczba wnioskw Liczba kopii funkcjonariuszy dokumentw i pracownikw wydanych organw pracownikom bezpieczestwa i funkcjonariuszom o wydanie organw bezpiekopii dokumentw czestwa (karty) 13 2 26 10 16 2 21 15 6 217 22 17 0 0 0 0 367 860 44 916 0 4 1 189 106 16 3309 533 1135 2 0 0 0 7115

Oddzia

Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

Tabela 6. Realizacja art. 37 ustawy o IPN (zastrzeenie danych osobowych oraz innych informacji i danych)
Informacja o zastrzeeniu danych osobowych (art. 37 ust. 1) Informacja o zastrzeeniu innych informacji i danych (art. 37 ust. 2)

Oddzia

Liczba Liczba Liczba wnioskw Liczba Liczba wnioskw wnioskw Liczba pomocy Liczba pomocy zrealizojednostek jednostek wpywa- w trakcie wanych archiwalnych, ewidencyjnych, archiwalnych, ewidencyjnych, jcych realizacji w ktrych w ktrych ostatecznie w ktrych w ktrych dokonano dokonano dokonano dokonano zastrzee zastrzee zastrzee zastrzee 1 7 0 7 1 0 0 2 0 6 1 3 5 0 0 0 33 0 2 0 0 1 0 2 1 0 1 0 0 1 0 0 0 8 1 16 0 7 0 0 1 2 0 10 1 5 5 0 0 0 48 0 12 0 3 0 0 0 6 0 22 5 4 16 0 0 0 68 0 0 0 7 0 0 0 3 0 6 2 6 9 0 0 0 33 1 0 0 11 0 0 0 0 0 24 5 2 16 0 0 0 59 0 2 0 5 0 0 0 0 0 6 2 0 9 0 0 0 24

Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

105

Tabela 7. Realizacja wnioskw w trybie art. 2528 ustawy o ujawnianiu... (udostpnianie informacji o osobach publicznych)
Liczba wnioskw wpywajcych 4 7 21 5 1 10 7 1 3 127 27 4 2 1 0 0 220 Liczba wnioskw w trakcie realizacji 1 5 17 0 2 0 0 1 2 52 22 1 0 0 0 0 103 Liczba wnioskw zrealizowanych ostatecznie 7 5 30 6 5 10 7 19 6 150 22 6 3 1 0 5 283 Liczba udostpnionych jednostek archiwalnych (w tym udostpnione kopie, odpisy, wypisy i wycigi) 2 138 124 5 3 30 57 56 1090 1035 359 16 2 0 0 17 2934 Liczba decyzji odmownych w trybie art. 27 ust. 1 ustawy o ujawnianiu 5 0 0 4 4 1 2 0 0 0 9 0 0 0 0 1 26

Oddzia

Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

Tabela 8. Wnioski naukowo-badawcze

Liczba wnioskw wpywajcych Oddzia Liczba Liczba Liczba wydanych udostpniobadaczy, kopii, nych ktrym odpisw, jednostek wypisw krajo- zagra- krajo- zagra- krajo- zagra- udostpniono archii wycigw wych nicznych wych nicznych wych nicznych dokumenty walnych (karty) 347 83 118 242 885 402 111 135 204 101 1882 113 57 30 22 19 17 4768 87 1 1 2 1 9 0 0 0 2 370 1 0 0 0 0 0 474 19 57 96 102 31 200 42 131 9 99 817 145 65 6 5 4 25 1853 8 0 0 0 0 1 0 0 0 0 169 0 0 0 0 0 0 178 385* 57 85 265 1148 388 99 126 211 77 1555 91 49 33 24 2 29 4624 81* 1 1 2 1 13 1 1 0 3 267 1 0 0 0 0 0 372 1847 213 323 413 382 454 163 408 341 208 503 287 157 98 18 60 53 5928 14 214 3 076 5 640 2 724 3 859 5 863 2 968 3 312 3 900 1 942 18 234 4 701 1 784 881 1 887 741 517 76 243 0 10 891 95 460 3 553 45 720 8 818 5 911 21 587 4 353 8 820 30 973 8 185 9 901 3 408 874 3 270 6 096 267 820 Liczba wnioskw Liczba wnioskw w trakcie zrealizowanych realizacji ostatecznie

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

* Podane wielkoci odnosz si do spraw przekazanych zgodnie z waciwoci miejscow do oddziaw IPN.

106

Tabela 9. Wnioski dziennikarskie

Liczba wnioskw wpywajcych Liczba wnioskw Liczba wnioskw Liczba w trakcie zrealizowanych dziennikarzy, realizacji ostatecznie ktrym krajo- zagra- krajo- zagra- krajo- zagra- udostpniono wych nicznych wych nicznych wych nicznych dokumenty 3 0 3 0 4 1 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12 1 14 9 27 4 22 19 27 0 14 326 19 6 3 0 0 3 494 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 46* 4 44 105 294 38 56 72 12 24 602 26 7 12 3 2 1 1348 3* 0 3 0 4 5 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 17 446 18 37 97 41 32 15 69 11 23 168 35 12 19 0 1 2 1026 Liczba Liczba udostpwydanych nionych kopii, odpisw, jednostek wypisw archiwal- i wycigw nych (karty) 2449 79 478 509 599 192 184 832 56 130 1844 249 65 195 0 4 22 7887 0 110 2857 339 3630 298 201 3047 102 293 7739 637 618 525 0 0 308 20 704

Oddzia

BUiAD 42 Biaystok 12 Gdask 42 Katowice 103 Krakw 215 Lublin 40 d 68 Pozna 70 Rzeszw 9 Szczecin 28 Warszawa 806 Wrocaw 28 Delegatura Bydgoszcz 9 Delegatura Kielce 15 Delegatura Olsztyn 3 Delegatura Opole 2 Delegatura Radom 3 Razem 1495

* Podane wielkoci odnosz si do spraw przekazanych zgodnie z waciwoci miejscow do oddziaw IPN.

Tabela 10. Realizacja spraw dla pionu ledczego IPN

Liczba spraw w trakcie realizacji 170 16 30 46 173 66 22 58 53 146 0 120 52 2 10 0 6 970 Liczba jednostek archiwalnych wypoyczonych udostpnionych Liczba wydanych kopii, odpisw, wypisw i wycigw (karty) 13 676 4 110 2 792 1 446 11 408 2 036 5 543 8 465 5 267 6 675 0 3 897 10 221 1 463 1 065 4 091 1 303 83 458

Oddzia

Liczba spraw wpywajcych

Liczba spraw zrealizowanych ostatecznie

Liczba przejrzanych j.a.

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

661 144 185 223 137 351 204 223 472 261 1 266 206 55 44 128 78 3639

770 146 187 233 89 395 192 237 456 261 1 239 189 53 53 118 84 3703

747 804 1057 87 0 157 249 405 775 129 0 272 3 53 0 127 89 4954

2929 152 133 831 493 1574 99 341 33 852 2 659 1173 63 12 0 10 9356

10 632 933 1 002 183 781 2 151 480 953 2 982 856 2 1 507 1 175 146 4 245 143 24 175

107

Tabela 11. Realizacja spraw dla pionu edukacyjnego IPN

Liczba spraw w trakcie realizacji 150 20 41 45 2 37 9 42 8 82 128 164 34 0 1 0 4 767 Liczba jednostek Liczba archiwalnych wydanych Liczba spraw kopii, zrealizowanych odpisw, ostatecznie wypisw i wycigw (karty) 569 126 76 133 671 162 88 98 250 150 212 290 233 40 14 41 5 3158 5 563 1518 1 900 287 2 330 62 2 023 227 1 914 92 995 106 1 881 67 1 313 116 2 143 136 1 076 746 4 077 0 2 575 1289 2 484 0 549 222 77 19 356 0 45 43 31 301 4930 wypoyczonych udostpnionych 28 731 9 242 19 355 2 379 2 986 10 606 2 993 13 572 1 805 2 295 10 057 16 741 20 351 209 0 2 780 3 548 147 650

Oddzia

Liczba spraw wpywajcych

Liczba przejrzanych j.a.

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

544 117 91 122 670 140 91 97 240 109 268 384 234 36 14 42 6 3205

10 260 2 060 2 233 1 620 2 024 1 218 1 244 1 223 134 1 414 4 138 7 660 2 484 740 42 407 0 38 901

Tabela 12. Realizacja spraw dla organw wymiaru sprawiedliwoci i cigania

Liczba spraw w trakcie realizacji 41 7 24 122 44 41 8 21 13 83 34 158 27 4 5 0 3 635 Liczba jednostek archiwalnych wypoyczonych udostpnionych Liczba wydanych kopii, odpisw, wypisw i wycigw (karty) 93 018 21 276 5 351 96 492 16 528 41 412 10 770 12 385 985 3 599 202 4 035 7 243 29 956 6 287 17 098 360 643

Oddzia

Liczba spraw wpywajcych

Liczba spraw zrealizowanych ostatecznie

Liczba przejrzanych j.a.

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

556 196 366 490 387 283 160 272 273 259 180 539 353 136 26 4 116 4596

817 235 514 719 556 398 194 374 368 317 197 539 417 169 28 4 163 6009

81 19 25 21 152 0 0 0 1 4 0 107 239 0 0 5 331 985

226 37 495 1873 558 270 253 1024 463 330 0 1180 518 67 3 0 69 7366

2 489 555 1 327 2 582 1 533 2 428 682 1 474 947 358 3 1 478 1 791 508 2 5 450 18 612

108

Tabela 13. Realizacja spraw dla organw administracji publicznej

Liczba spraw w trakcie realizacji 19 6 6 59 100 15 15 15 4 12 388 120 1 0 1 0 3 764 Liczba Liczba jednostek wydanych Liczba spraw archiwalnych kopii, Liczba zrealizowanych odpisw, przejrzanych ostatecznie wypisw i j.a. wycigw (karty) 431* 192 102 281 501 56 268 55 65 88 1341 928 43 26 10 0 8 4395 12 4 3 0 0 0 17 82 1 2 0 254 0 0 0 0 5 380 wypoyczonych 8 93 5 57 60 37 70 16 5 42 0 99 13 0 0 0 1 506 udostpnionych 2 644 3 604 1 579 784 11 842 292 1 625 1 170 330 18 0 3 221 141 332 0 0 52 27 634 725 372 169 497 895 182 355 289 175 50 0 909 371 37 0 0 25 5051

Oddzia

Liczba spraw wpywajcych

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

394 186 103 289 367 61 270 62 61 67 1269 823 39 25 11 0 10 4037

* W tym 228 spraw przekazanych zgodnie z waciwoci miejscow do oddziaw IPN.

Tabela 14. Realizacja spraw dla osb fizycznych

Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem Liczba spraw wpywajcych 1015 148 167 269 142 174 301 184 125 111 917 264 75 92 20 0 33 4037 Liczba spraw w trakcie realizacji 66 16 15 84 90 50 18 32 15 41 91 77 18 9 3 0 6 631 Liczba spraw zrealizowanych ostatecznie 1015* 155 188 294 125 209 298 192 124 95 948 256 82 111 21 0 37 4150 Liczba wydanych kopii, odpisw, Liczba wypisw i wycigw przejrzanych j.a. (karty) 224 726 514 1643 1332 277 140 636 312 32 54 970 52 109 0 0 98 7119 1044 414 526 535 123 1646 541 234 1089 83 6 315 362 33 0 0 17 6968

* W tym 146 spraw przekazanych zgodnie z waciwoci miejscow do oddziaw IPN.

109

Tabela 15. Realizacja spraw dla BUiAD, OBUiAD i WUiAD

Liczba spraw w trakcie realizacji 839 66 61 33 80 66 8 74 25 138 283 250 61 60 23 0 8 2075 Liczba Liczba jednostek wydanych archiwalnych Liczba spraw kopii, zrealizowanych odpisw, ostatecznie wypisw i wycigw (karty) 5224 695 545 472 922 559 282 560 485 361 940 524 260 727 221 0 214 12 991 15 026 316 252 41 0 0 0 2 765 11 2 066 190 0 3 0 0 77 18 749 27 090 568 676 949 814 873 484 1 067 566 495 40 1 250 554 701 73 0 217 36 417 wypoyczonych udostpnionych 75 045 16 986 21 514 14 550 9 706 11 007 3 839 3 485 1 203 597 20 271 4 453 2 631 13 242 1 0 5 842 204 372

Oddzia

Liczba spraw wpywajcych

Liczba przejrzanych j.a.

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

4 882 693 539 473 968 520 272 565 471 332 872 640 282 732 237 0 207 12 685

28 749 2 191 1 644 1 210 5 505 3 482 599 1 484 2 100 799 2 271 2 593 749 1 507 66 0 336 55 285

Tabela 16. Realizacja pozostaych wnioskw subowych (dotyczy spraw wykonanych dla innych jednostek i komrek organizacyjnych IPN)
Liczba spraw w trakcie realizacji 34 34 0 45 2 36 23 21 0 10 0 2 43 31 0 0 5 286 Liczba jednostek archiwalnych wypoyczonych 478 243 0 1052 98 1035 60 53 17 110 75 28 931 263 7 0 155 4605 udostpnionych Liczba wydanych kopii, Liczba odpisw, przejrzanych j.a. wypisw i wycigw (karty) 9 689 5 112 0 787 2 798 1 513 937 7 333 74 68 0 59 1 885 1 005 0 0 61 31 321 2 834 5 685 1 891 1 517 2 367 1 079 444 17 58 79 81 2 339 559 16 0 205 18 172

Oddzia

Liczba spraw wpywajcych

Liczba spraw zrealizowanych ostatecznie

BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

107 358 2 519 831 475 512 132 5 58 41 3 519 343 12 0 159 4076

94 349 2 516 860 497 516 120 6 56 42 1 564 362 13 0 155 4153

1 216 6 358 0 828 1 451 0 1 204 255 176 2 5 23 1 114 136 0 0 3 12 771

110

Tabela 17. Dziaalno Czytelni Akt Jawnych Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem Liczba osb 3033 380 530 653 457 489 544 544 687 500 1761 530 278 296 152 111 184 11 129 Liczba wizyt 4116 1338 1309 1336 1043 1329 1047 1199 1347 967 3996 876 1014 449 194 296 320 22 176 Liczba udostpnionych j.a. 32 364 10 512 11 579 5978 4516 6060 8169 5920 5674 3505 29 262 9932 5580 1979 3364 1165 1121 146 680

Tabela 18. Realizacja wnioskw w trybie art. 18 ustawy o ujawnianiu (udostpnianie do wgldu kopii akt sprawy lustracyjnej) Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem Liczba wnioskw wpywajcych 0 0 1 0 1 0 1 1 1 0 333 0 0 0 1 0 0 339 Liczba wnioskw w trakcie realizacji 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 294 0 0 0 0 0 0 294 Liczba wnioskw zrealizowanych ostatecznie 0 0 1 1 2 0 1 1 1 0 41 0 0 0 1 0 0 49 Liczba udostpnionych kopii (karty) 0 0 0 0 3506 0 0 152 111 0 6064 0 0 0 0 0 0 9833

111

Oddzia

Tabela 19. Skargi na sposb realizacji wnioskw, na ktre odpowiedzi udziela Dyrektor Oddziau IPN

Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem wpywajce 0 0 0 0 32 2 0 2 0 0 0 0 5 0 0 0 0 39 0 1 2 0 6 0 1 0 16 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 5 0 0 0 1 2 0 6 0 1 0 23 0 4 Skargi w trakcie zaatwiorealizacji ne

112
321 322 1 34 34 0 3 Korespondencja w zwizku z rozpatrywaniem odwoa od decyzji i zaale na postanowienia Skargi na sposb realizacji wnioskw, opieszao dziaania 483 484 1 135 143 2 121

Tabela 20. Odwoania i skargi (Samodzielna Sekcja Realizacji Skarg, Kontroli i Analiz)
Odwoanie od decyzji o odmowie udostpnienia dokumentw osoby publicznej (art. 22) Zaalenia na postanowienia w toku postpowania administracyjnego

Odwoania od decyzji o odmowie udostpnienia dokumentw do prowadzenia bada naukowych (art. 36 ust. 1 pkt. 1,2,3)

Odwoania od decyzji o odmowie Odwoania od decyzji o odmowie podania nazwisk i dalszych danych uwzgldnienia wniosku w zakresie identyfikujcych informatorw, udostpnienia dokumentw pracownikw i funkcjonariuszy (art. (art. 31 ust.1) 35)

wpywajce

przekazane w trakcie przekazane w trakcie przekazane w trakcie przekazane w trakcie przekazane w trakcie wpywajce wpywajce wpywajce wpywajce do BP realizacji do BP realizacji do BP realizacji do BP realizacji do BP realizacji 3 Udostpnianie akt pracownikom BP liczba j.a. 0 Kopie wykonane na potrzeby postpowa w WSA liczba kart 567 13 13 0

Odwoania od decyzji odmownych na wnioski osb nieuprawnionych

wpywajce zaatwione

w trakcie w trakcie w trakcie wpywajce zaatwione wpywajce zaatwione realizacji realizacji realizacji

13

13

6.4. Obsuga bieca

W ramach Wydziau Obsugi Biecej funkcjonuj: Sekcja Digitalizacji i Reprografii oraz Sekcja Obsugi Kancelaryjnej. Zarzdzeniem Nr 9/09 Prezesa IPN-KZpNP z dnia 15 lipca 2009 r., zmieniajcym zarzdzenie w sprawie Regulaminu Organizacyjnego IPN, Sekcja Digitalizacji i Reprografii (dotychczasowa Sekcja Reprografii i Zaopatrzenia) przeja cz zada dotychczasowej Sekcji Opracowywania i Digitalizacji Akt Wydziau Gromadzenia, Opracowywania i Obsugi Magazynw. Do jej zada naley obecnie planowa digitalizacja materiaw archiwalnych znajdujcych si w zasobie Instytutu oraz sporzdzanie ich kopii w zwizku z realizacj biecych zada BUiAD. We wrzeniu 2009 r. oddano do uytku now profesjonaln pracowni reprografii, ktra w chwili obecnej wyposaona jest w 25 zestaww do digitalizacji akt i mikrofilmw, w tym dokumentw wielkoformatowych. W okresie od stycznia do grudnia 2009 r. wykonano kopie cyfrowe 5785 j.a. dokumentacji aktowej i 3997 j.a. w formie mikrofisz. Materiay archiwalne, podlegajce cyfryzacji zgodnie z zasad digitalizacji caoci akt i ustandaryzowanymi procedurami skanowania, przechowywane s na bezpiecznej macierzy dyskowej. Kopie wykonane w 2009 r. zajmuj cznie ponad 29 TB. Sekcja Obsugi Kancelaryjnej, majc do dyspozycji aplikacj kancelaryjn nieprzystosowan do realizacji zada BUiAD, koordynowaa obieg korespondencji kompetentnie i terminowo. W okresie sprawozdawczym wpyno 77 913 pism (w tym 48 597 to poczta zewntrzna, a 29 316 to poczta wewntrzna), natomiast wysano 58 258 pism (w tym 26 042 to poczta zewntrzna, a 32 216 to poczta wewntrzna).

Wykres 11. Reprografia zasobu archiwalnego IPN

113

6.4.1. Obsuga bieca dane statystyczne

Tabela 1. Reprografia Kserokopie (karty) Skany dokumentacji Skany z mikrofilmw aktowej i mikrofisz pliki Liczba CD i DVD 5232 149 1182 885 1184 565 1361 1258 901 862 60 1179 949 22 0 2 32 15 823 pliki 651 566 36 613 0 12 537 17 108 1486 431 5941 0 42 112 84 949 7124 7974 20 808 0 0 1145 889 794 Liczba CD i DVD 957 24 0 203 181 17 2 19 0 408 24 27 4 11 0 0 12 1889 Fotografie cyfrowe pliki 137 0 12 423 29 578 0 0 0 0 404 0 102 800 13 283 8 393 0 0 0 159 026 Liczba CD i DVD 29 0 50 81 0 0 0 0 5 0 26 3 2 0 0 0 0 196 Wydruki (karty) 220 872 7936 53 121 181 708 25 713 942 1516 16 322 857 4514 273 927 26 328 30 675 13 364 0 736 6348 864 879

Oddzia BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem

23 774 1 229 645 79 112 114 771 232 678 277 226 20 028 57 087 191 258 21 956 2380 130 977 66 284 123 960 55 941 3154 6804 48 172 25 081 227 260 83 930 177 216 246 686 92 864 230 468 162 453 98 760 167 079 114 163 134 561 17 771 0 18 7537

1 455 562 3 015 492

Korespondencja wpywajca BUiAD Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw Delegatura Bydgoszcz Delegatura Kielce Delegatura Olsztyn Delegatura Opole Delegatura Radom Razem 77 913 5280 9596 15 270 20 775 9182 8111 8340 9099 6259 22 425 14 138 13 735 5535 480 541 5540 232 219

Korespondencja wysyana 58 258 5506 7843 15 093 16 922 9288 9607 10 012 7156 7228 28 350 8109 13 561 4834 541 314 5372 207 994

Tabela 2. Obsuga korespondencji

114

6.5. Badania archiwalne i edycja rde

Wydzia Bada Archiwalnych i Edycji rde prowadzi w ramach pionu archiwalnego dziaalno edytorsk i badawcz, majc na celu popularyzacj zasobu zgromadzonego w IPN. W Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie funkcjonuje on od kwietnia 2007 r. Wczeniej, od grudnia 2006 r., w ramach Wydziau Udostpniania i Informacji Naukowej dziaaa Sekcja 5 Edycji rde i Informacji Naukowej. Do lipca 2009 r. w WBAiE zorganizowane byy dwie sekcje: Sekcja Metodyki Archiwalnej i rdoznawstwa oraz Sekcja Edycji rde. Po 15 lipca 2009 r., zgodnie z Zarzdzeniem nr 9/09 Prezesa Instytutu Pamici Narodowej zmieniajcym zarzdzenie w sprawie Regulaminu Organizacyjnego IPN, w Wydziale zostay zlikwidowane sekcje. W celu usprawnienia pracy ich dotychczasowe zadania przejy cztery zespoy: Zesp Edycji rde; Zesp Prac Redakcyjnych i Korekt; Zesp Bada Archiwalnych; Zesp Wsppracy Midzynarodowej. W omawianym okresie Wydzia realizowa nastpujce zadania: 1. Opracowanie wydawnictw rdowych. 2. Redakcja czasopisma Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej. 3. Prace nad przygotowaniem Informatora o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej. 4. Wsppraca archiwalno-historyczna z archiwum Suby Bezpieczestwa Ukrainy. 5. Wsppraca edytorska z jednostkami terenowymi BUiAD. 6. Redakcja katalogw archiwalnych. 7. Indywidualne prace naukowe. 8. Realizacja spraw biecych.

6.5.1. Opracowanie wydawnictw rdowych

Wydawnictwa opublikowane
Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarze, cz. 1, red. naukowa FranMSW ciszek Dbrowski, Piotr Gontarczyk, Pawe Tomasik, Warszawa 2009, ss. 945 (seria Dokumenty, t. 32) Drugi tom edycji Marzec 1968 w dokumentach MSW jest kronik wydarze rozgrywajcych si w Warszawie od stycznia do czerwca 1968 r. Zoyy si na ni zachowane informacje, meldunki, sprawozdania i notatki rnych wydziaw Komendy MO m.st. Warszawy i departamentw MSW. Celem publikacji jest ukazanie zarwno wiedzy SB i MO o przebiegu wydarze i ich bezporednich skutkach, jak i dziaa podejmowanych przez aparat represji wobec uczestnikw wypadkw marcowych. Aparat represji wobec ksidza Jerzego Popieuszki 19821984, t. 1, wstp Jan aryn, redakcja naukowa Jolanta Mysiakowska, wybr i opracowanie Jakub Gobiewski, Jolanta Mysiakowska, Anna K. Piekarska, Warszawa 2009, ss. 408 (seria Dokumenty, t. 33) Publikacja zawiera 130 dokumentw archiwalnych. S to protokoy przesucha wiadkw, protokoy przesucha podejrzanych, notatki informacyjne powstae w czasie ledztwa prowadzonego przez Prokuratur Wojewdzk w Warszawie przeciwko ks. Jerzemu Popieuszce.

115

Ich uzupenienie stanowi dokumenty wytworzone przez Urzd ds. Wyzna, notatki subowe funkcjonariuszy SB, plany czynnoci operacyjno-ledczych oraz doniesienia tajnych wsppracownikw SB wykorzystywane przez komunistyczne suby specjalne do inwigilacji kapelana Solidarnoci. W tomie zamieszczono ponadto tzw. informacje dzienne MSW, pozwalajce na odtworzenie nastrojw panujcych wrd Polakw od momentu podania do publicznej wiadomoci informacji o zaginiciu ks. Jerzego Popieuszki a do czasu jego pogrzebu. Biuletyny Komitetu do spraw Bezpieczestwa Publicznego. Grudzie 1954 listopad 1956, wstp Mirosaw Filipiak, opracowanie Wanda Chudzik, Mirosaw Filipiak, Jakub Gobiewski, Warszawa 2009, ss. 813 (seria Dokumenty, t.36) Publikacja stanowi kontynuacj edycji biuletynw MBP z lat 19461950 i zawiera materiay Gabinetu Przewodniczcego KdsBP. Biuletyny przeznaczone dla kierownictwa rnych struktur aparatu wadzy dostarczaj informacji o wydarzeniach wanych z punktu widzenia aparatu bezpieczestwa w yciu spoecznym, gospodarczym i politycznym Polski Ludowej w latach 19541956. Kazimierz Iranek-Osmecki, Kto ratuje jedno ycie... Polacy i ydzi 19391945, Warszawa 2009, ss. 390 (seria Z archiwum emigracji, t. 2) Ksika Kto ratuje jedno ycie Polacy i ydzi 19391945 powstaa w 1968 r. na emigracji w Londynie. Jej autor, wybitny oficer WP, w latach okupacji niemieckiej m.in. szef Oddziau II (informacyjno-wywiadowczego) KG AK, podj prb udokumentowania pomocy, jak Polacy nieli ydom podczas II wojny wiatowej. Stara si take przybliy problematyk relacji polsko-ydowskich w latach 19391945. Charakter publikacji i jej warto rdowa sprawiaj, e zasuguje ona na przypomnienie wspczesnemu czytelnikowi. Okaleczone miasto Warszawa 39. Wojenne zniszczenia obiektw stolicy w fotografiach Antoniego Snawadzkiego, oprac. Marcin Majewski, Warszawa 2009, ss. 296 Album przedstawia fotografie autorstwa Antoniego Snawadzkiego dotyczce zniszcze Warszawy w 1939 r. Unikalne zdjcia pochodz z zasobu archiwum Instytutu Pamici Narodowej. Ukazuj okaleczone miasto Warszaw z jesieni 1939 r. Ponad 130 fotografii zostao wykonanych w okresie midzy sierpniem a grudniem 1939 r. W publikacji zamieszczono take fotografie z archiwum rodziny Snawadzkiego oraz wzbogacono j o plany wybranych czci Warszawy, a take o fotografie wspczesne.

Wydawnictwa w przygotowaniu
W WBAiE kontynuowano prace nad projektami edytorskimi rozpocztymi w roku ubiegym. Przeprowadzono take kwerendy rdowe i selekcj materiau archiwalnego do nastpnych projektw wydawniczych. Przy realizacji niektrych z nich pracownicy WBAiE wsppracuj z BEP bd te naukowcami z innych instytucji. Z waniejszych projektw naley wymieni: Aparat represji wobec ksidza Jerzego Popieuszki (19821984), t. 2, oprac. Jakub Gobiewski, Jolanta Mysiakowska, Anna K. Piekarska, Jan aryn (seria Dokumenty); Stanisaw Mikoajczyk w dokumentach aparatu bezpieczestwa (19451966), oprac. Witold Bagieski, Jerzy Bednarek, Franciszek Dbrowski, Janusz Gmitruk, Franciszek Gryciuk, Antoni Kura (seria Dokumenty); Niezalena Oficyna Wydawnicza Nowa w latach 19771989, oprac. Mirosaw Bieaszko, Justyna Baejowska, Cyprian Wilanowski (seria Dokumenty);

116

Polacy w Rumunii 19391948 (tytu roboczy), oprac. zbiorowe (seria Dokumenty); Organizacja, dziaalno i kadra kierownicza Departamentu I MSW, oprac. Witold BagieMSW ski, Anna Karolina Piekarska, Wojciech Sawicki (seria Dokumenty); Wojskowa Suba Wewntrzna 19571990, oprac. Anna Marcinkiewicz-Kaczmarczyk (seria Dokumenty lub Studia i Materiay); Marcin Majewski, Kresowa Brygada Kawalerii w kampanii wrzeniowej 1939 r. (seria Monografie); Meldunki operacyjne kierownictwa SB (sierpie 1980 grudzie 1981) (tytu roboczy), oprac. Franciszek Dbrowski, Piotr Byszewski, Jakub Gobiewski; Antoni Zieliski, Ewidencja operacyjna i archiwum MBP i MSW (19441989) (seria Monografie); Kryptonim Fala. Sprawa odezwy Konfederacji Narodowej, oprac. Piotr Byszewski (seria Studia i Materiay); Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarze, cz. 2, oprac. Pawe Tomasik MSW (seria Dokumenty).

6.5.2. Redakcja czasopisma Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej

WBAiE wyda w grudniu 2009 r. drugi tom czasopisma naukowego pt. Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej (pierwszy ukaza si w czerwcu 2008 r.). Periodyk suy prezentowaniu zagadnie dotyczcych szeroko rozumianej archiwistyki w kontekcie funkcjonowania archiwum IPN i charakteru zgromadzonego w nim zasobu. Na amach pisma publikowane s informacje dotyczce rnych aspektw aktywnoci archiwum Instytutu. Wane miejsce zajmuje te popularyzacja zgromadzonego zasobu poprzez krytyczne omwienia oraz edycje najciekawszych dokumentw archiwalnych. Formua pisma umoliwia zamieszczanie na jego amach prac przygotowanych przez badaczy z innych orodkw naukowych i archiww, korzystajcych z zasobu IPN lub te pragncych wczy si w naukow debat o szeroko rozumianym archiwum IPN. W skad redakcji czasopisma wchodz: dr Jerzy Bednarek redaktor naczelny (WBAiE), Pawe Perzyna sekretarz redakcji (OBUiAD w odzi), dr Rafa Lekiewicz (BUiAD w Warszawie), Rafa Dyrcz (OBUiAD w Krakowie), dr hab. Tomasz Balbus (OBUiAD we Wrocawiu), dr Bartomiej Noszczak (OBEP w Warszawie).

6.5.3. Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 roku), red. Jerzy Bednarek, Rafa Lekiewicz, Warszawa 2009, ss. 1248
W okresie sprawozdawczym, po dwch latach pracy, zosta opublikowany Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej. Projektem kierowali dr Jerzy Bednarek (naczelnik WBAiE) i dr Rafa Lekiewicz (zastpca dyrektora BUiAD). W pracach uczestniczyo 58 archiwistw. Informator w swojej warstwie merytorycznej obejmuje wszystkie archiwalia, niezalenie od stopnia ich opracowania, dziki czemu prezentuje realny stan zasobu archiwalnego Instytutu. Jego konstrukcja i ukad wewntrzny s pierwsz prb zdefiniowania caej struktury zasobu archiwalnego IPN. Oparto j na trzynastu grupach rzeczowych (dziaach), ktre odpowiadaj grupom aktotworcw wydzielonych przede wszystkim ze wzgldu na swoj historyczno-ustrojow odrbno.

117

W ramach wyodrbnionych dziaw opracowane zostay opisy jednostkowe. Kady z nich ma swj odrbny numer porzdkowy. Opisy jednostkowe w obrbie danego dziau uoone zostay w porzdku alfabetycznym, zgodnie z nazw aktotwrcy. Zawieraj one nastpujce pola (stae elementy opisu): 1. Nazwa. 2. Daty skrajne. 3. Rozmiar w j.a. i mb. 4. Charakterystyka materiaw archiwalnych. 5. Jzyk dokumentw. 6. Pomoce ewidencyjne. Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowe zosta publicznie zaprezentowany 1 padziernika 2009 r. w archiwach IPN przy ul. Kobuckiej 21 w Warszawie podczas konferencji prasowej z udziaem prezesa IPN dr. hab. Janusza Kurtyki. Prezentacj prowadzili dr Jerzy Bednarek i dr Rafa Lekiewicz.

6.5.4. Wsppraca archiwalno-historyczna z archiwum SB Ukrainy

Instytut Pamici Narodowej od 2001 r. wsppracuje z Wydzielonym Pastwowym Archiwum Suby Bezpieczestwa Ukrainy w zakresie prac archiwalno-historycznych. Obydwie strony, majc na uwadze denia do poszerzenia wiedzy historycznej dotyczcej najnowszych dziejw Polski, a w szczeglnoci tragicznych losw Polakw w latach 19391956 na terenach byego ZSRR, postanowiy wsppracowa w zakresie uzyskiwania, opracowywania i publikacji dokumentw archiwalnych dotyczcych w szczeglnoci represjonowanych obywateli polskich. Naley zaznaczy, e porozumienie byo rozszerzeniem wsppracy archiwalno-historycznej prowadzonej przez Centralne Archiwum MSWiA i Gwny Zarzd Archiww przy Gabinecie Ministra Ukrainy, ktr rozpoczto ju w 1996 r. Efektem wsplnych prac edytorskich podejmowanych od 2001 r. s dwujzyczne (polsko-ukraiskie) publikacje wydawnictw rdowych w serii: Polska i Ukraina w latach trzydziestych czterdziestych XX wieku: W okresie sprawozdawczym opublikowano sidmy tom serii powicony tragedii Wielkiego Godu na Ukrainie w latach 19321933 w wersji anglojzycznej. Holodomor. The Great Famine In Ukraine 19321933, oprac. zbiorowe, WarsawKiev 2009, ss. 648 Wydawnictwo zawiera 230 dokumentw publikowanych w jzyku angielskim. 133 dokumenty pochodz z archiww SB Ukrainy w Kijowie, Odessie, Sumach, Doniecku, Dniepropietrowsku, Mikoajowie i Chmielnickim. S to dokumenty wytworzone przez organy OGPU (nastpnie NKWD) i dotycz problemw kolektywizacji, godu oraz inwigilacji przedstawicielstw dyplomatycznych na terenie objtym godem. Kolejne dokumenty zostay odnalezione w Obwodowym Archiwum Pastwowym w Ivano-Frankivsku, Tarnopolu, ucku oraz w Centralnym Pastwowym Archiwum Historycznym Ukrainy we Lwowie. Dokumenty te zostay wytworzone przez polsk administracj na terenie poudniowo-wschodnich wojewdztw II RP oraz organy Policji Pastwowej. Trzecia grupa materiaw archiwalnych wykorzystanych w pracy to dokumenty pochodzce z Archiwum Akt Nowych i Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie. S to materiay wytworzone przez polskie placwki dyplomatyczne i rezydentw polskiego wywiadu. W tomie zastosowano ukad chronologiczny. Publikacja posiada ponadto indeksy oraz wkadk ilustracyjn. Opisana wyej publikacja bya prezentowana publicznie w dniu 21 listopada 2009 r. w Kijowie podczas obchodw rocznicy Wielkiego Godu, z udziaem kierownictwa IPN, przedsta-

118

wicieli wadz pastwowych Ukrainy, ukraiskiego Instytutu Pamici Narodu, wadz Suby Bezpieczestwa Ukrainy. W 2009 r. rozpoczto take prace nad kolejnym wydawnictwem serii, ktre powinno ukaza si drukiem do poowy 2010 r. Publikacja bdzie nosi tytu: Wielki Terror na Ukrainie. Operacja polska 19371938, oprac. zbiorowe (tom 8 serii).

6.5.5. Redakcja katalogw archiwalnych

Pracownicy Wydziau koordynuj publikacj na stronie internetowej Instytutu tematycznych pomocy archiwalnych, ktre informuj o treci i formie archiwaliw z zasobu IPN. Przedstawiaj one opis poszczeglnych jednostek archiwalnych uoonych w porzdku rzeczowym. Wraz z postpujcym opracowaniem zasobu publikowane bd kolejne pomoce archiwalne uatwiajce korzystanie z archiwum IPN. Do chwili obecnej opublikowano katalogi: ydzi polscy i ydzi w Polsce (zawierajcy 7547 rekordw) oraz Ukraicy w Polsce w latach 19441956 (zawierajcy 1386 rekordw).

6.5.6. Wsppraca edytorska z jednostkami terenowymi BUiAD

Do zada WBAiE naley nadzr i koordynacja prac naukowo-badawczych podejmowanych przez poszczeglne jednostki terenowe BUiAD. Przez cay 2009 r. w oddziaowych biurach udostpniania i archiwizacji dokumentw trway prace nad popularyzacj i udostpnianiem zgromadzonego zasobu, najczciej w formie publikowanych edycji materiaw rdowych. Kada przygotowywana praca bya oceniania pod wzgldem edytorskim w WBAiE. Pracownicy wydziau przeprowadzali take na potrzeby publikacji oddziaowych prace redakcyjne i korekty. W efekcie przy pomocy i nadzorze wydawniczym WBAiE opublikowanych zostao 6 ksiek w centralnych i oddziaowych seriach wydawniczych IPN: OBUiAD w Krakowie Ryszard Kotarba, Niemiecki obz w Paszowie 19421945, WarszawaKrakw 2009, s. 312, (seria Albumy); OBUiAD w Rzeszowie Wybory 89 w Polsce poudniowo-wschodniej w dokumentach SB, wstp Janusz Borowiec, Dariusz Iwaneczko, wybr i opracowanie Janusz Borowiec, WarszawaRzeszw 2009, ss. 352 (seria Dokumenty, t. 35); OBUiAD w odzi Suba Bezpieczestwa wobec przemian politycznych w latach 19881990. Region dzki, wstp, wybr i opracowanie Sebastian Pilarski, Warszawa d 2009, ss. 720 (seria Dokumenty, t. 40); OBUiAD w Poznaniu Rafa Lekiewicz, Wojskowy Sd Rejonowy w Poznaniu (1946 1955). Organizacja, funkcjonowanie, procesy archiwotwrcze, WarszawaPozna 2009, ss. 368 (seria Monografie, t. 58); OBUiAD w Poznaniu Solidarni z Rumuni. Grudzie 1989 stycze 1990, wstp Konrad Biaecki, fot. Jan Koodziejski, red. Jerzy Bednarek, Wojciech Kujawa, Anna K. Piekarska, WarszawaPozna 2009 (seria Albumy); OBUiAD w Lublinie Koci i opozycja na Lubelszczynie w dokumentach SB 1971 1983, wstp, wybr i opracowanie Maciej Sobieraj, Lublin 2009, ss. 353. W okresie sprawozdawczym rozpoczte zostay prace nad kolejnymi wydawnictwami oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw. W planach wydawniczych do wydania w seriach centralnych na 2010 r. znalazy si m.in. nastpujce publikacje: Delegatura IPN w Bydgoszczy Rok pierwszy. Powstanie i dziaalno aparatu bezpieczestwa publicznego na Pomorzu i Kujawach (luty 1945 stycze 1946), oprac. zbiorowe (seria Dokumenty);

119

 OBUiAD w Gdasku Kryptonim Klan. Suba Bezpieczestwa wobec NSZZ Solidarno w Regionie Gdaskim 19801981, oprac. Marzena Kruk, Radosaw ydonik (seria Dokumenty); OBUiAD w Katowicach Modzieowe organizacje antykomunistyczne na Grnym lsku i Podbeskidziu 19451954, oprac. Grzegorz Musia, Daniel Salbert, Leszek Malczak (seria Dokumenty); OBUiAD w odzi Suba Bezpieczestwa wobec NSZZ Solidarno w Regionie dzkim 19801981, oprac. Sebastian Pilarski, Robert Rabiega (seria Dokumenty).

6.5.7. Indywidualne prace naukowe

Rwnolegle z pracami wynikajcymi z zakresu obowizkw i kompetencji WBAiE jego pracownicy uczestniczyli w projektach badawczych realizowanych przez BEP, przygotowywali na potrzeby wydawnictw IPN edycje pojedynczych dokumentw oraz artykuy naukowe i popularnonaukowe, ktrych podstaw rdow by zasb archiwalny IPN. Ponadto w zalenoci od indywidualnych moliwoci i aspiracji naukowych kontynuowali badania zwizane z przygotowywaniem dysertacji doktorskich z zakresu najnowszej historii Polski.

6.6. Dziaalno naukowa i popularyzatorska

Noc Muzew 16/17 maja 2009 r. IPN wzi udzia w oglnopolskiej Nocy Muzew. Zwiedzajcy mieli okazj zapozna si z prac pionu archiwalnego IPN w Centrali BUiAD w Warszawie przy ul. Towarowej 28, w OBUiAD w Biaymstoku, Gdasku, Katowicach, Krakowie, odzi, Poznaniu, Rzeszowie, Szczecinie, Wrocawiu oraz w delegaturze w Kielcach. OBUiAD w Lublinie uczestniczy w lubelskiej Nocy Kultury 6/7 czerwca 2009 r. Po raz pierwszy szerszej publicznoci pokazane zostay magazyny archiwalne, zaprezentowano metody gromadzenia, opracowywania i udostpniania dokumentw. II oglnopolska konferencja szkoleniowo-metodyczna zostaa zorganizowana w dniach 2526 maja 2009 r. przez WBAiE wsplnie z Oddziaem IPN w odzi. Bya powicona podsumowaniu realizacji przez pion archiwalny Instytutu ustawowych zada w latach 20062008, planom pracy na lata 20092010 oraz kwestiom metodycznym, zwizanym z funkcjonowaniem Biura C Ministerstwa Spraw Wewntrznych. Uczestniczyo w niej 90 archiwistw z Biura i z 11 oddziaowych biur udostpniania i archiwizacji dokumentw. Podczas konferencji odbyy si dwie sesje, w trakcie ktrych referenci omwili nastpujce zagadnienia: I. Sesja Funkcjonowanie archiwum IPN. Wybrane problemy: dr R. Lekiewicz Realizacja przez IPN tzw. ustawy dezubekizacyjnej; R. Soszyska Analiza skarg i odwoa wpywajcych do IPN w latach 20002008; A. Zabrocka-Jdrzejczyk Specyfika wnioskw realizowanych przez Wydzia Udostpniania i Informacji Naukowej BUiAD. Analiza i podstawa prawna; dr R. Lekiewicz Charakterystyka bazy danych Biura Poszukiwa MCK z Bad Arolsen; dr M. uawnik Tryb realizacji zapyta wpywajcych do Wydziau Ewidencji BUiAD; W. Lechnio Pomoce ewidencyjne Wydziau Ewidencji BUiAD; J. Kwilosz Opracowanie zasobu archiwalnego w informatycznym systemie danych Czytelnia 3; A. Dawidowicz Archiwum zakadowe IPN; M. Truszkowska Wybrane problemy digitalizacji zasobu archiwalIPN nego IPN; A.K. Piekarska Zasady przygotowania i redagowania tekstw naukowych. IPN II. Sesja Archiwa cywilnych organw bezpieczestwa pastwa. Wybrane problemy: P. Perzyna (OBUiAD w odzi) Struktura zasobu archiwalnego cywilnych organw bezpieczestwa pastwa 19441990; A. Zieliski Dzienniki rejestracyjne, archiwalne i koordynacyjne Biura C MSW jako rdo do bada historycznych; dr S. Koller Zasady i realizacja brakowania dokumentacji przez Biuro C MSW; J. Woyno Dziaalno naukowo-badawcza MSW

120

pionu C MSW; G. Karbowiak Ochrona informacji niejawnych przez SB. Wydzia XII Biura MSW C MSW. MSW

6.6.1. BUiAD
1. Konferencje krajowe J. Sawicki, Spojrzenie na Polski Wrzesie 1939 (Instytut Historii PAN, 12 maja 2009 r.). J. Sawicki, Zapis pierwszej dekady. Propaganda komunistyczna wobec powstania warszawskiego w latach 19441954. Przegld problematyki (oglnopolska konferencja naukowa Politycznie obcy! Komunistyczny aparat represji wobec onierzy Wojska Polskiego, Szczecin 1314 maja 2009 r.). G. Wok, Konfederacja Polski Niepodlegej wobec wydarze 1989 r. (konferencja naukowa Konfederacja Polski Niepodlegej na drodze do Wolnoci Krakw, 10 wrzenia 2009 r.). R. Morawski udzia w konferencji Zbiory fotograficzne i filmowe w Internecie aspekty prawne i technologiczne (Gdask, 24 listopada 2009 r.). J. Sawicki udzia w spotkaniu Zatrzymane w kadrze fotografia w nauczaniu i popularyzowaniu historii. Prezentacja najnowszych wydawnictw albumowych IPN (28 listopada 2009 r.). J. Wrbel (WUiIN) zorganizowa wykad prof. Jerzego Eislera Wydarzenia grudnia 1970 r. w Orodku Studiw Wschodnich (Warszawa 2 kwietnia 2009 r.). 2. Inne formy popularyzacji Organizacja konferencji prasowej powiconej Informatorowi o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej oraz systemowi Nexus, 1 padziernika 2009 r. w IPN przy ul. Kobuckiej 21. Obsuga delegacji krajowych i zagranicznych m.in. przedstawicieli SBU (2728 kwietnia); studentw z San Domingo Kalifornia (3 czerwca); przedstawicieli Archiwum Sub Bezpieczestwa w Pradze (30 czerwca 1 lipca); pierwszej damy Ukrainy, pani Kateriny Juszczenko, szefa ukraiskiego IPN, Ihora Juchnowskiego oraz sekretarza ukraiskiej Midzyresortowej Komisji ds. Wojen i Represji Politycznych, Swiatosawa Szeremety (7 wrzenia); TV Ukraina (2728 lipca); dr. Joachima Riedla, zastpcy prezesa Centrali Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu, oraz przedstawicieli policji niemieckiej (21 padziernika). Wsppraca z Sekcj ds. Serwisw Internetowych IPN przy tworzeniu strony internetowej Powstanie Warszawskie 19442009. J. Sawicki, R. Poboy praca w zespole filmowym Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego Grota. Spotkanie inaugurujce cykl poniedziakw filmowych odbyo si w Warszawie 19 padziernika 2009 r.

6.6.2. OBUiAD w Biaymstoku

1. Referaty E. Korneluk, Zadania, struktura, dziaalno oraz zasb archiwalny Oddziaowego Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Biaymstoku; W. Fedorowicz, Ewidencja operacyjna pojcie, etapy ksztatowania, podstawowe normatywy, proces rejestracji, archiwizacja materiaw operacyjnych, stan zachowania, omwienie przykadowych teczek referaty na zajciach szkoleniowo-warsztatowych dla sdziw Wydziau III Karnego Sdu Okrgowego w Biaymstoku 30 listopada 2009 r.

121

2. Wsppraca z mediami P. Czyewski wypowied dla programu informacyjnego TVP 3 Biaystok, Obiektyw 22 lipca 2009 r.

6.6.3. OBUiAD w Gdasku

Referaty D. Gucewicz, Na przekr wadzy... Zewntrzne przejawy ycia religijnego w wojewdztwie gdaskim w dobie Wielkiej Nowenny i Milenium Chrztu Polski (19571966) (Referat podczas (1957 konferencji ycie codzienne w Gdasku 19451989, Gdask, Dom Uphagena, 24 kwietnia 2009 r.) A. Nadarzyska, Kampania polska 1939 r. w materiaach archiwalnych Oddziau gdaskiego IPN (Sekcja historyczna sympozjum Relacje polsko-rumuskie w historii i kulturze, Suczawa, 35 wrzenia 2009 r.). D. Sokoowski, Lech Bdkowski w wietle materiaw aparatu bezpieczestwa PRL (sesja naukowa Lech Bdkowski (19201984) wspczesny obraz czowieka idei i czynu, Uniwersytet Gdaski, 26 listopada 2009 r.).

6.6.4. OBUiAD w Katowicach

1. Dziaalno edukacyjna Cykliczne (dwa razy w miesicu) zajcia z modzie gimnazjaln i ponadgimnazjaln na terenie OBUiAD Katowice, przybliajce zasb i dziaalno archiwum oraz prac archiwistw (T. Marszaek; pomocniczo G. Koek i A. Drozdowski). Wsppraca z OBEP w Katowicach przy organizacji konferencji i wystawy pt. Koci a kultura niezalena na Jasnej Grze. 2. Referaty R. Michalski, W krgu Katynia. Pierwsze relacje z miejsca Zbrodni, losy wiadkw i dowodw rzeczowych (wykady dla Rodzin Katyskich i modziey szkolnej w Tychach oraz dla suchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku). R. Michalski wyjazd edukacyjny do Katynia poczony z 4 wykadami (o Katyniu i o Ponarach, wrzesiepadziernik). B. Benczew, Obozy Polenlager w powiecie raciborskim 19421945, Uniwersytet Trzeciego Wieku, Racibrz. B. Benczew, udzia w sesji 20 lat po Okrgym Stole Ndza i okolice, zorganizowanej przez Zesp Szk Szkolno-Gimnazjalnych w Ndzy i Dom Wsppracy Polsko-Niemieckiej (grudzie 2009 r.). B. Benczew, promocja Zeszytw Historycznych lsk, organizowana przez Inkubator Organizacji Pozarzdowych w Raciborzu (grudzie 2009 r.). E. Zajchowska-Piot, Robert Schuman ojcem zjednoczonej Europy; Aparat bezpieczestwa wobec zwizkw wyznaniowych (wykady na KUL, stycze i kwiecie 2009 r.), ycie i dziaalno ks. Jerzego Popieuszki (wykad w KIK w Lublinie, luty 2009 r.). dr R. Dziechciarz, naczelnik OBUiAD udzia w konferencji prasowej Oddziau IPN w Katowicach, 29 grudnia 2009 r.

122

6.6.5. OBUiAD w Krakowie

Referaty, dziaalno edukacyjna M. Konieczna, D. Gorajczyk, W. witek prelekcja i prezentacja materiaw archiwalnych dla: nauczycieli historii i wiedzy o spoeczestwie we wsppracy z Powiatowym Centrum Edukacji w Gorlicach (3 lutego 2009 r.); M. Konieczna, W. witek prelekcje poczone z prezentacj materiaw archiwalnych dla: uczniw z Koa Modych Mionikw Starej Wieliczki oraz Stowarzyszenia Klub Przyjaci Wieliczki (56 marca 2009 r.); studentw zagranicznych (we wsppracy z Instytutem Amerykanistyki i Studiw Polonijnych Uniwersytetu Jagielloskiego 18 maja 2009 r.); czonkw Koa Naukowego Studentw Politologii Wyszej Szkoy Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum (29 maja 2009 r.); przedstawicieli Urzdu Miasta Nowy Scz oraz modziey ponadgimnazjalnej szk nowosdeckich (26 czerwca 2009 r.). W. witek zwiedzanie archiwum przez przedstawicieli Muzeum PRL-u Krakowski Oddzia Muzeum Historii Polski w Warszawie (9 padziernika 2009 r.) oraz uczniw nowosdeckich licew (26 listopada 2009 r.). A. Kszycka prelekcja i prezentacja materiaw archiwalnych dla studentw Instytutu Amerykanistyki i Studiw Polonijnych Uniwersytetu Jagielloskiego (14 grudnia 2009 r.).

6.6.6. OBUiAD w Lublinie

1. Referaty, wykady i odczyty L. Popek, Zbrodnie OUN-UPA na Woyniu 19391945 (wykad wygoszony w Katolickim Stowarzyszeniu Civitas Christiana, Lublin, 26 marca 2009 r.). L. Popek, Prezentacja dziaania rodowisk spoecznych i indywidualnych osb w zakresie porzdkowania i urzdzania miejsc pamici narodowej na Ukrainie (wykad na konferencji Pastwo a pami ofiar. Nieupamitnione ofiary zbrodni woysko-maopolskiej, zorganizowanej przez Rzecznika Praw Obywatelskich, 20 maja 2009 r.). L. Popek, Woy i Ziemia Zamojska w okresie okupacji niemieckiej (wykad w Zespole Szk w Tyszowcach, 8 czerwca 2009 r.). L. Czarnecki, Wilno i Wileszczyzna u progu niepodlegoci Polski 1919 r. (referat na konferencji powiconej 440 rocznicy Unii Lubelskiej, 19 czerwca 2009 r.). G. Joniec, Powstanie oraz dziaalno mobilizacyjna Resortu Informacji i Propagandy w okresie PKWN. Zarys problematyki badawczej (referat na III Sympozjum dziejw biurokracji, Siedlce, 1920 czerwca 2009 r.). L. Popek, Zbrodnie OUN-UPA na Woyniu w 1943 r. (wykad w Prabutach, 26 czerwca 2009 r.). L. Popek, Zbrodnie OUN-UPA w powiecie lubomelskim w 1943 r. (wykad na konferencji w Chemie, 11 lipca 2009 r.). J. Romanek, Powstanie i dziaalno Batalionw Chopskich w Obwodzie 11 Radzy (referat na konferencji Wrzesie 1939 i druga wojna wiatowa na ziemi radzyskiej, Radzy Podlaski, 4 wrzenia 2009 r.). J. Romanek, Polityka kadrowa w KP Milicji Obywatelskiej w ukowie w latach 19441946 r. (referat na konferencji Na stray adu i bezpieczestwa. Formacje milicyjno-policyjne ziem polskich od czasw najdawniejszych do wspczesnoci, Radom, 1113 wrzenia 2009 r.). L. Popek, Dzieci Woynia ofiary OUN-UPA 19391945 (wykad na konferencji w Skrobowie, 6 listopada 2009 r.).

123

L. Czarnecki, odczyt podczas uroczystej sesji Rady Miasta Lublina Na Dzie Odrodzenia Ojczyzny refleksje historyczne z chwalebnej przeszoci Rzeczypospolitej i Narodu Polskiego, 11 listopada 2009 r. J. Romanek, Dziaania UBP wobec PSL w wojewdztwie lubelskim w latach 19451947 (referat na konferencji Midzy apologi a negacj. Wie i ruch ludowy w latach 19441989, Rzeszw, 24 grudnia 2009 r.). 2. Popularyzacja zasobu J. Piat, lekcja dla nauczycieli dotyczca zasobu archiwalnego IPN (24 lutego 2009 r.), zajcia dydaktyczne dla studentw z Kolegium Licencjackiego UMCS w Biaej Podlaskiej (20 marca i 22 kwietnia 2009 r.). Twarze radomskiej bezpieki - M. Krzysztofik, konsultant naukowy wystawy z 2008 r. prezentowanej w Starachowicach, Skarysku-Kamiennej, Zwoleniu i Kozienicach. 3. Wsppraca z mediami L. Popek - udzia w filmie Zapomniane zbrodnie na Woyniu, re. Maciej Wojciechowski (11 lipca 2009 r.) i w realizacji filmu o KOP Sarny przez TVP Lublin, re. A. Sikorski, w cyklu Byo nie mino, w miejscowoci Tynne na Ukrainie (27 wrzenia 2009 r.). 4. Udzia w pracach Wojewdzkiego Komitetu Rady Ochrony Pamici Walk i Mczestwa - L. Popek. Akcja porzdkowania cmentarzy na Woyniu we wsppracy z Komend Ochotniczych Hufcw Pracy w Lublinie (Ostrwki, Luboml, Kowel, Zasmyki, Przebrae, Koszyszcze, Kostiuchnwka, 10 14 sierpnia 2009 r.).

6.6.7. OBUiAD w odzi

1. Konferencje, sesje naukowe i popularnonaukowe Druga oglnopolska konferencja szkoleniowo-metodyczna powicona podsumowaniu realizacji przez pion archiwalny IPN ustawowych zada w latach 20062008, planom pracy na lata 20092010 oraz kwestiom metodycznym zwizanym z funkcjonowaniem Biura C Ministerstwa Spraw Wewntrznych (OBUiAD d, 2526 maja 2009 r.) Sesja popularnonaukowa Sukces by peny w Instytucie Europejskim w odzi, wsporganizowana z NSZZ Solidarno Ziemi dzkiej, 3 czerwca 2009 r. Panel dyskusyjny wiadomo wolnoci w niepodlegej Polsce w Filharmonii dzkiej im. A. Rubinsteina w odzi, poprzedzajcy koncert L.U.C. 39/89. Zrozumie Polsk, wsporganizowany z Fundacj Rozwoju Kultury Przestrze Wyobrani, 22 grudnia 2009 r. 2. Udzia w konferencjach i zespoach roboczych S. Pilarski, Rozpracowanie na terenie odzi rodowiska osb zwizanych z Oddziaem II Sztabu Gwnego WP (referat podczas Oglnopolskiej Konferencji Naukowej Politycznie obcy! Komunistyczny aparat represji wobec onierzy Wojska Polskiego w Klubie XIII Muz w Szczecinie, 14 maja 2009 r.). P. Perzyna, Struktura zasobu archiwalnego cywilnych organw bezpieczestwa pastwa 19441990 (referat podczas drugiej oglnopolskiej konferencji szkoleniowo-metodycznej pionu archiwalnego IPN w odzi, 26 maja 2009 r.). S. Pilarski, Wybory 4 czerwca 1989 r. w regionie dzkim przebieg i dziaania Suby Bezpieczestwa (referat podczas sesji popularnonaukowej Sukces by peny w Instytucie Europejskim w odzi, 3 czerwca 2009 r.).

124

S. Pilarski, Wadze polskie wobec kwestii czechosowackiej w 1939 r. (referat podczas sesji naukowej Militarne i polityczne aspekty udziau Polski w II wojnie wiatowej w Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim, 9 wrzenia 2009 r.). R. Rabiega, Wadze PRL wobec NSZZ Solidarno 19801981 (referat podczas sesji popularnonaukowej Niepokorni w kamasze kartki z kalendarza sierpie w Zespole Szk Salezjaskich w odzi, 12 wrzenia 2009 r.). S. Pilarski, Dziaania Suby Bezpieczestwa w okresie przemian politycznych w latach 19891990 (referat w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, 27 padziernika 2009 r.). S. Pilarski, dzka prasa oficjalna wobec procesu przemian politycznych w 1989 r. (referat podczas konferencji naukowej Wolne media? rodowisko dziennikarskie w 1989 roku, 20 listopada 2009 r.). 3. Dziaalno edukacyjna S. Pilarski, Geneza II wojny wiatowej (wykad z cyklu Przywrci pami w ramach zaj organizowanych przez Tomaszowskie Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych, Tomaszw Mazowiecki, 2 marca 2009 r.). R. Rabiega, zajcia dla studentw historii Uniwersytetu dzkiego, 23 marca 2009 r. R. Rabiega, Stan wojenny w regionie dzkim (wykad dla modziey szk gimnazjalnych, Tomaszw Mazowiecki, 27 marca 2009 r.). R. Stasiak, Ofiary zbrodni w grobach Miednoje (wykad w ramach Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego Grota, Piotrkw Trybunalski, 16 kwietnia 2009 r.). S. Pilarski, Okupacja niemiecka i sowiecka ziem polskich 19391945 (wykad z cyklu Przywrci pami w ramach zaj organizowanych przez Tomaszowskie Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych, Tomaszw Mazowiecki, 20 kwietnia 2009 r.). S. Pilarski, Pisudczycy wobec kryzysu politycznego w Europie i upadku pastwowoci czechosowackiej 19381939 (wykad dla suchaczy Stowarzyszenia Tomaszowski Uniwersytet Trzeciego Wieku, Tomaszw Mazowiecki, 21 kwietnia 2009 r.). S. Pilarski, Polskie pastwo podziemne 19391945. Powstanie warszawskie (wykad z cyklu Przywrci pami w ramach zaj organizowanych przez Tomaszowskie Stowarzyszenie Inicjatyw Kulturalnych, Tomaszw Mazowiecki, 11 maja 2009 r.). S. Pilarski, Przyczyny i konsekwencje konfliktu polsko-czechosowackiego w okresie midzywojennym (wykad w ramach Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego Grota, Wielu, 16 padziernika 2009 r.). K. Kustra, zajcia dla uczniw Zespou Szk Ponadgimnazjalnych nr 1 w Piotrkowie Trybunalskim, 28 padziernika 2009 r. R. Rabiega, Dziaania aparatu bezpieczestwa wobec Konspiracyjnego Wojska Polskiego w Piotrkowskiem (wykad w ramach Klubu Historycznego im. gen. Stefana Roweckiego Grota, Piotrkw Trybunalski, 19 listopada 2009 r.). M. Kopczyski, Stan zachowania archiwaliw opoczyskiej SB z lat 19881990 (Opoczno, 14 grudnia 2009 r.). S. Pilarski, udzia w panelu dyskusyjnym wiadomo wolnoci w niepodlegej Polsce w Filharmonii dzkiej im. A. Rubinsteina w odzi, 22 grudnia 2009 r. 4. Wsppraca z mediami Informacje prasowe 28 artykuw i doniesie prasowych zwizanych z dziaalnoci OBUiAD IPN w odzi. Audycje radiowe M. Kopczyski, R. Rabiega i S. Pilarski Polskie Radio d (28 stycznia 2009 r., 16 i 22 grudnia 2009 r.).

125

Programy telewizyjne M. Kopczyski i R. Rabiega - udzia w programach TVP d i TV Toya (28 stycznia 2009 r.) oraz Telewizji Dolsat w Bechatowie (20 lutego 2009 r.); R. Rabiega - wywiad dla tomaszowskiej telewizji kablowej Tele-Top (27 marca 2009 r.); S. Pilarski wywiady dla: TVP d i TV Toya (3 czerwca 2009 r. i 16 grudnia 2009 r.).

6.6.8. OBUiAD w Poznaniu

Udzia w konferencjach P. Kabat, Aparat bezpieczestwa PRL wobec byych onierzy Oddziau II SG na terenie wojewdztwa poznaskiego w latach 19451956 (referat na konferencji naukowej Politycznie Obcy organizowanej przez Oddzia IPN w Szczecinie, 1314 maja 2009 r.). E. Wojcieszyk, Ksidz Stanisaw Hartlieb i pocztki ruchu oazowego w archidiecezji poznaskiej w wietle materiaw aparatu represji (konferencja naukowa Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 19701980, Pozna, 18 listopada 2009 r.).

6.6.9. OBUiAD w Rzeszowie

1. Referaty, wykady P. Szopa, Polskie Pastwo Podziemne na Rzeszowszczynie wobec przestpstw popenianych na ydach (referat na midzynarodowej konferencji naukowej w Warszawie Polski i ydowski ruch oporu pod okupacj niemieck w latach 19391945, 2324 marca 2009 r.). P. Szopa, wykad powicony Polskiemu Pastwu Podziemnemu dla uczniw Liceum Oglnoksztaccego w Strzyowie, 17 wrzenia 2009 r. P. Szopa, Walka o niepodlego regionu w okresie II wojny wiatowej (referat na sesji naukowej Administracyjne, gospodarcze i kulturowe funkcje miasta w ujciu historycznym w Niebylcu, 17 padziernika 2009 r.). D. Byszuk, prezentacja dziaalnoci pionu archiwalnego IPN podczas spotkania z seniorami Solidarnoci Owiaty i Wychowania na zaproszenie Regionalnej Sekcji Emerytw i Rencistw Regionu Rzeszowskiego NSZZ Solidarno, Rzeszw, 9 listopada 2009 r. B. Wjcik, Stajemy do walki o sprawiedliwo niepodlegociowe zmagania modziey na Rzeszowszczynie w latach 19441956 (wykad na IV Sejmiku Kultury Powiatu Strzyowskiego, Czudec, 15 grudzie 2009 r.). 2. Warsztaty archiwalno-metodyczne R. Witalec, warsztaty archiwalno-metodyczne dla studentw Uniwersytetu Rzeszowskiego (29 maja 2009 r.). 3. Wsppraca z mediami R. Witalec, P. Szopa (12 lutego 2009 r.), P. Fornal (23 lutego 2009 r.), D. Byszuk (16 maja 2009 r.) udzia w programach TVP 3; B. Wjcik (15 padziernika 2009 r.) TV Kablowa Tarnobrzeg; R. Witalec i P. Szopa (5 lutego 2009 r.), R. Witalec (12 luty i 15 maja 2009 r.), P. Fornal (20 lutego 2009 r.), J. Borowiec (22 maja i 8 czerwca 2009 r.), P. Szopa (6 i 7 czerwca, 7 wrzenia 2009 r.), B. Wjcik (5 i 26 padziernika, 16 grudnia 2009 r.) udzia w audycjach Radia Rzeszw. Prasa artykuy i informacje o dziaalnoci OBUiAD ukazay si w Nowinach, Naszej Polsce oraz w serwisie PAP.

126

6.6.10. OBUiAD w Szczecinie

1. Udzia w konferencjach: Z. Stanuch, UB/SB wobec nauczania religii na Pomorzu Zachodnim (wykad dla Szczeciskiego Klubu Katolickiego, 12 lutego 2009 r.). Z. Stanuch, Polityka wadz pastwowych na Pomorzu Zachodnim wobec nauczania religii w latach 19451961; T. Baszak, Wydzia IV KW MO/WUSW w Szczecinie w latach 19621989. Struktura, kadry, dziaalno (referaty na konferencji naukowej Polityka wadz pastwowych wobec Kocioa katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej 19451989, Wydzia Teologiczny Uniwersytetu Szczeciskiego, 2526 marca 2009 r.). T. Kenar, Refleksja nad klsk wrzeniow 1939 r. w emigracyjnej publicystyce Ruchu Narodowego (referat na konferencji naukowej Polski rok 1939. Geneza II wojny wiatowej w polskiej perspektywie, Dobiegniew-Mierzcin, 23 wrzenia 2009 r.). T. Kenar, Recepcja katolickiej nauki spoecznej na amach adu. U rde myli chrzecijasko-demokratycznej w III Rzeczypospolitej (referat na konferencji naukowej Ideowe dziedzictwo gwnych nurtw politycznych II Rzeczypospolitej w refleksji politycznej po zakoczeniu II wojny wiatowej, Wiseka, 56 wrzenia 2009 r.). T. Kenar, Oddzia wojewdzki PAX w Koszalinie w wietle dokumentw SB; T. Baszak, Wydzia IV KW MO/WUSW w Koszalinie w latach 19621989. Struktura, kadry, dziaalno (referaty na konferencji naukowej Koci katolicki w realiach wadzy komunistycznej na Pomorzu rodkowym w latach 19451989, Wysze Seminarium Duchowne w Koszalinie, 7 listopada 2009 r.). T. Kenar, Bronisaw Ziental losy onierza wykltego (referat wygoszony na konferencji edukacyjnej Szczecin histori tworz ludzie, OBEP IPN w Szczecinie, 11 grudnia 2009 r.). Lekcje archiwalne gwnie dla uczniw szk ponadgimnazjalnych (we wsppracy z pracownikiem OBEP w Szczecinie).

6.6.11. OBUiAD w Warszawie

J. Kuczyski, W. Woejko wsppraca z OBEP w Warszawie w przygotowaniu widowiska historycznego rekonstrukcji zamachu na Franza Kutscher (22 lutego 2009 r.).

6.6.12. OBUiAD we Wrocawiu

1. Wystpienia publiczne pracownikw OBUiAD Promocja publikacji: T. Balbus, Jurandowcy. Powstacy wilescy 1944. Historia i ycie codzienne 1. Brygady Wileskiej Armii Krajowej i Ojczyzn woln racz nam wrci Panie. Komunistyczna bezpieka wobec kardynaa Henryka Gulbinowicza w latach 19701990; P. Niwiski, Dziaania komunistycznego aparatu represji wobec rodowisk kombatantw wileskiej AK 19451980, w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, 3 marca 2009 r. T. Balbus, ycie codzienne oddziaw partyzanckich Okrgu Wileskiego AK (19431944). Uwarunkowania i specyfika regionu (wykad dla modziey polskich szk rednich z Wilna oraz weteranw AK); prelekcja przed emisj filmu dokumentalnego o kard. Henryku Gulbinowiczu w Domu Kultury Polskiej w Wilnie, 3 marca 2009 r. W trakcie wizyty w polskiej szkole redniej w Bujwidzach k. Wilna przekazanych zostao do szkolnej biblioteki kilkadziesit ksiek o historii najnowszej Polski (4 marca 2009 r.). J.B. Dardziska, Wizyta w Urzdzie ds. Akt Suby Bezpieczestwa byej NRD tzw. Instytucie Gaucka (referat na spotkaniu czonkw wrocawskiego oddziau Stowarzyszenia Archiwistw Polskich, 6 marca 2009 r.). Polskich

127

J.B. Dardziska, Zbrojne organizacje podziemne na terenie powiatu oawskiego w latach 19451952; B. Kruk, WrocawOawa. Powstanie pierwszej linii kolejowej na lsku (referaty na konferencji 800 lat historii Oawy, Starostwo Powiatowe w Oawie, Urzd Miasta w Oawie, OBEP IPN we Wrocawiu, 1213 marca 2009 r.). T. Balbus, referat Zwalczanie oddziau por. Franciszka Olszwki Otta przez siy Korpusu Bezpieczestwa Wewntrznego oraz udzia w panelu dyskusyjnym podczas konferencji naukowej Polskie podziemie antykomunistyczne na lsku w latach 19451956, Brzeg, 1718 czerwca 2009 r.). K. Pawlak-Weiss, Prezentacja najwaniejszych dokumentw dotyczcych Ziemi Wabrzyskiej z okresu II wojny wiatowej (XIII Panorama Wydawcw, Wabrzych, 34 wrzenia 2009 r.). D. Misiejuk, Kardyna Bolesaw Kominek w wietle materiaw Suby Bezpieczestwa (referat, Kardyna Bolesaw Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, Orodek Pami i Przyszo, Wrocaw, Zakad Narodowy im. Ossoliskich, 22 padziernika 2009 r.). J.B. Dardziska, Pomaraczowa Alternatywa w wietle materiaw operacyjnych Suby Bezpieczestwa (referat na konferencji Od kontrkultury do New Age, OBEP IPN we Wrocawiu Rok Kultury Niezalenej, 2223 padziernika 2009 r.). T. Balbus, Armia Krajowa siy zbrojne Polskiego Pastwa Podziemnego (oglnopolska konferencja naukowa onierze majora Borowego. Armia Krajowa w Maopolsce i na Podhalu, Nowy TargOchotnica Grna, 2729 listopada 2009 r.). K. Stiel, Wyspy wolnoci dziaalno Duszpasterstwa rodowisk Twrczych i Klubu Inteligencji Katolickiej we Wrocawiu w latach 80-tych (referat, Koci a Kultura Niezalena, Oddzia IPN w Katowicach, Jasnogrska Fundacja Pro Patria, Jasna Gra, 10 grudnia 2009 r.). 2. Popularyzacja zasobu archiwalnego Lekcje archiwalne, przygotowywane wsplnie z OBEP dla uczniw i studentw.

6.6.13. Delegatura w Bydgoszczy

Przygotowanie materiaw do wystaw zrealizowanych w 2009 r. przez bydgoski OBEP (Wolne sowo, Wybory czerwcowe 1989 r. Bydgoszcz-Toru-Wocawek, Okupacja i zbrodnie niemieckie na Kujawach i Pomorzu Poudniowym).

6.6.14. Delegatura w Kielcach

Konferencje, sesje naukowe i popularno-naukowe M. Jedynak, Kryptonim Jedno rozpracowanie rodowiska witokrzyskich Zgrupowa Partyzanckich AK Ponury-Nurt na Dolnym lsku (19571959) (konferencja Polskie podziemie antykomunistyczne na lsku w latach 19451956, Brzeg, 1718 czerwca 2009 r.). A. Szczerba, Zasb archiwalny Delegatury IPN w Kielcach. Charakterystyka oglna; M. Jedynak, Wpyw uroczystoci pogrzebowych mjr. Jana Piwnika Ponurego w czerwcu 1988 r. na nastroje i postawy spoeczestwa Kielecczyzny (konferencja Spoeczestwo a wadza. Midzy Wis a Pilic w Polsce Ludowej (19451989), Kielce, 89 padziernika 2009 r.).

6.6.15. Delegatura w Olsztynie

Udzia w organizacji Powszechnego Zjazdu Historykw Polskich, Uniwersytet Warmisko-Mazurski w Olsztynie 1619 wrzenia 2009 r. i w przygotowaniu wystaw BEP w Olsztynie.

128

6.6.16. Delegatura w Opolu

Wsppraca organizacyjna w oglnopolskiej wystawie Poczta Podziemna w ramach Roku Kultury Niezalenej 2009 r. Muzeum lska Opolskiego w Opolu. Udzia w konferencji popularnonaukowej Opolszczyzna oczami bezpieki w latach 1945 1989 zorganizowanej przez Urzd Miasta Opola, 25 listopada 2009 r.

6.6.17. Delegatura w Radomiu

1. Konferencje naukowe i popularnonaukowe Konferencja naukowa: Spoeczestwo ziem midzy Wis a Pilic wobec wadzy w latach 19451989, zorganizowana 2425 wrzenia 2009 r. w Kielcach. Referaty wygosili pracownicy WUiAD: M. Sotysiak, Dziaania Suby Bezpieczestwa wobec Jana Soty Oki jako przykad inwigilacji rodowiska byych onierzy Batalionw Chopskich; K. Busse, Trzech do tysica. Likwidacja grupy Aleksandra Myskiego Drgala przez aparat bezpieczestwa. M. Sotysiak, Dziaania Suby Bezpieczestwa wobec Jana Soty Oki jako przykad inwigilacji rodowiska byych onierzy Batalionw Chopskich (referat na konferencji popularnonaukowej onierze Batalionw Chopskich obwodu ieckiego i ich losy w powojennej Polsce, Kazanw, 28 kwietnia 2009 r.). 2. Dziaalno popularnonaukowa M. Sotysiak autor i redaktor strony internetowej http://partyzantka-kielecczyzny.pl pohttp://partyzantka-kielecczyzny.pl, wiconej dziaaniom partyzanckim w latach 19391956 w regionie witokrzyskim i regionie radomskim. 3. Wsppraca z mediami M. Sotysiak udzia w realizacji filmu dokumentalnego Oka w ramach serii Z archiwum IPN dla Oddziau TVP w Lublinie. Wsppraca w przygotowaniu filmu Joanny Grudziskiej KOR (projekt wspierany przez Instytut Francuski w Warszawie oraz Przedstawicielstwo Walonia-Bruksela).

129

7. Biuro Edukacji Publicznej

Dziaalno Biura Edukacji Publicznej i jego terenowych odpowiednikw zdominowana zostaa w 2009 r. przez przypadajce w tym czasie wielkie rocznice 70-lecie wybuchu II wojny wiatowej i 20-lecie upadku systemu komunistycznego w Europie rodkowo-Wschodniej. Wydano z tej okazji liczne publikacje (tomy rde, opracowania, albumy), odbyy si konferencje naukowe i okolicznociowe sesje, zorganizowano szereg akcji edukacyjnych (wystawy, konkursy oraz po raz pierwszy gry edukacyjne). Biuro Edukacji Publicznej wsplnie z Sekretariatem Prezesa IPN przygotowao rwnie specjalne portale edukacyjne (www.1wrzesnia39.pl/www.17wrzesnia39.pl www.1wrzesnia39.pl/www.17wrzesnia39.pl, www.rok1989.pl/www.year1989.pl). www.rok1989.pl/www.year1989.pl Obie rocznice poczy zainicjowany przez IPN Rok Stefana Korboskiego, w ramach ktrego m.in. przygotowano okolicznociow wystaw i album. Obok dziaa zwizanych z rocznicami Biuro Edukacji Publicznej kontynuowao liczne projekty naukowe i edukacyjne. Ich materialny wyraz w 2009 r. to: 60 konferencji naukowych i popularno-naukowych, 51 nowych wystaw, ponad 180 publikacji zwartych, setki artykuw naukowych i popularno-naukowych. Jednym z podstawowych ustawowych zada IPN, okrelonych w art. 53 ustawy o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, jest informowanie polskiego spoeczestwa o strukturach i metodach dziaania instytucji, w ramach ktrych zostay popenione zbrodnie nazistowskie i komunistyczne, a take o strukturach, obsadzie personalnej i sposobach dziaania organw aparatu represji epoki komunistycznej. Ustawodawca powierzy te IPN prowadzenie bada z zakresu najnowszej historii Polski i upowszechnianie ich wynikw w postaci wydawnictw naukowych, popularnonaukowych, zbiorw dokumentw, publikacji internetowych, a take za spraw dziaalnoci wystawienniczej i szeroko rozumianej edukacji historycznej. W strukturze Instytutu zadania wynikajce z tych zapisw realizuje przede wszystkim Biuro Edukacji Publicznej (BEP), dziaajce w trzech kierunkach: naukowo-eksperckim, edukacyjno-wystawienniczym i wydawniczym. Znajduje to odpowiednie odbicie w jego strukturze organizacyjnej. W centrali sprawami tymi zajmuj si: Wydzia Bada Naukowych, Dokumentacji, Ekspertyz i Zbiorw Bibliotecznych; Wydzia Edukacji Historycznej; Wydzia Wydawnictw. W oddziaach za odpowiednie referaty (w przypadku zada naukowych i edukacyjno-wystawienniczych) i delegowani pracownicy (w przypadku dziaalnoci wydawniczej).

7.1. Dziaalno naukowo-badawcza

Badaniami naukowymi w IPN zajmuj si przede wszystkim historycy zatrudnieni w odpowiednim wydziale w centrali BEP w Warszawie (Wydzia Bada Naukowych, Dokumentacji, Ekspertyz i Zbiorw Bibliotecznych WBNDEiZB) oraz referatach bada naukowych dziaajcych we wszystkich jedenastu Oddziaowych Biurach Edukacji Publicznej (OBEP). Ich zadania obejmuj rwnie dziaalno informacyjn i eksperck, to jest opracowywanie pogbionych notatek subowych (ekspertyz) na potrzeby wasne Instytutu (pionw prokuratorskiego, lustracyjnego i archiwalnego), a take instytucji pastwowych (np. Urzdu ds. Kombatantw i Osb Represjonowanych czy sdw), wreszcie osb prywatnych.

130

7.1.1. Oglnopolskie projekty badawcze

Aktualnie realizowane zadania BEP IPN w dziedzinie bada nad histori najnowsz Polski (take w szerszym kontekcie jej relacji z ssiadami) zostay okrelone w zatwierdzonym przez kierownictwo IPN i jego Kolegium planie prac na lata 20062010. Zostay one podzielone na szereg wieloletnich oglnopolskich i ponadregionalnych projektw badawczych, ktre s realizowane przez zespoy naukowcw z centrali w Warszawie i z poszczeglnych oddziaw IPN. W owych pracach, poza historykami, edukatorami i archiwistami z IPN, uczestniczy take wielu badaczy, na co dzie zwizanych z innych orodkami naukowymi (uczelnie wysze, instytuty PAN itp.). Czsto historycy z innych ni IPN orodkw badawczych peni rol koordynatorw i kierownikw zespow badawczych. Poszczeglne oglnopolskie projekty badawcze s omwione poniej.

7.1.1.1. Struktura i metody dziaania aparatu bezpieczestwa Polski Ludowej

Koordynator dr ukasz Kamiski (BEP Centrala), wsppraca dr Wadysaw Buhak, prof. Andrzej Paczkowski. W aktualnej fazie celem projektu jest przygotowanie opracowa monograficznych powiconych podstawowym strukturom operacyjnym aparatu bezpieczestwa, zarwno centralnym, jak i regionalnym. Zakoczenie obecnej fazy projektu (w postaci publikacji poszczeglnych opracowa) przewidziane jest na lata 20102011. Bardzo zaawansowane s m.in. prace nad dziejami wywiadu i kontrwywiadu PRL (Departamenty I i II MSW), a take pionami UB/SB zajmujcymi si zwalczaniem Kocioa katolickiego i innych wyzna (Departament IV). W OBEP Krakw przygotowano do druku publikacj zawierajc instrukcje pracy i inne podstawowe dokumenty normatywne pionw pomocniczych SB (B, T i W) w latach 19451989. OBEP Krakw przygotowuje take do druku instrukcje pracy operacyjnej Wojskowej Suby Wewntrznej (WSW), ktrych edycji dokona pracownik tamtejszego OBL, Bartosz Kapuciak. W polu badawczym Moniki Komanieckiej z OBEP Krakw znalazo si natomiast funkcjonowanie archiwum i ewidencji SB MSW (pion C). Nad projektem dotyczcym wywiadu cywilnego PRL (Departament VII MBP, Departament I KdsBP/MSW) pracuje zesp zoony z historykw z centrali BEP i OBEP Lublin (dr Wadysaw Buhak, dr Sawomir ukasiewicz). W roku 2009 prowadzone byy zaawansowane kwerendy archiwalne, ukazay si te pierwsze publikacje zwizane z tym projektem. Jego wyniki byy prezentowane na naukowych seminariach, m.in. w Warszawie, Lublinie, Pradze i Waszyngtonie. Natomiast projekt bada nad kontrwywiadem jest prowadzony przez pracownikw OBEP Warszawa. Niebawem ukae si pierwszy z serii tomw dokumentw powstaych w ramach tego projektu, w opracowaniu i redakcji dr. Patryka Pleskota, zatytuowany Tarcza partii i narodu. Cywilny pion kontrwywiadu Polski Ludowej w latach 19451956. Zarys struktur i wybr rde. Znajduje si on obecnie w obrbce redakcyjnej. Dalsze prace bd dotyczy kontroli sprawowanej przez aparat bezpieczestwa PRL nad dyplomatami krajw zachodnich. Prace nad pionem kocielnym UB/SB prowadzone s m.in. w OBEP Gdask i OBEP Katowice, a take w Delegaturze IPN w Bydgoszczy. Rwnie istotne jak prace nad funkcjonowaniem centralnych pionw aparatu bezpieczestwa s te odnoszce si do regionalnej bezpieki. W roku 2010 planowana jest konferencja podsumowujca aktualny stan bada nad t problematyk. Publicznej prezentacji wynikw bada bdzie towarzyszy zbiorcza (oglnopolska) wersja wystawy Twarze bezpieki. W poszczeglnych oddziaach i delegaturach IPN powstao ju i zostao opublikowanych kilkadziesit opracowa poszczeglnych powiatowych i wojewdzkich Urzdw Bezpieczestwa i Urzdw Spraw

131

Wewntrznych. Z prac opublikowanych w roku sprawozdawczym naley tutaj przede wszystkim wymieni: Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956 (red. dr Adam Dziurok, dr Adam Dziuba OBEP Katowice) oraz informator Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwie lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim (red. dr Wojciech Dubiaski, dr Adam Dziuba, dr Adam Dziurok OBEP Katowice). W opracowaniu s kolejne podobne tomy odnoszce si do dziaalnoci bezpieki na szczeblu wojewdzkim, m.in. w odniesieniu do Olsztyna i Lublina. W 2009 r. opublikowano te drugie poszerzone i uzupenione wydanie informatora personalnego o kadrze kierowniczej aparatu bezpieczestwa wojewdztwa krakowskiego w opracowaniu Wojciecha Frazika, dr. Filipa Musiaa, Mateusza Szpytmy i dr. Michaa Wenklara Ludzie bezpieki wojewdztwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzdu Bezpieczestwa i Suby Bezpieczestwa w latach 19451990. Informator personalny. Jednym z waniejszym aktualnie realizowanych przedsiwzi badawczych s prowadzone w oddziale biaostockim prace nad trzecim z serii tomw dokumentw opisujcych tworzenie aparatu bezpieczestwa w poszczeglnych makroregionach tzw. Polski lubelskiej (lata 1944 1945) pod wsplnym tytuem Rok pierwszy. Powstajcy tom bdzie si odnosi do Biaostocczyzny i zamyka jednoczenie seri (tomy dotyczce si do Lubelszczyzny i Rzeszowszczyzny ukazay si w latach 20042005). Przygotowywane do publikacji i publikowane s te wyniki bada nad zbrodnicz dziaalnoci tzw. Wojskowych Sdw Rejonowych (WSR), m.in. w Biaymstoku, Gdasku, Bydgoszczy i Koszalinie. Badania dotycz gwnie osb skazanych przez owe sdy na kar mierci z przyczyn politycznych. W ramach tych prac OBEP Wrocaw opublikowa w 2009 r. ksik dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka Kryptonim Mordercy (sprawa ppor. Mieczysawa Bujaka). Studium prowokacji i terroru. W okresie sprawozdawczym, w ramach projektu, zostaa przygotowana do druku polska wersja (powanie rozszerzona i uzupeniona) kompendium pokazujcego funkcjonowanie komunistycznego aparatu bezpieczestwa w poszczeglnych krajach Europy rodkowo-Wschodniej (red. dr Krzysztof Persak, dr ukasz Kamiski). Ukae si ona niebawem (w pierwszym kwartale 2010 r. pod tytuem Czekici. Organy bezpieczestwa w europejskich krajach bloku sowieckiego 19441990. W OBEP Warszawa powstaa natomiast praca Roberta Spaka Przeciwko swoim. Kierownictwo PZPR i MBP w poszukiwaniu wroga wewntrznego 19481956. Ponadto w roku 2009 zasadniczo zostay zakoczone prace nad dugo oczekiwanym, bardzo obszernym tomem dokumentw Czarna ksiga bezprawia zawierajcym najwaniejsze tzw. normatywy (instrukcje, rozporzdzenia wewntrzne) aparatu represji z lat 19441956 pod redakcj i w opracowaniu dr. Bogusawa Kopki, ze wstpem wspautorstwa prof. Andrzeja Paczkowskiego.

7.1.1.2. Aparat bezpieczestwa w walce z podziemiem politycznym i zbrojnym 19441956

Koordynator dr Tomasz abuszewski, wsppraca Monika Koszyska, Kazimierz Krajewski (wszyscy OBEP Warszawa). Pod koniec 2006 r. zainicjowano now faz prac badawczych, ktrej najwaniejszym elementem jest trwajcy obecnie projekt ladami zbrodni dokumentujcy miejsca zbrodni komunistycznych popenionych w latach 19441956, ktrego wyniki prezentowane s na odpowiednim portalu internetowym (http://www.slady.ipn.gov.pl) projekt omwiony szerzej w czci sprawozdania powiconej dziaalnoci edukacyjnej BEP. W 2009 r. zamknita zostaa praca nad wikszoci materiau objtego programem w etapie pierwszym (krajowym). Przekazanie caoci planowanej publikacji (albumu) do Wydziau Wy-

132

dawnictw BEP nastpi w pierwszym kwartale 2010 r. W 2010 r. album ladami zbrodni powinien zosta wydany. Rozpoczty zosta drugi (kresowy) etap programu ladami zbrodni, prace z udziaem m.in. specjalistw w Uniwersytetu Gdaskiego na czele z dr. hab. Piotrem Niwiskim koordynuje na szczeblu oglnokrajowym Kazimierz Krajewski (OBEP Warszawa). W roku 2009 ukazao si te wiele publikacji opisujcych dziaalno podziemia po 1944 r., m.in. praca Mirosawa Surdeja (OBEP Rzeszw) Oddzia partyzancki Wojciecha Lisa. Dr Micha Wenklar (OBEP Krakw) opublikowa monografi Nie tylko WiN i PSL. Opr spoeczny w powiecie tarnowskim w latach 19451956. Z kolei wysikiem Delegatury w Kielcach powstaa niewielka praca dr. Ryszarda mietanki-Kruszelnickiego i Marcina Sotysiaka Rozbicie wizienia w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. W ramach tego projektu prowadzone s take badania jednostkowe i zespoowe. Z ciekawszych projektw warto wskaza na powstajc w OBEP Lublin monografi Ostatni Mohikanie. Ludzie podziemia ukrywajcy si po 1956 r. Podobne prace prowadzone s take w Delegaturze w Kielcach. W OBEP Warszawa powstaje tom W sieci. Rzecz o powojennych siatkach wywiadowczych obejmujcy 13 studiw rnych autorw (red. Mariusz Bechta), a take monografia Narodowego Zjednoczenia Wojskowego (oprac. Mariusz Bechta, Wojciech Muszyski). W tym samym oddziale trwaj te prace nad tomem powiconym podziemiu niepodlegociowemu w wojewdztwie warszawskim w latach 19441956 (oprac. Kazimierz Krajewski, dr Tomasz abuszewski) i, odrbnie, studium tych samych autorw Anatomia zdrady powicone zagadzie oddziau kpt. Kazimierza Kamieskiego Huzara. Z kolei w OBEP w Biaymstoku przygotowywane s do wydania materiay odnoszce si do tzw. obawy augustowskiej z lipca 1945.

7.1.1.3. Aparat bezpieczestwa w walce z Kocioem i wolnoci wyznania

Koordynator dr Adam Dziurok OBEP Katowice (w okresie sprawozdawczym). W latach 20062009, w ramach drugiej fazy projektu, prowadzone byy prace nad dziaaniami aparatu bezpieczestwa wobec kurii biskupich i instytucji kurialnych w Polsce w latach 19451989. Odpowiedni tom studiw, pod redakcj dr. Adama Dziuroka, zosta ukoczony i ukaza si w grudniu 2009 r. W trzeciej fazie projektu gwnym tematem bada i dziaa z dziedziny edukacji historycznej bdzie zaangaowanie Kocioa we wsparcie kultury niezalenej w latach osiemdziesitych XX w. W roku sprawozdawczym w ramach projektu ukazao si kilka zbiorw dokumentw, m.in. Ruch pielgrzymkowy na Jasn Gr 19451989. Wybr dokumentw (OBEP Katowice, red. Wadysaw P. Wlalak, Andrzej Sznajder), Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 19561970 (red. dr Konrad Biaecki, OBEP Pozna), wreszcie trzeci tom z serii Niezomni (wydawanej przez OBEP Krakw), a powicony dziaaniom aparatu bezpieczestwa wobec wczesnego kardynaa Karola Wojtyy. W tym samym okresie ukazao si take wiele powanych monografii tematu: dr ucji Marek (OBEP Katowice) Kler to nasz wrg. Polityka wadz pastwowych wobec Kocioa katolickiego na terenie wojewdztwa katowickiego w latach 19561970, dr. Jacka Wooszyna (OBEP Lublin) Walczy o dusze modziey. Zmagania Zwizku Modziey Polskiej z Kocioem katolickim na Lubelszczynie 19481957, dr. Bartomieja Noszczaka (OBEP Warszawa) Polityka pastwa wobec Kocioa rzymskokatolickiego w Polsce w okresie internowania prymasa Stefana Wyszyskiego 19531956, ks. dr. hab. Jzefa Mareckiego (OBEP Krakw) Zakony pod presj bezpieki. Aparat bezpieczestwa wobec wsplnot zakonnych na terenie wojewdztwa krakowskiego 19441975, dr Cecylii Kuty (OBEP Krakw), Dziaacze i Pismaki Aparat bezpieczestwa wobec organizacji katolikw wieckich w Krakowie w latach 19571989 i wreszcie dr. Jacka urka (centrala BEP) Ruch ksiy patriotw w wojewdztwie katowickim w latach 19491956 [druk 2008 r., za w obiegu pojawia si od 2009]. Ostatnia z wymienio-

133

nych ksiek zostaa wyrniona w 2009 roku I nagrod KLIO przyznawan przez Porozumienie Wydawcw Ksiki Historycznej. W ramach projektu przygotowywane s obecnie (OBEP Rzeszw i Gdask, a take Delegatura w Bydgoszczy) publikacje: Represje wobec Katolickich Metropolii Lwowskich w latach 19391947 i Aparat bezpieczestwa w walce z Kocioem katolickim w wojewdztwie pomorskim (bydgoskim) w latach 19451956. Wybr dokumentw.

7.1.1.4. Wadze PRL wobec kryzysw spoecznych i opozycji demokratycznej 19561990

Koordynator dr ukasz Kamiski (BEP Centrala). Celem pierwszego etapu, ju w zasadzie zrealizowanego, byo opisanie w skali oglnopolskiej dziaalnoci opozycyjnej w PRL w latach 19761980. W efekcie ukazao si dotychczas: dwa tomy monograficzne (wznowienie ksiki Jana Jzefa Lipskiego o KOR oraz monografia ROPCiO autorstwa dr. Grzegorza Waligry). W ramach tego projektu w latach 20072008 ukazay si te zbiory dokumentw (pod red. dr. ukasza Kamiskiego i dr. Grzegorza Waligry) powicone rozpracowaniu przez SB Studenckich Komitetw Solidarnoci SKS (kryptonim Wasale) i Towarzystwa Kursw Naukowych TKN (kryptonim Pegaz), w roku 2009 ci sami redaktorzy przygotowali do wydania trzeci i jak dotd najwaniejszy tom serii powicony rozpracowaniu Komitetu Obrony Robotnikw i Komitetu Samoobrony Spoecznej KOR (kryptonim Gracze). Do druku przygotowywany jest te podsumowujcy prace w ramach tego etapu tom studiw Opozycja w PRL. 19761980 pod red. dr. ukasza Kamiskiego. Rwnolegle realizowany jest projekt badawczo-dokumentacyjny powicony dziejom NSZZ Solidarno. W ramach tego projektu zostanie przygotowana 5-tomowa synteza dziejw Solidarnoci i opublikowane zostanie ponad 50 tomw jej dokumentw (kady region w dwch tomach zawierajcych dokumenty wasne zwizku i dokumenty wytworzone przez aparat wadzy i represji). Ponadto ukae si (2010 r.) przygotowywana aktualnie do druku monografia Grzegorza Majchrzaka (centrala BEP) powicona rozpracowaniu Solidarnoci przez SB w latach 19801981. Z prac prowadzonych w oddziaach wypada wymieni przygotowywany w OBEP Katowice tom Solidarno lsko-dbrowska 1980 1981. Porozumienia-programy-uchway. Wybr rde (red. dr Jarosaw Neja, dr Tomasz Kurpierz). Odrbny status ma realizowany przez BEP IPN wsplnie ze Stowarzyszeniem Pokolenie projekt Encyklopedia Solidarnoci. Bdzie si na ni skada 5000 biogramw dziaaczy opozycyjnych i zwizkowych z lat 19761989, a take 1500 hase rzeczowych oraz szczegowe kalendarium. Wydawnictwo ukae si w roku 2010 z okazji 30. rocznicy Sierpnia 80. W roku sprawozdawczym zostay te wydane przygotowane w ramach projektu ksiki dr. Tadeusza Ruzikowskiego Stan wojenny w Warszawie i wojewdztwie stoecznym (OBEP Warszawa), dr Magorzaty Jusiskiej-Chomy rodowiska opozycyjne na Lubelszczynie (OBEP Lublin), dr. hab. Marka Wierzbickiego, Modzie w PRL (Delegatura Radom), wreszcie album w opracowaniu dr. Sawomira Cenckiewicza Gdaski Grudzie 70. Rekonstrukcja. Dokumentacja. Walka z pamici. W OBEP w Szczecinie powstay z kolei dwa tomy materiaw odnoszcych si do wydarze w tym miecie w przeomowym roku 1988, Nic tu nie jest nielegalne. Sierpie 88 w dokumentach szczeciskiej Suby Bezpieczestwa (red. Pawe Knap i Artur Kubaj), Zarejestrujcie nam Solidarno. Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie (red. A. Kubaj i dr Maciej Maciejowski), wreszcie opracowanie dr. Pawa Skubisza o mao znanym epizodzie z historii Pomorza Zachodniego Nocna rewolta. Antysowieckie zamieszki w Szczecinie 10 grudnia 1956 r.

134

Rwnolegle realizowane s od 2006 r. projekty badawczo-dokumentacyjne powicone Solidarnoci Walczcej i Niezalenemu Zrzeszeniu Studentw. W roku ubiegym ukazaa si praca dr Doroty Gaaszewskiej-Chilczuk powicona NZS na Politechnice Warszawskiej w latach 19801989. W OBEP Krakw do druku zosta zoony album powicony NZS w latach 19801989. Przygotowywana jest edycja rde dotyczcych krakowskich struktur NZS. Prowadzone s take (OBEP Warszawa) prace nad Midzyzakadowym Robotniczym Komitetem Solidarnoci (MRKS) i prbami odbudowy w latach osiemdziesitych niezalenego PPS. W roku sprawozdawczym OBEP w Szczecinie wznowi klasyczn prac Aleksandra Strokowskiego Lista ofiar. Grudzie 1970 r. w Szczecinie.

7.1.1.5. Aparat bezpieczestwa wobec emigracji i Polonii

Koordynator prof. dr hab. Krzysztof Tarka (Uniwersytet Opolski). Celem nowej fazy projektu uruchomionej w roku 2008 jest przygotowanie obszernego tomu studiw monograficznych powiconych rnym aspektom inwigilacji emigracji i Polonii przez komunistyczny aparat bezpieczestwa. W ramach projektu zostay w 2009 r. przygotowane do druku prace: dr Janusza Wrbla (OBEP d) Na rozdrou historii. Problem repatriacji Polakw z Zachodu (19451949) i dr. Sawomira ukasiewicza (OBEP Lublin) Trzecia Europa. Polska myl federalistyczna w Stanach Zjednoczonych 19401971, a take tom studiw Pary, Londyn, Monachium, Nowy Jork. Powrzeniowa emigracja niepodlegociowa na mapie kultury nie tylko polskiej, (red. Violetta Wejs-Milewska i Ewa Rogalewska, OBEP Biaystok).

7.1.1.6. Aparat bezpieczestwa wobec mniejszoci narodowych

Koordynator dr Jarosaw Syrnyk (OBEP Wrocaw). W ramach realizacji aktualnego etapu projektu w 2009 r. opublikowany zosta obszerny tom studiw powicony polityce wadz PRL wobec mniejszoci narodowych Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw. Studia pod red. dr. Jarosawa Syrnyka.

7.1.1.7. Aparat bezpieczestwa wobec rodowisk twrczych i naukowych

Koordynator dr Sebastian Ligarski (OBEP Szczecin). Celem omawianego projektu badawczego jest przedstawienie miejsca, jakie zajmowa aparat bezpieczestwa w polityce wadz komunistycznych w odniesieniu do trzech kluczowych rodowisk: twrcw kultury, naukowcw i dziennikarzy. Jest on realizowany z wyjtkowo szerokim udziaem historykw spoza IPN, przede wszystkim badaczy z instytutw historycznych Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagielloskiego, a take Instytutu Historii PAN. Koordynatorami poszczeglnych podprojektw s: prof. Andrzej Chojnowski (IH UW), prof. Piotr Franaszek (IH UJ) i prof. Tadeusz Wolsza (IH PAN). W ramach projektu przygotowane zostay i wydane po koniec 2009 r. tomy powicone rozpracowaniu i inwigilacji rodowiska literatw Twrczo obca nam klasowo. Aparat represji wobec rodowiska literackiego 19561990 (red. dr Sebastian Ligarski, prof. Andrzej Chojnowski), a take pierwszy z serii tom rde odnoszcy si do stosunku wadz PRL do rodowisk akademickich Sptana akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach wadz PRL (red. dr Patryk Pleskot, Tadeusz Rutkowski OBEP Warszawa). Trwaj te prace indywidualne nad ksikami powstajcymi w ramach tego projektu, m.in. dotyczcymi historii Uniwersytetu Marii Curie-Skodowskiej w Lublinie. W OBEP Warszawa

135

na ukoczeniu jest praca Konrada Rokickiego Od padziernika do marca. Aparat bezpieczestwa wobec inteligencji twrczej w latach 19561968. Z kolei w OBEP Szczecin opublikowano opracowanie dr. Pawa Szulca Fikcja i rzeczywisto. Wybr audycji z Polskiego Radia Szczecin 19461989.

7.1.1.8. Wojna i okupacja 19391945

Koordynacja komisja ekspertw w skadzie: prof. Tomasz Szarota (przewodniczcy), dr Waldemar Grabowski (sekretarz), dr Andrzej K. Kunert, dr Andrzej Chmielarz. W pracy nad tym projektem szeroko korzysta si z dowiadcze i dorobku badaczy z innych orodkw naukowych, wsppracujcych z IPN. W jego ramach rwnolegle realizowanych jest kilka istotnych tematw badawczych. Rok 2009 ogoszony zosta Rokiem Stefana Korboskiego, ludowca, jednego z czoowych dziaaczy Polskiego Pastwa Podziemnego, a nastpnie mikoajczykowskiego PSL. W ramach obchodw Roku Korboskiego IPN wznowi jego gon ksik W imieniu Rzeczypospolitej (w nowym opracowaniu dr. Waldemara Grabowskiego). Opublikowano take powicony Korboskiemu album zawierajcy cenne materiay ikonograficzne i biograficzne. Koordynatork projektu i autork albumu jest dr Magorzata Ptasiska-Wjcik, ktra przygotowaa te do wydania tom korespondencji midzy Stefanem Korboskim a Jerzym Giedroyciem (redaktorem paryskiej Kultury). W opracowaniu naukowym i redakcyjnym znajduj si jeszcze kolejny tom z serii klasycznych publikacji wybitnego ludowca (W imieniu Kremla), a take ksika tego samego autora powicona stosunkom polsko-ydowskim (oprac. dr Marcin Urynowicz). Ponadto w roku 2009 ukazay si drukiem opracowane w ramach projektu monografie: dr. Grzegorza Bbnika (OBEP Katowice) Mikow w pocztkach II wojny wiatowej, dr. Tomasza Toborka (OBEP d) Edward Pfeiffer Radwan, Teodora Gsiorowskiego (OBEP Krakw) Obwd Przeworsk SZP-ZWZ-AK 19391944/1945. Z kolei w OBEP Wrocaw powsta tom (w opracowaniu dr. Jerzego Kirszaka) zawierajcy wybr pism gen. Kazimierza Sosnkowskiego, opublikowany nastpnie nakadem Biblioteki Narodowej Ossolineum. Wreszcie na amach paryskich Zeszytw Historycznych opublikowane zostao obszerne studium dr. Wadysawa Buhaka powicone misji Jzefa H. Retingera do kraju w 1944 r. Duym zainteresowaniem spoecznym cieszya si przygotowana w ramach tego projektu w latach 20062007 publikacja dr. Bogusawa Kopki z centrali BEP Konzentrationslager Warschau. Historia i nastpstwa. W roku 2009 autor ten pracowa nad wersj niemieck swojej pracy, ktra ukae si drukiem w roku 2010. Z duym oddwikiem spotkaa si take wydana w 2009 r. praca dr Marii Wardzyskiej By rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczestwa w Polsce. Intelligenzaktion. Rwnie w okresie sprawozdawczym OBEP Lublin opublikowa monografi dr. Sebastiana Pitkowskiego Wizienie niemieckie w Radomiu 19391945, OBEP Rzeszw ksik Tomasza Sudoa Poligon Wehrmachtu Poudnie 19401944, a OBEP Szczecin dwie ksiki zwizane z wojennymi dziejami zakadw chemicznych w Policach (autorsk Pawa Knapa Wok akcji Synteza. Dziaalno wywiadowcza Polakw wobec fabryki benzyny syntetycznej w Policach, 19411945 i wspomnieniow Jzefa Jagodziskiego Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof Auenlager Plitz, red. Pawe Knap). Z kolei w OBEP Katowice ukoczono prace nad monografi Niemiecka polityka narodowociowa w powiecie ywieckim 19391945. Aktion Saybusch i jej konsekwencje (autor Mirosaw Sikora) i rozpoczto kwerendy zwizane z planowanym opracowaniem dotyczcym dziaalnoci Sicherheitsdienst (SD) na Grnym lsku w czasie wojny. Badania w ramach tego programu prowadzone byy take w OBEP Gdask, gdzie powsta tom Jesie 1939 r. na Kaszubach i Kociewiu. Etap niemieckiej polityki narodowociowej (pod redakcj dr. hab. Grzegorza Berendta). Z kolei w OBEP Pozna przygotowano do druku wspo-

136

mnienia prof. Stanisawa Wincentego Kasznicy z lat 19391945. Publikacje planowane s na rok 2010. Wsplnym wysikiem centrali BEP i OBEP Lublin powsta album (towarzyszcy wystawie) A wic wojna... Ludno cywilna we wrzeniu 1939 (oprac. Pawe Rokicki, Agnieszka Rudziska, Jacek Sawicki, Agnieszka Jaczyska, Micha Durakiewicz).

7.1.1.9. Sownik biograficzny Konspiracja i opr spoeczny 19441956

Koordynator rotacyjnie, przedstawiciel BEP Warszawa, OBEP w Krakowie i we Wrocawiu. W roku 2009 trway prace nad czwart i pit faz realizacji projektu (czyli odpowiednio nad tomami IV i V Sownika). Aktualn, czwart faz projektu koordynuje Kazimierz Krajewski, tom praktycznie jest zamknity i gotowy do publikacji. Jeeli za chodzi o prace nad tomem pitym, to w poszczeglnych oddziaach i centrali BEP trwaj prace nad kolejnymi biogramami.

7.1.1.10. Sownik dwch okupacji

Koordynator dr Marek Gazowski (wsppraca: dr Andrzej Chmielarz, dr Andrzej Krzysztof Kunert, dr Waldemar Grabowski, Maciej uczkowski). Program jest realizowany od 2007 r. W pierwszym etapie prac zesp (dr Andrzej Krzysztof Kunert, dr Andrzej Chmielarz, dr Waldemar Grabowski, dr Marek Gazowski) opracowa blok biogramw czoowych dziaaczy Polskiego Pastwa Podziemnego. Zostan one opublikowane na specjalnie uruchomionym portalu internetowym, a take w nowym pimie IPN powiconym polskiej walce o wolno w latach 19181956. W roku 2010 roku zostan ukoczone prace nad powstajcym rwnolegle Raportem o stanie bada nad Polskim Pastwem Podziemnym. Raport ten pozwoli na ostateczne okrelenie tzw. siatki hase Sownika dwch okupacji. Po zakoczeniu tych prac ukae si jednolity, wielotomowy sownik encyklopedyczny zawierajcy kilka tysicy pogbionych hase. Jednym z celw projektu jest okrelenie luk w naszej wiedzy o epoce okupacji niemieckiej i sowieckiej. Zgodnie z zaoeniami projektu, bd one nastpnie wypeniane przez powstajce w IPN, a take w innych orodkach naukowych, opracowania monograficzne i pogbione studia poszczeglnych tematw i problemw.

7.1.1.11. Polacy ratujcy ydw, stosunki polsko-ydowskie 19391945

Koordynacja dr Aleksandra Namyso (OBEP Katowice), wsppraca dr hab. Grzegorz Berendt (OBEP Gdask), dr Marcin Urynowicz (centrala BEP). Obecnie prace w ramach projektu prowadzone s w siedmiu oddziaach (Biaystok, Lublin, Rzeszw, Krakw, Katowice, d, Pozna); w dwch zakoczono ju projekt (zamknito kwerend wytypowanych materiaw), tj. w Szczecinie i Wrocawiu. W roku 2009 jego uczestnicy kontynuowali kwerend w zbiorach b. Komisji Badania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu (i jej poprzedniczek) zarchiwizowanych przy OKZpNP lub archiwach IPN. Kontynuowano rwnie kwerend w zasobie b. GKBZpNP. Na rok 2010 przewiduje si: zakoczenie kwerend w zasobach archiww IPN, opublikowanie na stronie internetowej zweryfikowanych biogramw Polakw ratujcych ydw i przygotowanie kolejnego tomu-zbioru tekstw uczestnikw projektu. W 2009 r. ukaza si tom bdcy efektem pierwszego etapu realizacji projektu.: Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej (red. dr Aleksandra Namyso). W jego ramach ukazay si ponadto: praca dr Alek-

137

sandry Namyso (OBEP Katowice) Zanim nadesza zagada. Pooenie ludnoci ydowskiej w Zagbiu Dbrowskim w okresie okupacji niemieckie, dr. Marcina Urynowicza (centrala BEP) Adam Czerniakw prezes getta warszawskiego, dr. Adama Puawskiego (OBEP Lublin) W obliczu Zagady. Rzd RP na Uchodstwie, Delegatura Rzdu RP na Kraj, ZWZ-AK wobec deportacji ydw do obozw zagady (19411942), tom studiw pod redakcj dr Edyty Czop i dr Elbiety Rczy Z dziejw stosunkw polsko-ydowskich w XX w., wreszcie wersja angielska pracy Mateusza Szpytmy powiconej tragedii rodziny Ulmw, ktrej czonkowie przypacili yciem swj udzia w ratowaniu ydw w okresie okupacji niemieckiej w Polsce (The risk of survival). The survival Z innych wydawnictw zwizanych z realizacj tego projektu wypada wymieni krytyczn edycj tzw. raportu Stroopa (ktrego orygina przechowywany jest w archiwum IPN) ydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie ju nie istnieje! (pod red. dr. hab. Andrzeja bikowskiego, wicedyrektora ydowskiego Instytutu Historycznego). Wysikiem IPN w 2009 r. zostaa te wznowiona klasyczna praca pk. Kazimierza Iranka-Osmeckiego Kto ratuje jedno ycie. Wan czci projektu w latach 20062009 by podprojekt Index Polakw zamordowanych i represjonowanych przez hitlerowcw za pomoc ydom, stworzony we wsppracy z Naczeln Dyrekcj Archiww Pastwowych, Pastwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau i Instytutem Yad Vashem. Jego celem jest zbadanie skali nazistowskich represji wobec Polakw udzielajcych pomocy ydom w czasie okupacji, ustalenie ich nazwisk i biogramw. Wykonawc projektu by najpierw Instytut Studiw Strategicznych w Krakowie, a obecnie jest tamtejszy Uniwersytet Papieski Jana Pawa II (d. Papieska Akademia Teologiczna). W zwizku ze zmian zewntrznego wykonawcy projektu prace merytoryczne w penej skali mogy si rozpocz dopiero w drugiej poowie 2009 r. Koncentroway si one na kontynuowaniu kwerend w archiwach polskich i zagranicznych, w polskiej i zagranicznej literaturze przedmiotu oraz wybranych rocznikach polskiej prasy, a take na wprowadzaniu zebranych informacji do komputerowej bazy danych Odrbnym, specyficznym wkadem IPN w realizacj projektu jest dokumentowanie miejsc kani i pochwku polskich ydw, przy czym wykorzystywane s materiay powstae w Gwnej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (i jej poprzedniczkach).

7.1.1.12. Regionalne i ponadregionalne projekty badawcze

Obok wspomnianych wyej projektw centralnych w centrali BEP i Oddziaowych Biurach Edukacji Publicznej realizowane s regionalne i ponadregionalne projekty badawcze. Na przykad w OBEP Warszawa od 2008 r. jest realizowany ponadregionalny projekt powicony represjom skierowanym przeciwko dziaaczom tradycyjnych polskich partii, nurtw i ugrupowa politycznych o orientacji niepodlegociowej (ludowcy, socjalici, narodowcy, chadecy, pisudczycy). Take w 2008 r. zosta uruchomiony projekt Harcerstwo w Polsce i poza granicami kraju 19391990. W jego ramach ukaza si tom pierwszy seryjnego wydawnictwo pod red. dr .hab. Marka Wierzbickiego Studia i materiay z dziejw harcerstwa 19391989. OBEP w Rzeszowie koordynuje rozpoczty w 2006 r. program Osobowy wykaz ofiar konfliktu polsko-ukraiskiego 19391948, w ktrym uczestnicz pracownicy OBEP w Gdasku, Lublinie i Rzeszowie, delegatury IPN w Kielcach oraz historycy z innych orodkw naukowych. Pracownicy BEP i OBEP realizuj take wiele indywidualnych projektw, ktrych celem jest m.in. uzyskanie odpowiednich stopni i tytuw naukowych.

7.1.1.13. Publikacje naukowe pracownikw BEP

Wyniki prowadzonych prac naukowych (a take prac teoretycznych z dziedziny edukacji historycznej) publikowane s w formie opracowa czstkowych (artykuy, studia, edycje r-

138

de), syntez i monografii. Wydawane s one zarwno w pismach naukowych IPN i w formie ksiek publikowanych przez Wydzia Wydawnictw BEP oraz oddziay, jak i w wydawnictwach zewntrznych. Dokadniejsze omwienie poszczeglnych wydawnictw znajduje si w czci niniejszego sprawozdania powiconej dziaalnoci wydawniczej IPN. W 2009 r. pracownicy BEP opublikowali 479 prac o charakterze naukowym, a take 567 artykuw popularnonaukowych.

7.1.1.14. Dotacje celowe dla podmiotw zewntrznych; nadzr merytoryczny nad projektami realizowanymi przez podmioty zewntrzne (take w formie wsppracy)
W roku 2009 wspierano nastpujce projekty naukowe i dokumentacyjne: 1. Index Polakw zamordowanych i represjonowanych przez hitlerowcw za pomoc ydom (omwiony wyej). 2. Straty osobowe i ofiary represji pod okupacj niemieck 19391945. Celem tego projektu jest stworzenie imiennej bazy danych obejmujcej obywateli pastwa polskiego, ktrzy utracili ycie lub zostali poddani wszelkiego rodzaju represjom ze strony okupanta niemieckiego. Dotychczasowe prace, wykonywane na zlecenie i pod nadzorem IPN przez dokumentatorw z Fundacji Orodka KARTA, polegay na scalaniu baz danych dostpnych ju i opracowanych przez inne podmioty (Archiwum Akt Nowych, Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej i Wojskowej Suby Polek, Biblioteka Narodowa, Biblioteka Jagielloska, Centralna Biblioteka Wojskowa, Centralne Archiwum Wojskowe, Centralne Muzeum Jecw Wojennych w ambinowicach, Instytut Hoovera (Stanford University), Instytut Polski i Muzeum im. gen. Wadysawa Sikorskiego w Londynie, Instytut Zachodni, Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum Gross Rosen w Rogonicy, Muzeum Historii Polski, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Wizienia Pawiak, Muzeum Wojska Polskiego, Pastwowe Muzeum na Majdanku, Pastwowe Muzeum Stutthof, PCK, Rada Ochrony Pamici Walk i Mczestwa, Romski Instytut Historyczny, Staa Konferencja Muzew, Archiww i Bibliotek Polskich na Zachodzie, wiatowy Zwizek onierzy AK, Urzd ds. Kombatantw i Osb Represjonowanych, WBBH, Zakad Narodowy im. Ossoliskich, Zakad Systemw Totalitarnych i Dziejw II Wojny wiatowej Instytutu Historii PAN, ydowski Instytut Historyczny). Obecnie baza centralna liczy ok. 1,5 miliona rekordw (nazwisk). Mona j przeglda (np. poszukujc danych odnonie do losw czonkw swojej rodziny w okresie II wojny wiatowej) w Internecie (www.straty.pl). Koordynatorem prac ze strony IPN jest dr Waldemar Grabowski. Prace nadzoruje Komisja Ekspertw oraz Rada Programowa powoana przez IPN i MKiDN. W latach 20092011 przewidziana jest kontynuacja projektu, nowym partnerem wykonawczym jest Fundacja Polsko-Niemieckie Pojednanie. Podsumowaniem pierwszego etapu projektu bya publikacja Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, pod red. prof. Tomasza Szaroty i prof. Wojciecha Materskiego. Ukazaa si ona w roku sprawozdawczym nakadem IPN. 3. Indeks Represjonowanych na Wschodzie. Jest to projekt realizowany od wielu lat przez Fundacj Orodka KARTA we wsppracy przede wszystkim z rosyjskim Stowarzyszeniem Memoria, a take innymi partnerami w krajach batyckich, w Rosji, na Biaorusi i Ukrainie. Decyzj Parlamentu RP projekt ten, o wielkim znaczeniu spoecznym, jest wspierany przez pastwo polskie m.in. w formie dotacji celowej uchwalanej corocznie w budecie IPN. W jego ramach zbierane s i udostpniane (m.in. przez Internet i publikacje ksikowe) dane o obywatelach polskich represjonowanych przez wadze sowieckie w latach 19391959. Aktualny, trzyletni okres realizacji projektu (za lata 20062008) zakoczy si w roku sprawozdawczym przyjciem sprawozdania kocowego Fundacji Orodka KARTA przez komisj ekspertw IPN na czele z dr. Wadysawem Buhakiem. W latach 20092011 projekt bdzie kontynuowany na

139

dotychczasowych zasadach przez Fundacj Orodka KARTA, ktra ponownie wygraa odpowiedni konkurs ogoszony przez IPN. 4. Bibliografia Historii Polskiej. W latach 20072008 IPN zakupi i przystosowa do udostpniania drog elektroniczn (Internet) wiele rocznikw Bibliografii Historii Polskiej (www.bibliografia.ipn.gov.pl). Bibliografia ta powstaje w Pracowni Bibliografii Biecej IH PAN w Krakowie i jest podstawowym narzdziem pracy wszystkich badaczy zajmujcych si histori Polski, a take co nie mniej istotne kluczow pomoc dydaktyczn w ksztaceniu studentw historii i nauk pokrewnych. Dotd bya ona dostpna (praktycznie jedynie w wikszych bibliotekach) w formie drukowanych tomw. W grudniu 2008 r. nastpio publiczne uruchomienie roboczej wersji internetowej wraz z wyszukiwark, co spotkao si z entuzjastyczn reakcj caego rodowiska historycznego. W latach 20092010 planowane jest, po usuniciu zgaszanych przez uytkownikw problemw technicznych wicych si z udostpnianiem w Internecie bazy elektronicznej niedostosowanej pierwotnie do tego celu, uruchomienie ostatecznej wersji programu wraz z postpujc aktualizacj bazy o roczniki Bibliografii Historii Polskiej za lata 19701987 (po ich przepisaniu do postaci elektronicznej) i te aktualnie si ukazujce. Koordynacja dr Wadysaw Buhak, wsppraca dr Wojciech Frazik (OBEP Krakw), dr Krzysztof Persak (BEP Centrala).

7.1.1.15. Konferencje naukowe

Midzynarodowe konferencje, sesje i kongresy naukowe organizowane przez IPN gromadz historykw nalecych do wiatowej czowki badaczy dziejw XX wieku. Przygotowanie tego typu wydarze wymaga wielkiego wysiku organizacyjnego, a take w praktyce poszukiwania rde finansowania innych ni budet IPN. W centrali BEP zajmuje si tym specjalny zesp koordynatorw (Anna Piekarska, dr Krzysztof Persak). Nie mniej istotne s konferencje o wymiarze krajowym organizowane przez koordynatorw odpowiednich projektw badawczych omwionych wyej, a take przez pracownikw poszczeglnych OBEP. Dziki nim popularyzowane s wyniki bada historykw IPN i innych badaczy dziejw najnowszych. Sprzyjaj one take otwartej dyskusji naukowej i wyznaczaniu nowych kierunkw i tematw badawczych. W okresie sprawozdawczym centrala BEP i poszczeglne OBEP zorganizoway 60 konferencji naukowych, popularnonaukowych i edukacyjnych; samodzielnie i we wsppracy z rnymi podmiotami spoecznymi i naukowymi (wykaz w zaczniku).

7.1.1.16. Wsppraca midzynarodowa

W roku 2009 Biuro Edukacji Publicznej kontynuowao wspprac z instytucjami partnerskimi przede wszystkim z Republiki Czeskiej, Niemiec, Danii, Szwecji, Izraela, Sowacji, Bugarii, Rumunii, Litwy, otwy, Estonii, Wgier i USA. Wsppraca ta obejmowaa realizacj wsplnych przedsiwzi badawczych, zagraniczne kwerendy archiwalne, udzia w konferencjach naukowych z prezentacjami osigni badawczych IPN, prezentacj wystaw oraz organizacj spotka naukowcw i edukatorw. Pogbione informacje nt. wsppracy zagranicznej BEP ujte zostay w rozdziale Wsppraca midzynarodowa IPN.

7.1.1.17. Uroczystoci rocznicowe, portale edukacyjne i inne niestandardowe dziaania naukowcw BEP
Nie mniej istotn form pracy naukowcw BEP (poczon z dziaaniem publicznym i prezentacj wynikw bada naukowych) s organizowane przez BEP dziaania publiczne zwizane z kolejnymi znaczcymi rocznicami w historii Polski. W roku sprawozdawczym byy

140

to odpowiednio: opisany wyej rok Stefana Korboskiego, a take rocznice pocztku upadku systemu komunistycznego w Europie rodkowo-Wschodniej (symboliczny czerwiec 1989) i kampanii polskiej z wrzenia 1939 r. Pracownicy naukowi BEP i OBEP we wsppracy z Sekretariatem Prezesa IPN przygotowali i prowadz (stale uzupeniaj o nowe materiay) odpowiednie portale internetowe: www.korbonski.ipn.gov.pl, www.1wrzesnia39.pl/17wrzesnia39.pl, www.rok1989.pl (ten ostatni take w jzyku angielskim). Dziaalno naukowo-edukacyjna BEP w przestrzeni wirtualnej zostaa omwiona szerzej przy opisie dziaalnoci edukacyjnej BEP.

7.1.1.18. Wsppraca ze szkoami wyszymi

IPN wsppracuje z uczelniami na terenie caego kraju. Na prob i z udziaem przedstawicieli kadry uniwersyteckiej odbywaj si pokazy, wykady, warsztaty i prelekcje dla studentw, m.in. ze Szkoy Gwnej Handlowej w Warszawie, Uniwersytetu Kardynaa Stefana Wyszyskiego w Warszawie, Uniwersytetu Szczeciskiego, Uniwersytetu Jagielloskiego, Papieskiego Uniwersytetu Jana Pawa II w Krakowie, Wyszej Szkoy Europejskiej im. J. Tischnera w Krakowie, Akademii witokrzyskiej w Kielcach, Wyszej Szkoy Filozoficzno-Pedagogicznej Ignatianum w Krakowie, Przykarpackiego Narodowego Uniwersytetu w Iwano-Frankowsku (Ukraina) i innych uczelni. Przedsiwzicia te przyjmuj rnorodne formy, zgodne z moliwociami IPN i potrzebami naszych partnerw. Uczestniczymy rwnie w organizowanych przez rodowiska naukowe rnorodnych dziaaniach popularyzujcych nauk. Oddziay IPN wsppracuj ze szkoami wyszymi na swoim terenie. Wsplnie organizowane s wystawy, konferencje naukowe, dyskusje panelowe, seminaria i warsztaty dla nauczycieli, wykady dla studentw, naukowcy bior udzia w pracach komisji konkursw organizowanych przez BEP.

7.1.1.19. Letnia Szkoa Historii Najnowszej

Od 2007 r. Biuro Edukacji Publicznej prowadzi Letni Szko Historii Najnowszej. Trzecia edycja projektu odbya si w dniach 712 wrzenia 2009 r. w Lesznie k. Warszawy. Szkoa przeznaczona jest dla doktorantw i studentw starszych lat, podejmujcych w swoich badaniach problematyk zwizan z najnowszymi dziejami Polski. W programie szkoy znalazy si wykady i warsztaty prowadzone przez wybitnych badaczy historii najnowszej (m.in. prof. dr hab. Antoniego Dudka, prof. dr. hab. Andrzeja Friszke, prof. dr hab. Pawa Machcewicza, dr. hab. Jana aryna, dr ukasza Kamiskiego, dr Wadysawa Buhaka), dyskusje, zajcia seminaryjne oraz warsztaty (m.in. zwizane z wykorzystaniem w pracy badawczej akt aparatu bezpieczestwa). Kady z uczestnikw by take zobowizany do przygotowania i zaprezentowania ok. 20-minutowego referatu na temat wasnych planw badawczych lub aktualnie realizowanych prac. Referaty te zostan opublikowane przez Biuro Edukacji Publicznej. W zajciach uczestniczyo 19 osb reprezentujcych placwki naukowe caego kraju. Kolejna edycja Szkoy Letniej planowana jest na wrzesie 2010 r.

7.2. Dziaalno z zakresu wystawiennictwa i edukacji historycznej

BEP IPN prowadzi sw dziaalno rwnolegle w trzech obszarach: edukacyjnym, naukowym i wydawniczym. Dziaalno edukacyjn prowadzi gwnie Wydzia Edukacji Historycznej (WEH) w centrali BEP, referaty edukacyjne w poszczeglnych OBEP IPN i ich delegatury. Aktywno ta ma na celu gwnie wspieranie ksztacenia historycznego Polakw oraz upowszechnianie w rnych formach wiedzy o najnowszej historii Polski. Wrd oferty WEH znajduj si m.in. lekcje, wykady, warsztaty, wystawy, prezentacje, oferty doskonalenia

141

zawodowego dla nauczycieli itd. W ramach tej aktywnoci w kadym miesicu realizowane jest przynajmniej kilkadziesit (czsto ok. 100) inicjatyw skierowanych do szeroko pojtych rodowisk szkolnych i akademickich. BEP IPN posiada take liczne propozycje skierowane do ogu spoeczestwa.

7.2.1. Dziaania popularyzatorskie i edukacyjne

Wydzia Edukacji Historycznej Biura Edukacji Publicznej IPN prowadzi szeroko rozumian edukacj historyczn. Jego edukatorzy wsppracuj ze szkoami wszystkich typw, nauczycielami, wychowawcami oraz placwkami doskonalenia zawodowego pedagogw. Organizowane i prowadzone s lekcje, wykady, warsztaty, konwersatoria i zajcia terenowe. Prezentowane s wystawy historyczne, a take prowadzone s zwizane z nimi lekcje, konwersatoria, warsztaty i wykady. Pracownicy pionu edukacyjnego przygotowuj centralne i regionalne konkursy historyczne dla uczniw, nauczycieli, studentw, a take dla innych odbiorcw. W WEH BEP IPN przygotowywane s projekty edukacyjne dla uczniw, nauczycieli, studentw oraz innych adresatw. Edukatorzy IPN organizuj i prowadz rnorodne formy doskonalenia zawodowego dla nauczycieli historii, wiedzy o spoeczestwie, wiedzy o kulturze, jzyka polskiego i innych przedmiotw. Zajcia merytoryczne prowadzone s rwnie na zaproszenie innych instytucji edukacyjnych, organizacji pozarzdowych i wadz samorzdowych. cisa wsppraca jest nawizana z polskimi orodkami edukacyjnymi oraz kulturalnymi poza granicami kraju. Praca edukacyjna jest prowadzona we wsppracy z innymi instytucjami zainteresowanymi popularyzacj historii najnowszej, takimi jak radio, telewizja, prasa, samorzdy lokalne, muzea, fundacje, organizacje harcerskie czy stowarzyszenia kombatanckie. Cz dziaalnoci edukatorw BEP i OBEP skierowana jest na prac wrd onierzy. W ramach zaj dla tej grupy odbiorcw organizowane s m.in. wykady, prelekcje, ekspozycje wystaw i inne dziaania popularyzujce wiedz o dziejach najnowszych. Due osignicia w tej dziedzinie maj zwaszcza odziay terenowe IPN. cisa wsppraca ma miejsce z placwkami muzealnymi w Polsce i poza ni. Pracownicy IPN wsppracowali z kilkudziesicioma muzeami w Polsce (m.in. z Muzeum Historii Polski, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum na Majdanku, Muzeum II Wojny wiatowej, Pastwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie, Muzeum Tradycji Niepodlegociowych w odzi), jak i poza jej granicami (m.in. z Instytutem i Muzeum Polskim im. gen. Sikorskiego w Londynie, Muzeum i Archiwum Polonii Wgierskiej.

7.2.1.1. Portale edukacyjne

Szczeglne znaczenie w szeroko pojtych dziaaniach edukacyjnych i popularyzatorskich miay prby dotarcia do maksymalnie szerokiego grona odbiorcw. Temu suya akcja uruchamiania przez IPN kolejnych portali edukacyjnych. Do uruchomionych w latach 20072008 portali: www.13grudnia81.pl; www.marzec1968.pl; www.sierpien1980.pl; www.pilecki.ipn.gov.pl; doszy kolejne: www.popieluszko.pl, www.korbonski.ipn.gov.pl, www.1wrzesnia39.pl/ 17wrzesnia39.pl, www.rok1989.pl (ten ostatni take w jzyku angielskim). Uruchomiono anglojzyczn wersj portalu www.13grudnia81.pl. Wspomniane witryny internetowe od strony merytorycznej byy przygotowane przez pracownikw Biura Edukacji Publicznej. Samodzielnie pracownicy Sekcji Notacji i Filmw WEH przygotowali profil http: //www.youtube.com/user/ipnnotacje, na ktrym prezentowane s najciekawsze fragmenty dokonanych notacji (zob. niej).

142

7.2.1.2. Wsppraca z Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz instytucjami zajmujcymi si ksztaceniem nauczycieli
W 2009 r. Instytut Pamici Narodowej wszed w skad Koalicji na rzecz historii najnowszej w edukacji ciaa powoanego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej w zwizku z inauguracj Roku Historii Najnowszej. Edukatorzy IPN swoje dziaania w znacznym stopniu wczyli w dziaania zwizane z Rokiem Historii Najnowszej. Szczeglnie byo to widoczne w pracy poszczeglnych OBEP IPN. Na bieco propozycje Instytutu byy prezentowane na stronie internetowej. Tam te zamieszczono wiele innych informacji o pracy edukacyjnej IPN, m.in. dotyczcych opublikowanych przez IPN wydawnictw wraz z moliwoci pozyskania ich kopii drog elektroniczn. W ramach realizacji Programu Polonijnego BEP IPN nawizano kontakty z osobami przygotowujcymi w MEN propozycje podstawy programowej dla szk polskich za granic. Podstawa ta bya prezentowana i dyskutowana podczas organizowanych przez IPN spotka dla nauczycieli polskich pracujcych za granic.

7.2.1.3. Wsppraca z nauczycielami i orodkami doskonalenia nauczycieli

W roku 2009 kontynuowana bya szeroka wsppraca z orodkami doskonalenia nauczycieli i orodkami metodycznymi w caym kraju. Jej ramy, wypracowane w cigu ostatnich lat, pozostaj stae i wpisuj si w cykl ksztacenia bdcego wypadkow zmian programowych w polskiej edukacji, rocznic wanych wydarze historycznych a take gonych wydarze kulturalnych (jak np. premiery filmw). Oddzieln grup zainteresowan propozycjami IPN byli nauczyciele zdobywajcy kolejny stopie awansu zawodowego. Gwnymi odbiorcami oferty IPN byli nauczycieli historii, wiedzy o spoeczestwie, jzyka polskiego, religii i innych przedmiotw. W ramach dziaa doskonalenia zawodowego organizowano konferencje, sesje, wykady, warsztaty i kursy, w tym metodyczne, wrd ktrych wane miejsce zajmuj cykle seminaryjno-warsztatowe realizowane jako ponaddwudziestogodzinne kursy doskonalenia podnoszce kwalifikacje zawodowe. W trakcie konferencji metodycznych organizowanych dla nauczycieli przez doradcw metodycznych historii, wiedzy o spoeczestwie i jzyka polskiego regularnie pojawiaj si informacje o propozycjach edukacyjnych IPN, a take promocja dotychczasowych dziaa. Kontynuowano wspprac z instytucjami midzynarodowymi i zagranicznymi zajmujcymi si doskonaleniem nauczycieli, m.in. z polsko-niemieck Fundacj Krzyowa czy Ministerstwem Edukacji, Modziey i Sportu Brandenburgii (RFN). Przygotowywane s ponadto wsplne polskoniemieckie konferencje i warsztaty dla nauczycieli. W padzierniku 2009 r. OBEP IPN w Lublinie wsporganizowa midzynarodow konferencj naukowo- edukacyjn Po dwudziestu latach: Demokratyczne rewolucje w Polsce, Niemczech i Czechosowacji jako wyzwanie dla edukacji. Konferencji towarzyszyy warsztaty tematyczne oraz wyjazd studyjny do Berlina. Ze wzgldu na prowadzone dziaania zwizane z upowszechnieniem wiedzy o Shoah edukatorzy Instytutu wsppracowali z Instytutem Pamici Mczennikw i Bohaterw Holocaustu Yad Vashem.

7.2.1.4. Wsppraca z samorzdami

Szczeglnie wana i bogata jest wsppraca BEP i OBEP IPN z samorzdami wszystkich szczebli. Wsplnie organizujemy konferencje historyczne, cykle wykadw, promujemy zwizki z Ma Ojczyzn m.in. przez przyblianie historii najnowszej. Wyrni w tych dziaaniach mona propozycje skierowane do wszystkich mieszkacw oraz rodowisk szkolnych znajdujcych si w gestii wadz lokalnych. Wspprac realizuj rnorodne instytucje samorzdowe, przyjmuje ona rnorodne formy. Szczeglne wsparcie wadz samorzdowych rnego szczebla otrzymay szkoy realizujce przygotowane przez IPN projekty edukacyjne: Opowiem

143

Ci o wolnej Polsce. Spotkania modziey ze wiadkami historii, Kamienie Pamici. Znajd bohatera Wrzenia, oraz konkursy regionalne. Podczas prezentacji ich wynikw bardzo czsto uczniw wspierali organizacyjnie przedstawiciele wadz lokalnych.

7.2.1.5. Dziaania edukacyjne skierowane do uczniw i nauczycieli

W 2009 r. centrala i oddziay BEP IPN kontynuoway rne formy dziaa edukacyjnych skierowane bezporednio do nauczycieli historii, wiedzy o spoeczestwie i jzyka polskiego oraz uczniw wszystkich poziomw ksztacenia. Wrd propozycji dla nauczycieli znalazy si: konferencje edukacyjne i metodyczne (np. Historia najnowsza w zreformowanej szkole. Rok historii najnowszej w edukacji. Jak uczy o komunizmie obie przygotowane przez OBEP w Warszawie); cykle seminaryjno-warsztatowe (np. propozycje OBEP Katowice: rda audio-video w nauczaniu historii Polski 19391989, Oblicza cenzury PRL, W jaki sposb realizowa now podstaw programow z historii w gimnazjum; OBEP Lublin: Wykorzystanie filmu fabularnego i dokumentalnego w ksztaceniu historycznym, Specyfika zasobu archiwalnego IPN. Praca ze rdem do historii najnowszej na lekcjach historii, Wystawa jako narzdzie edukacyjne, Polskie Pastwo Podziemne jako temat ksztacenia historycznego; OBEP Gdask: Opozycja antykomunistyczna w Trjmiecie w latach 19701989); realizowane we wszystkich oddziaach kursy doskonalenia zawodowego przygotowujce do pracy z pakietami edukacyjnymi wydanymi przez IPN (m.in. Stan wojenny, Prymas Tysiclecia, KL Auschwitz, Zagada ydw polskich w czasie II wojny wiatowej, Polskie Pastwo Podziemne w latach 19391941, Polacy ratujcy ydw w latach II wojny wiatowej, Deportacje Grnolzakw do ZSRS w 1945 roku); warsztaty i lekcje przedmiotowo-metodyczne przygotowujce do prowadzenia lekcji muzealnych na podstawie eksponowanych wystaw i ekspozycji staych (propozycja dotyczy wikszoci eksponowanych wystaw oraz staych ekspozycji edukacyjnych, np. Areszt OBEP Katowice); cykle tematyczne warsztatw przedmiotowo-metodycznych (m.in. Lata 19391989 w obrazach film jako rdo informacji historycznej, PRL w literaturze, ladami Holokaustu i powojennej historii ydw (OBEP Warszawa); zajcia poprzedzajce seans filmu historycznego (tego typu prelekcje w 2009 r. organizowane byy gwnie przed filmami Popieuszko. Wolno jest w nas, Genera Nil, Dzieci Ireny Sendlerowej; do nauczycieli trafiay take materiay edukacyjne przygotowane na potrzeby zaj prowadzonych po obejrzeniu przez modzie filmw); warsztaty przedmiotowo-metodyczne tematyczne (m.in. Wrzesie 1939, Dlaczego naley uczy o Holokaucie? OBEP Katowice; Propaganda Polski Ludowej OBEP d:, A wic wojna OBEP Szczecin; Najnowsza historia Polski w obrazach OBEP Warszawa; Nauczanie o Holokaucie przez sztuk OBEP Krakw); wykady i cykle wykadw prowadzone we wszystkich komrkach edukacyjnych Instytutu; wyjazdy studyjne Auschwitz-Birkenau (OBEP Katowice), Katy (OBEP Krakw); wykady podczas zewntrznych konferencji metodycznych dla nauczycieli; udzia nauczycieli w sesjach naukowych organizowanych przez IPN; konferencje popularnonaukowe organizowane specjalnie z myl o nauczycielach; zajcia powicone wydarzeniem historycznym, ktrych rocznice w sposb szczeglny byy obchodzone w 2009 r. (np. 20. rocznica wyborw czerwcowych, 65. Powstania Warszawskiego, 70. rocznica wybuchu II wojny wiatowej).

144

W kocu sierpnia 2009 r. do wszystkich szk w Polsce trafiy specjalne przesyki, zawierajce ofert edukacyjn IPN, specjaln ofert propozycji o charakterze edukacyjnym przygotowane przez Instytut w ramach obchodw 70. rocznicy wybuchu II wojny wiatowej, zaproszenie do udziau w programie edukacyjnym Opowiem Ci o wolnej Polsce. Dodatkowo szkoy gimnazjalne i ponadgimnazjalne otrzymay pyt z materiaem edukacyjnym Wojna w filmie. Rwnolegle kolportowane byy take wydawnictwa z regionalnymi ofertami oddziaowych biur edukacji publicznej. Rok 2009 by kolejnym okresem realizacji Programu Polonijnego BEP IPN. Jest on skierowany do nauczycieli polonijnych oraz nauczycieli polskich pracujcych poza krajem. W ramach jego realizacji nawizano i utrzymywano szerokie kontakty z pedagogami. W lipcu 2009 r. odbyy si III Polonijne Spotkania z Histori Najnowsz dwutygodniowy, intensywny kurs najnowszej historii Polski i nowoczesnych metod jej nauczania. W kursie wzili udzia nauczyciele z polskich placwek edukacyjnych na Biaorusi, Ukrainie, Wgrzech, w Argentynie, Estonii, Francji, Grecji, Kanadzie, otwie, Niemczech, Rosji, Sowacji, USA i Wielkiej Brytanii. Pracownicy BEP i OBEP IPN docierali take z zajciami poza granice kraju, m.in. do Szwecji, Grecji, na Biaoru i Ukrain. W padzierniku kilkunastu nauczycieli polskich pracujcych poza krajem wzio udzia szkoleniu przygotowujcym do projektu Opowiem Ci o wolnej Polsce. Szkolenia dla nauczycieli przeprowadzono take na Litwie, Wgrzech oraz w Szwecji. Bezporednio do uczniw skierowano m.in. nastpujce propozycje: lekcje, warsztaty i wykady dotyczce najwaniejszych wydarze i zagadnie z historii najnowszej (prowadzone w siedzibach BEP i OBEP, jak rwnie w szkoach); lekcje, warsztaty i wykady dotyczce najwaniejszych wydarze i zagadnie z regionalnej historii najnowszej (prowadzone w siedzibach BEP i OBEP, jak rwnie w szkoach); lekcje, warsztaty i wykady muzealne poczone z ekspozycj wystaw IPN prezentowanych w kilkudziesiciu miejscach w Polsce oraz w rodowiskach polonijnych (prowadzone w siedzibach BEP i OBEP, jak rwnie w szkoach); propozycje udziau uczniw w sesjach naukowych organizowanych przez IPN; propozycje kursw historii najnowszej organizowanych dla uczniw przygotowujcych si do egzaminu maturalnego; specjalny program wycieczek historycznych dla uczniw szk polonijnych odwiedzajcych Warszaw; przegldy filmowe poprzedzone wprowadzajcymi wykadami, a podsumowywane rnymi formami dyskusji; wykady otwarte i cykle wykadw prowadzone przez historykw z BEP (w siedzibach BEP i Oddziaw IPN), a take na zaproszenie domw kultury, muzew, klubw, stowarzysze i innych placwek owiatowych w caym kraju. Spord propozycji edukacyjnych duym zainteresowaniem cieszyy si organizowane przez IPN spotkania ze wiadkami historii (np. cykl wiadkowie historii OBEP w Biaymstoku; Twarz w twarz z histori OBEP w Rzeszowie).

7.2.1.6. Terenowe lekcje historii

Szczegln popularnoci wrd modziey cieszyy si rnego rodzaju imprezy propagujce wiedz na temat najnowszej historii Polski (np. gry miejskie, terenowe lekcje historii, konwersatoria terenowe etc.); m.in. BEP we wrzeniu zorganizowao gr miejsk Szlakiem cywilnej obrony Warszawy; OBEP Katowice: Szlakami miejsc pamici Od zniewolenia do wolnoci 19391989 oraz Szlakiem pamici fortyfikacje obronne na lsku we wrzeniu

145

1939 roku; Delegatura Radom OBEP Lublin: rajd rowerowy ladami historii najnowszej; OBEP Biaystok: ladami obrocw miasta w 70. rocznic bohaterskiej obrony Biaegostoku przed agresj hitlerowsk 15 IX 1939 r. oraz ladami ofiar obawy augustowskiej; OBEP d ladami wojny obronnej 1939 r. nad Wart i Widawk. OBEP Gdask kontynuowa dziaalno Historycznego Klubu Turystycznego Tropami Solidarnoci. Do powyszych propozycji o charakterze oglnym, realizowanych przez poszczeglne komrki Instytutu, naley doliczy zorganizowane dziaania o charakterze oglnopolskim.

7.2.1.7. Lekcje z historii najnowszej

W 2009 r. kontynuowano program Lekcje z historii najnowszej. Przeszkoleni przez edukatorw IPN nauczyciele prowadzili w szkoach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych cykl lekcji dotyczcych najnowszych dziejw Polski (PRL pastwo totalitarne?, Przeladowani i aparat terroru 19441989, Sztuka w subie propagandy, Dzieje pewnego eksperymentu gospodarka PRL), Z flag narodow poprzez najnowsz histori Polski. W ramach obchodw przypadajcych w 2009 r. rocznic wydarze historycznych do powyszego zestawu doczono nowe propozycje: >>W samo poudnie<< wybory 4 czerwca 1989 r., >>A wic wojna<< polski wrzesie 1939 r.. W ramach projektu Lekcje z historii najnowszej w 2009 r. w caym kraju zrealizowano cznie 1374 lekcje. Inn form maj lekcje Co kryj archiwa IPN?, ktre Biuro Edukacji Publicznej IPN oraz Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw IPN zaproponowao w 2009 r. Jest to lekcja archiwalna wykorzystujca wybrane dokumenty z archiwum Instytutu. Zajcia te zostay przygotowane w katowickim oddziale IPN, a w roku szkolnym 2009/2010 rozszerzone na cay kraj. Lekcja skada si dwch czci: w pierwszej uczniowie poznaj zasady dziaania archiwum i proces postpowania ze zgromadzonymi tam dokumentami; druga cz zaj to analiza przykadowych dokumentw.

7.2.1.8. Wydawnictwa edukacyjne

W 2009 r. szeroko dystrybuowane byo wydawnictwo multimedialne Wojna w filmie. To kolejne z serii wydawnictw edukacyjnych przygotowywanych przez pracownikw IPN cieszcych si bardzo du popularnoci. Na pycie znalaz si zbir krtkich fragmentw kilkudziesiciu najlepszych polskich filmw fabularnych, przedstawiajcych najrozmaitsze aspekty II wojny wiatowej. Zaczona do pyty broszura zawiera propozycje metodyczne uatwiajce nauczycielowi omwienie najistotniejszych wydarze z historii lat 19391945. Pyta trafia do wszystkich polskich szk gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. W 2009 r. ukazay si take inne materiay edukacyjne. Pracownicy IPN przygotowali lub wzili udzia w przygotowaniu licznych publikacji, m.in. Multimedialne wydawnictwo edukacyjne xJ. materiay edukacyjne oparte na filmie Popieuszko. Wolno jest w nas (BEP), Genera August Emil Fieldorf >>Nil<< materiay edukacyjne oparte na filmie Genera Nil (OBEP Warszawa). Powstaway take publikacje edukacyjne innego typu, m.in., opracowanie multimedialne Opozycja antykomunistyczna w Trjmiecie w latach 19701989 (OBEP Gdask). W zwizku z wprowadzaniem do szk nowej podstawy programowej przedmiotu historia prowadzone s dziaania zmierzajce do przygotowania szerszej ni dotychczas oferty skierowanej do uczniw szk podstawowych.

146

7.2.1.9. Gry edukacyjne

Now propozycj skierowan do modszych odbiorcw s gry edukacyjne. Taka forma pozwala przyswaja wiedz historyczn przy okazji dobrej zabawy. Jako pierwsze zostay przygotowane gry przypominajce o rocznicy wojny obronnej 1939 r. Awans zosta marszakiem Polski oraz Pami 1939. Gra Pami 1939, oparta na zasadach popularnej gry Memory wprowadza uczniw w tematyk kampanii wrzeniowej 1939 r., operujc archiwalnymi zdjciami. Doczona do gry broszura zawiera komentarz historyczny do poszczeglnych fotografii. Gra Awans zosta marszakiem Polski suy przyblianiu polskich stopni wojskowych z 1939 r. Grajc kartami z naramiennikami od szeregowca do marszaka Polski, gracze poruszaj si po planszy przedstawiajcej szczeble wojskowej hierarchii. Do gry doczone s biogramy i zdjcia uczestnikw kampanii wrzeniowej oraz krtkie opracowanie historyczne na temat polskich stopni wojskowych w okresie dwudziestolecia midzywojennego. Pracownicy WEH wsppracowali take przy przygotowaniu gry Wroniec, nawizujcej do powieci o czasach stanu wojennego Jacka Dukaja pod tym samym tytuem. Gry s wykorzystywane podczas dziaa edukacyjnych (lekcje, warsztaty, imprezy promujce nauk), a take stanowi nagrody w konkursach organizowanych przez IPN.

7.2.1.10. Konkursy historyczne

W marcu 2009 r. zakoczy si organizowany przez WEH oglnopolski konkurs historyczny Na drodze ku wolnoci. Spoeczestwo polskie w latach 80. Dowiadczenia wiadka historii. Uczestnicy konkursu poprzez dotarcie do wiadkw historii oraz pozostawionych przez nich wiadectw (zdj, dokumentw, relacji, pamitnikw, listw itp.) opisywali losy Polakw na tle burzliwej epoki lat osiemdziesitych XX w. Honorowy patronat nad konkursem obj marszaek Sejmu Bronisaw Komorowski, przewodniczcy KK NSZZ Solidarno Janusz niadek i prezes IPN dr hab. Janusz Kurtyka. Rwnolegle w caym kraju trway edycje konkursw regionalnych organizowanych przez OBEP (m.in. OBEP Biaystok: Epoka Prymasa Tysiclecia; Wrzesie 1939, 70. rocznica wybuchu II wojny wiatowej polski wrzesie 1939; OBEP Rzeszw: Wojna w mojej pamici. ycie codzienne w okresie II wojny wiatowej Namaluj histori dziadkw; OBEP Szczecin: Historia nie z podrcznika. Zwykli ludzie w niezwykych czasach).

7.2.1.11. Projekty edukacyjne

W czerwcu 2009 roku zakoczya si druga edycja projektu edukacyjnego pt. Opowiem Ci o wolnej Polsce spotkania uczniw ze wiadkami historii. By on realizowany wsplnie z Centrum Edukacji Obywatelskiej i Muzeum Powstania Warszawskiego. Celem programu byo przyblienie modym ludziom wydarze zwizanych z najnowsz histori Polski, pokazanie, w jaki sposb w cigu 50 lat ksztatowao si spoeczestwo obywatelskie. Realizacja projektu zakoczya si ogromnym sukcesem. Udzia w projekcie zgosio ok. 100 szk (zarwno z kraju, jak i z zagranicy), pene sprawozdania z przebiegu projektu wcznie z utrwalon na nonikach elektronicznych relacj wiadkw historii zoyy szkoy. Wrd nich byy prace powstae na podstawie nieznanych bd uznanych za zaginione rde. Relacje wiadkw historii, tworzce bogaty materia rdowy, zostan opracowane i zarchiwizowane najciekawsze s dostpne na stronie internetowej projektu, a take bd podstaw wydawnictwa, ktre ukae si w 2010 roku. W roku szkolnym 2009/2010 realizowana jest III edycja tego projektu. We wrzeniu 2009 r. zainaugurowano projekt edukacyjny Kamienie Pamici znajd bohatera Wrzenia. Projekt zosta przygotowany w ramach obchodw 70. rocznicy wrzenia

147

1939 roku, aby upamitni bohaterskie czyny onierzy polskich oraz ludnoci cywilnej, walczcych w wojnie obronnej Polski. Projekt ukierunkowany jest na odkrywanie tych ladw z przeszoci, ktre mogy po upywie lat ulec zatarciu w spoecznej wiadomoci. Jego celem jest pokazanie wojny przez pryzmat losw jednostki i wydarze lokalnych. Rezultatem dziaa podjtych przez uczestnikw projektu ma by upamitnienie tych postaci i upowszechnienie wiedzy na ich temat poprzez artykuy, strony internetowe, wystawy czy tablice pamitkowe. Projekt ma charakter otwarty, a wzi w nim udzia mogy osoby indywidualne, uczniowie pod opiek nauczyciela, druyny i zastpy harcerskie, koa naukowe, grupy rekonstrukcyjne lub koa kombatantw.

7.2.1.12. Notacje
Biuro Edukacji Publicznej IPN konsekwentnie realizuje take projekt Notacje filmowe nagrania relacji wiadkw historii. Znajdujce si w BEP (centrali i oddziaach) zarchiwizowane i zdigitalizowane nagrania s wykorzystywane w celach naukowych i edukacyjnych. Najciekawsze materiay s publikowane jako pomoce dydaktyczne dla nauczycieli historii. Ukazuj si one na pytach DVD (m.in. OBEP w Biaymstoku przygotowa specjaln pyt z wyborem notacji; zostaa ona doczona do katalogu wystawy 17 wrzenia 19392009. 70. rocznica sowieckiej agresji na Polsk), historycznych vortalach internetowych IPN oraz na stronach serwisu YouTube. Obecnie w BEP zarwno w centrali, jak i w oddziaach znajduje si ponad 500 relacji wiadkw historii. W pierwszej kolejnoci nagrywane s notacje osb zwizanych z walk o niepodlego w czasie II wojny wiatowej i bezporednio po jej zakoczeniu. W kolejnych latach w coraz wikszym stopniu dokumentowane bd dziaania opozycji antykomunistycznej w PRL i przebieg kryzysw w dziejach Polski powojennej a do jej ostatniej dekady. Projekt Notacje realizuj pracownicy Biura Edukacji Publicznej, a take specjalnie przeszkoleni wolontariusze.

7.2.2. Dziaania wystawiennicze, wsppraca z mediami

7.2.2.1. Wystawy historyczne
W ofercie edukacyjnej IPN znajduje si ponad 200 wystaw popularyzujcych najnowsz histori Polski. Powstaj one na podstawie bogatej, czsto unikalnej dokumentacji fotograficznej i materiaw archiwalnych. Tematyka wystaw koncentruje si w szczeglnoci na zbrodniach popenionych przez okupantw na ziemiach polskich w czasie II wojny wiatowej, dziaalnoci polskiego podziemia niepodlegociowego, protestach spoecznych w PRL, historii Kocioa katolickiego, strukturze i dziaalnoci organw bezpieczestwa PRL, a take na aktywnoci opozycji politycznej. Wiele wystaw zwizanych jest tematycznie z histori Solidarnoci i okresem stanu wojennego. Obok duych wystaw plenerowych oferowane s mniejsze wystawy planszowe do prezentacji wewntrznej, atwe w transporcie i montau. Wystawom towarzysz foldery lub katalogi, niejednokrotnie filmy i publikacje ksikowe. Elementem oferty edukacyjnej s rwnie wykady i lekcje okoowystawowe dla modziey szkolnej prowadzone przez pracownikw IPN. Wystawy maj charakter objazdowy i s eksponowane z duym powodzeniem, zwaszcza w niewielkich miejscowociach na terenie caego kraju, a take poza jego granicami. Peen wykaz wystaw prezentowanych przez Central BEP i OBEP w okresie sprawozdawczym zawiera zacznik do niniejszego sprawozdania. Ekspozycje IPN udostpniane s bezpatnie zainteresowanym placwkom kulturalnym i owiatowym.

148

Ekspozycje poprzedzane s szerok akcj informacyjn, prowadzon w lokalnych mediach i skierowan m.in. do szk, organizacji pozarzdowych, instytucji samorzdowych. Niemal wszdzie wystawy s odbierane jako wane wydarzenia kulturalne i medialne. Czsto powstaj przy wspudziale regionalnych placwek muzealnych, organizacji kombatanckich, samorzdw, szk czy uczelni. Ekspozycje uzupeniaj lekcje muzealne dla modziey prowadzone przez pracownikw IPN (niemal kadej wystawie towarzyszy specjalnie przygotowana karta pracy umoliwiajca prac z ni nauczycielom) oraz formy doskonalenia skierowane do nauczycieli. Na og otwarcia wystaw poczone s z przygotowaniem sesji naukowych, w ktrych obok pracownikw IPN bior udzia przedstawiciele rodowisk naukowych i wiadkowie historii. Wystawy IPN byy prezentowane take poza granicami kraju: na Biaorusi, Litwie, Wgrzech, w Belgii, Francji, Izraelu, Niemczech, USA. W 2009 r. powstao w IPN 51 wystaw. Poowa z nich zostaa powicona dwm najwaniejszym wydarzeniom: rocznicy wyborw czerwcowych (16 ekspozycji), wydarzeniom zwizanym z II wojn wiatow (10 ekspozycji). W zwizku z realizowanym projektem Rok Kultury Niezalenej przygotowano 10 ekspozycji. Rwnolegle przygotowywano wystawy na inne tematy, a take eksponowano wystawy z lat ubiegych. Ich pen list zawiera zacznik nr 4 do niniejszego sprawozdania). Wikszoci wystaw towarzyszyy starannie wydane katalogi, a wystawie: >>A wic wojna!!!<< Ludno cywilna we wrzeniu 39, obszerny album z unikalnymi fotografiami.

7.2.2.2. Wsppraca z mediami i inne dziaania popularyzatorskie

Podobnie jak w latach ubiegych pracownicy WEH BEP IPN oraz referatw edukacyjnych w oddziaach IPN prowadzili szerok wspprac z mediami. Zakres wsppracy obejmowa przede wszystkim tematyk historyczn, rocznicow, biece wydarzenia z pracy IPN (sesje naukowe, konferencje, wystawy itd.). Szczeglnie wane byy kontakty z mediami lokalnymi i regionalnymi. Wikszo OBEP IPN jest zaangaowana w przygotowywanie lokalnych wkadek historycznych do prasy oraz przygotowywanie audycji radiowych i telewizyjnych propagujcych wiedz o najnowszej historii regionalnej. Kontynuowano dotychczasow wspprac midzy IPN a Polskim Radiem S.A. W czerwcu 2009 r. Biuro Edukacji Publicznej po raz smy wzio udzia w przygotowywanym przez Polskie Radio Pikniku Naukowym w Warszawie. Ponadto naley podkreli biec wspprac pracownikw caego pionu edukacyjnego IPN z programami Polskiego Radia, oglnopolskimi stacjami komercyjnymi oraz regionalnymi rozgoniami publicznymi i komercyjnymi. Zakres powyszej wsppracy to gwnie komentarze nt. wanych rocznic historycznych, wydarze z dziedziny najnowszej historii Polski. Spord zrealizowanych inicjatyw mona przywoa chociaby cykl programw lad Pamici nadawany w Polskim Radiu Rzeszw (audycje byy te wydane na pytach). Historycy z IPN byli staymi gomi programw realizowanych przez TVP, TVP Historia oraz TVN Discovery Historia. Przykadem wsppracy z telewizj publiczn na poziomie lokalnym by np. cykl ladami zbrodni/ladami historii nadawany przez TVP Szczecin. Prasa zarwno oglnopolska, jak regionalna niejednokrotnie relacjonowaa tematy, poruszane przez autorw Biuletynu Instytutu Pamici Narodowej. Pracownicy pionu edukacyjnego IPN wsppracowali w 2009 r. z wieloma tytuami oglnopolskimi. Byy to m.in. Tygodnik Solidarno, Go Niedzielny, Gazeta Polska, Newsweek, Tygodnik Powszechny, Niedziela, Wprost, Polityka, Nowe Pastwo, a take oglnopolskie dzienniki Dziennik Gazeta Prawna, Gazeta Wyborcza, Nasz Dziennik, Rzeczpospolita. W zwizku z realizacj Programu Polonijnego BEP IPN informacje o projekcie, a take misji edukacyjnej Instytutu ukazay si w mediach polonijnych, m.in. w TV Polonia, Polskim

149

Radiu dla Zagranicy, Tygodniku Wileszczyzny, Kurierze Polskim (Minnesota), Echu Polesia (Brze), Myli (Toronto), Kurierze Galicyjskim (Stanisaww) oraz wielu polonijnych stronach internetowych. Regularnie ukazyway si wkadki historyczne przygotowywane we wsppracy z rnymi oglnopolskimi tytuami prasowymi: Rzeczpospolit, Naszym Dziennikiem, Gociem Niedzielnym, Polsk The Times, Tygodnikiem Powszechnym, Nowym Pastwem, Niezalen Gazet Polsk oraz licznymi tytuami regionalnymi i lokalnymi. Jedn z form popularyzowania wiedzy o najnowszej historii Polski s rnego rodzaju wydawnictwa o charakterze popularnym, m.in. kalendarze. W kocu 2009 r. przygotowano kilka tego typu wydawnictw: w centrali IPN wydano dwa kalendarze: 10 lat IPN i Absurdy PRL ich koncepcje oraz teksty merytoryczne przygotowano w BEP IPN, w Krakowie OBEP przygotowao kalendarz 30 lat Solidarnoci. Kalendarze opublikoway take OBEP w Katowicach, Szczecinie, Rzeszowie. Publikacje te trafiy do stae wsppracujcych z BEP szk, uczestnikw projektw edukacyjnych oraz innych podmiotw majcych stay kontakt z pionem edukacyjno-naukowym IPN.

7.3. Wydzia Wydawnictw

Wydzia Wydawnictw zajmuje si przygotowaniem do druku wszelkich publikacji ukazujcych si z logo IPN (ksiek, zbiorw dokumentw, relacji, czasopism itd.). Prace te obejmuj kadorazowo redakcj merytoryczno-jzykow, korekt, redakcj techniczn, opracowanie projektu graficznego, skad komputerowy, wreszcie kontrol etapu druku (wykonywanego przez drukarnie wyonione w postpowaniu o udzielenie zamwienia publicznego w trybie procedur przetargowych zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamwie publicznych (tj. Dz. U. z 2007 r., Nr 223, poz. 1655. z pn. zm.). W okresie sprawozdawczym wydano ze rodkw IPN 188 publikacji staraniem Biura Edukacji Publicznej IPN i Oddziaowych Biur Edukacji Publicznej IPN. W poszczeglnych seriach centralnych ukazao si 45 ksiek: w serii Monografie 12 pozycji, w serii Dokumenty 8 pozycji, w serii Konferencje 3 pozycje, w serii Studia i materiay 2 pozycje, w serii Kto ratuje jedno ycie... 2 pozycje, w serii Z archiwum emigracji 2 pozycje, w serii 39/89 1 pozycja, w serii Letnia szkoa historii najnowszej 1 pozycja, w serii Polska i Ukraina w latach trzydziestychczterdziestych XX wieku, nieznane dokumenty z archiww sub specjalnych 1 pozycja, w serii Materiay pomocnicze Instytutu Pamici Narodowej 1 pozycja, w serii Materiay edukacyjne 1 pozycja, poza seriami 11 pozycji. Ponadto ukazay si periodyki: Pami i Sprawiedliwo 1 numer, Biuletynu Instytutu Pamici Narodowej 8 numerw, w tym 4 numery o podwjnej objtoci, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 1 numer, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 1 numer. Szczegowy wykaz publikacji wydanych przez Wydzia Wydawnictw i oddziay IPN znajduje si w zaczniku nr 2 Aneksu.

150

8. Biuro Lustracyjne
W 2009 r. nastpia zmiana struktury organizacyjnej w celu zintensyfikowania prac na wszystkich polach dziaalnoci Biura Lustracyjnego. Podwojeniu ulega liczba decyzji koczcych bieg czynnoci weryfikujcych prawdziwo badanych owiadcze (5473). Do sdu skierowano 79 wnioskw o wszczcie postpowa lustracyjnych oraz 10 stanowisk zoonych w trybie art. 20 ust. 5 ustawy lustracyjnej w tzw. postpowaniach autolustracyjnych. W 5363 sprawach po przeprowadzeniu czynnoci stwierdzono, i brak jest podstaw do kwestionowania prawdziwoci badanych owiadcze lustracyjnych. Opublikowano cznie informacje o 13 134 osobach we wszystkich katalogach w Biuletynie Informacji Publicznej. Pracownicy pionu lustracyjnego znacznie wspomogli realizacj zada naoonych na pion archiwalny w zwizku z realizacj ustawy deubekizacyjnej. W roku sprawozdawczym pion lustracyjny IPN-KZpNP kontynuowa realizacj zada nakrelonych ustaw z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U. z 2007 r., Nr 63, poz. 425 z pn. zm.), zwan dalej ustaw lustracyjn. Przypomnie naley, e biuro zajmuje si realizacj zada ustawowych na piciu gwnych polach: przyjmowanie i rejestracja owiadcze lustracyjnych (art. 52a pkt 1 ustawy o IPN); sygnalizowanie odpowiednim organom o niewywizywaniu si z obowizkw naoonych przez ustaw (art. 52a pkt 4 ustawy o IPN); opracowanie i publikacja katalogw (art. 52a pkt 6, 7 i 8 ustawy o IPN) oraz informacji w Biuletynie Informacji Publicznej IPN (art. 22 i 23 ustawy lustracyjnej); analiza owiadcze lustracyjnych i zbieranie materiaw niezbdnych dla ich prawidowej oceny, a take przygotowywanie i obsuga postpowa lustracyjnych (art. 52a pkt 3 ustawy o IPN); udzia prokuratorw BL w charakterze oskarycieli w postpowaniach lustracyjnych, w tym take tych wszcztych pod rzdami poprzednio obowizujcej ustawy lustracyjnej na wniosek Rzecznika Interesu Publicznego i niezakoczonych przed wejciem w ycie ustawy z 2006 r. (art. 63a ust. 2 ustawy lustracyjnej). W zwizku ze zmian struktury organizacyjnej Biura Lustracyjnego z dniem 15 lipca 2009 r. na podstawie zarzdzenia Prezesa Instytutu Pamici Narodowej nr 9/09 z dnia 15 lipca 2009 r. zmieniajcego zarzdzenie w sprawie Regulaminu Organizacyjnego IPN-KZpNP powstay: Wydzia Ewidencji Owiadcze Lustracyjnych, Sygnalizowania i Publikacji, w skad ktrego weszy dwie sekcje: Sekcja Ewidencji i Sygnalizowania i Sekcja Udostpniania i Publikacji, oraz Wydzia Przygotowywania i Publikowania Katalogw, w skad ktrego weszy: Sekcja Katalogu Funkcjonariuszy, Sekcja Katalogu Osb Rozpracowywanych i Sekcja Katalogu Nomenklatury. Ponadto w strukturze Biura Lustracyjnego funkcjonuje rwnie Wydzia Przygotowania i Nadzoru nad Postpowaniami Lustracyjnymi oraz Wydzia Organizacyjny. Szczegowe zestawienie danych dotyczcych dziaalnoci Biura Lustracyjnego i podlegych mu Oddziaowych Biur Lustracyjnych za rok 2009 wyglda nastpujco.

8.1. Wydzia Ewidencji Owiadcze Lustracyjnych, Sygnalizowania i Publikacji

Wydzia liczy obecnie 22 pracownikw wraz z naczelnikiem i jego zastpc. W Sekcji Ewidencji i Sygnalizowania zatrudnionych jest 16 pracownikw, za w Sekcji Udostpniania i Publikacji 4 pracownikw.

151

Naley zaznaczy, e w terminie od 17 kwietnia 2009 r. do 31 grudnia 2009 r. 4 pracownikw SEiS zostao oddelegowanych do pracy w Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw IPN w zwizku z koniecznoci kadrowego wsparcia zespou realizujcego zadania wynikajce z ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych i ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej. (Dz. U. z 2009 r. Nr 24, poz. 145).

8.1.1. Zadania Sekcji Ewidencji i Sygnalizowania

8.1.1.1. Przyjmowanie owiadcze lustracyjnych oraz informacji o uprzednim zoeniu owiadczenia lustracyjnego nadesanych przez organy wymienione w art. 8 ustawy lustracyjnej
Wstpna ocena poprawnoci druku owiadczenia lustracyjnego oraz sposobu jego wypenienia pod wzgldem formalnym pozwalaa wyselekcjonowa te owiadczenia, ktre naleao zwrci organom je przysyajcym, ze szczegowym wyjanieniem przyczyny zwrotu. Gwne przyczyny zwrotu owiadcze lustracyjnych wynikay z faktu: wypenienia owiadczenia na druku niekonstytucyjnym, tj. na druku uznanym wyrokiem Trybunau Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2007 r. sygn. akt K 2/07 za niezgodny z konstytucj; wypenienia na druku niewaciwym, tj. oznaczonym klauzul cile tajne; zoenia owiadczenia w innej formie ni okrelona we wzorze lub wypenienia i podpisania w zastpstwie przez inn osob; wypenienia owiadczenia w sposb uniemoliwiajcy stwierdzenie, jak wiedz przekazuje osoba je wypeniajca, tj. sprzeczne w treci (wypeniona zostaje jednoczenie cz negatywna i pozytywna czci A owiadczenia, bez podkrelenia waciwego); przekazania do BL owiadczenia bez podpisu osoby je wypeniajcej; przekazania owiadczenia, w ktrym tre dotyczca ewentualnej pracy, suby bd wsppracy bya przekrelona, a nie podkrelona (o czym mwi pouczenie znajdujce si we wzorze owiadczenia). Zwrcono rwnie owiadczenia lustracyjne osb penicych funkcje publiczne, co do ktrych nie zachodzi obowizek zoenia owiadcze lustracyjnych dotyczcych faktu suby, pracy lub wsppracy z organami bezpieczestwa PRL. W celu uniknicia nieuprawnionego rozszerzania katalogu funkcji publicznych podlegajcych lustracji dyrektor Biura Lustracyjnego zwrci si o opini do dyrektora Departamentu Administracji Publicznej MSWiA w sprawie stanowisk, ktre jego zdaniem nie podlegaj lustracji. Wsplne stanowisko MSWiA oraz BL wykluczyo z procedury lustracyjnej funkcj komendanta wojewdzkiego Pastwowej Stray Rybackiej oraz granicznego lekarza weterynarii. Stanowisko to zostao nastpnie przekazane wojewodom. W zwizku z licznymi zapytaniami w sprawie innych stanowisk, tj. pastwowego wojewdzkiego, pastwowego granicznego oraz pastwowego powiatowego inspektora sanitarnego, dyrektora Regionalnego Zarzdu Gospodarki Wodnej, a take powiatowego inspektora nadzoru budowlanego, przekazano rwnie wojewodom opini Biura Lustracyjnego, informujc jednoczenie o tym, e ostatnie z wymienionych stanowisk (powiatowy inspektor nadzoru budowlanego) nie podlega procedurom lustracyjnym.

152

Ponadto dyrektor Biura Lustracyjnego przypomnia wojewodom, i zgodnie z ustaw z dnia 3 padziernika 2008 r. o udostpnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie, udziale spoeczestwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaywania na rodowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227) stanowisko regionalnego dyrektora ochrony rodowiska i jego zastpcy jest organem administracji rzdowej niezespolonej na obszarze wojewdztwa, a co za tym idzie, podlega procedurze lustracyjnej. Dyrektor BL zwrci si pismem do szefa Suby Cywilnej o opini w sprawie sposobu postpowania z owiadczeniami lustracyjnymi zoonymi przez osoby penice funkcje okrelone w art. 4 pkt 25 ustawy lustracyjnej w zwizku z wyeliminowaniem z obrotu prawnego ustawy o pastwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach pastwowych przy jednoczesnym braku odpowiedniej nowelizacji ustawy lustracyjnej. Do dnia 31 grudnia 2009 r. do BL nie wpyna odpowied na ww. pismo. Kolejn kategori owiadcze lustracyjnych przeznaczonych do zwrotu stanowiy druki wypenione przez osoby urodzone po dniu 31 lipca 1972 r., a wic nie objte obowizkiem lustracyjnym wynikajcym z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnieniu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U z 2007 r. Nr 63, poz. 425 z pn. zm.). Zwrcono rwnie adresatom owiadczenia nadesane bezporednio do Biura Lustracyjnego przez osoby prywatne z pouczeniem, i ustawa lustracyjna zawiera wykaz organw zobowizanych do wezwania do zoenia owiadczenia lustracyjnego, a nastpnie jego przekazania do BL. Od wrzenia 2009 r. zaczto na bieco zwraca organom nadsyajcym kolejne owiadczenia lustracyjne osb, ktrych owiadczenia znajduj si w zasobie BL, z pouczeniem, i osoba penica funkcj publiczn, ponownie wezwana do zoenia owiadczenia lustracyjnego, powinna informacj o uprzednim zoeniu owiadczenia lustracyjnego. Zwrcono rwnie organom przysyajcym informacje o uprzednim zoeniu owiadczenia lustracyjnego, ktre dotyczyy faktu zoenia owiadczenia wiosn 2007 r., tj. na druku zakwestionowanym wyrokiem Trybunau Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2007 r. W takich przypadkach osoba podlegajca obowizkowi lustracyjnemu powinna zoy owiadczenie lustracyjne wedug wzoru stanowicego Zacznik Nr 1a do ustawy z dnia 7 wrzenia 2007 r. o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U. z 2007 r. Nr 165, poz.1171). Zwrcono take informacje o uprzednim zoeniu owiadczenia lustracyjnego osb, ktrym wczeniej Biuro Lustracyjne zwrcio za porednictwem uprawnionych organw owiadczenia lustracyjne, gdy byy one zoone z tytuu penienia funkcji niepodlegajcych lustracji. W takich przypadkach poinformowano organy o potrzebie ponownego wezwania tych osb do zoenia owiadczenia lustracyjnego. Reasumujc, do 31 grudnia 2009 r. zwrcono z wyej wymienionych przyczyn 994 owiadczenia lustracyjne oraz 226 informacji o uprzednim zoeniu owiadcze, dotyczcych cznie 1220 osb.
Tabela 1. Zwrot owiadcze lustracyjnych Powd zwrotu SPRZECZNE W TRECI DRUK OWIADCZENIA ZAKWESTIONOWANY WYROKIEM TK DRUK CILE TAJNE INNE (funkcje, wiek, informacje o zoeniu owiadczenia na druku niekonstytucyjnym bd z tytuu penienia
funkcji niepodlegajcej lustracji, owiadczenia prywatne, brak podpisu, zwrot kolejnego owiadczenia)

Liczba 216 296 61 647 1220

SUMA ZWROTW (owiadcze lustracyjnych i informacji o uprzednim zoeniu owiadczenia lustracyjnego)

153

8.1.1. 2. Numerowanie i rejestracja elektroniczna oraz weryfikacja i zatwierdzanie

Wpywajcym do BL owiadczeniom lustracyjnym nadawano kolejne numery. Nastpnie rejestrowano w aplikacji owiadczenie, stanowicej elektroniczny zapis owiadczenia. Aplikacja owiadczenie zawiera pola, w ktrych zapisywane s nastpujce dane z owiadcze lustracyjnych: numer owiadczenia, pozycja art. 4 ustawy lustracyjnej, nazwisko i imi osoby skadajcej owiadczenie, inne nazwiska, imi ojca, numer PESEL, data urodzenia (z moliwoci wyszukiwania wg daty urodzenia), miejsce urodzenia, adres, funkcja publiczna, jednostka organizacyjna BL, ktrej ze wzgldu na miejsce zamieszkania osoba skadajca owiadczenie podlega w procesie przygotowania postpowania lustracyjnego, data wypenienia owiadczenia, tre owiadczenia, sygnatura pisma wszczynajcego spraw przez OBL, nazwisko osoby wprowadzajcej owiadczenie i data wprowadzenia, nazwisko osoby weryfikujcej wprowadzone owiadczenie i data weryfikacji, uwagi. Ponadto zwrcono si do administratora aplikacji o utworzenie nowego pola: sprawa zakoczona, z moliwoci wyboru pomidzy tak, nie lub pole wyczone, co uatwi w przyszym roku monitorowanie spraw w toku realizacji. Ostatnim etapem rejestracji elektronicznej owiadczenia bya jego weryfikacja pod wzgldem poprawnoci wpisu i zatwierdzenie. Zatwierdzenie wpisu oznaczao, i wyznaczeni pracownicy oddziaowych biur lustracyjnych mieli moliwo pobrania danych z aplikacji. Do maja 2009 r. zweryfikowano i zatwierdzono w aplikacji owiadczenia, ktre wpyny w 2008 r. Tak wic od tego momentu rejestracja, weryfikacja oraz zatwierdzanie owiadcze w aplikacji owiadczenie odbyway si na bieco. Wymienione czynnoci wykonywali wszyscy pracownicy sekcji, ktrzy na kadym etapie prac mieli obowizek oceny owiadczenia pod wzgldem formalnym. W 2009 r. do BL wpyno 6586 nowych owiadcze lustracyjnych. W sumie, w zasobie BL znajduje si 147 606 owiadcze lustracyjnych (stan na 31 grudnia 2009 r.). Wrd owiadcze lustracyjnych przechowywanych w zasobie Biura Lustracyjnego znajduje si 1736 owiadcze, w ktrych osoby je wypeniajce owiadczyy, e pracoway, peniy sub bd wsppracoway z organami bezpieczestwa PRL (owiadczenia pozytywne).

8.1.1. 3. Korespondencja dotyczca innych zagadnie ni zwroty owiadcze

SEiS prowadzia korespondencj dotyczc udostpniania treci owiadcze bd ich kserokopii w zwizku z zapytaniami: osb prywatnych, sdw, prokuratur, gminnych i miejskich komisji wyborczych i innych. W kwietniu 2009 r. zaczy wpywa zapytania o tre owiadcze lustracyjnych kandydatw w wyborach do Parlamentu Europejskiego, nadsyane przez okrgowe komisje wyborcze. OKW w Krakowie, odzi oraz Wrocawiu kieroway zapytania za porednictwem oddziaowych biur lustracyjnych. W sumie na zapytania ww. organw udzielono odpowiedzi dotyczcych 499 osb.

8.1.1.4. Kserokopie owiadcze lustracyjnych

Wanym elementem pracy SEiS byo wykonywanie powiadczonych za zgodno kserokopii owiadcze lustracyjnych oraz przekazanie ich za pismem przewodnim do oddziaowych biur lustracyjnych celem podjcia przez nie czynnoci w ramach przygotowania postpowa lustracyjnych. Prowadzony jest rejestr wykonanych kserokopii owiadcze lustracyjnych. W sumie w 2009 r. wykonano i wysano 4690 kserokopii.

154

Tabela 2. Liczba wykonanych kserokopii dla poszczeglnych Oddziaowych Biur Lustracyjnych Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw

OBL

Sztuk 387 493 514 487 471 354 386 251 381 623 343 4690

Suma wykonanych kserokopii

8.1.1. 5. Sygnalizowanie
Biuro Lustracyjne IPN nie posiada kompetencji w zakresie kontrolowania wywizywania si z obowizku zoenia owiadczenia lustracyjnego przez osoby do tego zobligowane na mocy art. 7 ust. 1 ustawy lustracyjnej. Dysponuje jedynie owiadczeniami przekazywanymi przez organy waciwe do ich przyjmowania, wskazane w art. 8 cyt. ustawy. W wietle jej przepisw, to ww. organy wraz z podmiotami uprawnionymi do obsadzania konkretnych funkcji publicznych maj zapewni dopenienie obowizku skadania owiadcze lustracyjnych przez osoby do tego zobowizane (osoba, ktra nie zoya takiego owiadczenia bd zoya je po terminie, nie powinna obj funkcji publicznej, a jeeli ju j peni, powinna zosta jej pozbawiona). Zgodnie z przepisami art. 52a ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 ze zm.), do zada Biura Lustracyjnego naley sygnalizowanie odpowiednim organom o niewywizaniu si organw pozasdowych z obowizkw naoonych przez ustaw, tj. z obowizku odebrania i przesania do Biura Lustracyjnego owiadcze lustracyjnych. W oparciu o stworzony na potrzeby sekcji wykaz organw zobowizanych do nadesania do BL owiadcze lustracyjnych oraz docierajce do BL sygnay na temat niezoenia owiadczenia lustracyjnego przez osob penic funkcj publiczn dyrektor BL zwrci si pismami informujcymi o ich braku do nastpujcych organw: Ministerstwa Spraw Wewntrznych i Administracji, Ministerstwa Zdrowia, Ministerstwa Skarbu Pastwa, Kancelarii Prezesa Rady Ministrw, Pastwowej Komisji Wyborczej, Pastwowych Wyszych Szk Zawodowych w Zamociu, Jarosawiu i Raciborzu, Pastwowej Wyszej Szkoy Informatyki i Przedsibiorczoci, Podhalaskiej Wyszej Szkoy Zawodowej w Nowym Targu, Uniwersytetu Medycznego w odzi, Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdasku, Prezesa Polskiej Akademii Nauk, Starostw Powiatowych w Sanoku, Gorzowie Wlkp., Mrgowie, Strzelcach Krajeskich, Wieliczce, Ciechanowie oraz Lborku, Rady Miasta w Wchocku, Krajowej Izby Radcw Prawnych, Okrgowych Izb Radcw Prawnych, Wojewody Wielkopolskiego, Naczelnej Rady Adwokackiej oraz Okrgowych Rad Adwokackich. W wyniku powyszych dziaa do dnia 31 grudnia 2009 r. wpyno do BL 649 owiadcze lustracyjnych. W czci przypadkw korespondencja trwa.

155

8.1.1. 6. Inne czynnoci wykonywane przez pracownikw SEiS

1. Obsuga bazy PESEL w celu weryfikacji danych personalnych osb skadajcych owiadczenia lustracyjne (4 pracownikw posiada takie uprawnienia). Uzyskanie wydruku z tej bazy jest niezbdne w sytuacji braku na owiadczeniu lustracyjnym numeru PESEL, dokadnego adresu zamieszkania bd wypenienia owiadczenia w sposb nieczytelny. 2. Selekcjonowanie owiadcze lustracyjnych pod ktem art. 22 ustawy lustracyjnej w zwizku z ustawowym obowizkiem publikowania w BIP informacji zawartych w dokumentach organw bezpieczestwa pastwa, a dotyczcych osb penicych wskazane w ustawie funkcje publiczne. Nastpnie informowanie Sekcji Udostpniania i Publikacji o fakcie wpywu owiadcze lustracyjnych tych osb. 3. Biece prowadzenie bazy organw przesyajcych owiadczenia lustracyjne 1 pracownik. 4. Prowadzenie bazy informacji o zoeniu owiadczenia lustracyjnego (w 2009 r. do BL wpyny informacje o uprzednim zoeniu owiadczenia dotyczce 1989 osb) 1 pracownik. 5. Obsuga systemu Kancelaria. W sumie w systemie Kancelaria zarejestrowano 1225 spraw wpywajcych do sekcji i wychodzcych z sekcji. Ponadto pracownicy SEiS wykonywali wszelkie czynnoci kancelaryjne zwizane z ekspedycj poczty, np. rejestracja pism wychodzcych w systemie Kancelaria, kopertowanie, adresowanie korespondencji oraz przekazanie do kancelarii oglnej IPN. 6. W padzierniku 2009 r., zgodnie z instrukcj kancelaryjn, rozpoczto przygotowania do archiwizacji korespondencji, ktra wpyna do SEiS w 2007 r. Dotyczyo to w przewaajcej czci pism, za ktrymi wpyny do BL owiadczenia lustracyjne na drukach niekonstytucyjnych, tj. uznanych wyrokiem Trybunau Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2007 r. sygn. akt K 2/07 za niezgodne z konstytucj. Dyrektor Biura Lustracyjnego w 2008 r. przekaza w depozyt dyrektorowi Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw IPN cao tego typu dokumentacji spakowan w 240 pude. Wobec trudnoci lokalowych moliwe byo jedynie sukcesywne wypoyczanie pude z depozytu celem wyjcia oryginaw pism i zastpienia ich kserokopiami. Zgromadzenie wszystkich pism pozwoli na ich zarejestrowanie w systemie Kancelaria i przystpienie w 2010 r. do ich archiwizacji wraz z zacznikami.

8.1.2. Zadania Sekcji Udostpniania i Publikacji

Do nadrzdnych zada Sekcji Udostpniania i Publikacji naley publikowanie stosownych informacji na temat osb penicych funkcje publiczne, o ktrych mowa w art. 22 ust. 1 ustawy lustracyjnej z dnia 18 padziernika 2006 r. tzw. osb publicznych, a co za tym idzie, przygotowywanie kolejnych publikacji w katalogu i koordynacja prac prowadzonych wesp z oddziaowymi biurami lustracyjnymi IPN. Podzia prac przedstawia si nastpujco: OBL przygotowuj wikszo wpisw do katalogu (nieliczne wpisy dotyczce osb urodzonych po dniu 1 sierpnia 1972 r., ktre nie podlegaj obowizkowi zoenia owiadczenia, ale podlegaj publikacji w BIP, a take informacje na temat posw do Parlamentu Europejskiego, sdziw Trybunau Konstytucyjnego w stanie spoczynku, posw i senatorw do Parlamentu RP utworzono, zweryfikowano i opublikowano w BIP siami Biura Lustracyjnego) i weryfikuj je na poziomie oddziaowym, Sekcja Udostpniania i Publikacji dokonuje ich weryfikacji centralnej bezporednio przed publikacj na stronie internetowej do Biuletynu Informacji Publicznej. W 2009 r. Biuro Lustracyjne IPN we wsppracy z podlegymi oddziaowymi biurami lustracyjnymi przygotowao 5 publikacji katalogu art. 22 (publikacje odbyy si w dniach 6 stycz-

156

nia 2009 r., 26 marca 2009 r., 9 czerwca 2009 r., 16 lipca 2009 r. i 27 padziernika 2009 r.) zawierajcych stosowne informacje na temat osb wczeniej niefigurujcych w BIP. W kolejnych edycjach dominuj wpisy dotyczce czonkw organw jednostek samorzdu terytorialnego wymienione w pkt 20 art. 22 ustawy lustracyjnej z dnia 18 padziernika 2006 r. W uzgodnieniu z Kolegium IPN, ze wzgldu na znaczn liczb osb zaliczajcych si do pkt 20 art. 22 ww. ustawy, ich publikacja dla BIP bya przygotowywana partiami. Prace nad publikacj w BIP rekordw katalogowych dotyczcych tej grupy osb rozpoczto jeszcze w 2008 r., w styczniu 2009 r. opublikowano 512, a w caym 2009 r. cznie 3501 wpisw odnonie do osb wymienionych w art. 22 pkt. 20 ww. ustawy.
Tabela 3. Liczba danych o osobach opublikowanych w katalogu Daty publikacji w BIP Funkcje publiczne Pkt 3 Posowie do Sejmu RP Posowie do Parlamentu Europejskiego Sdziowie Sdu Najwyszego Sdziowie Trybunau Konstytucyjnego Sdziowie NSA Prezes i wiceprezesi NBP Prezesi Wojewdzkich Sdw Administracyjnych Prezesi Sdw Apelacyjnych Prokuratorzy IPN Prokuratorzy Prokuratury Krajowej Sekretarze i Podsekretarze Stanu Marszakowie wojewdztw Wicemarszakowie wojewdztw Czonkowie zarzdw wojewdztw Pkt 20 Prezydenci miast Burmistrzowie Starostowie powiatw Wicestarostowie powiatw Czonkowie zarzdw powiatw Wjtowie gmin Razem 2 2 16 31 33 105 323 513 4 1 422 101 64 167 760 39 150 171 340 143 852 4 06.01.2009 1 26.03.2009 1 3 1 09.06.2009 1 16.07.2009 10 16 1 2 2 5 36 1 5 50 61 322 847 1340 2 5 2 27.10.2009 1 15 2

Pkt 17

Pkt 15

Pkt 12

Pkt 11 Pkt 7 Pkt 6 Pkt 5

W 2009 r. cznie opublikowano 3501 nowych rekordw katalogowych w katalogu art. 22.

157

Wspomnie naley, e 29 kwerend dotyczcych posw do Parlamentu Europejskiego, posw do Sejmu RP i sdziw Trybunau Konstytucyjnego w stanie spoczynku zostao wszcztych bezporednio przez Biuro Lustracyjne IPN. Na podstawie otrzymanych wynikw kwerendy archiwalnej, opublikowano w BIP IPN 28 rekordw katalogowych (1 rekord nie zosta opublikowany ze wzgldu na zgon osoby podlegajcej procedurze publikacji w BIP). Oprcz 5 opisanych wyej publikacji miao miejsce 14 dalszych uzupenie istniejcych wpisw katalogowych. Dziaania polegay przede wszystkim na dopisywaniu poprawek i uzupenie wpisw katalogowych oraz innych modyfikacji wynikajcych ze zmian sprawowanych funkcji publicznych w stosunku do osb, ktrych dane zostay opublikowane ju w katalogu, oraz na dopisywaniu informacji o wydanych przez prokuratorw oddziaowych biur lustracyjnych zarzdze o pozostawieniu spraw bez dalszego biegu wobec braku wtpliwoci co do prawdziwoci badanych owiadcze lustracyjnych i treci orzecze sdowych wydanych w przeprowadzonych postpowaniach lustracyjnych. Najwiksza z tych publikacji miaa miejsce w dniu 28 kwietnia 2009 r. i obja 787 informacji o osobach w katalogu, w stosunku do 771 wpisw dopisano omwione powyej informacje o treci zarzdze prokuratorskich, a w przypadku 16 dalszych wpisw dokonano ich merytorycznych modyfikacji i drobnych poprawek. Podczas wszystkich publikacji katalogu, obejmujcego osoby penice funkcje wymienione w art. 22 w okresie sprawozdawczym, dopisano do rekordw 2544 informacje o zarzdzeniach o pozostawieniu sprawy bez dalszego biegu. Oglnie w Sekcji Udostpniania i Publikacji przeanalizowano ponad 2900 tego typu zarzdze lustracyjnych. W trakcie caego 2009 r. wycofywano rwnie z BIP rekordy osb przestajcych peni funkcje publiczne cznie wycofano z BIP 91 rekordw katalogowych. W 2009 r. kwerendy w zasobie archiwalnym IPN dotyczce osb wymienionych w pkt 20 art. 22 obowizujcej ustawy lustracyjnej byy zarzdzane bezporednio przez oddziaowe biura lustracyjne IPN wg ustalonych procedur. Uzyskany materia archiwalny by i jest wykorzystywany przez prokuratorw OBL w prowadzonych postpowaniach lustracyjnych. W okresie sprawozdawczym BL IPN, posugujc si indywidualnymi wnioskami, zarzdzio w podlegych oddziaowych biurach lustracyjnych wszczcie 31 kwerend lustracyjnych wobec 31 osb i na ich podstawie opracowanie wpisw do katalogu art. 22 (do dnia 31 grudnia 2009 r. opublikowano w BIP 20 rekordw katalogowych opracowanych na podstawie zarzdzonych kwerend). Zarzdzanie kwerend w tym trybie jest efektem napywajcych bezporednio (lub niekiedy za porednictwem Sekretariatu Prezesa IPN) do Biura Lustracyjnego IPN pisemnych informacji od waciwych organw centralnej administracji pastwowej o zmianach w obsadzie stanowisk wymienionych w pkt 120 art. 22. Naley tu jednak zaznaczy, e Biuro Lustracyjne ma niewielki wpyw na terminowo wpywu tych oficjalnych pisemnych informacji. S one niekiedy opnione w stosunku do zaszych zmian personalnych lub nie zawieraj dostatecznych do przeprowadzenia kwerendy danych osobowych. S to powane mankamenty majce znaczenie w kontekcie obowizku opublikowania informacji dotyczcych osb publicznych w terminie 30 dni od dnia objcia funkcji publicznej, jaki nakada na Biuro Lustracyjne art. 23 obowizujcej ustawy lustracyjnej. Majc na uwadze, e otrzymywane informacje mog by opnione, pracownicy Sekcji Udostpniania i Publikacji Biura Lustracyjnego IPN w miar moliwoci monitoruj internetowe serwisy informacyjne i prasowe, wyszukujc ewentualne potwierdzone informacje na temat zmian personalnych i danych osobowych osb penicych funkcje publiczne wymienione w art. 22 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 r. Zdobyte w ten sposb dane personalne s konfrontowane z danymi z owiadczenia lustracyjnego i ewidencji elektronicznej PESEL.Net i na ich podstawie s dokonywane niezbdne uaktualnienia (wycofywanie z BIP rekordw katalogowych dotyczcych osb niepenicych ju funkcji publicznych i zmiany nazw sprawowanych funkcji publicznych) i uzupenienia w katalogu art. 22 (zarzdzanie kwerend i weryfikacja wpisw

158

katalogowych dot. osb po raz pierwszy opracowywanych dla potrzeb publikacji w BIP). Sporadycznie informacje wykorzystywane w procesie aktualizacji katalogu art. 22 s uzyskiwane dziki wpywowi nowych owiadcze lustracyjnych lub informacji o zoeniu owiadczenia lustracyjnego, ktre niestety najczciej wpywaj do Biura Lustracyjnego IPN z pewnym opnieniem. W efekcie informacje o nowych nominacjach i zmianach personalnych s uzyskiwane wczeniej ze rodkw masowego przekazu i korespondencji otrzymywanej od uprawnionych organw, tak jak zostao to opisane powyej. W aplikacji portalowo-katalogowej znajduje si cznie 5622 wpisy katalogowe dotyczce art. 22 (wg stanu na dzie 31 grudnia 2009 r.).
Tabela 4. Liczba rekordw przygotowywanych i wyeksportowanych do BIP Status w aplikacji Wprowadzany Do poprawy przez wprowadzajcego Do weryfikacji (wprowadzany) W trakcie weryfikacji w Oddziale Do poprawy przez weryfikatora Zweryfikowany w oddziale W trakcie weryfikacji w Centrali Zweryfikowany w Centrali Nie publikowa Wycofany z BIP Wyeksportowany do BIP Liczba rekordw katalogowych 151 7 78 17 1 353 115 0 212 0 4688

Ponadto w ramach innych systematycznych czynnoci subowych w Sekcji Udostpniania i Publikacji obsugujcej katalog art. 22 z Biura Lustracyjnego IPN przekazano do poszczeglnych Oddziaowych Biur Lustracyjnych IPN (wg zasady pertynencji zgodnie z miejscem staego zameldowania osb opublikowanych w katalogu art. 22) 49 kompletw uwierzytelnionych za zgodno kserokopii kwerend katalogowych, niezbdnych do przeprowadzenia procedury lustracyjnej w stosunku do osb penicych funkcje publiczne wymienione w ustawie lustracyjnej z dn. 18 padziernika 2006 r. W ramach wsppracy z Oddziaowym Biurem Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie majcej na celu realizacj przez OBUiAD IPN w Warszawie wnioskw o udostpnienie informacji dotyczcych osb penicych funkcje publiczne wymienione w art. 22 obowizujcej ustawy lustracyjnej przekazano do OBUiAD IPN w Warszawie 27 kopii kwerend dotyczcych osb opublikowanych w katalogu art. 22. W trakcie rzeczonych prac dokonano blisko tysica sprawdze w systemie PESEL.Net (uprawnienia do korzystania z tego systemu posiada 4 pracownikw Sekcji Udostpniania i Publikacji) oraz opracowano na uytek subowy kilka podrcznych baz (baza przekazywanych kwerend archiwalnych, baza zarzdze prokuratorskich i baza uwzgldniajca zmiany personalne w obsadzie pkt 20 art. 22) majcych uatwi realizacj czynnoci subowych dotyczcych aktualizacji katalogu osb penicych funkcje publiczne wg art. 22 ust. 1 ustawy lustracyjnej . W roku 2009 r. w zwizku z prowadzonymi pracami sporzdzono analiz 38 jednostek archiwalnych z zasobu IPN.

159

Wspomnie te naley, e w dniach 24 grudnia 2009 r. zorganizowano w Warszawie szkolenie dla pracownikw merytorycznych pionu lustracyjnego. W ramach szkolenia przeprowadzono cykl wykadw powiconych strukturze organizacyjnej oraz pracy i ewidencji operacyjnej wojskowych organw bezpieczestwa PRL. Przy tej okazji omwiono rwnie praktyczne aspekty stosowania ustawy o ochronie informacji niejawnych w biecej dziaalnoci pionu lustracyjnego. W dniu 2 grudnia 2009 r. odbyo si spotkanie robocze zastpcw naczelnikw OBL i kierownictwa pionu Ewidencji Owiadcze Lustracyjnych, Sygnalizowania i Publikacji, na ktrym omwiono przygotowania do realizacji zada ustawowych w zwizku z wyborami prezydenckimi i samorzdowymi w 2010 r.

8.2. Wydzia Przygotowywania i Publikowania Katalogw

8.2.1. Przygotowywanie i publikowanie katalogw w Biuletynie Informacji Publicznej IPN
Biuro Lustracyjne wraz z oddziaami Biura Lustracyjnego, wypeniajc zadania okrelone zapisami w art. 52a pkt 6, 7 i 8, w art. 52aa pkt 3 oraz w art. 52b pkt 1 i 2a ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, w 2009 roku przygotowywao i publikowao katalogi tematyczne funkcjonariuszy organw bezpieczestwa, nomenklatury partyjno-pastwowej PRL i osb rozpracowywanych. W okresie od stycznia do grudnia 2009 r. Biuro Lustracyjne przygotowao cznie 5 publikacji (w styczniu, marcu, czerwcu, lipcu i padzierniku), ktre obejmoway wraz z modyfikacjami 8758 osb (7998 nowych wpisw i 760 modyfikacji) w 3 katalogach tematycznych, oraz 4376 osb (3501 nowych wpisw i 875 modyfikacji) w wykazie osb sprawujcych funkcje publiczne. Opublikowano cznie informacje o 13 134 osobach we wszystkich katalogach. Naley zaznaczy, e cz informacji dot. poszczeglnych osb publikowana bya wicej ni w jednym katalogu. Modyfikacje publikacji zwizane byy z uzupenianiem wpisw o zarzdzenia prokuratorskie, dopisywaniem opublikowanych ju danych osobowych do innych katalogw oraz wprowadzaniem uzupenie i poprawek.
Tabela 5. Liczba danych o osobach opublikowanych w poszczeglnych katalogach W katalogu funkcjonariuszy organw bezpieczestwa W katalogu osb penicych kierownicze stanowiska partyjne i pastwowe PRL W katalogu osb rozpracowywanych przez organy bezpieczestwa pastwa W wykazie osb penicych funkcje publiczne Razem 4 641 3 545 572 4 376 13 134

Naley podkreli, e przygotowywanie wpisw do katalogu osb rozpracowywanych oraz do wykazu osb publicznych wymaga przeprowadzenia w zasobie archiwalnym IPN penej kwerendy, co ma bezporedni wpyw na ogln liczb publikacji. BUiAD IPN na potrzeby BL realizuje okrelon porozumieniem midzy dwoma pionami Instytutu liczb kwerend, ktre obejmuj przede wszystkim dane o osobach podlegajcych lustracji. Katalog nomenklatury opracowywany jest gwnie na podstawie kwerend prowadzonych poza Instytutem (m.in. w Archiwum Akt Nowych i Archiwum Sejmu RP), natomiast wpisy do katalogu funkcjonariuszy przygotowywane s na podstawie zgromadzonych w zasobie archiwalnym IPN akt osobowych. W obu katalogach, z uwagi na obiektywne moliwoci BUiAD, obecnie pomijana jest przy publikacji cz informacji okrelonych w zapisie ustawowym (art.

160

52d ust. 1 pkt 5 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu), dotyczcych zapisw ewidencyjnych, tj. informacji zawartych w dziennikach rejestracyjnych i archiwalnych, kartotekach i dokumentach o podobnym charakterze. W przyszoci katalogi bd uzupeniane o te informacje. W zwizku z realizowaniem przez IPN zada wynikajcych z ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin, 5 pracownikw Biura Lustracyjnego, opracowujcych wpisy do katalogu funkcjonariuszy (Sekcja Katalogu Funkcjonariuszy), zostao oddelegowanych do prac zwizanych z przekazywaniem organowi emerytalnemu informacji o przebiegu suby wskazanych funkcjonariuszy organw bezpieczestwa, co skutkowao zmniejszeniem liczby publikacji w wymienionym katalogu. W 2009 r. Biuro Lustracyjne oraz oddziay BL kontynuoway wysyanie pism z prob o wyraenie zgody na opublikowanie w katalogu osb rozpracowywanych. Zapytano o zgod na publikacj 765 osb, spord tych, ktrzy udzielili odpowiedzi, 400 osb wyrazio zgod, a 23 osoby odpowiedziay negatywnie. Biuro Lustracyjne prowadzi w formie arkusza Excel wykaz osb, do ktrych Instytut zwrci si o wyraenie zgody na publikacj. W katalogu osb rozpracowywanych przez organy bezpieczestwa PRL (art. 52a pkt 7 ustawy o IPN) w pierwszej kolejnoci publikowane s dane osb, ktre otrzymay w Instytucie Pamici Narodowej status pokrzywdzonego na podstawie art. 6 ustawy o IPN (uchylonego 15 marca 2007 r. w wyniku nowelizacji ustawy) lub zoyy do Instytutu wniosek o udostpnienie dokumentw (art. 30 ustawy o IPN), oraz dane osb, wobec ktrych Biuro Lustracyjne prowadzi sprawdzenie lustracyjne. W dalszej kolejnoci bd publikowane dane osb wytypowanych w oparciu o zarchiwizowane i zachowane akta operacyjne i ledcze. Nastpnie bd publikowane dane osb typowane na podstawie zapisw w zachowanej dokumentacji ewidencyjnej. Z uwagi na rwnoczesne wykonywanie przez Biuro Lustracyjne IPN licznych zada narzuconych przez ustawodawc prowadzenie sprawdze i przygotowywanie postpowa lustracyjnych oraz opracowywanie katalogw tematycznych i wykazu osb penicych funkcje publiczne wymienione w ustawi przygotowanie publikacji katalogu osb rozpracowywanych jest procesem zoonym i dugotrwaym. Wpisy do katalogw tematycznych i ww. wykazu przygotowywane s i wstpnie weryfikowane przede wszystkim w oddziaowych biurach lustracyjnych. W 2009 r. oddziaowe biura lustracyjne wprowadziy do aplikacji katalogowo-portalowej ponad 21 tys. danych o osobach. Szczegow prac 11 OBL przedstawia tabela 6. Ponadto wrd dziaa i prac wydziaw przygotowywania i publikowania katalogw oddziaowych biur lustracyjnych wykonywanych w 2009 r. naley wymieni: znaczcy udzia w pracach IPN przy realizowaniu zada wynikajcych z ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym onierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Agencji Wywiadu, Suby Kontrwywiadu Wojskowego, Suby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Stray Granicznej, Biura Ochrony Rzdu, Pastwowej Stray Poarnej i Suby Wiziennej oraz ich rodzin (z oddziaowych biur lustracyjnych w Biaymstoku, odzi, Poznaniu, Wrocawiu, Szczecinie, Lublinie, Gdasku, Katowicach, Krakowie i Rzeszowie delegowano po 2 osoby do weryfikowania danych funkcjonariuszy objtych przedmiotow ustaw (cznie 20 osb), a z Oddziaowego Biura Lustracyjnego w Warszawie delegowano 4 osoby);

161

Tabela 6. Zestawienie liczby wpisw do aplikacji portalowo-katalogowej dokonywanych przez OBL przy przygotowywaniu publikacji katalogowej Warszawa Biaystok Katowice Wrocaw 54 450 504 328 265 593 27 Rzeszw Szczecin Krakw Gdask Pozna razem w OBL

Lublin 0

katalog funkcjonariuszy liczba danych osobowych w trakcie opracowania w OBL liczba danych osobowych zweryfikowanych w OBL i przekazanych do BL razem liczba danych osobowych w trakcie opracowania w OBL liczba danych osobowych zweryfikowanych w OBL i przekazanych do BL razem liczba danych osobowych w trakcie opracowania w OBL liczba danych osobowych zweryfikowanych w OBL i przekazanych do BL razem liczba danych osobowych w trakcie opracowania w OBL liczba danych osobowych zweryfikowanych w OBL i przekazanych do BL razem razem we wszystkich katalogach 569 419 85 0 138 1084 56 179 5 2589

195 764

160 579

684 769

62 62

587 587

d 350

katalogi /OBL

930

199

953

814 819

5384 7973

488 2014

255 1132

katalog osb penicych kierownicze stanowiska partyjne i pastwowe w b. PRL 1187 694 632 40 140 192 461 17 950 360 5001

694

662

263 895

70 110

189 329

190 382

265 726

293

623

103 463

3617 8618

1881 1356

310 1573

katalog rozpracowywanych przez organy bezpieczestwa pastwa b. PRL 111 230 79 119 50 72 57 51 18 25 839

51 162

56 286

29 108

57 176

26 76

11 83

12 69

95 146

82 100

51 76

15 42

485 1324

wykaz osb penicych funkcje publiczne wymienione w art. 22 ustawy z dn. 18.10.2006 r. 5 32 2 75 21 10 23 3 13 5 0 189

245 250

407 439

212 214

342 417

338 359

288 298

331 354

146 149

169 182

287 292

347 347

3112 3301 21216

3057 2660 1986

765 1351 1251 3163

860 2987 1650 1486

opracowywanie schematu struktury organizacyjnej PZPR; rozpoczcie prac nad wykazami skrtw i sowniczka poj do katalogu nomenklatury; analizy materiaw archiwalnych zlecone przez Biuro Lustracyjne i inne Oddziay BL; udzia w projektach badawczych, sesjach naukowych, publikacjach i szkoleniach.

162

8.3. Wydzia Przygotowywania Postpowa Lustracyjnych

8.3.1. Sprawy zainicjowane zgodnie z treci art. 52a pkt 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPN-KZpNP
W okresie sprawozdawczym zarwno praca Biura Lustracyjnego (centrali), jak i oddziaowych biur lustracyjnych skoncentrowaa si na dziaaniach zmierzajcych do podnoszenia efektywnoci prowadzonych postpowa przygotowawczych, co widoczne jest przy zestawieniu danych statystycznych za rok 2009 i 2008. Trzeba jednak nadmieni, e istotny wpyw na tempo prowadzonych prac w tym okresie miaa decyzja dyrektora Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw, zaaprobowana przez prezesa IPN-KZpNP, o znacznym ograniczeniu realizowanych kwerend w okresie od 1 sierpnia do 1 listopada 2009 r. Powysze byo uzasadnione koniecznoci zintensyfikowania prac niezbdnych do zgromadzenia materiau do planowanej na 2010 r. publikacji IPN-KZpNP pod nazw Encyklopedia Solidarnoci. Ograniczenie to dotyczyo zapyta w tzw. kwerendach wstpnych, kiedy to konieczne jest sprawdzenie we wszystkich systemach ewidencyjnych pozostajcych w dyspozycji BUiAD i OBUiAD, czy dana osoba wystpuje w dokumentach przechowywanych w archiwach Instytutu, a jeli tak, to w jakim charakterze bya rejestrowana przez organy bezpieczestwa pastwa b. PRL. Tym samym na ten okrelony czas wstrzymano kierowanie przez kade z 11 oddziaowych biur lustracyjnych raz w miesicu zapyta o przeprowadzenie kwerendy wstpnej w zasobach archiwalnych zarwno BUIAD, jak i OBUIAD wobec 40 osb zamieszkaych na terenie podlegajcym waciwoci miejscowej biura (procedura opisana szczegowo w sprawozdaniu za rok 2008), a kontynuowano jedynie kierowanie zapyta w tzw. kwerendach szczegowych (zapytania o odnalezienie i udostpnienie materiaw o podanych sygnaturach lub w inny sposb uszczegowionych). Dokonujc oceny statystycznej, mona jednak zauway wyrany wzrost zarwno w odniesieniu do iloci wydawanych zarzdze o pozostawieniu spraw bez biegu wobec braku wtpliwoci co do prawdziwoci weryfikowanych owiadcze lustracyjnych, jak i skierowanych wnioskw o wszczcie postpowania lustracyjnego. Z ca pewnoci nie odbyo si to kosztem rzetelnoci dokonywanych sprawdze, o czym moe wiadczy chociaby znaczna liczba przesuchanych wiadkw na og funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa, ale take osb wskazanych przez lustrowanych ktra wyniosa 598 osb w skali kraju. Niewtpliwie o rzetelnoci dokonywanych dziaa wiadczy take znaczna liczba zapadych wyrokw sdw stwierdzajcych, i lustrowana osoba zoya niezgodne z prawd owiadczenie lustracyjne (dane dotyczce zapadych orzecze podano w dalszej czci sprawozdania). Nadmieni naley take, e sytuacja ta zaistniaa przy niezmienionym praktycznie stanie kadrowym prokuratorw oddziaowych biur lustracyjnych. I tak w 2009 r. stan kadrowy prokuratorw przedstawia si nastpujco: w OBL w Biaymstoku 2 prokuratorw prowadzio 564 sprawy (214 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 350 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.; naley zauway, e w biurze tym byo zatrudnionych z pocztkiem roku 2 prokuratorw, jednak na mocy decyzji Ministra Sprawiedliwoci Prokuratora Generalnego z dniem 1 kwietnia 2009 r. 1 prokurator zosta przywrcony na wczeniej zajmowane stanowisko w prokuraturze powszechnej, jednoczenie z dniem 1 lipca 2009 r. powoano na wolny etat nowego prokuratora), tym samym na jednego prokuratora przypadao rednio 282 sprawy; w OBL w Gdasku 2 prokuratorw prowadzio 659 spraw (165 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 494 sprawy zarejestrowane w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), tym samym rednio na prokuratora przypadao 329 spraw;

163

 w OBL w Katowicach 4 prokuratorw prowadzio 572 sprawy (86 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 486 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), tym samym rednio na prokuratora przypadao do prowadzenia 143 sprawy; w OBL w Krakowie 4 prokuratorw prowadzio 1066 spraw (633 sprawy niezakoczone w 2008 r. i 433 sprawy zarejestrowane w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), tym samym rednio na prokuratora przypadao 266 spraw; w OBL Lublinie 1 prokurator prowadzi 629 spraw (221 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 408 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.); w OBL w odzi 1 prokurator prowadzi 665 spraw (328 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 337 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.); nadmieni naley, e w okresie od 1 wrzenia do 1 listopada 2009 r. etat prokuratora nie by obsadzony i w zwizku z tym do pracy w tym oddziale byli delegowani prokuratorzy z innych oddziaw; w OBL w Poznaniu 1 prokurator prowadzi 494 sprawy (93 sprawy niezakoczone w 2008 r. i 401 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), nadmieni naley, e z dniem 24 wrzenia 2009 r. do pracy powrci drugi prokurator tego oddziau po zakoczonym urlopie wychowawczym i z tym dniem nastpi podzia spraw pozostajcych w biegu w tym biurze. w OBL w Rzeszowie 2 prokuratorw prowadzio 404 sprawy (166 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 238 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), tym samym rednio na prokuratora przypaday 202 sprawy. w OBL w Szczecinie 2 prokuratorw prowadzio cznie 431 spraw (58 spraw niezakoczonych w 2008 r. i 373 sprawy zarejestrowane w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), tym samym rednio na prokuratora przypadao 215 spraw. w OBL w Warszawie 3 prokuratorw prowadzio cznie 621 spraw (164 sprawy niezakoczone w roku 2008 r. i 457 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.), tym samym rednio na prokuratora przypadao 207 spraw. w OBL we Wrocawiu 1 prokurator prowadzi 635 spraw (324 sprawy niezakoczone w 2008 r. i 311 spraw zarejestrowanych w okresie od stycznia do grudnia 2009 r.). W okresie od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2009 r. zainicjowano procedur okrelon w Zarzdzeniu Prokuratora Generalnego z dnia 26 padziernika 2007 r. w sprawie zakresu dziaania sekretariatw zajmujcych si obsug czynnoci zwizanych z przygotowywaniem postpowa lustracyjnych w Biurze Lustracyjnym oraz oddziaowych biurach lustracyjnych IPN-KZpNP (Dz. Urzd. MS 2007 r. Nr 9 poz. 42) jako postpowanie przygotowujce postpowanie lustracyjne (odpowiednik postpowania przygotowawczego), majc na celu weryfikacj prawdziwoci owiadcze lustracyjnych w 4288 sprawach, a zakoczono cznie 5473 sprawy (liczba uwzgldnia sprawy niezakoczone w ubiegym roku). W tym wydano 5363 zarzdzenia o pozostawieniu bez biegu wobec braku wtpliwoci co do prawdziwoci zoonych owiadcze lustracyjnych, w 21 sprawach zarzdzono o wykreleniu spraw z repertorium jako zakoczonych w inny sposb (z powodu np. podwjnego wpisu, przekazania do innej, waciwej miejscowo jednostki), skierowano 79 wnioskw o wszczcie postpowania lustracyjnego do sdu. Przedstawiono take 10 stanowisk w tzw. postpowaniach autolustracyjnych (zainicjowanych zoeniem wniosku w trybie art. 20 ust. 5 ustawy z dnia 18 padziernika 2006 r.). Mona w tym miejscu zaznaczy, e takich wnioskw w roku 2009 zostao zoonych 19, jednak nie we wszystkich przypadkach sd wszcz postpowanie lustracyjne, uznajc, e nie zostay spenione przesanki z art. 20 ust. 5 ustawy lustracyjnej z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 1944-1990 oraz treci tych dokumentw (Dz. U. z 2006 r. Nr 218, poz.1592), to

164

jest brak byo przesanki pomwienia tej osoby publicznie o fakt pracy, suby lub wsppracy z organami bezpieczestwa pastwa w tym okresie. Na uwag zasuguje take fakt, i w okresie sprawozdawczym odnotowano 16 orzecze prawomocnych. W 4 sprawach zainicjowanych skierowaniem wniosku o wszczcie postpowania lustracyjnego stwierdzono niezgodno z prawd zoonych i analizowanych przez sd owiadcze lustracyjnych ( J. Leszczak radca prawny; R. Lorens dyrektor liceum; T. Bodak czonek Zarzdu Rady Powiatu, Cz. Chronowski kandydat na posa na Sejm RP). W kolejnych 3 sprawach sd orzek o zgodnoci z prawd zoonych owiadcze lustracyjnych nie podzielajc stanowiska zajmowanego przez prokuratora Biura Lustracyjnego we wnioskach o wszczcie postpowania lustracyjnego (M. Filar pose na Sejm RP, M. Pawlak pose na Sejm RP, R. Choma prezydent Miasta Przemyla). W pozostaych 9 orzeczeniach sd podzieli stanowisko prokuratora Biura Lustracyjnego zoone w trybie art. 20 ust. 5a ustawy lustracyjnej po przeprowadzeniu czynnoci weryfikujcych prawdziwo zoonych owiadcze lustracyjnych i orzek o zgodnoci z prawd tych owiadcze. Wspomnie naley take, e w kolejnych 8 sprawach sdy okrgowe orzeky o niezgodnoci z prawd zoonych owiadcze lustracyjnych; w 6 z tych spraw orzeczenia zostay zaskarone przez lustrowanego do sdu odwoawczego, w pozostaych zapowiedziano apelacj lustrowanego i trwa oczekiwanie na przesanie pisemnego uzasadnienia orzeczenia (orzeczenia nieprawomocne). Szczegowe zestawienie liczby spraw zainicjowanych i zakoczonych z wyszczeglnieniem sposobu zakoczenia przez poszczeglne oddziay przedstawia ponisze zestawienie.
Tabela 7. Informacje o wpywie i zaatwieniu spraw za 2009 r. Pozostao z poprzedniego okresu Sposb zakoczenia Zakoczono ogem Zaatwiono w inny sposb Skierowanie wniosku o wszczcie postpowania lustracyjnego /stanowisko w postpowaniu autolustracyjncym Zarzdzenie o pozostawieniu sprawy bez biegu Wpyw do Ppl Postpowanie przed sdem I instancji Orzeczenie stwierdzajce o zgodnoci z prawd owiadczenia lustracyjnego 10 1 3 0 2 1 0 2 1 3 2 1 16 Orzeczenie stwierdzajce niezgodnoci z prawd owiadczenia lustracyjnego 11 2 2 0 2 1 0 0 4 2 0 2 15 Odmowa wszczcia 9 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 2

1 Biaystok Gdask Katowice Krakw Lublin d Pozna Rzeszw Szczecin Warszawa Wrocaw RAZEM

3 350 494 486 433 408 337 401 238 373 457 311 4288

4 414 498 408 810 553 513 419 301 401 544 612 5473

5 7 6 5 14 2 4 4 9 15 11 12 89*

6 400 489 401 796 549 506 414 292 386 532 598 5363

7 7 3 2 0 2 3 1 0 0 1 2 21

* W liczbie tej jest 79 wnioskw i 10 stanowisk w tzw. postpowaniach autolustracyjnych.

165

Wszczte 8 4 4 1 4 1 6 0 4 6 4 13 47

OBL

8.3.2. Sprawy przejte po byym urzdzie Rzecznika Interesu Publicznego

W roku sprawozdawczym kontynuowano take postpowania przejte po byym urzdzie Rzecznika Interesu Publicznego. Wskaza zatem naley, e w roku sprawozdawczym nadal zawieszony byo bieg 6 spraw zalegajcych w sdach okrgowych w odzi, Gdasku i Warszawie. Sd Okrgowy w Warszawie XVIII Wydzia Karny postanowieniem z dnia 8 czerwca 2009 r. sygn. XVIII K 30/08 umorzy postpowanie lustracyjne w sprawie Wodzimierza Tomyna na podstawie art. 171 pkt 5 kpk. wobec mierci lustrowanego. Orzeczeniem z dnia 9 padziernika 2009 r. sygn. XVIII K 285/07 Sd Okrgowy w Warszawie XVIII Wydzia Krany uzna, e lustrowany Wit M. zoy zgodne z prawd owiadczenie lustracyjne. Orzeczenie powysze jest nieprawomocne wobec zoenia w dniu 16 listopada 2009 r. apelacji prokuratora do Sdu Apelacyjnego w Warszawie. Orzeczeniem z dnia 2 marca 2009 r. sygn. XVIII K 301/07 Sd Okrgowy w Warszawie Wydzia XVIII Karny orzek, i lustrowana Danuta Dbrowska zoya niezgodne z prawd owiadczenie lustracyjne. Od orzeczenia tego odwoaa si lustrowana. Sd Apelacyjny w Warszawie Wydzia II Karny orzeczeniem z dnia 9 padziernika 2009 r. sygn. II AKa 197/09/L, dziaajc na podstawie art. 440 kpk, zmieni zaskarone orzeczenie, stwierdzajc, e lustrowana zoya zgodne z prawd owiadczenie lustracyjne. Orzeczenie to jest prawomocne. W dniu 19 stycznia 2010 r. dyrektor Biura Lustracyjnego, dziaajc na zasadzie art. 21b ust. 6 ustawy lustracyjnej z dnia 18 padziernika 2006 r., wystpi do Prokuratora Generalnego RP z wnioskiem o zoenie kasacji do Sdu Najwyszego w sprawie dotyczcej Danuty Dbrowskiej. Orzeczeniem z dnia 5 czerwca 2009 r. sygn. III K 298/08 Sd Okrgowy we Wrocawiu Wydzia III Karny orzek, i Ignacy Bochenek zoy zgodne z prawd owiadczenie lustracyjne. Po zoeniu apelacji przez prokuratora OBL we Wrocawiu Sd Apelacyjny we Wrocawiu Wydzia II Karny orzeczeniem z dnia 1 padziernika 2009 r. sygn. II AKa 253/09 utrzyma w mocy zaskarone orzeczenie. Wyrok ten jest prawomocny. Orzeczeniem z dnia 8 padziernika 2008 r. sygn. XXI K 226/07 Sd Okrgowy w Katowicach uzna, e Monika T.-S. zoya niezgodne z prawd owiadczenie lustracyjne. Od decyzji tej odwoanie zoyli zarwno lustrowana, jak i prokurator OBL w Katowicach z uwagi na bdy proceduralne zapadej decyzji. Orzeczeniem z dnia 5 lutego 2009 r. sygn. II AKa 417/08 Sd Apelacyjny w Katowicach II Wydzia Karny uchyli zaskaron decyzj, przychylajc si do skargi prokuratora, i przekaza spraw do ponownego rozpoznania. Podnie te naley, i prokuratorzy Biura Lustracyjnego (centrali) take podejmowali dziaania w sprawach przejtych po RIP. I tak w okresie sprawozdawczym sporzdzono i skierowano do Sdu Najwyszego 4 stanowiska w przedmiocie wnioskw o wznowienie postpowania zakoczonego prawomocnym wyrokiem sdu. Z udziaem prokuratorw Biura Lustracyjnego rozpoznano 3 kasacje osb lustrowanych. W jednym przypadku Sd Najwyszy oddali kasacj jako oczywicie bezzasadn, w kolejnej sprawie uchyli prawomocny wyrok Sdu Apelacyjnego i zwrci spraw temu sdowi celem uzupenienia postpowania, w kolejnej sprawie uchyli prawomocne orzeczenie Sdu Apelacyjnego stwierdzajce, e lustrowany zoy niezgodne z prawd owiadczenie lustracyjne, i orzek, e owiadczenie to odpowiadao prawdzie. Zauway te naley, e Biuro Lustracyjne objo nadzorem subowym zarwno pozostajce w biegu sprawy przejte po RIP, jak i sprawy inicjowane przez prokuratorw na podstawie przepisw nowej ustawy lustracyjnej. W roku 2009 wszystkich spraw objtych nadzorem byo 19.

166

9. Budet
Budet Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zosta okrelony ustaw budetow na rok 2009 w nastpujcych wielkociach:
Tabela 1. Dochody i wydatki IPN KZpNP wg ustawy budetowej na 2009 r. w tys. z Dochody budetowe Wydatki budetowe z tego: Dotacje wiadczenia na rzecz osb fizycznych Wydatki biece Wydatki majtkowe 1115 3070 195 090 10 000 573 209 275

9.1. Wykonanie dochodw budetowych

Wykonanie planu dochodw przedstawiono w poniszej tabeli.
Tabela 2. Wykonanie dochodw IPN KZpNP w 2009 r. w tys. z Lp. Dzia 751 - ogem 1 2 3 4 5 6 7 8 Grzywny i inne kary pienine od osb prawnych i innych jednostek organizacyjnych Wpywy ze spat oprocentowanych poyczek udzielonych sdziom i prokuratorom na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych Wpywy z usug Wpywy ze sprzeday skadnikw majtkowych Pozostae odsetki Wpywy z rnych dochodw Rnice kursowe Wpywy do budetu czci zysku Gospodarstwa Pomocniczego 0580 0700 0830 0870 0920 0970 1510 2380 Wyszczeglnienie Ustawa budetowa na 2009 r. 573,0 0 386,0 7,0 11,0 72,0 80,0 0 17,0 Wykonanie w roku 2009 783,6 0,8 347,6 13,2 3,2 71,2 346,0 1,6 0

W ustawie budetowej na 2009 r. prognozowano osignicie dochodw w wysokoci 573,0 tys. z. Zrealizowane dochody byy wysze o 210,6 tys. z w stosunku do ustawy budetowej na 2009 r. i wyniosy 783,6 tys. z, co stanowi 136,8% prognozowanych dochodw. Zrealizowane dochody wyszczeglnione: w 0580 na kwot 0,8 tys. z dotyczyy grzywien i innych kar pieninych od osb prawnych i innych jednostek organizacyjnych; w 0700 na kwot 347,6 tys. z to wpywy ze spat poyczek udzielonych na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych prokuratorw; w 0830 na kwot 13,2 tys. z to wpywy z tytuu usug (wykonania kserokopii materiaw archiwalnych, wynajmu pokoju gocinnego); w 0870 na kwot 3,2 tys. z dotyczyy wpyww ze sprzeday skadnikw majtkowych (broni w zwizku z redukcj WSO, komputerw); w 0920 na kwot 71,2 tys. z dotyczyy wpat odsetek od udzielonych poyczek na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych prokuratorw;

167

 w 0970 na kwot 346,0 tys. z dotyczyy wpat z rnych tytuw (gwnie korekty skadek ZUS i obnienia skadek z tytuu ich terminowej realizacji, tzw. wynagrodzenie patnika, z tytuu faktur korygujcych niemoliwych do przewidzenia w okresie tworzenia budetu, sprzeday publikacji wydawanych przez Instytut, wpat dokonanych przez pracownikw za zagubione karty magnetyczne i identyfikatory, zwrotu kaucji z tytuu umowy najmu); w 1510 na kwot 1,6 tys. z dotyczyy wpyww z tytuu rnic kursowych.

9.2. Wykonanie wydatkw budetowych

Realizacja wydatkw Instytutu Pamici Narodowej w ramach poszczeglnych dziaw klasyfikacji budetowej wygldaa nastpujco: Dzia 751 Urzdy naczelnych organw wadzy pastwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sdownictwa, w tym: Rozdzia 75101 Urzdy naczelnych organw wadzy pastwowej, kontroli i ochrony prawa; Rozdzia 75112 Jednostki podlege Instytutowi Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; Dzia 753 Obowizkowe ubezpieczenia spoeczne, w tym: Rozdzia 75302 Uposaenia prokuratorw w stanie spoczynku oraz uposaenia rodzinne. Wielkoci w obu rozdziaach dziau 751 odzwierciedlaj poziom wydatkw poniesionych na biec dziaalno Instytutu zwizan z zatrudnieniem, kosztami utrzymania oraz realizacj zada okrelonych ustaw o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wydatki w dziale 753 dotycz wypaty uposae dla prokuratorw w stanie spoczynku. Uposaenia te s wypacane prokuratorom, dla ktrym Instytut by ostatnim miejscem zatrudnienia. W zwizku z uchwaleniem ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy o ustroju sdw powszechnych oraz niektrych innych ustaw, ktrej przepisy maj zastosowanie od dnia 1 stycznia 2009 r., a ktra zmienia sposb naliczania uposae prokuratorw, w tym take prokuratorw w stanie spoczynku, jak rwnie w zwizku z nieprzyjciem przez Sejm RP autopoprawki do budetu Instytutu na 2009 r. dotyczcej zwikszenia budetu Instytutu w celu pokrycia skutkw finansowych ww. ustawy, Prezes Instytutu podj decyzj o ograniczeniu zatrudnienia prokuratorw. Ponadto w trakcie roku budetowego 2009, na podstawie decyzji prezesa IPN, dokonano zmiany planu finansowego i przesunicia rodkw budetowych z rozdziau 75101 do rozdziau 75112 w celu realizacji zaplanowanych zada merytorycznych przez Oddziaowe Biura Edukacji Publicznej. Dziaania te dotyczyy w szczeglnoci obchodw 70. rocznicy wybuchu II wojny wiatowej, Roku Kultury Niezalenej oraz wydania zaplanowanych publikacji ksikowych. Przesuniecie rodkw zostao podyktowane znacznym ograniczeniem przez Parlament RP budetu Instytutu na 2009 r. w stosunku do zoonego projektu. Pozostae rodki na realizacj zada merytorycznych zostay wygospodarowane przez ograniczenie zatrudnienia w Instytucie w kolejnych kwartaach roku (m. in. redukcja WSO) oraz poprzez zmian przeznaczenia wydatkw. Struktur wykonania wydatkw budetowych w czci 13 Instytut Pamici Narodowej Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, dziale 751 i dziale 753 wg grup ekonomicznych okrelonych w ustawie budetowej przedstawiono w poniszej tabeli:

168

Tabela 3. Wykonanie planu wydatkw IPN - KZpNP w 2009 r. w tys. z Rok 2008 Wyszczeglnienie Wykonanie 2 205 669,1 1215,0 2213,5 183 979,3 18 261,3 Rok 2009 Ustawa Budet budetowa* po zmianach 3 209 275,0 1115,0 3070,0 195 090,0 10 000,0 4 209 275,0 900,0 2989,2 195 385,8 10 000,0 Wykonanie 5 209 032,2 5:4 % 6 7 74,1 99,9 101,6 5:2

1 Cz 13 - ogem Dotacje wiadczenia na rzecz osb fizycznych Wydatki biece Wydatki majtkowe

900,0 100,0 2985,3 195 149,6

99,9 134,9 99,9 106,1 54,7

9997,3 100,0

z kwoty ogem sfinansowane zostay wydatki w: Dzia 751 Urzdy naczelnych organw wadzy pastwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sdownictwa Dotacje wiadczenia na rzecz osb fizycznych Wydatki biece Wydatki majtkowe w tym: Rozdzia 75101 Urzdy naczelnych organw wadzy pastwowej, kontroli i ochrony prawa Dotacje wiadczenia na rzecz osb fizycznych Wydatki biece Wydatki majtkowe Rozdzia 75112 Jednostki podlege Instytutowi Pamici Narodowej wiadczenia na rzecz osb fizycznych Wydatki biece Wydatki majtkowe Dzia 753 Obowizkowe ubezpieczenia spoeczne w tym: Rozdzia 75302 Uposaenia prokuratorw w stanie spoczynku oraz uposaenia rodzinne 986,9 1460,0 1460,0 1459,2 99,9 147,9 86 777,8 1215,0 734,8 71 852,2 12 975,8 117 904,4 491,8 112 127,1 5285,5 986,9 1460,0 92 446,0 1115,0 958,0 80 373,0 10 000,0 115 369,0 652,0 114 717,0 88 379,4 900,0 876,1 76 783,0 9820,3 119 435,6 653,1 118 602,8 179,7 1460,0 88 227,5 99,8 101,7 74,1 119,0 204 682,2 1215,0 1226,6 183 979,3 18 261,3** 207 815,0 1115,0 1610,0 195 090,0 10 000,0 207 815,0 900,0 1529,2 195 385,8 10 000,0 207 573,0 99,9 101,4 74,1

900,0 100,0 1526,1 195 149,6

99,8 124,4 99,9 106,1 54,7

9997,3 100,0

900,0 100,0 874,7 76 633,9 99,8

99,8 106,7 75,7

9818,9 100,0 119 345,5 651,4 118 515,7 178,4 1459,2

99,9 101,2 99,8 132,5 99,9 105,7 99,3 3,4

99,9 147,9

* Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r. o zmianie ustawy budetowej za rok 2009 (Dz. U. Nr 128, poz. 1057). ** W wykonaniu nie uwzgldniono wydatkw, ktre nie wygasy z upywem 2008 r. i przeszy do realizacji w 2009 r.

Plan wydatkw budetowych po zmianach na rok 2009 wynosi 209 275 tys. z, z czego zrealizowane wydatki wyniosy 209 032,2 tys. z, co stanowi 99,9 % planu.

169

Ponadto Instytut realizowa w 2009 r. wydatki, ktre nie wygasy z kocem 2008 r. Zostay one ujte w rozporzdzeniu Rady Ministrw z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie wydatkw budetu pastwa, ktre w 2008 r. niewygasaj z upywem roku budetowego (Dz. U. z 2008 r. Nr 224, poz. 1478). Wydatki nie wygasajce dotyczyy zada realizowanych przez Instytut w ramach wydatkw majtkowych, a mianowicie: dokumentacji projektowej budowy Centrum Digitalizacji IPN-KZpNP w Warszawie przy ul. Kobuckiej 21; dokumentacji projektowej przebudowy i rozbudowy dzkiego oddziau IPN-KZpNP w odzi przy ul. E. Orzeszkowej 31/35; dostawy i instalacji zintegrowanego systemu wspierajcego prac centrali, oddziaw i Gospodarstwa Pomocniczego Instytutu.

Wykonanie wydatkw w poszczeglnych dziaach wedug klasyfikacji budetowej

Dzia 751 Urzdy naczelnych organw wadzy pastwowej, kontroli i ochrony prawa oraz sdownictwa Wydatki Instytutu w 2009 r. zrealizowane w ramach dziau 751 wyniosy 207 573,0 tys. z, co stanowi 99,9 proc. budetu po zmianach na 2009 r. oraz 101,4 proc. w stosunku do wykonania wydatkw w 2008 r. Struktura wydatkw w poszczeglnych grupach ekonomicznych przedstawia si nastpujco:

9.2.1. Dotacje
w tys. z 2810 dotacja celowa z budetu na finansowanie lub dofinansowanie zada zleconych do realizacji fundacjom 2820 dotacja celowa z budetu na finansowanie lub dofinansowanie zada zleconych do realizacji stowarzyszeniom 2830 dotacja celowa z budetu na finansowanie lub dofinansowanie zada zleconych do realizacji pozostaym jednostkom niezaliczanym do sektora finansw publicznych

400,0 400,0 100,0

Dotacje celowe zostay przeznaczone na: realizacj zadania publicznego Straty osobowe i ofiary represji pod okupacj niemieck przez Fundacj Polsko-Niemieckie Pojednanie; realizacj zadania Encyklopedia Solidarnoci przez Stowarzyszenie Pokolenie; realizacj zadania Indeks. Baza danych Polakw zamordowanych i represjonowanych przez hitlerowskie Niemcy i ich sojusznikw za pomoc ydom w okresie II wojny wiatowej przez Papiesk Akademi Teologiczn; na realizacj zadania Indeks osb przeladowanych (represjonowanych) przez organy pastwowe ZSRR w latach 19391956 przez Fundacj Orodka KARTA.

9.2.2 wiadczenia na rzecz osb fizycznych

Wykonanie w tej grupie wydatkw przedstawia si nastpujco: 3020 nagrody i wydatki osobowe niezaliczane do wynagrodze 3030 rne wydatki na rzecz osb fizycznych w tys. z 711,3 723,4

170

 3040 nagrody o charakterze szczeglnym niezaliczone do wynagrodze 4,8 3250 stypendia rne 86,6 i dotyczy: wiadcze wynikajcych z przepisw o bezpieczestwie i higienie pracy (zakup odziey ochronnej dla pracownikw archiww); zakupu umundurowania wewntrznej suby ochrony i wypaty ekwiwalentu za jego czyszczenie; zwrotu kosztw przejazdw biegych i wiadkw; wypaty diet dla czonkw Kolegium Instytutu zgodnie z rozporzdzeniem prezesa Rady Ministrw z dnia 28 listopada 2002 r.; wynagrodze wypacanych na podstawie odrbnych przepisw, w szczeglnoci biegym w postpowaniu dochodzeniowym, sdowym, wynagrodzenia tumaczy przysigych; wypaty stypendium doktorskiego lub habilitacyjnego pracownikom Instytutu. W grupie wydatkw na wiadczenia na rzecz osb fizycznych nastpi wzrost wydatkw w stosunku do roku 2008 o 24,4 proc.

9.2.3. Wydatki biece

Najwiksz pozycj w dziale 751 stanowi wydatki biece, ktre wzrosy w stosunku do 2008 r. o 6,1 proc. Najwikszy udzia w wydatkach stanowiy wynagrodzenia w kwocie 126 622,9 tys. z. Wykonanie wydatkw biecych w 2009 r. wynioso 195 149,6 tys. z, tj. 99,9 proc. budetu po zmianach.

9.2.3.1. Wynagrodzenia
Wykonanie wydatkw w poszczeglnych paragrafach wynosi: w tys. z 4010 wynagrodzenia osobowe pracownikw 100 836,2 4030 wynagrodzenia osobowe prokuratorw 16 937,2 4040 dodatkowe wynagrodzenie roczne 8849,5 W 2009 r. przecitne miesiczne wynagrodzenie brutto w Instytucie Pamici Narodowej wynioso cznie z wypatami z zakadowego funduszu nagrd, z tzw. trzynastk, 5132 z. Przecitne wynagrodzenie osb nieobjtych mnonikowym systemem wynagrodze wynioso 4698 z, za prokuratorw 11 464 z. Zrealizowane zatrudnienie oraz wykorzystanie rodkw na wynagrodzenia prezentuj dane zawarte w poniszej tabeli.

171

Tabela 4. Przecitne zatrudnienie i wynagrodzenie w IPN-KZpNP w latach 2008 i 2009 wg Rb-70 Wykonanie 2008 r. Wykonanie 2009 r.

Lp.

Wyszczeglnienie

Przecitne wynagrodzenie Przecitne przypadajce wynagrodzenie Wynagrona Przecitne Wynagro- przypadajce Przecitne dzenie 1 pracownika zatrudniedzenie na 1 pracownika zatrudnienie (tys. z) zatrudnionego nie (tys. z) zatrudnionego na penym na penym etacie etacie (w z) (w z) 3 2109 4 121 259 5 4791 6 2056 7 126 623 8 5132

2 Cz 13 ogem w tym:

Osoby nieobjte mnonikowym systemem 1.1 wynagradzania 4010, 4040 1.2 Prokuratorzy 4030, 4040

1969

104 997

4444

1924

108 464

4698

140

16 262

9680

132

18 159

11 464

Wzrost przecitnego miesicznego wynagrodzenia brutto w 2009 r. w porwnaniu z 2008 r. wynika m. in. ze wzrostu wynagrodze osb nieobjtych mnonikowym systemem wynagrodze o ustalony w ustawie budetowej rednioroczny wskanik wzrostu w wysokoci 103,5%, ze zmiany sposobu naliczania uposae osb objtych mnonikowym systemem wynagrodze (prokuratorw) oraz ze zwikszenia liczby osb uprawnionych do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia rocznego, tzw. trzynastki.

9.2.3.2. Honoraria
4090 honoraria

w tys. z 244,7

Wydatki dotyczyy dziaa statutowych Instytutu, w gwnej mierze dziaalnoci edukacyjnej prowadzonej przez Biuro Edukacji Publicznej IPN.

9.2.3.3. Wynagrodzenia bezosobowe

4170 wynagrodzenia bezosobowe

w tys. z 2343,3

S to wynagrodzenia wypacane na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieo. Dotycz przede wszystkim dziaalnoci edukacyjnej i wydawniczej oraz prowadzonych prac badawczych.

9.2.3.4. Pochodne od wynagrodze

Wykonanie w tej grupie wydatkw wynosi: 4110 skadki na ubezpieczenie spoeczne 4120 skadki na Fundusz Pracy w tys. z 16 352,6 2549,3

Skadki na ubezpieczenia spoeczne i na Fundusz Pracy wyliczono przy zastosowaniu wskanikw okrelonych w ustawie z dnia 13 padziernika 1998 r. o systemie ubezpiecze spoecznych (tj. Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 pn. zm.).

172

9.2.3.5. Zakadowy Fundusz wiadcze Socjalnych

tys. z 4440 odpisy na zakadowy fundusz wiadcze socjalnych 2144,9

Planowany odpis zosta ustalony zgodnie z obowizujcymi przepisami ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakadowym funduszu wiadcze socjalnych (tj. Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 33 z pn. zm.) Wysoko funduszu jest uzaleniona od redniorocznego zatrudnienia.

9.2.3.6. Podatki i opaty na rzecz budetu pastwa

4510 opaty na rzecz budetu pastwa 126,4 Jest to opata za dzieraw wieczyst gruntu w Warszawie przy ul. Towarowej 28, gdzie znajduje si centrala Instytutu.

9.2.3.7. Podatki i opaty na rzecz budetw jednostek samorzdu terytorialnego

4480 podatek od nieruchomoci 4500 pozostae podatki na rzecz budetw jednostek samorzdu terytorialnego 4520 opaty na rzecz budetw jednostek samorzdu terytorialnego w tys. z 313,7 0,8 0,8

Ww. wydatki dotycz zapaty podatku od nieruchomoci oraz podatku od rodkw transportu.

9.2.3.8. Zakup towarw i usug

Pozycja ta dotyczy zakupu towarw i usug zwizanych z utrzymaniem zajmowanych obiektw oraz prowadzeniem dziaalnoci statutowej. Gwnymi pozycjami wydatkw w tej grupie byy: w tys. z 4400 opaty za administrowanie i czynsze za budynki, lokale i pomieszczenia garaowe 4714,5 4300 zakup pozostaych usug 17 243,2 Wydatki zostay poniesione gwnie na: utrzymanie pomieszcze biurowych i archiww w Warszawie oraz w 11 oddziaach; usugi pocztowe i inne; wydatki zwizane z organizacj wystaw, konferencji, sesji; druk ksiek. 4210 zakup materiaw i wyposaenia 7011,1 Wydatkowana kwota dotyczy zakupu podstawowych materiaw biurowych, materiaw dla potrzeb archiww (teczki, puda itp.), materiaw zwizanych z dziaalnoci edukacyjn (wystawy, konferencje itp.), prenumeraty prasy, zakupu rodkw czystoci. 4260 zakup energii Wydatki obejmuj opaty za dostaw energii elektrycznej, cieplnej, gazu oraz wody. 4270 zakup usug remontowych 2726,6 3632,1

173

Wydatki dotycz m. in. konserwacji urzdze, centralnego ogrzewania, instalacji wodocigowo-kanalizacyjnej, systemw zabezpiecze elektronicznych, serwerw itp. 4350 zakup usug dostpu do sieci Internet 4360 opaty z tytuu zakupu usug telekomunikacyjnych telefonii komrkowej 4370 opaty z tytuu zakupu usug telekomunikacyjnych telefonii stacjonarnej 4380 zakup usug obejmujcych tumaczenia 4390 zakup usug obejmujcych wykonanie ekspertyz, analiz i opinii 4280 zakup usug zdrowotnych Wydatki zostay poniesione na badania okresowe dla pracownikw. 4240 zakup pomocy naukowych, dydaktycznych i ksiek Wydatki zostay poniesione m. in. na zakup ksiek do biblioteki IPN. 4740 zakup materiaw papierniczych do sprztu drukarskiego i urzdze kserograficznych 4750 zakup akcesoriw komputerowych, w tym programw i licencji 395,3 657,6 250,3 111,0 314,7 1193,5 422,3 59,7 109,0

9.2.3.9. Pozostae wydatki

4700 szkolenia pracownikw nie bdcych czonkami korpusu suby cywilnej 4430 rne opaty i skadki Wydatki zostay poniesione na ubezpieczenia majtkowe. 4140 wpaty na Pastwowy Fundusz Rehabilitacji osb Niepenosprawnych 4710 fundusz dyspozycyjny 4410, 4420 podre subowe krajowe i zagraniczne 1758,1 77,4 2065,3 304,5 297,1

Podstawowa cz wydatkw na podre to subowe wyjazdy prokuratorw zwizane z prowadzonymi ledztwami, wyjazdy archiwistw w zwizku z przejmowaniem akt oraz wyjazdy zwizane z prowadzeniem kwerend, prezentowaniem wystaw i organizowaniem sesji naukowych poza siedzibami jednostek organizacyjnych Instytutu. 4450 udzielone poyczki na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych sdziw i prokuratorw 4580 pozostae odsetki 4610 koszty postpowania sdowego i prokuratorskiego 4950 rnice kursowe 922,5 3,4 176,4 4,6

9.2.4. Wydatki majtkowe

Przyznane ustaw budetow na 2009 r. dla IPN rodki na wydatki majtkowe byy nisze w porwnaniu z przyznan ustaw budetow na 2008 r. o 11 330 tys. z, tj. o 53,12%. Wydatki majtkowe w 2009 r. zrealizowano na kwot 9997,3 tys. z, co stanowio 99,9% rodkw przyznanych ustaw budetow na 2009 r. Realizacja wydatkw majtkowych: 6050 wydatki inwestycyjne w 2009 r. zrealizowano na kwot 6273,0 tys. z, tj. 99,9% rodkw ujtych w planie finansowym na 2009 r. 6060 zakupy inwestycyjne zrealizowano na kwot 3724,3 tys. z, tj.99,9% rodkw ujtych w planie finansowym na 2009 r.

174

Tabela 5. Wydatki majtkowe IPN-KZpNP w 2009 r. w tys. z Rok 2008 Wykonanie*) Plan po zmianach Ustawa budetowa Wyszczeglnienie Ustawa budetowa Rok 2009 Plan po zmianach Wykonanie %

7:6

7:2

1 Wydatki majtkowe ogem Z tego : 6050 6060 w tym: rozdz. 75101 rozdz. 75112

2 21 330

3 21 330

4 21 308,9

5 10 000

6 10 000

7 9997,3

8 99,9

9 46,9

9900 11 430 9840 1590

9895 11 435 6140 5295

9887,6 11 421,3 6135,8 5285,5

6000 4000 4000 0

6273,1 3726,9 3547,2 179,7

6273,0 3724,3 3545,9 178,4

99,9 99,9

*) Wykonanie za 2008 r. uwzgldnia wydatki zrealizowane w 2009 r. z budetu 2008 r. wydatki niewygasajce.

Tabela 6. Realizacja wydatkw majtkowych w 2009 r. Wydatki Wydatki zrealizowane zrealizowane w roku 2009 w roku 2009 z budetu (z) roku 2008 (z) 3 6 273 022,0 3 868 789,5 5 2 230 160,0

LP.

NAZWA INWESTYCJI

2 1 Inwestycje pozostae polegajce na budownictwie ujte w 6050 w tym:

Adaptacja pomieszcze w budynku C na potrzeby: serwerowni prace projektowe i realizacja, oraz pracowni reprografii realizacja, modernizacja 1.1 systemu kontroli jakoci powietrza w pomieszczeniu istniejcej serwerowni 608, Warszawa, ul.Towarowa 28 Modernizacja systemu ciepa technologicznego zasilania nagrzewnic, 1.2 modernizacja systemw SSWiN, projekt organizacji ruchu, instalacja owietlenia piwnic, Warszawa, ul. Marszakowska 21/25 Przystosowanie pomieszcze nr 48,49,50 do wymogw czytelni akt 1.3 niejawnych oraz monta wideofonw, opracowanie koncepcji przebudowy budynku magazynowego D, Warszawa, ul. Kobucka 21 1.4 Opracowanie dokumentacji projektowej na wykonanie dodatkowych okien w szeciu pomieszczeniach biurowych na poddaszu IPN Oddzia w Poznaniu

45 789,4

66 665,2

8235,0 65 184,6 112 358,2

1.5 Projekt i wykonanie zagospodarowania terenu. IPN - Oddzia w Rzeszowie Przebudowa przycza energetycznego, wykonanie izolacji cian 1.6 fundamentowych, wykonanie systemu SSWIN, IPN Oddzia w Szczecinie 1.7 Wykonanie bada geotechnicznych gruntu, IPN - Delegatura w Kielcach 1.8 1.9 Przygotowanie pomieszczenia serwerowni w siedzibie delegatury, IPN Delegatura w Bydgoszczy Opata skadki zdrowotnej do umowy na sprawowanie nadzoru inwestorskiego brany sanitarnej, IPN Oddzia w Lublinie

881,9 40 302,3 195,3

175

1 1.10 1.11 1.12 1.13

2 Przebudowa i rozbudowa budynku przu ul. Orzeszkowej 31/35 w odzi Etap I i II, IPN Oddzia w odzi Dokumentacja projektowa budowy Centrum Digitalizacji IPN-KZpNP, Warszawa, ul. Kobucka 21 Dokumentacja projektowa przebudowy i rozbudowy siedziby IPN Oddzia w odzi Monta, rozbudowa i konfiguracja systemu SSWiN w Delegaturze IPN w Koszalinie korekta faktury

3 2 064 619,7

1 844 640,0* 385 520,0* 0,8 3 724 317,2 3 545 889,9 51 000,0 202 549,1 3 292 340,8 178 427,2 178 427,2 817 400,0* 817 400,0

2 Zakupy inwestycyjne, niezwizane z budownictwem, ujte w 6060 Rozdzia 75101 2.1 Sprzt komputerowy 2.2. Oprogramowanie i licencje 2.3 Pozostay sprzt Rozdzia 75112 2.4 Sprzt komputerowy

* Rozporzdzenie Rady Ministrw z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie wydatkw budetu pastwa, ktre w 2008 r. nie wygasaj z upywem roku budetowego (Dz. U. z 2008 r., Nr 224, poz. 1478).

Efekty rzeczowe realizowanych w 2009 r. zada inwestycyjnych

Cige poszerzanie obszarw oczekiwa grup naukowo-badawczych, rwnie w zakresie realizowanej przez IPN misji historyczno-naukowej, wymusza na IPN wdraanie nowych technik archiwizacji i udostpniania materiaw historycznych. W zwizku z powyszym dziaalno inwestycyjn Instytutu skupiono wok dziaa sucych stworzeniu warunkw niezbdnych do podjcia na szerok skal procesu digitalizacji zasobw archiwalnych IPN i w efekcie umoliwiajcych stworzenie profesjonalnej cyfrowej kopii archiwaliw. Pozwoli to w niedugim czasie na duo sprawniejsze udostpnianie materiaw naukowych bez naraania ich na zniszczenie. Dziaania realizowane w tym zakresie obejmoway: zakup, instalacj i konfiguracj biblioteki tamowej. Dziki tej inwestycji IPN dysponuje elementem bazowym nowoczesnej skalowalnej biblioteki tamowej, ktra poprzez doposaanie jej w kolejne elementy magazynowe utworzy jednolit baz cyfrowych kopii zasobw archiwalnych IPN. Bardzo dua pojemno biblioteki w poczeniu ze zrealizowanymi w tym roku elementami systemu informatycznego pozwala prowadzi na szerok skal proces digitalizacji archiww; przebudow i adaptacj czci kondygnacji parteru budynku Towarowa 28 C na potrzeby nowej serwerowni. W ramach zadania przystosowano pomieszczenia do szczeglnych wymaga zwizanych z nowym sposobem uytkowania, a w szczeglnoci znacznie zwikszono nono stropw, wyposaono pomieszczenie w systemy precyzyjnej kontroli jakoci powietrza, wykonano nowoczesny system energetycznego zasilania urzdze (system UPS oraz niezaleny system zasilania z agregatu prdotwrczego zlokalizowanego na dachu budynku), wybudowano wiatowodowe instalacje pocze serwerowni z istniejc serwerowni oraz pracowni reprografii, wyposaono obiekt w rakowalne szafy systemowe; przebudow i adaptacj II pitra budynku Centrali Towarowa 28 C na potrzeby pracowni reprografii. W ramach robt w sposb profesjonalny przystosowano i wyposaono cz obiektu, gdzie stworzono technologiczny cig pomieszcze (z 50-cioma miejscami staej

176

pracy) i gdzie prowadzone bd wszelkie czynnoci niezbdne do tworzenia cyfrowych kopii zasobw archiwalnych IPN; zakup i wdroenie oprogramowania wspomagajcego digitalizacj (Bad Arolsen); zakup 11 specjalistycznych skanerw umoliwiajcych na skal przemysow skanowanie kartotek, dokumentacji aktowej oraz filmw perforowanych. Ponadto w ramach zada inwestycyjnych w 2009 r. realizowano szereg przedsiwzi pozwalajcych zapewni waciwe warunki opracowywania i przechowywania zasobw archiwalnych IPN , a w szczeglnoci: wykonano I etap robt budowlanych kompleksowej modernizacji i rozbudowy budynkw siedziby IPN w odzi przy ul. E. Orzeszkowej 31/35. Zadanie to umoliwi rezygnacj z wynajmowania pomieszcze oraz popraw warunkw pracy poprzez stworzenie nowoczesnej i w peni funkcjonalnej siedziby oddziau; zrealizowano prace zwizane z usuniciem zawilgocenia ciany fundamentowej budynku siedziby szczeciskiego Oddziau IPN przy ul Janickiego 30; zaadaptowano cz pomieszcze budynku archiwum Kobucka 21 na potrzeby czytelni akt niejawnych; wyremontowano i zaadaptowano pomieszczenia na potrzeby serwerowni Delegatury IPN w Bydgoszczy przy ul. Grudzidzkiej 9/15; wykonano prace zwizane z zagospodarowaniem terenu wok nowej siedziby rzeszowskiego Oddziau IPN przy ul Szopena 23; zakupiono dwa serwery dla potrzeb rozbudowy systemu informatycznego Centrali Instytutu. Dodatkowo na potrzeby zada realizowanych w roku 2009 oraz przygotowywanych do realizacji w latach nastpnych wykonano m.in. nastpujce dokumentacje techniczne: opracowano dokumentacj budowlano-kosztorysow budowy nowej serwerowni IPN w budynku Towarowa 28 C. Dokumentacja ta zostaa zatwierdzona decyzj pozwolenia na budow nr 113/N/09 z dnia 20 kwietnia 2009 r., a zakres prac w niej ujty zosta w caoci zrealizowany w roku biecym; opracowano koncepcj przebudowy i adaptacji nowo pozyskanego budynku w kompleksie IPN pooonym w Warszawie przy ul. Kobuckiej 21. W oparciu o ten obiekt planowane jest zgromadzenie czci struktur IPN zajmujcych obecnie nieruchomoci wynajmowane na rynku komercyjnym. Posuy ona jako opis przedmiotu zamwienia przy zleceniu w roku 2010 opracowania kompletnej dokumentacji budowlano-wykonawczej; opracowano dokumentacj przebudowy przycza energetycznego zasilajcego siedzib szczeciskiego Oddziau IPN przy ul. Janickiego 30. W oparciu o t dokumentacj w dniu 14 wrzesie 2009 r. IPN uzyska decyzj pozwolenia na budow i jeszcze w tym samym roku zrealizowa prace okrelone projektem; opracowano dokumentacj wykonania dodatkowych okien dowietlajcych pomieszczenia staej pracy w siedzibie poznaskiego Oddziau IPN przy ul. Rolnej 45a; opracowano projekt zagospodarowania terenu wok nowej siedziby rzeszowskiego Oddziau IPN przy ul Szopena 23. W ramach rodkw niewygasajcych z kocem roku budetowego 2008 za czn kwot 3,05 mln z kontynuowano i zakoczono nw. realizacje: Dokumentacja projektowa budowy Centrum Digitalizacji IPN-KZpNP w Warszawie przy ul. Kobuckiej 21 na kwot 1 844 640 z z terminem realizacji 31 marca 2009 r. Dokumentacja projektowa przebudowy i rozbudowy dzkiego oddziau IPN-KZpNP przy ul. E. Orzeszkowej 31/35 w odzi na kwot 385 520 z z terminem realizacji 31 marca

177

2009 r. W oparciu o t dokumentacj w dniu 26 czerwca 2009 r. IPN uzyska decyzj pozwolenia na budow. Dostawa i instalacja zintegrowanego systemu wspierajcego prac centrali, oddziaw i Gospodarstwa Pomocniczego Instytutu na kwot 817 400 z z terminem realizacji 31 marca 2009 r. Dzia 753 Obowizkowe ubezpieczenia spoeczne W tym dziale Instytut Pamici Narodowej realizuje wydatki w ramach rozdziau 75302 uposaenia sdziw i prokuratorw w stanie spoczynku oraz uposaenia rodzinne 3110 wiadczenia spoeczne. Plan (ustawa budetowa) 1310,0 tys. z Plan po zmianach (nowelizacja ustawy budetowej) 1460,0 tys. z W znowelizowanej ustawie budetowej na 2009 r. dokonano na wniosek prezesa Instytutu Pamici Narodowej przesunicia rodkw budetowych w wysokoci 150 tys. z z dziau 751, rozdziau 75101, 4010 wynagrodzenia osobowe pracownikw do dziau 753, rozdziau 75302, 311 wiadczenia spoeczne. Powysze przesunicie umoliwio zabezpieczenie rodkw na wypat uposae dla prokuratorw w stanie spoczynku, w zwizku z uprzednim nieprzyjciem przez Parlament RP autopoprawki do budetu Instytutu na 2009 r., uwzgldniajcej skutki finansowe zmiany sposobu naliczania ww. uposae w wietle ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o zmianie ustawy o ustroju sdw powszechnych oraz niektrych innych ustaw. Wykonanie wydatkw w dziale 753 wynioso 1459,2 tys. z, co stanowi 99,9 % planu po zmianach. Liczba wiadczeniobiorcw wg stanu na dzie 31 grudnia 2009 r. wyniosa 16 osb.

9.3. Wykonanie wydatkw niewygasajcych (wydatki z 2008 r.)

W 2009 r. Instytut dysponowa dodatkowo rodkami, ktre nie wygasy z upywem roku 2008 w wysokoci 3 047 560 z. rodki te zostay ujte w rozporzdzeniu Rady Ministrw z dnia 15 grudnia 2008 r. w sprawie wydatkw budetu pastwa, ktre w 2008 r. nie wygasaj z upywem roku budetowego (Dz. U. z 2008 r. Nr 224, poz. 1478). Wydatki niewygasajce dotyczyy zada realizowanych przez Instytut w ramach wydatkw majtkowych, a mianowicie: dokumentacji projektowej budowy Centrum Digitalizacji IPN-KZpNP w Warszawie przy ul. Kobuckiej 21, dokumentacji projektowej przebudowy i rozbudowy dzkiego oddziau IPN-KZpNP w odzi przy ul. E. Orzeszkowej 31/35, dostawy i instalacji zintegrowanego systemu wspierajcego prac centrali, oddziaw i Gospodarstwa Pomocniczego Instytutu. Wydatki te zostay zrealizowane w caoci.

9.4. Zatrudnienie
Wedug stanu na dzie 31 grudnia 2009 r. w Instytucie Pamici Narodowej byo zatrudnionych 2171 osb, co w przeliczeniu na etaty stanowi 2116,80 etatw, w tym 130 etatw prokuratorskich. W pionie ledczym Instytutu byo zatrudnionych 104 prokuratorw, natomiast w pionie lustracyjnym 26 prokuratorw.

178

Pracownicy Instytutu Pamici Narodowej posiadaj wysokie kwalifikacje. Instytut zatrudnia wielu specjalistw m. in. z zakresu prawa i historii. Spord 2171 pracownikw Instytutu 1839 osb posiada wyksztacenie wysze, co stanowi 84,7% zatrudnionych, w tym 4 osoby posiadaj tytu naukowy profesora, 11 osb tytu naukowy doktora habilitowanego i 129 osb tytu naukowy doktora. Najwikszy odsetek pracownikw Instytutu stanowi pracownicy zatrudnieni w ustawowych pionach IPN: w pionie udostpniania, tj. w Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw oraz biurach oddziaowych 868,75 etatw, co stanowi 41,0 %; w pionie edukacji, tj. w Biurze Edukacji Publicznej oraz biurach oddziaowych 284,25 etatw, co stanowi 13,4 %; w pionie lustracyjnym, tj. w Biurze Lustracyjnym oraz w biurach oddziaowych (cznie z prokuratorami) 210 etatw, co stanowi 9,9%; w pionie ledczym, tj. w Gwnej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i w komisjach oddziaowych (cznie z prokuratorami) 174,5 etatw, co stanowi 8,2%; co daje cznie 72,5% ogu zatrudnionych. Pozostali pracownicy wykonuj zadania z zakresu inwestycji, zamwie publicznych, BHP, ochrony obiektw, a take obsugi prawnej, informatycznej i finansowo-ksigowej. Wielko zatrudnienia w komrkach wykonujcych zadania zwizane z obsug prawnoadministracyjn jest uzaleniona od zakresu zada statutowych IPN. Zadania z zakresu obsugi prawnej Instytutu wykonuj prawnicy zatrudnieni w Biurze Prawnym w Centrali Instytutu oraz w referatach prawno-organizacyjnych w oddziaach IPN. Realizuj oni zadania w zakresie obsugi prawnej, legislacyjnej i orzecznictwa Instytutu. Zajmuj si opiniowaniem projektw umw zawieranych przez IPN z innymi podmiotami, opiniowaniem przesanych do IPN projektw ustaw w ramach uzgodnie midzyresortowych, opracowywaniem projektw wewntrznych aktw prawnych, w tym m. in. zarzdze prezesa Instytutu, decyzji dyrektora generalnego, decyzji dyrektorw oddziaw i ich nowelizacji. Pracownicy Wewntrznej Suby Ochrony wykonuj zadania w zakresie ochrony zgromadzonego zasobu archiwalnego, osb i mienia w obiektach Instytutu, konwojowania materiaw archiwalnych i wartoci pieninych, ochrony danych osobowych i informacji niejawnych. Zajmuj si rwnie realizacj przedsiwzi organizacyjnych i zabezpieczenia technicznego w obiektach Instytutu, realizacj zada obronnych oraz utrzymaniem systemw zabezpiecze przeciwpoarowych. Prowadz take biecy nadzr nad realizacj przepisw w zakresie ochrony przeciwpoarowej w IPN. Pracownicy Biura Zamwie Publicznych, Mienia i Inwestycji (w oddziaach pracownicy referatw prawno-organizacyjnych) wykonuj zadania z zakresu inwestycji i zamwie publicznych. Do ich obowizkw naley m. in. sporzdzanie rocznego planu wydatkw majtkowych, prowadzenie postpowa o udzielenie zamwienia publicznego, w tym take w trybie przetargw, gospodarowanie skadnikami majtku Instytutu. Biuro Budetu, Finansw i Kadr zajmuje si obsug finansowo-kadrow Instytutu. Pracownicy biura opracowuj m.in. projekt budetu Instytutu i prowadz biece sprawy zwizane z jego realizacj, zajmuj si obsug bankow, kasow, finansow i ksigow Instytutu, jak rwnie realizuj zadania w zakresie spraw wynikajcych ze stosunku pracy pracownikw Instytutu oraz spraw zwizanych z ubezpieczeniami spoecznymi. Zadania z zakresu obsugi informatycznej Instytutu wykonuj pracownicy Biura Organizacyjnego. Zajmuj si oni m.in. administrowaniem aplikacjami informatycznymi, zarzdzaniem Intranetem IPN, teleinformatycznym systemem do przetwarzania informacji niejawnych, zapewnieniem opieki serwisowej sieci rozlegej i sprztu informatycznego dla sieci lokalnej.

179

10. Gospodarstwo Pomocnicze IPN

Gospodarstwo Pomocnicze Instytutu Pamici Narodowej, utworzone na podstawie zarzdzenia prezesa IPN nr 7/00 z dnia 30 padziernika 2000 r., wiadczyo w zakresie sprawozdawczym odpatne usugi (po kosztach wasnych) na rzecz jednostki macierzystej w zakresie: gospodarowania nieruchomociami w Warszawie przy ul. Towarowej, Kobuckiej, Chodnej,Hrubieszowskiej i Marszakowskiej; usug remontowych, konserwatorskich, porzdkowych i zaopatrzeniowych; usug reprograficznych. Przedmiotem dziaalnoci Gospodarstwa Pomocniczego IPN jest: gospodarowanie nieruchomociami pozostajcymi w dyspozycji IPN; prowadzenie dziaalnoci wydawniczej obejmujcej druk publikacji IPN oraz ich sprzeda. W 2009 r. Gospodarstwo Pomocnicze osigno przychody ze sprzeday publikacji w wysokoci 2002 tys. z. Sprzeda publikacji realizowana jest przez hurtownie, ksigarnie, oddziay IPN, a take punkt sprzeday przy ul. Towarowej 28 w Warszawie. Gospodarstwo prowadzi rwnie sprzeda: wysykow publikacji IPN, poprzez ksigarni internetow www.poczytaj. pl oraz bezporednio do Instytutu (ktrej kwota wyniosa 1067 tys. z). W zwizku z powyszym sprzeda ksiek dla podmiotw zewntrznych opiewaa na sum 935 tys. z. W roku 2009 miaa miejsce sprzeda usug reprograficznych na kwot 241 tys. z.

180

ANEKS
do Informacji o dziaalnoci Instytutu Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Spis treci
Zacznik nr 1: Informacje o ledztwach prowadzonych w 2009 r. w poszczeglnych oddziaowych komisjach ............................................. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku.... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdasku ...... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie..... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie....... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w odzi ........... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu .... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie ... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie ... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie ... Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocawiu 5 5 14 25 30 37 45 52 61 79 87 104 123 132 186 190 197

Zacznik Nr 2: Wydawnictwa ............................................................................................... Zacznik Nr 3: Publikacje pracownikw IPN ..................................................................... Zacznik nr 4: Konferencje, Sesje Naukowe i Popularnonaukowe ................................... Zacznik 5: Wystawy.............................................................................................................. Zacznik nr 6: Spotkania Klubw im. gen. Stefana Roweckiego Grota w 2009 r. .......

ZACZNIK NR 1: INFORMACJE O LEDZTWACH PROWADZONYCH W 2009 R. W POSZCZEGLNYCH ODDZIAOWYCH KOMISJACH 1. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku (materia opracowany przez naczelnika Zbigniewa Kulikowskiego)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Biaymstoku S 15/01/Zn ledztwo w sprawie zamordowania przez kilkunastu obywateli polskich, w dniu 7 i 8 lipca 1941 r. w Radziowie, woj. podlaskie, od 100 do 1000 osb narodowoci ydowskiej. Zebrany materia dowodowy niniejszego postpowania przygotowawczego wykaza, i w dniu 7 lipca 1941 r. w godzinach rannych do Radziowa, przyjechali Niemcy, ktrzy mieli wyda rozkaz przedstawicielom miasteczka, oczyszczenia miejscowoci z ydw, nakazujc mieszkacom miasteczka rozprawienie si z ydami. Nastpnie grupa skadajca si co najmniej z kilkunastu mieszkacw Radziowa zgromadzia ydw na rynku. a nastpnie zagnaa do pustej stodoy, ktr po oblaniu benzyn podpalono. Osoby uciekajce z ognia zabijano przy uyciu broni palnej lub przemoc wrzucano do rodka. Bro palna w postaci radzieckich karabinw zostaa sprawcom wrczona przez Niemcw. W tym samym dniu oraz w dniu nastpnym poszukiwano ukrywajcych si ydw, ktrych zabijano. Liczby ofiar nie mona dokadnie ustali, a w przyblieniu szacuje si, e podczas tych zdarze pozbawiono ycia od 100 do 1000 osb. Inspiracj, wzorcem takich dziaa byo postpowanie onierzy niemieckich wobec ydw bezporednio po wkroczeniu do Radziowa. Nie mona te pomin panujcych nastrojw wrd czci ludnoci, wyraajcych nieprzychylny i wrogi stosunek do ydw, z uwagi na kolaboracj czci ludnoci ydowskiej w okresie wczeniejszym z okupantem radzieckim. W zgromadzonym materiale aktowym wystpuj nazwiska sprawcw spord obywateli polskich uczestniczcych w realizacji zbrodni w Radziowie, przy czym ustaleni sprawcy tej zbrodni ju nie yj. Zaznaczy naley, i nie zgromadzono dowodw pozwalajcych na przedstawienie zarzutw udziau w jej popenieniu yjcemu sprawcy. W oparciu o analiz materiaw archiwalnych ustalono, e w Niemczech prokuratura w Hamburgu umorzya w 1965 r. postpowanie przeciwko Hermanowi S. w sprawie zabjstwa w 1941 r. ydw w Radziowie. Umorzenie zapado mimo uzyskania z Izraela protokow przesuchania w charakterze wiadka Chai F., ktra po okazaniu jej zdj fotograficznych Hermana S. zeznaa, e by on dowdc tej akcji eksterminacyjnej. Zwrcono si do prokuratury niemieckiej o materiay z tego postpowania. Strona niemiecka nadesaa odpowied, e nie dysponuje aktami tego ledztwa, gdy zostay one najprawdopodobniej zniszczone. Dodatkowo opracowano i skierowano wnioski o pomoc prawn do Niemiec i Austrii, zmierzajce do przesuchania w charakterze wiadkw Hermana S. i Marthy F. Strona niemiecka odmwia przesuchania Hermana S. z uwagi na jego stan zdrowia. Nadesana opinia medyczna wyklucza jakikolwiek udzia Hermana S. w postpowaniu karnym. Realizacja wniosku o pomoc prawn do Austrii nie dosza do skutku, gdy zmara Martha F., ktra miaa dysponowa informacjami o okolicznociach mierci w Radziowie Mosesa F. W 2004 r. wystpiono do Izraela o midzynarodow pomocy prawn, ktra dotyczya w szczeglnoci proby o przesuchanie 66 wiadkw, bliskich ofiar mordu. Wyniki tej midzynarodowej pomocy prawnej Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku otrzymaa dopiero w dniu 3 listopada 2008 r. Nadesane w ramach wykonanej pomocy prawnej materiay licz okoo 1500 stron. Naley dokona weryfikacji materiaw, albowiem cz z nich, uzyskanych w ramach pomocy prawnej, moe znajdowa si ju w aktach prowadzonego postpowania wskutek wczeniej wykonanych czynnoci procesowych. Po uzyskaniu tumacze i zaznajomieniu si z caoci zgromadzonego materiau dowodowego bd wykonywane dalsze czynnoci procesowe.

S 51/09/Zn ledztwo w sprawie zabjstw osb cywilnych, dokonanych przez funkcjonariuszy nazistowskich w 1943 r. we wsi Krasowo-Czstki, woj. podlaskie. Zebrany materia dowodowy wykaza, e w dniu 17 lipca 1943 r. andarmi z posterunkw niemieckiej andarmerii w Wysokiem Mazowieckiem, Szepietowie, Czyewie rozstrzelali we wsi Krasowo-Czstki, woj. podlaskie, 257 mieszkacw tej wsi, a ofiarami tej zbrodni byy w wikszoci kobiety i dzieci. Przedmiotowo postpowanie aktualnie znajduje si na etapie ustalania osb pokrzywdzonych, jak i sprawdzania dziaa wykonanych w tej sprawie przez wymiar sprawiedliwoci Republiki Niemiec. S 69/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych w postaci zabjstwa w lipcu 1945 r. w nieustalonym miejscu okoo 600 osb zatrzymanych na terenie Suwalszczyzny podczas obawy augustowskiej dokonanej przez wojska NKWD, przy wspudziale funkcjonariuszy UB, MO oraz onierzy Ludowego Wojska Polskiego. Zgromadzony materia dowodowy wykaza, e od 10 lipca 1945 r. do 25 lipca 1945 r. na terenie Suwalszczyzny zostaa przeprowadzona przez Armi Czerwon zakrojona na wielk skal obawa w celu wyeliminowania zbrojnego, niepodlegociowego podziemia oraz w celu pacyfikacji nieprzychylnych nastrojw miejscowej ludnoci. Akcja bya wykonywana siami jednostek specjalnych NKWD i oddziaw Smiersz przy wsppracy funkcjonariuszy UB z jednostek terenowych. Z grupy okoo 7000 zatrzymanych w tym okresie osb, z ktrych cz nie bya zwizana z ruchem niepodlegociowym, zagino okoo 600. Losy zaginionych osb s dotychczas nieznane, ale naley przyj, e zatrzymane osoby zostay zabite, a tym samym dopuszczono si zbrodni ludobjstwa. W toku ledztwa prokuratorzy zwracali si trzykrotnie o pomoc prawn do Rosji: 6 grudnia 1995 r., 24 lipca 2003 r. oraz 10 marca 2006 r. W dniu 4 stycznia 1995 r. Gwna Prokuratura Wojskowa Federacji Rosyjskiej w pimie skierowanym do Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Moskwie podaa, i w wyniku pacyfikacji terenw Polski pnocno-wschodniej i czci terytorium obecnej Litwy zatrzymano czasowo okoo 7000 osb w ramach unieszkodliwiania formacji antyradziecko nastawionej Armii Krajowej. Potwierdzono przy tym aresztowanie czci osb z tej grupy przez organy Smiersz 3 Frontu Biaoruskiego. Grupa ta liczya 592 osb, ktrych dalszy los, zgodnie z treci wzmiankowanej informacji, jest nieznany. Dane te s w znacznej mierze zgodne z poczynionymi w toku ledztwa ustaleniami faktycznymi. Strona rosyjska w kolejnych odpowiedziach usztywnia stanowisko, twierdzc, e nie dysponuje adnymi materiaami zwizanymi z losami osb zaginionych podczas obawy, i nie udostpnia danych w odezwach dokumentw. W ramach czynnoci prowadzonych w ledztwie S 69/01/Zk do chwili obecnej przesuchano ponad 600 wiadkw spord czonkw rodzin osb aresztowanych i ich ssiadw bdcych niejednokrotnie bezporednimi obserwatorami zatrzyma, a take spord osb zatrzymanych, a nastpnie zwolnionych, po przejciu pierwszych punktw filtracyjnych. Zakoczono kwerendy materiaw archiwalnych IPN, CAW i waciwych archiww pastwowych. W dniu 30 lipca 2009 r. skierowano kolejny wniosek do Rosji o udzielenie pomocy prawnej, jak i opracowywany jest wniosek o pomoc prawn kierowany do Republiki Biaoru. S 74/07/Zk ledztwo przeciwko Bohdanowi M., Waldemarowi P., Gedyminowi. Z., podejrzanym o popenienie zbrodni komunistycznych na szkod Sawomira K., zostao wszczte w dniu 2 stycznia 2008 r. Postpowanie zainicjowane zostao zeznaniami Sawomira K., osoby zaangaowanej w kolporta publikacji KSS KOR i innych organizacji opozycyjnych. Sawomir K. zezna, e po zatrzymaniu go w zwizku przeprowadzon akcj rozklejenia ulotek w dniu 23 czerwca 1978 r. na terenie Giycka funkcjonariusz MO Bohdan M. uderzy go rk w twarz i grozi mu pozbawieniem ycia. Z zezna pokrzywdzonego wynikao te, e kilkakrotnie pozbawiano go wolnoci oraz zosta niesusznie zatrzymany i skazany przez Kolegium do Spraw Wykrocze na kar 90 dni aresztu. Stosowanie represyjnych dziaa wobec Sawomira K. potwierdziy dokumenty SB KW MO w Suwakach oznaczone jako sprawa operacyjnego rozpracowania kryptonim Osiedle. Z materiaw tam zgromadzonych wynika, i zarwno Sawomira K., jak i jego kolegw zatrzymywano prewencyjnie na czas nieprzekraczajcy

48 godzin, pod pozorem wyjaniania rnych kryminalnych zdarze. Takie zatrzymania miay miejsce w Giycku w dniu 24 maja 1980 r., kiedy to prewencyjnie pozbawiono wolnoci 4 osoby: Sawomira K., Henryka J., Leszka B., Andrzeja ., w celu uniemoliwienia im wyjazdu na spotkanie dziaaczy organizacji opozycyjnych w Warszawie, oraz w dniu 19 czerwca 1980 r. w Giycku kiedy to zatrzymano 3 osoby: Sawomira K., Stanisawa P., Leszka B., w celu uniemoliwienia tym razem wyjazdu na spotkanie czonkw wolnych zwizkw zawodowych w Gdasku. Przejte przez IPN materiay pozwoliy nie tylko na ujawnienie okolicznoci stosowania represyjnych dziaa SB, a take pozwoliy na wskazanie, e odpowiedzialni za ich zrealizowanie byli naczelnik Wydziau III KW MO w Suwakach, Gedymin Z, i pracownik operacyjny tego wydziau, Waldemar P. W dokumentacji sprawy operacyjnego rozpracowania kryptonim Osiedle znalazy si te dokumenty wskazujce, e to Waldemar P. przy pomocy tajnego wsppracownika usiowa w dniu 1 marca 1979 r. sprowokowa zakcenie porzdku publicznego przez Sawomira K., w celu niedopuszczenia przywiezienia z Gdaska materiaw KSS KOR i SKS. W wyniku zaplanowanej kombinacji operacyjnej niezwocznie zatrzymano i skazano Sawomira K. w trybie doranym na zastpcz kar 90 dni aresztu. Opisane dziaania byy dziaaniami niezgodnymi z wczesnym prawem, albowiem w tym czasie organy pastwowe miay obowizek zapobiega czynom zabronionym, a nie wywoywa ich, nawet w wyniku stosowania kombinacji operacyjnych. Funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej i Suby Bezpieczestwa w tym czasie nie mieli te uprawnie do zastosowania zatrzymania prewencyjnego. Podejrzani Bohdan M., Gedymin Z., Waldemar P. nie przyznali si do popenienia zarzucanych im zbrodni komunistycznych. ledztwo przeciwko nim zakoczono skierowaniem aktu oskarenia do sdu, ktry zosta opisany w dalszej czci Aneksu. S 49/08/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej polegajcej na przekroczeniu uprawnie przez funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa MSW przez podrabianie w celu uycia za autentyczne w okresie od 1982 r. do 1983 r. w nieustalonym miejscu dokumentw dotyczcych rzekomej wsppracy Lecha W. z organami resortu spraw wewntrznych PRL, przedoonych nastpnie Komitetowi Pokojowej Nagrody Nobla w Oslo w Norwegii, w celu uniemoliwienia pokrzywdzonemu otrzymania tego wyrnienia, oraz w sprawie zbrodni komunistycznej polegajcej na przekroczeniu uprawnie przez funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa MSW i wytworzeniu w 1982 r. w nieustalonym miejscu nieprawdziwego co do treci nagrania rozmowy Lecha W. z bratem Stanisawem W. dotyczcej konfliktu Lecha W. z hierarchi Kocioa katolickiego oraz zadysponowania w interesie prywatnym poza granicami Polski zebranej z rnych rde kwoty okoo 1 000 000 USD. W toku niniejszego postpowania przygotowawczego, ktre zostao przekazane do OKZpNP w Biaymstoku z OKZpNP w Gdasku, przesuchano ju wikszo wiadkw, uzyskano materiay realizowane w ramach pomocy prawnej w Krlestwie Norwegii. Obecnie przesuchiwani s pozostali wiadkowie posiadajcy wiedz o tych wydarzeniach. S 3/08/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych polegajcych na fizycznym i psychicznym zncaniu si nad dziaaczami opozycyjnymi, czonkami NSZZ Solidarno, w okresie od listopada 1982 r. do lutego 1983 r. przez onierzy zawodowych Ludowego Wojska Polskiego w jednostce wojskowej nr 3466 w Czerwonym Borze przez zmuszanie pokrzywdzonych do przebywania w niedostatecznie ogrzewanych pomieszczeniach, wykonywania cikich prac i wicze wojskowych w warunkach stanowicych zagroenie dla stanu ich zdrowia, zniewaanie, kierowanie grb karalnych, co stanowio represj wobec pokrzywdzonych. Przedmiotowe postpowanie zainicjoway zeznania wiadka Waldemara Z., jednego z zaoycieli NSZZ Solidarno Centrali Pomorskiej Dyrekcji Okrgowej Kolei Pastwowych w Szczecinie, ktry poda, e w listopadzie 1982 r. skierowany zosta przez WKU w Szczecinie do odbycia wicze wojskowych. Po przybyciu na miejsce zorientowa si, i wraz z nim osadzono w obozie okoo 400 mczyzn, ktrzy tak jak on byli dziaaczami Solidarnoci z rnych stron Polski, gwnie z dawnych wojewdztw gdaskiego, szczeciskiego, lubelskiego, krakowskiego, rzeszowskiego. Cz mczyzn nie kwalifikowaa si cakowicie

do tego rodzaju suby z uwagi na zy stan zdrowia i wiek, a nadto niektrzy osadzeni poruszali si o kulach i laskach. Warunki bytowo-socjalne w obozie byy ze. Dziaaczy osadzono w nieogrzewanych barakach zrobionych z wagonw towarowych. Waldemar Z. wielokrotnie podczas pobytu przesuchiwany by przez prokuratora wojskowego. Osadzeni byli szykanowani przez nadzorujcych ich onierzy zawodowych przez urzdzanie marszobiegw, onierze zawodowi nadto wyzywali pokrzywdzonych sowami wulgarnymi, jak i grozili pokrzywdzonym pobiciem. W toku postpowania przeprowadzono kwerendy materiaw archiwalnych dotyczcych przedmiotowej jednostki wojskowej. Zapoznano si take z dostpnymi publikacjami prasowymi na temat obozw przygotowanych dla opozycjonistw. Na podstawie analizy dostpnych akt ustalono dane osobowe i adresy niektrych dziaaczy opozycyjnych, ktrzy przebywali wwczas w przedmiotowej jednostce. Przesuchano w charakterze wiadkw Wadysawa K., Marka Z., Zdzisawa D., Roberta G., Andrzeja K., Jzefa S. Zabezpieczono od nich w formie kserokopii dokumentacj dotyczc sprawy. Planowane jest kontynuowanie przesucha ustalonych wiadkw oraz dalsze kwerendy w celu poszukiwania materiaw dotyczcych przedmiotu ledztwa. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 16/07/Zk w dniu 28 stycznia 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Suwakach akt oskarenia przeciwko Arkadiuszowi W., w ktrym zarzucono mu, e w dniu 14 lipca 1950 r. w Suwakach, bdc funkcjonariuszem Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Suwakach, dopuci si przekroczenia wadzy w ten sposb, e penic obowizki fotografa tego urzdu, w trakcie pobierania odciskw palcw Romualdowi D., podejrzanemu wwczas o udzielenie pomocy zbrojnej oddziaowi Wolno i Niezawiso, stosowa przemoc przez ciskanie midzy drzwiami a futryn drzwi palcw prawej rki Romualda D., co doprowadzio do pknicia skry palcw, tj. o czyn z art. 286 1 kk z 1932 r. i z art. 239 1 kk z 1932 r. w zw. z art. 36 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej - Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zw. z art. 4 1 kk. Opis zapadego orzeczenia w czci dotyczcej wydanych wyrokw. S 74/07/Zk w dniu 30 czerwca 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Giycku akt oskarenia przeciwko: 1) Bohdanowi M. oskaronemu o to, e w dniu 6 lipca 1978 r. w Giycku, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, bdc zatrudniony w Komendzie Powiatowej MO w Giycku, w trakcie czynnoci subowej przekroczy uprawnienia, groc Sawomirowi K. pozbawieniem ycia przez utopienie, oraz uy przemocy, uderzajc go rk w twarz w celu zmuszenia go do ujawnienia informacji o dziaalnoci antykomunistycznej i jej zaniechania, co stanowio represj na jego szkod, tj. o przestpstwo z art. 2311 kk w zb. z art. 1911 kk w zw. z art. 2 ust.1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej; w dniu 1 marca 1979 r. w Giycku, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, bdc zatrudniony w KP MO w Giycku, przekroczy uprawnienia subowe w ten sposb, i wsplnie z innymi uczestniczy w realizacji niedozwolonej prawnie czynnoci, okrelonej jako kombinacja operacyjna, przygotowanej przez funkcjonariusza Suby Bezpieczestwa WP, a majcej polega na spowodowaniu zakcenia porzdku publicznego przez Sawomira K., a nastpnie jego zatrzymaniu i ukaraniu w trybie doranym przez Kolegium do Spraw Wykrocze przy Urzdzie Miejskim w Giycku, w celu utrudnienia mu wyjazdu do Gdaska po odbir publikacji organizacji opozycyjnych, co stanowio represj na szkod Sawomira K.; 2) Waldemarowi P. oskaronemu o to, e w dniu 1 marca 1979 r. w Giycku, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, bdc zatrudniony w Wydziale III Suby Bezpieczestwa Komendy Wojewdzkiej MO w Suwakach, przekroczy uprawnienia subowe w ten sposb, i zorganizowa i wsplnie z innymi zrealizowa niedozwolone prawnie czynnoci zmierzajce do spowodowania zakcenia porzdku publicznego przez Sawomira K.,

a nastpnie zatrzymania go przez funkcjonariuszy MO i ukarania w trybie doranym przez Kolegium do Spraw Wykrocze przy Urzdzie Miejskim w Giycku, w celu utrudnienia mu wyjazdu do Gdaska po odbir publikacji organizacji opozycyjnych, co stanowio represj na szkod Sawomira K., tj. o przestpstwo z art. 2311kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej, a nadto tego Waldemara P. i Gedymina Z. o to, e w dniu 24 maja 1980 r. w Giycku jako funkcjonariusze pastwa komunistycznego zatrudnieni w Wydziale III SB KW MO w Suwakach przekroczyli uprawnienia subowe w ten sposb, i dziaajc wsplnie i przy udziale innych funkcjonariuszy, bezprawnie pozbawili wolnoci Sawomira K, dokonujc niedozwolonego zatrzymania prewencyjnego na czas nieprzekraczajcy 48 godzin, wcelu uniemoliwienia mu wyjazdu na spotkanie dziaaczy organizacji opozycyjnych w dniu 25 maja 1980 r. w Warszawie, co stanowio represj na jego szkod, tj. o przestpstwo z art. 1891 kk w zb. z art. 2311kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 20/03/Zn ledztwo w sprawie przekroczenia wadzy w dniu 7 sierpnia 1950 r. przez Arkadiusza W., funkcjonariusza Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Suwakach, na szkod Jzefa W. w ten sposb, e penic obowizki fotografa tego urzdu i wykonujc zdjcia Jzefowi W., wwczas podejrzewanemu o wspprac z oddziaem Zrzeszenia Wolno i Niezawiso, kilkakrotnie uderzy pokrzywdzonego pici w twarz, powodujc jego upadek ze stoka, a nastpnie kilka razy kopn lecego, tj. o popenienie przestpstwa z art. 286 1 kk z 1932 r. w zb. z art. 239 1 kk z 1932 r. w zw. z art. 36 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zw. z art. 4 1 kk. Akt oskarenia skierowano do sdu w dniu 7 sierpnia 2003 r. Postanowieniem z dnia 14 maja 2003 r. Arkadiuszowi W. zarzucono to, e w dniu 7 sierpnia 1950 r. w Suwakach jako funkcjonariusz Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Suwakach dopuci si przekroczenia wadzy na szkod Jzefa W. w ten sposb, e penic obowizki fotografa tego urzdu i wykonujc zdjcia Jzefowi W., wwczas podejrzewanemu o wspprac z oddziaem Zrzeszenia Wolno i Niezawiso, kilkakrotnie uderzy pokrzywdzonego pici w twarz, powodujc jego upadek ze stoka, a nastpnie kilka razy kopn lecego, tj. o popenienie przestpstwa z art. 286 1 kk z 1932 r. w zb. z art. 239 1 kk z 1932 r. w zw. z art. 36 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zw. z art. 4 1 kk. Sd Rejonowy w Suwakach w dniu 3 lutego 2009 r. (II Ko 74/08) na podstawie art. 17 par. 1 pkt. 11 kpk. oraz art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii (Dz. U. Nr 64 z 1989 r., poz. 390) postpowanie karne wobec Arkadiusza W. umorzy. S 16/07/Zk ledztwo w sprawie dopuszczenia si przekroczenia wadzy przez stosowanie przemocy fizycznej wobec zatrzymanego Romualda D., tj. o czyn z art. 286 par. 1 kk z 1932 r. i inne. Postanowieniem z dnia 18 marca 2004 r. Arkadiuszowi W. zarzucono to, e w dniu 14 lipca 1950 r. w Suwakach, bdc funkcjonariuszem Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Suwakach, dopuci si przekroczenia wadzy na szkod Romualda D. w ten sposb, e penic wtedy obowizki fotografa tego Urzdu i wykonujc z tego tytuu zdjcia oraz pobierajc odciski palcw, podejrzanemu wwczas o udzielanie pomocy zbrojnemu oddziaowi Zrzeszenia Wolno i Niezawiso pod dowdztwem Piotra B., Arkadiusz W. stosowa w trakcie czynnoci subowych wobec podejrzanego przemoc w postaci ciskania midzy drzwiami a framug drzwi palcw jego prawej rki, co doprowadzio do przecicia skry na palcach, tj. o przestpstwo z art. 286 1 kk w zb. z art. 239 1 kk w zw. z art. 36 kk z dnia 11 lipca 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zw. z art. 4 1 kk

Postanowieniem z dnia 25 marca 2009 r. Sd Rejonowy w Suwakach zastosowa wobec oskaronego amnesti na zasadzie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii. S 52/08/Zk ledztwo w sprawie przestpstw popenionych przez byego funkcjonariusza Powiatowego Urzdu Publicznego w Biaymstoku, Anatola G., wobec zatrzymanych Mieczysawa Cz. i Franciszka B., tj. o czyn z art. 286 par. 1 kk z 1932 r. Postanowieniem z dnia 14 grudnia 2007 r. Anatolowi G. zarzucono, e: w styczniu i lutym 1950 r. w Biaymstoku jako funkcjonariusz Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, podczas i w zwizku z urzdowaniem, dziaajc wsplnie i porozumieniu z innymi funkcjonariuszami, przekroczy swoj wadz wobec aresztowanego Mieczysawa Cz. w ten sposb, e w celu zmuszenia wyej wymienionego do skadnia okrelonej treci wyjanie w trakcie przesucha znca si fizycznie i moralnie nad pozbawionym wolnoci Mieczysawem Cz., osob bezradn, pozostajc w stosunku zalenoci od niego, wielokrotnie uderzajc go gumowym kablem w rne czci ciaa, trzymajc za wosy, uderza gow przesuchiwanego o podog, przez co dziaa na szkod interesu publicznego, jakim jest prawidowy tok postpowa karnych, oraz na szkod Mieczysawa Cz., tj. popenienia przestpstwa przewidzianego w art. 286 1 kk z 1932 r. w zb. z art. 246 kk z 1932 r. w zb. z art. 251 kk z 1932 r. w zw. z art. 291 kk z 1932 r. i w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; w styczniu i lutym 1950 r. w Biaymstoku jako funkcjonariusz Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, podczas i w zwizku z urzdowaniem, dziaajc wsplnie i porozumieniu z innymi funkcjonariuszami, przekroczy swoj wadz wobec aresztowanego Franciszka B. w ten sposb, e w celu zmuszenia wyej wymienionego do skadnia okrelonej treci wyjanie w trakcie przesucha znca si fizycznie i moralnie nad pozbawionym wolnoci Franciszkiem B, osob bezradn, pozostajc w stosunku zalenoci od niego, bijc go wielokrotnie rnymi przedmiotami, przez co dziaa na szkod interesu publicznego, jakim jest prawidowy tok postpowa karnych, oraz na szkod Franciszka B., tj. popenienia przestpstwa przewidzianego w art. 286 1 kk z 1932 r. w zb. z art. 246 kk z 1932 r. w zb. z art. 251 kk z 1932 r. w zw. z art. 291 kk z 1932 r. i w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Postanowieniem z dnia 5 czerwca 2009 r. Sd Rejonowy w Biaymstoku uzna go winnym zarzucanych mu czynw na mocy art. 61 par. 1 i 2 kk z 1932 r. i wykonanie orzeczonej kary 2 lat pozbawienia wolnoci warunkowo zawiesi na okres prby wynoszcy 2 lata, za w pkt 2 uniewinni go. Sd Okrgowy w Biaymstoku VIII Wydzia Karny Odwoawczy (VIII Ko 702/09) w dniu 20 listopada 2009 r. na skutek apelacji wniesionej przez obroc oskaronego w dniu 22 lipca 2009 r. od wyr. Sdu Rejonowego w Biaymstoku z dnia 5 czerwca 2009 r. zaskarony wyrok utrzyma w mocy, uznajc apelacj za bezzasadn. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Biaymstoku w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 21/00/Zk w sprawie zbrodni zabjstw popenionych przez funkcjonariuszy WUBP i PUBP w Biaymstoku oraz stranikw z biaostockiego wizienia w Biaymstoku w okresie od koca lipca 1944 r. do padziernika 1956 r. w Biaymstoku, woj. podlaskie, nad bezprawnie zatrzymanymi czonkami polskich organizacji niepodlegociowych oraz stosowania przestpczych metod ledczych przez tych funkcjonariuszy. Zebrany materia dowodowy wykaza, i w Biaymstoku, funkcjonariusze UB oraz stranicy wizienni dokonali szeregu zabjstw zatrzymanych czonkw polskich organizacji niepodlegociowych. Oprcz tego w Biaymstoku podczas prowadzenia w tym czasie ledztw wobec zatrzymanych funkcjonariusze UB stosowali

10

tortury fizyczne i psychiczne. Takie dziaanie funkcjonariuszy pastwa komunistycznego miao na celu bezwzgldne zlikwidowanie wszystkich dziaajcych na terenie woj. biaostockiego, polskich organizacji niepodlegociowych. S 22/00/Zk w sprawie mierci Jzefa B. w lipcu 1946 r. w nastpstwie pobicia i innych przestpstw popenionych przez funkcjonariuszy PUBP w Sokce. Materia ledztwa oprcz czynu wskazanego powyej obejmuje sprawy dotyczce stosowania przez funkcjonariuszy PUBP w Sokce w okresie od 1944 r. do 1956 r. przestpczych metod ledczych wobec innych osb zatrzymanych. W toku ledztwa w oparciu o zeznania wiadkw ustalono, e Jzef B. zosta zatrzymany w dniu 22 lipca 1946 r. w trakcie obawy przeprowadzonej we wsi Bachmatwka przez funkcjonariuszy PUBP w Sokce. Nastpnie w trakcie przesucha Jzef B. by wielokrotnie bity i zmar w wyniku doznanych ran po upywie dwch tygodni od zatrzymania. S 32/00/Zk w sprawie przesiedle ludnoci cywilnej okupowanego obszaru regionu biaostockiego na tereny Zwizku Radzieckiego w okresie od 1939 r. do 1941 r. przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego. Zebrany materia dowodowy wykaza, i podczas okupacji przez ZSRR w okresie od koca wrzenia 1939 r. do poowy czerwca 1941 r. terenw dawnego woj. biaostockiego funkcjonariusze pastwa radzieckiego przeprowadzili trzy deportacje okoo 100 000 obywateli polskich na teren Syberii i Kazachstanu. Deportowano cae rodziny wraz z dziemi, ktre nastpnie osadzano w obozach pracy, kochozach, gdzie traktowano je jako niewolnicz si robocz. Osoby przeznaczone do deportacji najpierw byy w swoich miejscach zamieszkania aresztowane przez funkcjonariuszy NKWD, ktrzy nastpnie przewozili aresztowane osoby do najbliszych stacji kolejowych, gdzie wpychano aresztantw do wagonw towarowych i w warunkach zagraajcych yciu i zdrowiu przewoono pokrzywdzonych transportami kolejowymi, trwajcymi kilka tygodni, na tereny Syberii lub Kazachstanu. Podczas tych transportw oraz pobytu na zesaniu zgino kilkadziesit tysicy osb. S 30/01/Zk w sprawie przekroczenia wadzy w okresie od 1945 r. do 1952 r. przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Suwakach polegajcego na stosowaniu przemocy, grb karalnych i innych represji wobec osb przesuchiwanych przez tych funkcjonariuszy. W tym ledztwie jednoznacznie stwierdzono, e funkcjonariusze UB wobec zatrzymanych na terenie pow. suwalskiego, woj. podlaskie, czonkw polskich organizacji niepodlegociowych stosowali tortury fizyczne i psychiczne, mordowali osoby zatrzymane, co cznie miao na celu zaprowadzenie na tym terenie terrorem stalinowskiego systemu komunistycznego. S 65/01/Zk w sprawie przekroczenia wadzy przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Biaymstoku wobec Mieczysawa Cz. i innych osb zatrzymanych w styczniu 1950 r. we wsi Klesze Chobotki, woj. podlaskie, w zwizku z likwidacj oddziau WiN, dowodzonego przez Gabriela O., ps. Dzicio. Zatrzymane osoby zostay nastpnie poddane torturom fizycznym oraz psychicznym i po spreparowanych wyrokach osadzone w wizieniach w caej Polsce. S 69/01/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych w postaci zabjstwa w lipcu 1945 r. w nieustalonym miejscu okoo 600 osb zatrzymanych na terenie Suwalszczyzny podczas obawy augustowskiej dokonanej przez wojska NKWD przy wspudziale funkcjonariuszy UB, MO oraz onierzy Ludowego Wojska Polskiego. W tym postpowaniu przygotowawczym ustalono, e w lipcu 1945 r. na terenie powiatu suwalskiego i augustowskiego funkcjonariusze NKWD, onierze Armii Czerwonej, onierze Wojska Polskiego zatrzymali okoo 7000 osb podejrzanych o dziaalno w polskich organizacjach niepodlegociowych i nastpnie spord tych osb, okoo 600 zatrzymanych zostao wywiezionych w rejonie Grodna lub do innego miejsca na terenie ZSRR. Zatrzymane osoby zostay nastpnie rozstrzelane przez funkcjonariuszy pastwa radzieckiego. Przedmiotowe ledztwo opisane zostao szerzej w czci sprawozdania dot. spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym.

11

S 81/01/Zk w sprawie bezprawnych pozbawie wolnoci poczonych ze stosowaniem niedozwolonych metod ledczych i innych zbrodni popenionych przez funkcjonariuszy UB w Olsztynie w okresie od 1945 r. do 31 grudnia 1956 r. W aktach sprawy znajduj si m.in. dziesitki protokow przesucha w charakterze wiadkw osb pokrzywdzonych, ktre przebyway w areszcie WUBP w Olsztynie, gdzie przeprowadzono z ich udziaem ledztwa. Osoby te spotykay si gwnie z zarzutami przynalenoci do organizacji wrogich pastwu, udzielania pomocy czonkom takich organizacji, prowadzenia innej dziaalnoci zagraajcej panujcemu wwczas ustrojowi. W wielu przypadkach pokrywao si to z prawd, jednak cz osb zaprzeczya, by tak dziaalno prowadzia. Wsplny element relacji wikszoci wiadkw to stosowane wwczas przez funkcjonariuszy UB metody ledcze polegajce na zadawaniu rozmylnych cierpie fizycznych i psychicznych w celu uzyskania podanych przez nich informacji. Wielokrotnie opisywano wypadki pobicia przesuchanych rkami, kopania, uderzania rnymi przedmiotami, np. cik okut linijk, pak, kastetem, spryn, kolb pistoletu, przypalania, wyrywania paznokci, przyciskania rk drzwiami metalowej szafy, wbijania gwodzi pod paznokcie i inne. S 89/01/Zk w sprawie zaistniaych w okresie od lutego 1950 r. do grudnia 1950 r. aresztowa, a nastpnie stosowania niedozwolonych metod ledczych przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Olsztynie wobec czonkw Harcerskiej Organizacji Podziemnej. Ze zgromadzonych materiaw wynika, e organizacja ta bya jedn z wielu dziaajcych w tym czasie na terenie kraju organizacji niepodlegociowych. W sprawie wystpuje szereg pokrzywdzonych, wobec ktrych funkcjonariusze UB zncali si fizycznie i psychicznie. Niektrych czonkw Harcerskiej Organizacji Podziemnej skazano nastpnie na dugoletnie kary wizienia. W sprawie prowadzone jest poszukiwanie materiaw archiwalnych i osb majcych wiadomoci dot. przedmiotowego ledztwa. S 30/02/Zk w sprawie pozbawienia wolnoci, zabjstw oraz przesiedle na teren ZSRR w latach 19441956 Polakw na Grodzieszczynie. W tym postpowaniu przygotowawczym ustalono, e po zajciu w 1944 r. terenu pow. grodzieskiego, przedwojennego woj. biaostockiego, funkcjonariusze pastwa radzieckiego, aresztowali kilka tysicy osb narodowoci polskiej i te osoby zostay deportowane na teren Kazachstanu i Syberii, a dziaanie funkcjonariuszy pastwa radzieckiego miao na celu oczyszczenie terenu powiatu grodzieskiego z czonkw i sympatykw polskich organizacji niepodlegociowych. S 43/02/Zk w sprawie zbrodni zabjstw cywilnych obywateli polskich, dokonanych w okresie od dnia 22 czerwca 1941 r. przez onierzy Armii Czerwonej i funkcjonariuszy NKWD w Biaymstoku i okolicznych miejscowociach. Zebrany materia dowodowy tego postpowania przygotowawczego jednoznacznie wykaza, e w okresie od 22 czerwca 1944 r. onierze Armii Czerwonej i funkcjonariusze NKWD, wycofujc si z terenu zagarnitego w 1939 r. woj. biaostockiego, dopucili si licznych zabjstw ludnoci cywilnej Biaegostoku i innych miast tego wojewdztwa. onierze Armii Czerwonej, opuszczajc w tym czasie Biaystok, strzelali do bezbronnych cywilw, strzelali do kolejarzy kierujcych ruchem pocigw ze stacji kolejowej Biaystok, zabijali ksiy katolickich. Midzy innymi, zabity zosta wtedy ks. Odziejewski, onierze Armii Czerwonej pozbawili go ycia w ten sposb, e wyupili mu oczy, przekuli go bagnetami. S 44/02/Zk w sprawie deportacji w gb ZSRR obywateli polskich z terenu powojennego woj. biaostockiego, a wic bez terenw powiatw grodzieskiego i wokowyckiego, prowadzonych w okresie 19441945 przez funkcjonariuszy NKWD. W tym postpowaniu przygotowawczym ustalono, i po zajciu w 1944 r. terenw powiatw omyskiego, biaostockiego, suwalskiego, augustowskiego, funkcjonariusze pastwa radzieckiego aresztowali kilka tysicy osb narodowoci polskiej, ktre nastpnie deportowano na teren Kazachstanu i Syberii. Powysze dziaanie funkcjonariuszy pastwa radzieckiego miao na celu oczyszczenie terenu

12

powiatw omyskiego, biaostockiego, suwalskiego, augustowskiego z czonkw i sympatykw polskich organizacji niepodlegociowych. S 46/02/Zk w sprawie zabjstw dziaaczy i czonkw organizacji niepodlegociowych dokonanych w latach 19441956 przez funkcjonariuszy PUBP w Bielsku Podlaskim. W tym ledztwie jednoznacznie stwierdzono, e funkcjonariusze UB wobec zatrzymanych na terenie pow. bielsko-podlaskiego, woj. podlaskie, czonkw polskich organizacji niepodlegociowych stosowali tortury fizyczne i psychiczne, mordowali osoby zatrzymane. S 47/02/Zk w sprawie zabjstwa czonka organizacji niepodlegociowej, o nieustalonych personaliach, dokonanego w 1945 r. przez funkcjonariuszy PUBP w Wysokiem Mazowieckim, woj. podlaskie, oraz stosowaniu przez nich przestpczych metod ledczych wobec osb zatrzymanych w latach 19451950. Zebrany materia dowodowy wykaza, e w okresie od 1945 r. do 1956 r. funkcjonariusze UB na terenie pow. wysokomazowieckiego, woj. podlaskie, stosowali tortury fizyczne i psychiczne wobec zatrzymanych czonkw polskich organizacji niepodlegociowych. W tych przestpczych metodach ledczych uczestniczyli rwnie funkcjonariusze MO i funkcjonariusze NKWD. S 49/02/Zk w sprawie bezprawnych pozbawie wolnoci, poczonych ze zncaniem si nad osobami nalecymi do Narodowych Si Zbrojnych, i innych zbrodni popenionych w latach 19451946 w omy przez funkcjonariuszy PUBP w omy. W tym ledztwie wykazano, e funkcjonariusze UB, funkcjonariusze MO, funkcjonariusze NKWD przez okres od 1945 r. do 1956 r. wrcz pacyfikowali teren pow. omyskiego, gdzie bardzo duo byo polskich organizacji niepodlegociowych. Oprawcy wobec zatrzymanych osb stosowali tortury fizyczne i psychiczne, doprowadzajc czsto do mierci pokrzywdzonych. Te dziaania miay jednoznacznie na celu zastraszenie bardzo patriotycznego spoeczestwa zamieszkujcego te tereny. 51/04/Zk w spawie przekroczenia wadzy w 1946 r. w Suwakach przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego wobec zatrzymanego Czesawa M. i innych osb. Zebrany materia dowodowy wykaza, e funkcjonariusze UB w 1946 r. rozbili organizacj niepodlegociow, zatrzymali jej czonka Czesawa M. i inne osoby. Nastpnie zatrzymane osoby zostay osadzone w areszcie w Suwakach, gdzie byy torturowane w celu wymuszenia od nich wydania innych czonkw organizacji. ledztwo dotyczy take innych przestpstw funkcjonariuszy UB podczas zatrzymywania czonkw polskich organizacji niepodlegociowych. Zbrodnie nazistowskie S 15/01/Zn w sprawie wzicia udziau w dniach 7 i 8 lipca 1941 r. w Radziowie, powiat omyski, wojewdztwo podlaskie, przez cz mieszkacw Radziowa, dziaajcych na polecenie funkcjonariuszy pastwa niemieckiego, w zabjstwie okoo 800 osb narodowoci ydowskiej. Zebrany materia postpowania przygotowawczego wykaza, e w lipcu 1941 r. w Radziowie onierze niemieckich si porzdkowych zlecili mieszkacom Radziowa, woj. podlaskie, uczestnictwo w mordowaniu osb narodowoci ydowskiej. Niemcy wrczyli tym mieszkacom Radziowa rosyjskie karabiny, jak i pilnowali, czy mieszkacy uczestnicz w pogromie ydw. S 52/04/Zn w sprawie zabjstw obywateli polskich, obywateli ZSRR i innych osb, dokonanych przez funkcjonariuszy niemieckiego aparatu okupacyjnego w okresie od czerwca 1941 r. do stycznia 1945 r. w Grajewie i innych miejscowociach pow. grajewskiego, oraz usiowania dokonania od czerwca 1941 r. do stycznia 1945 r. w Grajewie i innych miejscowociach pow. grajewskiego zabjstw obywateli polskich, obywateli ZSRR i innych osb. Zebrany materia dowodowy tego ledztwa jednoznacznie wykaza, e andarmi z posterunku

13

andarmerii niemieckiej, onierze niemieccy, funkcjonariusze gestapo w okresie okupacji powiatu grajewskiego dopucili si licznych morderstw osb cywilnych, jecw wojennych, dokonujc szeregu egzekucji w lesie Koswka koo Bogusz lub w Grajewie. Ostatnie masowe egzekucje, jak i pojedyncze morderstwa osb z tych terenw byy dokonywane przez andarmw niemieckich, funkcjonariuszy gestapo i onierzy niemieckich jeszcze w styczniu 1945 r. podczas ucieczki przed Armi Czerwon.

2. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Gdasku (materia opracowany przez naczelnika Macieja Schulza)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Gdasku S 25/01/Zk w sprawie masowych deportacji obywateli polskich w okresie od koca stycznia 1945 r. do 1947 r. z powiatw: bydgoskiego, toruskiego, grudzidzkiego, wieckiego, nowomiejskiego, brodnickiego, wbrzeskiego, rypiskiego, lipnowskiego, chemskiego, chojnickiego, tucholskiego i spoleskiego. Ujawniono, i cznie wywieziono ponad 12 000 mieszkacw tej czci Pomorza i Kujaw. Dziaania te stanowiy represj wobec tej grupy ludnoci i powane przeladowania z powodu przynalenoci do okrelonej grupy narodowociowej, a polegajce na osadzeniu w obozach pracy na terenie byego ZSRR w celu zmuszenia do niewolniczej pracy poczonej ze szczeglnym udrczeniem. Deportacje przeprowadzono na podstawie decyzji wydanych przez Pastwowy Komitet Obrony ZSRR, a realizowano przez funkcjonariuszy organw bezpieczestwa pastwa komunistycznego. W toku przeprowadzonego postpowania zebrano materia dowodowy w postaci zezna osb deportowanych, a w przypadku ich mierci osb najbliszych, ogldzin zachowanych materiaw archiwalnych z zasobw archiww pastwowych w Bydgoszczy, Toruniu, Olsztynie, Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie, IPN Delegatury w Bydgoszczy, akt postpowa sdowych w sprawach o uznanie za zmarych lub stwierdzenie zgonw wydanych przez sdy z terenu objtego przedmiotem ledztwa, danych uzyskanych ze Zwizku Sybirakw dotyczcych czonkw zwizku, materiaw archiwalnych w postaci decyzji, zarzdze i porozumie wydawanych przez wadze polskie i radzieckie, a regulujcych kwestie prawne zwizane z deportacj, uzyskanych z archiww rosyjskich, Centralnego Archiwum Wojskowego oraz na podstawie zbioru Dokumenty i materiay do historii stosunkw polsko-radzieckich. Materiay archiwalne, wykorzystano te opracowania historyczne na ten temat. W czasie trwania ledztwa dwukrotnie za porednictwem lokalnej prasy i Orodka TVP w Bydgoszczy nadane zostay komunikaty informujce o prowadzonym postpowaniu, w wyniku ktrych zgosili si kolejni wiadkowie. Przygotowaniem akcji deportacji ludnoci cywilnej zajmoway si struktury NKWD w postaci Zarzdu do Spraw Jecw Wojennych NKWD ZSRR. Ta jednostka organizacyjna od chwili powstania zajmowaa si tworzeniem obozw dla jecw i ich dozorowaniem. Wadze radzieckie wykorzystyway dokumenty wytworzone przez okupanta niemieckiego, dane uzyskane od mieszkacw lub posiadane ju przez NKWD w celu wytypowania przeznaczonych do deportacji. Na tej podstawie wielokrotnie (cho nie zawsze) tworzone byy imienne listy. Czsto zatrzymanie deportowanych byo kwesti przypadku. Dochodzio do nich w rny sposb: po formalnych, imiennych wezwaniach do stawiennictwa w komendanturze lub pod pretekstem zebra wiejskich albo w wyniku przeszuka w miejscach zamieszkania czy nawet obaw apanek w okrelonej czci miasta lub wsi. Najczciej po zatrzymaniu delikwenci byli poddani przesuchaniom zmierzajcym do ustalenia ich powiza z okupantem niemieckim, czy to rzeczywistych (np. suba w wojsku niemieckim), czy te domniemanych (czonkostwo w organizacjach modzieowych itp.), ale take udzia w ruchu oporu w czasie okupacji. Nastpnie rozdzielani byli na grupy i osadzani na dzie lub kilka dni w rnych, czasem przypadkowych miejscach

14

(kocioy, piwnice domw, stodoy, gmachy urzdowe, szkoy). Stamtd pieszo lub rzadziej samochodami przewoeni byli do kolejnych punktw zbiorczych, skd w kolumnach pod konwojem uzbrojonych funkcjonariuszy NKWD maszerowali przez co najmniej kilkanacie dni do obozw przejciowych w Dziadowie, Ciechanowie, Poznaniu lub Rembertowie, gdzie po kilkunastodniowym pobycie byli transportowani wagonami bydlcymi do obozw pracy na terenie ZSRR. Osadzeni byli w agrach, pod dozorem, bez zapewnienia podstawowych warunkw sanitarnych, bytowych i ywieniowych, wykorzystywani do niewolniczej pracy w kopalniach, zakadach metalurgicznych, przy wyrbie lasu, zakadaniu podkadw kolejowych, w pracy na roli w kochozach. Na skutek interwencji polskich wadz powrt deportowanych rozpocz si jesieni 1945 r., cho ujawniono jednostkowe przypadki powrotw jeszcze w 1947 r. ledztwo zostao zakoczone postanowieniem o jego umorzeniu z powodu mierci sprawcw czonkw PKO ZSRR i niewykrycia innych wspsprawcw przestpstwa. S 74/03/Zn ledztwo w sprawie zabjstw Polakw i ydw na terenie Wocawka w latach okupacji niemieckiej. Przed wybuchem II wojny wiatowej ludno Wocawka liczya okoo 70 000 mieszkacw, w tym okoo 12 000 osb narodowoci ydowskiej. Pierwszy ich pogrom nastpi w dniu 22 wrzenia 1939 r., gdy do miasta wkroczy Oddzia SS Totenkopf Standarte Brandenburg. Spalono wwczas dwie synagogi, aresztowano i zamordowano nieznan liczb ydw. Do koca 1939 r. zabito lub wywieziono do obozw koncentracyjnych i gett na terenie Generalnej Guberni okoo 6000 ydw. W 1940 r. utworzono getto na terenie dzielnicy Rakutwek, ktre istniao do 1942 r., kiedy spaleniem tej dzielnicy zakoczono realizacj zaplanowanej akcji wysiedlenia z miasta do obozw koncentracyjnych wszystkich osb narodowoci ydowskiej. Wczeniej, bo jeszcze w 1939 r., ydw pozbawiono rodkw finansowych, nakadajc na gmin trzy kontrybucje w znaczcych kwotach, cznie prawie 500 tys. z., pod grob pozbawienia ycia zakadnikw. Na terenie getta funkcjonariusze niemieccy dopucili si co najmniej kilkunastu zabjstw, a stworzone warunki bytowe obliczone byy na biologiczne wyniszczenie osb narodowoci ydowskiej. Przedmiotem tego postpowania byy rwnie zbrodnie popenione podczas pacyfikacji Grzywna, dzielnicy Wocawka zamieszkaej przez biedot i wiele osb o pogldach lewicowych. Akcj przeprowadzono rankiem w dniu 1 grudnia 1939 r. Niemieckie oddziay policyjne i wojskowe otoczyy teren dzielnicy. Wszystkich mieszkacw wyrzucono z domw. Cz z nich przygotowanym transportem kolejowym wysiedlono, a kilkadziesit osb wywieziono w pobliskie lasy i tam rozstrzelano. Grzywno liczce przed wojn okoo 6000 mieszkacw doszcztnie spalono, a zgliszcza zaorano. Z akcji wysiedlenia mieszkacw Grzywna i spalenia dzielnicy Niemcy sporzdzili dokumentacj fotograficzn. Wczeniej, bo w padzierniku 1939 r., rwnolegle z dziaaniami skierowanymi przeciwko ludnoci ydowskiej Wocawka zaczto realizacj dziaa eksterminacyjnych wobec inteligencji polskiej. Uwiziono 50 najbardziej znaczcych mieszkacw Wocawka, w tym prezydenta miasta Witolda Mystkowskiego, ktrych nastpnie zamordowano w lesie widuskim. W dniu 18 padziernika 1939 r. aresztowano kolejne 119 osb nauczycieli, duchownych, aptekarzy, adwokatw, notariuszy, lenikw, urzdnikw, oficerw i lekarzy. Cz z nich zamordowano w okolicznych lasach, a reszt wywieziono do obozw koncentracyjnych w Dachau, Mauthausen i innych oraz do obozu pracy w Rudau koo Krlewca. W toku trwajcego postpowania ustalono osoby odpowiedzialne za masowe wysiedlenia, utworzenie getta, zabjstwa dokonane podczas pacyfikacji Grzywna, zabjstwa ydw dokonane w dniu 22 wrzenia 1939 r. ledztwo zostao zakoczone w 2009 r. z uwagi na ujawnienie okolicznoci zbrodni, jakich dopuszczono si podczas okupacji Wocawka, oraz ustalenie, e sprawcy tych przestpstw nie yj lub zostali osdzeni, lub te nie zostali wykryci. S 50/08/Zi ledztwo przeciwko Jerzemu R. podejrzanemu o to, e w okresie od 7 listopada 2007 r. do 11 czerwca 2009 r. na internetowych forach dyskusyjnych: www.prawda2info oraz www.polskawalczca.com, publicznie i wbrew powszechnie uznanym faktom zaprzecza

15

zbrodni nazistowskiej holocaustu w ten sposb, e negowa przestpcze dziaania nazistw stanowice zbrodni ludobjstwa zmierzajce do eksterminacji ludnoci narodowoci ydowskiej, w tym w szczeglnoci zaprzecza istnieniu komr gazowych wykorzystywanych do tego celu w hitlerowskich obozach zagady oraz znacznie zania ustalon liczb ofiar. Na wskazanych wyej stronach internetowych umieci on ogromn ilo postw, rwnie w jzyku angielskim, w tym publikacje innych osb, ktre opatrywa swoim tendencyjnym komentarzem. Na podstawie analizy ich treci wykryto sprawc i zgromadzono dowody dajce podstaw do przedstawienia mu zarzutu. Ustalono, e zamieszkuje on na stae w Australii. Sprawca posiada polskie obywatelstwo, zatem zwrcono si do konsula RP w Sydney o wykonanie czynnoci procesowych z jego udziaem: ogoszenie postanowienia o przestawieniu zarzutu i przesuchanie w charakterze podejrzanego, ktre jednak nie zostay wykonane z uwagi na niestawiennictwo podejrzanego. Nadto trwaj czynnoci zmierzajce do ustalenia tosamoci administratora strony internetowej, na ktrej podejrzany Jerzy R. umieszcza posty o przestpczej treci. S 85/08/Zk w sprawie przekroczenia uprawnie przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego polegajcego na stosowaniu represji przez powoanie okoo 350 dziaaczy opozycji, a gwnie czonkw NSZZ Solidarno, do odbycia wicze wojskowych w Chemnie w okresie od 4 listopada 1982 r. do 3 lutego 1983 r. Celem tych przestpczych dziaa byo odizolowanie rezerwistw od ich zakadw pracy. Dziaanie to mona uzna za swoist form internowania pozbawienia wolnoci, a nie za dziaanie na rzecz obronnoci kraju. Dodatkowo pokrzywdzeni w ramach suby w 9. pomorskim puku pontonowym zostali poddani cikim wiczeniom w warunkach poligonowych. Doda naley, i osoby te zostay skoszarowane zim w spartaskich warunkach w namiotach, co, biorc pod uwag ich wiek i stan zdrowia czci z nich, byo dodatkow uciliwoci. Proces typowania powoanych rezerwistw by prowadzony przez organy wojskowe w cisym wspdziaaniu z organami MSW. To na podstawie informacji SB wybierane byy osoby podejrzewane o dziaalno opozycyjn gwnie zatrudnieni w duych zakadach pracy usytuowanych na terenie Pomorskiego Okrgu Wojskowego. Proces rekrutacji zainicjowany przez jednostki KW MO by kontynuowany przez waciwe terytorialnie Wojskowe Komendy Uzupenie, WSW i Wojewdzkie Sztaby Wojskowe na podstawie odpowiednich procedur ustalonych przez rozkazy i zarzdzenia MON, Sztabu Generalnego i dowdcy POW. W toku ledztwa przesuchano ju ponad 200 wiadkw gwnie pokrzywdzonych, ale rwnie byych funkcjonariuszy i onierzy zawodowych, w tym spord kadry wyej wymienionej jednostki, oraz zabezpieczono bogat dokumentacj archiwaln. Trwaj czynnoci celem ujawnienia wszystkich istotnych okolicznoci tego zdarzenia. S 5/09/Zi w sprawie mierci osb na pocztku 1945 r., ktrych szcztki odkryto w zbiorowej mogile przy ul. Solnej w Malborku. Prace ekshumacyjne trway ponad 5 miesicy, w ich wyniku odkopano szcztki okoo 2116 zmarych. Na podstawie ogldzin szcztkw ludzkich ustalono, i w masowym grobie pochowano zwoki 1001 kobiet, 377 dzieci i 381 mczyzn, a co do reszty brak byo moliwoci okrelenia ich pci i wieku. W trakcie prowadzonych prac ziemnych nie ujawniono praktycznie adnych przedmiotw mogcych pochodzi od zmarych i pomocnych przy ich identyfikacji. Natomiast odkopano znaczne iloci koci zwierzcych. Z zebranego materiau dowodowego w sprawie wynika, i zbiorowa mogia powstaa po zakoczeniu walk o Malbork na przeomie marca i kwietnia 1945 r. Radziecka komendantura prowadzia akcj majc na celu oczyszczenie miasta z ogromnej iloci trupw osb cywilnych (mieszkacw i uciekinierw z Prus Wschodnich) zabitych zmarych z rnych przyczyn, celem jego uporzdkowania i uniknicia eskalacji epidemii tyfusu. Przeprowadzono j przy uyciu ludnoci cywilnej i jecw wojennych. Ciaa onierzy obu walczcych stron byy chowane w innych miejscach. Biorc pod uwag, od ilu osb pochodziy odkopane szcztki, trzeba stwierdzic, e od kilkudziesiciu lat na terenie kraju nie odkryto tak wielkiej, nieznanej dotd zbiorowej mogiy. Ta wersja zdarze midzy innymi znalaza swoje potwierdzenie w ustaleniach biegego z zakresu archeologii, ktry sporzdzi opini zawierajc informacje dotyczce historii tego fragmentu miasta, gdzie usytuowany by masowy grb, uksztatowania terenu,

16

zabudowy, przedstawienia w ikonografii i na starych mapach oraz w relacjach wspomnieniach i literaturze historycznej. Rwnoczenie uczestniczy on w prowadzonej ekshumacji, dokumentujc jej przebieg. Nastpnie bra udzia razem z biegym z zakresu medycyny sdowej i antropologiem, przedstawicielem Narodowego Zwizku Niemieckiej Opieki nad Grobami Wojennymi, w ogldzinach szcztkw, ich identyfikacji grupowej i liczeniu zwok. W chwili obecnej zakoczono ju proces gromadzenia dokumentw i przesuchania wiadkw, w tym w drodze zagranicznej pomocy prawnej na terenie Niemiec. Do dnia dzisiejszego nie otrzymano jeszcze informacji od wadz rosyjskich, czy w tamtejszych archiwach zachoway si dokumenty radzieckiej komendantury miasta dotyczce powstania wyej opisanej mogiy. S 39/09/Zk w sprawie stosowania represji we wrzeniu 1982 r. w Supsku przez funkcjonariuszy SB i MO wobec adwokat Anny B.-S. przez przekroczenie uprawnie, tworzenie faszywych dowodw z zezna i owiadcze wiadkw celem skierowania przeciwko niej cigania o wykroczenie polegajce na wziciu udziau w manifestacji w Supsku w dniu 31 sierpnia 1982 r. Postpowanie dotyczy zdarze o skomplikowanym i wielowtkowym stanie faktycznym. Zabezpieczono obszerny materia archiwalny potwierdzajcy zaistnienie czynw bdcych przedmiotem ledztwa, natomiast nie yj gwni wiadkowie oskarajcy pokrzywdzon w 1982 r. W toku czynnoci ujawniono inne fakty i okolicznoci dotyczce kolejnych represji SB wobec adwokat Anny B.-S., bdce przedmiotem dalszego postpowania. Ustalono, i w ramach prowadzonych czynnoci operacyjnych organa bezpieczestwa stosoway dezinformacj polegajc na kojarzeniu nazwiska pokrzywdzonej z tajnym wsppracownikiem o pseudonimie Caryca. W ramach kombinacji operacyjnej wysano odpowiednio przygotowane anonimy, ktre miay na celu skompromitowanie adwokat Anny B.-S. (figurantki rozpracowania) w jej otoczeniu jako wsppracownika SB. Tym samym chciano wyeliminowa, zdyskredytowa j jako obroczyni w procesach dziaaczy opozycji. Materiay tej kombinacji operacyjnej posuyy nawet nastpnie do celw szkoleniowych. Dziaania te opisa funkcjonariusz SB ze Supska w pracy dyplomowej obronionej w 1986 r. w Wyszej Szkole Oficerskiej im. F. Dzieryskiego w Legionowie. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 134/06/Zk w dniu 22 czerwca 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Gdasku akt oskarenia przeciwko byym funkcjonariuszom WUBP w Gdasku, Janowi F., Kazimierzowi H. i Tadeuszowi P. Oskareni jako oficerowie ledczy, prowadzc w latach 19531954 ledztwa przeciwko czonkom tajnej organizacji niepodlegociowej Szczerb, dziaajc wsplnie i w porozumieniu (rwnie z innymi nieujawnionymi funkcjonariuszami), stosowali wobec nich przestpcze metody ledcze, gwnie podczas wielogodzinnych, trwajcych bez przerwy, w rnych porach dnia i nocy, przesucha. Celem dziaania oskaronych byo uzyskanie wyjanie dotyczcych dziaalnoci organizacji i przyznania si przesuchiwanych do popenienia zarzucanych im przestpstw. W sposb szczeglnie okrutny traktowane byy nalece do tej organizacji kobiety. Janowi F., Kazimierzowi H. i Tadeuszowi P. zarzucono w akcie oskarenia popenienie czynw polegajcych na fizycznym i psychicznym zncaniu si nad osobami pokrzywdzonymi w sprawie przez bicie rkoma po twarzy, dopuszczenie do pobicia pokrzywdzonego przez innego nieustalonego funkcjonariusza prtem metalowym po gowie, zmuszanie do siedzenia na nodze odwrconego stoka, uniemoliwianie zaatwiania potrzeb fizjologicznych, spowodowanie osadzenia w karcerze, groenie wieloletnim pozbawieniem wolnoci, groenie pobiciem, poamaniem palcw u rk, groenie aresztowaniem rodzicw lub maoletniego rodzestwa pokrzywdzonych, uywanie wobec pokrzywdzonych sw wulgarnych, powszechnie uznanych za obelywe. Czynw tych oskareni dopucili si wobec pokrzywdzonych: Heleny B., Alicji B., Bronisawa Sz., Zbigniewa S., Tadeusza M., Adama L. i Czesawa B. Pokrzywdzeni tym nieludzkim traktowaniem zostali doprowadzeni do zaamania fizycznego i psychicznego. W nastpstwie zncania si Czesaw B. dozna zaamania psychicznego w postaci wystpienia u niego psychozy sytuacyjnej zespou kataleptycznego. Cz skazanych czonkw organizacji Szczerb ju nie yje i gdyby

17

nie to, najprawdopodobniej lista oskaronych i zarzutw zawartych w akcie oskarenia byaby dusza. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego. S 33/08/Zk w dniu 21 maja 2009 r. skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Gdasku przeciwko Janowi F., byemu funkcjonariuszowi UBP. Zosta on oskarony o to, e w okresie od dnia 18 grudnia 1953 r. do dnia 27 marca 1954 r. w Gdasku jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego starszy oficer ledczy sekcji I Wydziau ledczego WUBP w Gdasku w toku prowadzonego postpowania przygotowawczego przeciwko Stanisawowi R., w celu uzyskania od niego okrelonych wyjanie, w szczeglnoci zwizanych z jego kontaktami z oficerami sub wywiadowczych polskiego rzdu emigracyjnego w Londynie, postawionymi mu zadaniami po jego przyjedzie do Polski i przyznania si przez niego do popenienia zarzucanego mu przestpstwa dziaania na szkod pastwa polskiego przez przekazywanie osobom trzecim wiadomoci stanowicych tajemnic pastwow i wojskow, stosowa przemoc i groby bezprawne oraz znca si fizycznie i psychicznie nad pokrzywdzonym. Oskarony prowadzi w rnych porach dnia i nocy wielogodzinne przesuchania, bez przerwy na odpoczynek i sen, doprowadzajc pokrzywdzonego do wyczerpania fizycznego i wielokrotnej utraty wiadomoci, bi go w czasie tych przesucha piciami po gowie i kopa po nogach oraz grozi, w wypadku niezoenia wyczerpujcych wyjanie, spowodowaniem negatywnych konsekwencji wobec czonkw jego rodziny, a nadto wielokrotnie grozi mu pozbawieniem ycia oraz wyzywa sowami uznanymi powszechnie za obelywe. Pokrzywdzony zosta zatrzymany na terenie NRD podczas prby nielegalnego przekroczenia granicy wracajc z misji na terenie Polski i przekazany polskim organom bezpieczestwa. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego. S 59/08/Zk w dniu 12 marca 2009 r. skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Chemnie przeciwko Tadeuszowi W., byemu funkcjonariuszowi SB. Oskaronemu przedstawiono zarzut, e w okresie od 28 sierpnia 1985 r. do 12 sierpnia 1988 r. w Chemnie, dziaajc w warunkach przestpstwa cigego jako funkcjonariusz publiczny pastwa komunistycznego, penic sub w Grupie IV SB RUSW w Chemnie, dopuci si zbrodni komunistycznej polegajcej na powiadczeniu nieprawdy w dokumentach co do okolicznoci majcych znaczenie prawne. Najpierw w dniu 28 sierpnia 1985 r. w kwestionariuszu ewidencyjnym w czci III rezultat pozyskania i raporcie z przebiegu pozyskania tajnego wsppracownika odnotowa, i rzekomo uzyska zgod na wspprac w sposb tajny z SB od ks. Jzefa W. i nada mu pseudonim Amator I, co stanowio podstaw do dokonania rejestracji wyej wymienionego pokrzywdzonego w ewidencji operacyjnej tajnych wsppracownikw prowadzonej przez jednostki SB Biuro C MSW w Warszawie i Wydzia C WUSW w Toruniu. Nastpnie a 34 razy dokumentowa rzekome uzyskanie wiadomoci operacyjnych od rda o pseudonimie Amator I, sporzdzajc fikcyjne notatki. Postpowanie sdowe zostao zakoczone opis zapadego orzeczenia w czci dotyczcej wydanych wyrokw. S 60/08/Zk w dniu 7 maja 2009 r. skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Toruniu przeciwko Henrykowi S. i Ryszardowi N., byym funkcjonariuszom SB. Oskarono ich o to, e w dniu 27 stycznia 1988 r. w Toruniu, dziaajc wsplnie i w porozumieniu, jako funkcjonariusze publiczni pastwa komunistycznego, penic sub jeden w Wydziale V SB, a drugi w Wydziale ledczym SB WUSW w Toruniu dopucili si zbrodni komunistycznej polegajcej na stosowaniu represji w postaci zncania si psychicznego w czasie przesuchiwania w charakterze sprawcy wykroczenia Kazimierza K. w ten sposb, i w trakcie tej czynnoci nie umoliwili mu swobodnej wypowiedzi, lecz grozili pozbawieniem wolnoci, krzyczeli, wymachiwali rkoma, wzbudzajc u pokrzywdzonego obaw, e zostanie pobity, zachowywali si agresywnie, zniewaali oraz wyzywali sowami wulgarnymi, powszechnie uznanymi za obelywe, w celu wywarcia wpywu na czynnoci przesuchiwanego i wymuszenia udzielenia informacji dotyczcych jego dziaalnoci w NSZZ Solidarno oraz innych osb zaanga-

18

owanych w jej podziemnych strukturach, w tym informacji dotyczcych druku i kolportau ksiek i prasy niezalenej. Postpowanie sdowe zostao zakoczone opis zapadego orzeczenia w czci dotyczcej wydanych wyrokw. S 100/08/Zk w dniu 8 wrzenia 2009 r. skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Nakle n. Noteci przeciwko Stanisawowi B., funkcjonariuszowi SB. Oskarono go o to, e w okresie od 20 grudnia 1981 r. do 31 stycznia 1982 r. w Potulicach i Toruniu, dziaajc jako funkcjonariusz publiczny pastwa komunistycznego, penic sub w Wydziaach IIIA i V SB KW MO w Toruniu, znca si psychicznie w toku co najmniej trzech przesucha nad internowanym Tomaszem N. w ten sposb, i w trakcie tych czynnoci grozi mu, owiadczajc, e jego sytuacja jest bez wyjcia i nie jest ju nikomu potrzebny, a nastpnie wyj z kabury pistolet i pozostawi bro na stole w celi ZK w Potulicach, ktr opuci, nakaniajc w ten sposb pokrzywdzonego do popenienia samobjstwa lub czynnej napaci na funkcjonariusza, czym wywoywa u pokrzywdzonego lk, e zostanie pobity lub uyta zostanie wobec niego bro palna. Dodatkowo wykorzystywa stan zaamania pokrzywdzonego, spowodowany mierteln chorob ojca oraz pobytem w szpitalu na skutek zagroonej ciy ony, w celu zmuszenia internowanego do podpisania owiadczenia o przestrzeganiu przepisw stanu wojennego i uzyskania informacji dotyczcych jego dziaalnoci w NSZZ Solidarno oraz innych osb zaangaowanych w dziaalno zwizkow. Postpowanie sdowe zostao zawieszone do czasu rozstrzygnicia kwestii przedawnienia cigania zbrodni komunistycznych przez Trybuna Konstytucyjny. S 1/09/Zk w dniu 14 kwietnia 2009 r. skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Bydgoszczy przeciwko Ryszardowi L., byemu funkcjonariuszowi SB. Oskaronemu przedstawiono zarzuty, e penic sub w Wydziale III SB KW MO w Toruniu, dopuci si dwch zbrodni komunistycznych na szkod dwch dziaaczek opozycji. W okresie od 28 grudnia 1981 r. do koca lutego 1982 r. w Bydgoszczy i Godapi, w czasie wykonywania czynnoci subowych w Zakadzie Karnym Bydgoszcz-Fordon i Orodku Odosobnienia w Godapi znca si nad internowan Ew Mari J. psychicznie w ten sposb, i grozi jej, e nie zobaczy ju wicej syna, e chory m zostanie umieszczony w takim szpitalu, z ktrego nie bdzie mg wyj, e ona zostanie wyrzucona z pracy, w celu zmuszenia do podpisania deklaracji lojalnoci wobec wczesnej wadzy i uzyskania informacji dotyczcych jej dziaalnoci w NSZZ Solidarno oraz osb zaangaowanych w t dziaalno. Pod koniec lutego 1982 r. w Godapi w czasie wykonywania czynnoci w sprawie postpowania o internowaniu z Henryk K.-C. znca si nad ni psychicznie w ten sposb, i w trakcie przesuchania zmusza pokrzywdzon do wyjazdu z Polski, a przy stanowczej jej odmowie grozi dugotrwaym internowaniem, pozbawieniem wolnoci oraz bliej nieokrelonymi kopotami, w celu wywarcia wpywu na jej decyzj, twierdzc, i dla takich jak ona nie ma miejsca w Polsce. Postpowanie sdowe zostao zakoczone opis wydanego orzeczenia w czci dotyczcej wydanych wyrokw. S 2/09/Zk w dniu 28 lipca 2009 r. skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Toruniu przeciwko Lechowi R., byemu funkcjonariuszowi SB. Zosta on oskarony o popenienie dwch zbrodni komunistycznych, e dziaajc jako funkcjonariusz publiczny Wydziau V SB KW MO w Toruniu, wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami, znca si psychicznie nad zatrzymanymi dziaaczami NSZZ Solidarno, chcc zmusi ich do ujawnienia informacji o prowadzonej dziaalnoci opozycyjnej. W okresie od 28 lipca 1982 r. do koca grudnia 1986 r. w Toruniu stosowa represje wobec Ryszarda Stanisawa M., podczas wielogodzinnych przesucha nie pozwoli mu je i pi, grozi pozbawieniem wolnoci, wyrzuceniem z pracy oraz zniewaa sowami powszechnie uznanymi za obelywe. Natomiast w dniu 1 maja 1982 r. w Toruniu podczas przesuchania Kazimierza Andrzeja M. grozi mu wieloletnim pozbawieniem wolnoci, zniewaa sowami powszechnie uznanymi za obelywe,

19

uniemoliwi swobodn wypowied i zaniecha sporzdzenia protokou z tej czynnoci. Termin rozprawy nie zosta jeszcze wyznaczony przez sd. S 62/09/Zk w dniu 22 wrzenia 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Kwidzynie akt oskarenia przeciwko Czesawowi Sz., byemu funkcjonariuszowi SW. Jest on oskarony o to, e w dniu 14 sierpnia 1982 r. w Kwidzynie jako funkcjonariusz SW po zakoczonej akcji pacyfikacji protestu internowanych na terenie miejscowego orodka odosobnienia stosowa represje wobec osb internowanych w ten sposb, e wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami wzi udzia w pobiciu Tadeusza W., uderzajc go dwukrotnie pak gumow w lewe rami, czym spowodowa u niego stuczenie ramienia lewego skutkujce rozstrojem zdrowia trwajcym nie duej ni 7 dni. Sd umorzy postpowanie wobec przedawnienia cigania postanowieniem z dnia 18 stycznia 2010 r. Orzeczenie to nie jest prawomocne i zostanie zaskarone przez prokuratora. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 71/05/Zk - w sprawie przeciwko Czesawowi K., byemu ministrowi spraw wewntrznych skierowano akt oskarenia do Sdu Rejonowego dla WarszawyMokotowa w dniu 30 listopada 2007 r. Zosta on oskarony o to, e w dniu 13 maja 1985 r. w Warszawie dziaajc jako funkcjonariusz publiczny pastwa komunistycznego, bdc ministrem spraw wewntrznych, dopuci si zbrodni komunistycznej polegajcej na stosowaniu represji w postaci dyskryminacji wyznaniowej w ten sposb, e przekraczajc swoje uprawnienia, bezprawnie zwolni z pracy sier. Tadeusza M. z WUSW w Bydgoszczy z uwagi na wany interes suby, ktrym byo zawarcie przez niego lubu kocielnego oraz posiadanie w rodzinie trzech ksiy katolickich, w tym jednego w krajach kapitalistycznych, dziaajc tym samym na szkod pokrzywdzonego. Dnia 20 lipca 2009 r. Sd Okrgowy w Warszawie (ktry przej spraw do dalszego prowadzenia) uzna Czesawa K. winnym popenienia zarzuconego mu przestpstwa i wyrokiem umorzy postpowanie sdowe na mocy amnestii. Orzeczenie to jest prawomocne. S 1/07/Zk w dniu 10 grudnia 2008 r. do Wojskowego Sdu Garnizonowego w Bydgoszczy skierowano akt oskarenia przeciwko Jerzemu S., byemu funkcjonariuszowi Informacji Wojskowej. Zosta on oskarony o to, e w nocy z 7 na 8 stycznia 1947 r. w Bydgoszczy, dziaajc jako funkcjonariusz publiczny pastwa komunistycznego, penic sub w Okrgowym Zarzdzie Informacji Wojskowej w Bydgoszczy w stopniu porucznika, wsplnie i w porozumieniu z nieyjcym ustalonym oraz innymi nieustalonymi funkcjonariuszami Informacji Wojskowej, dopuci si zbrodni komunistycznej w postaci zniewaenia zwok kanoniera Jzefa D. w ten sposb, e po jego mierci w celi Aresztu Informacji WP w Bydgoszczy ciao zmarego wywieli poza miasto do lasu i owinite w ptno nasycone benzyn spalili, oraz o to, e w dniu 7 stycznia 1947 r. w Bydgoszczy powiadczy nieprawd co do okolicznoci majcych znaczenie prawne w postanowieniu o umorzeniu ledztwa numer 82/46, co do faktu zwolnienia kanoniera Jzefa D. z Aresztu Informacji WP w Bydgoszczy w sytuacji, gdy pokrzywdzony w dniu 6 stycznia 1947 r. ju nie y. Jzef D. zosta zatrzymany jako podejrzany o antypastwow dziaalno, najprawdopodobniej za przynaleno do AK w czasie II wojny wiatowej. Po osadzeniu w areszcie zosta poddany ledztwu, podczas ktrego zmar w nieujawnionych okolicznociach. Funkcjonariusze Informacji Wojskowej chcieli ukry ten fakt, dlatego usiowali spali ciao zmarego i udokumentowa jego rzekome wczeniejsze zwolnienie z aresztu. Postanowieniem Wojskowego Sdu Garnizonowego w Bydgoszczy z dnia 23 marca 2009 r. umorzono postpowanie sdowe z uwagi na mier oskaronego. S 59/08/Zk w sprawie przeciwko Tadeuszowi W., byemu funkcjonariuszowi SB RUSW w Chemnie opis zarzutw w czci dotyczcej aktw oskarenia.

20

Sd Rejonowy w Chemnie postanowieniem z dnia 1 padziernika 2009 r. umorzy na mocy amnestii postpowanie przeciwko oskaronemu, ktry przyzna si do popenienia zarzucanego mu przestpstwa, zoy wyczerpujce wyjanienia i wyrazi czynny al. Orzeczenie to jest prawomocne. S 60/08/Zk w sprawie przeciwko Henrykowi S. i Ryszardowi N., byym funkcjonariuszom SB WUSW w Toruniu opis zarzutw w czci dotyczcej aktw oskarenia. Postanowieniem z dnia 4 czerwca 2009 r. Sd Rejonowy w Toruniu umorzy postpowanie z uwagi na przedawnienie cigania. Orzeczenie to nie jest prawomocne, albowiem dnia 18 czerwca 2009 r. prokurator wnis zaalenie do Sdu Okrgowego w Toruniu. rodek odwoawczy nie zosta jeszcze rozpoznany przez sd II instancji. S 99/08/Zk w sprawie przeciwko Zbigniewowi M., byemu funkcjonariuszowi Wydziau III SB WUSW w Toruniu, skierowano wniosek o umorzenie postpowania na mocy amnestii do Sdu Rejonowego w Toruniu w dniu 4 grudnia 2009 r. Zosta on oskarony o to, e w latach 19831984 w Toruniu stosowa represje, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi dwoma funkcjonariuszami, wobec Jacka K., dziaacza opozycji demokratycznej, a polegajce na uyciu przemocy i groby bezprawnej przez wywiezienie do lasu i straszenie uyciem pistoletu w celu wywarcia wpywu na pokrzywdzonego. W dniu 22 grudnia 2009 r. Sd Rejonowy w Toruniu postanowieniem umorzy postpowanie z uwagi na przedawnienie cigania. Orzeczenie to nie jest prawomocne, albowiem prokurator skierowa w tej sprawie zaalenie do Sdu Okrgowego w Toruniu, ktre jeszcze nie zostao rozpoznane. S 1/09/Zk w sprawie przeciwko Ryszardowi L., byemu funkcjonariuszowi SB WUSW w Toruniu opis zarzutw w czci dotyczcej aktw oskarenia. Sd Rejonowy w Bydgoszczy wyrokiem z dnia 21 maja 2009 r. skaza oskaronego za pierwsze z zarzuconych mu przestpstw na kar 1 roku pozbawienia wolnoci, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat, natomiast co do drugiego czynu umorzy postpowanie na mocy amnestii. Orzeczenie to jest prawomocne. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Gdasku w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 7/00/Zk w sprawie fizycznego i psychicznego zncania si w latach 19451956 w Gdyni celem uzyskania okrelonych zezna i wyjanie oraz innych zbrodni popenionych na szkod marynarzy, podoficerw i oficerw Marynarki Wojennej przez funkcjonariuszy Okrgowego Zarzdu IW Nr 8 w Gdyni. ledztwo dotyczy szeregu zbrodni komunistycznych popenionych na szkod kilkuset osb, a lista typowanych sprawcw przestpstw obejmuje kilkadziesit nazwisk. W jej ramach poddano analizie, na podstawie zapisw w kontrolkach, rejestrach i repertoriach OZIW Nr 8, Sdu Marynarki Wojennej i Prokuratury Marynarki Wojennej, zachowane akta postpowa karnych przeciwko osobom podejrzanym o popenienie przestpstw politycznych dziaanie na rzecz niepodlegego bytu pastwa polskiego oraz przesuchano ujawnionych pokrzywdzonych. Wspomnie naley, i w przeciwiestwie do innych rodzajw si zbrojnych zdecydowana wikszo oficerw i podoficerw zawodowych Marynarki Wojennej penia sub jeszcze w II Rzeczypospolitej. Tym samym byli oni traktowani ze szczegln nieufnoci przez organa bezpieczestwa pastwa komunistycznego i w sposb drastyczny cigany by jakikolwiek sprzeciw lub akt krytyki z ich strony wobec polityki wczesnych wadz. Co do czci czynw wyczono materiay do odrbnych postpowa, ktre zakoczono ju wydaniem decyzji merytorycznych, w tym rwnie skierowaniem aktw oskarenia. Do wykonania pozostay jeszcze czynnoci bdce kolejn prb wykrycia sprawcw i ujawnienie

21

pozostaych istotnych okolicznoci zbrodni. W szczeglnoci bd one polegay na okazaniu uzyskanych ostatnio kolejnych fotografii typowanych podejrzewanych oficerw ledczych i innych funkcjonariuszy Informacji Wojskowej yjcym jeszcze pokrzywdzonym. S 15/00/Zk w sprawie masowych deportacji w okresie od lutego do kwietnia 1945 r. z terenu Pomorza Gdaskiego ludnoci polskiej w gb terytorium b. ZSRR. Po zajciu tych terenw przez wojska radzieckie funkcjonariusze organw NKWD, czasami przy udziale polskiej milicji, dokonywali zatrzyma Polakw mczyzn i modziey (zarwno dziewczt, jak i chopcw). Kryteria, ktrymi si kierowano, byy rne, ale w szczeglnoci wybierano osoby walczce z okupantem, podejrzewane o wspprac z ruchem oporu lub o niechtny stosunek do pastwa radzieckiego. Czsto jednak dobr deportowanych by kwesti przypadku lub nastpowa przez masowe aresztowania, apanki lub przy uyciu podstpu, np. wezwanie do robt publicznych pomocy armii radzieckiej, odbudowy ze zniszcze wojennych. Najpierw zatrzymani byli osadzani w obozach filtracyjnych, gdzie dokonywano ich selekcji i skd kierowano gwnie do obozw w Grudzidzu i Dziadowie. Tam byy formowane transporty kolejowe, ktre trafiay do azjatyckiej czci ZSRR, ale take do obozu w Szawlach na terenie Litwy. Deportowani osadzani byli w obozach i zmuszani do niewolniczej pracy przewanie w kopalniach i w tajdze przy wyrbie drzew. Ujawniono, i w ten sposb wywieziono co najmniej 3000 osb. Doda naley do tego nieznan dokadnie liczb (najprawdopodobniej setki) pokrzywdzonych, ktrzy zmarli wskutek chorb i zego traktowania w obozach przejciowych. Pierwsi zesani wrcili do kraju we wrzeniu 1945 r., a nastpni w kilku kolejnych latach. Cz deportowanych jednak zmara na zesaniu lub los ich jest nieznany. W toku ledztwa przesuchano okoo 250 wiadkw i przeprowadzono kwerendy w Centralnym Archiwum Wojskowym, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Miasta Stoecznego Warszawy, archiwach pastwowych i Litewskim Archiwum Specjalnym. Szczeglnie dugotrwae s ogldziny zachowanych akt spraw Zg dotyczcych stwierdzenia zgonu osb zmarych w trakcie deportacji, a zwaszcza w obozach przejciowych w Polsce i obozach pracy na terenie b. ZSRR. Zebrane relacje pokrzywdzonych stanowi bezcenny dowd ogromu cierpie, jakich doznali zesani. Postpowanie znajduje si w kocowym stadium. Niewtpliwie dua liczba pokrzywdzonych i trudnoci w dotarciu (weryfikacji danych) do wiadkw i dokumentw miay wpyw na czas trwania ledztwa. S 94/01/Zk w sprawie zbrodni popenionych od lipca 1944 r. do 1956 r. w Wilnie i na terenie b. woj. wileskiego na onierzach AK i wsppracujcych z nimi osobach cywilnych, w zwizku z operacj Ostra Brama, przez funkcjonariuszy NKWD. ledztwo dotyczy zabjstw, bezprawnego pozbawienia wolnoci, fizycznego i psychicznego zncania si i innych przestpstw. Zostay one popenione w wikszoci bezporednio po zajciu tych terenw przez armi radzieck wobec rozbrojonych podstpem lub przemoc czonkw polskiego podziemia. Nastpnie ujawniane s okolicznoci zatrzymania okoo 8000 onierzy AK, ktrzy zostali wywiezieni do Kaugi i przymusowo wcieleni do 361 zapasowego puku piechoty armii sowieckiej. Tam wobec odmowy zoenia przysigi wojskowej zostali skierowani do prac przy wyrbie tajgi. W toku postpowania przesuchano okoo 400 wiadkw, a take przeprowadzono kwerendy w Centralnym Archiwum Wojskowym, Archiwum Akt Nowych, Archiwum Miasta Stoecznego Warszawy, BUIAD IPN i innych. Dodatkowo uzyskano informacje z Orodka KARTA i dokonano ogldzin szeregu akt spraw odszkodowawczych. Trudnoci w prowadzeniu tego postpowania s spotgowane przez brak dostpu do archiww rosyjskich. Na czas trwania ledztwa wpyw ma dua liczba pokrzywdzonych i ilo ujawnionych dokumentw. Sprawa znajduje si w kocowym stadium. S 97/01/Zk w sprawie zbrodni popenionych od lipca 1944 r. do 1956 r. na terenie b. wojewdztwa wileskiego na obywatelach polskich przez funkcjonariuszy organw bezpieczestwa ZSRR. Po zajciu tych terenw przez wadze radzieckie ludno polska zostaa poddana licznym represjom. Ofiarami zostay gwnie osoby podejrzewane o dziaalno niepodlegocio-

22

w w ramach ruchu oporu, uznane za wrogie ustrojowi komunistycznemu, obce klasowo itp. Miay one posta masowych zsyek wywzek (czsto caych rodzin) w gb terytorium ZSRR, bezprawnego pozbawiania wolnoci, fizycznego i psychicznego zncania si w trakcie postpowa karnych, przymusowego wcielania do armii, konfiskaty majtku itp. W toku ledztwa przesuchano ponad 500 wiadkw, przeprowadzono kwerendy i uzyskano dokumenty z BUIAD IPN, Archiwum Akt Nowych, Fundacji Orodka KARTA, Biura Informacji i Poszukiwa PCK i innych, a take dokonano ogldzin akt szeregu sdowych spraw odszkodowawczych. W ich wyniku zgromadzono bogaty materia dowodowy w postaci szczegowych zezna, relacji, wspomnie ilustrowanych licznymi dokumentami. W ten sposb utrwalono nieznane losy wielu pokrzywdzonych i ogrom cierpie, jakich doznali od reimu komunistycznego tylko za to, e byli Polakami. Wielowtkowo sprawy, liczba pokrzywdzonych oraz konieczno wyjanienia wszystkich nieznanych okolicznoci tych zdarze wpyny na czas trwania postpowania. S 3/02/Zk ledztwo w sprawie deportacji obywateli polskich z terenw b. woj. wileskiego w gb terytorium ZSRR oraz innych represji funkcjonariuszy sowieckiego aparatu bezpieczestwa zmierzajcych do eksterminacji tej czci narodu polskiego w okresie od 17 wrzenia 1939 r. do czerwca 1941 r. W toku prowadzonego postpowania ujawniono, i z reguy wywzce podlegay cae rodziny. Najczciej jednak mczyni byli wczeniej aresztowani, a wic wywoono kobiety, starcw i dzieci. Musieli oni pozostawi prawie cay swj majtek, a nastpnie byli adowani do bydlcych wagonw i pod zbrojn eskort transportowani do azjatyckiej czci ZSRR. Podr trwaa czsto kilkadziesit dni. Odbywaa si w bardzo cikich warunkach - w toku, bez jedzenia i picia, bez ogrzewania, bez jakiejkolwiek opieki medycznej i w okropnych warunkach sanitarnych. Wielu starcw i wiele dzieci nie przeyo tej drogi. Deportacji podlegay osoby uznane za wrogie wobec pastwa sowieckiego, gwnie urzdnicy pastwowi, wojskowi, policjanci, lenicy, osadnicy wojskowi, waciciele majtkw ziemskich, bogaci rolnicy i czonkowie ich rodzin. Ponadto w wypadku zatrzymania kogokolwiek za udzia w ruchu oporu lub odmow suby w armii radzieckiej deportowano jego rodzin. W miejscu zesania deportowani byli zmuszani do niewolniczej pracy, cierpieli z godu, chodu, czsto yli w ziemiankach i umierali z powodu epidemii i braku opieki medycznej. Ujawniane s rwnie okolicznoci przestpczego prowadzenia ledztw wobec osb podejrzanych o przestpstwa polityczne, gdzie nagminne byy przypadki stosowania przymusu fizycznego w formie rnego rodzaju wymylnych tortur i bicia oraz przymusu psychicznego, bezprawnego pozbawiania majtku osb represjonowanych, przypadkw zabjstw pokrzywdzonych poddanych represjom w wyniku wykonania orzeczonych wyrokw mierci, podczas prb ucieczki z transportu lub miejsca zsyki. Dotychczas w sprawie przesuchano blisko 900 wiadkw. Ich zeznania, wspomnienia i relacje stanowi bogate rdo nieznanej dotd wiedzy o tych zbrodniach. Tym bardziej i czsto nigdy wczeniej swoich przey nie dokumentowali. Pozyskano ekspertyz historyczn z Wydziau Ekspertyz i Opracowa Gwnej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W wyniku kwerendy przeprowadzonej w Archiwum Akt Nowych w zasobie pochodzcym z Instytutu Hoovera, Kolekcji Andersa oraz tzw. mikrofilmw aleksandryjskich, zawierajcych informacje o dziaaniach wojennych za okres 19391941 na Wileszczynie pozyskano kopie czci kwestionariuszy osb internowanych na Litwie i uwizionych w ZSRR. Dokonano analizy pozyskanych publikacji naukowo-historycznych dotyczcych przedmiotu ledztwa. Wystosowano proby do zwizkw i organizacji kombatanckich w kraju. Zwrcono si do lokalnej prasy i innych mediw, rwnie do redakcji tygodnikw wileskich Przyja i Magazyn Wileski, o opublikowanie apelu o poszukiwaniu wiadkw. Dodatkowo pozyskano z Litewskiego Archiwum Specjalnego, Wydziau Ewidencji, Przechowywania Dokumentw i Informacji w Wilnie wykaz zbiorw i odpisw Litewskiego Archiwum Akt Specjalnych, a nastpnie dokonano kwerendy archiwalnej w tym archiwum. Wystpiono do Instytutu Polskiego i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie, Polskiego Orodka Spoeczno Kulturalnego Biblioteka Polska w Londynie, Studium Polski Podziemnej w Londynie, uzyskano przydatne w ledztwie dokumenty m.in.

23

kopie raportw sytuacyjnych dotyczcych deportacji ludnoci polskiej z terenw pod okupacj sowieck. Zwrcono si take o pomoc w ledztwie do Centrum Badania Ludobjstwa i Oporu Ludnoci Litwy. Dokonano kwerend w Centralnym Archiwum Wojskowym (zapoznano si z Inwentarzem Kolekcji Wojskowej Komisji Archiwalnej sygn.VIII.800-VIII.811, inwentarzem zespou Kolekcji Wojskowej Komisji Archiwalnej, gdzie znajduj si podzespoy zawierajce dokumentacj bdc przedmiotem niniejszego ledztwa), Zakadzie Narodowym im. Ossoliskich we Wrocawiu, Zakadzie Rkopisw Dzia Zbiorw Specjalnych Biblioteki Narodowej w Warszawie, Archiwum Pastwowym Miasta Stoecznego Warszawy. Dokonano ogldzin akt odszkodowawczych z wnioskw osb represjonowanych przez sowieckie organy bezpieczestwa w zwizku z dziaalnoci na rzecz niepodlegego bytu pastwa polskiego nadesanych z sdw z terenu kraju. S 17/04/Zk ledztwo w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci, pobi, fizycznego i psychicznego zncania si przez funkcjonariuszy MO i SW nad osobami zatrzymanymi na terenie Elblga pod zarzutem brania udziau w strajkami i manifestach ludnoci w dniach od 16 do 23 grudnia 1970 r. Wydarzenia zwizane z protestem ludnoci Wybrzea w grudniu 1970 r. miay miejsce take na terenie tego miasta. Tutaj rwnie uyto broni palnej. Oddziay MO i wojska dokonay pacyfikacji masowych wystpie ludnoci. Zatrzymano kilkuset demonstrantw. Regu byo, i wobec nich stosowano przymus fizyczny i bito ich rkami oraz pakami zarwno bezporednio po zatrzymaniu, jak i na terenie komisariatw milicji oraz podczas osadzania w areszcie ledczym lub wizieniu. W toku postpowania zgromadzono i poddano analizie szeroki materia archiwalny dotyczcy wydarze w grudniu 1970 r. w Elblgu z zasobw IPN, Archiwum Pastwowego, prokuratury, sdu oraz rde prywatnych, majc na celu ustalenie wszystkich osb pokrzywdzonych, okolicznoci poszczeglnych zdarze o znamionach przestpstw, udokumentowanie faktw zatrzyma, odniesionych obrae itp., a take wykrycie sprawcw badanych zbrodni komunistycznych. Ustalono 404 nazwiska osb zatrzymanych w grudniu 1970 r. na terenie Elblga. Zweryfikowano ich dane osobowe i przesuchano 265 wiadkw zamieszkaych na terenie Polski i za granic. Cz pokrzywdzonych ju nie yje, a co do czci z nich nie mona ustali miejsca ich pobytu. Wytypowano 85 funkcjonariuszy MO i SW jako sprawcw przestpstw popenionych na szkod zatrzymanych. Aktualnie prowadzone s czynnoci okazania fotografii i weryfikacji zezna wiadkw zmierzajce do przedstawienia zarzutw konkretnym osobom. Zbrodnie nazistowskie S 22/00/Zn w sprawie masowych deportacji od 11 padziernika 1939 r. do marca 1942 r. polskich mieszkacw Gdyni przez okupacyjne wadze niemieckie. Wysiedleniem objto okoo 70 000 osb. Celem ich byo stworzenie miejsca dla niemieckich osadnikw i pozbycie si niepewnej polskiej ludnoci w miecie, gdzie miaa by utworzona jedna z najwaniejszych baz Kriegsmarine. Na podstawie list proskrypcyjnych typowano tych Polakw, ktrzy musieli w trybie natychmiastowym zostawi cay swj majtek (mogli zabra tylko podrczny baga) i byli wywoeni gwnie transportami kolejowymi w bydlcych wagonach na terytorium Generalnego Gubernatorstwa. Pozostawiono tylko ma cz polskich mieszkacw miasta znajcych jzyk niemiecki, uznanych za niezbdnych dla prawidowego funkcjonowania miasta, portu i stoczni, ale oni zostali przesiedleni do peryferyjnych dzielnic lub pobliskich miejscowoci. ledztwo zostao zainicjowane zawiadomieniem zoonym przez Stowarzyszenie Gdynian Wysiedlonych, do ktrego zaczono list 258 pokrzywdzonych (czonkw Stowarzyszenia). Pniej wpyny kolejne wykazy i wikszo tych osb zostaa juz przesuchana w charakterze wiadkw. Dodatkowo przeprowadzono wiele kwerend archiwalnych ujawniajc liczne dokumenty dotyczce zbrodni, w tym midzy innymi w Archiwum Akt Nowych, Archiwum Muzeum Stutthof w Sztutowie, archiwach pastwowych w Gdasku, Bydgoszczy, Kielcach, Krakowie i Lublinie oraz Bibliotece PAN w Gdasku, Bundesarchiv w Berlinie, Fundacji Archiwum i Muzeum Armii Krajowej oraz Wojskowej Suby Polek w Toruniu, Muzeum Miasta Gdyni, Muzeum Tradycji

24

Niepodlegociowych w odzi i Narodowym Archiwum Cyfrowym w Warszawie. Szczeglnie cenne okazay si materiay ujawnione w Bundesarchiv, nieznane dotd polskim historykom, w tym ksigi wieczyste miasta Gdyni z czasw II wojny wiatowej i dokumenty dotyczce poszczeglnych transportw niemieckiej Centrali Przesiedleczej. Dziki wsppracy z Urzdem Miasta Gdyni i Stowarzyszeniem Gdynian Wysiedlonych wyniki postpowania s corocznie przedstawiane podczas kolejnych konferencji naukowych, a take zostay udostpnione do rocznicowej wystawy zorganizowanej przez Muzeum Miasta Gdyni. S 128/04/Zn w sprawie zbrodni zabjstw osb narodowoci polskiej dokonanych w okresie od lutego 1940 r. do 18 lipca 1943 r. w Toruniu w obozie Szmalcwka przez funkcjonariuszy okupanta niemieckiego wchodzcych w skad jego zaogi. W toku ledztwa ujawniono, i obz zosta utworzony w budynkach nieczynnej fabryki smalcu przy ul. Grudzidzkiej i std wzia si jego potoczna nazwa. Pocztkowo funkcjonowa jako obz przesiedleczy podlegy Centrali Przesiedleczej w Gdasku, a od wrzenia 1942 r. jako filia Obozu Pracy w Potulicach. Osadzano w nim gwnie wysiedlonych gospodarzy, rolnikw z terenu Okrgu GdaskPrusy Zachodnie wraz z ich rodzinami. Tam dokonywano ich segregacji. Osoby uznane za rasowo nadajce si do zniemczenia kierowano do obozw w Jabonowie Pomorskim i Nowym Miecie Lubawskim, a pozostaych, w tym tych, ktrzy odmwili zmiany narodowoci, wysyano na roboty przymusowe do Niemiec lub do obozw koncentracyjnych. Na skutek cikich warunkw bytowych, zych warunkw sanitarnych, godu, chorb, pozbawienia opieki medycznej, pracy ponad siy, bicia i stosowania innych form przymusu oraz zabjstw zmaro okoo 500 osadzonych. Dane personalne wikszoci z nich nie zachoway si. Ujawniono jednak okoo 100 pokrzywdzonych lub ich najbliszych, ktrych przesuchano w charakterze wiadkw. Przeprowadzono kwerendy w zasobach archiwalnych IPN i archiwach pastwowych, poszukujc istotnych dokumentw dla przedmiotu ledztwa. Po wykonaniu wszystkich czynnoci na terenie kraju skierowano do Centrali w Ludwigsburgu wniosek o pomoc prawn w celu ustalenia penych danych osobowych komendantw obozu, jak i czonkw jego zaogi. Po uzyskaniu materiaw z wykonanej pomocy prawnej zostanie podjta decyzja merytoryczna w tej sprawie.

3. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach (materia opracowany przez naczelnika Ew Koj)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Katowicach S 2/04/Zk w sprawie: 1) zbrodni wojennej stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, popenionej przez naruszenie prawa midzynarodowego, polegajcej na dokonaniu w okresie od 24 stycznia do 15 marca 1945 r. na terenie miasta i pow. Gliwice zabjstw nie mniej ni 500 osb spord ludnoci cywilnej przez onierzy Armii Czerwonej; 2) zbrodni wojennej stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, popenionej przez naruszenie prawa midzynarodowego, polegajcej na dokonaniu w okresie od 24 stycznia do 6 lutego 1945 r. na terenie miasta i pow. Gliwice zgwacenia bliej nieustalonej liczby kobiet przez onierzy Armii Czerwonej; 3) zbrodni wojennej stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na dokonaniu zabjstwa przez zastrzelenie przez onierzy Armii Czerwonej w dniu 26 stycznia 1945 r. w Zabrzu Maciejowie Jzefa S.; 4) zbrodni wojennej stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na dokonaniu zabjstwa przez zastrzelenie przez onierzy Armii Czerwonej w dniu 10 maja 1945 r. w Gliwicach Tadeusza G.

25

ledztwo umorzono postanowieniem z dnia 30 czerwca 2009 r. wobec niewykrycia sprawcw zbrodni. S 135/08/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na sprowadzeniu niebezpieczestwa katastrofy w komunikacji powietrznej w dniu 4 lipca 1943 r. w Gibraltarze w celu pozbawienia ycia premiera i Naczelnego Wodza Si Zbrojnych RP, generaa Wadysawa Sikorskiego, przez co doszo do katastrofy samolotu Liberator Mk II nr ew. AL 523 nalecego do 511 dywizjonu brytyjskich Krlewskich Si Powietrznych, w wyniku czego mier ponieli genera Wadysaw Sikorski i towarzyszcy mu obywatele RP: Zofia Leniowska, gen. bryg. Tadeusz Klimecki, pk dypl. Andrzej Marecki, por. mar. Jzef Ponikiewski, Adam Kuakowski oraz Jan Gralewski. W toku przeprowadzonych czynnoci poczyniono nastpujce ustalenia faktyczne. Jedynym oficjalnym dokumentem, ustalajcym okolicznoci mierci generaa Wadysawa Sikorskiego w dniu 4 lipca 1943 r. w Gibraltarze, jest komunikat brytyjskiego Ministerstwa Lotnictwa wydany na podstawie raportu z prac komisji badania wypadkw lotniczych, nadzorowanej przez dowdc RAF Coastall Command Air Marshall Johna Slessora, badajcej spraw wypadku samolotu typu Consolidated RLB-30B Liberator Mk II nr ew. AL 523 nalecego do 511 RAF squadron. Komisja ta zakoczya prace w dniu 11 sierpnia 1943 r., komunikat za Ministerstwa Lotnictwa przekazano w dniu 1 wrzenia 1943 r. ambasadorowi hr. Raczyskiemu. Zgodnie z jego treci, przyczyn wypadku, w ktrym zgin genera Wadysaw Sikorski wraz z towarzyszcymi mu osobami, byo zablokowanie sterw wysokoci samolotu zaistniae z przyczyn niemoliwych do ustalenia. Raport stanowczo wykluczy moliwo sabotau jako przyczyny wypadku, cho nie poda adnych okolicznoci, ktre prowadziy do takiego wniosku. W dniu 3 wrzenia 1943 r. na posiedzeniu Rady Ministrw Rzdu RP na uchodstwie zdecydowano o odrzuceniu treci komunikatu. Oficjalny komunikat brytyjskiego Ministerstwa Lotnictwa wydany w dniu 21 wrzenia 1943 r. by praktycznie powtrzeniem pierwotnego tekstu, bez uwzgldnienia zastrzee komisji Inspektoratu Polskich Si Powietrznych. W zwizku z niedostpnoci materiaw brytyjskiej komisji powypadkowej, nieprzeprowadzeniem dokadnych ogldzin zwok oraz brakiem wskazania, co lego u podstaw wykluczenia sabotau, mier generaa Wadysawa Sikorskiego pozostaje jedn z tajemnic XX wieku i zarazem przedmiotem licznych publikacji wskazujcych na popenienie w zwizku z ni zbrodni. Spord wielu czynnoci wykonanych (przesuchania wiadkw, gromadzenie dokumentw) w niniejszym ledztwie za najistotniejsz uzna naley przeprowadzon po ekshumacji sdowo-lekarsk sekcj zwok generaa Sikorskiego, ktrej wstpne ustalenia wykazay istnienie licznych obrae ciaa, ktrych charakter jest typowy dla katastrofy lotniczej. W ledztwie tym oprcz ogldzin zewntrznych i wewntrznych zwok zlecono nastpujce ekspertyzy: badania genetyczne, badania histopatologiczne, badania toksykologiczne na obecno trucizn organicznych i nieorganicznych, okrzemek, badania mikrobiologiczne prbek materiaw, badania kryminalistyczne odziey i materiaw, badania dendrologiczne, badania antropologiczne oraz rekonstrukcj wygldu twarzy. S 187/08/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, popenionych w okresie od maja 1946 r. do stycznia 1947 r. na terenie woj. lsko-dbrowskiego, polegajcych na przekroczeniu uprawnie subowych przez funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Katowicach przez podjcie dziaa w postaci inwigilacji struktur terenowych Polskiego Stronnictwa Ludowego, zatrzymywania i aresztowania ich czonkw, dokonywania rewizji w zajmowanych przez nich lokalach, utrudniania zgromadze poprzedzajcych gosowanie w referendum i wyborach, niedopuszczenia przedstawicieli Polskiego Stronnictwa Ludowego do udziau w pracach obwodowych i okrgowych komisji wyborczych celem wywarcia wpywu na sposb gosowania, w tym na powstrzymanie si od gosowania, a tym samym na wynik referendum przeprowadzonego w dniu 30 czerwca 1946 r., oraz wyborw do Sejmu Ustawodawczego przeprowadzonych w dniu 19 stycznia 1947 r. Obecnie przeprowadzane s ogldziny materiaw archiwalnych (gwnie sprawozdania PUPB), z ktrych wynika, i funkcjonariusze UB podejmowali liczne dziaania (inwigilacja,

26

aresztowania, przeszukania, manipulowanie skadem komisji wyborczych) majce na celu wywarcie wpywu na wyniki gosowania w wyborach i referendum. S 12/06/Zk w sprawie udziau funkcjonariuszy pastw komunistycznych w zwizku przestpczym o charakterze zbrojnym, m.in. w celu pozbawienia ycia Karola Wojtyy, a take kierowania przez funkcjonariuszy pastw komunistycznych wykonaniem przy uyciu broni palnej usiowania zabjstwa Karola Wojtyy oraz udziau funkcjonariuszy pastw komunistycznych w zwizku przestpczym majcym na celu wpywanie na wiadka i organy sdowe. Dotychczas w toku postpowania zgromadzono obszerny materia dowodowy zawierajcy si w ponad 120 tomach akt. Jak dotd prowadzona jest kwerenda w zasobach archiwalnych Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie, obejmujca materiay wytworzone w toku pracy komrek organizacyjnych MSW i MON PRL. Nadto sukcesywnie przesuchiwani s wiadkowie, gwnie spord funkcjonariuszy departamentw IV i I MSW PRL oraz spord onierzy WSW i Zarzdu II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Do tej pory zrealizowano take midzynarodowe pomoce prawne do Niemiec, Holandii, Ukrainy, Bugarii, Turcji i Woch. W chwili obecnej przetumaczono w caoci z jzyka woskiego na jzyk polski okoo 4000 kart z wyjanieniami, jakie skadali w toku postpowa karnych prowadzonych we Woszech oskareni Mehmet Ali Agca, Omer Bagci, Sergiei Ivanov Antonov i Musa Serdar Celebi. S 51/09/Zn - w sprawie popenienia w latach 19391945 na terenie Czstochowy zbrodni wojennych stanowicych ludobjstwo, polegajcych na poddaniu nieludzkiemu traktowaniu przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego w trakcie transportu kolej jecw wojennych oraz ludnoci cywilnej, w wyniku czego nieustalona liczba spord tych osb poniosa mier w trakcie tego transportu, a ich zwoki zostay pochowane na stacji kolejowej Czstochowa Stradom. W toku prowadzonego ledztwa pozyskano informacj, i na terenie byej stacji PKP Stradom (w chwili obecnej Czstochowa Stradom) w czasie II wojny wiatowej stacjonujcy w nieopodal pooonych koszarach wojskowych onierze niemieccy, przy udziale ludnoci cywilnej, na terenie tej stacji pochowali w masowych grobach kilkaset zwok jecw polskich, rosyjskich, powstacw warszawskich oraz czonkw polskiego ruchu oporu, ktrzy zmarli podczas transportu kolejowego. Celem zweryfikowania tej informacji (z udziaem archeologw z Oddziau Katowickiego Stowarzyszenia Naukowego Archeologw Polskich, przedstawicieli PKP, biegego z Zakadu Medycyny Sdowej CM UJ w Krakowie, przedstawiciela Pastwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Czstochowie oraz onierzy 6 Brygady Desantowo-Szturmowej w Krakowie) w typowanym miejscu ukrycia masowego grobu na terenie stacji kolejowej Czstochowa Stradom, w terenie o wymiarach 20m x 50m przeprowadzono czynnoci procesowe w postaci jego ogldzin, dokonania odwiertw geologicznych oraz sondaowych wkopw w celu wstpnego ustalenia rozmiarw odkrytego masowego grobu i ewentualnie ustalenia rzeczywistej liczby spoczywajcych w nim zwok ofiar opisanej powyej zbrodni wojennej. W trakcie tych czynnoci ujawniono 3 doy mierci i odsonito 8 szkieletw zwok, ktrych stan zachowania tkanki kostnej, zdaniem biegego z zakresu medycyny sdowej, wskazywa, e od mierci osb, do ktrych naleay, upyno co najmniej kilkadziesit lat. Cz zwok leaa rwnolegle do siebie, z chaotycznym uoeniem koczyn, co sugeruje, e ciaa te zostay wrzucone do dou mierci planowo w sposb bezwadny. Biorc pod uwag wyniki opisanych powyej czynnoci, a w szczeglnoci ujawnienie w sondaowym doach 8 szkieletw ludzkich zoonych w tym miejscu w opisany powyej sposb, stwierdzi naley, i zgodnie z dotychczasowymi ustaleniami ledztwa w miejscu tym zoone zostay w czasie II wojny wiatowej ludzkie zwoki, nawet w liczbie kilkudziesiciu wedug dotychczasowych ustale ledztwa, liczba ta moe sign 100 osb cywilnych i jecw wojennych, poddanych przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego nieludzkiemu traktowaniu ich w trakcie transportu kolej. Majc powysze na uwadze, a w szczeglnoci konieczno wyjanienia okolicznoci sprawy i prawidowe ukierunkowanie jego dalszego biegu, w ledztwie zachodzi na jego obecnym etapie bezwzgldna konieczno dokonania eksploracji wskazanego powyej terenu o powierzchni 20m x 50m na miejscu ujawnionej zbrodni wojennej w drodze usunicia

27

wierzchnich warstw gleby i ekshumacji wskazanych powyej szkieletw ludzkich i poszukiwania miejsc zoenia kolejnych. S 81/07/Zn - ledztwo w sprawie zbrodni wojennej, bdcej zbrodni przeciwko ludzkoci, popenionej przez funkcjonariuszy gestapo i SS, polegajcej na zabjstwach, poddawaniu torturom, okrutnemu i nieludzkiemu traktowaniu winiw podobozw KL AuschwitzGleiwitz I, II, III, IV. Ze wzgldu na stale rosnce zapotrzebowanie niemieckiego przemysu na si robocz na Grnym lsku, na terenie Gliwic utworzono cztery podobozy owicimskie: I przy przedsibiorstwie kolejowym Wagenwerk, II przy fabryce sadzy Gasrusswerke, III przy stalowni gliwickiej Oberhtten-Sthal Presswerk, IV przy koszarach Keithkaserne i Schlagetterkaserne. Wrd winiw podobozw gliwickich przewaali Polacy, Rosjanie i ydzi z rnych czci Europy, w fabryce sadzy pracoway gwnie kobiety. Warunki mieszkalne w tych podobozach byy nieco lepsze ni w Owicimiu, natomiast wyywienie znacznie gorsze. Winiw chorych i niezdolnych do pracy wywoono z powrotem do obozu w Owicimiu. Postpowanie SS-manw wobec winiw byo brutalne, za najmniejsze wykroczenie lub bez powodu bili winiw, zmuszali do karnych wicze. ledztwo zostao umorzone w stosunku do sprawcw kierowniczych, podegaczy i pomocnikw wobec stwierdzenia, i postpowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostao prawomocne zakoczone, w stosunku do pozostaych sprawcw wobec ich nie wykrycia. Wykaz postpowa zakoczonych 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 23/07/Zk - 22 grudnia 2009 r. skierowano do Sdu Okrgowego w Katowicach akt oskarenia przeciwko Tadeuszowi D. oskaronemu o to, e w dniu 27 stycznia 1982 r. w Sosnowcu, bdc funkcjonariuszem Milicji Obywatelskiej, a wic funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dopuci si zbrodni komunistycznej podczas czynnoci zatrzymania Ryszarda A., przekraczajc przysugujce mu uprawnienia w zakresie stosowania broni palnej, w wyniku czego, dziaajc z zamiarem zabjstwa, odda strzay w gow osoby zatrzymywanej z bardzo bliskiej odlegoci, powodujc postrza czaszki z ran wlotow w lewej okolicy podpotylicznej i z kanaem postrzaowym uszkadzajcym lew pkul mdku i lewy pat skroniowy z ran wylotow w lewej okolicy ciemieniowo-czoowej, co skutkowao zgonem Ryszarda A., tj. o czyn z art. 148 1 kk z 1969 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. S 17/06/Zk 16 stycznia 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Rybniku akt oskarenia przeciwko Marianowi K. oskaronemu o to, e w okresie od 30 grudnia 1981 r. do 18 stycznia 1982 r. w Rybniku-Niedobczycach, penic funkcj dyrektora naczelnego Rybnickich Zakadw Naprawczych Przemysu Wglowego w Rybniku-Niedobczycach i bdc tym samym funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, przekroczy swoje uprawnienia, dziaajc na szkod interesu prywatnego w ten sposb, e zoliwie naruszajc prawa pracownicze, rozwiza, bez wymaganej przepisami zgody organu nadrzdnego oraz bez jakichkolwiek podstaw w postaci stwierdzenia utraty zdolnoci do wykonywania zatrudnienia lub osignicia okrelonego wieku, umowy o prac co najmniej z 21 pracownikami, co stanowio represj za dziaalno tych osb w NSZZ Solidarno oraz zorganizowanie przez nich zbirki pienidzy na pomoc dla powodzian w Pocku, tj. o czyn z art. 231 1 kk i art. 218 1 kk w zw. z art. 11 2 kk i art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego.

28

 Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 101/04/Zk w dniu 16 kwietnia 2007 r. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Katowicach skierowaa do Sdu Okrgowego w Warszawie akt oskarenia przeciwko Tadeuszowi S. i 8 innym oskaronym. Tadeusz S. zosta oskarony o to, e w dniu 13 grudnia 1981 r. w Warszawie, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dopuci si zbrodni komunistycznej w ten sposb, e jako podsekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwoci chcc, aby czonkowie Rady Pastwa podjli dziaanie na szkod interesu publicznego i prywatnego, nakania ich do przekroczenia przysugujcych im uprawnie przez uchwalenie w czasie trwania sesji Sejmu PRL, wbrew treci art. 31 ust. 1 konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r., dekretw z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym o przekazaniu do waciwoci sdw wojskowych spraw o niektre przestpstwa oraz o zmianie ustroju sdw wojskowych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w czasie obowizywania stanu wojennego, o postpowaniach szczeglnych w sprawach o przestpstwa i wykroczenia w czasie obowizywania stanu wojennego, o przebaczeniu i puszczeniu w niepami niektrych przestpstw i wykrocze oraz podjcia uchway z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze wzgldu na bezpieczestwo pastwa. W dniu 5 grudnia 2008 r. Sd Okrgowy w Warszawie wobec owiadczenia oskaronego Tadeusza S. zoonego na rozprawie w dniu 12 wrzenia 2008 r., i jest on sdzi w stanie spoczynku, oraz braku w aktach sprawy dokumentacji potwierdzajcej t okoliczno, a take braku dokumentacji dotyczcej wystpienia przez prokuratora ze stosownym wnioskiem do waciwego sdu dyscyplinarnego o uchylenie ww. immunitetu i ewentualnie rozstrzygnicia sdu dyscyplinarnego w tym przedmiocie wyczy spraw oskaronego Tadeusza S. do odrbnego rozpoznania celem skierowania na posiedzenie i podjcie stosownej decyzji merytorycznej. Postanowieniem z dnia 5 lutego 2009 r. sygn. VIII K405/08 Sd Okrgowy w Warszawie umorzy postpowanie wobec oskaronego Tadeusza S. wobec braku wymaganego zezwolenia sdu dyscyplinarnego na ciganie. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Katowicach w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 74/01/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, stanowicej zbrodni zabjstwa, dokonanej jesieni 1946 r. w okolicach ambinowic przez funkcjonariuszy b. Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego na czonkach Narodowych Si Zbrojnych ze zgrupowania Bartek z rejonu Podbeskidzia. W latach 19451947 na Podbeskidziu dziaao due (ok. 300 osb) ugrupowanie NSZ pod dowdztwem Henryka Flamego ps. Bartek. W 1946 r. MBP podjo dziaania majce na celu wprowadzenie do tego zgrupowania agentw oraz doprowadzenie do jego rozpracowania i likwidacji. W ramach przyjtego Planu Likwidacji B pod pretekstem zorganizowania wyjazdu na Ziemie Zachodnie w trzech transportach wywieziono i zamordowano ok. 200 uzbrojonych czonkw NSZ. Zakwaterowano ich na nocleg w baraku w okolicach ambinowic, do posiku podano rodek nasenny, a nastpnie wrzucono granaty oguszajce. Oguszonych rozbierano, prowadzono nad wczeniej wykopany d i tam strzaem w ty gowy pozbawiano ycia. S 104/04/Zk w sprawie zbrodni wojennej stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na zabjstwie w okresie od 30 marca do 5 kwietnia 1945 r. na terenie Raciborza przez onierzy radzieckich co najmniej 31 osb spord ludnoci cywilnej obszaru, na ktrym toczyy si dziaania wojenne. Jak ustalono, w tym okresie podczas prowadzonych na tym terenie dziaa wojennych onierze radzieccy dopucili si zabjstw co najmniej 31 osb

29

 mieszkacw Raciborza, a nadto dokonali w stosunku do ludnoci cywilnej kradziey mienia i gwatw. Przy czym liczba ta zwikszya si od wszczcia ledztwa na skutek poczynionych w jego toku ustale. S 115/04/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu uprawnie w okresie 1423 grudnia 1981 r. w Dbrowie Grniczej przez funkcjonariuszy ZOMO w trakcie pacyfikacji akcji strajkowej w Hucie Katowice, w czasie ktrej wobec strajkujcych pracownikw tej huty podczas ich zatrzymania stosowano przymus fizyczny w postaci zmuszania ich do przechodzenia przez tzw. ciek zdrowia, w trakcie ktrej w utworzonym przez funkcjonariuszy ZOMO szpalerze byli oni bici pakami subowymi po caym ciele. Po ogoszeniu stanu wojennego w dniu 13 grudnia 1981 r. na znak protestu czonkowie NSZZ Solidarno przystpili do akcji protestacyjnej, ktra przyja form strajku okupacyjnego. Strajk ten trwa 13 dni, to jest do wtargnicia na teren Huty Katowice oddziaw ZOMO, ktre przy uyciu wyposaenia sucego do stosowania przymusu bezporedniego oraz gazu przerway t akcj protestacyjn i zatrzymay wszystkich uczestnikw strajku. W trakcie tej akcji funkcjonariusze ZOMO dokonali pobicia przy uyciu paek subowych niektrych strajkujcych pracownikw huty. Nadto podczas wyprowadzania strajkujcych z terenu huty funkcjonariusze ZOMO utworzyli szpaler i nakazali przechodzi nim strajkujcym, ktrych w jednostkowych przypadkach uderzali subowymi pakami. Zbrodnie nazistowskie S 47/02/Zn w sprawie zbrodni wojennej, stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci okoo 30 tysicy osb w okresie od lutego 1942 r. do maja 1945 r. w obozach dla ludnoci polskiej, zwanych Polenlagrami, oraz w sprawie zbrodni wojennej, stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci, popenionej przez naruszenie prawa midzynarodowego przez przedstawicieli wadzy pastwa niemieckiego, a polegajcej na pozbawianiu wolnoci i zmuszaniu do wykonywania pracy przymusowej na rzecz okupanta niemieckiego w rolniczych i przemysowych jednostkach produkcyjnych oraz u osb prywatnych na terenie III Rzeszy.

4. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie (materia opracowany przez naczelnika Piotra Pitka)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Krakowie S 33/08/Zn ledztwo w sprawie zbrodni wojennej, stanowicej zbrodni przeciwko ludzkoci i bdcej ludobjstwem, popenionej w bliej nieustalonym dniu pod koniec 1943 r. lub na pocztku 1944 r. w Krakowie przez funkcjonariuszy III Rzeszy, ktrzy naruszajc prawo midzynarodowe, dokonali zabjstwa przez rozstrzelanie okoo 40 funkcjonariuszy Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa, tzw. policji granatowej, i zarazem czonkw Armii Krajowej, tj. o czyn z art. 123 1 pkt 3 kk w zw. z art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W toku prowadzonego ledztwa zgromadzono obecnie wystarczajcy materia procesowy w postaci zezna wiadkw oraz dokumentacji bibliograficznej potwierdzajcy, i na przeomie 1943 r. i 1944 r. w Krakowie doszo do zorganizowanej akcji wadz niemieckich polegajcej na aresztowaniu okoo 40 funkcjonariuszy Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa - tzw. policji granatowej, ktrzy w szeregach tej formacji zawizali struktury konspiracyjne podporzdkowane kierownictwu Armii Krajowej. Aresztowani zostali nastpnie rozstrzelani przez okupanta w Krakowie, na tzw. Krzemionkach. Do chwili obecnej nie s znane losy pomordowanych, ich

30

personalia, a zwaszcza miejsce pochowania cia. Prowadzone ledztwo zmierza do wyjanienia wszystkich okolicznoci popenienia tej zbrodni. W jego toku weryfikowane s take inne pojawiajce si wtki, jak np. ten, i powodem aresztowania grupy oficerw policji granatowej wiosn 1944 r. bya odmowa wymienionych na niemieck propozycj wyjazdu wraz z innymi formacjami do Bugarii w celach pacyfikacyjnych. Podobne informacje byy take powtarzane w innych dokumentach z tego okresu, cho jako miejsce docelowe wysania funkcjonariuszy policji granatowej wskazuje si bliej nieokrelony odcinek frontu wschodniego. Okolicznoci te wynikaj z odnalezionych dokumentw przechowywanych w Archiwum Akt Nowych w Warszawie, a pochodz z byego archiwum Zakadu Historii Partii, Delegatury Rzdu na Kraj i archiwum Armii Krajowej. Niezalenie prowadzona kwerenda w Archiwum Pastwowym w Krakowie, w zespole akt Sdu Grodzkiego, doprowadzia take do ujawnienia kolejnych dokumentw opisujcych okolicznoci zatrzymania i mierci Wojciecha F., Ludwika D. oraz Franciszka E., a nadto innych, takich jak kopie wnioskw o uznanie za zmarych, protokoy z postpowa administracyjnych dot. uznania za zmarych wymienionych osb, zawierajce szereg zezna wiadkw, oraz innych dokumentw zgromadzonych przez sd w trakcie postpowa (kopie rozkazw, zawiadcze itp.) Materiay te stworzyy moliwo poszukiwania wiadkw w sprawie i tak trwaj obecnie ustalenia odnonie do konkretnych osb. Niezalenie od powyszych dokumentw w podanej instytucji archiwalnej odnaleziono take inn grup dokumentw w postaci poda o prac policjantw, yciorysw, zawiadcze z odbytych kursw i szkole, listy pac, dokumenty o karach dyscyplinarnych, dot. stanu zdrowia i inne. Na podstawie wymienionych dokumentw mona stworzy list policjantw, ktrych dokumenty zachoway si w archiwum. Wytypowana zostanie zwaszcza grupa osb, ktra zakoczya prac w granatowej policji nie pniej ni 5 wrzenia 1944 r., co bdzie podstaw do pniejszych dziaa w niniejszej sprawie. S 33/01/Zk ledztwo w sprawie prowokacyjnej dziaalnoci organw bezpieczestwa pastwa w okresie od kwietnia 1948 r. do grudnia 1952 r. na terenie caego kraju, polegajcej na podejmowaniu podstpnych zabiegw i tworzeniu faszywych dowodw wobec czonkw i sympatykw Zrzeszenia WiN, zmierzajcych do skierowania cigania przeciwko wymienionym osobom, tj. o czyn z art. 235 kk. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wskazane postpowanie przygotowawcze obejmuje okolicznoci przestpnych dziaa podejmowanych w okresie od 1948 do 1952 r. przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego w ramach sprawy agenturalnego rozpracowania o kryptonimie Cezary. Wskazane dziaania operacyjne polegay na stworzeniu legendowego V zarzdu WiN i prowadzeniu prowokacyjnych czynnoci wobec kilkuset osb uwaanych za przeciwnikw wczesnego ustroju politycznego, w tym byych onierzy AK oraz dziaaczy WiN. Czynnoci te skutkoway midzy innymi skazaniem w procesach karnych ponad 200 osb. W toku przedmiotowego ledztwa kontynuowane s czynnoci, polegajce na przesuchiwaniu wiadkw omawianych dziaa, a take na ogldzinach liczcych 212 tomw akt archiwalnych, dotyczcych wymienionej sprawy. Omawiane postpowanie obejmuje co najmniej 200 pokrzywdzonych, w odniesieniu do ktrych realizowane byy przestpne dziaania, stanowice przedmiot niniejszego ledztwa. S 35/08/Zk ledztwo dotyczy miertelnego pobicia Stanisawa Pyjasa w dniu 7 maja 1977 r. w Krakowie, tj. czyn z art. 158 3 kk z 1969 r. w zw. z art. 2 ust 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Prowadzone byo ono pierwotnie przez Prokuratur Okrgow w Krakowie, po czym prawomocnie umorzone, wobec niewykrycia sprawcy tego czynu. Na skutek wystpienia przesanek, dla dokonania subsumcji tego czynu w kategoriach zbrodni komunistycznej, sprawa ta zostaa podjta na nowo w dniu 7 maja 2008 r., po czym przejta do dalszego prowadzenia przez Oddziaow Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Krakowie w dniu 21 maja 2008 r. W gwnym wtku sprawa niniejsza w dalszym cigu koncentruje si

31

na dziaaniach, zmierzajcych do odtworzenia ostatnich godzin ycia Stanisawa Pyjasa, a do nocy z 6/7 maja 1977 r. Dotychczasowe ustalenia ledcze daj umocowanie tezie, e za badan zbrodni mog sta funkcjonariusze byej Suby Bezpieczestwa w Krakowie. Std te prowadzone dziaania ledcze zmierzaj do jej weryfikacji przez analiz obszernej dokumentacji pozyskanej z zasobw archiwalnych OBUiAD w Krakowie i BUiAD w Warszawie. Pomocn rol dla ustalenia krgu osb, ktre mog posiada wiedz dowodowo donios dla sprawy, a ktre od 1977 r. nie zostay nigdy przesuchane, odegraa w szczeglnoci emisja na antenie Telewizji TVN filmu dokumentalnego pt. Trzech kumpli, autorstwa Ewy Stankiewicz i Anny Ferenc. Tutejsza Komisja oczekuje obecnie na przekazanie caoci materiau roboczego, niewykorzystanego w ostatecznej wersji tego dokumentu, co w znaczcy sposb przyczyni si z jednej strony, do poszerzenia podmiotowego krgu osb, ktre powinny zosta przesuchane w dalszym toku prowadzonego postpowania, z drugiej za do podjcia decyzji o potrzebie wykonania uzupeniajcych czynnoci procesowych z udziaem osb w przeszoci przesuchanych w toku niniejszej sprawy. Z uwagi na ugruntowane w nastpstwie obszernych przesucha biegych wtpliwoci i niejasnoci w odniesieniu do rzetelnoci opinii sdowo-lekarskiej, pierwotnie wydanej w sprawie przez krakowski zesp biegych z Zakadu Medycyny Sdowej w Krakowie, ktrych w caoci nie zdoaa usun opinia biegych z AM w Katowicach. Tutejsza Komisja zmierza te do uzyskania trzeciej opinii sdowo-lekarskiej, odnoszcej si do okrelenia rodzaju, rozlegoci i charakteru obrae, jakich dozna Stanisaw Pyjas, a nade wszystko formuujcej wnioski w przedmiocie okrelenia przyczyn jego miertelnego zejcia. Kontynuowany jest take wtek, zwizany z dziaaniami, lecymi po stronie organw procesowych tudzie biegych, odpowiednio nadzorujcych i opiniujcych w toku pierwszego ledztwa w niniejszej sprawie o sygn. akt II Ds 32/77, prowadzonego w okresie od 7 maja do 15 wrzenia 1977 r. przez Prokuratur Wojewdzk w Krakowie, rzutujcych na bezpowrotn utrat dowodw tudzie ich zafaszowanie, niweczce ostatecznie moliwo efektywnego ustalenia sprawcw zbrodni komunistycznej, popenionej na osobie Stanisawa Pyjasa. W tym zakresie prowadzono przesuchania kolejnych wiadkw oraz kontynuowano analiz materiaw archiwalnych, pozyskanych z zasobw IPN i innych instytucji. S 97/05/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci od 13 grudnia 1981 r. do listopada 1982 r. w Nowym Sczu i innych miejscowociach b. woj. nowosdeckiego oraz Zau k. Rzeszowa, a take w Kielcach, upkowie, Nisku i Godapii, 77 osb, w tym dziaaczy NSZZ Solidarno, na podstawie decyzji o ich internowaniu, wydanych przez Komendanta Wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej w Nowym Sczu, tj. o czyn z art. 189 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Do chwili obecnej przeprowadzono czynnoci procesowe z udziaem 61 osb pokrzywdzonych, reprezentujcych przedstawicieli wczesnej opozycji demokratycznej, w tym gwnie dziaaczy zwizkowych NSZZ Solidarno. Zgromadzono take i zapoznano si z materiaami archiwalnymi, w tym z teczkami 73 osb internowanych. Na podstawie danych z waciwych urzdw stanu cywilnego stwierdzono zgony 10 osb spord wczenie internowanych. Na podstawie informacji, uzyskanych z Oddziaowego Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Krakowie, przeprowadzono ogldziny dostpnych materiaw archiwalnych, dotyczcych osb internowanych z woj. nowosdeckiego, w tym w zakresie dotyczcym czynnoci podejmowanych przez Sub Bezpieczestwa w okresie poprzedzajcym wprowadzenie stanu wojennego, jak i czynnoci przedsibranych wobec internowanych po jego wprowadzeniu, a take dziaalnoci operacyjnej, prowadzonej w orodkach odosobnienia. Powysze ogldziny pozwoliy na uzyskanie odpisw dokumentw, majcych znaczenie dla ustale podejmowanych w niniejszym ledztwie. Nadto zwrcono si do biegego z zakresu bada porwnawczych pisma rcznego o wykonanie opinii, majcej na celu zbadanie autentycznoci podpisw, widniejcych m.in. na zabezpieczonych oryginaach decyzji o internowaniu, i ustalenie ich autora. W ramach kontynuowanego ledztwa realizowane s zaplanowane przesuchania pokrzywdzonych, a w oparciu o tre uzyskanych zezna gromadzony jest stosowny materia dowodowy, pocho-

32

dzcy ze rde osobowych i rzeczowych. Przeprowadzenie tych czynnoci pozwoli na dokonanie ocen co do zakresu i charakteru odpowiedzialnoci karnej osb podejmujcych decyzje o pozbawieniu wolnoci pokrzywdzonych objtych zakresem podmiotowym niniejszej sprawy. S 7/07/Zk ledztwo prowadzone w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na pobiciu kilkunastu demonstrantw - dziaaczy opozycyjnych w szczeglnoci Konfederacji Polski Niepodlegej, NSZZ Solidarno, Niepodlegociowego Ruchu Robotniczego i innych w dniu 3 maja 1987 r. w czasie manifestacji po mszy w. w Katedrze na Wawelu w Krakowie przez funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Krakowie, tj. o czyn z art. 158 1 kk z 1969r. w zw. z art.2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Przedmiotem ledztwa jest przede wszystkim ustalenie wszystkich pokrzywdzonych oraz wszystkich funkcjonariuszy WUSW w Krakowie, ktrzy brali udzia w pobiciu demonstrantw , a take ustalenie, czy do pobicia doszo na zlecenie kierownictwa WUSW, a przy tym wyjanienie, czy w WUSW Krakw dziaaa nieformalna grupa tzw. II szereg zoona z funkcjonariuszy WUSW Krakw, w tym milicjantw plutonu specjalnego ZOMO, ktrej zadaniem miao by rozbijanie manifestacji organizowanych na terenie Krakowa. W toku ledztwa na podstawie zebranego obszernego materiau dowodowego w postaci zezna wiadkw, zebranej dokumentacji oraz okaza filmw i zdj ustalono, i rzeczywicie wyselekcjonowana grupa funkcjonariuszy plutonu specjalnego ZOMO i funkcjonariuszy wydziaw kryminalnych ubrana w cywilne ubrania znajdowaa si w przedniej czci pochodu prowadzonego w dniu 3 maja 1987 r. po mszy w. w Katedrze na Wawelu i rozbia go, bijc i zatrzymujc organizatorw i osoby prowadzce ten pochd. W toku postpowania przedstawiono 7 funkcjonariuszom WUSW Krakw: Tomaszowi W., Kazimierzowi L. i Andrzejowi C. oraz Kazimierzowi Z., Krzysztofowi H., Ryszardowi R. i Janowi D., zarzuty udziau w pobiciu tych demonstrantw. Odnonie do podejrzanych Kazimierza L., Andrzeja C., Kazimierza Z., Krzysztofa H., Ryszarda R. i Jana D. wyczono do odrbnego ledztwa materiay, ktre zarejestrowano pod sygnatur S 60/09/Zk, a nastpnie skierowano w dniu 22 grudnia 2009 r. akt oskarenia do Sdu Rejonowego dla Krakowa rdmiecia. S 8/07/Zk ledztwo w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci Agaty M.-B. oraz Ryszarda M. w dniu 2 maja 1985 r. w Krakowie, dokonanego przez funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Krakowie mimo braku podstaw faktycznych oraz prawnych dla przeprowadzenia tych czynnoci, tj. o czyn z art. 189 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W wyniku podjtych w tym zakresie ustale oraz przeprowadzonych czynnoci ustalono okolicznoci dokonanych zatrzyma, co w konsekwencji dao podstaw do przedstawienia 3 byym funkcjonariuszom SB w Krakowie: Ryszardowi C., Antoniemu K., Andrzejowi S., zarzutu popenienia opisanych przestpstw. Zebrane w sprawie dowody, a w szczeglnoci zeznania zoone przez pokrzywdzonych oraz wiadkw zdarzenia, a take uzyskane materiay archiwalne, pozwoliy na przypisanie wymienionym sprawstwa w zakresie zarzuconych im czynw i skierowanie aktu oskarenia do Sdu Rejonowego dla Krakowa rdmiecia w Krakowie. Po przeprowadzeniu postpowania sdowego wyrokiem z dnia 29 czerwca 2009 r. Sd Rejonowy dla Krakowa rdmiecia (sygnatura akt XIV K 661/08/S) spraw przeciwko Ryszardowi C., Antoniemu K. i Andrzejowi S. umorzy. Podstaw wydania takiego orzeczenia bya ustawa z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii (Dz. U. z 1989 r. Nr 64, poz. 390). W chwili obecnej w wyniku wniesienia apelacji przez strony procesowe sprawa zawisa przed sdem odwoawczym. Wykaz postpowa zakoczonych 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 42/08/Zk akt oskarenia skierowano przeciwko Henrykowi C. w dniu 23 marca 2009 r. o to, e:

33

1) w okresie od 29 kwietnia 1950 r. do dnia 3 czerwca 1950 r. w Krakowie, bdc urzdnikiemfunkcjonariuszem Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Krakowie, popeni zbrodni komunistyczn oraz przeciwko ludzkoci przez to, i dziaajc wsplnie z innymi nieustalonymi funkcjonariuszami, przekracza swoj wadz i znca si fizycznie i moralnie nad pozbawionym wolnoci Jzefem L. przez bicie go, wkadanie stalwki pira pod paznokcie, deptanie po paznokciach u ng, zmuszanie do wielokrotnego powtarzania wicze fizycznych przysiadw i tzw. abek, oraz wyzywanie wymienionego sowami wulgarnymi w celu zmuszenia go do skadania okrelonych wyjanie, a przy tym uderzajc go trzymanym w rce pistoletem w twarz, spowodowa u niego obraenia ciaa w postaci zamania szczki, ktre naruszyy czynnoci narzdw jego ciaa na przecig 20 dni, tj. o czyn z art. 246 1 kk z 1932 r., art. 236 1a kk z 1932 r., art. 251 kk w zw. z art. 291 kk z 1932 r. i art. 286 1 kk w zw. z art.2 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2) w okresie od 8 maja 1950 r. do dnia 3 czerwca 1950 r. w Krakowie, bdc urzdnikiem funkcjonariuszem Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Krakowie, popeni zbrodni komunistyczn oraz przeciwko ludzkoci przez to, i dziaajc wsplnie z innymi nieustalonymi funkcjonariuszami, przekracza swoj wadz i znca si fizycznie i moralnie nad pozbawionym wolnoci Wadysawem G., w szczeglnoci przez bicie go rk po twarzy, groenie wymienionemu dugotrwaym pozbawieniem wolnoci, a nawet wyrokiem mierci, wyzywanie wymienionego sowami wulgarnymi, w celu zmuszenia go do skadania okrelonych wyjanie, tj. o czyn z art. 246 1 kk z 1932 r., art. 251 kk z 1932 r.,w zw. z art. 291 kk z 1932 r. i art. 286 1 kk z 1932 r. oraz w zw. z art. 2 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 3) w dniu 3 czerwca 1950 r. w Krakowie, bdc urzdnikiemfunkcjonariuszem Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Krakowie, popeni zbrodni komunistyczn oraz przeciwko ludzkoci przez to, e przekroczy swoj wadz i nie dopeni swych obowizkw, i nie dokona zaznajomienia podejrzanego Wadysawa G. z aktami o sygnaturze Pr. II. 108/50 Wojskowej Prokuratury Rejonowej, jednoczenie powiadczajc nieprawd w protokole zaznajomienia z dnia 3 czerwca 1950 r. przez stwierdzenie, e zaznajomi podejrzanego Wadysaw G. z aktami tej sprawy od karty pierwszej do sto pidziesitej szstej, tj. o czyn z art. 286 1 kk z 1932 r. i art. 287 1 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Sd Rejonowy dla Krakowa Krowodrzy w Krakowie sygn. akt IIK 361/09/K postanowieniem z dnia 12 listopada 2009 r. zawiesi postpowanie. W dniu 26 listopada 2009 r. prokurator wnis zaalenie na postanowienie sdu I instancji. Sd Okrgowy w Krakowie sygn. akt IV Kz 1058/09 postanowieniem z dnia 13 stycznia 2010 r. uchyli postanowienie o zawieszeniu postpowania i przekaza do sdu I instancji celem kontynuowania postpowania. S 60/09/Zk akt oskarenia z dniu 22 grudnia 2009 r. przeciwko Kazimierzowi L., Andrzejowi C., Ryszardowi R., Krzysztofowi H., Kazimierzowi Z. i Janowi D. o to, e w dniu 3 maja 1987 r. w Krakowie, bdc funkcjonariuszami Milicji Obywatelskiej Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Krakowie, a tym samym bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z i innymi funkcjonariuszami Milicji Obywatelskiej, dopucili si zbrodni komunistycznej w ten sposb e, wzili udzia w pobiciu uczestnikw manifestacji patriotycznej na Wawelu, w tym Zbigniewa R., Iwy S., Pawa S., Agaty M.-B., Ryszarda B., Zbigniewa B., Mieczysawa P., Mariusza K., Macieja G., Jacka S., Petroneli W. i Stanisawa S., naraajc ich na bezporednie niebezpieczestwo doznania cikiego uszkodzenia ciaa lub cikiego rozstroju zdrowia, w wyniku czego Zbigniew R. dozna zamania lewego ramienia, uchwy bez przemieszczenia, ebra IX lewego, oderwania kostki

34

bocznej podudzia prawego, ktre to obraenia naruszyy czynnoci narzdw ciaa na czas powyej 7 dni, a nadto Iwa S. doznaa obrae ciaa w postaci stuczenia gowy i otarcia naskrka na kolanach, a Pawe S. dozna zamania koci nosa bez przemieszczenia, ktre to obraenia naruszyy czynnoci narzdw ciaa u wymienionych na czas poniej 7 dni, natomiast pozostae osoby doznay obrae naruszajcych ich nietykalno cielesn, tj. o czyn z art. 158 1 kk z 1969 r. w zw. z art.2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 104/05/Zk akt oskarenia skierowany w dniu 18 stycznia 2007 r. przeciwko Janowi C. o to, e midzy 16 maja 1982 r. a 30 sierpnia 1982 r. w Koskich, dat bliej nieustalonych, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego starszy inspektor Wydziau V Suby Bezpieczestwa Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Kielcach, dziaajc w ramach przestpstwa cigego, przekroczy swe uprawnienia w ten sposb, e dwukrotnie grozi przebywajcemu w budynku Komendy MO w Koskich dziaaczowi NSZZ Solidarno PSS Koskie, Stanisawowi ., zabjstwem, a groby te, z uwagi na okolicznoci zdarzenia, wzbudziy w zagroonym uzasadnion obaw, e zostan spenione, tj. o czyn z art. 246 1 kk i art. 166 kk w zw. z art. 10 2 kk i art. 58 kk z 1969 r. w zw. z art. 2 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. I wyrok sygn. II K 19/07 SR Koskie z 20 lipca 2007 r. skazujcy na 1 rok 6 miesicy pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem na 3 lata; 1600 z grzywny oraz koszty postpowania. Od tego wyr. wniesiono apelacj: prokuratora w dniu 24 wrzenia 2007 r. i obrocy oskaronego w dniu 21 wrzenia 2007 r. Wynik apelacji: uchylenie wyr. I instancji i przekazanie sprawy do Sdu Rejonowego w Koskich celem ponownego rozpoznania wyrok Sdu Okrgowego w Kielcach sygn. Akt IX Ka 2800/07 z dnia 28 kwietnia 2008 r. II wyrok sygn. II K 88/08 Sdu Rejonowego w Koskich z 20 listopada 2008 r. uniewinniajcy Jana C. Od tego wyroku zostaa wniesiona apelacja prokuratora w dniu 28 stycznia 2009 r. Wynik apelacji: wyrok Sdu Okrgowego w Kielcach z dnia 8 padziernika 2009 r. sygn. akt IX Ka 355/09 utrzymujcy w mocy wyrok sdu I instancji. S 8/07/Zk akt oskarenia z dnia 8 lipca 2008 r. przeciwko Ryszardowi C., Antoniemu K., Andrzejowi S. o to, e w dniu 2 maja 1985 r. w Krakowie, dziaajc wsplnie i w porozumieniu, bdc funkcjonariuszami Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Krakowie i tym samym funkcjonariuszami pastwa komunistycznego, wraz z innymi nieustalonymi osobami dopucili si bezprawnego pozbawienia wolnoci Agaty M. oraz Ryszarda M. w ten sposb, e mimo braku podstaw faktycznych oraz prawnych dokonali zatrzymania wyej wymienionych i osadzenia w aresztach ww. urzdu, tj. o czyn z art.189 1 kk w zw. z ar. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr. 63, poz. 424 z pn. zm.). XIV K 661/08/S Sd Rejonowy dla Krakowa rdmiecia wyrokiem z dnia 29 czerwca 2009 r. umorzy postpowanie przeciwko Ryszardowi C., Antoniemu K. i Andrzejowi S. na zasadzie ustawy o amnestii, kosztami pomocy prawnej adwokata 2005,68 z obciy Skarb Pastwa, a kosztami postpowania Skarb Pastwa. W dniu 12 padziernika 2009 r. prokurator wnis apelacj od wyr. sdu I instancji. Sprawa jest na etapie postpowania odwoawczego. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Krakowie w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 2/00/Zk w sprawie zabjstw, bezprawnych pozbawie wolnoci oraz zncania si fizycznego i moralnego nad zatrzymanymi i pozbawionymi wolnoci przez funkcjonariuszy

35

Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Krakowie, Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Krakowie, Miejskiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Krakowie, Urzdu Bezpieczestwa w Krakowie Nowej Hucie i Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Mylenicach w latach 19451956, tj. o czyn z art. 225 1 kk., art. 236 1 kk, art. 246, art. 248 2 kk , art. 251, art. 286 1 kk w zw z art. 291 kodeksu karnego z 1932r (Dz. U. Nr 60 poz. 571 z pn. zm.) w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jednolity Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z pn. zm.). S 13/00/Zk w sprawie zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Nowym Sczu w latach 19451956, tj. o czyn art. 225 1 kk, art. 286 1 kk, art. 248 2 kk, art. 251 kk w zw. z art. 291 kk z 1932 r. i in. S 23/00/Zk w sprawie zbrodni sowieckich popenionych przez NKWD, deportacji Polakw, mieszkacw b. woj. tarnopolskiego, w gb terytorium ZSRR w czerwcu 1941, maju i czerwcu 1940 r., 13 kwietnia 1940 r., 10 lutego 1940 r. oraz w czerwcu 1941 r., tj. o czyn art. 225 1 kk z 1932 r. i in. S 1/01/Zk w sprawie zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy byego Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Brzesku w latach 19451956, tj. o czyn z art. 225 1 kk z 1932 r., art. 251 kk z 1932 r., art. 236 1 kk z 1932 r., art. 246 kk z 1932 r., art. 286 1 kk z 1932 r. w zw. z art. 291 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. S 5/01/Zk zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Limanowej w latach 19451956, tj. o czyn z art. 225 1 kk, art. 246 kk, art. 248 2 kk, art. 236 1 kk , art. 251 kk, art. 286 1 kk w zw. z art. 291 kk z dnia 11 sierpnia1932 r. S 22/01/Zk spowodowania trwaego kalectwa oraz choroby zagraajcej yciu wielu osb, uczestnikw manifestacji przeciwko prbie usunicia krzya w kwietniu 1960 r. w Krakowie Nowej Hucie przez funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa, Milicji Obywatelskiej i Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej, tj. o czyn z art. 235 1 pkt b kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. S 28/01/Zk zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Nowym Targu i Zakopanem w latach 19451956, tj. o czyn z art. 246 kk, art. 248 2 kk, art. 23 1 kk, art. 251 kk, art. 286 1 kk w zw. z art. 291 kk z dnia 11 lipca 1932 r. S 30/01/Zk zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Miechowie w latach 19451956, tj. o czyn z art. 286 1 kk z 1932 r. i in. S 33/01/Zk prowokacyjnej dziaalnoci organw bezpieczestwa na terenie caej Polski, polegajcej na tworzeniu faszywych dowodw wobec czonkw i sympatykw Zrzeszenia Wolno i Niezawiso, tj. o czyn. z art. 235 kk z 1997 r. S 47/01/Zk w sprawie deportacji aresztowanych przez funkcjonariuszy UBP i NKWD polskich dziaaczy niepodlegociowych, w szczeglnoci onierzy Armii Krajowej, w latach 19451946 na terytorium byego ZSRR, tj. o czyn z art. 248 2 kk z 1932 r.

36

Zbrodnie nazistowskie S 50/03/Zn w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionej 28 lutego 1944 r. przez funkcjonariuszy SS Galizien i nacjonalistw ukraiskich na Polakach mieszkacach Huty Pieniackiej, tj. o czyn z art. 1 pkt. 1 dekretu z dnia 31 sierpnia1944 r. S 21/04/Zn w sprawie zbrodni popenionych przez funkcjonariuszy andarmerii w Dbrowie Tarnowskiej w czasie okupacji niemieckiej. S 113/04/Zn w sprawie SS Sturmbannfuhrera i Regierrungsrata dr. Jakoba Seinsche, byego dyrektora niemieckiej policji kryminalnej w Krakowie, ktry penic wymienione funkcje, w okresie od 1940 r. do poowy 1944 r. dopuci si szeregu zbrodni przeciwko ludzkoci na szkod obywateli polskich narodowoci ydowskiej, w szczeglnoci przez orzekanie wyrokw mierci, ktre nastpnie wykonywano w masowych, publicznych egzekucjach. S 121/04/Zn w sprawie zbrodni popenionych w latach 19411944 w miejscowociach Stara Wie, Krocienko, Tylmanowa przez gestapo w Zakopanem i Szczawnicy przy udziale innych formacji niemieckich, tj. o czyn 118 kk z 1997 r. i art. 3 ustawy o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. S 127/04/Zn - w sprawie zbrodni popenionych w latach 19431945 przez gestapo w Nowym Sczu.

5. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Lublinie (materia opracowany przez naczelnika Jacka Nowakowskiego)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Lublinie S 50/05/Zn ledztwo podjte z zawieszenia 5 wrzenia 2005 r. w sprawie caoksztatu zbrodni hitlerowskich popenionych w latach 19411944 w obozie koncentracyjnym na Majdanku w Lublinie, polegajcych w szczeglnoci na dokonywaniu masowych i indywidualnych zabjstw, jak te na stosowaniu wszelkich innych metod i sposobw zagady osadzonych w tym obozie winiw rnych narodowoci. W ledztwie wykonywane s czynnoci ukierunkowane na ustalenie kolejnych rde dowodowych, mogcych doprowadzi do wyjanienia rozmiaru zbrodni popenionych przez okupanta niemieckiego, w tym do wskazania rzeczywistej liczby osb poddanych zagadzie. S 62/07/Zn ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionej w czasie II wojny wiatowej w Polsce, na terenie Zamojszczyzny, przez okupanta niemieckiego na ludnoci cywilnej okupowanego obszaru w ten sposb, e funkcjonariusze niemieccy dopucili si czynw nieludzkich pod postaci powszechnego na tym terenie, przymusowego odbierania dzieci polskich ich rodzicom i ich deportacji, czciowo do Niemiec w celu germanizacji, a czciowo (w ramach niemieckiego planu germanizacji ziemi zamojskiej) do tzw. obozw przejciowych w celu wyniszczenia. W toku postpowania systematycznie ustalane s yjce osoby pokrzywdzone, ktre nastpnie s przesuchiwane. cznie przesuchano okoo 250 takich wiadkw. Czynnoci te s kontynuowane.

37

S 27/08/Zn ledztwo wszczte 30 czerwca 2008 r. w sprawie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na zabjstwie nieustalonej bliej liczby osb narodowoci ydowskiej, dokonywanych wiosn 1942 r. w trakcie likwidacji getta dla ludnoci ydowskiej w Lublinie. W toku ledztwa uzyskano dane potwierdzajce przeprowadzenie przez okupanta niemieckiego, w dwch fazach, akcji likwidacji getta, podczas ktrej w pobliskich obozach zagady mier ponioso minimum 30 000 lubelskich ydw. Nadto podczas wysiedlania na ulicach Starego Miasta w Lublinie zgino kilkaset osb. W trakcie likwidacji getta w kwietniu 1942 r. przewieziono i zamordowano na terenie kopalni piachu pooonej w pobliu ul. czyskiej w Lublinie nie mniej ni 30 nieustalonych bliej dzieci ydowskich z ochronki. S 14/00/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 9 listopada 2000 r. w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na bezprawnym pozbawieniu wolnoci ze szczeglnym udrczeniem bliej nieokrelonej liczby onierzy Armii Krajowej, a nastpnie pozbawianiu ich ycia przez rozstrzelanie w wykonaniu wyrokw skazujcych na kar mierci, orzekanych wobec nich przez Sd Wojskowy II Armii Wojska Polskiego, w okresie 19441945 r. w Kkolewnicy, woj. lubelskie. Do przedmiotowego ledztwa wczono materiay dotyczce rozstrzelania w 1944 r. w Trzebieszowie, na terenie lasu o nazwie Kania, okoo 200 onierzy Wojska Polskiego, w wykonaniu kar mierci orzekanych wobec nich za dezercj przez Sd Wojskowy II Armii Wojska Polskiego, oraz materiay w zakresie postpowania prowadzonego na przeomie lat 19441945 przeciwko Janowi N., rozstrzelanemu w 1945 r. w zwizku z wykonaniem wyroku mierci orzeczonego przez ten Sd. Na podstawie zebranego w sprawie materiau dowodowego konieczne stanie si wystpowanie do waciwych sdw z wnioskiem o ustalenie czy kwestionowane wyroki Sdu Wojskowego II Armii Wojska Polskiego uniewaniono na wniosek osb uprawnionych. W przypadku ustalenia, i wyrokw nie uniewaniono, konieczne bdzie wystpowanie do sdw o ich uniewanienie. Nastpnie moliwe bdzie zakoczenie ledztwa w niniejszej sprawie. S 140/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 31 padziernika 2001 r. w sprawie sprowadzenia niebezpieczestwa powszechnego dla ycia i zdrowia ludzkiego oraz w znacznych rozmiarach dla mienia przez funkcjonariuszy Komisariatu MO w Puawach oraz PUBP w Puawach w dniu 2 maja 1946 r. w miejscowoci Zarzeka i Wwolnica. W toku ledztwa ustalono, e napastnicy, uywajc broni palnej z amunicj zapalajc, a take podkadajc ogie, podpalili budynki mieszkalne i gospodarcze, powodujc poar w nastpstwie ktrego spaleniu ulegy zabudowania co najmniej 101 gospodarstw. Zniszczeniu ulego prawie 90% zabudowa Wwolnicy i Zarzeki. W wyniku odniesionych obrae co najmniej 4 osoby zmary, a wiele innych ulego poparzeniom. Na podstawie zachowanej dokumentacji archiwalnej stwierdzono, e przyczyn akcji pacyfikacyjnej bya wsppraca mieszkacw Wwolnicy z oddziaami AK-WiN oraz ich bojkot obchodw wita 1 Maja. W dniu 3 sierpnia 2009 r. ledztwo umorzono z powodu mierci ustalonego sprawcy oraz wobec niewykrycia pozostaych wspsprawcw zbrodni. S 5/04/Zk ledztwo w sprawie fizycznego i psychicznego zncania si przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego nad uczestnikami protestu spoecznego 25 czerwca 1976 r. w Radomiu. Postpowanie zostao przejte 19 stycznia 2004 r. z Prokuratury Okrgowej w Radomiu po zwrceniu tej sprawy przez Sd Okrgowy w Radomiu celem uzupenienia. Bezporednio po protecie spoecznym, majcym miejsce 25 czerwca 1976 r. w Radomiu, funkcjonariusze MO zatrzymali cznie co najmniej 605 osb, gwnie pod zarzutem uczestniczenia w protecie. Powszechnie przy doprowadzaniu do jednostek MO jak i przy transportowaniu zatrzymanych funkcjonariusze gwnie ZOMO, lecz take Suby Wiziennej i MO ustawieni w dugich szpalerach bili pakami i kopali zatrzymanych, co zostao okrelone terminem cieki zdrowia. Zatrzymani przebywali w przepenionych celach, nie umoliwiano im kontaktw z lekarzami, poniano ich, kac klka przed funkcjonariuszami i strzygc w szpeccy sposb wosy na gowie.

38

Spord zatrzymanych co do 245 osb skierowano w trybie przypieszonym wnioski o ukaranie, co do 51 osb skierowano do sdu akty oskarenia w trybie przypieszonym, 39 osb przekazano Sdowi Rodzinnemu i Nieletnich, 138 osb tymczasowo aresztowano do postpowa przygotowawczych, a jedynie niewielka liczba zatrzymanych zostaa zwolniona z braku dowodw winy. Cz osb po upywie 48 godzin od zatrzymania nadal pozbawiona bya wolnoci. W toku ledztwa na szerok skal prowadzi si poszukiwania materiaw archiwalnych dotyczcych wydarze Czerwca 76, a nastpnie przeprowadza si ich ogldziny. W postpowaniu przesuchuje si pokrzywdzonych, wiadkw, przeprowadza wizje lokalne, dokonuje ogldzin miejsc. Do chwili obecnej do sdw w Radomiu i Szydowcu skierowano 5 aktw oskarenia przeciwko 34 b. funkcjonariuszom MO oskaronym o zncanie si i pobicie w tzw. ciekach zdrowia osb zatrzymanych w zwizku z protestem spoecznym. S 23/06/Zk w dniu 9 czerwca 2006 r. skierowano przeciwko Janowi D. akt oskarenia do Sdu Okrgowego w Radomiu. Oskaronemu zarzucono popenienie dwch zbrodni komunistycznych, polegajcych na zncaniu si oraz pobiciu pokrzywdzonych. Wyrokiem z 31 padziernika 2007 r. na podstawie ustawy z 7 grudnia 1989 r. o amnestii sd umorzy wobec oskaronego postpowanie. Wskutek wniesienia apelacji z 24 kwietnia 2008 r. Sd Apelacyjny w Lublinie uchyli i w czci zmieni zaskarone orzeczenie. Sd Apelacyjny wskaza konstrukcj prawn, zakadajc przedawnienie cigania jednego z przypisanych Janowi D. czynw. Od orzeczenia Sdu Apelacyjnego w Lublinie wniesiono do Sdu Najwyszego nadzwyczajny rodek zaskarenia w postaci kasacji. Sd Najwyszy nie zaj jeszcze stanowiska. S 63/07/Zk w dniu 16 czerwca 2007 r. skierowano przeciwko Stefanowi S. akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Radomiu. Wyrokiem z 6 wrzenia 2007 r. oskarony zosta uznany winnym zncania si nad pokrzywdzonymi i wymierzono mu kar 2 lat pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat prby. 10 marca 2008 r. Sd Okrgowy w Radomiu, po rozpoznaniu apelacji oskaronego, zmieni zaskarony wyrok w ten sposb, i uzna, e zachowanie Stefana S. wyczerpywao jedynie znamiona przestpstwa pobicia, i wyeliminowa z opisu czynu zncanie si oraz wymierzy kar 1 roku i 6 miesicy pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem wykonania orzeczonej kary na okres 3 lat prby. Z uwagi na nieuwzgldnienie przy wymiarze kary przepisw ustawy z 7 grudnia 1989 r. o amnestii, obligujcej sd orzekajcy do umorzenia tego postpowania, w tym zakresie wniesiono do Sdu Najwyszego nadzwyczajny rodek zaskarenia w postaci kasacji. Sd Najwyszy 4 marca 2009 r. umorzy postpowanie z uwagi na przedawnienie. S 100/07/Zk w dniu 10 listopada 2007 r. skierowano przeciwko Marianowi F. akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Radomiu. Wyrokiem z 17 wrzenia 2008 r. oskarony zosta uznany winnym zncania si nad pokrzywdzonymi i wymierzono mu kar 2 lat pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat prby. Wyrok jest prawomocny. S 129/07/Zk w dniu 30 listopada 2007 r. skierowano przeciwko Januszowi N. akt oskarenia do Sdu Okrgowego w Radomiu. Wyrokiem z 25 czerwca 2008 r. oskarony zosta uznany winnym jedynie przestpstwa pobicia i wyeliminowano z opisu i z kwalifikacji prawnej czynu znamiona przestpstwa zncania si oraz na podstawie ustawy z 7 grudnia 1989 r. o amnestii umorzono wobec oskaronego postpowanie. W skutek wniesienia apelacji od wyr. 25 listopada 2008 r. Sd Apelacyjny w Lublinie uchyli zaskarone orzeczenie i wskaza konstrukcj prawn zakadajc przedawnienie cigania czynu przypisanego oskaronemu oraz umorzy postpowanie.

39

S 24/08/Zk w dniu 23 kwietnia 2008 r. skierowano przeciwko Zdzisawowi B. i innym, cznie 30 b. funkcjonariuszom ZOMO Lublin, akt oskarenia, zarzucajc im zncanie si nad pokrzywdzonymi przez wzicie udziau w tzw. ciece zdrowia w budynku Komisariatu MO w Szydowcu k. Radomia. Sd Okrgowy w Radomiu 5 listopada 2008 r. rozpocz przewd sdowy. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego. S 44/05/Zk ledztwo wszczte 1 grudnia 2005 r. w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na bezprawnym pozbawieniu wolnoci w okresie od 12 grudnia 1981 r. do pocztku 1983 r. w Lublinie i innych miejscowociach b. woj. lubelskiego bliej nieokrelonej liczby osb w zwizku z realizacj decyzji b. komendanta wojewdzkiego MO w Lublinie, wydanych bez podstawy prawnej, co byo przejawem represji wobec przeciwnikw politycznych i stanowio przestpstwo wedug polskiej ustawy karnej wwczas obowizujcej. W toku ledztwa zapoznano si z materiaami archiwalnymi wytypowanymi przez archiwa IPN. Ustalono dane personalne osb internowanych na terenie b. wojewdztwa lubelskiego. Nastpnie ustalono adresy zamieszkania ujtych w wykazie osb internowanych, po czym podjto czynnoci procesowe z ich udziaem. Zabezpieczono procesowo teczki osobowe funkcjonariuszy biorcych udzia w zatrzymywaniu pokrzywdzonych oraz czonkw wojewdzkich sztabw Operacji Lato 80 i Joda. Aktualnie kontynuowane s czynnoci procesowe, zmierzajce do wyjanienia wszystkich okolicznoci zdarze. S 1/00/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 27 listopada 2000 r. w sprawie zbrodni ludobjstwa, popenionych na terenie woj. woyskiego w latach 19391945 przez nacjonalistw ukraiskich, a w szczeglnoci dopuszczenia si zabjstw kilkudziesiciu tysicy mczyzn, kobiet i dzieci narodowoci polskiej, zncania si fizycznego i psychicznego nad czonkami polskiej grupy narodowej, zniszczenia lub kradziey ich mienia oraz stosowania innych represji i czynw nieludzkich w celu stworzenia warunkw ycia grocych im biologicznym wyniszczeniem bd zmuszajcych do opuszczenia swoich siedzib i ucieczki z terenw woj. woyskiego. W toku ledztwa ustalono, i na Woyniu zamordowanych zostao okoo 60, a nawet 80 tysicy osb narodowoci polskiej. Dziesitki tysicy, ktrym udao si przey zostao zmuszonych do ucieczki i pozostawienia caego dorobku ycia, a nawet pokole. Dua cz tych osb trafia nastpnie na roboty do Niemiec. Akcja nacjonalistw ukraiskich obja setki miejscowoci na terenie wojewdztwa woyskiego. Pacyfikowano i napadano, zdarzao si, e wielokrotnie, nie tylko wiksze skupiska Polakw, ale take pojedyncze rodziny, zagrody czy te grupy Polakw przemieszczajcych si po ziemi woyskiej. Aktualnie kontynuowane s przesuchania wiadkw oraz rozlege kwerendy materiaw archiwalnych, midzy innymi w celu odnalezienia rozkazu bd uchway, ktre w sposb jednoznaczny wskazywayby na podjcie decyzji o eksterminacji osb narodowoci polskiej. Nadto poddano tumaczeniu materiay archiwalne uzyskane od ukraiskich organw wymiaru sprawiedliwoci w wyniku realizacji wniosku o wykonanie midzynarodowej pomocy prawnej. Wykaz spraw postpowa zakoczonych 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 49/08/Zk w dniu 20 maja 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Hrubieszowie akt oskarenia przeciwko Janowi K., ktrego oskarono o to, e: 1) w okresie od 17 kwietnia 1952 r. do 13 lipca 1952 r. w Hrubieszowie, woj. lubelskie, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, oficerem ledczym PUBP w Hrubieszowie, przekraczajc swoje uprawnienia w celu uzyskania okrelonej treci wyjanie, znca si fizycznie i psychicznie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Mieczysawem K., zatrzymanym w ramach toczcego si postpowania karnego Nr 40/52 prowadzonego przez PUBP w Hrubieszowie, w ten sposb, e kilkakrotnie podczas wielogodzinnych czynnoci z udziaem pokrzywdzonego bi go piciami po ciele, wyzywa sowami powszechnie uwaanymi za obraliwe, oraz daty bliej nieustalonej

40

w lipcu 1952 r., bijc rkoma w twarz, spowodowa u niego obraenia ciaa w postaci zamania koci nosowej, ktre to obraenia naruszyy czynnoci narzdu ciaa pokrzywdzonego na czas poniej dni 7, przy czym czyn ten, polegajcy na stosowaniu represji, nosi charakter powanego przeladowania z powodu przynalenoci pokrzywdzonego do nielegalnej organizacji Wolno i Niezawiso podlegajcej wwczas Dowdztwu Armii Podziemia, tj. o czyn z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny (Dz. U. z 1932 r., Nr 60, poz. 571 z pn. zm.) w zw. z art. 291 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2) daty bliej nieustalonej w okresie od 15 grudnia 1951 r. do 14 lutego 1952 r. w Hrubieszowie, woj. lubelskie, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, oficerem ledczym PUBP w Hrubieszowie, przekraczajc swoje uprawnienia, znca si fizycznie i psychicznie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Mieczysawem P., zatrzymanym w ramach toczcego si postpowania karnego Nr 145/51 prowadzonego przez PUBP w Hrubieszowie, w ten sposb, e wielokrotnie bi go gumow rur po ciele, wyzywa sowami powszechnie uwaanymi za obraliwe, przy czym czyn ten, polegajcy na stosowaniu represji, nosi charakter powanego przeladowania z powodu przynalenoci pokrzywdzonego do nielegalnej organizacji Wolno i Niezawiso podlegajcej wwczas Dowdztwu Armii Podziemia, tj. o czyn z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny (Dz. U. z 1932 r., Nr 60, poz. 571 z pn. zm.) w zw. z art. 291 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Obecnie sprawa pozostaje w toku. S 50/06/Zk w dniu 9 sierpnia 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Hrubieszowie akt oskarenia przeciwko Janowi K., ktrego oskarono o to, e: 1) w okresie od 27 sierpnia 1950 r. do 27 listopada 1950 r. w Hrubieszowie, woj. lubelskie, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego wartownik PUBP w Hrubieszowie, przekraczajc swoje uprawnienia, znca si fizycznie i moralnie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci, bezbronnym zatrzymanym i aresztowanym do sprawy Sr 702/50 Tadeuszem K. w ten sposb, e podczas doprowadzania z celi na czynnoci przesuchania z udziaem pokrzywdzonego i odprowadzania, zachowujc si agresywnie, wielokrotnie bi go rkami po gowie i plecach, kopa po caym ciele oraz ku szpilkami w ciao, przy czym czyn ten polega na stosowaniu represji i nosi charakter powanego przeladowania z powodw przynalenoci pokrzywdzonego do nielegalnej wwczas organizacji niepodlegociowej o nazwie Podziemna Organizacja Modziey Polskiej, tj. o czyn z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny (Dz. U. z 1932 r., Nr 60, poz. 571 z pn. zm.) w zw. z art. 291 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust.1 i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2) w okresie od 29 sierpnia 1950 r. do dnia nieustalonego w grudniu 1950 r. w Hrubieszowie, woj. lubelskie, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego wartownik PUBP w Hrubieszowie, przekraczajc swoje uprawnienia, znca si fizycznie i moralnie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci, bezbronnym zatrzymanym i aresztowanym do sprawy Sr 705/50 Zygmuntem U., w ten sposb, e podczas prowadzonych przez innych funkcjonariuszy czynnoci przesuchania z udziaem pokrzywdzonego, zachowujc si agresywnie, wielokrotnie bi go rkami po gowie, kopa po caym ciele, a take poleca wykonywa tzw. abki oraz uywa wobec niego sw wulgarnych i obelywych, przy czym czyn ten polega na stosowaniu represji i nosi charakter powanego przeladowania z powodw przynalenoci pokrzywdzonego do nielegalnej wwczas organizacji niepodlegociowej o nazwie Podziemna Organizacja Modziey Polskiej, tj. o czyn z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. (Dz. U.

41

z 1932 r., Nr 60, poz. 571 z pn. zm.) w zw. z art. 291 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust.1 i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Wyrokiem z 10 listopada 2009 r. sd uzna Jana K. winnym zarzucanych mu czynw i skaza na kar czn 3 lat pozbawienia wolnoci. Wyrok nie jest prawomocny. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 185/01/Zk w dniu 26 sierpnia 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Lublinie akt oskarenia przeciwko Zdzisawowi N. Postanowieniem z 25 lutego 2009 r. Sd Rejonowy w Lublinie wystpi do Sdu Okrgowego w Lublinie o przekazanie sprawy do rozpoznania innemu sdowi rwnorzdnemu, tj. Sdowi Rejonowemu dla odzi rdmiecia, bowiem wikszo osb, ktre naleao wezwa na rozpraw, zamieszkuje blisko tego sdu, a z dala od Sdu Rejonowego w Lublinie (Zdzisaw N. mieszka rwnie w odzi). Postanowieniem z 5 marca 2009 r. Sd Okrgowy w Lublinie przekaza spraw do rozpoznania Sdowi Rejonowemu w Olsztynie, wskazujc, i wikszo wiadkw (3) zamieszkuje wedug aktu oskarenia w okrgu Sdu Rejonowego w Olsztynie. Wyrokiem z 3 czerwca 2009 r. Sd Rejonowy w Olsztynie uzna Zdzisawa N. za winnego popenienia zarzucanego mu czynu, polegajcego na tym, e w okresie od 21 czerwca 1945 r. do dnia dokadnie nieustalonego, nie pniej jednak ni 25 czerwca 1945 r., w Lublinie jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego oficer ledczy WUBP w Lublinie, przekraczajc swoje uprawnienia i nie dopeniajc obowizkw, bezprawnie pozbawi wolnoci Wincentego G. w ten sposb, e w dniu 21 czerwca 1945 r. wyda postanowienie o obraniu wobec niego rodka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania w sytuacji, gdy wymieniony by bezprawnie, tj. bez decyzji waciwych organw wymiaru sprawiedliwoci i bez przedstawienia mu zarzutw, przetrzymywany od 5 czerwca 1945 r., wobec czego na gruncie wczenie obowizujcych przepisw naleao go zwolni, przy czym czyn ten nosi charakter powanego przeladowania z powodu przynalenoci pokrzywdzonego do organizacji AK-WiN i za to, na podstawie art. 248 1 w zw. z art. 291 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, opierajc wymiar kary o art. 248 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r., kodeks karny, skaza go na kar 1 roku wizienia, na podstawie art. 61 1 i 2 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolnoci warunkowo zawiesi oskaronemu na czas 3 lat. Nadto sd na podstawie art. 624 1 kpk zwolni oskaronego od zapaty na rzecz Skarbu Pastwa kosztw sdowych w caoci. Wyrok sta si prawomocny. S 50/06/Zk w dniu 5 sierpnia 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Hrubieszowie akt oskarenia przeciwko Janowi K. oskaronemu o to , e w okresie od 27 sierpnia 1950 r. do grudnia 1950 r. w Hrubieszowie, woj. lubelskie, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego wartownik PUBP w Hrubieszowie przekroczy swoje upranienia w ten sposb, e znca si fizycznie i psychicznie nad pozbawionymi wolnoci Tadeuszem K. i Zygmuntem U., czonkami nielegalnej wwczas organizacji niepodlegociowej o nazwie Podziemna Organizacja Modziey Polskiej. Po przeprowadzeniu przewodu sdowego Sd Rejonowy w Hrubieszowie wyrokiem z 10 listopada 2009 r. uzna Jana K. za winnego dokonania zarzucanych mu czynw wyczerpujcych dyspozycj art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 291 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. l i art.3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu i za czyn z pkt I na

42

podstawie art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. l i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zw. z art. 4 1 kk z 1997 r. skaza go na kar 2 lat wizienia; za czyn z pkt. II na podstawie art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. l i art. 3 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w zw. z art. 4 1 kk z 1997 r. skaza go na kar 2 lat wizienia; na podstawie art. 31 1 i 2 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 4 1 kk z 1997 r. poczy orzeczone kary wizienia i jako kar czn orzek 3 lata wizienia; zwolni oskaronego od obowizku ponoszenia kosztw sdowych. Oskarony i jego obroca zoyli zaalenie od powyszego wyroku. Wyrok nie jest prawomocny. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Lublinie w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 14/00/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na bezprawnym pozbawieniu wolnoci, ze szczeglnym udrczeniem, bliej nieokrelonej liczby onierzy Armii Krajowej, a nastpnie pozbawianiu ich ycia przez rozstrzelanie w wykonaniu wyrokw skazujcych na kar mierci, orzekanych wobec nich przez Sd Wojskowy II Armii Wojska Polskiego, w okresie 19441945 r., w Kkolewnicy, woj. lubelskie. S 21/00/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na zabjstwach w okresie od lipca 1944 r. do jesieni 1956 r. w Lublinie i na terenie woj. lubelskiego onierzy AK i czonkw innych organizacji niepodlegociowych, dokonanych przez onierzy NKWD i funkcjonariuszy UB, w szczeglnoci zabjstw popenionych w wizieniu na Zamku w Lublinie. S 106/01/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na zabjstwach dziaaczy PSL, do ktrych doszo w 1945 r. na terenie b. wojewdztw lubelskiego, bialskopodlaskiego, chemskiego, siedleckiego i zamojskiego. S 129/01/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na zabjstwach onierzy AK i innych osb cywilnych, dokonanych 19 i 20 padziernika 1944 r. w Choinach, Krzczonowie i innych miejscowociach woj. lubelskiego przez funkcjonariuszy batalionu Urzdu Bezpieczestwa Publicznego dowodzonego przez Grzegorza K. S 142/01/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na zabjstwie onierza AK, Franciszka J., do ktrego doszo w kwietniu 1945 r. w Chemie, woj. lubelskie, oraz w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci i stosowania niedozwolonych metod ledczych wobec dwch onierzy AK w okresie 19441945 r. w Chemie, woj. lubelskie, przy czym czynw tych dopucili si funkcjonariusze PUBP w Chemie. S 145/01/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na zabjstwie czonka organizacji podziemnej Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, Eugeniusza W., dokonanym 29 wrzenia 1950 r. we wsi Borychw k. Sokoowa Podlaskiego, woj. lubelskie, przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego. S 5/04/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na zncaniu si fizycznym i psychicznym przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego nad uczestnikami protestu spoecznego, do ktrego doszo 25 czerwca 1976 r. w Radomiu.

43

S 13/04/Zk w sprawie zbrodni komunistycznych, polegajcych na podjciu bezprawnych dziaa przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego w okresie od 3 lipca 1949 r. do daty bliej nieustalonej 1949 r. w Lublinie wobec osb biorcych udzia w zgromadzeniach pod katedr w zwizku z zaistnieniem w niedziel 3 lipca 1949 r. tzw. cudu w katedrze, czyli na bezpodstawnym zatrzymywaniu, stosowaniu represji i naruszaniu wolnoci wyznania wyznawcw religii katolickiej. S 39/04/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci Aleksandra L. na podstawie decyzji komendanta wojewdzkiego MO w Lublinie, do ktrego doszo 13 stycznia 1982 r. i w dniach nastpnych w Lublinie. S 139/04/Zk w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu uprawnie przez nieustalonych funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, wchodzcych w skad oddziaw ZOMO, MO i wojska, pacyfikujcych w nocy 16/17 grudnia 1981 r. strajk w Lubelskich Zakadach Naprawy Samochodw w Lublinie, ktrzy przy uyciu paek brali udzia w pobiciu Mariana F. i Ryszarda B. oraz innych uczestnikw strajku opuszczajcych zakad pracy po przerwanym protecie. Zbrodnie nazistowskie S 52/03/Zn w sprawie zbrodni nazistowskich, polegajcych na zabjstwach mieszkacw wsi Borw, Wlka Szczecka, Szczecyn, ek Zaklikowski i ek Chwiakowski koo Kranika, woj. lubelskie, dokonanych 2 lutego 1944 r. przez jednostki policji i wojska niemieckiego. S 112/04/Zn w sprawie caoksztatu zbrodni nazistowskich, popenionych przez funkcjonariuszy SIPO i SD na obywatelach polskich, do ktrych doszo w wizieniu na Zamku w Lublinie w latach 19391944. S 133/04/Zn w sprawie zbrodni nazistowskich, polegajcych na zabjstwach okoo 60 osb spord ludnoci cywilnej obszaru okupowanego, w tym czonkw rodziny W., w okresie od 12 do 15 padziernika 1942 r. w Radomiu i w miejscowoci Roki, woj. mazowieckie, przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego. Zbrodnie inne S 1/00/Zi w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych na terenie woj. woyskiego, w latach 19391945 przez nacjonalistw ukraiskich, a w szczeglnoci dopuszczenia si zabjstw kilkudziesiciu tysicy mczyzn, kobiet i dzieci narodowoci polskiej, zncania si fizycznego, psychicznego nad czonkami ww. grupy narodowej, zniszczenia lub kradziey ich mienia oraz stosowania innych represji i czynw nieludzkich w celu stworzenia warunkw ycia grocych im biologicznym wyniszczeniem bd zmuszajcych do opuszczenia swoich siedzib i ucieczki z terenw wojewdztwa woyskiego. S 42/03/Zi w sprawie zabjstwa 30 czonkw Gwardii Ludowej, dokonanego 9 sierpnia 1943 r. w okolicy miejscowoci Borw, woj. lubelskie, przez oddziay Narodowych Si Zbrojnych.

44

6. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w odzi (materia opracowany przez naczelnik Ann Gakiewicz)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w odzi S 2/02/Zk ledztwo wszczte w dniu 10 stycznia 2002 r. w sprawie zbrodni komunistycznej, bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na przeprowadzonej na podstawie decyzji wadz pastwowych i partyjnych ZSRR wieloletniej deportacji poczonej ze szczeglnym udrczeniem, w okresie od dnia 10 lutego 1940 r. do dnia 6 lipca 1945 r., nie mniej ni 102 357 obywateli polskich z dawnego woj. nowogrdzkiego. Pokrzywdzonymi byli obywatele polscy o rnym wyksztaceniu i zawodzie. W toku ledztwa ustalono i przesuchano w charakterze wiadkw 883 pokrzywdzonych, ktrzy byli od dnia 10 lutego 1940 r. do dnia 21 czerwca 1941 r. wraz z rodzinami deportowani w gb ZSRR. Do akt zaczono dokumenty zawierajce decyzje wadz radzieckich w zakresie przesiedle obywateli polskich z terenu woj. nowogrdzkiego. Naley podkreli, e zsyki i zwizane z nimi roboty przymusowe nie byy kar przewidzian w kodeksie karnym ZSRR, w zwizku z tym represje, jakim poddano niepodane w danym okresie grupy spoeczne czy narodowociowe, naley traktowa wycznie w kategoriach politycznych. Po zbrojnym ataku ZSRR na ziemie polskie i formalnej ich aneksji (12 listopada 1939 r.) gwnym zadaniem stojcym przed aparatem bezpieczestwa byo zaprowadzenie ustroju sowieckiego i ,,oczyszczenie terenu z ,,wrogiego elementu. Na podstawie zebranego w ledztwie materiau dowodowego ustalono dane personalne trzynastu przedstawicieli wadz pastwowych i partyjnych ZSRR, ktrzy byli odpowiedzialni za podjcie decyzji o bezprawnych masowych deportacjach obywateli polskich. Wszyscy ustaleni sprawcy zbrodni ju nie yj. ledztwo umorzono 19 marca 2009 r. wobec mierci sprawcw i niewykrycia pozostaych wspsprawcw. Postanowienie o umorzeniu postpowania jest prawomocne. S 57/05/Zk ledztwo wszczte w dniu 14 lutego 2006 r. w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci 236 osb z odzi i b. woj. miejskiego dzkiego w okresie od dnia 12 grudnia 1981 r. do maja 1982 r., dokonanego przez realizacj bezprawnych decyzji o internowaniu pokrzywdzonych, wydawanych przez komendanta wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej w odzi, co stanowio akt represji wobec osb uznawanych za przeciwnikw panujcego wwczas w Polsce systemu spoeczno-politycznego. Internowanych osadzano w wizieniach w czycy, owiczu i Kwidzyniu. Wszystkie poddane analizie decyzje o internowaniu byy obiektywnie bezprawne, albowiem komendant wojewdzki MO w odzi lub jego zastpca wydawali je na podstawie nieistniejcego dekretu z 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego. W ramach prowadzonego ledztwa odnaleziono i poddano ogldzinom kilkanacie tomw dokumentw osb internowanych z odzi i wojewdztwa miejskiego dzkiego. W toku ledztwa przesuchano dotychczas 107 pokrzywdzonych i nadal przesuchiwani s kolejni internowani. Poza wyej wymienionym ledztwem prowadzone s rwnie postpowania dotyczce internowania 208 dziaaczy opozycji z terenw wczesnych wojewdztw: sieradzkiego, kaliskiego, piotrkowskiego i skierniewickiego, w ktrych przesuchano dotychczas cznie 138 pokrzywdzonych. W oparciu o zeznania pokrzywdzonych oraz analiz materiaw archiwalnych ujawniane s kolejne przypadki zbrodni komunistycznych, polegajcych m.in. na stosowaniu wobec internowanych przemocy w orodkach odosobnienia, grb bezprawnych w celu zmuszenia ich do podpisania tzw. deklaracji lojalnoci lub podjcia wsppracy ze Sub Bezpieczestwa, stosowaniu represji wobec osb udzielajcych pomocy internowanym. Materiay w tych sprawach sukcesywnie wyczane s do odrbnych postpowa. Wskaza mona np. na takie postpowania jak: S 26/09/Zk w sprawie pobicia przez funkcjonariuszy Suby Wiziennej Alfreda M., dziaacza NSZZ Solidarno, w styczniu 1982 r. podczas pobytu internowanego w Orodku Odosobnienia w Zakadzie Karnym w owiczu i S 72/09/Zk w sprawie zbrodni

45

komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu swoich uprawnie przez funkcjonariusza Suby Bezpieczestwa, ktry w dniu 4 czerwca 1982 r. w odzi znca si fizycznie i psychicznie nad Andrzejem N., zaoycielem NSZZ Solidarno w Zakadzie Polanil w odzi, w ten sposb, e bi go, uderzajc gow o cian oraz grozi mu zabjstwem celem uzyskania od niego okrelonych informacji. S 64/07/Zk ledztwo przeciwko Janowi B. i Bogdanowi K., byym funkcjonariuszom SB KW MO w Kaliszu, podejrzanym o zncanie si na przeomie lipca i sierpnia 1982 r. w Kaliszu nad Fabianem K., czonkiem NSZZ Solidarno. W toku ledztwa ustalono, e funkcjonariusze ci latem 1982 r. zatrzymali na ulicy wracajcego z pracy pokrzywdzonego i samochodem subowym wywieli go w gb lasw gouchowskich. Uywajc broni palnej, grozili mu pozbawieniem ycia. Nastpnie zawieli go do siedziby KW MO w Kaliszu, gdzie kontynuowali groby. Wychodzc z pokoju, pozostawiali na biurku naadowan bro paln, sugerujc tym samym, e sytuacja pokrzywdzonego jest tak beznadziejna, i powinien on popeni samobjstwo. Nastpnie zim 1983 r. Fabian K. zosta wezwany na rozmow do siedziby SB w Kaliszu. Ci sami funkcjonariusze wywieli pokrzywdzonego samochodem subowym do oddalonego kilkanacie kilometrw od Kalisza Szczypiorna i bez sowa pozostawili go samego. Funkcjonariusze chcieli zastraszy pokrzywdzonego i nakoni go do wsppracy, a zwaszcza uzyska informacje odnonie do osb wytwarzajcych w Kaliszu ulotki. W dniu 17 kwietnia 2009 r. skierowano przeciwko Janowi B. i Bogdanowi K. akt oskarenia do Sdu Rejonowego w Kaliszu, oskarajc ich o popenienie zbrodni komunistycznych, polegajcych na zncaniu si psychicznym nad pokrzywdzonym i dwukrotnym bezprawnym pozbawieniu go wolnoci. S 67/08/Zk ledztwo przeciwko Kazimierzowi G., czonkowi wojewdzkiej komisji weryfikacyjnej dziennikarzy prasowych, podejrzanemu o to, e w dniu 23 stycznia 1982 r. w odzi wsplnie z innymi czonkami teje komisji (ktrych sprawa aktualnie toczy si przed Sdem Rejonowym w odzi) udzieli pomocy dyrektorowi dzkiego Wydawnictwa Prasowego RSW Prasa-Ksika-Ruch, Piotrowi S., oraz prezesowi Zarzdu Gwnego RSW Prasa-KsikaRuch, Zdzisawowi A., do przekroczenia uprawnie polegajcych na zoliwym naruszeniu praw pracowniczych przez rozwizanie stosunku pracy z co najmniej 8 dziennikarzami prasowymi. Podstaw rozwizania umw o prac byy wydawane z przyczyn politycznych przez czonkw komisji weryfikacyjnych negatywne opinie co do moliwoci dalszej pracy tych osb w miejscu dotychczasowego zatrudnienia oraz w ogle w zawodzie dziennikarza. W oparciu o zgromadzony materia dowodowy w dniu 17 czerwca 2009 r. przedstawiono Kazimierzowi G. zarzut popenienia opisanej wyej zbrodni komunistycznej. W toku ledztwa podejrzany nie przyzna si do popenienia zarzucanego mu przestpstwa, umniejszajc swoj rol w pracach komisji weryfikacyjnej dzkich dziennikarzy prasowych. W dniu 2 padziernika 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego dla odzi rdmiecia IV Wydz. Karny wniosek o umorzenie postpowania karnego wobec Kazimierza G. na podstawie ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii. S 31/09/Zk ledztwo wszczte w dniu 19 maja 2009 r. w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu swoich uprawnie przez dwch funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa, ktrzy w dniu 1 maja 1982 r. w odzi stosowali represje wobec Romana J. przez zncanie si fizyczne, polegajce na biciu pokrzywdzonego piciami po twarzy i ebrach celem uzyskania od niego zgody na podjcie wsppracy ze Sub Bezpieczestwa. Pokrzywdzony Roman J. by czonkiem Komisji Zakadowej NSZZ Solidarno w Miejskim Przedsibiorstwie Komunikacyjnym w odzi. W dniu 11 maja 1982 r. stawi si na wezwanie do Komendy Wojewdzkiej MO w odzi, gdzie dwaj funkcjonariusze SB usiowali namwi go do wsppracy, a wobec zdecydowanej odmowy pobili go piciami po twarzy i ebrach. Na skutek pobicia pokrzywdzony dozna obrae ciaa w postaci zamania jednego z eber. Po odmowie wsppracy ze Sub Bezpieczestwa Roman J. zosta internowany i by pozbawiony wolnoci

46

w Zakadzie Karnym w owiczu od 11 maja 1982 r. do 23 lipca 1982 r. W toku postpowania przeprowadzono m.in. ogldziny archiwalnych dokumentw SB dotyczcych Romana J. oraz powoano biegego z zakresu medycyny sdowej w celu stwierdzenia, na podstawie akt sprawy oraz badania sdowo-lekarskiego pokrzywdzonego, rodzaju i stopnia obrae ciaa, jakich dozna on w dniu 11 maja 1982 r. w wyniku przemocy uytej wobec niego przez funkcjonariuszy SB, a w szczeglnoci stwierdzenia, czy i ktre z doznanych przez pokrzywdzonego obrae ciaa naruszyy czynnoci narzdu ciaa na czas powyej 7 dni (opinia biegego nie zostaa jeszcze sporzdzona). Ponadto w ramach ledztwa s przeprowadzane ogldziny akt byych funkcjonariuszy SB, ktrych zdjcia bd w dalszym toku postpowania okazywane pokrzywdzonemu celem ustalenia sprawcw przestpstwa. S 76/01/Zn ledztwo podjte w dniu 28 grudnia 2001 r. w sprawie masowych zabjstw obywateli polskich, mieszkacw wsi i osad pooonych w rejonie Puszczy Nalibockiej, woj. nowogrdzkie, dokonanych w lipcu i sierpniu 1943 r. przez funkcjonariuszy gestapo, andarmerii i policji niemieckiej oraz funkcjonariuszy policji innych narodowoci, ktrzy wstpili do suby w policji niemieckiej, w ramach antypartyzanckiej operacji wojskowej pod kryptonimem Hermann. Przedmiotem postpowania byy zbrodnie popenione przez czonkw rnych formacji niemieckich, biorcych udzia w antypartyzanckiej operacji wojskowej, podjtej przez niemieckie wadze okupacyjne w celu zlikwidowania partyzanckich oddziaw lenych, stacjonujcych w Puszczy Nalibockiej, oraz odcicia tych oddziaw od rde zaopatrzenia. Przeprowadzona przez Niemcw operacja polegaa na spacyfikowaniu ok. 60 wsi, osad, kolonii i folwarkw pooonych na obrzeach puszczy. Pacyfikacj objto gminy Derewno, Naliboki i Rubieewicze, znajdujce si na terenie pow. Stopce, oraz gminy Pierszaje i Iwieniec pow. Wooyn. W wikszoci wiosek mieszkacy w przecigu kilkunastu minut musieli opuci swe gospodarstwa. Wysiedlonych grupowano w jednym miejscu, zwykle na obrzeach miejscowoci, gdzie formowane byy kolumny piesze bd zoone z furmanek, ktre pod eskort prowadzone byy do najbliszych stacji kolejowych. Std mieszkacy spacyfikowanych miejscowoci pocigami towarowymi wywoeni byli w gb Rzeszy na roboty przymusowe. cznie do pracy przymusowej do Niemiec wywieziono kilka tysicy osb. Zabudowania palono, cznie ze zboem pozostaym na polach, natomiast ywy inwentarz dostarczany na wyznaczone miejsca zbirek by zabierany przez Niemcw. Swoje mienie utracio tysice osb. Tym dziaaniom w wielu przypadkach towarzyszyy zarwno masowe zbrodnie ludobjstwa (m.in. spalono ywcem w stodole w apicach okoo 150 osb, w cerkwi we wsi Dory w ten sam sposb zabito take ponad 100 osb), jak rwnie pojedyncze rozstrzeliwania tych mieszkacw pacyfikowanych wsi, ktrych podejrzewano o wspieranie miejscowych oddziaw ruchu oporu i udzielanie im pomocy. W trakcie akcji wysiedleczej rozstrzeliwano rwnie z reguy osoby, ktre z racji kalectwa, wieku czy choroby nie mogy opuci swych domostw lub ktre ze wskazanych powodw byyby uciliwe w transporcie. Niejednokrotnie osoby takie pozostawiano w poncych budynkach, skd nie miay drogi ucieczki. Z uwagi na masowo zbrodni, rozproszenie poszczeglnych zabjstw na znacznym obszarze i trudnoci w dotarciu do wiadkw tych zdarze precyzyjne ustalenie liczby zabitych osb cywilnych w czasie dziaa pacyfikacyjnych nie byo moliwe. Ustalenia poczynione w toku ledztwa wskazuj, e pacyfikacje poszczeglnych miejscowoci byy przeprowadzane zarwno przez oddziay SS, gestapo, niemieck policj, onierzy Wehrmachtu, jak rwnie jednostki cudzoziemskie (w tym Litwinw, otyszy, Ukraicw i Biaorusinw), tworzone na zapleczu frontu wschodniego, podlegajce wprost wojskowym i policyjnym dowdcom terytorialnym, ktrym przydzielano do wykonania poszczeglne akcje zbrojne. W toku prowadzonego postpowania ustalono w sposb do precyzyjny zakres terytorialny operacji Hermann, jej strategiczne przyczyny, sposoby jej przeprowadzania, przyczyny i okolicznoci masowych mordw, jak i pojedynczych zabjstw mieszkacw, modus operandi sprawcw dokonujcych tych zbrodni, jak rwnie skutki tej operacji. Niemoliwe okazao si natomiast ustalenie indywidualnych sprawcw odpowiedzialnych za poszczeglne zbrodnie, stanowice przedmiot niniejszego postpowania. Z tego powodu

47

ledztwo zostao umorzone postanowieniem z dnia 16 lutego 2009 r. Postanowienie to jest prawomocne. S 25/08/Zn ledztwo wszczte w dniu 25 maja 2008 r. w sprawie zabjstwa 40 mczyzn jesieni 1939 r. w odzi przez nieustalonych funkcjonariuszy niemieckich. Postpowanie wszczto w oparciu o informacje przekazane przez Instytut Archeologii Uniwersytetu dzkiego, z ktrych wynikao, i podczas bada archeologiczno-ekshumacyjnych przeprowadzonych w dniach 1321 maja 2008 r. na wojskowym poligonie d Brus ujawniono szcztki ofiar zbrodni dokonanej przez Niemcw. Badania antropologiczne szcztkw ludzkich wykazay, i w odkrytej jamie grobowej znajdoway si szkielety 40 mczyzn w wieku midzy 20 a 55 rokiem ycia. Na wikszoci czaszek stwierdzono obraenia postrzaowe z broni palnej. Pozostae nosiy lady uszkodze, ktre mona wiza z postrzaami bd ich stan uniemoliwia dokonanie odpowiednich obserwacji. Lokalizacja otworw wlotowych wskazywaa na systematyczny sposb rozstrzeliwania ofiar. Podczas prac ekshumacyjnych przeprowadzanych w zbiorowej mogile ujawniono szereg przedmiotw, w tym obrczki z wygrawerowanymi inicjaami, imionami oraz datami a take portfele z monogramami. W toku prowadzonego ledztwa przeprowadzono mudne poszukiwania dokumentw odnoszcych si do przedmiotu postpowania w Archiwum Pastwowym w odzi, Urzdzie Stanu Cywilnego w odzi oraz zasobach archiwalnych IPN. Przesuchano wielu wiadkw. Nadto zlecono i przeprowadzono ekspertyzy kryminalistyczne w zakresie mechanoskopii, broni i balistyki oraz bada dokumentw. Na podstawie dotychczas zgromadzonego materiau dowodowego ustalono dane 5 spord 40 ofiar zbrodni. Wrd zidentyfikowanych ofiar s midzy innymi: dziennikarz, pose i dyrektor administracyjny w zakadach wkienniczych Scheiblera i Grohmanna oraz adwokat. W toku prowadzonego ledztwa niektrzy z czonkw rodzin zamordowanych uzyskali informacje o losach zidentyfikowanych ofiar zbrodni, o ktrych od dnia zatrzymania w 1939 r. nie byo adnej wiadomoci i odebrali pamitki rodzinne w postaci obrczek odnalezionych w mogile zbiorowej na poligonie d Brus. W odniesieniu do pozostaych ofiar wytypowano nazwiska 35 osb, ktre mogy zosta stracone przez okupanta w dniu 12 listopada 1939 r.; t dat przyjto jako najbardziej prawdopodobn dla dokonania przedmiotowej zbrodni. Sprawa w toku. W sierpniu 2009 r. ujawnione na Brusie szkielety przekazano przedstawicielom wadz miasta. Uroczysty pochwek ofiar odby si 1 wrzenia 2009 r. Wykaz postpowa zakoczonych 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 64/07/Zk w dniu 17 kwietnia 2009 r. prokurator Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w odzi skierowa do Sdu Rejonowego w Kaliszu, akt oskarenia przeciwko Janowi B. i Bogdanowi K., funkcjonariuszom Suby Bezpieczestwa Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Kaliszu, oskarajc ich o popenienie trzech zbrodni komunistycznych na szkod dziaacza NSZZ Solidarno Fabiana K. Pierwszy z czynw to przestpstwo polegajce na fizycznym zncaniu si nad pokrzywdzonym w nieustalonym dniu lipca lub sierpnia 1982 r. w Kaliszu w ten sposb, e po uprzednim zatrzymaniu na ulicy i wywiezieniu go w gb lasw gouchowskich, uywajc broni palnej, Jan B. i Bogdan K. grozili mu pozbawieniem ycia, a groba ta wzbudzia u pokrzywdzonego uzasadnion obaw, e zostanie speniona, a nastpnie groby te kontynuowali po przewiezieniu do KW MO w Kaliszu, nakaniajc pokrzywdzonego do popenienia samobjstwa, tj. o stanowice zbrodni komunistyczn przestpstwo z art. 184 1 kk z 1969 r. w zwizku z art. 4 1 kk w zwizku z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPNKZpNP. Ponadto w nieustalonym dniu lipca lub sierpnia 1982 r. w Kaliszu jako funkcjonariusze SB KW MO w Kaliszu Jan B. i Bogdan K., bdc funkcjonariuszami pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu, stosowali represje wobec Fabiana K., pozbawiajc go wolnoci w ten sposb, e zabrali pokrzywdzonego samochodem osobowym marki fiat 125p z ulicy, a nastpnie wywieli w gb lasw gouchowskich, tj. o czyn z art. 165 1 kk z 1969 r. w zwizku z ok. 4 1 kk w zwizku z ok. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. IPNKZpNP. Ostatni z czynw, o ktre oskarKZpNP.

48

eni zostali Jan B. i Bogdan K., to rwnie przestpstwo z ok. 165 1 kk z 1969 r. w zwizku z ok. 4 1 kk w zwizku z ok. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPNKZpNP poleKZpNP gajce na tym, e w nieustalonym dniu listopada lub grudnia 1983 r. lub 1984 r. w Kaliszu jako funkcjonariusze pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu oraz z innym dotychczas nieustalonym z nazwiska funkcjonariuszem SB KW MO w Kaliszu, co do ktrego wyczono materia dowodowy do odrbnego postpowania, stosowali represje wobec Fabiana K., pozbawiajc go wolnoci w ten sposb, e zabrali go samochodem osobowym marki fiat 125p z terenu komendy, a nastpnie wywieli do Szczypiorna. Sprawa w toku postpowania sdowego. S 67/08/Zk wniosek o umorzenie postpowania karnego na podstawie ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii, skierowany do Sdu Rejonowego dla odzi rdmiecie w odzi w dniu 2 padziernika 2009 r. przeciwko Kazimierzowi G. podejrzanemu o to, e w dniu 23 stycznia 1982 r. w odzi, dziaajc z gry powzitym zamiarem, bdc oficerem zawodowym Wojska Polskiego i tym samym funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi czonkami wojewdzkiej komisji weryfikacyjnej dziennikarzy prasowych, odpowiadajcymi w odrbnym postpowaniu karnym: Mieczysawem K. penomocnikiem KC PZPR do spraw Propagandy i Informacji, Andrzejem H. sekretarzem Komitetu dzkiego PZPR, Zdzisawem K. funkcjonariuszem SB KW MO w odzi, Mieczysawem K. oficerem zawodowym Wojska Polskiego i Mari J. dyrektorem Okrgowego Urzdu Kontroli Publikacji i Widowisk, udzieli pomocy dyrektorowi dzkiego Wydawnictwa Prasowego Robotniczej Spdzielni Wydawniczej Prasa-Ksika-Ruch Piotrowi S. oraz prezesowi Zarzdu Gwnego Robotniczej Spdzielni Wydawniczej Prasa-Ksika-Ruch Zdzisawowi A. do przekroczenia uprawnie przez stosowanie represji stanowicej przestpstwo zoliwego naruszenia praw pracowniczych, polegajcego na rozwizaniu stosunku pracy wobec co najmniej 8 dziennikarzy prasowych, w tym Tomasza J., Ignacego Gustawa R., Iwony .-K., Mariana M., Jerzego K., Jacka I., Konrada T. i Lucyny H., przez wydanie z przyczyn politycznych negatywnych opinii co do moliwoci dalszej pracy tych osb w miejscu dotychczasowego zatrudnienia oraz w ogle w zawodzie dziennikarza, dopuszczajc si tym samym zbrodni komunistycznej, tj. o czyn z art. 18 3 kk w zwizku z ok. 218 1 kk i ok. 231 1 kk w zwizku z ok. 11 2 kk w zw. z ok. 12 kk w zwizku z ok. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o IPNKZpNP. Sporzdzenie wniosku o amnesti oznacza, i w sprawie zgromadzono taki materia dowodowy, ktry pozwoliby skierowa przeciwko Kazimierzowi G. akt oskarenia. Wniosek o amnesti, zgodnie z cytowan wyej ustaw, skada si, gdy orzeczona kara nie przekraczaaby 2 lat pozbawienia wolnoci. Przestpstwo zarzucane Kazimierzowi G. zagroone jest kar do 3 lat pozbawienia wolnoci. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego. Nie wyznaczono jeszcze terminu posiedzenia. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia W 2009 r. adne z postpowa wczeniej zakoczonych skierowaniem do sdw aktu oskarenia przez OK w odzi nie zakoczyo si wydaniem choby nieprawomocnego orzeczenia. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w odzi w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 5/00/Zk ledztwo w sprawie zbrodni popenionych w latach 19451953 przez funkcjonariuszy byego PUBP w Wieluniu, polegajcych na bezprawnym pozbawieniu wolnoci, stosowaniu tortur fizycznych i psychicznych, powodowaniu obrae ciaa, wymuszaniu skadania nieprawdziwych zezna oraz dokonywaniu zabjstw. Pokrzywdzonymi s w wikszoci

49

onierze Konspiracyjnego Wojska Polskiego oraz miejscowa ludno udzielajca pomocy onierzom KWP. ledztwo kompleksowe, z akt postpowania systematycznie wyczane s poszczeglne wtki, w ktrych zapadaj orzeczenia koczce postpowania. M. in. w ramach jednego z wyczonych wtkw do Sdu Rejonowego w Wieluniu skierowano akt oskarenia przeciwko Tadeuszowi R. funkcjonariuszowi PUBP w tym miecie. Wyrokiem z dnia 24 lipca 2002 r. Tadeusz R. zosta skazany za zncanie si nad osadzonymi w areszcie tego urzdu na kar 2 lat pozbawienia wolnoci. S 6/00/Zk ledztwo w sprawie zbrodni popenionych w okresie od 1945 r. do 31 grudnia 1956 r. przez funkcjonariuszy PUBP w Ostrowie Wielkopolskim, polegajcych na przeladowaniu Jana S., Stanisawa P., Jana S. i innych osb z powodu ich przynalenoci do grupy politycznej o przekonaniach odmiennych od reprezentowanych przez wadze pastwa komunistycznego poprzez pozbawienie ich wolnoci i torturowanie uwizionych, w wyniku czego doznali oni powanych uszkodze ciaa lub rozstrojw zdrowia psychicznego. Postpowanie wielotomowe, na kocowym etapie. S 11/00/Zk ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez funkcjonariuszy PUBP w Sieradzu w latach 19451956, polegajcych na bezprawnych aresztowaniach, przesuchaniach poczonych ze szczeglnym udrczeniem, pozbawieniu ycia uwizionych lub zatrzymanych w zwizku z zarzutem przynalenoci do antykomunistycznych organizacji politycznych bd podejrzeniem udzielania pomocy tym organizacjom. Z akt sukcesywnie wyczane s kolejne wtki postpowania i w tym zakresie wydawane s decyzje koczce postpowania. S 13/01/Zk ledztwo w sprawie zabjstwa w dniu 23 stycznia 1944 r. przez partyzantw sowieckich z Puszczy Rudnickiej kilkudziesiciu mieszkacw wsi Koniuchy pow. Lida, woj. nowogrdzkie. ledztwo w fazie kocowej. W toku postpowania kierowano wnioski o pomoc prawn do Republiki Litewskiej (trzykrotnie), Republiki Biaoru, Federacji Rosyjskiej, Kanady i Izraela. Aktualnie oczekuje si na realizacj wniosku o zagraniczn pomoc prawn skierowanego do Prokuratury Obwodowej Rejonu Soeczniki, ktra rwnie prowadzi postpowanie w tej sprawie. S 17/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez partyzantw sowieckich w latach 19411944 na onierzach Armii Krajowej i ludnoci cywilnej, mieszkacach powiatw Stopce i Wooyn, woj. nowogrdzkie. ledztwo kompleksowe, wielotomowe. Przedmiotem postpowania s zabjstwa pojedynczych osb, a take ataki partyzantw sowieckich na poszczeglne miejscowoci i zabjstwa wikszej liczby osb, m. in.: zabjstwa 8 maja 1943 r. na ponad 120 mieszkacw Naliboki, pow. Stopce; zabjstwa w maju 1943 r. w Kamieniu, pow. Wooyn ponad 20 osb; rozstrzelania w grudniu 1943 r. 10 osb we wsi Derewno, pow. Stopce; zabjstwa jesieni 1943 r. 6 7 osb we wsi Borowikowszczyzna; zabjstwa w grudniu 1943 r. w pobliu jeziora Kroma, w trakcie rozbrajania oddziau AK-Batalion Stopecki nieustalonej liczy partyzantw. Przedmiotem ledztwa s rwnie pojedyncze zabjstwa. S 73/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez funkcjonariuszy NKWD w latach 19441956 wobec obywateli polskich, mieszkacw woj. nowogrdzkiego: onierzy AK i osb cywilnych, polegajcych na zabjstwach, fizycznym i moralnym zncaniu si, bezprawnym pozbawianiu wolnoci, poczonym ze szczeglnym udrczeniem i z oddaniem we wadztwo obcego pastwa. Kompleksowe postpowanie obejmuje og zbrodni popenionych przez funkcjonariuszy stalinowskiego aparatu terroru na mieszkacach wojewdztwa nowogrdzkiego. Ostatnio sukcesywnie przesuchiwani s byli onierze Polskich Si Zbrojnych na Zachodzie i czonkowie ich rodzin, ktrzy zostali deportowani w gb ZSRR z terenu woj. nowogrdzkiego. List tych osb uzyskano w toku ledztwa. Przesuchania wiadkw-pokrzywdzonych odbywaj si w porzdku alfabetycznym. W ostatnim okresie ledztwa trwaj przesuchania pokrzywdzonych, ktrych nazwiska, zaczynaj si na liter P i R.

50

Zbrodnie nazistowskie S 1/00/Zn ledztwo w sprawie zbrodni popenionych w latach 19421944 przez funkcjonariuszy policji niemieckiej i biaoruskiej, czonkw zaogi obozu w Kodyczewie k. Baranowicz, woj. nowogrdzkie, na winiach tego obozu. ledztwo kompleksowe i wielotomowe. Obz w Kodyczewie od pocztku sta si obozem zagady. Ocenia si, e w obozie zgino okoo 22 tys. osb. Dokumentacja obozowa nie zachowaa si. W toku ledztwa przesuchano w charakterze wiadkw przede wszystkim bliskich ofiar i nielicznych winiw obozu, ktrzy przeyli. Dokonano ogldzin szeregu akt dotyczcych prowadzonych po wojnie postpowa karnych przeciwko stranikom obozu oraz funkcjonariuszom SD z placwki w Baranowiczach, ktrej podlega obz w Kodyczewie. Na tej podstawie ustalono cz nazwisk ofiar, jak i stranikw obozowych. ledztwo w fazie kocowej. W listopadzie 2007 r. powoano Stowarzyszenie Rodzin Kodyczewskich. Pismo w tej sprawie do Oddziaowej Komisji w odzi skierowa jego prezes. W czasie przesuchania w charakterze wiadka okaza on list czonkw stowarzyszenia. Aktualnie przesuchiwani s ostatni czonkowie stowarzyszenia, ktrych bliscy zginli w obozie, a ktrych danych nie ujawniono wczeniej w toku ledztwa. S 2/00/Zn ledztwo w sprawie aresztowania i zabjstwa w latach 19421943 na terenie woj. nowogrdzkiego kilkuset obywateli polskich przez funkcjonariuszy hitlerowskiej policji bezpieczestwa i policji biaoruskiej. ledztwo kompleksowe, wielowtkowe dotyczy szeregu masowych egzekucji, m. in. w dniu 13 lipca 1942 r. w Baranowiczach rozstrzelano ok. 300 osb; w lipcu 1942 r. w miejscowoci Snw rozstrzelano 10 osb; w dniu 5 sierpnia 1942 r. w lesie Hajki koo Malewa rozstrzelano kilkadziesit osb; w grudniu 1942 r. na tzw. Grce Pietralewickiej koo Sonimia rozstrzelano kilkadziesit osb, w tym ksiy i siostry z zakonu niepokalanek; w dniu 10 marca 1943 r. w Lidzie rozstrzelano 15 zakadnikw. Niezalenie od tych ustale przedmiotem ledztwa s take pojedyncze egzekucje. W ledztwie kilkakrotnie zwracano si do Centrali Krajowych Zarzdw Wymiaru Sprawiedliwoci do Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu z prob o nadesanie orzecze prokuratur i wyrokw sdw niemieckich, dotyczcych tych zbrodni. Aktualnie zgromadzony materia poddany zostanie analizie pod ktem moliwoci zakoczenia postpowania. S 52/01/Zn ledztwo w sprawie masowych zabjstw obywateli polskich narodowoci ydowskiej dokonanych w okresie od czerwca 1941 r. do lipca 1944 r. przez jednostki policji hitlerowskiej i wsppracujce z Niemcami formacje policji biaoruskiej, litewskiej i otewskiej na obszarze woj. nowogrdzkiego, m. in. w Lidzie, Nowogrdku, Wooynie, Sominie, Werenowie, Dereczynie i wielu innych miejscowociach. Postpowanie kompleksowe oraz wielotomowe. Aktualnie trwa analiza caoci zgromadzonych materiaw dowodowych w celu zbadania celowoci kontynuowania postpowania i moliwoci wydania decyzji koczcej postpowanie w sprawie. S 10/04/Zn ledztwo w sprawie bombardowania przez Luftwaffe miasta Wielunia w dniu 1 wrzenia 1939 r., w wyniku ktrego zgino kilkuset Polakw i ydw. W efekcie 3 bombardowa bezbronnego miasta, w ktrym nie stacjonoway adne jednostki wojskowe, zgino co najmniej 600 osb, w tym 32 pacjentw miejscowego szpitala. Zniszczeniu ulego co najmniej 70 % zabudowa, w tym wiele zabytkw. Aktualnie oczekuje si na realizacj wniosku skierowanego do Centrali w Ludwigsburgu, zawierajcego prob o udzielenie informacji o dalszych losach lotnikw niemieckich, ktrzy brali udzia w bombardowaniu miasta (ich aktualnych adresw, dat zgonw). S 19/04/Zn ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez hitlerowcw w latach 1940 1943 w obozie przesiedleczym w Konstantynowie k. odzi. Do obozu przesiedlano mieszkacw Wielkopolski, Pomorza i centralnej Polski. Przez obz przeszo okoo 30 000 osb.

51

Zgino ponad 600 osb, w tym duo dzieci i modziey. Postpowanie na kocowym etapie, przesuchiwani s ostatni wiadkowie. W toku ledztwa opracowano list zawierajc dane 695 osb zmarych w obozie, ktr przekazano burmistrzowi Konstantynowa dzkiego oraz prezesowi Spoecznego Komitetu ds. Budowy Pomnika Polskich Ofiar Niemieckiego Obozu w Konstantynowie. Odsonicie obelisku z tablicami zawierajcymi nazwiska zmarych w obozie nastpi w 2010 r.

7. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu (materia opracowany przez naczelnika Jzefa Krenza)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Poznaniu S 23/00/Zk ledztwo w sprawie przestpczych czynw funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, sprowadzajcych si m.in. do pozbawienia ycia szeregu osb, spowodowania obrae ciaa i bezprawnego pozbawienia wolnoci podczas tzw. wydarze poznaskich majcych miejsce w dniach 2829 czerwca 1956 r. Postpowanie podjto z zawieszenia w dniu 22 listopada 2000 r. Nawet bardzo ostrone wnioski wynike z zebranego materiau obliguj do przyjcia, e liczb osb pokrzywdzonych w rozumieniu kodeksu postpowania karnego (zabici, ranni, zatrzymani, aresztowani, osoby, ktre bito i nad ktrymi zncano si po zatrzymaniu i w trakcie przesucha) szacowa naley na ponad 1319. Skada si na ni: 50 zabitych osb cywilnych (na ogln liczb 58 zabitych), prawdopodobnie co najmniej 523 rannych osb cywilnych (na ogln liczb co najmniej 573 rannych) oraz minimum 746 zatrzymanych i aresztowanych. Liczby te, szczeglnie w zakresie osb zatrzymanych, aresztowanych i rannych (przyjte na podstawie analizowanych materiaw archiwalnych) musz by oczywicie w trakcie ledztwa zweryfikowane. Zauway przy tym trzeba, e czyny polegajce na przestpczym traktowaniu zatrzymanych, aresztowanych czy te przesuchiwanych popeniano jeszcze dugo po 28 czerwca 1956 r. Do dzi przesuchano w charakterze wiadkw ponad 950 osb, bdcych nie tylko pokrzywdzonymi lub ich najbliszymi (w przypadku mierci tych pierwszych), ale i uczestnikami wydarze, tak po stronie demonstrantw, jak i szeroko rozumianego aparatu pastwowego. Choby powysze wskazuje na skal przedmiotu niniejszego postpowania, ktra wydaje si bezprecedensowa. Przedmiotowe ledztwo to nie tylko szereg przesucha wiadkw i analiz dokumentw archiwalnych. W drugiej poowie 2006 r. wykonano czynnoci ekshumacyjne i badania sondaowe odpowiednio w Leszkowie k. Piy (cmentarz wojenny onierzy radzieckich i polskich z 1945 r.) i w Biedrusku (pobliski las). Nie potwierdziy one jednak hipotez, wynikych m.in. z zezna wiadkw, o usytuowaniu tam grobw nieznanych do tej pory ofiar wydarze, a w szczeglnoci onierzy, ktrzy odmwili strzelania do demonstrantw. W zakresie gwnego wtku ledztwa, jakim musz by ofiary miertelne wydarze, ustalono, e na dzi przyj trzeba, i w ich trakcie oraz w zwizku z doznanymi wtedy obraeniami stracio ycie 58 osb. Na t liczb skada si 50 osb cywilnych, 4 onierzy (w tym 1 onierz KBW, 1 podchory Oficerskiej Szkoy Wojsk Pancernych i Zmechanizowanych w Poznaniu, 1 onierz suby czynnej i 1 onierz zawodowy), 1 milicjant i 3 funkcjonariuszy UB. Liczb t ustalono po wykonaniu szeregu czynnoci procesowych weryfikujcych zawarte w rnych rdach informacje o ofiarach miertelnych. Jak pokazuj wyniki niniejszego ledztwa, nie musi ono mie jedynie wymiaru historycznego. W trakcie postpowania Marianowi S., byemu funkcjonariuszowi MO, postawiono zarzut, e w okresie od 30 czerwca 1956 r. do 4 lipca 1956 r. w Poznaniu, jako funkcjonariusz Komendy Dzielnicowej Milicji Obywatelskiej Pozna Jeyce, przekraczajc sw wadz przysugujc funkcjonariuszowi na stanowisku starszego referenta sekcji operacyjnej ww. jednost-

52

ki MO, w celu wymuszenia na Marianie K. pozbawionym wolnoci w zwizku z udziaem w tzw. wydarzeniach poznaskich i osadzonym w areszcie ww. jednostki MO przyznania si do popenienia zarzucanych mu czynw i zoenia okrelonych wyjanie znca si fizycznie i moralnie nad nim w ten sposb, e grozi mu pozbawieniem ycia przy uyciu pistoletu i uderzy go nim kilkakrotnie w gow, a nastpnie, wsplnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi funkcjonariuszami MO, bi go rkoma i pak po caym ciele, popeniajc w ten sposb zbrodni komunistyczn na szkod wyej wymienionego pokrzywdzonego w formie stosowania represji polegajcych na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie pozbawienia wolnoci. Po wyczeniu tej sprawy do odrbnego postpowania skierowano przeciwko Marianowi S. akt oskarenia do Sdu Rejonowego Pozna Grunwald Jeyce. Wyrokiem z dnia 21 kwietnia 2009 r. Mariana S. uznano winnym zarzucanego mu czynu i wymierzono mu kar 1 roku i 6 miesicy pozbawienia wolnoci, zawieszajc jej wykonanie na okres lat 2. Wyrok ten jest prawomocny. Cho zapad on w jednostkowej sprawie, uzna go naley za symboliczny, gdy jak wynika z poczynionych ustale, prawdopodobnie nad co najmniej poow osb pozbawionych w jakiejkolwiek formie wolnoci zncano si, bd je bito. Aktualnie gwnym nurtem postpowania s czynnoci zwizane z przesuchiwaniem osb rannych podczas wydarze lub ich najbliszych (o ile osoby pokrzywdzone ju nie yj) i wyjanianiem tej czci przedmiotu ledztwa. S 17/06/Zk ledztwo wszczte w dniu 10 lipca 2006 r. w sprawie dokonanych w grudniu 1981 r. bezprawnych internowa dziaaczy Solidarnoci z terenu woj. zielonogrskiego na podstawie decyzji komendanta wojewdzkiego MO w Zielonej Grze, Postpowanie ma na celu wyjanienie okolicznoci bezprawnego internowania dziaaczy opozycyjnych na terenie byego wojewdztwa zielonogrskiego oraz ustalenie funkcjonariuszy odpowiedzialnych za te czyny. W toku ledztwa ustalono, e na terenie wczesnego wojewdztwa zielonogrskiego internowano cznie 45 osb. W ramach prowadzonego ledztwa odnaleziono i poddano ogldzinom kilkadziesit tomw akt dotyczcych osb internowanych na tym terenie oraz przesuchano wikszo pokrzywdzonych lub w przypadku ich mierci osoby dla nich najblisze. Obecnie dokonuje si przegldw akt dotyczcych przygotowa do wprowadzenia stanu wojennego, przebiegu akcji internowa oraz przybliajcych okolicznoci tych zdarze. Kolejne ledztwa o sygnaturach S 123/04/Zk, S 4/05/Zk, S 9/05/Zk, S 16/06/Zk s prowadzone w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci osb internowanych w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 18 grudnia 1981 r na mocy decyzji komendantw wojewdzkich MO w Lesznie, Poznaniu, Koninie i Pile. Ze spraw tych dokonano wycze do odrbnych postpowa materiay dotyczce popenienia innych zbrodni komunistycznych na szkod dziaaczy podziemnej Solidarnoci. S 50/08/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej popenionej w okresie od kwietnia 1982 r. do kwietnia 1983 r. w Gorzowie Wielkopolskim i Zielonej Grze przez prokuratorw Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w trakcie postpowania przygotowawczego Pg.SlII-47/82 oraz przez sdziw Wojskowego Sdu Garnizonowego w toku postpowania sdowego Sg.W 146/82 przeciwko czonkom opozycyjnej grupy JAH, przez pozbawienie wolnoci oraz podeganie do pozbawienia wolnoci czonkw tej grupy: Andrzeja T., Zbigniewa W., Krzysztofa M. i Henryka W., ktre to dziaania byy form represji i wyrazem walki politycznej z osobami o odmiennych zapatrywaniach ideologicznych. Z zebranych materiaw, w tym akt gwnych sprawy karnej prowadzonej przeciwko dziaaczom opozycji politycznej przed Wojskowym Sdem Garnizonowym w Zielonej Grze, oznaczonej sygnatur Sg.W 146/82, oraz z dokumentacji z postpowania przygotowawczego wynika, e pokrzywdzeni zostali zatrzymani pod zarzutem sporzdzania, przechowywania i kolportau ulotek zawierajcych faszywe wiadomoci mogce wywoa niepokj publiczny lub rozruchy, t.j. o przestpstwo z art. 48 ust. 2, 3 i 4 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym. W ramach ledztwa, prowadzonego w trybie doranym przez Wojskow Prokuratur Garnizonow w Zielonej Grze, wskazana grupa osb zostaa tymczasowo aresztowana i postawiona

53

w stan oskarenia. W wyniku procesu prowadzonego przed Wojskowym Sdem Garnizonowym w Zielonej Grze zostali oni skazani na bezwzgldne kary pozbawienia wolnoci. Sd Najwyszy w dniu 10 stycznia 1997 r. po rozpoznaniu kasacji wniesionej przez prokuratora generalnego zmieni wyrok wydany wobec pokrzywdzonych, uniewinniajc ich od zarzucanych im czynw. W uzasadnieniu Sd Najwyszy wskazuje na bezpodstawno skazania wymienionych wyej osb. ledztwo jest obecnie na zaawansowanym etapie. S 75/08/Zk ledztwo przeciwko Konradowi K., byemu stranikowi wiziennemu Centralnego Wizienia we Wronkach. Materiay procesowe, stanowice podstaw do przeprowadzenia czynnoci w powyszej sprawie, wyczono w dniu 2 grudnia 2008 r. z kompleksowego ledztwa S 24/00/Zk w sprawie zbrodni popenionych na winiach Centralnego Wizienia we Wronkach w latach 19451956, w tym m.in. fizycznego i psychicznego zncania si nad nimi, spowodowania mierci bliej nieustalonej liczby winiw, przekroczenia lub niedopenienia obowizkw subowych przez funkcjonariuszy tamtejszej Suby Wiziennej. W wyniku przeprowadzonego postpowania zebrano materia dowodowy, ktry dostarczy podstaw do przedstawienia Konradowi K. zarzutu popenienia 4 czynw fizycznego zncania si nad pokrzywdzonymi, czonkami podziemnych organizacji niepodlegociowych, odbywajcymi w wizieniu we Wronkach kary pozbawienia wolnoci. Konradowi K. zarzucono, e w okresie od 22 czerwca 1948 r. do 15 listopada 1949 r., daty dokadnej nie ustalono, we Wronkach, jako funkcjonariusz Suby Wiziennej tamtejszego Centralnego Wizienia, przekraczajc swoje uprawnienia przysugujce funkcjonariuszowi na stanowisku stranika wiziennego, znca si fizycznie nad winiem ww. wizienia Tadeuszem C., odbywajcym kar wizienia za dziaalno niepodlegociow w organizacji Wolno i Niezawiso w ten sposb, e bi go po caym ciele oraz zmusza do dugotrwaego biegania poczonego z koniecznoci wielokrotnego upadania i podnoszenia si, na skutek czego doprowadza go do fizycznego wyczerpania, popeniajc w ten sposb na jego szkod zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji polegajcej na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie odbywania kary pozbawienia wolnoci. Nadto Kanradowi K. zarzucono, e w okresie od 29 listopada 1950 r. do 9 listopada 1951 r., daty dokadnej nie ustalono, we Wronkach, jako funkcjonariusz Suby Wiziennej tamtejszego Centralnego Wizienia, przekraczajc swoje uprawnienia przysugujce funkcjonariuszowi na stanowisku stranika wiziennego, znca si fizycznie nad winiem ww. wizienia Lesawem P., odbywajcym kar wizienia za dziaalno niepodlegociow w organizacji Orlta w ten sposb, e zmusza go do wykonywania wyczerpujcych wicze fizycznych w postaci abek, w trakcie ktrych kopa go po caym ciele oraz umieci nago w betonowym pomieszczeniu, tzw. karcu, gdzie polewano go zimn wod, na skutek czego doprowadzi go do fizycznego wyczerpania, popeniajc w ten sposb na jego szkod zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji polegajcej na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie odbywania kary pozbawienia wolnoci. Konrada K. oskarono rwnie, e w okresie od 10 maja 1951 r. do 16 stycznia 1954 r., daty dokadnej nie ustalono, we Wronkach, jako funkcjonariusz Suby Wiziennej tamtejszego Centralnego Wizienia, przekraczajc swoje uprawnienia przysugujce funkcjonariuszowi na stanowisku stranika wiziennego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z dwoma innymi nieustalonymi stranikami, znca si fizycznie nad winiem ww. wizienia Jzefem J., odbywajcym kar wizienia za dziaalno niepodlegociow w organizacji Konspiracyjne Wojsko Polskie w ten sposb, e bi go drewnianym motkiem oraz kopa po caym ciele, doprowadzajc go do utraty przytomnoci oraz umieci nago w betonowym pomieszczeniu, tzw. karcu, gdzie polewano go zimn wod, na skutek czego doprowadzi go do fizycznego wyczerpania, popeniajc w ten sposb na jego szkod zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji polegajcej na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie odbywania kary pozbawienia wolnoci. Ostatni czyn, ktry zarzucono ww. polega, na tym, e

54

w dniu 29 listopada 1950 r. we Wronkach, jako funkcjonariusz Suby Wiziennej tamtejszego Centralnego Wizienia, przekraczajc swoje uprawnienia przysugujce funkcjonariuszowi na stanowisku stranika wiziennego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi stranikami, znca si fizycznie nad winiem ww. wizienia Konradem G., odbywajcym kar wizienia za dziaalno niepodlegociow w organizacji Narodowe Siy Zbrojne w ten sposb, e przy przyjciu do wizienia zmusza go do biegania wrd szpaleru stranikw wiziennych, bijc go i kopic w tym czasie po caym ciele, na skutek czego doprowadzi go do fizycznego wyczerpania, popeniajc w ten sposb na jego szkod zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji polegajcej na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie odbywania kary pozbawienia wolnoci. Akt oskarenia przeciwko Konradowi K. skierowano w dniu 9 listopada 2009 r. do Sdu Rejonowego w Szamotuach. Do chwili obecnej sd nie wyznaczy terminu pierwszej rozprawy. S 91/07/Zn ledztwo w sprawie egzekucji 107 Polakw, majcej miejsce w dniu 8 grudnia 1939 r. w lesie usytuowanym w pobliu miejscowoci Bukowiec na terenie pow. wgrowieckiego, dokonanej przez funkcjonariuszy SS i policj niemieck. W wyniku przeprowadzonych czynnoci ledczych ustalono, e ofiarami przedmiotowej egzekucji byli m.in. Polacy, ktrzy przed wojn byli aktywnymi dziaaczami spoecznymi, byymi powstacami wielkopolskimi lub uczestniczyli w kampanii wrzeniowej, np. w ramach cywilnej obrony Kecka. Wszystkich rozstrzelanych w dniu 8 grudnia 1939 r. zabrano z wizienia w Wgrowcu. Egzekucja nie bya poprzedzona adnym postpowaniem sdowym, a miaa na celu planow eksterminacj najniebezpieczniejszych, zdaniem okupanta, Polakw oraz sterroryzowanie spoeczestwa polskiego. Jak do tej pory, udao si ustali nazwiska 36 osb, ktre mogy by ofiarami przedmiotowej zbrodni. Aktualnie trwaj kocowe czynnoci majce na celu ustalenie i przesuchanie osb najbliszych dla zamordowanych oraz zweryfikowanie ustalonych nazwisk ofiar egzekucji. S 52/09/Zn ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa polegajcej na zamordowaniu w dniu 11 listopada 1939 r. w Wolsztynie Bielniku przez dziaajcych w celu wyniszczenia osb narodowoci polskiej i idcych na rk wadzom pastwa niemieckiego czonkw Einsatzkommando 14/VI dowodzonego przez SS-Sturmbannfhrera Gerharda F. 11 obywateli polskich, mieszkacw Wolsztyna i okolic. ledztwo podjte z zawieszenia w dniu 17 wrzenia 2009 r. W toku ledztwa ustalono, i w celu zastraszenia spoeczestwa polskiego w okresie od wrzenia do listopada 1939 r. niemieckie wadze okupacyjne rozpoczy zatrzymywanie obywateli polskich, ktrzy przed wojn znani byli ze swojej antyhitlerowskiej postawy i dziaali w patriotycznych organizacjach, oraz przedstawicieli inteligencji, lekarzy, kupcw, duchownych. Aresztowania objy rwnie ludno z Wolsztyna i okolic. Spord wielu aresztowanych w dniu 11 listopada 1939 r. w lasach w podwolsztyskim Bielniku rozstrzelano 11 obywateli polskich. Z zebranego w sprawie materiau dowodowego wynika, i zamordowani Polacy nie popenili adnego przestpstwa, za ktre mogliby ponie konsekwencje. Wobec tych osb nie przeprowadzono adnego prawdziwego postpowania sdowego, nie wydano wobec nich wyrokw, a jedyn podstaw do pozbawienia ich ycia by fakt, i byli Polakami. Obecnie przesuchiwani s wiadkowie czonkowie rodzin pomordowanych oraz gromadzona jest dokumentacja dotyczca zarwno pokrzywdzonych, jak i sprawcw. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 75/08/Zk ledztwo przeciwko Konradowi K., byemu stranikowi wiziennemu Centralnego Wizienia we Wronkach. Przedmiotowe ledztwo zostao szerzej opisane w czci sprawozdania dot. spraw o szczeglnym charakterze. Akt oskarenia przeciwko Konradowi K. skierowano w dniu 9 listopada 2009 r. do Sdu Rejonowego w Szamotuach. Do chwili obecnej sd nie wyznaczy terminu pierwszej rozprawy.

55

 Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 51/06/Zk w sprawie majcego miejsce w okresie od lipca 1948 r. do lipca 1950 r. w Poznaniu fizycznego i psychicznego zncania si nad Kazimierzem S., Wiktorem K. i innymi czonkami podziemnej organizacji niepodlegociowej Armia Krajowa Zawisza, dziaajcej na terenie Gostynia i okolic, przez funkcjonariuszy tamtejszego Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, ktrzy zncali si nad nimi w ten sposb, e bili ich i kopali po caym ciele, popeniajc w ten sposb zbrodni komunistyczn na szkod ww. pokrzywdzonych. W dniu 23 czerwca 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Poznaniu akt oskarenia przeciwko Ryszardowi Z. o przestpstwa z art. 231 1 kk i art. 247 1 kk w zw. z art. 11 2 kk i art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Ryszarda Z. oskarono o to, e w okresie od 26 styczniu 1950 r. do 30 stycznia 1950 r. w Poznaniu, jako funkcjonariusz tamtejszego Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, przekraczajc swoje uprawnienia przysugujce funkcjonariuszowi na stanowisku referenta ledczego wykonujcemu czynnoci procesowe w toku ledztwa prowadzonego przeciwko pozbawionemu wolnoci Kazimierzowi S., czonkowi podziemnej organizacji Armia Krajowa Zawisza, dziaajcej na terenie Krobi i okolic, w celu uzyskania okrelonych wyjanie znca si fizycznie nad wyej wymienionym pokrzywdzonym w ten sposb, e przesuchujc go w charakterze podejrzanego, co najmniej dwukrotnie zmusza go do dugotrwaego opierania si w pozycji stojcej o cian z wysunitymi do tyu nogami, na skutek czego doprowadza go do utraty przytomnoci z powodu fizycznego wyczerpania, popeniajc w ten sposb na jego szkod zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji polegajcej na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie prowadzonego ledztwa i pozbawienia wolnoci. Nadto Ryszarda Z. oskarono o to, e w dniu 31 stycznia 1950 r. w Poznaniu, jako funkcjonariusz tamtejszego Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, przekraczajc swoje uprawnienia przysugujce funkcjonariuszowi na stanowisku referenta ledczego wykonujcemu czynnoci procesowe w toku ledztwa prowadzonego przeciwko pozbawionemu wolnoci Wiktorowi K., czonkowi podziemnej organizacji Armia Krajowa Zawisza, dziaajcej na terenie Krobi i okolic, w celu uzyskania okrelonych wyjanie znca si fizycznie nad wyej wymienionym pokrzywdzonym w ten sposb, e przesuchujc go w charakterze podejrzanego, zmusza go do wykonywania dugotrwaych wicze fizycznych w postaci przysiadw, w trakcie ktrych wielokrotnie uderza jego gow o cian, powodujc tym u niego krwawienie z nosa, popeniajc w ten sposb na jego szkod zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji, polegajcej na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie prowadzonego ledztwa i pozbawienia wolnoci. Wyrokiem Sdu Rejonowego Pozna-Stare Miasto z dnia 30 stycznia 2009 r., sygn. III K 1340/08, uznano oskaronego Ryszarda Z. za winnego zarzucanych mu czynw popenionych w sposb wyej opisany, z t zmian, e wyeliminowano z ich opisu to, e przekracza swoje uprawnienia przysugujce wykonujcemu czynnoci procesowe, i wymierzono mu kar czn 1 roku i 2 miesicy pozbawienia wolnoci, ktrej wykonanie warunkowo zawieszono na okres 3 lat tytuem prby. Od powyszego wyroku w dniu 27 lutego 2009 r. apelacj zoy obroca oskaronego. W dniu 12 maja 2009 r. Sd Okrgowy w Poznaniu uzna wyej wymienion apelacj za oczywicie bezzasadn i utrzyma powyszy wyrok w mocy. S 58/06/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej popenionej w okresie od stycznia 1982 r. do 1986 r. w Koninie przez funkcjonariuszy Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Koninie, a nastpnie Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Koninie, polegajcej na fizycznym i psychicznym zncaniu si nad Grzegorzem M. i Kazimierzem B. W dniu 19 padziernika 2007 r. do Sdu Rejonowego w Koninie skierowano akt oskarenia przeciwko Romanowi K. o przestpstwa z art. 184 1 kk z 1969 r. w zw. z art. 2 pkt 1 ustawy

56

z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Romana K. oskarono o to, e w okresie od dnia 13 grudnia 1981 r. do maja 1982 r. we Wocawku, jako funkcjonariusz Wydziau III Suby Bezpieczestwa Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Koninie, znca si psychicznie nad pozbawionym wolnoci i osadzonym w Orodku Odosobnienia we Wocawku Kazimierzem B. w ten sposb, e grozi mu pozbawieniem prawa wykonywania zawodu lekarza oraz negatywnymi konsekwencjami dla jego rodziny, a nadto nakania go do opuszczenia kraju, popeniajc w ten sposb zbrodni komunistyczn na szkod ww. pokrzywdzonego. Nadto Romana K. oskarono o to, e w okresie od kwietnia 1982 r. do 1986 r. we Wocawku i w Koninie, jako funkcjonariusz Wydziau III Suby Bezpieczestwa Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Koninie, a nastpnie Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Koninie, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innym nieustalonym funkcjonariuszem, znca si psychicznie nad Grzegorzem M. w ten sposb, e w trakcie internowania, zatrzyma oraz tzw. rozmw profilaktycznych zwizanych z prowadzon przez niego dziaalnoci niepodlegociow grozi pokrzywdzonemu zgwaceniem jego przyjaciki, pozbawieniem wolnoci i wyrzuceniem ze studiw oraz negatywnymi konsekwencjami dla jego rodziny, a nadto zniewaa go sowami obraliwymi i wulgarnymi, drwi z jego religijnoci oraz nakania do opuszczenia kraju, popeniajc w ten sposb zbrodni komunistyczn na szkod ww. pokrzywdzonego. Wyrokiem Sdu Rejonowego w Koninie wydanym w dniu 14 kwietnia 2009 r., sygn. II K 421/07 Roman K., uznany zosta winnym zarzucanych mu czynw popenionych w sposb wyej opisany, z t zmian, e przyjto, i zncanie si nad pokrzywdzonym Grzegorzem Musidlakiem trwao do 1985 r. Sd wymierzy oskaronemu kar czn 10 miesicy pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 2 lat prby. Powyszy wyrok jest prawomocny. S 78/07/Zk ledztwo w sprawie przeciwko Marianowi Sz. podejrzanemu o czyn z art. 286 1 i art. 246 w zw. z art. 36 kk z 1932 r. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 10 grudnia 2007 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Poznaniu akt oskarenia przeciwko Marianowi Sz. Oskarono go o to, e w okresie od 2 lipca 1956 r. do 4 lipca 1956 r. w Poznaniu, jako funkcjonariusz Komendy Dzielnicowej Milicji Obywatelskiej Pozna Jeyce, przekraczajc sw wadz przysugujc mu jako funkcjonariuszowi na stanowisku starszego referenta sekcji operacyjnej ww. jednostki MO, w celu wymuszenia na Marianie K. pozbawionym wolnoci w zwizku z udziaem w tzw. wydarzeniach poznaskich i osadzonym w areszcie w.w jednostki MO przyznania si do popenienia zarzucanych mu czynw i zoenia okrelonych wyjanie, znca si fizycznie i moralnie nad wyej wymienionym w ten sposb, e grozi mu pozbawieniem ycia przy uyciu pistoletu i uderzy go nim kilkakrotnie w gow, a nastpnie, wsplnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi funkcjonariuszami MO, bi go rkoma i pak po caym ciele, popeniajc w ten sposb zbrodni komunistyczn na szkod wyej wymienionego pokrzywdzonego w formie stosowania represji polegajcych na naruszeniu prawa do nietykalnoci cielesnej i prawa do humanitarnego traktowania w trakcie pozbawienia wolnoci, tj. o czyny okrelone w art. 286 1 i art. 246 w zw. z art. 36 kodeksu karnego - rozporzdzenie prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. (Dz. U. Nr 60, poz. 571 z 1932 r. z pniejszymi zmianami) i w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Wyrokiem Sdu Rejonowego w Poznaniu z dnia 21 kwietnia 2009 r. oskaronego Mariana Sz. uznano za winnego popenienia wyej opisanego czynu i wymierzono kar 1 roku i 6 miesicy pozbawienia wolnoci. Wykonanie wymierzonej oskaronemu Marianowi Sz. kary pozbawienia wolnoci warunkowo zawieszono na okres 2 lat tytuem prby. Wyrok jest prawomocny.

57

 Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Poznaniu w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 12/00/Zk ledztwo w sprawie zbrodni popenionych na winiach Centralnego Wizienia w Rawiczu w latach 19451956, podjte z zawieszenia 27 padziernika 2000 r. Na podstawie zebranych dowodw ustalono, e funkcjonariusze Suby Wiziennej w Rawiczu zncali si nad winiami fizycznie i psychicznie. Czsto ju w momencie przyjazdu do wizienia funkcjonariusze urzdzali nowo przybyym winiom tzw. ciek zdrowia, polegajc na przepdzaniu winiw przez szpaler funkcjonariuszy, ktrzy piciami, pakami, kluczami bili przebiegajcych przez niego winiw. Funkcjonariusze Centralnego Wizienia w Rawiczu stosowali przemoc fizyczn wobec winiw, bijc ich i kopic po caym ciele. Osoby osadzone byy zniewaane, a nadto kierowano pod ich adresem groby zabjstwa i pobicia. Nadto bez powodu lub za drobne przewinienia o charakterze dyscyplinarnym winiowie osadzani byli w karcerze. Ze warunki pobytu, niedostateczne wyywienie oraz zncanie si nad winiami byy powodem duej miertelnoci wrd osadzonych. W toku ledztwa ustalane s okolicznoci mierci winiw na skutek bicia i torturowania przez funkcjonariuszy SW w Rawiczu, a take z powodu zego wyywienia, zimna i chorb. Wyjaniane s wtki fizycznego i psychicznego zncania si nad pokrzywdzonymi w toku prowadzonych wczeniej przeciwko nim postpowa przygotowawczych. S 23/00/Zk ledztwo w sprawie przestpczych czynw funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, sprowadzajcych si midzy innymi do pozbawienia ycia szeregu osb, spowodowania obrae ciaa i bezprawnych pozbawie wolnoci podczas tzw. wydarze poznaskich majcych miejsce w dniach 2829 czerwca 1956 r. Aktualnie gwnym nurtem postpowania s czynnoci zwizane z przesuchiwaniem osb rannych podczas wydarze lub ich najbliszych (o ile osoby pokrzywdzone ju nie yj) i wyjanianiem tej czci przedmiotu ledztwa. S 29/04/Zk ledztwo w sprawie stosowania przez funkcjonariuszy PRL od 30 maja 1960 r. represji oraz ogranicze w przysugujcych prawach wobec mieszkacw Zielonej Gry i pow. zielonogrskiego w zwizku z wyznaniem i praktykowaniem wiary katolickiej oraz wobec uczestnikw wydarze, jakie miay wwczas miejsce pod Domem Katolickim w Zielonej Grze, tj. o przestpstwo okrelone w art. 194 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. ledztwo wszczto w dniu 30 lipca 2004 r. Z materiaw postpowania wynika, e podoem wydarze, ktre miay miejsce w dniu 30 maja 1960 r. pod Domem Katolickim w Zielonej Grze, byy narastajce stopniowo po odwily z 1956 r. dziaania represyjne wczesnych wadz wymierzone w Koci katolicki oraz konflikt lokalny elit rzdzcych z proboszczem w Zielonej Grze, Kazimierzem M., zwizany z jego aktywn dziaalnoci spoeczn i duszpastersk. W 1959 r. wadze lokalne zaplanoway, e pomieszczenia uytkowane dotd przez ksiy z parafii w. Jadwigi naley przeznaczy dla wieckich organizacji spoecznych (m. in. dla Zielonogrskiej Orkiestry Symfonicznej). Termin eksmisji wyznaczono pocztkowo na sobot 28 maja 1960 r., ale ostatecznie przesunito o 2 dni, zakadajc, e poniedziaek bdzie dniem bardziej sprzyjajcym przeprowadzeniu kontrowersyjnej operacji. Podczas niedzielnych mszy ks. Kazimierz M. poinformowa wiernych o zamiarach administracji, co wyranie zelektryzowao napit ju atmosfer. Zebrany przed budynkiem tum nie wpuci do rodka urzdnikw majcych dokona eksmisji. Doprowadzio to do gwatownych star z milicj i ZOMO, ktre trway przez cay dzie. Rozbijanie pomniejszych grup demonstrantw zakoczono o godzinie 21, a cakowity spokj zapanowa okoo godziny pniej.

58

O zaartoci walk wiadczy fakt, i w starciach obraenia odnioso 160 funkcjonariuszy, liczba za poszkodowanych po stronie demonstrantw nie jest znana. Spony dwa samochody ciarowe GAZ-51. Za udzia w zajciach zatrzymano 222 osoby, z ktrych ponad poow postawiono przed sdem, pozostaych za przed kolegium. Wyroki sigay 5 lat wizienia. ledztwo zmierza do ustalenia osb pokrzywdzonych i wytypowania sprawcw wskazanej na wstpie zbrodni komunistycznej. S 123/04/Zk ledztwo w sprawie dokonanych w grudniu 1981 r. bezprawnych internowa dziaaczy Solidarnoci z terenu woj. leszczyskiego na podstawie decyzji komendanta wojewdzkiego MO w Lesznie. ledztwo wszczto w dniu 17 marca 2005 r. Sprawa zainicjowana zawiadomieniem Bronisawa L. dot. dokonanego przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego w grudniu 1981 r. bezprawnego pozbawienia wolnoci osb zwizanych ze rodowiskiem Solidarnoci z terenu woj. leszczyskiego i umieszczenia ich w orodkach odosobnienia. W toku ledztwa ustalono, e noc z 12 na 13 grudnia 1981 r., w zwizku z wprowadzeniem stanu wojennego, w ramach przygotowanej zawczasu akcji Joda, funkcjonariusze SB i MO, realizujc decyzje komendanta wojewdzkiego MO w Lesznie, rozpoczli zatrzymania aktywnych w rodowisku Solidarnoci dziaaczy opozycyjnych. Wikszo zatrzyma zrealizowano ju pierwszej nocy, przed wejciem w ycie przepisw legalizujcych podjte dziaania. Dziaaczy przetrzymywano pocztkowo w wizieniu w Ostrowie, nastpnie za w orodku odosobnienia w Gogowie. Kobiety przetransportowano do Godapi. Rygor, we wstpnym okresie typowo wizienny, wynikajcy z regulaminu dla tymczasowo aresztowanych, z biegiem czasu zela, nie stwierdzono przypadkw zncania si fizycznego i szykan, z wyjtkiem dolegliwoci wywoanej samym faktem pozbawienia wolnoci wraz ze wszystkimi tego konsekwencjami. Zwolnienia odbyway si sukcesywnie przez niemal cay rok 1982, uzalenione byy od stanu zdrowia internowanych i postrzegania ich przez decydujcy w tych kwestiach aparat SB. ledztwo zmierza do uzyskania dokumentacji mogcej wiadczy o przestpczym charakterze akcji internowa i przybliajcej okolicznoci tych zdarze oraz do ustalenia odpowiedzialnoci osoby wydajcej nielegalne decyzje. Zbrodnie nazistowskie S 4/00/Zn ledztwo w sprawie zbrodni popenionych w latach 19391945 wobec polskich robotnikw przymusowych na terenie byej III Rzeszy. ledztwo podjto z zawieszenia 8 listopada 2000 r. Zatrudnionych w III Rzeszy polskich robotnikw przymusowych poddano policyjnemu orzecznictwu sdowemu. Wprowadzono reguy tzw. potraktowania szczeglnego (Sonderbehandlung), ktre zezwalay policji niemieckiej na szybkie umiercanie poszczeglnych osb, a nawet caych grup ludzi, w warunkach stwierdzenia powanego zagroenia dla bezpieczestwa Rzeszy. Na tej podstawie zamordowano wielu obywateli polskich za samowolne zrywanie stosunkw pracy, utrzymywanie intymnych stosunkw z obywatelami Niemiec oraz inne drobne wykroczenia. Dokadnych danych o liczbie wyrokw mierci do chwili obecnej nie uzyskano. Postpowanie ma charakter kompleksowy i wielowtkowy. W toku postpowania zgromadzono obszerny materia dowodowy w postaci zezna wielu wiadkw, ogldzin akt archiwalnych i dokumentw uzyskanych w wyniku przeprowadzenia zakrojonych na szerok skal kwerend archiwalnych. Na ich podstawie ustalane s dane dotyczce podstaw aresztowania polskich robotnikw przymusowych, procedury postpowania ze skazanymi na mier. W toku ledztwa kierowane s wnioski o udzielenie pomocy prawnej w sprawie karnej do waciwych prokuratur Republiki Federalnej Niemiec oraz Centrali w Ludwigsburgu. W chwili obecnej kontynuowane s kwerendy w archiwach oraz dokonywana jest analiza zgromadzonych dokumentw.

59

S 6/01/Zn ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez funkcjonariuszy SS i gestapo w latach 19391944 w Forcie VII w Poznaniu. ledztwo podjte z zawieszenia w dniu 21 lutego 2001 r. Postpowanie ma charakter kompleksowy i wielowtkowy. W wyniku dotychczas przeprowadzonych czynnoci procesowych ustalono, e w wizieniu policyjnym Fort VII w Poznaniu zostao zamordowanych ponad 5000 osb. Dane dotyczce ofiar s jednak znikome, z uwagi na zniszczenie przez Niemcw wikszoci dokumentacji podczas likwidacji obozu. Na podstawie relacji przesuchiwanych wiadkw oraz zabezpieczonych dokumentw uzupeniano istniejc list dotychczas ustalonych nazwisk ofiar zamordowanych w Forcie VII oraz wiedz na temat bardzo cikich warunkw, w jakich przebywali wizieni w Forcie VII, a take okolicznoci popenionych tam zbrodni oraz ich sprawcw. Obecnie kontynuowane jest ustalenie adresw yjcych byych winiw Fortu VII bd ich najbliszych krewnych. Rwnolegle nawizano wspprac z organizacjami kombatanckimi, ktre przekazuj tutejszej komisji informacje o yjcych byych winiach Fortu VII. Zeznania przesuchanych w toku ledztwa wiadkw dostarczaj coraz wicej szczegw pozwalajcych na odtworzenie warunkw, w jakich przebywali osadzeni w Forcie VII winiowie. Na podstawie ich zezna oraz zabezpieczonych dokumentw sporzdzono listy dotychczas ustalonych ofiar zamordowanych w Forcie VII, jak rwnie list funkcjonariuszy gestapo i SS, ktrzy dopucili si w nim zbrodni ludobjstwa. S 71/03/Zn ledztwo w sprawie zamordowania w dniu 8 lipca 1943 r. w Drenie Bohdana W., Jzefa S., Wadysawa K., Wadysawa M., Sabiny M., Antoniego M., Jzefa . i Jana K. w wyniku wydania wyr. przez niemiecki Wyszy Sd Krajowy w Poznaniu (Strafsenat des Oberlandesgerichts in Posen) w dniu 31 maja 1943 r. na sesji wyjazdowej w Budziszynie w sprawie 2 J 168.42(18). ledztwo wszczto postanowieniem z dnia 5 stycznia 2004 r. Na podstawie zebranych dowodw ustalono, e Bohdan W., Jzef S., Wadysaw K., Wadysaw M., Sabina M., Antoni M., Jzef . i Jan K. bezprawnym wyrokiem Wyszego Sdu Krajowego w Poznaniu skazani zostali za przygotowanie zdrady stanu na kar mierci. Kar wykonano w dniu 8 lipca 1943 r. w Drenie. W toku ledztwa zwrcono si do Centrali cigania Zbrodni Nazistowskich w Ludwigsburgu o ustalenie danych personalnych oraz adresw wzgldnie informacji o zgonie osb odpowiedzialnych za zbrodni sdow oraz funkcjonariuszy gestapo, ktrzy zncali si nad pokrzywdzonymi w toku prowadzonego przeciwko nim ledztwa. S 27/04/Zn ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanej przez funkcjonariuszy III Rzeszy, a polegajcej na bezzasadnym skazaniu 35 osb narodowoci polskiej przez Sd Specjalny w Poznaniu w trakcie postpowania Sd 4 Js 115/40, Sd 4 KLs 284/40 wyrokiem z dnia 3 grudnia 1940 r. na kary mierci oraz kary wizienia. ledztwo wszczto postanowieniem z dnia 16 lipca 2004 r. Z dotychczasowych ustale wynika, e 38 osb narodowoci polskiej oskarono o cikie naruszenia pokoju w kraju. Wyrokiem z dnia 3 grudnia 1940 r. Sd Specjalny w Poznaniu skaza spord nich 10 osb na kary mierci, 25 osb na kary wizienia w wymiarze od 2 do 15 lat. W sprawie tej korzystano z midzynarodowej pomocy prawnej Centrali cigania Zbrodni Nazistowskich w Ludwigsburgu i Prokuratury Krajowej w Berlinie. S 116/04/Zn w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanej przez funkcjonariuszy III Rzeszy, a polegajcej na bezzasadnym skazaniu 33 osb narodowoci polskiej na kary mierci oraz kary wizienia przez Wyszy Sd Krajowy w Poznaniu na sesji wyjazdowej w Lipsku wyrokiem z dnia 27 stycznia 1943 r. ledztwo wszczto postanowieniem z dnia 16 lutego 2005 r. Z dotychczasowych ustale wynika, e 33 osoby narodowoci polskiej zostay oskarone o przygotowanie zdrady stanu. Dziewi osb Wyszy Sd Krajowy w Poznaniu na sesji wyjazdowej w Lipsku wyrokiem z dnia 27 stycznia 1943 r. skaza na kary mierci a pozostae na kary wizienia w wysokoci od 1 roku do 8 lat. W sprawie tej zwrcono si do Centrali cigania Zbrodni Nazistowskich w Ludwigsburgu o udzielenie midzynarodowej pomocy prawnej.

60

8. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie (materia opracowany przez naczelnika Grzegorza Malisiewicza)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Rzeszowie S 19/03/Zk ledztwo wszczte 20 maja 2003 r. w sprawie zbrodni przeciwko ludzkoci stanowicej zbrodni komunistyczn popenionej lub co najmniej tolerowanej w okresie od 17 wrzenia 1939 r. do koca 1951 r. na terenie b. pow. Lww przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego i co najmniej tolerowanej przez czonkw Biura Politycznego KC WKP(b) oraz funkcjonariuszy komunistycznych innych organw byego ZSRR, a polegajcej na wydawaniu przepisw prawnych, instrukcji, zarzdze, rozkazw i polece tworzcych warunki umoliwiajce przesiedlenia obywateli narodowoci polskiej, zabjstwa, powodowanie powanych uszkodze ciaa i rozstroju zdrowia psychicznego, pozbawianie wolnoci, pozbawianie prawa do niezawisego i bezstronnego sdu, rozmylnego tworzenia warunkw ycia obliczonych na spowodowanie cakowitego lub czciowego wyniszczenia fizycznego m.in. przez zmuszanie do wykonywania cikiej pracy fizycznej w obozach przy godowych racjach ywnociowych, odmow opieki lekarskiej, stosowanie kar cielesnych, w wyniku czego dokonano zabjstw ze szczeglnym okruciestwem, aresztowa i deportacji co najmniej 442 obywateli polskich. W toku ledztwa ustalono, e 5 grudnia 1939 r. Rada Komisarzy Ludowych Zwizku SRR uchwa nr 2010-558ss zatwierdzia propozycje Ludowego Komisariatu Spraw Wewntrznych Zwizku SRR o wysiedleniu wszystkich zamieszkaych na zachodniej Biaorusi i zachodniej Ukrainie osadnikw wraz z rodzinami i wykorzystaniu ich przy wyrbach lasw bdcych w gestii Ludowego Komisariatu Przemysu Drzewnego ZSRR. W 1940 r. przeprowadzone zostay trzy due akcje deportacyjne. Pierwsza deportacja obejmowaa osadnikw wojskowych, jak i cywilnych oraz lenikw i rozpoczta zostaa w dniu 10 lutego 1940 r. Druga deportacja przeprowadzona zostaa w dniu 13 kwietnia 1940 r. i dotkna gwnie jecw wojennych obozw specjalnych Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa oraz rodziny winiw politycznych z wizie zachodniej Ukrainy. W tym okresie deportowano rwnie rodziny wojskowych zbiegych za granic. 29 czerwca 1940 r. rozpocza si trzecia deportacja obejmujca gwnie uciekinierw z terenw Polski okupowanych przez Niemcw. Ponadto deportacje pojedynczych rodzin miay miejsce do pocztku lat pidziesitych. Oprcz wspomnianych wczeniej trzech zorganizowanych akcji deportacyjnych deportacje przeprowadzono w styczniu i czerwcu 1940 r., w maju 1941 r., padzierniku 1944 r. i styczniu 1945 r. Dotkny one gwnie rodziny czonkw Armii Krajowej i dziaaczy innych organizacji niepodlegociowych aresztowanych wczeniej przez NKWD. Po zakoczeniu wojny pojedyncze rodziny polskie wywoono na Syberi i do Kazachstanu. Ponadto dwie due deportacje rodzin polskich przeprowadzono w okresie od kwietnia do padziernika 1950 r. i od lutego do kwietnia 1951 r. Po zajciu okupowanych terenw Rosjanie rozpoczli masowe aresztowania osb zaangaowanych w dziaalno niepodlegociow, ze szczeglnym nasileniem represji skierowanych przeciwko Armii Krajowej. Pierwsza fala aresztowa miaa miejsce w okresie od wrzenia 1939 r. do czerwca 1941 r., natomiast druga od marca 1944 r. do jesieni 1947 r. Osoby aresztowane osadzano w budynkach NKWD. W trakcie wielogodzinnych przesucha byy bite i torturowane. Przetrzymywane w wieloosobowych celach, bez adnych rodkw higieny, upokarzane, o godowych racjach ywnociowych, po kilkumiesicznych ledztwach, na podstawie sfingowanych procesw otrzymyway wieloletnie kary pozbawienia wolnoci. Cz aresztowanych mimo prowadzonego ledztwa nie miaa adnego procesu. A nastpnie skazani w bydlcych wagonach wysyani byli do kopalni, budowy kolei, pracy w tajdze i na Syberii. Wielu z wycieczenia i godu zmaro. ledztwo w tej sprawie umorzono 3 marca 2009 r. wobec mierci ujawnionych sprawcw oraz wobec niewykrycia sprawcw, ktrych danych personalnych nie ustalono.

61

S 6/06/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 23 stycznia 2006 r. w sprawie: I. zbrodni komunistycznych bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na dokonaniu 23 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu, b. woj. lwowskie, przez funkcjonariuszy NKWD zabjstw okoo 70 winiw sprowadzonych z wizienia w Przemylu, ktrych pozbawiono ycia, zadajc im uderzenia motem w gowy; II. zbrodni komunistycznych bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na dokonaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w Lacku, b. woj. lwowskie, przez funkcjonariuszy NKWD zabjstw z broni palnej oraz przy uyciu motkw do tuczenia kamieni kilkuset winiw sprowadzonych z wizienia w Przemylu, aresztu w Mociskach i innych osb, a w tym: Wadysawa G., Feliksa G., Augusta S., Franciszka L., Waleriana K., Tadeusza Rz., Wadysawa B., Aleksandra J., Tadeusza J., Jana B., Antoniego P., Jana R., Antoniego S., Teofila P., Karola Z., Jzefa W., Jakuba S., Antoniego Z., Ludwika Sz., Bolesawa M., mczyzn o nazwisku W. i H. oraz Jana G., Kazimierza P., Mariana A., Tadeusza A., Stanisawa Sz. i mczyzny o nazwisku P., a take winiw obozu w Nowym Miecie; III. zbrodni komunistycznych bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na dokonaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu, b. woj. lwowskie, przez oficera operacyjnego Rejonowego Oddziau NKWD w Dobromile, Aleksandra M., i innych funkcjonariuszy NKWD zabjstw z broni palnej oraz przy uyciu tpych narzdzi winiw w liczbie od okoo 120 do okoo 180, a w tym Kazimierza K., mczyzny o nazwisku T., Bolesawa R., Michaa Z., mczyzny o nazwisku K. i mczyzny o nazwisku J.; IV. zbrodni komunistycznej bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na usiowaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu dokonania zabjstwa Jzefa K. przez funkcjonariusza NKWD przez oddanie do niego strzau z broni palnej w grn cz czaszki; V. zbrodni komunistycznej bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na usiowaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu dokonania zabjstwa Wadysawa O. przez funkcjonariusza NKWD przez oddanie do niego strzau z broni palnej w nog; VI. zbrodni komunistycznej bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na usiowaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu dokonania zabjstwa Stanisawa P. przez funkcjonariusza NKWD przez zadanie mu uderzenia motem w gow, w wyniku czego dozna on cikiego uszkodzenia ciaa w postaci utraty suchu i mowy; VII. zbrodni komunistycznej bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na usiowaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu dokonania zabjstwa mczyzny o nazwisku S. przez funkcjonariusza NKWD; VIII. zbrodni komunistycznej bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na usiowaniu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. w wizieniu w Dobromilu dokonania zabjstwa mczyzny o nazwisku G. przez funkcjonariusza NKWD. Po dokonaniu napaci Niemiec hitlerowskich na ZSRR rozpoczto ewakuacj wizienia znajdujcego si w czci Przemyla okupowanej przez wojska sowieckie. 23 czerwca 1941 r. z wizienia w Przemylu przewieziono trzema samochodami ciarowymi do wizienia w Dobromilu grup winiw liczc okoo 70 osb. Zostali oni umieszczeni na dziedzicu wiziennym. Winiowie ci zostali zamordowani na terenie tego wizienia przez funkcjonariuszy NKWD, ktrzy pozbawiajc ich ycia, uderzali motem w ich gowy. Zwoki tych osb przewieziono nastpnie samochodem ciarowym do warzelni soli o nazwie Salina znajdujcej si w miejscowoci Lacko. Tam wrzucono je do nieczynnego szybu. Pozostaych winiw przebywajcych w wizieniu w Przemylu podzielono na dwie kolumny ewakuacyjne. Obie te grupy skaday si z kilkuset winiw. Pierwsza kolumna zostaa skierowana pieszo w stron Dobromila. Kolumn t doprowadzono do warzelni soli znajdujcej si w Lacku. Nastpnie w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. na terenie tej warzelni soli funkcjonariusze NKWD zamor-

62

dowali winiw sprowadzonych z Przemyla. Osoby te zabijano zarwno przy uyciu broni palnej, jak te przez uderzanie ich motkami do tuczenia kamieni. Na terenie warzelni soli Salina zamordowano rwnie winiw sprowadzonych z aresztu w Mociskach oraz z obozu w Nowym Miecie. Zwoki tych osb wrzucono do jednego z nieczynnych szybw, a cz z nich zakopano w zbiorowej mogile na terenie warzelni. Druga kolumna winiw sformowana w Przemylu zostaa skierowana na wschd w stron Medyki. Grupa ta zostaa rozproszona po napotkaniu wojsk niemieckich. Tej samej nocy na terenie wizienia w Dobromilu funkcjonariusze NKWD dokonali rwnie przy uyciu broni palnej oraz tpych narzdzi zabjstw znajdujcych si tam winiw w liczbie od okoo 120 do okoo 180. 27 czerwca 1941 r. po wkroczeniu do Dobromila wojsk niemieckich mieszkacy tego miasta udali si do miejscowego wizienia w celu odnalezienia swoich krewnych i znajomych, aresztowanych przez NKWD. Na korytarzu i schodach wizienia znajdoway si liczne lady krwi. W jednej z cel na pitrze znaleziono zakrwawione zwoki dwch kobiet. Przed schodami prowadzcymi do piwnicy leay zwoki trzech mczyzn. Na dziedzicu wiziennym, ogrodzonym murem i przylegym do budynku wizienia, na rodku placu znajdowa si wykopany d o wymiarach okoo 4x4 m wypeniony ciaami pomordowanych winiw. Po zajciu Dobromila przez wojska niemieckie okupanci zapdzili osoby narodowoci ydowskiej do wydobywania zwok, pocztkowo na terenie wizienia w Dobromilu, a nastpnie w warzelni soli Salina znajdujcej si w Lacku. Wrd zamordowanych w wizieniu mieszkacy Dobromila i okolic rozpoznawali swoich bliskich. Zwoki rozpoznane przez czonkw rodzin zostay pochowane indywidualnie, pozostae pochowano w zbiorowych mogiach na cmentarzu w Dobromilu, a take w zbiorowym grobie w pobliu warzelni soli w Lacku. Analiza zgromadzonego materiau dowodowego doprowadzia do wniosku, e zabjstwa winiw dokonane w wizieniu w Dobromilu oraz w warzelni soli w Lacku, a take usiowanie zabjstw niektrych winiw przebywajcych w wizieniu w Dobromilu zawieray znamiona zbrodni komunistycznych. Zabjstw tych dokonali funkcjonariusze NKWD, bdcy niewtpliwie funkcjonariuszami pastwa komunistycznego. Jak wynika z ustale ledztwa, osoby zamordowane w wizieniu w Dobromilu oraz w warzelni soli w Lacku nie zostay skazane na kar mierci w wyniku przeprowadzonego przewodu sdowego. Zabjstwa tych osb stanowi zatem czyny polegajce na naruszaniu praw czowieka. Zbrodnie potraktowano rwnie jako zbrodnie przeciwko ludzkoci. Biorc bowiem pod uwag znaczn liczb zabitych osb, jak rwnie fakt, e osoby te byy obywatelami polskimi naley uzna, e ich zabjstw dokonano w zamiarze zniszczenia przynajmniej czci grup narodowych zamieszkujcych obszar pastwa polskiego. Nalezy doda, e dokonane w toku ledztwa czynnoci doprowadziy do ustalenia, e oficer operacyjny Rejonowego Oddziau NKWD w Dobromilu, Aleksander Iwanowycz M., ktry bra udzia w zabjstwach winiw na terenie wizienia w Dobromilu, w chwili obecnie nie yje. W zwizku zwizku powyszym w dniu 6 kwietnia 2009 r. ledztwo w czci dotyczcej udziau Aleksandra M. w zabjstwach winiw wizienia w Dobromilu w nocy z 26 na 27 czerwca 1941 r. zostao umorzone wobec mierci sprawcy. Zebrany w toku ledztwa materia dowodowy nie pozwoli na ustalenie pozostaych sprawcw wyej opisanych zbrodni, w zwizku z powyszym ledztwo zostao umorzone wobec niewykrycia sprawcw. S 27/08/Zk ledztwo wszczte 1 kwietnia 2008 r. w sprawie zbrodni komunistycznej popenionej przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego w Rzeszowie, w bliej nieustalonym czasie 1988 r., na szkod Urszuli S., a polegajcej na powiadczeniu nieprawdy co do okolicznoci majcych znaczenie prawne przez funkcjonariuszy SB w dokumentach przez nich wytworzonych. W toku prowadzonego ledztwa przesuchano Urszul S., ktra zeznaa, i w czasie pracy w Meblarskich Zakadach Wytwrczo-Usugowych Spdzielnia Pracy w Rzeszowie jej przeoony zoy wniosek o dopuszczenie jej do informacji stanowicych tajemnic pastwow. W zwizku z tym wnioskiem zostaa wezwana do Rejonowego Urzdu Spraw Wewntrznych w Rzeszowie, gdzie rozmawiaa z funkcjonariuszem Referatu V tego urzdu, Januszem B. Pismem z dnia 28 czerwca 1988 r. prezes Zarzdu Meblarskich Zakadw Wy-

63

twrczo-Usugowych Spdzielnia Pracy w Rzeszowie zwrci si do Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Rzeszowie Wydzia ds. Koordynacji Ochrony Tajemnicy z wnioskiem w sprawie uzgodnienia kandydatw do wykonywania prac o ochronie tajemnicy pastwowej. Wrd kandydatw znalaza si Urszula S. Pismo to zostao zarejestrowane w RUSW w Rzeszowie 30 czerwca 1988 r. Na zaczonym do pisma wniosku dotyczcym Urszuli S. znalaza si adnotacja sporzdzona przez Janusza B. o treci: Suba Bezpieczestwa RUSW nie wnosi zastrzee odnonie dopuszczenia ww. do prac stanowicych tajemnic pastwow, zatwierdzona przez zastpc szefa RUSW ds. SB, Stanisawa D. Jak wynika z zachowanych w Oddziaowym Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie dokumentw, inny funkcjonariusz SB, Tadeusz G., wypeni kart personaln na nazwisko Urszuli S., rejestrujc j jako kontakt operacyjny. Rejestracj t zatwierdzi Antoni Cz. w zastpstwie zastpcy szefa RUSW ds. SB w Rzeszowie. W toku ledztwa przesuchano Antoniego Cz., ktry w 1988 r. peni obowizki zastpcy szefa RUSW ds. SB w Rzeszowie. Po okazaniu mu dokumentw dotyczcych Urszuli S. zwrci on uwag, i zostaa ona zarejestrowana jako kandydat na kontakt operacyjny, a nie jako kontakt operacyjny. Rejestracja taka moga odby si bez wiedzy osoby zainteresowanej, w oparciu o dokumenty wytworzone przez innego funkcjonariusza. W ten sposb funkcjonariusz rejestrujcy kandydata na kontakt operacyjny zapewnia sobie wyczno na prowadzenie z tak osob rozmw w przyszoci. Zdaniem wiadka sam fakt rejestracji by zatem dokonany prawidowo, nie wynika za z niego, i Urszula S. wsppracowaa z organami SB. ledztwo w tej sprawie umorzono 9 marca 2009 r. wobec niestwierdzenia przestpstwa. Analizujc zgromadzony w sprawie materia dowodowy, stwierdzono bowiem, e nie dostarczy on podstaw do przyjcia, i funkcjonariusze Suby Bezpieczestwa w wytworzonych przez siebie dokumentach powiadczyli nieprawd. Urszul S. zarejestrowano jako kandydata na kontakt operacyjny zgodnie z obowizujcymi przepisami cho nie miaa ona wiadomoci tego faktu. Nie bya te tajnym wsppracownikiem ani pomocnikiem przy operacyjnym zdobywaniu informacji w rozumieniu art. 3a ustawy z dnia 18 padziernika 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organw bezpieczestwa pastwa z lat 19441990 oraz treci tych dokumentw. S 73/09/Zn ledztwo w sprawie: 1) zbrodni nazistowskiej, stanowicej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, a polegajcej na zabjstwie 9 obywateli polskich o nieustalonej tosamoci w kocu lipca 1940 r. w nieustalonym miejscu na terenie pow. rzeszowskiego przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego, w tym ustalonych: Ernsta S., Wernera H. i Willego P.; 2) zbrodni nazistowskiej, stanowicej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, a polegajcej na zabjstwie co najmniej 10 obywateli polskich o nieustalonej tosamoci we wrzeniu 1940 r. w nieustalonym miejscu na terenie pow. rzeszowskiego przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego, w tym ustalonego Willego K.; 3) zbrodni nazistowskiej, stanowicej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, a polegajcej na zabjstwie 25 obywateli polskich o nieustalonej tosamoci w sierpniu i padzierniku 1940 r. w nieustalonym miejscu na terenie pow. rzeszowskiego przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego, w tym ustalonych Emila D., Erwina L. i Maxa W.; 4) zbrodni nazistowskiej, stanowicej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, a polegajcej na zabjstwie okoo 56 osb, w tym jednej kobiety, o nieustalonej tosamoci, w nieustalonym miejscu na terenie pow. rzeszowskiego w okresie jesiennym 1940 r. przez funkcjonariuszy pastwa niemieckiego, w tym ustalonych Augusta K. i Willego Z.; 5) zbrodni nazistowskiej, stanowicej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, a polegajcej na wydaniu co najmniej 49 wyrokw mierci wobec obywateli polskich o nieustalonej tosamoci w okresie od lipca 1940 r. do padziernika 1940 r. w Rzeszowie przez Maxa D., przewodniczcego Sdu Doranego w Rzeszowie. W oparciu o uzyskane z byej prokuratury byego ZSRR protokoy przesuchania Ernsta S., b. jeca wojennego, ktry w dniu 28 listopada 1945 r. zoy zeznania dotyczce ww. zbrodni

64

popenionych przez hitlerowcw, a take o zeznania zoone przez Maxa D., Willego K. i Emila D., w trakcie ledztwa prowadzonego przez prokuratur w Monachium ustalono sprawcw tych zbrodni, jak rwnie fakt. ledztwo prowadzone w tej sprawie umorzono 2 listopada 2009 r. wobec mierci ustalonych sprawcw zbrodni oraz wobec niewykrycia pozostaych sprawcw. Zbrodnie inne S 68/09/Zi ledztwo w sprawie: 1) zbrodni ludobjstwa dokonanej przez nacjonalistw ukraiskich, polegajcej na zabjstwie Antoniego Sz. i usiowaniu zabjstwa Franciszka W. w dniu 30 listopada 1943 r. w Rudce, pow. Lubaczw; 2) zbrodni ludobjstwa dokonanej przez nacjonalistw ukraiskich, polegajcej na zabjstwie Marcina M. w dniu 22 grudnia 1943 r. w Rudce, pow. Lubaczw; 3) zbrodni ludobjstwa dokonanej przez nacjonalistw ukraiskich, polegajcej na zabjstwie w dniu 19 kwietnia 1944 r. w Rudce pow. Lubaczw, mieszkacw wsi, a wrd nich: Jzefa B., Ludwika B., Jana B., Stanisawa B., Jakuba Ch., Jana G., Andrzeja D., Bazylego K., Michaa K., Jana K., Marcina K., Michaa K., Izydora K., Dominika M., Marcina M., Jzefa M., Anny M. i trojga dzieci o nazwisku M. o nieustalonych imionach, Rozalii M., Jana P., Jzefa P., Macieja P., Michaa P., Franciszka P., Mieczysawa P., Bronisawa S., Jzefa S., Marcina Sz., Michaa Sz., Pawa Sz., Stanisawa Sz., Izydora W., Katarzyny W., Andrzeja W., Adama W., Jzefa W., Marcina W., Stanisawa W., Elbiety W., Eugeniusza W., Stefanii W., Weroniki W., Tomasza W. i Macieja Z., i usiowaniu zabjstwa Jzefy W., Zyty W., Stanisawa M., Anieli W. i Jana B.; 4) zbrodni ludobjstwa dokonanej przez nacjonalistw ukraiskich, polegajcej na zabjstwie Adama Ch., mieszkaca wsi Rudka, pow. Lubaczw, w bliej nieustalonym miejscu, wiosn 1944 r. Materiay dotyczce tych zdarze wyczono 2 wrzenia 2009 r. z akt wielowtkowego ledztwa sygn. S 45/02/Zi w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19431947 na terenie pow. lubaczowskiego na szkod obywateli polskich narodowoci polskiej i ukraiskiej, w wyniku ktrych mier poniosa nieustalona bliej liczba osb. W oparciu o zgromadzony materia dowodowy ustalono, e wie Rudka pooona w pow. Lubaczw, gminie Horyniec, liczca ponad 70 numerw, zamieszkiwana bya w wikszoci przez ludno narodowoci polskiej, co stanowio ewenement na tamtejszym terenie. W toku ledztwa ustalono, e 30 listopada 1943 r. w Rudce nacjonalici ukraiscy zastrzelili Antoniego Sz. oraz spowodowali rany nosa i ucha Franciszka W. Ponadto 22 grudnia 1943 r. w okolicy Nowego Sioa mczyni posugujcy si jzykiem ukraiskim uprowadzili Marcina M. powracajcego do Rudki. Jego ciao, odnalezione niebawem, nosio lady tortur. W dniu 19 kwietnia 1944 r. o wicie, tu po rozejciu si do domw mieszkacw penicych nocn wart, wie zostaa okrona, a do jej centrum wjechay furmanki z mczyznami w niemieckich mundurach, a take ubranymi po cywilnemu. Zadali od sotysa o nazwisku K. zwoania zebrania pod pretekstem odebrania od mieszkacw broni. Jednoczenie zastrzeleni zostali w obecnoci rodzin mieszkajcy w pobliu mczyni. Sprawcy podpalali zabudowania. Wkrtce wic drewniane, kryte som budynki stany w ogniu. Napastnicy wrzucali do piwnic i schronw granaty, oddawali do ich wntrza strzay z broni palnej i jednoczesnie zamykali od zewntrz drzwi, wiedzc, e w pomieszczeniach tych przebywaj mczyni, kobiety i dzieci. Mieszkacy pozbawiani byli ycia rwnie w jarze, w ktrym schronia si cz ludnoci. Po oddaleniu si napastnikw do zrujnowanej wsi przybyo niemieckie wojsko, ktre odjechao po przeprowadzonym rekonesansie. Pozbawieni dorobku ycia mieszkacy opucili spalon doszcztnie wie, ktra nie zostaa ju odbudowana. Po kilku tygodniach do Rudki udali si modzi mczyni Pawe M. i Adam Ch. w celu zabrania przedmiotw niezbdnych do ycia. Na terenie Rudki zostali zaatakowani przez uzbrojonych Ukraicw, ktrzy ujli Adama Ch., zwizali mu rce, przypili do konia i uprowadzili w kierunku wsi zamieszkiwanej przez Ukraicw. Jego losy pozostaj

65

nieznane. Gwn si uderzeniow stanowi organizowany w Gorajcu, pow. Lubaczw, oddzia zbrojny dowodzony przez Jana Sz. eleniaka. Jego trzonem bya kilkudziesicioosobowa grupa policjantw ukraiskich, ktrzy wraz z Janem Sz. zdezerterowali z Rawy Ruskiej. Wrd napastnikw byli Jan Sz. ps. Szum, Teodor B. ps. Baaj i nieustalony z imienia i nazwiska noszcy ps. Gonta, a take Grzegorz M. ps. Kalinowicz. Pozostali napastnicy rekrutowali si z siatki cywilnej Organizacji Ukraiskich Nacjonalistw z Gorajca, a take z mieszkacw okolicznych wsi narodowoci ukraiskiej. W kilku przypadkach mieszkacy Rudki rozpoznali wrd napastnikw Ukraicw mieszkajcych w ssiadujcych z Rudk wsiach. Tosamoci ich nie zdoano jednak ustali. Wyrokiem Sdu Wojewdzkiego w Rzeszowie Orodek Zamiejscowy w Przemylu z dnia 24 czerwca 1960 r., sygn. VII K 21/60, Jan Sz. eleniak uznany zosta za winnego midzy innymi tego, e idc na rk wadzy pastwa niemieckiego zorganizowa oddzia UPA, ktrym bezporednio dowodzc, wzi udzia w zabjstwach ludnoci polskiej, w szczeglnoci we wsiach Gorajec, Chotylub, Cieszanw, Kowalwka i Rudka, gdzie w dniu 19 kwietnia 1944 r., kierujc bezporednio napadem na Rudk, uczestniczy w zabjstwie okoo 75 osb. Na podstawie literatury ustalono Jan Sz. Szum zgin we wrzeniu 1947 r., Teodor B. Baaj zgin maju 1946 r., N.N. Gonta zgin w czerwcu 1947 r., a Grzegorz M. Kalinowicz skazany zosta na kar mierci, ktr wykonano. Zdarzenia bdce przedmiotem ledztwa uznano za zbrodnie ludobjstwa, skoro nie byy one dzieem spontanicznym, atakw dokonyway zorganizowane formacje militarne, za przebieg zdarze, ich planowo, systematyczno, rozmiary i skutki wskazuj, e ich celem byo spowodowanie bezpowrotnego opuszczenia tych terenw przez ludno narodowoci polskiej. Cel ten o charakterze politycznym realizowany przez formacje zbrojne nakrelony zosta przez kierownictwo OUN-UPA. Przeprowadzone czynnoci nie ujawniy sprawcw zabjstwa Antoniego Sz., usiowania zabjstwa Franciszka W., zabjstwa Marcina M. i Adama Ch. Postanowieniem z dnia 7 wrzenia 2009 r. umorzono ledztwo w punkcie 1, 2 i 4 wobec niewykrycia sprawcw przestpstwa, w punkcie 3 w stosunku do Jana Sz. eleniaka wobec stwierdzenia, e postpowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostao prawomocnie zakoczone, w stosunku do Jana Sz. Szuma, Teodora B. i Grzegorza M. wobec mierci sprawcw oraz wobec niewykrycia pozostaych sprawcw. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 66/08/Zk w dniu 19 listopada 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Kronie akt oskarenia przeciwko b. funkcjonariuszowi PUBP w Jale i PUBP w Kronie Franciszkowi P. o dopuszczenie si w okresie kilku dni, najprawdopodobniej poczynajc od 17 listopada 1945 r., w Szerzynach, woj. maopolskie, podczas i w zwizku z urzdowaniem, wsplnie i w porozumieniu z innym nieyjcym ju funkcjonariuszem PUBP w Jale, ktrego spraw umorzono z powodu jego mierci, zbrodni komunistycznej, bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na przekroczeniu swej wadzy, w celu wymuszenia na Stanisawie G., pozbawionym wolnoci i przetrzymywanym w areszcie Posterunku MO w Szerzynach, zoenia okrelonych wyjanie i przyznania si do popenienia zarzucanych mu czynw przez fizyczne i moralne zncanie si nad t osob. Franciszkowi P. zarzucono rwnie dopuszczenie si w drugiej poowie 1946 r. w kach Dukielskich, pow. kronieski, woj. podkarpackie, podczas i w zwizku z urzdowaniem zbrodni komunistycznej, bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na przekroczeniu swej wadzy przez zmuszanie przemoc Emilii K., by powiedziaa, gdzie ukrywa si jej brat Jzef K., i zaprowadzia go i towarzyszcych mu funkcjonariuszy UB w to miejsce. S 1/09/Zk w dniu 5 lutego 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Leajsku akt oskarenia przeciwko byemu funkcjonariuszowi Komendy Wojewdzkiej MO w Rzeszowie, Jzefowi G., o dopuszczenie si 15 padziernika 1946 r. w Giedlarowej, woj. podkarpackie, wsplnie i w porozumieniu z nieustalonymi co do liczby i tosamoci funkcjonariuszami Mi-

66

licji Obywatelskiej, podczas i w zwizku z urzdowaniem dwch zbrodni komunistycznych, bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swej wadzy przez fizyczne i moralne zncanie si nad Jzefem R. i Jzefem K. w celu wymuszenia na Jzefie R. wydania broni oraz wymuszenia na Jzefie K. podania pseudonimu konspiracyjnego Jzefa R., a take przez wzicie udziau w pobiciu tych osb przy uyciu niebezpiecznego narzdzia w postaci karabinw, w wyniku czego Jzef K. dozna trwaego kalectwa w postaci utraty suchu w lewym uchu. S 45/09/Zk w dniu 1 lipca 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w acucie akt oskarenia przeciwko byemu funkcjonariuszowi PUBP w acucie, Janowi K., o dopuszczenie si w okresach od 27 stycznia 1951 r. do 18 kwietnia 1951 r. i od 29 stycznia 1951 r. do kwietnia 1951 r. w acucie, woj. podkarpackie, wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami tego urzdu, zbrodni komunistycznych bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swoich uprawnie przez fizyczne i moralne zncanie si nad pozbawionych wolnoci i przetrzymywanymi w areszcie tego urzdu Jerzym N., Emilu K. i Stanisawie P. w celu wymuszenia: - przyznania si do popenienia zarzucanych im czynw i zoenia okrelonych wyjanie dotyczcych nielegalnej organizacji modzieowej o nazwie Orlta; - wydania ich kolegw, ktrzy naleeli do tej organizacji. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 57/04/Zk w dniu 12 wrzenia 2007 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Przemylu akt oskarenia przeciwko Jozefowi K. Wyrokiem z dnia 28 grudnia 2009 r. Sd Rejonowy w Przemylu (z sygn. akt II K 304/09) umorzy na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z 7 grudnia 1989 r. o amnestii (Dz. U. Nr 64, poz. 390) postpowanie karne przeciwko Jzefowi K. oskaronemu o dopuszczenie si 12 grudnia 1981 r. w Przemylu, woj. podkarpackie, zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu swoich uprawnie wynikajcych z penienia suby na stanowisku komendanta wojewdzkiego MO w Przemylu i dziaaniu na szkod Waldemara M., przez wydanie decyzji nr 66/81 o jego internowaniu, wskazujc jako podstaw prawn tej decyzji art. 42 dekretu z 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego, ktry nigdy nie zosta uchwalony oraz wydanie nakazu zatrzymania i doprowadzenia Waldemara M. do Orodka Odosobnienia w Nowej Wsi, co spowodowao bezprawne pozbawienie wolnoci tej osoby w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 11 padziernika 1982 r. w Komendzie Miejskiej MO w Jarosawiu, w Komendzie Wojewdzkiej MO w Przemylu, w Orodku Odosobnienia w Uhercach, w Orodku Odosobnienia w upkowie i w Orodku Odosobnienia w Rzeszowie. Sd obciy rwnie czciowo Jzefa K. kosztami sdowymi. W ustnym uzasadnieniu wyryroku sd stwierdzi, i w jego ocenie wina oskaronego Jzefa K. nie budzi wtpliwoci. Oskarony, wydajc decyzj o internowaniu Waldemara M., podj j w oparciu o akt prawny, ktry nigdy nie zosta uchwalony przez aden organ. Jednoczenie oskarony, posiadajc wyksztacenie prawnicze, by wiadomy, i nie mia wtedy adnych uprawnie do pozbawienia wolnoci Waldemara M. Niemniej jednak jak stwierdzi sd jego ustalenia wskazuj na to, i za czyn zarzucony oskaronemu naley wymierzy kar pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Nie ma jednak takiej moliwoci, biorc pod uwag przepis art. 1 ust. 1 ustawy z 7 grudnia 1989 r. o amnestii, zgodnie z ktrym jeeli z okolicznoci sprawy wynika, e w wypadku przestpstwa umylnego kara pozbawienia wolnoci nie przekroczyaby lat 2, postpowanie karne umarza si. Wyrok ten jest nieprawomocny. S 66/04/Zk - w dniu 27 kwietnia 2005 r. skierowano do Sdu Okrgowego w Kronie akt oskarenia przeciwko Jerzemu R. Wyrokiem z dnia 22 wrzenia 2009 r. Sd Okrgowy w War-

67

szawie (sygn. akt VIII K 18/08) uzna byego funkcjonariusza Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Kronie, Jerzego R., za winnego dopuszczenia si 18 lipca 1946 r. w Odrzykoniu, pow. kronieski, woj. podkarpackie, zabjstwa Wadysawa U., do ktrego odda z najbliszej odlegoci co najmniej dwa strzay z krtkiej broni palnej, wiedzc, e jest on czonkiem organizacji niepodlegociowej. Sd uzna rwnie oskaronego Jerzego R. za winnego dopuszczenia si 15 padziernika 1946 r. w Kronie, woj. podkarpackie, w czasie penienia suby w miejscowym Powiatowym Urzdzie Bezpieczestwa Publicznego wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami zbrodni komunistycznej, polegajcej na tym, e przekraczajc swoje uprawnienia w celu wymuszenia na Franciszku R. pozbawionym wolnoci i przetrzymywanym w areszcie tego Urzdu zoenia okrelonych wyjanie i przyznania si do stawianych mu zarzutw, znca si nad nim fizycznie i moralnie, wielokrotnie zniewaajc i obraajc sowami wulgarnymi, powszechnie uwaanymi za obraliwe, zmuszajc go do okrelonego zachowania, tj. zakadajc mask gazow z zatkanym pochaniaczem oraz wielokrotnie bijc. Uznajc Jerzego R. za winnego popenienia tych czynw sd wymierzy mu za pierwszy z nich kar 8 lat pozbawienia wolnoci, za za drugi z nich kar 2 lat pozbawienia wolnoci. Sd wymierzy oskaronemu kar czn 8 lat pozbawienia wolnoci. Ponadto sd zwolni oskaronego w caoci od zapaty na rzecz Skarbu Pastwa kosztw sdowych. Wyrok ten jest nieprawomocny. S 64/08/Zk w dniu 25 czerwca 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Gorlicach akt oskarenia przeciwko Mieczysawowi G. Wyrokiem z dnia 15 stycznia 2009 r. Sd Rejonowy w Gorlicach (sygn. akt II K 53/08) uzna byego funkcjonariusza Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Gorlicach, Mieczysawa G., za winnego popenienia w okresie od 18 maja 1946 r. do sierpnia 1946 r. w Gorlicach woj. maopolskie, wsplnie i w porozumieniu z nieustalonymi co do tosamoci i liczby funkcjonariuszami tego urzdu podczas i w zwizku z urzdowaniem 6 zbrodni komunistycznych, bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swej wadzy przez fizyczne i moralne zncanie si nad pozbawionymi wolnoci i przetrzymywanymi w areszcie tego urzdu Janem M., Jzefem ., Wadysawem B., Kazimierzem K., Ignacym K. i Ludwikiem D. w celu wymuszenia na nich zoenia okrelonych wyjanie i przyznania si do popenienia zarzucanych im czynw. Oskaronemu przypisano rwnie dopuszczenie si w okresie od 18 maja 1946 r. do 4 czerwca 1946 r. w Gorlicach, woj. maopolskie, podczas i w zwizku z urzdowaniem dwch zbrodni komunistycznych, bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swej wadzy przez bezprawne pozbawienie wolnoci Kazimierza K. i Ignacego K., bez postanowienia o tymczasowym aresztowaniu stosownego organu, czyli prokuratora bd sdu, przez okres 14 dni. Uznajc Mieczysawa G. za winnego popenienia tych czynw, sd skaza go za pierwszy z nich na kar 1 roku i 6 miesicy wizienia, za drugi, pity i szsty czyn na kary po 1 roku wizienia, za trzeci i czwarty czyn na kary po 2 lata wizienia oraz za sidmy i smy czyn na kary po 8 miesicy wizienia. Sd wymierzy oskaronemu czn kar 2 lat wizienia, warunkowo zawieszajc jej wykonanie na okres prby trwajcy 3 lata. Sd zasdzi rwnie od oskaronego koszty sdowe. Wyrok ten jest nieprawomocny. S 1/09/Zk w dniu 5 lutego 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Leajsku akt oskarenia przeciwko Jozefowi R. Wyrokiem z 11 wrzenia 2009 r. Sd Rejonowy w Leajsku (sygn. akt II K 48/09) uzna byego funkcjonariusza Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Rzeszowie, Jzefa G., za winnego dopuszczenia si 15 padziernika 1946 r. w Giedlarowej woj. podkarpackie, wsplnie i w porozumieniu z nieustalonymi co do liczby i tosamoci funkcjonariuszami Milicji Obywatelskiej, podczas i w zwizku z urzdowaniem dwch zbrodni komunistycznych, bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swojej wadzy przez fizyczne i moralne zncanie si nad Jzefem R. i Jzefem K. w celu wymuszenia

68

na Jzefie R. wydania broni oraz wymuszenia na Jzefie K. podania pseudonimu konspiracyjnego Jzefa R., a take przez wzicie udziau w pobiciu tych osb przy uyciu niebezpiecznego narzdzia w postaci karabinw, w wyniku czego Jzef K. dozna trwaego kalectwa w postaci utraty suchu w lewym uchu. Sd, uznajc Jzefa G. za winnego popenienia tych czynw, skaza go za kady z nich na kary po 2 lata wizienia. Sd wymierzy oskaronemu czn kar 2 lat wizienia, warunkowo zawieszajc jej wykonanie na okres prby trwajcy 5 lat. Sd zasdzi rwnie od oskaronego koszty sdowe. Wyrok ten zosta zaskarony przez obroc oskaronego, przy czym zosta on utrzymany w mocy wyrokiem Sdu Okrgowego w Rzeszowie 16 grudnia 2009 r. S 25/08/Zk w dniu 13 sierpnia 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Tarnobrzegu akt oskarenia przeciwko Janowi Z. Wyrokiem Sdu Rejonowego w Tarnobrzegu z 15 wrzenia 2009 r. (sygn. akt II K 47/09) uznano za niewinnego byego funkcjonariusza Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Tarnobrzegu, Jana Z., dopuszczenia si 25 czerwca 1953 r. w trakcie podry z Sobowa do Tarnobrzega, woj. podkarpackie, wsplnie i w porozumieniu z nieustalonymi co do liczby i tosamoci funkcjonariuszami tego urzdu zbrodni komunistycznej, bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na przekroczeniu swoich uprawnie przez fizyczne i moralne zncanie si nad zatrzymanym Bronisawem Z. w celu wymuszenia na nim informacji o ukrywajcych si przed urzdem bezpieczestwa kolegach. Orzeczenie to zaskary prokurator Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie. Wyrokiem z 21 grudnia 2009 r. sygn. akt II 1Ka 231/09 Sd Okrgowy w Tarnobrzegu uchyli wyrok Sdu Rejonowego w Tarnobrzegu z 15 wrzenia 2009 r. sygn. akt II K 47/09 uniewinniajcy Jana Z. i przekaza t spraw sdowi I instancji do ponownego rozpoznania. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Rzeszowie w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 4/00/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 27 padziernika 2000 r. w sprawie zabjstw sdowych dokonanych w okresie od 17 padziernika 1944 r. do 27 padziernika 1944 r. w Rzeszowie przez wydanie przez Najwyszy Sd Wojskowy i Trybuna Wojskowy I-go Frontu Ukraiskiego wyrokw mierci wobec onierzy AK oraz wykonanie tych orzecze. W toku tego postpowania wykonywano czynnoci procesowe polegajce na protokolarnych analizach akt spraw b. Najwyszego Sdu Wojskowego, w ktrych zapady wyroki skazujce na kary mierci onierzy Armii Krajowej we wskazanym wyej okresie. Przesuchiwano w charakterze wiadkw najbliszych krewnych skazanych, gromadzono rwnie informacje o przebiegu suby funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, ktrzy uczestniczyli w ledztwach prowadzonych przeciwko tym osobom. W 2009 r. zgromadzono kserokopie informacji o przebiegu suby 19 byych funkcjonariuszy UBP, 6 byych funkcjonariuszy MO i 2 byych sdziw Wojskowego Sdu Garnizonowego w Rzeszowie. Uzyskano rwnie kserokopie kart ewidencyjnych 11 byych funkcjonariuszy UBP i 5 byych funkcjonariuszy MO. Dokonano take ogldzin akt osobowych 2 byych prokuratorw Naczelnej Prokuratury Wojskowej i 3 byych sdziw Najwyaszego Sdu Wojskowego. Dziaania te s kontynuowane. Od podjcia tego ledztwa do chwili obecnej z akt postpowania przygotowawczego wyczono materiay odnoszce si do 14 wtkw i postpowania w tym zakresie zakoczono wydaniem decyzji merytorycznych. S 6/00/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 9 listopada 2000 r. w sprawie zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy Informacji Wojska Polskiego w latach 19441956 w Rzeszowie, tj. o czyny z art. 251 kk z 1932 r. Przedmiotem tego postpowania jest stosowanie rodkw przymusu fizycznego i psychicznego przez funkcjonariuszy Informacji Wojska Polskiego oraz Bezpieczestwa Publicznego w toku ledztw prowadzonych przeciwko osobom skazanym

69

nastpnie przez b. Wojskowy Sd Rejonowy w Rzeszowie. W ramach ledztwa prowadzono dziaania polegajce na dokonywaniu protokolarnych analiz akt spraw b. Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie w celu ustalenia danych personalnych funkcjonariuszy uczestniczcych w ledztwach prowadzonych przeciwko osobom, wobec ktrych stosowano przymus fizyczny i psychiczny. Gromadzono rwnie informacje o przebiegu suby poszczeglnych funkcjonariuszy. Ponadto przesuchiwano w charakterze wiadkw zarwno pokrzywdzonych, jak i czonkw rodzin nieyjcych pokrzywdzonych. W ramach pomocy prawnej innych oddziaowych komisji okazywano pokrzywdzonym utrwalone na planszach wizerunki byych funkcjonariuszy Informacji Wojska Polskiego i Bezpieczestwa Publicznego. W toku ledztwa wyczano z akt tej sprawy materiay odnoszce si do poszczeglnych wtkw postpowania przygotowawczego, a nastpnie sporzdzano decyzje merytoryczne koczce te postpowania. Do chwili obecnej zakoczono w ten sposb 25 postpowa przygotowawczych, wydajc postanowienia o ich umorzeniu, przyjmujc rne podstawy umorzenia ledztwa. S 8/00/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 10 listopada 2000 r. przeciwko Wacawowi . i Michaowi B., byym funkcjonariuszom WUBP w Rzeszowie, podejrzanym o czyny polegajce na fizycznym i moralnym zncaniu si przez nich nad osobami, przeciwko ktrym prowadzono postpowania karne. W toku ledztwa przesuchiwano w charakterze wiadkw pokrzywdzonych, wobec ktrych funkcjonariusze WUBP w Rzeszowie stosowali bezprawne rodki przymusu. Czynnoci wykonane w toku ledztwa doprowadziy do wydania ju 4 lipca 2001 r. postanowie o przedstawieniu zarzutw dopuszczenia si kilkunastu czynw w odniesieniu do dwch byych funkcjonariuszy WUBP w Rzeszowie, Wacawa . i Jzefa S. Czyny te polegay na przekroczeniu swojej wadzy w celu wymuszenia na osobach pozbawionych wolnoci i przetrzymywanych w areszcie WUBP w Rzeszowie zoenia okrelonych wyjanie przez fizyczne i moralne zncanie si nad nimi. Postanowienie o przedstawieniu zarzutw Jzefowi S. uzupeniono 5 listopada 2001 r. oraz uzupeniono je i zmieniono 10 maja 2002 r. W toku ledztwa okazywano pokrzywdzonym fotografie byych funkcjonariuszy UBP. Gromadzono take kserokopie dokumentacji archiwalnej, np. dokumentw pochodzcych ze Skorowidza do Ksigi Gwnej Wizienia w Rzeszowie za lata 19461948, 19481949, 19471948. Przesuchiwano w charakterze wiadkw byych funkcjonariuszy UBP. Dokonywano ogldzin akt osobowych funkcjonariuszy UBP. Korzystano z opinii biegego sdowego z zakresu kryminalistycznych bada dokumentw, bada pisma rcznego i podpisw. Gromadzono opinie biegych sdowych lekarzy dotyczce obrae ciaa doznanych przez pokrzywdzonych. W toku ledztwa przedstawiano zarzuty kolejnym byym funkcjonariuszom UBP. Do 2009 r. przedstawiono zarzuty 15 osobom. Z akt ledztwa wyczano nastpnie do odrbnych postpowa przygotowawczych materiay dotyczce zncania si poszczeglnych funkcjonariuszy tego urzdu nad dziaaczami niepodlegociowymi. Wyczono w ten sposb materiay dotyczce dopuszczenia si takich czynw przez 17 funkcjonariuszy. Postpowania przygotowawcze prowadzone w wyniku wyczenia z akt ledztwa o sygn. akt S 8/00/Zk materiaw przeciwko poszczeglnym podejrzanym zakoczono wniesieniem do sdw 13 aktw oskarenia. S 14/00/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 7 grudnia 2000 r. przeciwko Stanisawowi S. i Jzefowi K., funkcjonariuszom PUBP w Przeworsku. Przedmiotem tego postpowania bya zbrodnicza dziaalno funkcjonariuszy PUBP w Przeworsku, podejmowana wobec osb pozbawionych wolnoci, i inne czyny majce miejsce w latach 19441948. W toku ledztwa podjto dziaania polegajce na przesuchiwaniu w charakterze wiadkw ustalonych pokrzywdzonych. Prowadzono rwnie dziaania majce na celu pozyskanie dokumentacji archiwalnej polegajce na prowadzeniu kwerend m.in. w zasobie archiwalnym Delegatury UOP w Rzeszowie i Archiwum Pastwowego w Przemylu. Przesuchiwano w charakterze wiadkw byych funkcjonariuszy PUBP i KP MO w Przeworsku i inne osoby. Gromadzono informacje o przebiegu suby i fotografie byych funkcjonariuszy PUBP i KP MO w Przeworsku. Prowadzono ogldziny akt byego Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie i akt kontrolno-ledczych w celu ustalenia funkcjonariuszy UBP, ktrzy wykonywali czynnoci procesowe w toku prowa-

70

dzonych ledztw. W wyniku kwerend przeprowadzonych w Oddziaowym Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie odnajdywano dokumenty dotyczce zatrzymania i pobytu w PUBP w Przeworsku ujawnianych pokrzywdzonych. Czynnoci wykonane w toku ledztwa doprowadziy do przedstawienia 3 byym funkcjonariuszom PUBP w Przeworsku zarzutw dopuszczenia si podczas i w zwizku z urzdowaniem zbrodni komunistycznych, bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swojej wadzy w celu zmuszenia osb przetrzymywanych w areszcie PUBP w Przeworsku do przyznania si do popenienia zarzucanych im czynw i zoenia okrelonych wyjanie przez fizyczne i moralne zncanie si nad tymi osobami. Materiay przeciwko jednemu z tych podejrzanych wyczono do odrbnego postpowania przygotowawczego, ktre zakoczono skierowaniem 20 czerwca 2008 r. aktu oskarenia do Sdu Rejonowego w Przeworsku. S 23/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 16 marca 2001 r. w sprawie zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy byego Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Jarosawiu w latach 19441956, polegajcej na fizycznym i psychicznym zncaniu si nad osobami pozbawionymi wolnoci. Po podjciu zawieszonego ledztwa rozpoczto przesuchania pokrzywdzonych. Przystpiono rwnie do gromadzenia informacji o przebiegu suby i fotografii byych funkcjonariuszy PUBP i KP MO w Jarosawiu. Dokonywano ogldzin akt byego Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie oraz akt kontrolno-ledczych WUBP w Rzeszowie w celu ustalenia funkcjonariuszy dokonujcych czynnoci procesowych z udziaem pokrzywdzonych. Przeprowadzono rwnie kwerendy w aktach Sdu Okrgowego w Przemylu z lat 19941999 w sprawach o odszkodowanie za aresztowanie i deportacje do agrw byego ZSRR w latach 19441945, ujawniajc kolejnych pokrzywdzonych w wyniku dziaa funkcjonariuszy PUBP w Jarosawiu. W wyniku kwerend przeprowadzonych w Oddziaowym Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie odnaleziono zapisy dotyczce aresztowania i pobytu osb w areszcie w PUBP w Jarosawiu zawarte w terminarzu spraw prowadzonych przez PUBP w Jarosawiu za lata 19461954, Ksidze kontrolnej aresztowanych PUBP w Jarosawiu za lata 19461954, ksidze aresztowanych PUBP Jarosaw z lat 1948 1953, w Repertorium spraw ledczych PUBP Jarosaw z lat 19471954, Ksidze zatrzymanych za lata 19441947 i w innych dokumentach. W toku ledztwa opracowano rwnie materiay pogldowe w postaci tablic z fotografiami funkcjonariuszy PUBP. Materiay te okazywano pokrzywdzonym w celu rozpoznania przez nich sprawcw dokonanych wobec nich zbrodni komunistycznych. Do 2009 r. przedstawiono zarzuty dopuszczenia si zbrodni komunistycznych 3 byym funkcjonariuszom PUBP w Jarosawiu. Dokonywano rwnie wycze materiaw odnoszcych si do poszczeglnych wtkw postpowania przygotowawczego. Rezultatem tych dziaa byo sporzdzenie 3 aktw oskarenia. S 28/01/Zk ledztwo wszczte 11 maja 2001 r. w sprawie zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy PUBP w Kronie w latach 19441956. W toku ledztwa uzyskano z Koa wiatowego Zwizku onierzy Armii Krajowej w Kronie list osb represjonowanych przez PUBP, ktry funkcjonowa w tym miecie. Przystpiono rwnie do przesucha pokrzywdzonych. Gromadzono dokumenty m.in. w postaci kserokopii zapisw zawartych w Skorowidzu do Ksigi Gwnej Wizienia w Rzeszowie, Skorowidzu do Ksigi Gwnej Winiw Areszt w acucie, w Terminarzu Spraw Prowadzonych przez PUBP w Kronie, w Ksidze Kontrolnej Biura Ewidencji PUBP w Kronie oraz informacje o przebiegu suby i kserokopie fotografii byych funkcjonariuszy PUBP w Kronie. Przesuchiwanym wiadkom okazywano opracowany w toku ledztwa materia pogldowy w postaci tablicy z uzyskanymi fotografiami. W toku ledztwa przedstawiono 6 byym funkcjonariuszom PUBP w Kronie zarzuty dopuszczenia si zbrodni komunistycznych, polegajcych na przekroczeniu swojej wadzy w celu wymuszenia na osobach pozbawionych wolnoci i przetrzymywanych w areszcie PUBP w Kronie zoenia okrelonych wyjanie przez fizyczne i moralne zncanie si nad tymi osobami. W toku ledztwa dokonywano rwnie ogldzin akt Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie i Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie w celu ustalenia tosamoci funkcjonariuszy PUBP

71

w Kronie, ktrzy wykonywali czynnoci w toku ledztw prowadzonych przeciwko osobom, nad ktrymi zncano si fizycznie i moralnie. Przesuchiwano take w charakterze wiadkw byych funkcjonariuszy UBP i inne osoby. Z akt ledztwa wyczano do odrbnych postpowa przygotowawczych materiay dotyczce poszczeglnych wtkw ledztwa. Rezultatem tych dziaa byo sporzdzenie piciu aktw oskarenia. S 29/01/Zk ledztwo wszczte 9 lipca 2001 r. przeciwko byym funkcjonariuszom PUBP w acucie, Florianowi M. i Jzefowi G. W toku ledztwa przesuchano w charakterze wiadkw ujawnionych pokrzywdzonych. Przesuchano rwnie byych funkcjonariuszy UBP i MO. W wyniku przeprowadzonych kwerend uzyskano informacje o przebiegu suby, fotografie funkcjonariuszy UBP i MO, a take istotne dla sprawy dokumenty przechowywane w Oddziaowym Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie, a dotyczce pobytu pokrzywdzonych w areszcie PUBP w acucie. W toku ledztwa przedstawiono 9 byym funkcjonariuszom PUBP w acucie i PUBP w Przeworsku zarzuty dopuszczenia si zbrodni komunistycznych, bdcych jednoczenie zbrodniami przeciwko ludzkoci, polegajcych na przekroczeniu swej wadzy w celu zmuszenia osb przetrzymywanych w areszcie PUBP w acucie do zoenia okrelonych wyjanie i przyznania si do popenienia zarzucanych im czynw przez fizyczne i moralne zncanie si nad tymi osobami. Materiay przeciwko 6 z tych osb wyczano do odrbnych postpowa przygotowawczych, ktre nastpnie zakoczono sporzdzeniem aktw oskarenia. S 43/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 22 maja 2001 r. w sprawie stosowania niedozwolonych metod ledczych przez funkcjonariuszy PUBP w Przemylu i funkcjonariuszy wizienia w Przemylu w latach 19441950. W dniu 6 listopada 2001 r. wydano postanowienie o przedstawieniu byemu funkcjonariuszowi PUBP w Przemylu, Janowi S., zarzutu dopuszczenia si w okresie od stycznia do kwietnia 1950 r. w Przemylu, wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami Urzdu Bezpieczestwa, podczas i w zwizku z urzdowaniem zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu swojej wadzy przez fizyczne i psychiczne zncanie si nad pozbawionym wolnoci i przetrzymywanym w areszcie PUBP w Przemylu Leszkiem W. w celu zoenia przez niego obciajcych go wyjanie. 26 lutego 2002 r. materiay przeciwko Janowi S. wyczono do odrbnego postpowania przygotowawczego. Postpowanie przeciwko Janowi S. zakoczono 31 lipca 2002 r. sporzdzeniem przeciwko niemu aktu oskarenia. Postpowanie przygotowawcze w pozostaym zakresie kontynuowano, przesuchujc w charakterze wiadkw ustalonych pokrzywdzonych oraz byych funkcjonariuszy PUBP w Przemylu, a take gromadzc informacje o przebiegu suby tych funkcjonariuszy. W toku postpowania przygotowawczego wyczano materiay dotyczce kolejnych 29 wtkw ledztwa, ktre nastpnie zakoczono wydaniem postanowie o umorzeniu postpowa przygotowawczych. S 50/01/Zk ledztwo zarejestrowane 19 czerwca 2001 r. przeciwko byemu funkcjonariuszowi PUBP w Tarnobrzegu, Janowi Z. W toku ledztwa, przesuchiwano w charakterze wiadkw ustalonych pokrzywdzonych, a take byych funkcjonariuszy UBP i MO. Gromadzono rwnie informacje o przebiegu suby i kserokopie fotografii funkcjonariuszy MO i UBP pow. tarnobrzeskiego. W oparciu o zgromadzony materia dowodowy 4 byym funkcjonariuszom UBP przedstawiono zarzuty dopuszczenia si zbrodni komunistycznych, ktre polegay m.in. na przekroczeniu swojej wadzy podczas i w zwizku z urzdowaniem przez fizyczne i moralne zncanie si nad osobami pozbawionymi wolnoci i przetrzymywanymi w areszcie PUBP w Tarnobrzegu w celu wymuszenia na nich zoenia okrelonych wyjanie i przyznania si do popenienia zarzucanych im czynw. Materiay przeciwko tym podejrzanych wyczono do odrbnych postpowa przygotowawczych, ktre zakoczono sporzdzeniem aktw oskarenia.

72

S 53/01/Zk ledztwo wszczte 24 wrzenia 2001 r. w sprawie fizycznego i psychicznego zncania si funkcjonariuszy Powiatowego urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Lubaczowie nad osobami zatrzymywanymi w aresztach tego Urzdu. W toku ledztwa gromadzono dane personalne byych funkcjonariuszy PUBP i Komendy Powiatowej MO w Lubaczowie oraz przesuchiwano pokrzywdzonych w charakterze wiadkw. Dokonano rwnie innych czynnoci, takich jak np. ogldziny akt Wojskowego Sdu Rejonowego w Warszawie w sprawie 4 byych funkcjonariuszy PUBP w Lubaczowie oskaronych o naduywanie wadzy, bicie przesuchiwanych, zabjstwa osb aresztowanych w marcu i kwietniu 1945 r. Doprowadzio to do ustalenia danych personalnych kolejnych funkcjonariuszy tego Urzdu. Gromadzono dokumentacj dotyczc zatrzymania poszczeglnych osb w PUBP w Lubaczowie. Dokonywano rwnie ogldzin akt osobowych poszczeglnych byych funkcjonariuszy PUBP w Lubaczowie. Przeprowadzono przesuchania w charakterze wiadkw niektrych z tych osb. S 62/01/Zk ledztwo zarejestrowane w repertorium S 1 sierpnia 2001 r. w sprawie zamordowania przez funkcjonariuszy NKWD w czerwcu 1941 r. we Lwowie co najmniej 4 tys. obywateli polskich we lwowskich wizieniach. Podstaw zarejestrowania ledztwa byo jego przekazanie wedug waciwoci miejscowej przez Oddziaow Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w odzi. W toku ledztwa ustalono, e od wrzenia 1939 r. funkcjonariusze NKWD, ktrzy wraz z wojskami sowieckimi wkroczyli do Lwowa, rozpoczli masowe aresztowania wrd ludnoci polskiej. Zatrzymanych osadzano w wizieniach na terenie miasta. Trwao to a do czerwca 1941 r. Po wkroczeniu Niemcw na terenie wizie we Lwowie istniejcych przy ul. ckiej, Kazimierzowskiej i na Zamarstynowie odkryto zbiorowe mogiy. Czci winiw udao si przey. Z ich zezna wynika, e uciekajc przez Niemcami, Rosjanie dopuszczali si masowych egzekucji przetrzymywanych w wizieniach osb. W toku ledztwa poszukiwano dokumentw dotyczcych tych zbrodni m.in. w Pastwowym Archiwum Okrgu Lwowskiego we Lwowie i Centralnym Historycznym Archiwum Pastwowym Ukrainy. Dziaania te jednak nie przyniosy rezultatw. Otrzymano natomiast z BUiAD w Warszawie sporzdzone w jzyku rosyjskim wykazy osb rozstrzelanych w wizieniach lwowskich w czerwcu 1941 r. Uzyskano nastpnie przekad treci tych wykazw na jzyk polski dokonany przez biegego tumacza. W toku kontynuowanego ledztwa ustalane s dane adresowe osb wytypowanych jako osoby najblisze pokrzywdzonym, a po potwierdzeniu ich statusu osoby te s przesuchiwane w charakterze wiadkw. S 72/01/Zk ledztwo wszczte 23 padziernika 2001 r. w sprawie stosowania niedozwolonych metod ledczych przez funkcjonariuszy PUBP w Mielcu w latach 19441956 wobec osb zatrzymanych przez funkcjonariuszy tego urzdu. W toku postpowania przygotowawczego przesuchano licznych wiadkw, w tym pokrzywdzonych, majcych wiadomoci w tej sprawie. Dokonano ogldzin Ksigi Kontrolnej Biura Ewidencji PUBP w Mielcu za lata 19461954 znajdujcej si w OBUiAD w Rzeszowie. Przesuchano w charakterze wiadkw niektrych byych funkcjonariuszy MO i BP w Mielcu. Dokonano ogldzin odnalezionych akt osobowych byych funkcjonariuszy PUBP w Mielcu. W efekcie tych czynnoci wyczono materiay dotyczce 3 wtkw ledztwa, ktre zakoczono wydaniem postanowienia o umorzeniu postpowania przygotowawczego. S 88/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 30 padziernika 2001 r. w sprawie fizycznego i moralnego zncania si niektrych funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Kolbuszowej nad osobami zatrzymywanymi w aresztach tego urzdu w latach 19441956. Po podjciu tego postpowania, korzystajc z pomocy jednostek Policji oraz organw administracji samorzdowej, ustalano dane personalne osb przetrzymywanych w PUBP w Kolbuszowej oraz czonkw ich rodzin. Zgromadzono informacje o przebiegu suby byych funkcjonariuszy PUBP w Kolbuszowej.

73

W trakcie ledztwa wyczono do odrbnego postpowania przygotowawczego materiay odnoszce si do jednego z jego wtkw. ledztwo w tym zakresie zakoczono wydaniem postanowienia o jego umorzeniu. S 91/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 13 listopada 2001 r. w sprawie fizycznego i moralnego zncania si niektrych funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Brzozowie nad zatrzymywanymi w aresztach tego Urzdu w okresie od 1944 r. do 1956 r. Po podjciu tego postpowania, korzystajc z pomocy organw administracji samorzdowej oraz w wyniku poszukiwa w zbiorach danych PESEL, uzyskano informacje o miejscach zamieszkania, a w niektrych przypadkach informacje o zgonie pokrzywdzonych oraz byych funkcjonariuszy UBP i MO w Brzozowie, a nastpnie przesuchiwano te osoby w charakterze wiadkw. W toku ledztwa gromadzono informacje o przebiegu suby byych funkcjonariuszy Komendy Powiatowej MO i PUBP w Brzozowie. Analizowano akta osobowe funkcjonariuszy oraz akta postpowa karnych przeprowadzonych przez Wojskowy Sd Rejonowy w Rzeszowie. W toku ledztwa w wyniku kwerendy przeprowadzonej w zasobie archiwalnym Oddziaowego Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie odnaleziono ksigi aresztowanych zawierajce nazwiska osb przebywajcych w areszcie PUBP w Brzozowie w latach 19441956. Dokonano nastpnie ogldzin Ksigi aresztu PUBP Brzozw za lata 19481954. Dokonano take ogldzin Ksigi operacyjnej PUBP Brzozw za rok 1945. Ponadto poddano analizie Ksig aresztu przy PUBP Brzozw za lata 19461947, ksig zatytuowan Referat ledczy PUBP Brzozw Repertorium ledcze. Uzyskano rwnie kserokopi ksigi kontrolnej aresztowanych przez PUBP Brzozw za lata 19481954. Z akt ledztwa sukcesywnie wyczane s materiay dotyczce poszczeglnych wtkw i sporzdzane decyzje merytoryczne. S 94/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 28 listopada 2001 r. w sprawie masowych deportacji w gb ZSRR obywateli polskich z pow. lwowskiego dokonanych przez wadze sowieckie w 1940 r. W toku postpowania otrzymano od Zwizku Sybirakw wykaz osb cywilnych wywiezionych w latach czterdziestych XX wieku z pow. lwowskiego w gb ZSRR. W chwili obecnej trwaj przesuchania wiadkw wskazanych przez Zwizek Sybirakw. Wikszo czynnoci procesowych wykonywana jest w drodze pomocy prawnej z uwagi na zamieszkiwanie wiadkw poza siedzib Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Rzeszowie S 96/01/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 27 grudnia 2001 r. w sprawie fizycznego i moralnego zncania si niektrych funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Sanoku nad osobami zatrzymanymi w aresztach tego urzdu w okresie od 1944 r. do 1956 r. W toku ledztwa gromadzono informacje o przebiegu suby byych funkcjonariuszy PUBP w Sanoku i innych urzdw UBP oraz funkcjonariuszy MO. Przesuchiwano w charakterze wiadkw pokrzywdzonych i byych funkcjonariuszy UBP, i inne osoby. Dokonywano take ogldzin akt Sdu Okrgowego w Rzeszowie w sprawie o stwierdzenie niewanoci wyrokw b. Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie oraz o odszkodowanie za niesuszne skazanie. Ponadto analizowano akta byego Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie oraz akta osobowe byych funkcjonariuszy UBP. W wyniku kwerendy przeprowadzonej w Oddziaowym Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie odnaleziono ksigi aresztowanych zawierajce nazwiska osb przebywajcych w areszcie PUBP w Sanoku w latach 19441954. W toku ledztwa przeprowadzono m.in. ogldziny Ksigi Aresztowanych PUBP Sanok za lata 19441945. W toku prowadzonego ledztwa wyjaniane s ponadto zbrodnie polegajce na zabjstwach dokonanych przez funkcjonariuszy NKWD, PUBP w Sanoku i Posterunku MO w Brzozowie. Z akt ledztwa wyczono do odrbnego postpowania przygotowawczego materiay dotyczce pozbawienia wolnoci i zncania si nad osobami narodowoci ukraiskiej w okresie kwietnia/maja 1947 r. przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego w Sanoku.

74

S 5/02/Zk ledztwo wszczte 20 lutego 2002 r. w sprawie zbrodniczej dziaalnoci funkcjonariuszy PUBP w Nisku w latach 19441956. Po wszczciu ledztwa rozpoczto przesuchania pokrzywdzonych. Gromadzono rwnie zapisy dot. pokrzywdzonych wytworzone przez prokuratur w Rzeszowie i wizieniu w Rzeszowie. Niektre z tych osb przesuchano w charakterze wiadkw. Prowadzono ogldziny akt sdowych w sprawach dotyczcych zasdzenia odszkodowa za niesuszne skazania oraz akt byego Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie, akt byego Wojskowego Sdu Garnizonowego i Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Przemylu, a take akt kontrolno-ledczych PUBP w Nisku i WUBP Rzeszowie. W toku ledztwa wyczono do odrbnych postpowa przygotowawczych materiay przeciwko 8 byym funkcjonariuszom UBP. Rezultatem tych dziaa byo sporzdzenie 7 aktw oskarenia. S 31/02/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie masowych deportacji obywateli polskich z pow. Grdek Jagielloski w gb ZSRR przeprowadzonych w 1940 r. Przedmiotem ledztwa s dziaania polegajce na realizacji uchwa Rady Komisarzy Ludowych nr 2010555 ss z 5 grudnia 1939 r. i nr 298127 z 2 marca 1939 r., ktre doprowadziy do wysiedlenia znacznej czci obywateli polskich z terenu pow. Grdek Jagielloski i wywiezienia ich do azjatyckiej czci ZSRR. Od czasu podjcia ledztwa do chwili obecnej przesuchano cznie 172 wiadkw. Byy to gwnie osoby deportowane w gb ZSRR lub czonkowie ich rodzin. W toku ledztwa uzyskano z Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie kserokopie akt postpowania karnego prowadzonego w okresie od 4 listopada 1940 r. do 13 marca 1941 r. przez Wydzia Specjalny NKWD Obozu nr 1 i Trybuna Wojenny Wojsk NKWD Obwodu Woyskiego przeciwko Marianowi Cz., Romanowi Ch. i Janowi K. Materiay te poddano tumaczeniu z jzyka rosyjskiego na jzyk polski. W wyniku tego ustalono, e wyrokiem nr 51 z 13 marca 1941 r. Trybuna Wojenny Wojsk NKWD Obwodu Woyskiego na sesji wyjazdowej w Rwnem uzna Marcina Cz., Romana Ch. i Jana K. za winnych tego, e przebywajc w 1940 r. w obozie, prowadzili wrd jecw wojennych antyradzieck agitacj, rozpowszechniajc oszczercze pogoski o yciu ludzi w ZSRR itp. Trybuna ten skaza Romana Ch., Marcina Cz. i Jana K. na kar pozbawienia wolnoci z odbywaniem jej w poprawczym obozie pracy, przy czym pierwszemu z nich wymierzy kar 7 lat, drugiemu 6 lat, za trzeciemu 5 lat. Trybuna ten uniewinni natomiast wszystkich oskaronych od zarzutu czonkostwa w organizacji utworzonej w celu prowadzenia kontrrewolucyjnej agitacji wrd jecw wojennych. W toku prowadzonego ledztwa zachodzi konieczno udzielenia przez organy wymiaru sprawiedliwoci Ukrainy pomocy prawnej, polegajcej na uzyskaniu i przekazaniu stronie polskiej bliszych danych personalnych funkcjonariuszy publicznych, ktrzy brali udzia w postpowaniu karnym prowadzonym przeciwko Marcinowi Cz., Romanowi Ch. i Janowi K., i ustaleniu, czy osoby te yj. S 36/02/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie masowych deportacji obywateli polskich z pow. Sambor w gb ZSRR przeprowadzonych 1940 r. Przedmiotem ledztwa s dziaania polegajce na realizacji uchwa Rady Komisarzy Ludowych nr 2010-558 ss z 5 grudnia 1939 r. i nr 298-127 z 2 marca 1940 r., ktre doprowadziy do wysiedlenia znacznej czci obywateli polskich z terenu pow. Sambor i wywiezienia ich do azjatyckiej czci ZSRR. W okresie od podjcia ledztwa do koca 2009 r. przesuchano 222 wiadkw. wiadkowie s gwnie czonkami rodzin deportowanych z tego powiatu. Przesucha wiadkw jeszcze nie zakoczono. W toku ledztwa uzyskano z Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie kserokopie akt postpowania karnego prowadzonego przez NKWD Obwodu Drohobyckiego w 1940 r. oraz NKWD USRR w Kijowie i trybuna Wojskowy Kijowskiego Okrgu Wojskowego w 1940 r. i 1941 r. przeciwko Stefanowi M., Jzefowi K., Zbigniewowi Z., Tadeuszowi ., Felicji R., Jerzemu Sz., Ferdynandowi F., Jzefowi ., Janinie K., Zdzisawowi S., Stefanowi Sz., Wadysawowi K., Jarosawowi M., Feliksowi P., Feliksowi L., Iwanowi F.,

75

Osipowi D., Sewerowi B. i Urszuli S. W chwili obecnej trwa przekad tych materiaw z jzyka rosyjskiego na jzyk polski. S 43/02/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 22 kwietnia 2002 r. w sprawie zbrodni komunistycznych popenionych w 1940 r. przez funkcjonariuszy wadzy sowieckiej, a polegajcych na masowym przesiedlaniu ludnoci cywilnej, obywateli polskich w gb b. ZSRR zajtego przez to pastwo terenu powiatw Przemyl i Mociska, woj. lwowskie. W toku prowadzonego postpowania przygotowawczego zgromadzono obszerny materia dowodowy gwnie w postaci zezna kilkuset wiadkw deportowanych z terenu b. powiatw Przemyl i Mociska w okresie od lutego 1940 r. do czerwca 1945 r. W trakcie tych czynnoci procesowych udokumentowano przebieg deportacji, warunki pobytu na terenie ZSRR, liczb i dane osobowe zmarych osb. Zgromadzono te bdcy w posiadaniu pokrzywdzonych obszerny materia dowodowy. Z uwagi na cige ujawnianie nowych wiadkw w ledztwie naley przesucha jeszcze co najmniej 100 dalszych pokrzywdzonych. S 47/02/Zk ledztwo podjte z zawieszenia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie amania praworzdnoci i naruszania praw czowieka w postpowaniach ledczych prowadzonych w latach 19451956 przez funkcjonariuszy b. Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Jale wobec osb narodowoci polskiej polegajcych na fizycznym i moralnym zncaniu si ze szczeglnym okruciestwem, w szczeglnoci przez bezprawne zatrzymanie, stosowanie tortur i bicia do utraty przytomnoci, powodowanie cikich obrae ciaa, ublianie i ponianie godnoci tymczasowo aresztowanych. Jak ustalono w okresie 19451956 funkcjonariusze PUBP w Jale mieli dopuszcza si stosowania niedozwolonych metod ledczych w stosunku do osb zatrzymanych w tym urzdzie. W toku ledztwa w wyniku kwerendy przeprowadzonej w Oddziaowym Biurze Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie odnaleziono ksigi aresztowanych zawierajce informacje o osobach zatrzymanych lub aresztowanych w PUBP w Jale. Ponadto przeprowadzono ogldziny: Skorowidza osb poszukiwanych, Ksigi ewidencji aresztowanych PUBP Jaso za lata 19451946, Ksigi aresztowanych przez PUBP Jaso za lata 19451946, Ksigi aresztu PUBP Jaso za lata 19451954, Ksigi kontrolnej Biura Ewidencji PUBP Jaso za lata 19461954, Repertorium Referatu ledczego za lata 19471954. Czynnoci te doprowadziy do wyonienia kolejnych osb, ktre mogy posiada istotne informacje o stosowaniu niedozwolonych rodkw przymusu przez funkcjonariuszy PUBP w Jale. W toku kontynuowanego ledztwa ustalane s osoby pokrzywdzone dziaaniami funkcjonariuszy PUBP w Jale (a w przypadku ich zgonu osoby im najblisze). Osoby te s sukcesywnie przesuchiwane. Ponadto ogldzinom poddawane s akta osobowe b. funkcjonariuszy PUBP w Jale, a yjcy funkcjonariusze s przesuchiwani. S 12/04/Zk ledztwo w sprawie deportacji obywateli polskich przez wadze sowieckie w gb ZSRR z pasa nadgranicznego pooonego na terenie b. woj. lwowskiego w latach 1939 1941. aledztwo wszczte 5 kwietnia 2004 r. po otrzymaniu materiaw z Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku w postaci zezna wiadkw: Rozalii G., Stefanii J. i Zuzanny M. Do chwili obecnej w sposb kompleksowy wyjaniono okolicznoci deportacji wsi Bartkwka, natomiast prowadzone jest postpowanie dotyczce wysiedle ludnoci z gmin: Narol, Krasiczyn, Krzywcza, Dubiecko, Dzikw, Oleszyce, Jarosaw, Lubaczw, Lesko, Sanok, Horyniec Zdrj, Lubycza Krlewska, Stary Dzikw. W toku postpowania przesuchano kilkaset osb, zebrano materiay pozwalajce ustali personalnie osoby podejmujce decyzje o wysiedleniach. S 111/07/Zk ledztwo w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci dziaaczy NSZZ Solidarno z terenu Przemyla w czasie stanu wojennego na podstawie decyzji o internowaniu wydanych przez komendanta wojewdzkiego MO w Przemylu. ledztwo w tej sprawie wszczto 22 czerwca 2006 r. pod sygn. akt S 27/06/Zk. 10 stycznia 2008 r. akta tego postpowania wczono jednak do akt o sygn. S 111/07/Zk podjtego na nowo 10 grudnia 2007 r.

76

z umorzenia ledztwa w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci Edwarda B. w okresie od 13 grudnia 1981 r. do 30 kwietnia 1982 r. na podstawie decyzji o internowaniu Nr 39/81 wydanej przez komendanta wojewdzkiego MO w Przemylu. ledztwo w tej sprawie wszczto 13 listopada 2000 r. W czasie ledztwa przesuchano dotychczas w charakterze wiadkw 17 byych internowanych oraz 9 osb bdcych najbliszymi krewnymi i powinowatymi innych internowanych. Przesuchano rwnie w charakterze wiadkw 31 byych funkcjonariuszy MO i SB, w tym w 2009 r. 6 takich osb. Wrd przesuchanych funkcjonariuszy znaleli si byy komendant wojewdzki MO w Przemylu, ktry podpisa decyzje o internowaniu mieszkacw Przemyla oraz nakazy ich zatrzymania i doprowadzenia do orodka odosobnienia, byli zastpcy tego komendanta ds. MO i ds. SB, a take funkcjonariusze MO i SB biorcy udzia w zatrzymaniu poszczeglnych osb w celu ich internowania. W toku postpowania uzyskano dotychczas informacje o przebiegu suby 31 byych funkcjonariuszy MO i SB z terenu Przemyla, przy czym w 2009 r. zgromadzono informacje dotyczce 8 funkcjonariuszy. Przeprowadzono rwnie ogldziny akt 29 internowanych, w tym w 2009 r. dokonano analiz akt 11 osb. Postpowanie przygotowawcze nie zostao dotychczas zakoczone z uwagi na konieczno kontynuowania tych czynnoci. Zbrodnie nazistowskie S 7/02/Zn ledztwo wszczte 12 kwietnia 2002 r. w sprawie masowych przesiedle ludnoci okupowanego przez III Rzesz obszaru pow. niaskiego, woj. lwowskie, w okresie od 1940 do 1943 r. W pocztkowej fazie postpowania uzyskano z Urzdu Gminy w Jeowem oraz terenowych jednostek Policji pow. niaskiego wykazy osb przesiedlonych z poszczeglnych miejscowoci lub czonkw ich najbliszych rodzin. Wykaz przesiedlonych z miejscowoci Jeowe obejmuje 660 osb, z miejscowoci Stany 212 osb, z Maziarni 35 osb, Przyszowa-Kty 15 osb, Przyszowa-Szlacheckie 15 osb, Przyszowa-Staw 18 osb, Przyszowa-apajwka 19 osb, Przyszowa-Zapucie 35 osb, Bojanowa 122 osoby, Korabiny 40 osb, PrzyszowaWystp 6 osb, Przyszowa-Ruda 36 osb, Przyszowa-Koodzieje 23 osoby, Przyszowa-Burdze 39 osb, Stany-Zae 24 osoby, Laski 48 osb, Gwodca 78 osb, Cisw-Las 32 osoby, Kamienia Podlesie 291 osb, owiska 8 osb, Kamienia-Duble 9 osb, Nowosielca i Koczyc okoo 200 osb. Wykazani w nich s sukcesywnie przesuchiwani w charakterze wiadkw. W szerokim zakresie podjto dziaania w celu pozyskania materiaw archiwalnych obrazujcych mechanizmy, podstawy prawne przesiedle i wskazujcych odpowiedzialnych za t akcj funkcjonariuszy. Zbrodnie inne S 2/00/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 8 listopada 2000 r. w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. przemyskiego w latach 19441947. W pocztkowej fazie ledztwa przesuchiwano wiadkw i osoby pokrzywdzone. Przeprowadzono rwnie ogldziny akt b. Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie, b. Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie, akt b. Sdu Grupy Operacyjnej Wisa oraz akt ledczych przeciwko osobom podejrzewanym w przeszoci o dziaalno w UPA. Ponadto prowadzono kwerend zasobw Archiwum Pastwowego w Rzeszowie, w Przemylu oraz Oddziaowego Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie w celu ujawnienia dokumentw dotyczcych zdarze objtych niniejszym ledztwem. Powysze postpowanie obejmowao ponad 100 zbrodniczych czynw, w tym pojedynczych i zbiorowych zabjstw, podpale zabudowa oraz rabunkw dokonywanych na szkod ludnoci polskiej. W dalszym biegu ledztwa wyczono do odrbnych postpowa przygotowawczych 11 wtkw, zakoczono je wydaniem postanowie o umorzeniu ledztw. S 3/00/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 14 listopada 2000 r. w sprawie zbrodni nacjonalistw ukraiskich popenionych na ludnoci polskiej w latach 19431947 na terenie b. pow.

77

Sanok. Do chwili obecnej zakoczono merytorycznie wtki dotyczce zbrodni popenionych w miejscowociach: Mokre, odzina, Deszno, Zahoczewie, Wlka, Homcza, Bechwka, Rakowa, Berezka, Pielnia, Prusiek, Bukowsko, Osawica, Niebieszczany, Wisok Wielki, Baligrd, Pobiedno, Dudyce i Markowce. W toku postpowania prowadzone s kwerendy materiaw archiwalnych, ogldziny akt spraw karnych czonkw UPA, ustalenia wiadkw za pomoc bazy PESEL i jednostek Policji. Postpowania ukoczono w zalenoci od ustale: wobec braku znamion zbrodni przeciwko ludzkoci, mierci sprawcw bd niewykrycia sprawcw. S 19/02/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 25 marca 2002r. w sprawie zbiorowych zabjstw ludnoci polskiej popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19431947 na terenie b. pow. Lesko. W toku postpowania ustaleni s wiadkowie zbrodni oraz prowadzone s kwerendy, ogldziny akt spraw karnych dotyczcych czonkw UPA. Dotychczas przesuchano 329 wiadkw. W trakcie prowadzonego postpowania w zwizku z wyczerpaniem rodkw dowodowych wyczono materiay dotyczce zbrodni popenionych w miejscowociach: Krocienko, Zawadka, Serednie Mae, Maniw, Zabrodzie, Wokowyja, Stefkowa, Wakowa, Myczkowce, Brelikw, wtki te zostay zakoczone decyzjami merytorycznymi. S 28/02/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19431947 na ludnoci polskiej w gminie Dynw. ledztwo koncentruje si na ustalaniu osb pokrzywdzonych i wiadkw oraz gromadzeniu materiaw rdowych. W wyniku kwerend ustalono kilkunastu sprawcw biorcych udzia w napadach na wioski: Bartkwka, Dylgowa, Pawokoma oraz Dynw. W toku postpowania przesuchano ponad 400 wiadkw. W sposb merytoryczny zakoczono wtki dotyczce zbrodni popenionych w miejscowociach: Pawokoma, Dylgowa, Bachrz, Dynw (atak UPA w dniu 16 listopada 1946 r.). Obecnie wykonywane s czynnoci zmierzajce do zakoczenia caego postpowania. S 33/02/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. jarosawskiego w latach 19431945. W pocztkowym etapie ledztwa przesuchiwano wiadkw, a w szczeglnoci pokrzywdzonych majcych wiadomoci w sprawie. Przeprowadzono ogldziny akt b. Wojskowego Sdu Rejonowego w Rzeszowie, b. Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie, akt b. Sdu Grupy Operacyjnej Wisa oraz akt ledczych przeciwko osobom podejrzewanym w przeszoci o dziaalno w UPA. Ponadto prowadzono kwerend zasobw Archiwum Pastwowego w Rzeszowie, w Przemylu oraz Oddziaowego Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie w celu ujawnienia dokumentw dotyczcych zdarze objtych niniejszym ledztwem. Powysze postpowanie obejmowao okoo 100 zbrodniczych czynw, w tym pojedynczych i zbiorowych zabjstw, podpale zabudowa oraz rabunkw dokonywanych na szkod ludnoci polskiej. W dalszym biegu ledztwa wyczono do odrbnych postpowa przygotowawczych 17 wtkw. Zakoczono je wydaniem postanowie o umorzeniu ledztwa. S 45/02/Zi ledztwo podjte z zawieszenia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19431947 na terenie pow. lubaczowskiego na szkod obywateli polskich narodowoci polskiej i ukraiskiej, w wyniku ktrych mier poniosy osoby o nieustalonej bliej liczbie. W trakcie postpowania zapoznano si z literatur przedmiotu zawierajc alfabetyczn list miejscowoci pow. Lubaczw z chronologicznym zestawieniem zbrodni i nazwiskami ofiar. Na tej podstawie zwrcono si do Komendy Powiatowej Policji w Lubaczowie o poczynienie ustale w zakresie pokrzywdzonych i wiadkw. Uzyskano rwnie z waciwych miejscowo urzdw stanu cywilnego odpisy aktw zgonw ofiar. Prowadzone s rwnie kwerendy archiwalne i ogldziny akt sdowych dotyczcych orzecze zapadych wobec

78

czonkw Ukraiskiej Powstaczej Armii, skazanych przez sdy, w celu ustalenia skadw osobowych poszczeglnych oddziaw dokonujcych atakw na konkretne miejscowoci. Obecne czynnoci koncentruj si wok przesucha wiadkw i ogldzin dokumentw. Zakoczone wtki ledztwa podlegaj wyczeniu i merytorycznemu zakoczeniu. S 52/01/Zi ledztwo wszczte 20 wrzenia 2001 r. w sprawie zabjstwa w dniach 13 marca 1945 r. w Pawokomie ponad 360 obywateli polskich narodowoci ukraiskiej prawdopodobnie przez polskie oddziay partyzanckie. W jego trakcie przesuchano ponad 180 wiadkw zamieszkaych na terenie Polski oraz, w drodze midzynarodowej pomocy prawnej, mieszkajcych obecnie na terenie Ukrainy, Biaorusi, USA i Australii. Ponadto przeprowadzono kwerend zasobw archiwalnych Fundacji Zakadu Narodowego imienia Ossoliskich we Wrocawiu w zakresie dokumentacji zgrupowania AK Warta. Przeprowadzono kwerend zasobw Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie, Oddziaowego Biura Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Rzeszowie, Archiwum Pastwowego w Rzeszowie. Zapoznano si z kronik parafialn parafii rzymskokatolickiej w Dylgowej, ktrej terytorialnie podlega Pawokoma za okres objty przedmiotowym ledztwem. Zapoznano si z dostpn literatur w zakresie dotyczcym zbrodni w Pawokomie. Nawizano korespondencj z Fundacj Pawokoma w Kanadzie, skd otrzymano cztery tomy kserokopii relacji, zapiskw, wycinkw prasowych, notatek, ankiet i wspomnie, gwnie w jzyku ukraiskim, osb, ktre byy bezporednimi lub porednimi wiadkami zbrodni w Pawokomie lub te zajmoway si t problematyk. Dokumentacj t wykorzystano w poszukiwaniu nowych rde dowodowych. Obecnie wyczerpano moliwoci dowodowe w tej sprawie i przystpiono do sporzdzania decyzji kocowej.

9. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie (materia opracowany przez naczelnika Dariusza Wituszko)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Szczecinie S 111/05/Zk ledztwo dotyczce bezprawnego pozbawienia wolnoci osb internowanych midzy 12 a 17 grudnia 1981 r. przez komendanta wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej w Szczecinie na podstawie decyzji o internowaniu. W dniu 5 listopada 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego Szczecin-Centrum akt oskarenia przeciwko Jarosawowi W., byemu komendantowi wojewdzkiemu Milicji Obywatelskiej w Szczecinie, oraz Stefanowi J., byemu zastpcy komendanta wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej w Szczecinie ds. Suby Bezpieczestwa. Jarosawowi W. zarzucono popenienie 67 przestpstw polegajcych na przekroczeniu uprawnie i bezprawnym pozbawieniu wolnoci osb zatrzymanych na podstawie decyzji o internowaniu. Stefanowi J. zarzucono popenienie 3 przestpstw polegajcych na przekroczeniu uprawnie oraz bezprawnym pozbawieniu wolnoci osb zatrzymanych na podstawie decyzji o internowaniu, a ponadto zarzucono mu popenienie przestpstwa polegajcego na sfaszowaniu szeregu decyzji o internowaniu przez wpisanie w terminie pniejszym innej podstawy prawnej internowania ni ta, ktra bya wpisana w pierwotnej decyzji o internowaniu. Wyej opisane czyny zarzucone oskaronym uznano za zbrodnie przeciwko ludzkoci, albowiem stanowiy one form powanej represji politycznej wobec osb przynalenych do okrelonej grupy o innych pogldach spoeczno-politycznych. S 17/08/Zk ledztwo prowadzone jest w sprawie zbrodni komunistycznej popenionej w czerwcu 1981 r. w Szczecinie przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, polegajcej na przekroczeniu uprawnie przez bezprawne zwolnienie ze suby w Milicji Obywatelskiej

79

funkcjonariuszy, ktrzy podjli dziaania zmierzajce do rejestracji Zwizku Zawodowego Funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. Z poczynionych dotychczas w czasie ledztwa ustale wynika, e w maju 1981 r. grupa funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej z terenu byego wojewdztwa szczeciskiego rozpocza dziaalno reformatorsko-zwizkow, wchodzc m.in. w skad Oglnopolskiego Komitetu Zaoycielskiego Zwizku Zawodowego Funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. W dniu 10 czerwca 1981 r. przedstawiciele tego komitetu zoyli w Sdzie Wojewdzkim w Warszawie wniosek o rejestracj Zwizku Zawodowego Funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej. Podstaw prawn dania rejestracji bya obowizujca wwczas ustawa o zwizkach zawodowych z 1 lipca 1949 r., ktra stanowia, e prawo do zrzeszania si w zwizkach zawodowych maj rwnie osoby zatrudnione na podstawie nominacji wadzy publicznej. Reakcj na ten wniosek byy zakrojone na szerok skal represje MSW w stosunku do zaangaowanych w dziaalno zwizkow funkcjonariuszy. Najbardziej aktywnych dziaaczy zwolniono ze suby lub zmuszano ich do odejcia na wasn prob. Organizatorw ruchu zwizkowego przenoszono rwnie na nisze stanowiska, pomijano w przysugujcych awansach i nagrodach. W wyniku tej akcji z garnizonu szczeciskiego zwolniono rozkazem ministra spraw wewntrznych z dnia 17 czerwca 1981 r. na podstawie art. 65 ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o subie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej z uwagi na dobro suby 6 zaangaowanych w ruch zwizkowy funkcjonariuszy MO: Mirosawa K., Edwarda W., Mariana S., Zdzisawa ., Mariana L. i Henryka S. Byli to funkcjonariusze wyrniajcy si w subie, o duym autorytecie. Dotychczas w przedmiotowej sprawie wykonano liczne czynnoci procesowe, majce za zadanie odszukanie dokumentw zwizanych ze zwolnieniem ze suby dziaaczy zwizkowych oraz ich represjonowaniem. W tym celu przeprowadzono obszerne kwerendy archiwalne w archiwach zakadowych Komendy Wojewdzkiej Policji w Szczecinie oraz Komendy Gwnej Policji. S 26/08/Zk ledztwo dotyczce popenienia zbrodni komunistycznej polegajcej na przekroczeniu uprawnie przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego w latach 19771981 w Szczecinie w stosunku do Dariusza R., Elbiety R. i Piotra N. przez relegowanie ich przez wadze uczelni ze studiw dziennych na Akademii Rolniczej w Szczecinie, a nadto wobec Dariusza R. przez stosowanie grb karalnych przez funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa w Szczecinie, co byo spowodowane ich postaw polityczn i uczestnictwem w dziaalnoci opozycyjnej. W toku przedmiotowego ledztwa ustalono, e wobec Dariusza R. z uwagi na prowadzon przez niego dziaalno opozycyjn o charakterze antysocjalistycznym, w okresie 19771981 by on inwigilowany przez funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa w ramach rozpracowania operacyjnego pod kryptonimem Pandur. Midzy innymi za kolporta wydawnictw podziemnych i podpisanie deklaracji Studenckiego Komitetu Solidarnoci Dariusz R., osigajcy bardzo dobre wyniki w nauce, oraz Piotr N. i Elbieta R. w padzierniku 1978 r. uzyskali u wykadowcy bdcego jednoczenie czonkiem Komitetu Wojewdzkiego PZPR w Szczecinie celowo negatywn ocen z jednego z przedmiotw. Nastpnie zostali z naruszeniem prawa niedopuszczeni do zoenia egzaminu komisyjnego, co skutkowao skreleniem ich z listy studentw Akademii Rolniczej. Decyzje dziekana o niedopuszczeniu do egzaminu poprawkowego i komisyjnego miay charakter ustny i nie byy dokumentowane w formie pisemnej. W toku ledztwa zabezpieczono obszern dokumentacj o charakterze archiwalnym oraz przesuchano wytypowanych pracownikw naukowych oraz cz wczesnych studentw b. Akademii Rolniczej w Szczecinie, ktrych zeznania koresponduj z treci zezna zoonych przez pokrzywdzonych. Aktualnie ledztwo jest kontynuowane. Przesuchiwani s kolejni wiadkowie i w dalszym cigu trwa kwerenda zlecona Oddziaowemu Biuru Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Szczecinie .

80

S 49/08/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej popenionej w okresie od 19 sierpnia do 3 wrzenia 1982 r. w Szczecinie przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, tj. wiceprokuratora Prokuratury Rejonowej w Szczecinie i sdziw Sdu Wojewdzkiego w Szczecinie, polegajcej na przekroczeniu uprawnie oraz bezprawnym pozbawieniu wolnoci Stefana B. W sprawie zgromadzono materia dowodowy wskazujcy na uzasadnione podejrzenie zaistnienia zbrodni sdowej popenionej przez sdziego skadu orzekajcego, Mariana J., polegajcej na tym, e w dniu 3 wrzenia 1982 r. w Szczecinie, bdc jako sdzia czonkiem skadu orzekajcego Sdu Wojewdzkiego w Szczecinie, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, i ze wzgldw politycznych, wbrew zgromadzonemu w postpowaniu karnym materiaowi dowodowemu sygn. akt II K 179/82 wyda wyrok skazujcy Stefana B. za czyn okrelony w art. 46 ust 1 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym na kar 4 lat pozbawienia wolnoci, ktr skazany odby w okresie od 16 sierpnia 1982 r. do 8 marca 1983 r., mimo i materia dowodowy nie dawa podstaw do przyjcia, i swoim zachowaniem Stefan B. wypeni znamiona zarzucanego mu czynu, przyjmujc w sposb dowolny i sprzeczny z dowodami zgromadzonymi w toku postpowania, i Stefan B., bdc czonkiem NSZZ Solidarno, nie odstpi do dziaalnoci w tym zwizku mimo zawieszenia jego dziaalnoci i dokona rozpowszechnienia ulotek tego zwizku, ktrym to dziaaniem Marian J. dopuci si zbrodni komunistycznej w postaci represji politycznej, a take naruszy prawa czowieka do zrzeszania si i udziau w organizacjach spoecznych, tj. praw gwarantowanych ratyfikowanym przez PRL w dniu 3 marca 1977 r. Midzynarodowym Paktem Praw Obywatelskich i Politycznych, na skutek czego bezprawnie pozbawi Stefana B. wolnoci w okresie od 3 wrzenia 1982 r. do 8 marca 1983 r., dziaajc na jego szkod. Jednoczenie ustalono, i pozostali czonkowie skadu sdzcego, a take prokurator nie yj. W toku postpowania zgromadzono moliwy do uzyskania materia dowodowy potwierdzajcy zasadno zarzutu, w tym pomimo trudnoci ustalono i przesuchano na terenie Nowego Jorku pokrzywdzonego Stefana B. S 19/07/Zk ledztwo w sprawie popenienia zbrodni komunistycznej polegajcej na przekroczeniu swoich uprawnie w okresie od 3 maja 1982 r. do 1985 r. w Darwku i Koszalinie przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, polegajcej na psychicznym zncaniu si w orodku internowania w Darwku nad pozostajej w przemijajcym stosunku zalenoci Gabriel C. przez bezprawne przetrzymywanie jej korespondencji, odmow widze, karanie dyscyplinarne za niepopenione wykroczenia, nakanianie do wsppracy oraz dokonanie bezprawnych rewizji, zatrzyma i pozbawienie jej wolnoci. W toku ledztwa ustalono, i czyny zabronione popeniono w orodku odosobnienia w Darwku na szkod co najmniej kilkunastu osb. Przesuchano ju 194 osoby (zaplanowane s kolejne przesuchania) oraz zebrano pen dokumentacj archiwaln, dotyczc internowania w 1982 r. w orodku w Darwku blisko 304 osb. Przesuchani wiadkowie podali, i funkcjonariusze SB dokonywali nieformalnych przesucha na terenie orodka, w trakcie ktrych, kierujc groby wobec internowanych, a take groc wyrzdzeniem krzywdy czonkom najbliszej rodziny, zmuszali ich do podpisania lojalek. Funkcjonariusze suby wiziennej poniali internowanych, kierujc pod ich adresem obraliwe okrelenia, a dodatkowo stosowano wobec nich kary dyscyplinarne, bardzo czsto na zasadzie odpowiedzialnoci zbiorowej. Byy przypadki szarpania i stosowania przemocy fizycznej wobec dwch internowanych. Obecnie kompletowane s akta osobowe (wraz ze zdjciami) funkcjonariuszy suby wiziennej oraz funkcjonariuszy SB, ktrzy mogli dopuci si popenienia ww. czynw zabronionych. Po uzyskaniu tych materiaw, dokonane zostan czynnoci okazania, od wynikw ktrych zalee bd dalsze czynnoci w sprawie. S 104/07/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej popenionej w dniu 29 stycznia 1982 r. w Midzyrzeczu przez funkcjonariuszy MO z tamtejszego komisariatu, polegajcej na

81

zncaniu si nad Rafaem Sz. zatrzymanym za namalowanie antypastwowych napisw na murach, w celu uzyskania od niego owiadczenia o przyznaniu si do popenienia przestpstwa. W toku ledztwa ustalono, i Rafa Sz., dziaacz NZS przy AG-H w Krakowie, zosta zatrzymany w dniu 29 stycznia 1982 r. w mieszkaniu rodzicw w Midzyrzeczu przez funkcjonariuszy miejscowej milicji 3 dni od ujawnienia namalowanych farb na murach miejscowego liceum, hase o treci antykomunistycznej, m. in. wyraajcych dezaprobat dla decyzji o prowadzeniu stanu wojennego. Bezporednio po zatrzymaniu wyej wymieniony zosta doprowadzony do Komisariatu MO i przesuchany przez dwch funkcjonariuszy milicji. W zwizku z tym, i nie chcia przyzna si do zarzucanego mu przestpstwa z art. 271 1 kk z 1969 r., zosta uderzony przez przesuchujcego go funkcjonariusza Jzefa K. otwart rk w twarz, a nastpnie kilkakrotnie uderzony przez drugiego funkcjonariusza, uczestniczcego w przesuchaniu, a stojcego z tyu, rk w szyj i gow z si, ktra powodowaa, e za kadym razem przewraca si na podog wraz z krzesem. Ustalono na podstawie zachowanych akt sprawy karnej, i w przesuchaniu uczestniczy podporucznik Eugeniusz S., zastpca kierownika Komisariatu MO ds. polityczno-wychowawczych. Po zakoczeniu przesuchania eskortujcy go do celi funkcjonariusz MO o pseudonimie Goryl do chwili obecnej nieustalony, w trakcie drogi do aresztu milicyjnego przyoy mu do gowy odbezpieczony pistolet, groc pozbawieniem ycia, stwierdzajc, e zaraz si z nim rozprawi. Milicjant, wedug pokrzywdzonego, by wtedy pod wpywem alkoholu. Wskutek powyszych zachowa funkcjonariuszy MO i wywieranej na niego presji psychicznej i fizycznej Rafa Sz. przyzna si wwczas do zarzucanego mu przestpstwa. W konsekwencji wyej wymieniony zosta tymczasowo aresztowany przez prokuratora Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Zielonej Grze, a nastpnie skazany przez Sd lskiego Okrgu Wojskowego na sesji wyjazdowej w Zielonej Grze, w trybie doranym, na kar 3 lat pozbawienia wolnoci. W toku ledztwa przesuchano w charakterze wiadkw ojca pokrzywdzonego, a w dalszej kolejnoci Rafaa Sz. Obaj potwierdzili w swoich zeznaniach opisane wyej zajcia. Dowody zebrane w toku ledztwa pozwoliy na przedstawienie zarzutw popenienia zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu uprawnie i zncaniu si psychicznym i fizycznym, byym funkcjonariuszom MO Jzefowi K. i Eugeniuszowi S., rozpoznanym przez pokrzywdzonego w trakcie okazania poredniego. Wyej wymienieni nie przyznali si do popenienia tego czynu i zoyli wyjanienia, z treci ktrych wynika, e nigdy nie zncali si nad jakimkolwiek podejrzanym. Wykonanie wszystkich czynnoci procesowych, w tym przesuchanie kolejnych wiadkw i przeprowadzenie konfrontacji midzy Rafaem Sz. a podejrzanymi, umoliwi zakoczenie powyszego ledztwa i podjcie decyzji merytorycznej. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 27/09/Zk w dniu 25 maja 2009 r. skierowano do Wojskowego Sdu Garnizonowego w Szczecinie akt oskarenia przeciwko Zbigniewowi D., ktrego oskarono o to, e w dniu 24 kwietnia 1978 r. w winoujciu, penic obowizki starszego oficera kontrwywiadu wojskowego Wojskowej Suby Wewntrznej w winoujciu w stopniu porucznika marynarki, dopuci si popenienia zbrodni komunistycznej polegajcej na tym, e podrobi owiadczenie o zaprzestaniu wsppracy z kontrwywiadem przez Zygmunta P. w ten sposb, i wypeni je osobicie, wpisujc dane Zygmunta P., oraz podpisa je nazwiskiem P., a take, bdc uprawnionym do wystawienia tego dokumentu, powiadczy w nim nieprawd, stwierdzajc, e owiadczenie o zaprzestaniu wsppracy przyj osobicie od Zygmunta P., czym dziaa na szkod wyej wymienionego, a sfaszowania dokumentu dokona w celu uycia go jako autentycznego w teczce personalnej nr 20886 dotyczcej tajnego wsppracownika o kryptonimie Janek. Sprawa w chwili obecnej pozostaje w fazie rozpoznania sdowego. S 111/05/Zk w dniu 5 listopada 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Szczecinie akt oskarenia przeciwko Jarosawowi W., ktrego oskarono o to, e w okresie od 12 do

82

17 grudnia 1981 r. jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, tj. komendant wojewdzki Milicji Obywatelskiej, dziaajc na szkod interesu prywatnego i publicznego, przekraczajc swoje uprawnienia, wyda kilkadziesit decyzji o internowaniu dziaaczy Solidarnoci, powoujc si na art. 4 ust. 2 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego, w sytuacji kiedy taki akt prawny nie zosta prawnie opublikowany, w konsekwencji czego bezprawnie pozbawi wolnoci pokrzywdzonych, a pozbawienie wolnoci stanowio form powanej represji politycznej wobec osb przynalenych do okrelonej grupy o innych pogldach spoeczno-politycznych, dopuszczajc si w ten sposb zbrodni przeciwko ludzkoci, bdcej jednoczenie zbrodni komunistyczn. Ponadto aktem oskarenia objto Stefana J., oskaronego o to, e na przeomie grudnia i stycznia 1981 r., a take w bliej nieustalonym okresie 1982 r. w Szczecinie, dziaajc w warunkach czynu cigego, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, tj. zastpca komendanta wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej ds. Suby Bezpieczestwa dziaajc na szkod interesu prywatnego i publicznego, przekraczajc swoje uprawnienia, wyda i podpisa 20 decyzji z dnia 12 grudnia 1981 r. o internowaniu Henryka J., Zygmunta D., Karola M., Wiesawa P., Jana W., Zbigniewa Z., Aleksandra K., Zbigniewa K., Edwarda M., Henryka G., Franciszka S., Mikszo B., Ryszarda N., Teresy O., Mirosawa K., Wojciecha Janusza K., Stanisawa K., Marty Gertrudy S., Ryszarda Krzysztofa . i Jana T., gdzie jako podstaw internowania przywoa art. 42 ust. 1 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego powiadczajc tym samym nieprawd, gdy osoby te zostay pozbawione wolnoci na podstawie decyzji z dnia 12 grudnia 1981 r. o numerze 61/81 wydanej przez komendanta wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej w Szczecinie Jarosawa W., ktry jako podstaw internowania wyej wymienionych wskaza art. 4 ust. 2 dekretu z dnia 12 grudnia 1981r. o ochronie bezpieczestwa Pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego, a pozbawienie ich wolnoci stanowio form powanej represji politycznej wobec osb przynalenych do okrelonej grupy o innych pogldach spoeczno-politycznych. Ponadto Stefana J. oskarono o to, e 13 grudnia 1981 r. w Szczecinie, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, tj. zastpca komendanta wojewdzkiego Milicji Obywatelskiej ds. Suby Bezpieczestwa, dziaajc na szkod interesu prywatnego i publicznego, przekraczajc swoje uprawnienia, wyda decyzj nr 79/81 o internowaniu Franciszka ., powoujc si na art.4 ust. 2 dekretu z dnia 12 grudnia 1981r. o ochronie bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego, w sytuacji kiedy taki akt prawny nie zosta prawnie opublikowany, w konsekwencji czego bezprawnie pozbawi wolnoci pokrzywdzonego od 13 grudnia 1981 r do 10 kwietnia 1982 r., a pozbawienie wolnoci stanowio form powanej represji politycznej wobec osoby przynalenej do okrelonej grupy o innych pogldach spoeczno-politycznych, dopuszczajc si w ten sposb zbrodni przeciwko ludzkoci, oraz o to, e 14 grudnia 1981 r. w Szczecinie, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, tj. komendant wojewdzki Milicji Obywatelskiej, dziaajc na szkod interesu prywatnego i publicznego, przekraczajc swoje uprawnienia, wyda decyzj nr 70/81 o internowaniu Juliana J., powoujc si na art. 4 ust. 2 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczestwa pastwa i porzdku publicznego w czasie obowizywania stanu wojennego, w sytuacji kiedy taki akt prawny nie zosta prawnie opublikowany, w konsekwencji czego bezprawnie pozbawi wolnoci pokrzywdzonego od 17 grudnia 1981 r. do 9 marca 1982 r., a pozbawienie wolnoci stanowio form powanej represji politycznej wobec osoby przynalenej do okrelonej grupy o innych pogldach spoeczno-politycznych, dopuszczajc si w ten sposb zbrodni przeciwko ludzkoci, bdcej jednoczenie zbrodni komunistyczn. Sprawa do chwili obecnej nie zostaa rozpoznana przez sd.

83

 Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 37/06/Zk w dniu 11 lipca 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Szczecinie akt oskarenia przeciwko Bogusawowi P. o to, e w dniu 30 sierpnia 1983 r. w Szczecinie, jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej, dziaajc wsplnie i porozumieniu z innymi ustalonymi oraz nieustalonymi osobami, w trakcie zatrzymania dziaacza NSZZ Solidarno, Jana W., przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e uderzajc wymienionego piciami i gumow pak po gowie i caym ciele, wzi udzia w jego pobiciu, naraajc go na naruszenie narzdw ciaa i rozstrj zdrowia, przy czym dziaajc w opisany powyej sposb, popeni zbrodni komunistyczn. W dniu 1 kwietnia 2009 r. Sd Rejonowy skaza wyej wymienionego za zarzucony mu czyn na kar 1 roku i 2 miesicy pozbawienia wolnoci oraz wymierzy mu kar grzywny w wysokoci 150 stawek po 20 zotych kada. Od powyszego wyroku apelacj wnis obroca skazanego. W dniu 9 wrzenia 2009 r. Sd Okrgowy w Szczecinie utrzyma zaskarony wyrok w mocy. S 26/07/Zk w dniu 28 kwietnia 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa akt oskarenia przeciwko Czesawowi K. o to, e w dniu 11 lipca 1985 r. w Warszawie, dziaajc jako funkcjonariusz publiczny pastwa komunistycznego, bdc ministrem spraw wewntrznych, dopuci si zbrodni komunistycznej, polegajcej na zastosowaniu represji w postaci dyskryminacji wyznaniowej w ten sposb, e przekraczajc swoje uprawnienia, wydali ze suby porucznika Romualda K. z Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Koszalinie rozkazem personalnym nr 02190 z dnia 11 lipca 1985 r. na podstawie art. 65 ust 2 pkt 7 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o subie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej z uwagi na wany interes suby, pomimo i rzeczywist podstaw wydalenia pokrzywdzonego byo wysanie crki do pierwszej komunii witej, czym dziaa na szkod pokrzywdzonego, co stanowio przestpstwo wedug polskiej ustawy karnej obowizujcej w czasie jego popenienia. W dniu 15 wrzenia 2009 r. Sd Okrgowy w Warszawie uzna win wyej wymienionego i umorzy postpowanie na mocy ustawy o amnestii z dnia 7 grudnia 1989 r. S 42/06/Zk w dniu 28 listopada 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Subicach wnioski o zastosowanie amnestii w stosunku do Edwarda G. o to, e: 1) w dniu 14 grudnia 1981 r. w Kostrzynie n. Odr, wczesne woj. gorzowskie, jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej z miejscowego Komisariatu MO, zatrudniony na etacie dzielnicowego, a wic funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e znca si fizycznie i psychicznie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Andrzejem Z., zatrzymanym za zerwanie obwieszczenia o wprowadzeniu stanu wojennego, po uprzednim przykuciu go za rk do kaloryfera w pomieszczeniu komisariatu, uderzy go otwart doni w okolice ucha, a nastpnie pobi go po plecach, ramionach, rkach i udach pak subow, uywajc przy tym sw powszechnie uznanych za obraliwe, czym dopuci si zbrodni komunistycznej; 2) w dniu 23 marca 1983 r. w Kostrzynie n. Odr, wczesne woj. gorzowskie, jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej z miejscowego komisariatu MO, zatrudniony na etacie dzielnicowego, dziaajc wsplnie z drugim funkcjonariuszem MO, a mianowicie Henrykiem M., a wic jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e stosujc represj, znca si fizycznie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Andrzejem Z., zatrzymanym na dworcu PKP za dyskusj z oficerem armii radzieckiej o Katyniu, bijc go na terenie komisariatu przez kilka minut pak subow po plecach, udach i ramionach, szarpic za odzie, popychajc z caej siy i uderzajc jego ciaem o cian oraz uderzajc go kilkakrotnie pici w twarz, jak te kopic nogami w okolice eber, czym dopuci si zbrodni komunistycznej;

84

3) w dniu 1 maja 1985 r. w Kostrzynie n. Odr, wczesne woj. gorzowskie, jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej z miejscowego komisariatu MO, zatrudniony na etacie dzielnicowego, a wic jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e stosujc represj znca si fizycznie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Andrzejem Z., zatrzymanym za pokazywanie ludziom uczestniczcym w pochodzie pierwszomajowym znaku ,,V. A nastpnie pobi go w celi pak subow po plecach i udach za rzekome przeszkadzanie w manifestacji, czym dopuci si zbrodni komunistycznej; 4) w okresie od 1983 r. do pocztku 1987 r. w Kostrzynie n. Odr, wczesne woj. gorzowskie, jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej z miejscowego komisariatu MO, dziaajc czynem cigym, w bliej nieustalonych dniach i okolicznociach, co najmniej kilkakrotnie w rozmowach grozi Andrzejowi Z. zatrzymaniem za rzekomo popenione wykroczenia i goszone pogldy polityczne oraz pobiciem w celu oduczenia go manifestowania w miejscach publicznych swoich antykomunistycznych pogldw, w tym noszenia w widocznym miejscu ubrania znaczka ,,Solidarnoci, opornika, emblematu orzeka w koronie, czym wzbudzi u wyej wymienionego, z uwagi na poprzednie incydenty na komisariacie MO, uzasadnion obaw, i groby te zostan spenione, dopuszczajc si tym samym popenienia zbrodni komunistycznej; oraz przeciwko Henrykowi M. o to, e w dniu 23 marca 1983 r. w Kostrzynie n. Odr, w- czesne woj. gorzowskie, jako funkcjonariusz Milicji Obywatelskiej z miejscowego komisariatu MO, zatrudniony na etacie dzielnicowego, dziaajc wsplnie z drugim funkcjonariuszem MO, a mianowicie Edwardem G., a wic jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e stosujc represj znca si fizycznie nad pozostajcym w przemijajcym stosunku zalenoci Andrzejem Z., zatrzymanym na dworcu PKP, za dyskusj z oficerem armii radzieckiej o Katyniu, bijc go na terenie komisariatu przez kilka minut pak subow po plecach, udach i ramionach, szarpic za odzie, popychajc z caej siy i uderzajc jego ciaem o cian oraz kopic go nogami w okolice eber, czym dopuci si zbrodni komunistycznej. W dniu 21 stycznia 2009 r. Sd Rejonowy uzna win wyej wymienionych i umorzy postpowanie w stosunku do nich na mocy ustawy o amnestii z dnia 7 grudnia 1989 r. S 39/08/Zk w dniu 27 padziernika 2008 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Koszalinie wniosek o zastosowanie amnestii w stosunku do Zdzisawa W. podejrzanego o to, e w dniu 25 marca 1982 r. w Koszalinie, penic obowizki redaktora naczelnego Polskiego Radia i Telewizji Rozgoni w Koszalinie i bdc tym samym funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, przekroczy swoje uprawnienia, dziaajc na szkod interesu prywatnego w ten sposb, e podj z przyczyn politycznych decyzje o zwolnieniu ze suby w jednostce zmilitaryzowanej, co byo rwnoznaczne z rozwizaniem umowy o prac, z dniem 1 kwietnia 1982 r. Wiesawy G. i Wadysawa S., pracownikw rozgoni, co stanowio zbrodni komunistyczn, W dniu 30 stycznia 2009 r. Sd Rejonowy w Koszalinie uzna win wyej wymienionego i umorzy postpowanie na mocy ustawy o amnestii z dnia 7 grudnia 1989 r. S 50/08/Zk w dniu 3 marca 2009 r. skierowano do Sdu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. wniosek o amnesti w sprawie przeciwko Tadeuszowi P. podejrzanemu o to, e w poowie lipca 1982 r. w Gorzowie Wlkp., jako funkcjonariusz Wydziau II SB miejscowej Komendy Wojewdzkiej MO zajmujcy si ochron kontrwywiadowcz wza kolejowego PKP w tej miejscowoci, a wic jako funkcjonariusz pastwa komunistycznego, dziaajc w celu zmuszenia wezwanego na rozmow profilaktyczn i zwolnionego z orodka odosobnienia w Gogowie byego wiceprzewodniczcego Komisji Zakadowej NSZZ Solidarno stacji PKP w Gorzowie Wlkp., Adama J., do podpisania zobowizania do wsppracy ze Sub Bezpieczestwa w charakterze tajnego wsppracownika, grozi mu przy uyciu pistoletu subowego pozbawieniem ycia, jak te utrat pracy zarobkowej, co w konsekwencji miao wpywa na pozbawienie jego rodziny rodkw do ycia i stanowio form represji za jego uprzedni dziaalno zwizkow, czym dopuci si zbrodni komunistycznej.

85

W dniu 7 kwietnia 2009 r. Sd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. w sprawie II K 98/09 umorzy postpowanie na podstawie ustawy o amnestii z dnia 7 grudnia 1989 r. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Szczecinie w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r.,a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 10/05/Zk ledztwo dotyczce fizycznego i psychicznego zncania si przez funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Szczecinie nad osobami, ktre w latach 19451954 zostay aresztowane i osadzone w areszcie WUBP. W toku przedmiotowego ledztwa przesuchano kilkadziesit osb pokrzywdzonych, nad ktrymi zncano si fizycznie i psychicznie w celu wymuszenia zoenia wyjanie okrelonej treci. W toku ledztwa podejmowane s sukcesywnie decyzje dotyczce cile zindywidualizowanych osb pokrzywdzonych przez wydawanie postanowie o wyczeniu materiaw do odrbnego postpowania i wydawania kocowych decyzji merytorycznych. S 23/05/Zk ledztwo w sprawie majcej miejsce w 1982 r. zbrodni komunistycznej, dokonanej przez funkcjonariuszy suby wiziennej Zakadu Karnego w Goleniowie przez fizyczne i psychiczne zncanie si nad osobami pozbawionymi wolnoci w wyniku ich internowania. ledztwo obejmuje 67 osb zatrzymanych podczas demonstracji w maju 1982 r. w Szczecinie i przetransportowanych do Zakadu Karnego w Goleniowie. Prowadzone ledztwo zmierza do ustalenia, czy nad osobami internowanymi w Zakadzie Karnym w Goleniowie funkcjonariusze suby wiziennej stosowali przemoc i inne niedopuszczalne formy oddziaywania, ktre mogy wyczerpywa znamiona przestpstwa zncania si. ledztwo w toku. Przesuchano szereg wiadkw i w dalszym cigu wykonywane s czynnoci zmierzajce do ustalenia danych kolejnych pokrzywdzonych celem ich przesuchania. S 56/09/Zk ledztwo w sprawie majcych miejsce na terenie Mazowsza oraz Warmii i Mazur w 1945 r. deportacji do ZSRR osb zatrzymanych przez funkcjonariuszy NKWD. ledztwo obejmuje 253 osoby deportowane w gb terytorium ZSRR w zwizku z ich rzeczywistym lub domniemanym udziaem w organizacjach niepodlegociowych. ledztwo w toku. Wykonywane s czynnoci zmierzajce do ustalenia osb pokrzywdzonych i odtworzenie ich losw. S 67/09/Zk ledztwo w sprawie bezprawnego pozbawienia wolnoci i deportacji ludnoci cywilnej narodowoci i obywatelstwa polskiego, wacicieli gospodarstw rolnych z miejscowoci: Barcukinie, agajcze, Lipa Gra, Kruwondy, Szalczmiry, Goubiszki, Daukszta, i innych wsi woj. kowieskiego na terenie wczesnej Litwy do obozw pracy w gb byego ZSRR w latach 19451956 przez funkcjonariuszy NKWD. W toku ledztwa zdoano przesucha ponad 60 wiadkw, gwnie osb pokrzywdzonych lub yjcych czonkw ich rodzin. Ponadto uzyskano kserokopie kart repatriacyjnych czci z tych osb z Archiwum Akt Nowych oraz Fundacji Orodka KARTA. Zwrcono si te ze stosownym pismem za porednictwem Zarzdu Gwnego Zwizku Sybirakw do poszczeglnych zarzdw terenowych o sporzdzenie listy osb, czonkw tego zwizku, deportowanych w latach czterdziestych i pidziesitych z tzw. Litwy Kowieskiej w gb ZSRR. Obecnie sukcesywnie otrzymywane s odpowiedzi oraz przesuchiwani wskazani w nich pokrzywdzeni. Dalsze czynnoci procesowe bd uzalenione od treci odpowiedzi uzyskanych z CPDMSWiA w Warszawie, Zwizku Sybirakw oraz zezna kolejnych wiadkw. W powyszej sprawie po zebraniu penego materiau dowodowego konieczne bdzie wystpienie z wnioskiem o midzynarodow pomoc prawn do Republiki Litewskiej celem uzyskania stosownych dokumentw o represjonowanych wwczas obywatelach polskich, a znajdujcych si w zasobach Centrum Badania Ludobjstwa i Ruchu Oporu Mieszkacw Litwy.

86

Zbrodnie nazistowskie S 55/09/Zn ledztwo w sprawie zbrodni dokonanych w latach 19391945 na terenie byych powiatw sochaczewskiego i boskiego przez okupanta hitlerowskiego na obywatelach polskich oraz onierzach radzieckich. Przedmiotowe ledztwo obejmuje swoim zakresem ponad 100 zdarze dotyczcych zabjstw dokonywanych przez Niemcw na miejscowej ludnoci polskiej, jak rwnie na onierzach Armii Czerwonej na obszarze dwch powiatw. W sprawie ustalono dotychczas, e w latach 19391945 Niemcy rozstrzelali kilkaset osb. Udokumentowano, e w jednej ze wsi pow. sochaczewskiego rozstrzelano 118 osb. ledztwo w tej sprawie podjte zostao z zawieszenia w dniu 12 padziernika 2004 r. Z uwagi na obszerno zgromadzonego materiau dowodowego systematycznie podejmowane bd decyzje merytoryczne dotyczce poszczeglnych zdarze. Zbrodnie inne S 92/07/Zi ledztwo prowadzone w sprawie zabjstwa ok. 200 osb narodowoci polskiej w 1943 r. w Rejmontwce i Lubieszowie, wczesny pow. Kamie Koszyrski, bye woj. poleskie, przez nacjonalistw ukraiskich. Postpowanie przygotowawcze w przedmiotowej sprawie wszcza w dniu 29 padziernika 1998 r. bya Okrgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Biaymstoku, ktra zawiesia je w dniu 28 stycznia 1999 r. ledztwo zostao podjte z zawieszenia w dniu 7 listopada 2000 r. i przekazane do dalszego prowadzenia w dniu 1 padziernika 2007 r. Oddziaowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Szczecinie. Aktualnie niezbdne jest ustalenie w drodze midzynarodowej pomocy prawnej, czy sprawcy zbrodni yj i gdzie ewentualnie mieszkaj. Dalsze czynnoci ledcze bd uzalenione od treci odpowiedzi.

10. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie (materia opracowany przez naczelnika Bogusawa Czerwiskiego)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK w Warszawie S 19/05/Zn ledztwo w sprawie zabjstwa prezydenta miasta st. Warszawy, Stefana Starzyskiego, Starzyskiego, dokonanego w dotychczas nieustalonym miejscu i czasie w okresie od grudnia 1939 r. do maja 1945 r., zostao podjte z zawieszenia przez Oddziaow Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie w dniu 20 lipca 2005 r. Jest ono kontynuacj prowadzonego w latach 19691972 przez by Gwn Komisj Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce ledztwa w tej sprawie. W oparciu o zgromadzony dotychczas w niniejszym postpowaniu karnym materia dowodowy ustalono, e prezydent miasta stoecznego Warszawy, Stefan Starzyski, zosta aresztowany w gmachu Ratusza w Warszawie przez funkcjonariuszy gestapo w dniu 27 padziernika 1939 r. i umieszczony w siedzibie gestapo przy alei Szucha. Nastpnie przewieziono go do wizienia przy ulicy Daniowiczowskiej w Warszawie, a w pniejszym czasie do wizienia na Pawiaku. W wizieniu na Pawiaku prezydent Stefan Starzyski przebywa do dnia 22 lub 23 grudnia 1939 r., kiedy to wywieziono go w nieznanym kierunku. W toku niniejszego ledztwa ujawniono rne, sprzeczne ze sob informacje na temat dalszych losw Stefana Starzyskiego i okolicznoci jego mierci, ktre byy punktem wyjcia do sformuowania szeregu (sprzecznych ze sob) hipotez, w tym m.in. takich, i zosta rozstrzelany w parku w Natolinie zim 1939/1940 r.; by wiziony w Dachau i tam zosta roz-

87

strzelany 17 sierpnia lub padziernika 1943 r.; by winiem obozu koncentracyjnego Dora, skd w drugiej poowie 1944 r. przewieziono go do pracy w fabryce w miejscowoci Wittenberge nad ab (podobz KZ Neuengamme), tam zosta w kocu marca lub w pocztkach kwietnia 1945 r. rozstrzelany w grupie kilkunastu winiw po wyprowadzeniu ich na cementowe nadbrzee aby; zosta zamczony w obozie w Baalberge, pow. Bernburg, wiosn 1944 r.; by wiziony na przeomie 1942/1943 r. w Berlinie, w Spandau, gdzie mg zosta zamordowany lub skd przewieziono go do innego wizienia; przebywa w wizieniu Moabit w Berlinie i tam zosta zamordowany pod koniec 1943 r.; by w 1944 r. winiem obozu we Flossenburgu i tam zosta zamordowany na kilka dni przed wyzwoleniem obozu przez wojska amerykaskie w kwietniu 1945 r. (mia jakoby numer wizienny midzy 17 021 a 17 201 i przebywa tam pod przybranym nazwiskiem i imieniem); by winiem obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen, Mauthausen lub Oranienburgu i w jednym z nich mg zosta zgadzony; przebywa w obozie koncentracyjnym w Sondershausen i podczas ucieczki z obozu prawdopodobnie w 1944 r. zosta zastrzelony wraz z jeszcze dwoma innymi n/n winiami. Katalog sformuowanych wersji nie jest zamknity, w miar dokonywania czynnoci procesowych ulega on poszerzeniu lub te niektre z tez s eliminowane jako niewiarygodne. Opisane powyej wersje, odnoszce si do dalszych losw Stefana S. po wywiezieniu go w grudniu 1939 r. z wizienia na Pawiaku w nieznanym kierunku, s w ledztwie S 19/05/Zn poddawane procesowej weryfikacji. Odbywa si ona przez dokonywanie przesucha wiadkw (gwnie zamieszkaych w Polsce, ale rwnie na terenie RFN) oraz przez poszukiwanie i gromadzenie materiaw archiwalnych, mogcych zawiera informacje wane dla przedmiotu ledztwa. W tym celu prowadzone byy i s w szeregu instytucjach kwerendy archiwalne (Midzynarodowa Suba Poszukiwawcza w Bad Arolsen, polskie archiwa pastwowe, BUiAD, Muzeum Wizienia Pawiak, Fundacja Miejsc Pamici Buchenwald i Mittelbau-Dora). Aktualnie oczekuje si na realizacj przez prokuratur w Monachium II wniosku tut. komisji o udzielenie w niniejszej sprawie pomocy prawnej. W najbliszych miesicach podejmowane bd dalsze czynnoci procesowe zmierzajce do weryfikacji poszczeglnych wersji o uwizieniu i mierci prezydenta Stefana Starzyskiego planowane s w tym zakresie przesuchania kolejnych osb oraz poszukiwania nowych rde dowodowych. S 1/06/Zn ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa polegajcej na zamordowaniu w dniach 8 i 9 sierpnia 1944 r. w ruinach Teatru Wielkiego w Warszawie okoo 350 osb nalecych do polskiej ludnoci cywilnej oraz usiowania zabjstwa Waldemara . i Jerzego S. ledztwo zostao wszczte w dniu 18 grudnia 2000 r. W jego przebiegu ustalono, e w pierwszych dniach Powstania Warszawskiego onierze niemieccy wypdzili ludno cywiln z budynkw mieszkalnych znajdujcych si w pobliu Teatru Wielkiego, tj. z rejonu ulic Trbackiej, Focha, Krakowskiego Przedmiecia, Wierzbowej, Senatorskiej, Fredry i Alberta, a nastpnie ludzi tych umiecili w ruinach opery, gdzie zostali podzieleni na dwie grupy. W jednej znajdoway si kobiety z maymi dziemi, w drugiej za mczyni oraz chopcy w wieku kilkunastu lat. Kobiety wraz z dziemi zostay wypdzone z Warszawy do obozu przejciowego w Pruszkowie. Natomiast zatrzymani w ruinach Teatru Wielkiego mczyni w liczbie okoo 350 osb zostali przez onierzy niemieckich w dniach 8 i 9 sierpnia 1944 r. zastrzeleni, a ich zwoki spalono. Dwm modym wwczas chopcom, Waldemarowi . i Jerzemu S., udao si uciec z miejsca egzekucji. Pomimo podjcia szeregu czynnoci procesowych zdoano ustali nazwiska jedynie 33 ofiar tej zbrodni. W przedmiotowej sprawie przesuchano wielu wiadkw tamtych wydarze oraz osoby wykonujce prawa zmarych pokrzywdzonych. Przesuchano rwnie w drodze midzynarodowych pomocy prawnych onierzy 6 armii 46 batalionu Sturmpioniere, Josefa M. i Johana S. Ustalono ponadto, e Centrala Krajowych Administracji Wymiaru Sprawiedliwoci z siedzib w Ludwigsburgu wraz z Krajowym Urzdem Kryminalnym Badenii-Wirtembergii prowadzi ledztwo w sprawie udziau nieustalonych czonkw jednostki Dirlewanger w morderstwach polskiej ludnoci cywilnej w trakcie tumienia Powstania Warszawskiego w 1944 r. W ramach prowadzonej wsppracy z Central w Ludwigsburgu otrzymano kopie z archiwalnych akt umorzonych postpowa karnych prowadzonych przeciwko

88

byym czonkom brygady szturmowej Dirlewanger, jak rwnie szereg innych materiaw mogcych przyczyni si do wyjanieniu okolicznoci zbrodni. W dniach 1924 padziernika 2009 r. miaa miejsce wizyta robocza delegacji niemieckiej z Centrali w Ludwigsburgu oraz Krajowego Urzdu Kryminalnego Badenii-Wirtembergii. Wykonanie dalszych czynnoci procesowych w ledztwie uzalenione jest od terminu realizacji przez stron niemieck wnioskw o udzielenie midzynarodowej pomocy prawnej dotyczcej w szczeglnoci odnalezienia w archiwach w Koblencji i Ludwigsburgu materiaw dotyczcych niemieckich dziaa zbrojnych na terenie Placu Teatralnego w Warszawie oraz w gmachu Teatru Wielkiego w Warszawie w dniach 8 i 9 sierpnia 1944 r. lub wskazania innych instytucji, w ktrych takie dokumenty mog by przechowywane. S 70/07/Zn ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych w obozie koncentracyjnym w Warszawie (Konzentrationslager Warschau). ledztwo niniejsze jest kontynuacj ledztwa wszcztego w 1974 r. przez Gwn Komisj Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, ktre zostao umorzone w dniu 30 maja 1996 r. przez Prokuratur Wojewdzk w Warszawie, a nastpnie podjte z umorzenia w dniu 15 stycznia 2002 r. przez Oddziaow Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie. Czynnoci prowadzone przez Oddziaow Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie zmierzaj obecnie do ustalenia penej listy funkcjonariuszy SS stanowicych zaog obozu koncentracyjnego w Warszawie. Z akt niniejszego postpowania wynika, i dotd ustalono dane 52 funkcjonariuszy SS stanowicych zaog obozu w Warszawie, w czasie gdy ten organizacyjnie by podporzdkowany obozowi koncentracyjnemu w Majdanku i stanowi jego fili. Obecnie natrafiono na informacje, z ktrych wynika, e istnieje moliwo ustalenia nieznanych dotd danych dalszych 205 funkcjonariuszy SS, ktrzy stanowili zaog KL Warschau w czasie gdy obz ten stanowi odrbn i niezalen jednostk organizacyjn. Czynnoci w powyszym zakresie s realizowane. W dalszym cigu s wykonywane czynnoci zmierzajce do zweryfikowania informacji na temat obszaru, jaki zajmowa obz koncentracyjny w Warszawie. W tym celu nawizano kontakt ze specjalist z zakresu badania zdj lotniczych, ktry jak wynika z przekazanych przez niego informacji w Narodowym Archiwum w College Park pod Waszyngtonem odnalaz nieznane dotd zdjcia Warszawy z lat 19411944 wykonane przez wojskowe lotnictwo niemieckie. Na podstawie tych fotografii mona ustali obszar, jaki obejmowa obz koncentracyjny w Warszawie, a take zweryfikowa informacje na temat istnienia filii tego obozu w rejonie Lasku na Kole oraz dworca kolejowego Warszawa Zachodnia. W toku niniejszego postpowania udao si ustali yjcego jeszcze na terenie USA b. winia KL Warschau, Herberta F. W najbliszym czasie do organw wymiaru sprawiedliwoci USA bdzie skierowany wniosek o przesuchanie wymienionej osoby, w drodze midzynarodowej pomocy prawnej, w charakterze wiadka na okolicznoci przetrzymywania ww. w obozie koncentracyjnym w Warszawie. S 44/01/Zk ledztwo przeciwko Zbigniewowi K. i Jzefowi K., byym funkcjonariuszom Gwnego Zarzdu Informacji WP podejrzanym o popenienie w okresie od 19 marca 1951 r. do 2 maja 1952 r. w Warszawie zbrodni komunistycznych stanowicych jednoczenie zbrodnie przeciwko ludzkoci wobec 4 oficerw Wojska Polskiego: pk. Jzefa J., pk. Szczepana ., pk. Augusta M., pk. Alberta Sz. w odpryskowej sprawie Spisku w Wojsku Polskim. Dziaania przestpcze funkcjonariuszy polegay na fizycznym i psychicznym zncaniu si nad wymienionymi oficerami Wojska Polskiego w czasie prowadzonych przeciwko nim ledztw przez wielokrotne, powtarzane po kilkaset razy, dugotrwae, trwajce nawet dwadziecia i wicej godzin na dob przesuchiwanie pokrzywdzonych, czsto w pozycji stojcej, drczenie ich w tym czasie brakiem snu i doprowadzanie w ten sposb do cakowitego wyczerpania zarwno psychicznego, jak i fizycznego ww. w celu zmuszenia ich do przyznania si do udziau w dywersyjno-szpiegowskiej organizacji dziaajcej w Wojsku Polskim, do uczestniczenia w dziaalnoci agenturalnej na rzecz pastw zachodnich oraz do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko nim ledztwa. Obecnie prowadzone s kocowe czyn-

89

noci zaznajomienia podejrzanych z materiaami niniejszego ledztwa. Po ich zakoczeniu do Wojskowego Sdu Garnizonowego w Warszawie skierowany zostanie akt oskarenia. S 51/01/Zk ledztwo dotyczce mierci Grzegorza Przemyka, przejte z Prokuratury Okrgowej w Warszawie, swoim zakresem przedmiotowym obejmuje przekroczenie uprawnie subowych przez funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych dziaajcych na szkod wymiaru sprawiedliwoci w latach 19831984 w zwizku z prowadzonym przez Prokuratur Wojewdzk w Warszawie ledztwem dotyczcym mierci Grzegorza Przemyka, utrudnianie przez funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych ledztwa Prokuratury Wojewdzkiej w Warszawie w sprawie mierci Grzegorza Przemyka w latach 19831984, kierowanie grb bezprawnych przez funkcjonariuszy resortu spraw wewntrznych w celu wywarcia wpywu na wyniki czynnoci procesowych, w tym wyjanienia podejrzanych i zeznania wiadkw. Dotychczas poczynione ustalenia wskazuj, i w toku i w zwizku z prowadzonym przez Prokuratur Wojewdzk w Warszawie w latach 19831984 ledztwem w sprawie o miertelne pobicie Grzegorza Przemyka, funkcjonariusze rnych szczebli dziaajcych w strukturach wczesnego Ministerstwa Spraw Wewntrznych, Stoecznego Urzdu Spraw Wewntrznych w Warszawie i Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Radomiu podejmowali dziaania przestpcze, polegajce na utrudnianiu postpowania karnego przez zncanie si nad podejrzanymi w celu uzyskania przyznania si do niepopenionego przestpstwa oraz uzyskania okrelonej treci wyjanie. Dziaania te zmierzay do spowodowania uniknicia odpowiedzialnoci karnej przez rzeczywistych sprawcw miertelnego pobicia Grzegorza Przemyka, tj. funkcjonariuszy MO, co zostao stwierdzone prawomocnym wyrokiem Sdu Okrgowego w Warszawie w sprawie przeciwko Arkadiuszowi D. Prowadzone postpowanie przygotowawcze ma na celu ustalenie penego krgu osb odpowiedzialnych za wydawanie polece w tym zakresie na wszystkich szczeblach kierownictwa resortu spraw wewntrznych, jak i bezporednich wykonawcw tych przestpczych dziaa. W stosunku do Cezarego F., wiadka pobicia Grzegorza Przemyka bezprawnie, z naruszeniem obowizujcych pragmatyk subowych, wdroono zakrojone na szerok skal dziaania operacyjne w pionie SB, sprowadzajce si do inwigilacji jego i najbliszej rodziny. Zastosowano rodki techniki operacyjnej oraz zadaniowano agentur w celu zdyskredytowania wiadka, podwaenia jego wiarygodnoci i zastraszenia, a wszystko w kierunku nakonienia do odwoania zoonych zezna i obcienia win za miertelne pobicie Grzegorza Przemyka pracownikw pogotowia ratunkowego. Analogiczne czynnoci operacyjne w pionie SB w Komendzie Stoecznej MO w Warszawie i Wojskowej Suby Wewntrznej wdroono wobec Michaa W., kierowcy karetki pogotowia, oraz Jacka S., sanitariusza, ktrzy przewozili Grzegorza Przemyka z Komisariatu MO przy ul. Jezuickiej do siedziby pogotowia ratunkowego. Obaj zostali tymczasowo aresztowani pod zarzutem dokonania rozboju na osobie Waldemara P., ktremu udzielili pomocy medycznej. W toku tego postpowania bezprawnie, gdy bez stosownego powierzenia przez prokuratur do wykonania czynnoci procesowych w sprawie miertelnego pobicia Grzegorza Przemyka, przy uyciu rnych form nacisku funkcjonariusze rnych jednostek resortu spraw wewntrznych doprowadzili do tego, e pracownicy pogotowia wzajemnie obciyli siebie win za ten czyn. Efektem stosowania zwaszcza psychicznych form nacisku na Michaa W. byo podjcie kilku prb samobjczych. Wymienieni pracownicy pogotowia podlegali rozpracowaniu operacyjnego nawet w okresie pobytu w areszcie ledczym, gdzie byli kontrolowani przez tzw. agentw celnych. Zebrany dotychczas w sprawie materia dowodowy dostarczy podstaw do przedstawienia zarzutw popenienia przestpstw, bdcych zbrodniami komunistycznymi, polegajcych na przekroczeniu uprawnie subowych, niedopenieniu obowizkw, utrudnianiu prawidowego toku postpowania przygotowawczego prowadzonego w sprawie wyjanienia okolicznoci mierci Grzegorza Przemyka, nakanianiu przy uyciu grb bezprawnych do przyznania si do niepopenionego przestpstwa i zoenia faszywych wyjanie stwierdzajcych, i czynu tego nie dokonali funkcjonariusze MO, oraz zncania si przez wielokrotne i wielogodzinne przesuchania. W zakresie zachowa na szkod Cezarego F. i jego rodziny przedstawiono zarzuty 10 funkcjonariuszom SB z Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Radomiu, MSW i Komendy Gwnej MO. Ponadto postano-

90

wieniami o przedstawianiu zarzutw objto 6 funkcjonariuszy MO z Komendy Stoecznej MO w Warszawie i Komendy Gwnej MO, ktrzy z naruszeniem prawa wykonywali czynnoci z udziaem Michaa W. i Jacka S., oraz 4 funkcjonariuszom funkcyjnym z kierownictwa Wydziau Dochodzeniowo-ledczego Komendy Stoecznej MO w Warszawie i Biura Dochodzeniowo-ledczego Komendy Gwnej MO. Ponadto zarzut przekroczenia uprawnie, niedopenienia obowizkw subowych i utrudniania prawidowego toku postpowania karnego, majcego na celu spowodowanie uniknicia przez funkcjonariuszy MO odpowiedzialnoci karnej na miertelne pobicie Grzegorza Przemyka ogoszono b. ministrowi spraw wewntrznych, Czesawowi K. ledztwo jest kontynuowane w kierunku ustalenia zakresu odpowiedzialnoci karnej pozostaych sprawcw ze szczebla kierowniczego resortu spraw wewntrznych oraz funkcjonariuszy SB z Komendy Stoecznej MO w Warszawie. S 53/03/Zk ledztwo to dotyczy bezprawnego pozbawienia wolnoci ks. biskupa Antoniego B. w okresie od 27 grudnia 1953 r. do 29 grudnia 1955 r. w Warszawie, bdcego nastpstwem przekroczenia wadzy przez urzdnikw pastwowych PRL. Zatrzymanie ks. biskupa Antoniego B., dyrektora Sekretariatu Prymasa Polski, nastpio w tym samym dniu i okolicznociach, co zatrzymanie prymasa Polski, kardynaa Stefana Wyszyskiego. W dniu 25 wrzenia 1953 r. w godzinach wieczornych do siedziby prymasa Polski przy ulicy Miodowej 17 w Warszawie przybyli funkcjonariusze organw bezpieczestwa. Ich celem byo zatrzymanie prymasa Polski Stefana Wyszyskiego, do czego doszo. W tych samych okolicznociach zatrzymany zosta ks. biskup Antoni B. Zosta on nastpnie przewieziony do wizienia przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie, gdzie przebywa do dnia 29 grudnia 1955 r. Pozbawienie wolnoci ks. biskupa Antoniego B. i podejmowanie z jego udziaem czynnoci miao na celu uzyskanie takich informacji, ktre pozwoliyby rozpocz ledztwo przeciwko prymasowi Polski Stefanowi Wyszyskiemu i wykaza, e Koci i jego hierarchowie dziaali na szkod Polski, w tym podejmowali dziaania szpiegowskie. Stanowcza, niezomna postawa ks. biskupa Antoniego B. w ledztwie uniemoliwia organom bezpieczestwa i wadzom PRL realizacj tego przedsiwzicia. W ledztwie S 53/03/Zk zarzut popenienia przestpstwa, stanowicego zbrodni komunistyczn, niedopenienia obowizkw subowych lub bezprawnego pozbawienia wolnoci ks. biskupa Antoniego B. przedstawiono 2 byym prokuratorom Naczelnej Prokuratury Wojskowej, Bogdanowi B. i Marianowi N., oraz byemu sdziemu WSR w Warszawie, Stanisawowi G. S 38/04/Zk ledztwo w sprawie okrelanej symbolicznym mianem Zbrodni Katyskiej, tj. w sprawie stanowicych zbrodni wojenn i zbrodni przeciwko ludzkoci, zabjstw nie mniej ni 21 768 obywateli polskich, dokonanych w okresie od dnia 5 marca do bliej nieustalonego dnia i miesica 1940 r. na terytorium ZSRR przez funkcjonariuszy tego pastwa, dziaajcych w wykonaniu podjtej w Moskwie w dniu 5 marca 1940 r. uchway Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwizkowej Komunistycznej Partii (bolszewikw), tj. o czyn z art. 118 1 kk w zb. z art. 123 1 pkt 3 i 4 kk i inne, jest prowadzone przez Oddziaow Komisj cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie od 30 listopada 2004 r. Aktualnie postpowanie prowadzi zesp ledczy, skadajcy si z 3 prokuratorw Oddziaowej Komisji w Warszawie. Pomocy zespoowi ledczemu udzielaj wyznaczeni w kadej z pozostaych 10 oddziaowych komisji w Polsce prokuratorzy, ktrzy prowadz przesuchania wiadkw zamieszkaych na terenie nalecym do waciwoci danej komisji. Czynnoci dowodowe w ledztwie koncentruj si na przesuchiwaniu wiadkw oraz poszukiwaniu materiaw archiwalnych odnoszcych si do Zbrodni Katyskiej. Do chwili obecnej przeprowadzono przesuchanie cznie 2560 wiadkw. Wikszo z nich stanowi czonkowie rodzin zamordowanych. W pierwszej kolejnoci przesuchiwani s wiadkowie najstarsi wiekiem, w tym najstarsi yjcy krewni ofiar Zbrodni Katyskiej. Na wniosek wiadkw, ktrzy s w podeszym wieku i maj trudnoci z poruszaniem si, dokonuje si czynnoci procesowych w miejscu ich zamieszkania. Najwicej do przesuchania pozostaje jeszcze osb zamieszkaych w Warszawie, na Grnym lsku, w dzkiem oraz w Maopolsce. Przed rozpoczciem przesuchania wiad-

91

kowie, ktrym w prowadzonym ledztwie przysuguje status wiadkw-pokrzywdzonych, s pouczani o przysugujcych pokrzywdzonemu uprawnieniach i cicych na nim obowizkach. Przesuchania pozwalaj na ustalenie stopnia pokrewiestwa wiadka z ofiar Zbrodni Katyskiej, ustalenie danych tych czonkw rodziny, ktrzy mog posiada najwikszy zakres wiedzy na temat zamordowanego i przechowywa istotne dla niniejszej sprawy dokumenty, jak rwnie na zebranie jak najpeniejszych informacji o zamordowanych osobach. W toku przesuchania zabezpieczane s, w formie uwierzytelnionych kopii, posiadane przez wiadkw archiwalne materiay wice si ze spraw, w tym m.in. karty pocztowe, listy, rnorodne dokumenty i fotografie zamordowanych. Czynnoci przesuchania wiadkw realizowane s nie tylko na terenie Polski, ale rwnie poza jej granicami. W tym celu prokuratorzy zespou ledczego zwracaj si z wnioskiem o dokonanie czynnoci przesuchania do najbliszego dla miejsca pobytu wiadka polskiego przedstawicielstwa dyplomatycznego lub urzdu konsularnego. W sytuacji gdy wiadek nie posiada polskiego obywatelstwa, Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie zwraca si do waciwej prokuratury zagranicznej z wnioskiem o wykonanie w ramach midzynarodowej pomocy prawnej czynnoci przesuchania tej osoby. W taki wanie sposb uzyskano zeznania obywatela Austrii, Borysa L. (jako oficer armii niemieckiej zosta wysany przez gen. Lothara R. w 1943 r. po odkryciu mogi do Katynia). Relacja wymienionego wiadka jest o tyle istotna, i naocznie widzia masowe groby z ciaami polskich oficerw oraz prowadzi rozmowy z miejscow ludnoci rosyjsk. Borys L. zezna, e w oparciu o uzyskane na miejscu informacje ustali, i mordu na Polakach w Katyniu dokonano na wiosn 1940 r. i e jego sprawcami byli funkcjonariusze NKWD ze Smoleska. W toku ledztwa w sprawie Zbrodni Katyskiej poszukiwane s w kraju i poza jego granicami dokumenty i inne dowody mogce mie istotne znaczenie dla przedmiotu postpowania. W tym celu prowadzone s liczne kwerendy majce doprowadzi do odnalezienia archiwalnych dokumentw, fotografii i dokumentalnych materiaw filmowych dotyczcych Zbrodni Katyskiej. Z uwagi na istotne znaczenie dla niniejszego ledztwa materiau dowodowego, zgromadzonego w ledztwie o sygn.159 Naczelnej Prokuratury Wojskowej Federacji Rosyjskiej w sprawie Zbrodni Katyskiej, Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie w dniu 30 wrzenia 2009 r. ponownie wystpia (pierwszy wniosek skierowany zosta 8 marca 2005 r.) do Prokuratury Generalnej Federacji Rosyjskiej z wnioskiem o udzielenie pomocy prawnej w prowadzonym postpowaniu karnym przez udostpnienie caoci akt ledztwa Naczelnej Prokuratury Wojskowej Federacji Rosyjskiej o sygn.159 oraz postanowienia o umorzeniu tego ledztwa. Aktualnie oczekuje si na odpowied strony rosyjskiej. Realizujc cele ledztwa w zakresie wszechstronnego wyjanienia okolicznoci sprawy, w dniu 26 maja 2009 r. skierowano, za porednictwem Ministerstwa Sprawiedliwoci RP, wniosek o udzielenie pomocy prawnej w niniejszej sprawie do prokuratury Stanw Zjednoczonych Ameryki. We wniosku zwrcono si o sporzdzenie uwierzytelnionych kserokopii wszystkich dokumentw, reprodukcji fotografii, map, planw, szkicw oraz o przekopiowanie i zabezpieczenie na dowolnym noniku cyfrowym lub analogowym nagra dwikowych zgromadzonych w toku prac przez Specjaln Komisj ledcz Kongresu USA, powoan w 1951 r. do zbadania okolicznoci Zbrodni Katyskiej (od nazwiska jej przewodniczcego Raya J. Maddena zwan Komisj Maddena). Strona amerykaska uzalenia wykonanie tego wniosku od poniesienia przez Oddziaow Komisj w Warszawie kosztw sporzdzenia i uwierzytelnienia kopii (koszt szacowany na ok. 15 000 USD), zwrcono si wic do wadz IPN o wyraenie zgody na tego rodzaju propozycj i o zabezpieczenie stosownych rodkw. Po uzyskaniu akceptacji centrali IPN i pozyskaniu funduszy zwrcono si do Prokuratury Krajowej o poinformowanie strony amerykaskiej o akceptacji przez IPN propozycji opacenia kosztw realizacji wniosku o pomoc prawn; aktualnie oczekuje si nadesania materiaw z realizacji wniosku. Po wpyniciu wnioskowanej dokumentacji planowane jest przeoenie jej na jzyk polski. Do materiaw ledztwa S 38/04/Zk wpyny z BUiAD, pozyskane do zasobu IPN z Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego oraz Studium Polski Podziemnej w Londynie, wtrniki dokumentacji dot. Zbrodni Katyskiej liczce 366 teczek aktowych zostay wyselekcjonowane w 2007 r. w Londynie podczas kwerendy dokumentacji odnoszcej si

92

do przedmiotu ledztwa przez archiwistw IPN. Uzyskano nadto przekazany przez Sub Bezpieczestwa Ukrainy do zasobu BUiAD (w wersji elektronicznej) zbir dokumentw dotyczcych tzw. ukraiskiej listy katyskiej. Podczas ogldzin ww. dokumentacji stwierdzono, e zawiera m.in. 3 wykazy akt kontrolno-nadzorczych spraw ok. 900 osb, ktrych dane figuruj na tzw. ukraiskiej licie katyskiej. Wykazy te sporzdzone zostay w zwizku z poleceniem zniszczenia (spalenia) akt. Zachowane wykazy przedstawiaj istotne znaczenie, albowiem zawieraj nie tylko dane personalne osb represjonowanych, ale rwnie informacje o organach NKWD dokonujcych ich aresztowa, dat wszczcia ledztwa, kwalifikacj prawn i krtki opis przestpczego zachowania danej osoby, dane o skierowaniu akt ledczych do NKWD ZSRR. W celu zgromadzenia w ledztwie S 38/04/Zk jak najpeniejszego materiau dowodowego prowadzone s rwnie w polskich archiwach i instytucjach kwerendy majce doprowadzi do odnalezienia archiwalnych dokumentw i fotografii dotyczcych Zbrodni Katyskiej. Prowadzona jest kwerenda materiaw przydatnych dla ledztwa w Archiwum Akt Nowych w Warszawie prokuratorzy zespou ledczego po wyselekcjonowaniu kilkunastu zespow, w ktrych mog znajdowa si istotne dokumenty, zapoznaj si stopniowo z ich treci. W wyniku dotychczasowych ogldzin dokumentacji archiwalnej w Archiwum Akt Nowych w Warszawie ujawniono m.in. kilkanacie depesz i meldunkw Komendy Gwnej AK do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie dotyczcych odkrycia w 1943 r. mogi katyskich, wyjazdu do Smoleska delegacji polskiego spoeczestwa i PCK, poczynionych na miejscu ustale i obserwacji, spoecznych nastrojw po ujawnieniu zbrodni, dziaa propagandowych prowadzonych przez Niemcw. Czynnoci ogldzin archiwaliw w Archiwum Akt Nowych bd kontynuowane. Po zakoczeniu tej kwerendy, planowane jest rozpoczcie podobnych dziaa w Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie. Po uzyskaniu z Filmoteki Narodowej potwierdzenia, e w jej zbiorach archiwalnych znajduj si poszukiwane przez prokuratorw filmy dokumentalne dotyczce Zbrodni Katyskiej, dokonano w Archiwum Filmowym przejrzenia list montaowych materiaw filmowych oraz zapoznano si z zawartoci katalogu kartkowego. W wyniku tych dziaa wyselekcjonowano, jako majce istotne znaczenie dla ledztwa, 4 filmy archiwalne pochodzce z 1943 r. i 1944 r. oraz szereg filmw dokumentalnych pochodzcych gwnie z przeomu lat osiemdziesitych i dziewidziesiatych (np. obejmujcych wywiady przeprowadzone z ocalaymi jecami obozu kozielskiego, ostaszkowskiego i starobielskiego, a take dokumentujcych prace ekshumacyjne prowadzone w 1991 r. w Charkowie i Miednoje). Aktualnie uzyskano na potrzeby ledztwa przegrane na nonik cyfrowy archiwalne materiay filmowe z lat czterdziestych. W najbliszych tygodniach planowane jest odtworzenie w Archiwum Filmowym filmw dokumentalnych z lat pniejszych, co umoliwi czonkom zespou ledczego weryfikacj przydatnoci dla ledztwa danego materiau filmowego. W wyniku kwerendy zbiorw nagra dwikowych przechowywanych w Narodowym Archiwum Cyfrowym pozyskano kopie materiaw dwikowych dokumentujcych m.in. przebieg prowadzonych w 1943 r. w Katyniu prac ekshumacyjnych. Po uzyskaniu informacji, i w OBUiAD w Lublinie przechowywana jest, przekazana przez Zakad Medycyny Sdowej Akademii Medycznej w Lublinie, dokumentacja dot. prac ekshumacyjnych prowadzonych w Charkowie, Miednoje, Katyniu i Starobielsku, zwrcono si o jej udostpnienie. Po uzyskaniu czci wnioskowanej dokumentacji (19 j.a.) dokonano jej ogldzin, stwierdzajc, i zawiera ona m.in. obszern dokumentacj fotograficzn z prac prowadzonych przez ekip specjalistw ROPWiM w Lesie Katyskim we wrzeniu 1994 r. (zadaniem ekipy specjalistw byo odnalezienie w Lesie Katyskim dou mierci nr 8 oraz cmentarza PCK zorganizowanego przez Niemcw w 1943 r. i sprawdzenie, czy znajduj si tam zwoki rozstrzelanych przez NKWD polskich oficerw). Kilkanacie kolejnych jednostek dokumentacji OBUiAD w Lublinie wpyno aktualnie do tut. komisji z Prokuratury Okrgowej Warszawa Praga, w najbliszym czasie przeprowadzone zostan ich ogldziny. Podczas prowadzonej w zasobie Biura Informacji i Poszukiwa Zarzdu Gwnego PCK w Warszawie kwerendy przechowywanej tam dokumentacji, odnoszcej si do przedmiotu ledztwa, ujawniono: List alfabetyczn zwok odkopanych w Katyniu (dokument ten stanowi kopi alfabetycznie uoonej listy zawierajcej dane personalne osb, ktrych zwoki zostay ujawnione podczas prac ekshumacyjnych przeprowa-

93

dzonych Katyniu w 1943 r.; uzyskany zosta przez PCK z Midzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzya w Szwajcarii) oraz dokument o tytule Wykaz ofiar z Katynia ekshumowanych tame wiosn 1943 r. zawierajcy 4143 pozycje z danymi personalnymi osb oraz widniejcymi przy czci nazwisk adnotacjami w jzyku niemieckim uzyskano ju kserokopie ww. dokumentw. W padzierniku 2009 r. do Oddziaowej Komisji w Warszawie wpyny z Prokuratury Okrgowej Warszawa Praga, wyczone ze ledztwa V Ds. 124/09 w sprawie niedopenienia obowizkw w zwizku z postpowaniem z dowodami rzeczowymi przez funkcjonariuszy publicznych w okresie od 1991 r. do 2009 r. w Legionowie i zniewaenia zwok ludzkich, materiay. Wraz z nimi przekazano do dyspozycji tut. komisji, przechowywan w ZMS WUM w Warszawie skrzyni z zawartoci 12 czaszek oraz 2 lunych fragmentw koci, wydobytych (z wykopu nr XXII) podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych w 1991 r. w Charkowie przez organy prokuratury rosyjskiej i polskiej. W zwizku z przekazaniem szcztkw w toku ledztwa S 38/04/Zk podejmowane bd dziaania zmierzajce do ich identyfikacji i wydania do pochwku yjcym sukcesorom prawnym zamordowanych w Charkowie jecw obozu starobielskiego. S 17/06/Zk ledztwo dotyczy funkcjonowania w okresie od 28 listopada 1956 r. do 31 grudnia 1989 r. w strukturach Ministerstwa Spraw Wewntrznych w Warszawie zwizku, w skad ktrego wchodzili funkcjonariusze b. Suby Bezpieczestwa, kierowanego przez osoby zajmujce najwysze stanowiska pastwowe, ktry mia na celu dokonywanie przestpstw, a w szczeglnoci zbrodni zabjstw dziaaczy opozycji politycznej i duchowiestwa. Materiaem uzasadniajcym wszczcie tego postpowania byy w szczeglnoci ustalenia tzw. Komisji posa Rokity. Obecnie obejmuje ono 45 wtkw, ktre dotycz m.in. spraw kierowania zabjstwem ksidza Jerzego Popieuszki przez osoby, ktre zajmoway wysze stanowiska w hierarchii partyjno-pastwowej od generaw Wadysawa C., wiceministra spraw wewntrznych, i Zenona P., dyrektora Departamentu IV Ministerstwa Spraw Wewntrznych, zabjstw ksiy Stefana N. i Stanisawa S., mierci ksidza Sylwestra Z., naraenia na bezporednie niebezpieczestwo cikiego uszczerbku na zdrowiu albo utraty ycia Anny W., represji wobec pielgrzymw na Jasn Gr, kierowania stworzeniem faszywych dowodw przeciwko ks. Jerzemu Popieuszce przez wamanie w grudniu 1983 r., przez Grzegorza P. i podlegych mu funkcjonariuszy SB MSW do mieszkania ksidza w Warszawie, przy ul. Chodnej 15, lok. 1321 i pozostawienie w nim amunicji, materiaw wybuchowych, ulotek i wydawnictw o treci lcej i poniajcej naczelne organy PRL oraz nawoujcych do wystpie antypastwowych. Zebrany podczas ledztw prowadzonych w latach osiemdziesitych materia dowodowy wzbogacany jest o nowe dokumenty pochodzce gwnie z zasobu archiwalnego Instytutu Pamici Narodowej oraz innych archiww, m.in. Sejmu, Agencji Bezpieczestwa Wewntrznego, Kurii Diecezjalnych, Orodka KARTA oraz Gwnego Archiwum Policji. W ledztwie zarzdzane s liczne kwerendy archiwalne, ogldzinom poddawanych s setki jednostek materiaw archiwalnych, przesuchiwani s rwnie liczeni w setki wiadkowie. Podjte czynnoci zmierzaj do szczegowego odtworzenia przebiegu zdarze, uzupenienia dotychczasowych ustale i wykrycia sprawcw przestpstw. W 2009 r. w toku prowadzonego postpowania przedstawiono zarzuty 7 osobom. W wtku dotyczcym ksidza Jerzego Popieuszki zostay przedstawione zarzuty 3 funkcjonariuszom SB w Warszawie, ktrzy realizowali dziaania wobec ksidza Jerzego Popieuszki majce na celu jego eliminacj jako duszpasterza rodowisk zwizanych z opozycj w Polsce. Polegay one m.in. na prowadzeniu postpowania karnego przeciwko niemu o czyny faktycznie niewypeniajce znamion przestpstwa, a take podejmowaniu w toku ledztwa czynnoci wobec ksidza Popieuszki sprzecznych z obowizujcymi wwczas przepisami regulujcymi funkcjonowanie SB oraz niezgodnych z podstawowymi reguami postpowania karnego. Przedmiotowe dziaania tych funkcjonariuszy stanowi zbrodni komunistyczn w formie stosowania represji oraz w formie naruszania podstawowych praw czowieka, jakimi s prawo do uczciwego procesu, a w szczeglnoci prawo do obrony w postpowaniu karnym oraz prawo do wolnoci sowa i wyznania. Dwm funkcjonariuszom SB z Departamentu III MSW oraz Wydziau III- A KW MO w Radomiu przedstawiono zarzuty, e dziaajc w celu co najmniej ograniczenia moliwoci poruszania si przez Ann W. i uniemo-

94

liwienia jej odbywania spotka z zaogami zakadw pracy, usiowali poda rodek farmakologiczny o nazwie Furosemidum, usiujc tym samym narazi j na bezporednie niebezpieczestwo cikiego uszczerbku na zdrowiu albo utraty ycia, albowiem jednorazowe podanie 160200 mg Furosemidum mogo spowodowa objawy zatrucia wywoane odwodnieniem i zaburzeniami elektrolitowymi przejawiajce si spadkiem cinienia krwi prowadzcym do zapaci oraz zaburzenia rytmu serca i osabienia mini, za wikszej dawki nawet mier. Oprcz tego postanowienia o przedstawieniu zarzutw w wtku dotyczcym represji wobec pielgrzymw na Jasn Gr zostay ogoszone 2 funkcjonariuszom SB z KW MO w Radomiu, ktrzy przekraczajc swe uprawnienia wzili udzia w dziaaniach dezintegracyjnych wobec uczestnikw 267. Warszawskiej Pieszej Pielgrzymki do Czstochowy, majcych na celu skompromitowanie ptnikw w oczach opinii publicznej i dokuczenie im. Przedmiotowe dziaania w szczeglnoci polegay na rozrzucaniu na trasie przemarszu pielgrzymki i w miejscach noclegu butelek po alkoholu, podpasek zabrudzonych krwi zwierzc, prezerwatyw, odpadkw ywnoci, niedopakw papierosw oraz na rozrzucaniu nasion dzikiej ry wywoujcych przykre swdzenie, co miao wywoa przekonanie wrd osb postronnych o niereligijnym charakterze pielgrzymki i spowodowa niech do ptnikw u administratorw parafii, przez ktre pielgrzymka przechodzia i u osb udzielajcych pielgrzymom pomocy. ledztwo S 17/ 06/Zk ma charakter rozwojowy i w zwizku z tym mona realnie prognozowa, e w jego dalszym toku bd przedstawione zarzuty kolejnym funkcjonariuszom komunistycznym. S 92/06/Zk ledztwo przeciwko Stefanowi M., podejrzanemu o niedopenianie obowizkw w zakresie kontroli zasadnoci i terminowoci czynnoci procesowych podejmowanych w przedmiocie przeduania okresu stosowania tymczasowego aresztowania m.in. wobec Jzefa S., skutkujcych bezprawnym pozbawianiem wolnoci pokrzywdzonego. W toku niniejszego ledztwa ujawniono, i zobowizany do zgodnego z wczenie obowizujcymi przepisami stosowania i przeduania okresu tymczasowego aresztowania asesor Stefan M. nie dopenia obowizkw w zakresie kontroli zasadnoci i terminowoci podejmowanych czynnoci procesowych, naruszajc tym zasady ograniczania wolnoci osobistej obywateli okrelone w wczenie obowizujcych przepisach. W ten sposb uczestniczy on w przeladowaniu pokrzywdzonych z powodu odmiennej orientacji politycznej i ich wczeniejszej dziaalnoci w strukturach Polskiego Pastwa Podziemnego. Forma sprawstwa zarzuconych mu czynw zaniechanie, lega u podstaw stworzonego wwczas totalitarnego systemu represji i wszechwadzy MBP. Oznaczao ono w rzeczywistoci nie tylko zwyke przestpstwo urzdnicze, ale praktycznie powszechne godzenie si na race naruszanie podstawowych praw i wolnoci obywatelskich. Naruszaa zatem przyjty porzdek konstytucyjny i jako taka winna zosta szczeglnie wyranie napitnowana. Nadto wobec okolicznoci, i podejrzany wiadomie bra udzia w przeladowaniu pokrzywdzonych ze wzgldw politycznych i dziaa w strukturach systemu pastwa totalitarnego, posugujcego si na wielk skal terrorem dla realizacji celw politycznych i spoecznych, jego zachowania wyczerpuj znamiona nie tylko zbrodni komunistycznej, ale take znamiona zbrodni przeciwko ludzkoci, okrelone w aktach prawa karnego midzynarodowego. Zbrodnie te nie ulegaj przedawnieniu. Czynnoci podejmowane dotychczas w przedmiotowej sprawie ujawniy, i podejrzany dopuci si tego typu czynw take w odniesieniu co najmniej do 19 innych osb, onierzy podziemia niepodlegociowego i Polskich Si Zbrojnych na Zachodzie, obywateli podejrzewanych o szpiegostwo na rzecz Rzdu RP na Uchodstwie w Londynie czy nawet funkcjonariuszy MBP podejrzewanych o nielojalno w stosunku do wadzy ludowej. Aktualnie przed Wojskowym Sdem Garnizonowym w Warszawie kontynuowane s czynnoci zmierzajce do zabezpieczenia stawiennictwa podejrzanego przed polskimi organami cigania i wymiaru sprawiedliwoci i podjcia prby pocignicia go do odpowiedzialnoci karnej. Skierowano wniosek o zastosowanie wobec podejrzanego Stefana M. rodka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. W dalszej czci prokurator planuje wystpi z wnioskiem o wydanie Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA).

95

 Wykaz postpowa zakoczonych 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 58/04/Zk w dniu 30 czerwca 2009 r. do Sdu Rejonowego dla Warszawy Woli Wydzia IV Karny w Warszawie skierowano akt oskarenia przeciwko Eugeniuszowi Feliksowi W. o to, e w styczniu 1965 r. w Warszawie, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, penic funkcj wiceprokuratora b. Prokuratury Wojewdzkiej dla miasta stoecznego Warszawy w Warszawie, przekroczy swoje uprawnienia i nie dopeni obowizkw w ten sposb, e wykonujc obowizki oskaryciela publicznego przed b. Sdem Wojewdzkim dla miasta stoecznego Warszawy Wydzia IV Karny w Warszawie w postpowaniu karnym w sprawie przeciwko oskaronemu Stanisawowi W. i innym o sygn. IV K dor 155/64 pomimo braku podstaw faktycznych i prawnych do prowadzenia postpowania w trybie doranym ze wzgldu na okolicznoci tej sprawy, okrelone art. 1 ust. 3 dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o postpowaniu doranym (tj. Dz. U. z 1949 r. Nr 33, poz. 244, z pn. zm.), bezzasadnie powoujc si na przepisy tego dekretu, prezentowa w trakcie gosw stron argumentacj, w konsekwencji czego zoy wnioski o wymierzenie oskaronym, Stanisawowi W., Kazimierzowi W. i Mieczysawowi F., najwyszego wymiaru kary w postaci orzeczenia w stosunku do nich kary mierci mimo braku przesanek do przypisania Stanisawowi W. i Kazimierzowi W. popenienia zarzuconych im w akcie oskarenia czynw wypeniajcych znamiona przestpstw z art. 2 1 ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialnoci karnej za przestpstwa przeciw wasnoci spoecznej (Dz. U. Nr 36, poz. 228) w zw. z art. 1 1 lit. b ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmoeniu ochrony mienia spoecznego (Dz. U. Nr 4, poz. 11), a w stosunku do oskaronego Mieczysawa F. czynu wypeniajcego znamiona przestpstwa, okrelonego w art. 27 kk i art. 2 1 ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialnoci karnej za przestpstwa przeciw wasnoci spoecznej (Dz. U. Nr 36, poz. 228) w zw. z art. 1 1 lit. b ustawy z dnia 21 stycznia 1958 r. o wzmoeniu ochrony mienia spoecznego (Dz. U. Nr 4, poz. 11), w warunkach szczeglnego obostrzenia wymiaru kary, wynikajcego z art. 2 ust. 1 lit. a dekretu z dnia 16 listopada 1945 r. o postpowaniu doranym, ktry stanowi podstaw dla zoenia wnioskw o wymierzenie im kary mierci, chocia sankcja zarzucanych im czynw nie przewidywaa takiego zagroenia, co stanowio przejaw raco nieadekwatnej represji w ramach dyrektyw sdowego wymiaru kary dla osignicia celw propagandowych i politycznych, w sytuacji gdy zawio i okolicznoci sprawy nie tworzyy przesanek do rozpoznania sprawy w tym trybie, przy czym w odniesieniu do Stanisawa W. wniosek co do kary zosta uwzgldniony, a orzeczon prawomocnie w pierwszej instancji kar mierci wykonano, dziaajc tym na szkod interesu prywatnego Stanisawa W., Kazimierza W. i Mieczysawa F. oraz interesu wymiaru sprawiedliwoci, tj. o przestpstwo z art. 231 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego. S 27/05/Zk w dniu 30 wrzenia 2009 r. do Sdu Rejonowego dla Warszawy Mokotowa zosta skierowany przeciwko Jerzemu K. akt oskarenia o to, e: 1) w czasie ledztwa prowadzonego w okresie od dnia 20 lipca 1948 r. do dnia 4 padziernika 1948 r. w Warszawie przeciwko Wadysawowi J., penic sub na stanowisku starszego oficera ledczego Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego, a wic bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dziaajc w strukturach pastwa totalitarnego posugujcego si dla realizacji celw politycznych i spoecznych na wielk skal terrorem, wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami publicznymi dopuci si zbrodni komunistycznej, bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, stanowicej naruszenie podstawowych praw czowieka, a mianowicie prawa do ycia i prawa do wolnoci oraz stanowicej represj wobec Wadysawa J. w ten sposb, e wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy pomidzy oficerem ledczym a przesuchiwanym Wadysawem J., znca si nad nim fizycznie i moralnie w ten sposb, e podczas wielokrotnych i wielogodzinnych przesucha bi ww. pokrzywdzonego gum i elazem owinitym w rcznik, przypala mu wosy zapakami, skuwa na noc kajdankami, zamyka w karcerze,

96

ublia oraz grozi i w ten sposb doprowadzi pokrzywdzonego do zaamania fizycznego i psychicznego oraz zmusi do przyznania si do dziaalnoci szpiegowskiej na szkod pastwa polskiego, jak rwnie do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzcego ledztwo oraz do obciania innych osb, czym dziaa na szkod ww. pokrzywdzonego, przy czym czyn ten w wczesnym stanie prawnym wyczerpywa znamiona art. 246 kk z 1932 r., tj. o przestpstwo z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2) w czasie ledztwa prowadzonego w okresie od poowy sierpnia 1948 r. do dnia 7 grudnia 1948 r. w Warszawie przeciwko Wacawowi S., penicemu sub na stanowisku starszego oficera ledczego Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego, a wic bdcemu funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, ktry dziaajc w strukturach pastwa totalitarnego posugujcego si dla realizacji celw politycznych i spoecznych na wielk skal terrorem, wsplnie i w porozumieniu z innymi funkcjonariuszami publicznymi dopuci si zbrodni komunistycznej, bdcej jednoczenie zbrodni przeciwko ludzkoci, stanowicej naruszenie podstawowych praw czowieka, a mianowicie prawa do ycia i prawa do wolnoci oraz stanowicej represj wobec Wacawa S. w ten sposb, e wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy pomidzy oficerem ledczym a przesuchiwanym Wacawem S. znca si nad nim fizycznie i moralnie w ten sposb, e podczas wielokrotnych i wielogodzinnych przesucha wymienionego pokrzywdzonego poleca mu wykonywanie przysiadw, przyciska gow do ciany, a nastpnie kopa po nerkach, bi rkami i twardym przedmiotem po caym ciele, poleci trzykrotnie zamkn go w karcerze oraz ublia wulgarnymi sowami, chcc w ten sposb zmusi pokrzywdzonego do przyznania si do dziaalnoci szpiegowskiej na szkod pastwa polskiego oraz do zoenia wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzcego ledztwo, czym dziaa na szkod ww. pokrzywdzonego, przy czym czyn ten w wczesnym stanie prawnym wyczerpywa znamiona art. 246 kk z 1932 r., tj. o przestpstwo z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Termin rozpoznania sprawy nie zosta jeszcze przez sd wyznaczony. S 69/06/Zk w dniu 30 czerwca 2009 r. do Wojskowego Sdu Garnizonowego w Warszawie skierowano akt oskarenia przeciwko Benedyktowi K. o to, e: 1) w nieustalonych bliej dniach przez okres trzech tygodni we wrzeniu 1948 r. w Warszawie, w czasie ledztwa prowadzonego przeciwko por. Mieczysawowi D. w Gwnym Zarzdzie Informacji WP, penic zawodow sub wojskow na stanowisku oficera ledczego GZI WP, wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy midzy oficerem ledczym a przesuchiwanym por. Mieczysawem D., znca si nad nim fizycznie w ten sposb, e wielokrotnie podczas przesucha uderza pokrzywdzonego rk w kark, wskutek czego powodowa u niego cigy silny bl gowy, a ponadto skaka mu po palcach ng w celu zmuszenia por. Mieczysawa D. do przyznania si do przynalenoci do organizacji Wolno i Niezawiso i do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko ww. pokrzywdzonemu ledztwa, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn i zbrodni przeciwko ludzkoci tj. o popenienie przestpstwa z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2) w nieustalonych bliej dniach przez okres od sierpnia do grudnia 1948 r. w Warszawie, w czasie ledztwa prowadzonego przeciwko kpr. Ryszardowi M. w Gwnym Zarzdzie Informacji WP, penic zawodow sub wojskow na stanowisku oficera ledczego GZI WP, wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy midzy oficerem ledczym a przesuchiwanym

97

kpr. Ryszar-dem M., znca si nad nim fizycznie i moralnie w ten sposb, e wielokrotnie podczas przesucha uderza go rk w szyj, bi pokrzywdzonego pak i pasem po caym ciele, piciami po brzuchu, wskutek czego kpr. Ryszard M. przewraca si na podog, przy czym podczas jednego z wielu przesucha zada pokrzywdzonemu gumow pak okoo stu uderze w plecy i poladki, jednokrotnie gdy kpr. Ryszard M. przewrci si wskutek zadawanych ciosw, kopn go w brzuch oraz zmusza wymienionego do siadania na nodze odwrconego siedziskiem do dou stoka, do robienia przysiadw, czogania si po pokoju przesucha oraz do skakania podczas przesucha, a ponadto piciokrotnie przesuchiwa pokrzywdzonego w systemie konwejeru bez przerwy przez cay dzie i ca noc, pozbawiajc go w ten sposb snu i jakiegokolwiek wypoczynku, a take grozi kpr. Ryszardowi M. pozbawieniem ycia w celu zmuszenia go do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko ww. pokrzywdzonemu ledztwa, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn oraz zbrodni przeciwko ludzkoci, tj. o popenienie przestpstwa z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 3) w nieustalonych bliej dniach, przez dwa miesice w czasie ledztwa prowadzonego przeciwko kpr. Zdzisawowi D. w Gwnym Zarzdzie Informacji WP od koca maja 1948 r. w Warszawie, penic zawodow sub wojskow na stanowisku oficera ledczego GZI WP, wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy pomidzy oficerem ledczym a przesuchiwanym kpr. Zdzisawem D., znca si nad nim fizycznie w ten sposb, e podczas przesucha pokrzywdzonego wielokrotnie bi go pici w lew cz klatki piersiowej, a ponadto zmusza kpr. Zdzisawa D. do skadania wyjanie w pozycji stojcej w celu skonienia go do przyznania si do udziau w organizacji Wolno i Niezawiso oraz do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko ww. pokrzywdzonemu ledztwa, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn oraz zbrodni przeciwko ludzkoci, tj. o popenienie przestpstwa z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 4) w nieustalonych bliej dniach w okresie od lipca 1948 r. co najmniej do 25 sierpnia 1948 r. w Warszawie, w czasie ledztwa prowadzonego przeciwko kpr. Wincentemu I. w Gwnym Zarzdzie Informacji WP, penic zawodow sub wojskow na stanowisku oficera ledczego GZI WP, wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy pomidzy oficerem ledczym a przesuchiwanym kpr. Wincentym I., znca si nad nim fizycznie w ten sposb, e podczas wielokrotnych przesucha trwajcych do 12 godzin dziennie wiele razy bi pokrzywdzonego piciami w klatk piersiow, wskutek czego kpr. Wincenty I. przewraca si na podog, a ponadto zmusza pokrzywdzonego do wielokrotnego wykonywania przysiadw w celu skonienia go do przyznania si do udziau w organizacji Wolno i Niezawiso oraz do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko ww. pokrzywdzonemu ledztwa, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn i zbrodni przeciwko ludzkoci, tj. o popenienie przestpstwa z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 5) w nieustalonych bliej dniach w okresie od 20 maja 1948 r. co najmniej do 16 wrzenia 1948 r. w Warszawie, w czasie ledztwa prowadzonego przeciwko ppor. Piotrowi Janowi B. w Gwnym Zarzdzie Informacji WP, penic zawodow sub wojskow na stanowisku oficera ledczego GZI WP, wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy pomidzy oficerem ledczym a przesuchiwanym ppor. Piotrem Janem B., znca si nad nim fizycznie w ten sposb, e podczas przesuchania w dniu 20 maja 1948 r., dziaajc wsplnie i w porozumieniu z 4 innymi funkcjonariuszami GZI WP, kilkukrotnie pici uderzy ppor. Piotra Jana B. w brzuch oraz w lew cz klatki piersiowej, po czym zmusi

98

pokrzywdzonego do woenia gowy w otwr oparcia krzesa i bi wymienionego gumow pak po caym ciele, a gdy ppor. Piotr Jan B. straci dwukrotnie wskutek bicia przytomno, oblewa go zimn wod, a nastpnie podczas kolejnych przesucha zmusza go do kadzenia si na stoku twarz zwrcon w kierunku podogi, po czym bi pokrzywdzonego pasem oficerskim po nerkach, a ponadto apa ppor. Piotra Jana B. za ubranie i uderza nim o cian w celu zmuszenia go skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko ww. pokrzywdzonemu ledztwa, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn oraz zbrodni przeciwko ludzkoci, tj. o popenienie przestpstwa z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Obecnie przed Wojskowym Sdem Garnizonowym w Warszawie kontynuowane jest postpowanie dowodowe. S 15/07/Zk w dniu 26 lutego 2009 r. do Wojskowego Sdu Okrgowego w Warszawie skierowano akt oskarenia przeciwko Wacawowi Jzefowi R. o to, e w styczniu 1967 r. w Warszawie, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi osobami, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego na stanowisku zastpcy komendanta Oddziau Uzbrojenia Rakietowego ds. Liniowych w stopniu podpukownika, wykonujc obowizki przewodniczcego zespou opiniujcego w stosunku do por. Kazimierza K., kierownika Gabinetu w Katedrze Uzbrojenia Rakietowego, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e wyda negatywn opini subow por. Kazimierzowi K., uznajc, e reprezentowany przez pokrzywdzonego wiatopogld idealistyczny nie predestynuje go do pracy wychowawczej ze suchaczami w akademiach wojskowych, co stanowio naruszenie konstytucyjnie zagwarantowanych praw obywatelskich rwnoci wobec prawa oraz wolnoci sumienia i wyznania, okrelonych w art. 81 ust. 1 i 82 konstytucji PRL z dnia 22 lipca 1952 r., a tym samym podlegajce karze ograniczenie obywatela w jego prawach w sferze ycia pastwowego ze wzgldu na przynaleno wyznaniow i przekonania religijne, w konsekwencji czego kierownictwo WAT wystpio z wnioskiem o odwoanie pokrzywdzonego z WAT, co wyczerpywao znamiona przestpstwa, stypizowanego w art. 2 dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. o ochronie wolnoci sumienia i wyznania, stanowic przejaw represji i dziaanie na szkod interesu prywatnego Kazimierza K., tj. o przestpstwo z art. 231 1 kk w zb. z art. 194 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; oraz przeciwko Waleremu Romanowi K. o to, e w maju 1967 r. w Warszawie, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi osobami, bdc funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, penic zawodow sub wojskow w Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosawa Dbrowskiego w Warszawie w stopniu podpukownika, wykonujc obowizki czonka odwoawczego zespou opiniujcego w stosunku do por. Kazimierza K., kierownika Gabinetu w Katedrze Uzbrojenia Rakietowego, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e uzna za suszn, pozostawiajc bez zmian, uprzednio wydan przez zesp opiniujcy negatywn opini subow por. Kazimierzowi K., stwierdzajc, e reprezentowany przez pokrzywdzonego wiatopogld idealistyczny nie predestynuje go do pracy wychowawczej ze suchaczami w akademiach wojskowych, co stanowio naruszenie konstytucyjnie zagwarantowanych praw obywatelskich rwnoci wobec prawa oraz wolnoci sumienia i wyznania, okrelonych w art. 81 ust. 1 i 82 konstytucji PRL z dnia 22 lipca 1952 r., a tym samym podlegajce karze ograniczenie obywatela w jego prawach w sferze ycia pastwowego ze wzgldu na przynaleno wyznaniow i przekonania religijne, w konsekwencji czego kierownictwo WAT wystpio z wnioskiem o odwoanie pokrzywdzonego z WAT, co wyczerpywao znamiona przestpstwa, stypizowanego w art. 2 dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. o ochronie wolnoci sumienia i wyznania, stanowic przejaw represji i dziaanie na szkod interesu prywatnego Kazimierza K., tj. o przestpstwo z art. 231 1 kk w zb. z art. 194 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy o ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Sprawa pozostaje na etapie postpowania sdowego.

99

 Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczena S 43/01/Zk przeciwko Kazimierzowi G., podejrzanemu o to, e: 1) w dniu 18 padziernika 1951 r. w Warszawie, penic funkcj zastpcy Naczelnego Prokuratora Wojskowego, przekroczy uprawnienia i nie dopeni cicych na nim obowizkw zwizanych z wykonywan funkcj w ten sposb, e w toku ledztwa prowadzonego w Gwnym Zarzdzie Informacji WP w Warszawie przeciwko pk. Stefanowi B. wyda z oczywistym naruszeniem dyspozycji art. 12 3 kodeksu wojskowego postpowania karnego postanowienie o przedueniu stosowania wobec wymienionego rodka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania do 16 listopada 1951 r., pomimo e w czasie rozpoznawania wniosku Gwnego Zarzdu Informacji WP o przeduenie tymczasowego aresztowania obowizany by z powodu upywu w dniu 17 padziernika 1951 r. terminu stosowania tego rodka do niezwocznego zarzdzenia zwolnienia pk. Stefana B. z aresztu, wskutek czego bezprawnie pozbawi go wolnoci w okresie od 17 padziernika do 16 listopada 1951 r., dziaajc w ten sposb na szkod ww. pokrzywdzonego, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn i zbrodni przeciwko ludzkoci, co w wczesnym stanie prawnym wyczerpywao znamiona przestpstw z art. 286 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny i art. 248 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny, tj. o przestpstwo z art. 231 1 kk w zb. z art. 189 2 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; 2) w nieustalonym bliej dniu we wrzeniu 1951 r. w Warszawie, penic funkcj zastpcy Naczelnego Prokuratora Wojskowego, przekroczy uprawnienia i nie dopeni cicych na nim obowizkw zwizanych z wykonywan funkcj w ten sposb, e w toku ledztwa prowadzonego w Gwnym Zarzdzie Informacji WP w Warszawie przeciwko kmdr. ppor. Wacawowi K. zaniecha zbadania zasadnoci zastosowania tymczasowego aresztowania wobec wymienionego i wyda z oczywistym naruszeniem art. 12 3 kodeksu wojskowego postpowania karnego postanowienie o przedueniu stosowania rodka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania kmdr. ppor. Wacawa K. do dnia 7 listopada 1951 r., mimo e podczas rozpoznawania wniosku Gwnego Zarzdu Informacji WP o przeduenie stosowania tymczasowego aresztowania obowizany by z powodu zastosowania tymczasowego aresztu wobec pokrzywdzonego po upywie 48 godzin od czasu jego zatrzymania w dniu 7 maja 1951 r. do jego niezwocznego zwolnienia, sankcjonujc w ten sposb bezprawne pozbawienie wolnoci kmdr. ppor. Wacawa K. w okresie od 10 maja 1951 r. do 7 listopada 1951 r., dziaajc w ten sposb na szkod ww. pokrzywdzonego, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn i zbrodni przeciwko ludzkoci, co w wczesnym stanie prawnym wyczerpywao znamiona przestpstw z art. 286 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny i art. 248 1 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny, tj. o przestpstwo z art. 231 1 kk w zb. z art. 189 2 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu; a take przeciwko Tadeuszowi J., podejrzanemu o to, e w okresie od 23 stycznia do 25 lutego 1952 r. w Warszawie w czasie ledztwa prowadzonego przeciwko pk. Franciszkowi S., penic zawodow sub wojskow na stanowisku oficera ledczego Gwnego Zarzdu Informacji WP, dziaajc wsplnie z innymi funkcjonariuszami GZI WP, wykorzystujc stosunek zalenoci istniejcy pomidzy oficerem ledczym a przesuchiwanym pk. Franciszkiem S., znca si nad nim fizycznie i moralnie w ten sposb, e wielokrotnie, przez wiele godzin w dzie i w nocy przesuchiwa wymienionego, pozbawiajc go w tym czasie snu, zmierzajc w ten sposb do spowodowania u tego pokrzywdzonego zaamania fizycznego oraz psychicznego i do zmuszenia go do przyznania si do udziau w dywersyjno-szpiegowskiej

100

organizacji dziaajcej w Wojsku Polskim, do uczestniczenia w dziaalnoci agenturalnej na rzecz pastw zachodnich oraz do skadania wyjanie zgodnych z koncepcj prowadzonego przeciwko ww. pokrzywdzonemu ledztwa, przy czym czyn ten stanowi zbrodni komunistyczn i zbrodni przeciwko ludzkoci, tj. o przestpstwo z art. 246 rozporzdzenia prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. kodeks karny w zw. z art. 2 ust. 1 i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 31 marca 2008 r. skierowano przeciwko wskazanym wyej podejrzanym akt oskarenia do Wojskowego Sdu Okrgowego w Warszawie. Wyrokiem z dnia 10 lutego 2009 r. sygn. So 33/08 wyej wskazany sd oskaronego Kazimierza G. uniewinni od popenienia zarzucanych mu przestpstw, natomiast postpowanie karne przeciwko oskaronemu Tadeuszowi J. umorzy z uwagi stwierdzenie, e sprawca nie podlega karze. W dniu 22 czerwca 2009 r. zostaa zoona apelacja od zapadego orzeczenia. Wyrokiem z dnia 1 wrzenia 2009 r. Sd Najwyszy uchyli przedmiotowy wyrok i przekaza spraw Wojskowemu Sdowi Okrgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK w Warszawie w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 2/00/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na stosowaniu niedozwolonych metod ledczych w latach 19481950 w Warszawie przez funkcjonariuszy WUBP w Warszawie wobec czonkw Stronnictwa Pracy, Jzefa K., Antoniego A., Konstantego T., Wadysawa S.-N., Jerzego B., Kazimierza S. i Adama Ch., ktre to represje miay miejsce w trakcie ledztw prowadzonych przez wczesne organy cigania. S 8/00/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na amaniu praworzdnoci i naruszania praw czowieka w latach 19451956 na terenie Mazowsza przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, czonkw Polskiej Partii Robotniczej, Milicji Obywatelskiej i ORMO oraz przedstawicieli wczesnych wadz pastwowych wobec osb narodowoci polskiej w zwizku z przynalenoci rzeczywist lub domnieman do Polskiego Stronnictwa Ludowego. S 11/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na amaniu praworzdnoci i naruszania praw czowieka w postpowaniach ledczych w latach 19451956 w Warszawie i miejscowociach b. woj. warszawskiego przez funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego, prowadzonych wobec osb narodowoci polskiej z przyczyn politycznych lub ich przynalenoci religijnej, polegajcej na dokonywaniu zabjstw, powodowaniu cikich obrae ciaa, stosowaniu tortur moralnych i fizycznych, bezprawnym pozbawieniu wolnoci, wymuszaniu zezna i wyjanie, w wyniku czego dochodzio do bezpodstawnych oskare i skaza na kary mierci i wieloletnie pozbawienie wolnoci. S 29/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na bezprawnym i poczonym ze szczeglnym udrczeniem pozbawieniu wolnoci Stanisawa T., Stanisawa N., Mariana U., Stefana M., Jerzego K. i innych oraz o stosowaniu wobec nich przez funkcjonariuszy Gwnego Zarzdu Informacji Wojska Polskiego i Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego sprzecznych z prawem metod ledczych, a take w sprawie niedopenienia przez prokuratorw Naczelnej Prokuratury Wojskowej i sdziw Najwyszego Sdu Wojskowego obowizkw waciwego nadzoru nad ledztwami prowadzonymi przez wyej wymienione urzdy, w szczeglnoci w zakresie praworzdnego stosowania rodkw zapobiegawczych i zgodnego z prawem uzyskiwania dowodw, ktre to represje byy dokony-

101

wane w strukturach systemu pastwa totalitarnego, posugujcego si na wielk skal terrorem dla realizacji celw politycznych i spoecznych. W ledztwie przestawiono zarzuty oficerom ledczym GZI, Jzefowi K. oraz Marianowi P., ktre dotycz zncania si nad przesuchiwanym Wadysawem J. S 44/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych i zbrodni przeciwko ludzkoci dokonanych w okresie od 19 marca 1951 r. do 2 maja 1952 r. w Warszawie, polegajcych na stosowaniu niedozwolonych metod ledczych przez funkcjonariuszy Gwnego Zarzdu Informacji Wojska Polskiego i Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego, ktrzy dziaali w strukturach systemu pastwa totalitarnego, posugujcego si na wielk skal terrorem dla realizacji celw politycznych i spoecznych, w stosunku do pk. Bernarda A., ppk. Augusta M., pk. Jzefa J., ppk. Aleksandra M., ppk. Stanisawa Z., ppk. Wadysawa M., pk. Szczepana . i ppk. Stanisawa M. tworzcych tzw. grup kierownictwa konspiracji Wojsk Lotniczych. Przedmiotowe ledztwo zostao szerzej opisane w czci sprawozdania dotyczcej spraw budzcych zainteresowanie opinii publicznej. S 46/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na podrabianiu w latach 19511989 w rnych miejscach na terenie Polski przez funkcjonariuszy byego Ministerstwa Spraw Wewntrznych w celu uycia jako autentycznych dokumentw dotyczcych dyrektora Radia Wolna Europa, Jana N.-J., mogcych poniy wyej wymienionego w opinii publicznej i narazi na utrat zaufania potrzebnego dla rodzaju wykonywanej przeze dziaalnoci, co stanowio represj wobec wyej wymienionego pokrzywdzonego. S 50/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na stosowaniu niedozwolonych metod ledczych w stosunku do nastpujcych oficerw Sztabu Generalnego Wojska Polskiego: ppk. Ludwika G., ppk. Aleksandra K., mjr. Wadysawa S., mjr. Mariana O., mjr. Tadeusza T., Sergiusza P., ppk. Zdzisawa B., ppk. Tadeusza Z., ppk. Feliksa A. oraz ppk. Alberta S. przez funkcjonariuszy pastwa komunistycznego, oficerw z Gwnego Zarzdu Informacji Wojska Polskiego i Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego w Warszawie, ktrzy dziaali w strukturach systemu pastwa totalitarnego, posugujcego si na wielk skal terrorem dla realizacji celw politycznych i spoecznych. W ledztwie przedstawiono zarzuty oficerowi ledczemu MBP, Czesawowi ., oraz oficerom ledczym GZI - Leszkowi P. i Leopoldowi S., ktre dotycz zncania si nad przesuchiwanymi ppk. Ludwikiem G. i ppk. Aleksandrem K. S 51/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na przekroczeniu uprawnie subowych w okresie 19831984 przez funkcjonariuszy MSW w zwizku ze ledztwem prowadzonym przez prokuratur w sprawie mierci Grzegorza P. Przedmiotowe ledztwo zostao szerzej opisane w czci sprawozdania dotyczcej spraw budzcych zainteresowanie opinii publicznej. S 67/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci w latach 19441945 w miejscowoci Golczewo bliej nieustalonej liczby obywateli polskich zamieszkaych w pow. wyszkowskim przez funkcjonariuszy NKWD. S 68/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcych na zabjstwie Feliksa W., dokonanym w listopadzie 1948 r. w Makowie Maz., oraz bezprawnym pozbawieniu wolnoci i zncaniu si nad osobami zatrzymanymi przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Makowie Maz. w okresie od 1945 r. do 1956 r. S 74/01/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych oraz zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcych na dokonaniu w grudniu 1946 r. w Przasnyszu zabjstwa Jzefa Sz. oraz

102

bezprawnym pozbawieniu wolnoci poczonym ze stosowaniem niedozwolonych metod ledczych popenionych w latach w latach 19451956 przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Przasnyszu. S 34/02/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcych na bezprawnym pozbawieniu wolnoci przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa w Pocku oraz w sprawie skazania przez czonkw skadu orzekajcego Wojskowego Sdu Rejonowego w Warszawie osb dziaajcych w organizacji Dzieci Ziemi Pockiej. S 40/02/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na stosowaniu niedozwolonych metod ledczych przez funkcjonariuszy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Pocku wobec Mieczysawa N. oraz innych pokrzywdzonych podczas prowadzonego przeciwko nim ledztwa w 1949 r. S 48/02/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci Bronisawa Ch. oraz innych pokrzywdzonych z powodw politycznych na czas duszy ni 14 dni i poczonym ze szczeglnym udrczeniem w Warszawie od dnia 22 listopada 1948 r. w czasie prowadzonego przeciwko nim ledztwa przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego. S 58/02/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcych na trwajcym duej ni 14 dni oraz poczonych ze szczeglnym udrczaniem w czasie pomidzy padziernikiem 1948 r. a wrzeniem 1956 r. w Miedzeszynie, pozbawieniu wolnoci przeciwnikw politycznych, m.in. Wacawa D., Aleksandra G., Wodzimierza L. i innych pokrzywdzonych oraz w sprawie fizycznego i moralnego zncania si nad wyej wymienionymi osobami pozbawionymi wolnoci przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego. S 3/03/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcej na przekroczeniu uprawnie i niedopenieniu obowizkw wyraajcych si w przeprowadzeniu nieprawidowej analizy materiau dowodowego przez czonkw skadu sdzcego Wojskowego Sdu Rejonowego w Warszawie w dniu 30 padziernika 1947 r. w Warszawie, ktrzy orzekajc w sprawie Sr 1327/47 przeciwko oskaronym Stanisawowi K., Stanisawowi J., Leonowi K. i Wadysawowi K., wydali wyrok skazujcy ich na kar mierci, utrat praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze i przepadek caego mienia na rzecz Skarbu Pastwa, a nadto Stanisawa J. na kar 15 lat wizienia, oraz przez czonkw skadu orzekajcego Najwyszego Sdu Wojskowego, ktrzy w dniu 19 listopada 1947 r. utrzymali ten wyrok w mocy, aczkolwiek fakt popenienia przypisanych przestpstw przez wymienionych oskaronych by wtpliwy, a w kadym razie brak byo podstaw do orzeczenia a tak surowych kar. S 45/03/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznych i zbrodni przeciwko ludzkoci, polegajcych na fizycznym i moralnym zncaniu si w czasie od 8 grudnia 1952 r. do 19 maja 1953 r. w Warszawie przez funkcjonariuszy Urzdu Bezpieczestwa Publicznego na m.st. Warszaw nad osadzonym w areszcie Henrykiem K. oraz przekroczeniu wadzy i niedopenieniu obowizkw w czasie od 19 maja 1953 r. do 27 sierpnia 1953 r. w Warszawie przez osoby kierujce akt oskarenia, biorcych udzia w rozprawie prokuratorw oraz czonkw skadu sdzcego Wojskowego Sdu Rejonowego w Warszawie i Najwyszego Sdu Wojskowego, ktrzy doprowadzili do skazania Zbigniewa R., Wiesawa K., Leszka P., Stanisawa Ch., Ryszarda K., Henryka K. w dniu 21 lutego 1953 r. przez Wojskowy Sd Rejonowy w Warszawie na kary wiezienia (co do Ryszarda K. z warunkowym zawieszeniem wykonywania) i utraty praw publicznych i obywatelskich praw honorowych oraz do utrzymania w zasadniczej cz-

103

ci tego wyroku w mocy w dniu 27 sierpnia 1953 r. przez Najwyszy Sd Wojskowy, chocia w zachowaniu skazanych brak byo znamion czynw zabronionych. S 53/03/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci ks. biskupa Antoniego B. w okresie od 25 wrzenia 1953 r. do 29 grudnia 1955 r. w Warszawie, bdcego nastpstwem przekroczenia wadzy przez urzdnikw pastwowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Przedmiotowe ledztwo zostao szerzej opisane w dalszej czci sprawozdania, ktra dotyczy spraw budzcych szerokie zainteresowanie spoeczne. S 38/04/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej i zbrodni przeciwko ludzkoci dokonanej w celu wyniszczenia czci polskiej grupy narodowej w okresie od 5 marca do bliej nieustalonego dnia 1940 r. w Moskwie, Charkowie, Smolesku, Katyniu, Kalininie (obecnie Twer) i innych miejscach na terytorium Zwizku Socjalistycznych Republik Radzieckich przez jego funkcjonariuszy pastwowych idcych na rk wadzy swego pastwa, sprzymierzonego wwczas z III Rzesz Niemieck, masowych zabjstw przez rozstrzelanie, nie mniej ni 21 768 obywateli polskich: onierzy Wojska Polskiego i Korpusu Ochrony Pogranicza, funkcjonariuszy Policji Pastwowej i innych polskich sub pastwowych - jecw wojennych wzitych do niewoli przez Armi Czerwon i osadzonych w specjalnych obozach jenieckich NKWD w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie, osb cywilnych, aresztowanych jako agentw wywiadu i andarmw, szpiegw i dywersantw, byych obszarnikw, fabrykantw i urzdnikw i osadzonych w wizieniach na terenie okupowanych przez ZSRR Kresw Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej, bdcych nastpstwem realizacji zbrodniczej uchway Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwizkowej Komunistycznej Partii (bolszewikw) podjtej w Moskwie w dniu 5 marca 1940 r. i skutkiem pogwacenia obowizujcych praw i zwyczajw wojennych, a w szczeglnoci uregulowa IV konwencji haskiej z dnia 18 padziernika 1907 r., dotyczcej praw i zwyczajw wojny ldowej, oraz konwencji genewskiej z dnia 27 lipca 1929 r., dotyczcej traktowania jecw wojennych. Przedmiotowe ledztwo zostao szerzej opisane w dalszej czci sprawozdania, ktra dotyczy spraw budzcych szerokie zainteresowanie spoeczne. S 46/04/Zk ledztwo w sprawie zbrodni komunistycznej, polegajcej na bezprawnym pozbawieniu wolnoci Barbary L. poczonym ze szczeglnym udrczeniem w okresie od sierpnia 1950 r. do stycznia 1951 r. w Warszawie przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej oraz stosowaniu wobec Barbary L. niedozwolonych metod ledczych w okresie od sierpnia 1950 r. do stycznia 1951 r. przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej polegajcych na biciu pokrzywdzonej po caym ciele, godzeniu i umieszczaniu w gbokiej wodzie. Zbrodnie nazistowskie brak postpowa

11. Oddziaowa Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu we Wrocawiu (materia zosta opracowany przez naczelnik Dorot Cebrat)
Wykaz spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu S 21/02/Zk ledztwo w sprawie tworzenia przez funkcjonariuszy Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu faszywych dowodw przeciwko osobom zatrzymanym w dniu 31 sierpnia 1982 r. we Wrocawiu w celu prowadzenia przeciwko nim postpowa karnych za udzia w demonstracjach. Z poczynionych ustale wynika, e w dniu 31 sierpnia 1982 r. w czasie odbywajcych si we Wrocawiu manifestacji zatrzymani zostali przez milicj jej uczestnicy i przypadkowi

104

przechodnie cznie 645 osb. Wszyscy zatrzymani zostali zgromadzeni w auli Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu i w innych miejscach, gdzie przebyli tzw. cieki zdrowia. W ich trakcie dochodzio do przypadkw typowania przez uczestniczcych w nich funkcjonariuszy, ile razy zdoaj uderzy przebiegajce i osaniajce si od ciosw poszczeglne osoby, i obstawiania prognozowanej liczby ciosw drobnymi kwotami pieninymi. Kilkadziesit osb, gwnie nieletnich, zwolniono, za przeciwko pozostaym prowadzone byy postpowania karne i postpowania o wykroczenia, w toku ktrych szeregowi funkcjonariusze MO, na polecenie przeoonych, skadali obciajce zatrzymanych zeznania. Decyzyjno co do rodzaju postpowania prowadzonego przeciwko poszczeglnym osobom karnego czy o wykroczenia nastpowaa w sposb dowolny. W nie mniej ni jednym przypadku o wszczciu przeciwko zatrzymanym postpowania karnego zdecydowao dowiezienie ich do siedziby Kolegium ds. Wykrocze po godzinach urzdowania. W toku ledztwa byemu zastpcy komendanta KW MO we Wrocawiu do spraw SB, Czesawowi B., i byemu zastpcy komendanta KW MO do spraw milicji, Zbigniewowi W.,przedstawiono zarzuty popenienia przestpstw, polegajcych na udzieleniu podwadnym pomocy do zncania si nad zatrzymanymi osobami. Byym dowdcom dwch kompanii ZOMO, Henrykowi K. i Sawomirowi S., przedstawiono zarzuty tworzenia faszywych dowodw przeciwko zatrzymanym osobom w celu wszczcia przeciwko nim postpowa karnych. Przesuchiwani s nadal wiadkowie, byli funkcjonariusze KW MO we Wrocawiu. Planowane jest te przedstawienie zarzutw kolejnym byym funkcjonariuszom MO. S 64/05/Zk ledztwo przeciwko Markowi J. podejrzanemu o to, e wiosn 1987 r. we Wrocawiu jako funkcjonariusz Inspektoratu II Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi osobami, przekraczajc swoje uprawnienia, znca si fizycznie i psychicznie nad pozbawionym wolnoci Jarosawem H. w ten sposb, e poddawa go wielogodzinnemu przesuchaniu, w trakcie ktrego wielokrotnie kopa w oparcie krzesa, tak aby pokrzywdzony uderza brzuchem o krawd stou, grozi mu pobiciem oraz dugotrwaym pozbawieniem wolnoci poczonym z godzeniem i odmow podania wody do picia, uniemoliwia zaatwienie potrzeb fizjologicznych oraz uywa wobec niego sw powszechnie uznanych za obraliwe, a to w celu uzyskania od Jarosawa H. informacji dotyczcych dziaalnoci w strukturach ,,Solidarnoci Walczcej , tj. o czyn z art. 231 kk i art. 246 kk i art. 2471 kk w zw. z art. 112 kk i w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 19 czerwca 2009 r. skierowano przeciwko Markowi J. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. W dniu 1 lutego 2010 r. tene Sd, w sprawie VK 640/09 wyda wyrok, w ktrym uzna Marka J. za winnego zarzuconego mu przestpstwa i wymierzy mu kar 2 lat pozbawienia wolnoci, ktrej wykonanie warunkowo zawiesi na okres prby 3 lat oraz wymierzy mu kar grzywny w kwocie 5000 zotych. Wyrok jest nieprawomocny. S 34/06/Zk ledztwo w sprawie spowodowania 31 sierpnia 1982 r. w Lubinie cikiego uszczerbku na zdrowiu przez postrzelenie Andrzeja D. przez funkcjonariuszy ZOMO podczas pacyfikacji demonstracji ulicznej, w wyniku czego dozna on rozerwania uda nogi lewej, co uniemoliwio mu samodzielne chodzenie. W wyniku zgromadzenia obszernego materiau dowodowego ledztwo to rozszerzono o cao dziaa si porzdkowych podjtych wobec uczestnikw demonstracji ulicznej w Lubinie w dniu 31 sierpnia 1982 r., w trakcie ktrych 3 osoby poniosy mier na skutek postrzaw z broni palnej, a co najmniej 11 innych odnioso powane obraenia ciaa. Przedmiotem ledztwa s te nieprawidowoci zaistniae w toku prowadzonego w latach osiemdziesitych przez Prokuratur Wojskow we Wrocawiu ledztwa, w tym w zakresie za-

105

bezpieczenia dowodw rzeczowych w postaci broni palnej i amunicji uytej przez siy porzdkowe podczas rozpraszania demonstracji. Sprawa ma wci charakter rozwojowy i wielowtkowy. S 59/06/Zk ledztwo przeciwko Wiktorowi H. podejrzanemu o to, e w dniu 20 padziernika 1982 r. we Wrocawiu jako funkcjonariusz Kompanii Wywiadowczej Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi osobami, zadawa zatrzymanemu Jarosawowi B. ciosy rkoma, nogami oraz gumow pak po caym ciele, naraajc go na bezporednie niebezpieczestwo doznania obrae ciaa skutkujcych naruszeniem czynnoci narzdu ciaa na czas powyej 7 dni, ktre to zachowanie stanowio represj, tj. o czyn z art.158 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424 z pn. zm.). W dniu 27 marca 2009 r. skierowano przeciwko Wiktorowi H. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Postanowieniem z dnia 15 czerwca 2009 r. sygn. II K 222/09 Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia umorzy postpowanie karne przeciwko Wiktorowi H., uznajc, i karalno czynu zarzuconego oskaronemu ulega przedawnieniu. Postanowienie to zostao w dniu 19 czerwca 2009 r. zaskarone przez prokuratora komisji. Postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2009 r. sygn. IV K 610/09 Sd Okrgowy we Wrocawiu, podzielajc argumentacj prokuratora zawart w zaaleniu, uchyli zaskarone postanowienie i przekaza spraw do ponownego rozpoznania sdowi I instancji. Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2009 r. sygn. II K 222/09 Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia umorzy postpowanie na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii, uznajc, i kara wymierzona oskaronemu Wiktorowi H. nie przekroczyaby 2 lat pozbawienia wolnoci. Postanowienie stao si prawomocne. S 16/07/Zk ledztwo przeciwko Jzefowi M., Tadeuszowi D. i Wadysawowi T. podejrzanym o to, e dziaajc w rnych konfiguracjach osobowych, wsplnie i w porozumieniu oraz z innymi osobami w okresie od 17 do 21 sierpnia 1982 r. jako inspektorzy Suby Bezpieczestwa w Wydziale II KW MO we Wrocawiu, a zarazem funkcjonariusze pastwa komunistycznego, w toku postpowania karnego, przekraczajc swoje uprawnienia, w celu uzyskania od pozbawionych wolnoci Jerzego D., Krzysztofa C. i Andrzeja D. pisemnych owiadcze w zakresie przyznania si do popenionego przestpstwa zncali si nad nimi fizycznie i psychicznie, w ten sposb, e uderzali wymienionych pak po rnych czciach ciaa, szarpali za odzie, grozili spowodowaniem zwolnienia z pracy, pobiciem, uyciem broni palnej, wyzywali wulgarnymi sowami, tj. o czyn z art. 246 kk i art. 247 1 kk, w zw. z art. 11 2 kk oraz w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 10 marca 2009 r. skierowano przeciwko Jzefowi M., Tadeuszowi D. oraz Wadysawowi T. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 26 padziernika 2009 r. sygn. II K 183/09 Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia uzna oskaronych winnymi zarzuconych im czynw i wymierzy oskaronemu Jzefowi M. za wszystkie 3 zarzucone mu przestpstwa kar czn 2 lat pozbawienia wolnoci, za oskaronym Tadeuszowi D. i Wadysawowi T. kary po 1 roku pozbawienia wolnoci. Wykonanie tych kar sd warunkowo zawiesi na okres prby wynoszcy 3 lata. Wyrok jest nieprawomocny. S 32/09/Zk ledztwo w sprawie fizycznego i psychicznego zncania si w okresie od 19 padziernika 1949 r. do lutego 1950 r. w Jeleniej Grze przez funkcjonariuszy tamtejszego Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego nad pozbawionym wolnoci Andrzejem P. przez zerwanie mu paznokci z palcw jednej rki, bicie go po caym ciele, skutkujce poamaniem eber, wybiciem zbw, zamaniem koci nosa, co stanowio represjonowanie pokrzywdzonego i naruszenie praw czowieka; oraz pobicia w lutym 1950 r. w Jeleniej Grze Andrze-

106

ja P. przez funkcjonariuszy tamtejszego Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego i spowodowania u niego obrae skutkujcych jego mierci. Z poczynionych ustale wynika, e Andrzej P. w zwizku z wypowiedzianymi nieprzychylnymi uwagami pod adresem ZSRR i PRL oraz ich wczesnych przywdcw zosta zatrzymany w dniu 19 padziernika 1949 r. w Janowicach Wielkich przez funkcjonariuszy UB. Ju w budynku tamtejszej placwki UB zosta uderzony rkojeci pistoletu w ty gowy przez nieustalonego funkcjonariusza UB, co zaobserwowa jeden ze wiadkw. ledztwo przeciwko Andrzejowi P. prowadzone przez PUBP w Jeleniej Grze zakoczono sporzdzeniem w dniu 26 stycznia 1952 r. aktu oskarenia, w ktrym zarzucono mu lenie ustroju pastwa polskiego i pochwalanie faszyzmu oraz publiczne rozpowszechnianie faszywych i mogcych wyrzdzi istotn szkod interesom pastwa polskiego wiadomoci. W lutym 1952 r. Andrzej P. zosta zwolniony z wizienia. Z zezna crek zmarego wynika, e kiedy pokrzywdzony, podtrzymywany przez mieszkacw Janowic, wrci do domu, by w stanie skrajnego wyczerpania. Na ciele jego widoczne byy lady obrae, bdcych skutkiem pobicia, takie jak zamane ebra, wybite zby, zamany nos, brak paznokci u palcw jednej rki, wyrwane koci opatkowe na plecach w nastpstwie wieszania go za rce zwizane na plecach. Kilka dni pniej, 27 lutego 1950 r., Andrzej P. zmar w Szpitalu Zakanym w Mysakowicach, a przyczyn jego mierci miaa by grulica. Tymczasem z poczynionych ustale wynika, e Andrzej P. by okazem zdrowia i nie chorowa na grulic. Pracowa w kopalni uranu w Miedziance, by te zawodnikiem miejscowego klubu pikarskiego. Sprawa w biegu. Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. skierowaniem aktu oskarenia S 64/05/Zk ledztwo przeciwko Markowi J. W dniu 1 lutego 2010 r. tene sd, w sprawie VK 640/09 wyda wyrok, w ktrym uzna Marka J. za winnego zarzuconego mu przestpstwa i wymierzy mu kar 2 lat pozbawienia wolnoci, ktrej wykonanie warunkowo zawiesi na okres prby 3 lat, oraz wymierzy mu kar grzywny w kwocie 5000 zotych. Wyrok jest nieprawomocny. Sprawa zostaa opisana w wykazie spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu. S 59/06/Zk ledztwo przeciwko Wiktorowi H. Postanowieniem z dnia 21 grudnia 2009 r. sygn. II K 222/09 Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia umorzy postpowanie na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii, uznajc, i kara wymierzona oskaronemu Wiktorowi H. nie przekroczyaby 2 lat pozbawienia wolnoci. Postanowienie stao si prawomocne. Sprawa zostaa opisana w wykazie spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu. S 16/07/Zk ledztwo przeciwko Jzefowi M., Tadeuszowi D. i Wadysawowi T. W dniu 10 marca 2009 r. skierowano przeciwko Jzefowi M., Tadeuszowi D. oraz Wadysawowi T. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 26 padziernika 2009 r. sygn. II K 183/09 Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia uzna oskaronych winnymi zarzuconych im czynw i wymierzy oskaronemu Jzefowi M. za wszystkie 3 zarzucone mu przestpstwa kar czn 2 lat pozbawienia wolnoci, za oskaronym Tadeuszowi D. i Wadysawowi T. kary po 1 roku pozbawienia wolnoci. Sd wykonanie tych kar warunkowo zawiesi na okres prby wynoszcy 3 lata. Wyrok jest nieprawomocny. Sprawa zostaa opisana w wykazie spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu.

107

 Wykaz postpowa zakoczonych w 2009 r. wydaniem chociaby nieprawomocnego orzeczenia S 71/02/Zk ledztwo przeciwko Jzefowi S. podejrzanemu o to, e jako oficer ledczy Wojewdzkiego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego we Wrocawiu, a zarazem funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekraczajc swoje uprawnienia, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z inn osob, w celu uzyskania od prawnie pozbawionych wolnoci Tadeusza S. i Piotra L. okrelonych wyjanie, dotyczcych przyznania si wymienionych do czonkostwa w nielegalnej organizacji o nazwie Polska Armia Podziemna, a take do podania danych personalnych oraz miejsca pobytu innych czonkw tej organizacji, podczas przeprowadzanych w ledztwie Sr 837/50 przesucha Tadeusza S. i Piotra L. w charakterze podejrzanych znca si nad nimi fizycznie i psychicznie, w ten sposb, e wielokrotnie poddawa ich caodobowym przesuchaniom w pozycji stojcej, trwajcym co najmniej 4 dni bez podawania poywienia i picia oraz poczonym z olepianiem ostrym wiatem lampy, grozi im wieloletnim wizieniem, obrzuca wulgarnymi sowami, a take podczas jednego z przesucha uderzy Tadeusza S. w przeguby rk linijk z metalowymi okuciami, za Piotra L. kopa w okolice krocza, bi pak po caym ciele, a take przemoc zmusza podczas przesucha do siedzenia na nodze od krzesa, tj. o czyn z art. 246 kk art. 247 1 kk i art. 231 1 kk w zw. z art. 11 2 kk oraz w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 10 wrzenia 2003 r. skierowano przeciwko Jzefowi S. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Sprawa niniejsza zostaa przekazana celem rozpoznania do Sdu Rejonowego dla Warszawy rdmiecia. Wyrokiem z dnia 23 czerwca 2009 r., sygn. II K 679/06, Sd Rejonowy dla Warszawy rdmiecia uzna Jzefa S. winnym obydwu zarzucanych mu czynw i skaza go na kar czn 2 lat pozbawienia wolnoci, przy czym wykonanie kary warunkowo zawiesi na okres prby 5 lat. Wyrok jest nieprawomocny. S 79/02/Zk ledztwo przeciwko Juliuszowi P. i Andrzejowi K. podejrzanym o to, e na przeomie sierpnia i wrzenia 1985 r. w Wabrzychu, jako funkcjonariusze Wydziau III Suby Bezpieczestwa Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Wabrzychu, zncali si fizycznie i moralnie nad zatrzymanymi czonkami wabrzyskiej Solidarnoci: Dariuszem G., Andrzejem S., Dariuszem G. i Arkadiuszem F. w ten sposb, e bili ich po caym ciele, szarpali, grozili pozbawieniem ycia, wzbudzajc w zagroonych uzasadnion obaw spenienia tych grb, zniewaali sowami powszechnie uznanymi za obelywe, a nadto uywali przemocy w celu zmuszenia ich do zoenia wyjanie, tj. o czyn z art. 184 1 kk z 1969 r. w zw. z art. 2 ust.1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 26 kwietnia 2005 r. skierowano przeciwko Juliuszowi P. i Andrzejowi K. do Sdu Rejonowego w Wabrzychu akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 30 czerwca 2006 r., sygn. akt IIK 431/05, Sd Rejonowy w Wabrzychu uzna Juliusza P. i Andrzeja K. winnymi wszystkich zarzuconych im aktem oskarenia czynw, przy czym zmodyfikowa opis czynw, uznajc, i przestpstw na szkod Dariusza G., Andrzeja S., Dariusza G. i Arkadiusza F. oskareni dopucili si, dziaajc wsplnie i w porozumieniu, w tym z innym funkcjonariuszem milicji. Za przypisane czyny sd wymierzy oskaronemu Juliuszowi P. kar czn 1 roku i 8 miesicy pozbawienia wolnoci i Andrzejowi K. kar czn 1 roku pozbawienia wolnoci. Nadto sd orzek wzgldem Juliusza P. rodek karny w postaci 1 roku pozbawienia praw publicznych. Wyrok sdu I instancji zaskarony zosta przez obrocw oskaronych. Wyrokiem z dnia 23 maja 2007 r., sygn. akt IV Ka 1170/06, Sd Okrgowy w widnicy uchyli zaskarony wyrok i przekaza spraw sdowi I instancji do ponownego rozpoznania.

108

Po ponownym rozpoznaniu sprawy wyrokiem z dnia 20 maja 2009 r., sygn. Akt II K 705/2007, Sd Rejonowy w Wabrzychu uzna Juliusza P. za winnego popenienia wszystkich 4 zarzuconych mu aktem oskarenia czynw i wymierzy kar czn 1 roku i 8 miesicy pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres prby wynoszcy 5 lat. Sd uzna te Andrzeja K. za winnego popenienia 2 zarzuconych mu aktem oskarenia czynw, przestpstw fizycznego i psychicznego zncania si nad Dariuszem G. i Dariuszem G. - i wymierzy kar czn 1 roku pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres prby 5 lat. Sd uniewinni Andrzeja K. od zarzutu zncania si nad Andrzejem S. Wyrok sdu zaskarony zosta przez obrocw oskaronych i prokuratora Oddziaowej Komisji (w czci dotyczcej orzeczenia o karze wymierzonej Juliuszowi P.). Wyrokiem z dnia 18 listopada 2009 r. Sd Okrgowy w widnicy, nie uwzgldniajc apelacji stron, zaskarony wyrok utrzyma w caoci w mocy. S 19/04/Zk ledztwo przeciwko Ryszardowi M. podejrzanemu o to, e w okresie od sierpnia 1982 r. do 1988 r. we Wrocawiu, jako funkcjonariusz Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej na stanowisku inspektora, a nastpnie jako funkcjonariusz Suby Bezpieczestwa w Wydziale V wczesnego Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych we Wrocawiu, a zarazem funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekraczajc swoje uprawnienia, w celu uzyskania od Eugeniusza M. okrelonych zezna i zmuszenia do wsppracy z organami Suby Bezpieczestwa znca si nad nim psychicznie w ten sposb, e poddawa go wielokrotnym, nieutrwalonym protokolarnie przesuchaniom, podczas ktrych namawia go do podjcia wsppracy z organami bezpieczestwa, a spotykajc si z odmow, uywa wobec niego sw wulgarnych i obraliwych, grozi mu pozbawieniem ycia, inspirowa telefony do wczesnej ony pokrzywdzonego, Barbary M., przekazujc jej, e jest ju wdow, przy czym zachowa tych dopuszcza si wielokrotnie w czasie, kiedy Eugeniusz M. by pozbawiony wolnoci, tj. o czyn z art. 246 kk, art. 247 1 kk i z art. 231 1 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 25 padziernika 2005 r. skierowano przeciwko Ryszardowi M. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Postanowieniem z dnia 8 kwietnia 2008 r. sygn. V K 2260/05 Sd Rejonowy Wrocaw rdmiecie zawiesi postpowanie wobec Ryszarda M. z uwagi na jego zy stan zdrowia i niemono uczestniczenia w procesie. Postanowieniem z dnia 3 czerwca 2009 r. sygn. V K 2260/05 Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia umorzy postpowanie wobec mierci oskaronego. S 39/05/Zk ledztwo przeciwko Tadeuszowi K., Piotrowi M. i Zdzisawowi S. Tadeusz K. i Piotr M. podejrzani byli o to, e w okresie od stycznia do kwietnia 1983 r. w Polkowicach, Legnicy i Lubinie, jako funkcjonariusze Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Legnicy, przekraczajc swoje uprawnienia, w celu uzyskania od Janusza R. i Stanisawa Z. okrelonych wyjanie zncali si nad nimi fizycznie i psychicznie w ten sposb, e poddawali ich wielokrotnym przesuchaniom, podczas ktrych bili ich rkami po gowie i twarzy, grozili im zabjstwem oraz popenieniem przestpstwa na szkod osb dla nich najbliszych, wyzywali sowami wulgarnymi i obelywymi, Piotr M. za dodatkowo uderza podczas przesucha Stanisawa Z. pak po stopach, a do utraty przez pokrzywdzonego przytomnoci, uderza krzesem dbowym w ty gowy i krgosup, wywiz wraz z innymi funkcjonariuszami do lasu, pozostawiajc go w przekonaniu, e zostanie pozbawiony ycia, przy czym zachowa tych funkcjonariusze dopuszczali si w czasie pozbawienia wolnoci pokrzywdzonych, tj. o czyn z art. 246 kk, art. 247 1 kk i art. 231 1 kk w zw. z art.11 2 kk i w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Zdzisaw S. podejrzany by o to, e w dniu 24 marca 1983 r. w Legnicy, jako funkcjonariusz Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Legnicy, nie dopeni cicego na nim

109

obowizku zapewnienia waciwych warunkw prowadzonego przez siebie przesuchania podejrzanego Janusza R. w ten sposb, e nie zareagowa na wejcie do pomieszczenia, w ktrym prowadzi czynno, funkcjonariusza Suby Bezpieczestwa, ktry uy w stosunku do osoby przesuchiwanej nieuzasadnionej siy fizycznej w postaci uderzenia kolanami w podbrzusze, co narazio przesuchiwanego na bezporednie niebezpieczestwo cikiego uszczerbku na zdrowiu, oraz nie udzieli pomocy Januszowi R., mogc jej udzieli bez naraenia siebie na niebezpieczestwo utraty ycia albo cikiego uszczerbku na zdrowiu, tj. o czyn z art. 231 1 kk i art. 162 1 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu niedopenienie obowizku i nieudzielenie pomocy bitemu przez innego funkcjonariusza Januszowi R. W dniu 4 czerwca 2007 r. skierowano przeciwko Tadeuszowi K., Piotrowi M. i Zdzisawowi S. do Sdu Rejonowego w Legnicy akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 8 kwietnia 2009 r., sygn. II K 495/07, Sd Rejonowy w Legnicy uzna oskaronych Tadeusza K. i Piotra M. za winnych zarzucanych im aktem oskarenia czynw i skaza kadego z nich na kar czn 2 lat pozbawienia wolnoci, Zdzisawa S. za uniewinni od popenienia zarzuconego mu czynu. Apelacj od powyszego wyroku wnieli prokurator Oddziaowej Komisji we Wrocawiu, oskarony Tadeusz K., oskarony Piotr M. oraz obrocy oskaronych Piotra M. i Tadeusza K. Na mocy postanowienia z dnia 13 padziernika 2009 r., sygn. IV Ka 305/09, Sd Okrgowy w Legnicy zawiesi postpowanie w oczekiwaniu na orzeczenie Trybunau Konstytucyjnego, rozstrzygajce o zgodnoci z konstytucj RP przepisu art. 4 ust. 1a ustawy o IPN, okrelajcego terminy przedawnienia zbrodni komunistycznych. S 14/06/Zk ledztwo przeciwko Arkadiuszowi Z. podejrzanemu o to, e w dniu 31 marca 1952 r. w Grze lskiej, jako oficer ledczy Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego w Grze lskiej, a zarazem funkcjonariusz pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z inn osob, przekroczy swoje uprawnienia w ten sposb, e w toku prowadzonego ledztwa Sb 3/52 przeciwko Borysowi C. sporzdzi plan przesuchania wymienionego podejrzanego, zakadajcy stosowanie pod swoim kierownictwem niedozwolonych metod ledczych w postaci 22-godzinnego, cigego przesuchania Borysa C. w dniach 1 i 2 kwietnia 1952 r., po czym plan ten przedstawi do zatwierdzenia szefowi PUBP w Grze lskiej, uzyskujc jego akceptacj, czym dziaa na szkod Borysa C., tj. o czyn z art. 231 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 14 czerwca 2008 r. skierowano przeciwko Arkadiuszowi Z. do Sdu Rejonowego w Gogowie akt oskarenia. Sprawa zostaa przekazana do Sdu Rejonowego w Myszkowie. Wyrokiem z dnia 16 lipca 2009 r., sygn. II K 201/08, Sd Rejonowy w Myszkowie umorzy postpowanie na podstawie art. 1 ust.1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii. Orzeczenie uznane zostao za suszne i stao si prawomocne. S 38/06/Zk ledztwo przeciwko Edwardowi R. podejrzanemu o to, e w okresie od 9 maja 1985 r. do 23 sierpnia 1985 r. w Legnicy, jako zastpca tamtejszego prokuratora rejonowego i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, nie dopeni cicego na nim obowizku przez zaniechanie przeprowadzenia postpowania karnego pomimo otrzymania 5 pisemnych zawiadomie o przestpstwie opatrzonych dat 23 kwietnia 1985 r., zoonych przez tymczasowo aresztowanego Jana S., ktry w ten sposb powiadomi o okolicznociach fizycznego i psychicznego zncania si nad nim przez przesuchujcych go funkcjonariuszy Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Legnicy w sprawie 3 Ds 215/85 oraz wskaza nazwisko jednego ze sprawcw zncania, przez co stosowa represje wobec Jana S. oraz dziaa na jego szkod, tj. o czyn z art. 231 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 11 czerwca 2008 r. skierowano przeciwko Edwardowi R. do Sdu Rejonowego w Legnicy akt oskarenia.

110

Wyrokiem z dnia 10 padziernika 2008 r., sygn. II K 279/08, Sd Rejonowy w Legnicy uzna Edwarda R. winnym zarzuconego mu aktem oskarenia czynu i na zasadzie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii postpowanie umorzy. Z orzeczeniem takim nie zgodzi si oskarony Edward R. i w dniu 21 listopada 2008 r. wywid apelacj. Wyrokiem z dnia 10 lutego 2009 r., sygn. IV Ka 560/08, Sd Okrgowy w Legnicy uchyli zaskarony przez Edwarda R. wyrok i spraw przekaza Sdowi Rejonowemu w Legnicy do ponownego rozpoznania. Wyrokiem z dnia 3 czerwca 2009 r., sygn. II K 82/09, tene sd uniewinni oskaronego od popenienia zarzucanego mu czynu. Apelacj od tego wyr. zoy prokurator Oddziaowej Komisji we Wrocawiu. Na mocy postanowienia z dnia 13 padziernika 2009 r., sygn. akt IV Ka 434/09, Sd Okrgowy w Legnicy zawiesi postpowanie w oczekiwaniu na orzeczenie Trybunau Konstytucyjnego, rozstrzygajce o zgodnoci z konstytucj RP przepisu art. 4 ust. 1a ustawy o IPN, okrelajcego terminy przedawnienia zbrodni komunistycznych. S 59/06/Zk ledztwo przeciwko Wiktorowi H. Sprawa zostaa opisana w wykazie spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu. S 64/06/Zk ledztwo przeciwko Janinie K. podejrzanej o to, e jako przewodniczca skadu orzekajcego Sdu Powiatowego w Jeleniej Grze, w sprawie karnej II Kp 75/62 przeciwko Henrykowi S. i Wandzie S., a tym samym funkcjonariuszka pastwa komunistycznego, przekroczya swoje uprawnienia w ten sposb, e pomimo niedorczenia oskaronej Wandzie S. aktu oskarenia i zoenia wniosku przez Henryka S. o odroczenie z tego powodu rozprawy rozpocza przewd sdowy, ograniczajc tym samym moliwo obrony oskaronej Wandy S., a nastpnie bezzasadnie ograniczaa wymienionej mono wypowiadania si co do dowodw w sprawie. Ponadto przedstawiono jej zarzut o to, e w toku prowadzonej rozprawy uniemoliwiaa oskaronemu Henrykowi S. przedstawienie jego linii obrony i bezzasadnie ograniczaa mono wypowiadania si co do dowodw w sprawie oraz obraaa oskaronego, nazywajc go zdrajc, a nastpnie pomimo owiadczenia zoonego przez Henryka S. o stosowaniu wobec niego w ledztwie przymusu fizycznego, zaniechaa wbrew cicemu na niej obowizkowi przeprowadzenia dowodw weryfikujcych te twierdzenia, tj. o czyn z art. 231 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 9 kwietnia 2008 r. skierowano przeciwko sdzi w stanie spoczynku Janinie K. do Sdu Rejonowego w Jeleniej Grze akt oskarenia. Z uwagi na wyczenie si tego sdu od prowadzenia sprawy spraw rozpoznawa Sd Rejonowy w Koszalinie, ktry wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2009 r. w sprawie sygn. II K 262/08 uniewinni Janin K. od zarzucanych jej aktem oskarenia czynw. Od wyroku tego prokurator Oddziaowej Komisji we Wrocawiu wywid apelacj. Wyrokiem z dnia 14 grudnia 2009 r., sygn. V Ka 705/09, Sd Okrgowy w Koszalinie utrzyma w mocy zaskarony wyrok. S 65/06/Zk ledztwo przeciwko Bogdanowi M. podejrzanemu o to, e w okresie od stycznia 1983 r. do 29 sierpnia 1988 r. w Legnicy, bdc inspektorem Wydziau V Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Legnicy, a tym samym funkcjonariuszem pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z innymi, nieustalonymi funkcjonariuszami tego urzdu, dopuci si zbrodni komunistycznej, albowiem chcc uzyska od Franciszka K. okrelone informacje, znca si nad nim psychicznie i fizycznie, dokonujc jego wielokrotnych, nieformalnych zatrzyma, majcych odizolowa go od spoeczestwa w czasie wit pastwowych, notorycznie doprowadzajc do przekroczenia okresu zatrzymania, a take przeprowadzajc niezasadne rewizje jego mieszkania, zazwyczaj koczce si bezprawnymi zatrzymaniami pokrzywdzonego w areszcie Milicji Obywatelskiej przy ul. Asnyka w Legnicy,

111

a take w czasie nieformalnych przesucha grozi zatrzymanemu dugoletni kar pozbawienia wolnoci i pozbawieniem ycia, chcc zmusi go do przekazanie informacji o osobach dziaajcych w strukturach legnickiej Solidarnoci, a napotykajc na odmow wsppracy, uywa wobec niego sw wulgarnych, przy czym w dniu 30 kwietnia 1984 r. w trakcie nieprotokoowanego przesuchania, prowadzonego na IV pitrze budynku Suby Bezpieczestwa w Legnicy przy ul. Jaworzyskiej, zamierzajc wywrze presj psychiczn, poleci uczestniczcemu w przesuchaniu funkcjonariuszowi tego urzdu zerwa ubranie z Franciszka K., a nastpnie grozi mu pobiciem mokrymi rcznikami na przygotowanym uprzednio stole oraz pozwoli na markowanie zadawania ciosw piciami w twarz, splot soneczny i kopni przez drugiego funkcjonariusza, nakaza uycie przemocy fizycznej wobec Franciszka K. poprzez skrpowanie i wystawienie jego gowy oraz ramion poza obrys otwartego okna, komentujc to jako moliwo wypadnicia przez okno podczas prby ucieczki z przesuchania, tj. o czyn z art. 246 kk, art. 247 1 kk i art. 189 1 kk w zw. z art. 11 2 kk i art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 24 czerwca 2008 r. skierowano przeciwko Bogdanowi M. do Sdu Rejonowego w Legnicy akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 13 marca 2009 r. sygn., II K 346/08, Sd Rejonowy w Legnicy skaza Bogdana M. na kar 1 roku pozbawienia wolnoci. Apelacj od wyroku wnis obroca oskaronego. Postanowieniem z dnia 9 czerwca 2009 r., sygn. IV Ka 222/09, Sd Okrgowy w Legnicy przekaza Sdowi Najwyszemu do rozstrzygnicia zagadnienie prawne wymagajce zasadniczej wykadni ustawy, zwizane z terminem przedawnienia karalnoci czynu. Postanowieniem z dnia 23 wrzenia 2009 r., sygn. I KZP 14/09, Sd Najwyszy zawiesi postpowanie w sprawie w oczekiwaniu na orzeczenie Trybunau Konstytucyjnego, rozstrzygajce o zgodnoci z konstytucj RP przepisu art. 4 ust. 1a ustawy o IPN, okrelajcego terminy przedawnienia zbrodni komunistycznych. S 67/06/Zk ledztwo przeciwko Witoldowi . podejrzanemu o to, e w okresie od 12 marca 1987 r. do 14 marca 1987 r. we Wrocawiu, jako starszy inspektor Wydziau ledczego tamtejszego Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, przekraczajc swoje uprawnienia w ramach prowadzonego dochodzenia 2 Ds 12/87, dziaajc w celu uzyskania od prawnie pozbawionego wolnoci Bogdana M. okrelonych wyjanie, w tym dotyczcych jego dziaalnoci w ramach ,,Solidarnoci Walczcej, oraz wskazania miejsc pobytu innych czonkw tej organizacji, znca si nad Bogdanem M. fizycznie i psychicznie w ten sposb, e poddawa wymienionego wielokrotnym, wielogodzinnym przesuchaniom, w tym w porze nocnej, w trakcie ktrych grozi mu dugotrwaym pozbawieniem wolnoci oraz szykanowaniem pokrzywdzonego i osb dla niego najbliszych, stosujc tym samym wobec Bogdana M. represje oraz dziaajc na jego szkod, tj. o czyn z art. 246 kk, w zb. z art. 247 1 kk, w zb. z art. 231 1 kk w zw. z art. 11 2 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 18 maja 2007 r. skierowano przeciwko Witoldowi . do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 22 stycznia 2008 r., sygn. V K 971/07, Sd Rejonowy Wrocaw rdmiecie uzna Witolda . winnym przestpstwa zmuszania do okrelonego zachowania i na zasadzie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii umorzy postpowanie. Nie zgadzajc si z tym orzeczeniem, prokurator Oddziaowej Komisji we Wrocawiu wnis apelacj. Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2008 r., sygn. IV Ka 374/08, Sd Okrgowy we Wrocawiu uchyli wyrok sdu I instancji i przekaza spraw temu sdowi do ponownego rozpoznania. Po ponownym przeprowadzeniu procesu wyrokiem z dnia 6 padziernika 2009 r., sygn. V K 241/09, Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia uzna oskaronego Witolda . za winnego

112

popenienia zarzuconego mu aktem oskarenia czynu, przyjmujc, e zachowanie oskaronego wyczerpao znamiona zncania si psychicznego, i skaza go na kar 2 lat pozbawienia wolnoci z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres prby 5 lat. Wyrok jest nieprawomocny. Apelacj od tego wyroku wnis obroca oskaronego. S 68/06/Zk ledztwo przeciwko Mirosawowi F. i Romanowi B. Mirosaw F. podejrzany by o to, e w dniu 28 czerwca 1982r. we Wrocawiu, jako referent operacyjny Kompanii Wywiadowczej Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, znca si fizycznie i psychicznie nad Cezarym Sz. i Witoldem Sz. w ten sposb, e w trakcie zatrzymywania wymienionych uy gazu zawicego i kilkakrotnie uderza pokrzywdzonych piciami oraz kopa po caym ciele, a take uywa wobec nich sw powszechnie uznanych za obelywe, tj. o czyn z art. 247 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Roman B. podejrzany by o to, e w dniu 28 czerwca 1982 r. we Wrocawiu, jako referent operacyjny Kompanii Wywiadowczej Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu i tym samym funkcjonariusz pastwa komunistycznego, nie dopeni cicego na nim obowizku w ten sposb, e podczas zncania si nad Cezarym Sz. i Witoldem Sz. przez funkcjonariusza Mirosawa F. nie podj adnych czynnoci zmierzajcych do zaprzestania stosowania przemocy, czym dziaa na ich szkod, tj. o czyn z art. 231 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 21 grudnia 2007 r. skierowano przeciwko Mirosawowi F. i Romanowi B. do Sdu Rejonowego dla Wrocawia rdmiecia akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2008 r., sygn. V K 2455/07, Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia uzna oskaronych Mirosawa F. i Romana B. winnymi zarzucanych im aktem oskarenia przestpstw i na zasadzie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amnestii postpowanie umorzy. Apelacj od tego wyroku wnis prokurator Oddziaowej Komisji we Wrocawiu. Wyrokiem z dnia 3 grudnia 2008 r., sygn. IV Ka 1002/08, Sd Okrgowy we Wrocawiu uwzgldni apelacj prokuratora i przekaza spraw do ponownego rozpoznania sdowi I instancji. Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2009 r., sygn. V K 2048/08, Sd Rejonowy dla Wrocawia rdmiecia uzna, e nastpio przedawnienie karalnoci czynw zarzuconych oskaronemu Mirosawowi F., i na podstawie art. 17 1 pkt 6 kpk postpowanie umorzy. Wyrok jest nieprawomocny. S 12/07/Zk ledztwo przeciwko Zbigniewowi F., Marianowi K. i Jerzemu W. podejrzanym o to, e w nocy z 12 na 13 stycznia 1982 r. w migrodzie, jako funkcjonariusze miejscowego Komisariatu Milicji Obywatelskiej, a zarazem funkcjonariusze pastwa komunistycznego, dziaajc wsplnie i w porozumieniu z nieyjcym ju innym funkcjonariuszem niniejszej jednostki, zncali si fizycznie i psychicznie nad Zenonem G. i Andrzejem Z. w ten sposb, e po zatrzymaniu ich i osadzeniu w miejscowym komisariacie odmwili daniu pokrzywdzonych powiadomienia kierownika komisariatu w celu zoenia skargi, zachowywali si w stosunku do nich arogancko, a po wyprowadzeniu ich z celi i doprowadzeniu do innego pomieszczenia na terenie komisariatu zadawali im uderzenia po caym ciele przy uyciu paki milicyjnej, powodujc u nich obraenia ciaa w postaci smugowatych sicw na tuowiu i koczynach dolnych, tj. o czyn z art. 247 1 kk w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z 18 grudnia 1998 r.o Instytucie Pamici Narodowej Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. W dniu 29 maja 2008 r. skierowano przeciwko Zbigniewowi F., Marianowi K., Jerzemu W. do Sdu Rejonowego w Trzebnicy akt oskarenia. Wyrokiem z dnia 21 lipca 2009 r., sygn. II K 110/08, Sd Rejonowy w Trzebnicy umorzy postpowanie co do oskaronych wobec upywu okresu przedawnienia, przyjmujc, e dopu-

113

cili si oni pospolitych wystpkw pobicia, a dziaanie ich nie nosio znamion zbrodni komunistycznej. Prokurator Oddziaowej Komisji we Wrocawiu wystpi o pisemne uzasadnienie wyr. i po zapoznaniu si z nim podzieli argumentacj sdu, odstpujc od wywiedzenia apelacji. Wyrok ten zaskary w dniu 22 wrzenia 2009 r. obroca oskaronych. Wyrokiem z dnia 26 listopada 2009 r. Sd Okrgowy we Wrocawiu nie uwzgldni apelacji zoonej przez obroc oskaronych jako oczywicie bezzasadnej i utrzyma w mocy wyrok sdu I instancji. S 16/07/Zk ledztwo przeciwko Jzefowi M., Tadeuszowi D. i Wadysawowi T. Sprawa zostaa opisana w wykazie spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu. Wykaz spraw wszcztych przez prokuratorw OK we Wrocawiu w okresie od wrzenia 2000 r. do 31 grudnia 2004 r., a niezakoczonych do dnia 31 grudnia 2009 r. Zbrodnie komunistyczne S 21/02/Zk ledztwo w sprawie tworzenia przez funkcjonariuszy Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej we Wrocawiu faszywych dowodw przeciwko osobom zatrzymanym w dniu 31 sierpnia 1982 r. we Wrocawiu w celu prowadzenia przeciwko nim postpowa karnych za udzia w demonstracjach. Sprawa zostaa opisana w wykazie spraw o szczeglnym wymiarze spoecznym dla obszaru dziaania OK we Wrocawiu. Zbrodnie inne S 13/00/Zi w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19421945 w powiatach Rawa Ruska, woj. lwowskie, i Tomaszw Lubelski, woj. lubelskie, na ludnoci narodowoci polskiej, m.in. w Niemirowie Zdroju, gdzie ju w listopadzie 1942 r. w czasie napadu na wie nacjonalici ukraiscy dokonali zabjstwa 17 osb ukrywajcych si w domu ssiada narodowoci ukraiskiej. Pozostali mieszkacy wsi, ktrzy przeyli napad, ukrywajc si w miejscowym kociele, na polecenie wadz niemieckich przewiezieni zostali do Rawy Ruskiej, a nastpnie kolej do centralnej Polski. W dniu 15 padziernika 1943 r. w Stajach nacjonalici ukraiscy wyprowadzili na poblisk k i zastrzelili 9 mczyzn narodowoci polskiej; w dniu 6 kwietnia 1944 r., w Wielki Czwartek, w nieistniejcej ju Worochcie, w folwarku zgino nie mniej ni 30 osb, do ktrych strzelano, a nastpnie spychano do przygotowanego wczeniej dou ich mogia znajduje si na terenie obecnego pasa granicznego oraz w Tarnoszynie, gdzie w czasie okupacji niemieckiej zabijane byy, gwnie przez funkcjonariuszy miejscowej ukraiskiej policji pojedyncze osoby i rodziny, za w nocy z 17 na 18 marca 1944 r. czonkowie bandy UPA i funkcjonariusze ukraiskiej policji zabili 51 osb, nadto w pobliskim Ulhwku 10 osb. Jak ustalono, za wspudzia w dokonaniu zbrodni w Tarnoszynie skazany zosta wyrokiem Sdu Wojewdzkiego w Zamociu z dnia 27 padziernika 1978 r. na kar mierci Iwan M. vel Jan M. S 14/00/Zi w sprawie zbrodni dokonanych w latach 19391945 na terenie b. pow. Podhajce, woj. tarnopolskie. W toku ledztwa przesuchano wiadkw na okolicznoci dotyczce zbrodni dokonanych w Markowej, Zawaowie, Panowicach, Maowodach, Rosochowacu, Szwejkowie, Hnilczach, Bokowie, Szumlanach, Tostobabach, Sawentynie, Dobrowodach, Zawadwce i w innych miejscowociach, przy czym jednej z pierwszych zbrodni masowych dokonano po napaci Niemiec na Polsk w nocy z 18 na 19 wrzenia 1939 r. w Szumlanach, gdzie zgino 36 mieszkacw wsi, pochowanych nastpnie w zbiorowej mogile. Nadto zabjstw dokonano w dniu 17 wrzenia 1944 r. w Sawentynie, gdzie zgino nie mniej ni 50

114

osb, w dniu 6 stycznia 1945 r. w Gniowodach 65 osb, w dniu 15 stycznia 1944 r. w Markowej okoo 45 osb zabitych przy uyciu noy i siekier, pochowanych nastpnie na miejscowym cmentarzu. Sprawcami zbrodni byli zwykle mieszkacy wiosek na tyle oddalonych od miejsc napadu, by uniemoliwio to identyfikacj sprawcw, lub osoby o zamaskowanych twarzach. Niemniej zdarzay si przypadki rozpoznania sprawcw napadu. Wrd ofiar byy oprcz mczyzn, kobiety, dzieci i ludzie starsi. Liczb mczyzn, ktrzy zginli ograniczyo powoanie wielu z nich w 1944 r. przez wadze radzieckie do wojska. ledztwo w toku. S 15/00/Zi w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 w pow. Borszczw, woj. tarnopolskie, na miejscowej ludnoci narodowoci polskiej, m. in. w Germakwce, gdzie w wyniku dokonanego w dniu 13 lutego 1944 r. napadu na dom (odbywao si tam wesele)zginy 32 osoby, w tym 30 mieszkacw tej wsi narodowoci polskiej, jedna osoba narodowoci ukraiskiej i onierz niemiecki, ktry jako go weselny w trakcie napadu broni pozostaych osb przed napastnikami. Ofiarami tej zbrodni byli mczyni, kobiety i dzieci, za sprawcami mordu ich ssiedzi narodowoci ukraiskiej. W styczniu 1944 r. w wyniku napadu dokonanego w Gboczku zamordowano nie mniej ni 45 osb, za w dniu 27 lutego 1945 r. w Cyganach nie mniej ni 25 osb. Aby zapobiec zbrodniom, Polacy powoywali w poszczeglnych miejscowociach formacje cywilne majce na celu samoobron, ukrywali si we wczeniej przygotowanych kryjwkach, wzajemnie ostrzegali si przed nadchodzcymi banderowcami oraz korzystali z ochrony stacjonujcych w niektrych miejscowociach niemieckich wojsk. ledztwo w toku. S 8/01/Zi w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. Brody, woj. tarnopolskie, w latach 19431945, gdzie masowych zbrodni dokonano w szczeglnoci w miejscowociach: Podkamie, Palikrowy, Czernica, Hucisko Brodzkie, Huta Pieniacka, Ponikwa i inne. W Palikrowach w dniu 12 marca 1944 r. mieszkacw wsi i przebywajcych tam uciekinierw z pobliskiego pow. Rohatyn, woj. stanisawowskie, zgromadzono na miejscowym placu. Kobiety narodowoci ukraiskiej wskazyway napastnikom swoich ssiadw narodowoci polskiej, po czym przy uyciu broni palnej i ostrej dokonano zabjstwa 363 osb. Wrd ocalaych z pogromu znaleli si gwnie przybysze z pow. Rohatyn, ktrzy nieznani osobicie ukraiskim kobietom, wadajc jzykiem ukraiskim, pozorowali przynaleno do tej grupy narodowociowej. Zabjstw dokonano te w dniu 13 lutego 1944 r. w Hucisku Brodzkim 37 osb, w dniu 12 marca 1944 r. w Podkamieniu 106 osb, w dniu 17 stycznia 1944 r. w Suchowoli 28 osb. ledztwo w toku. S 10/01/Zi ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 w powiatach Kausz i Rohatyn, woj. stanisawowskie, na osobach narodowoci polskiej. Zgromadzony w toku ledztwa osobowy materia dowodowy potwierdza, e w latach 19431945 na terenie powiatw Kausz i Rohatyn nacjonalici ukraiscy dopucili si zabjstw i innych czynw przestpnych na osobach narodowoci polskiej. Zbrodnie te miay miejsce w Berenicy Szlacheckiej, Wojniowie, Mazurowie, Ziemiance, Kauszu, Tomaszowcach, Pawlikwce, Korolwce, ukowcu urowskim, ukowcu Winiowieckim, ukowcu Nowym, Sobodzie Bukaczowskiej, Firlejowie, Bukaczowcach, Nowoszynach, Byble, Chochoniowie, Dytiatynie i innych miejscowociach. Ustalono m. in., e w dniu 6 lutego 1943 r. w Sobdce Boszowieckiej zgino 25 mieszkacw tej wsi narodowoci polskiej. Ofiarami tej zbrodni byli mczyni, kobiety i dzieci, a sprawcami mordu ich ssiedzi narodowoci ukraiskiej. W marcu 1944 r. w wyniku napadu dokonanego w Berenicy Szlacheckiej zabito nie mniej ni 60 osb. Sprawcami zbrodni byli rwnie mieszkacy tej wsi narodowoci ukraiskiej - ssiedzi ofiar. Polacy, ktrzy ocaleli, masowo uciekali do miast. ledztwo w toku. S 16/01/Zi w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. Przemylany, woj. tarnopolskie, w latach 19431945, w miejscowociach Hanaczw,

115

Hanaczwka, wirz, Ciemierzyce, Tuczna i innych, w tym m. in. zabjstwa w Hanaczowie i w Hanaczwce 3 lutego 1944 r. i 9 kwietnia 1944 r., zabjstwa w Kopaniu 2 lutego 1944 r. 75 osb, zabjstwa w Biaem 24 marca 1944 r. okoo 60 osb. Szczeglnie w wyniku napadw i dokonanych zbrodni ucierpieli mieszkacy Hanaczowa i pobliskiej Hanaczwki, bowiem w trakcie dokonanego w tej miejscowoci w nocy z 3 na 4 lutego 1944 r. napadu zgino 56 osb, spalono te znaczn cz zabudowa. Mimo ataku z czterech stron licznej grupy nacjonalistw cz mieszkacw wsi zdoaa si ukry w pobliskim lesie. Po napadzie ludno polska nie opucia Hanaczowa, nocowaa natomiast w wikszych liczebnie grupach w kociele (w ktrym okna zabezpieczone zostay metalow siatk, a drzwi obite blach), na plebanii i w szkole. Mimo to w wyniku drugiego napadu na wie, dokonanego w dniu 9 kwietnia 1944 r. w wita Wielkanocne zgino kolejnych 40 osb, gwnie tych, ktrzy ukryli si na terenie zabudowa mieszkalnych i gospodarskich. Po tym napadzie w Hanaczowie pozostali przy yciu mieszkacy wyjechali, pozostao okoo 40 osb narodowoci polskiej, gwnie modych mczyzn, ktrzy w maju 1944 r. rwnie opucili wie. ledztwo w toku. S 31/01/Zi ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie b. pow. Buczacz, woj. tarnopolskie. Zgromadzony w toku ledztwa osobowy materia dowodowy potwierdzi, e w latach 19391945 na terenie pow. Buczacz nacjonalici ukraiscy dopucili si szeregu masowych zabjstw i innych czynw przestpnych na osobach narodowoci polskiej. Do najbardziej krwawej zbrodni doszo w nocy z 5 na 6 lutego 1945 r. w Baryszu, gdzie z rk ukraiskich nacjonalistw zgino okoo 130 osb, gwnie mieszkacw przysika Mazury. Mieszkacy wsi, zaopatrzeni w znaczn ilo broni palnej, bronili si przy jej uyciu, napastnicy w liczbie okoo 300 osb wrzucali natomiast do wntrz zabudowa granaty. Gdy kryte som domy staway w ogniu, a ich mieszkacy wybiegali na zewntrz, ginli od strzaw z broni palnej lub ostrych narzdzi. Spaleniu ulega wikszo zabudowa, z wyjtkiem nielicznych domw krytych blach. Ofiary tej zbrodni pochowane zostay po 3 dniach we wsplnej mogile. Rwnie brutalnych napadw dokonali oni te w miejscowociach Markowa, Korociatyn, Zalesie, Poniki, Bobulice, Szklana Huta i innych. ledztwo w toku. S 48/01/Zi w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. Brzeany, woj. tarnopolskie, w latach 19431945, w tym m.in. zabjstwa w Pauczy Wielkiej w dniu 28 marca 1944 r. 70 osb, zabjstwa w Kuropatnikach w dniu 3 kwietnia 1944 r. 2223 osb, zabjstwa w Buszczach w dniu 22 stycznia 1944 r. 46 osb, zabjstwa w Szybalinie w dniu 7 listopada 1944 r. 9 osb. Jak wynika z poczynionych ustale, w Kuropatnikach napastnicy wchodzili do wybranych domw i przy uyciu broni palnej zabijali mczyzn wedug przygotowanej wczeniej listy. W Szybalinie napastnicy podpalili zabudowania nalece do Polakw, po czym strzelali do uciekajcych z palcych si domw ludzi. W Pauczy Wielkiej oprcz zbrodni na ludnoci napastnicy dokonali masowego rabunku mienia ofiar. ledztwo w toku. S 68/01/Zi ledztwo w sprawie zabjstw, cikich uszkodze ciaa, sprowadzania poarw, zaboru mienia oraz innych przeladowa obywateli polskich dokonywanych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na terenie powiatw Bolechowo, Dolina, Halicz, Kauszw, Koomyja, Korszw, Kosw, Mikuliczyn, Nadwrna, Stryj, Tumacz i ydaczw, lecych na terenie woj. stanisawowskiego. W toku ledztwa przesuchano cznie 252 osoby, a zgromadzony dotychczas materia dowodowy jednoznacznie wskazuje, e czonkowie nacjonalistycznych organizacji ukraiskich dopucili si zbrodni ludobjstwa (w rozumieniu artykuu 118 1 kk) na obywatelach polskich - mieszkacach miejscowoci lecych na terenie wyej wymienionych powiatw. Ustalono nadto, e w zagranicznych archiwach znajduje si dua ilo materiaw mogcych mie istotne znaczenie dla ledztwa, jednak ze wzgldu na ilo biecej pracy poszukiwanie i udostpnienie konkretnych materiaw moliwe jest jedynie przez samodzieln prac przedstawicieli strony polskiej.

116

Prowadzona jest kwerenda archiww IPN w zakresie zbrodni ludobjstwa popenionych na terenie powiatw Bolechowo, Dolina, Halicz, Kauszw, Koomyja, Korszw, Kosw, Mikuliczyn, Nadwrna, Stryj , Tumacz i ydaczw. ledztwo w toku. S 6/02/Zi ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. Trembowla, woj. tarnopolskie, w latach 19391945, w tym miejscowoci: Budzanw, Tiutkw, Stara Zazdro i Nowa Zazdro, Wierzbowiec i inne, a to zabjstwa w Plebanwce 24 listopada 1943 r. 10 osb, w Chleszczawie w marcu 1944 r. 20 osb, w Starej i Nowej Zazdroci w dniu 25 wrzenia 1944 r. 40 osb i w dniu 20 marca 1945 r. 30 osb powizanych kolczastym drutem i spalonych w niezamieszkanym domu. W Wierzbowcu w nocy z 19 na 20 marca 1944 r. bandy otoczyy polsk cz wsi, po czym j spaliy, za mieszkacw, ktrzy nie zdoali si ukry, w tym kobiety i dzieci, napastnicy zabijali przy uyciu broni palnej i ostrych narzdzi, zncajc si przy tym nad ofiarami. W Budzanowie, gdzie miejscowa ludno dysponowaa znaczn iloci broni palnej, w nocy z 21 na 22 marca 1944 r. zgino 7 osb, natomiast spaleniu ulega niemal caa wie okoo 120 zabudowa. ledztwo w toku. S 7/02/Zi ledztwo w sprawie zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na terenie pow. Tarnopol, woj. tarnopolskie, w latach 19401945, w miejscowociach ozowa, Chodaczkw Wielki, Budyw i innych. Z poczynionych ustale wynika, e w szeregu miejscowoci, a szczeglnie w adyczynie, Borkach Wielkich i w Jzefwce nacjonalici ukraiscy dokonali pojedynczych zabjstw, natomiast w innych dokonali zbrodni masowych. W ozowej w nocy z 27 na 28 grudnia 1944 r. wie zaatakowana zostaa z trzech stron. Napastnicy uzbrojeni byli w widy, siekiery i noe oraz kilka sztuk broni palnej. Nie znali mieszkacw wsi. Ludno narodowoci ukraiskiej, uprzedzona o napadzie, znaa haso, ktre podawaa napastnikom, natomiast Polacy, ktrzy nie znali hasa, byli zabijani. Napad przerwao pojawienie si wojskowego pocigu pancernego. Zgino 131 osb, gwnie ludzi starszych i dzieci. W Chodaczkowie Wielkim w dniu 15 kwietnia 1944 r. zginy 162 osoby. W Ichrowicy w Wigili Boego Narodzenia 1944 r. do domw zamieszkanych przez Polakw wchodziy kilkuosobowe grupy nacjonalistw ukraiskich, ktrzy zabijali przy uyciu broni palnej i ostrych narzdzi zastanych tam domownikw. Zgin rwnie miejscowy ksidz katolicki. Napad trwa do czasu przybycia czonkw tzw. istriebitielnych batalionw i kilku onierzy radzieckich. Zgino ok. 77 osb. Ofiary pochowane zostay w zachowanej do dzi zbiorowej mogile. ledztwo w toku. S 20/02/Zi ledztwo w sprawie zabjstw, cikich uszkodze ciaa, sprowadzania poarw, zaboru mienia oraz innych przeladowa obywateli polskich dokonywanych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na terenie pow. Kamionka Strumiowa, woj. tarnopolskie. W toku ledztwa przesuchano cznie 96 osb, a zgromadzony dotychczas materia dowodowy jednoznacznie wskazuje, e czonkowie nacjonalistycznych organizacji ukraiskich dopucili si zbrodni ludobjstwa (w rozumieniu artykuu 118 1 kk) na obywatelach polskich, mieszkacach miejscowoci lecych na terenie wyej wymienionego powiatu. Na obecnym etapie postpowanie zmierza gwnie do ustalenia jak najwikszej liczby yjcych wiadkw zdarze bdcych przedmiotem ledztwa i wykonanie z ich udziaem czynnoci procesowych. Suyo temu m. in. zamieszczenie komunikatw w rodkach masowego przekazu. Ustalono, e w zagranicznych archiwach znajduj si znaczne iloci materiaw mogcych mie istotne znaczenie dla ledztwa. Jednoczenie archiwa te poinformoway prokuratorw OK we Wrocawiu, i nie s w stanie dokona wyboru dokumentw istotnych dla sprawy, i zaproponoway, aby weryfikacji dokumentw dokonali prokuratorzy. Nadto prowadzona jest kwerenda archiww IPN w zakresie zbrodni ludobjstwa popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich w latach 19391945 na terenie pow. Kamionka Strumiowa. ledztwo w toku.

117

S 22/02/ Zi ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych w okresie od 1939 r. do 1945 r. przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich mieszkacach b. pow. niaty, woj. stanisawowskie. Zgromadzony w sprawie materia procesowy potwierdzi, i w latach 19391945 na terenie pow. niaty, woj. stanisawowskie, nacjonalici ukraiscy dopucili si szeregu zbrodni na obywatelach polskich. Sprawcy dziaali w sposb zorganizowany i zaplanowany, dokonujc pacyfikacji m.in. nastpujcych miejscowoci: Trjca 23 padziernika 1944 r. dokonano zabjstwa co najmniej 63 osb przez zastrzelenie oraz przy uyciu noy, wie w czci zamieszkiwana przez Polakw zostaa spalona; - Nowosielica 4 listopada 1944 r. dokonano zabjstwa okoo 20 osb przez podpalenie budynku, w ktrym znajdowali si pokrzywdzeni; - Durw 27 marca 1944 r. dokonano zabjstwa nie mniej ni 7 osb przez zastrzelenie; - Haniowo 19/20 marca 1943 r. dokonano zabjstwa okoo 13 osb przez zastrzelenie, zadawane uderze przy uyciu noy, wie zostaa spalona. ledztwo w toku. S 23/02/Zi ledztwo w sprawie masowych zbrodni popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19431945 na obywatelach polskich mieszkacach pow. Rudki, woj. lwowskie. W toku ledztwa przesuchano cznie 65 osb, a zgromadzony dotychczas materia dowodowy jednoznacznie wskazuje, e czonkowie nacjonalistycznych organizacji ukraiskich dopucili si zbrodni ludobjstwa (w rozumieniu artykuu 118 1 kk) na obywatelach polskich, mieszkacach miejscowoci lecych na terenie wyej wymienionego powowiatu. Obecnie postpowanie zmierza gwnie do ustalenia yjcych wiadkw zdarze bdcych przedmiotem ledztwa i wykonania z ich udziaem czynnoci procesowych. Suyo temu m. in. zamieszczenie komunikatw w rodkach masowego przekazu. Ustalono, e w zagranicznych archiwach znajduj si znaczne iloci materiaw mogcych mie istotne znaczenie dla ledztwa. Jednoczenie archiwa te poinformoway prokuratorw OK we Wrocawiu, i nie s w stanie dokona wyboru dokumentw istotnych dla sprawy, i zaproponoway, aby weryfikacji dokumentw dokonali prokuratorzy. Nadto prowadzona jest kwerenda archiww IPN w zakresie zbrodni ludobjstwa popenionych przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich w latach 19391945 na terenie pow. Rudki. S 25/02/Zi ledztwo w sprawie dopuszczenia si przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na terenie dawnego pow. Czortkw, woj. tarnopolskie, zbrodni ludobjstwa na obywatelach polskich w celu wyniszczenia w czci polskiej grupy narodowej. W toku postpowania przesuchano 328 wiadkw, w wikszoci byych mieszkacw pow. czortowskiego, bd ich najbliszych. Zgromadzono zdjcia, mapy, spisane wspomnienia, listy osb pokrzywdzonych i nieliczne dokumenty archiwalne dot. krytycznego okresu. Zebrany materia dowodowy wskazuje na to, e sprawcy zbrodni dziaali zgodnie z wczeniej ustalonym planem, w sposb zorganizowany, a ich celem byo co najmniej czciowe wyniszczenie polskiej grupy narodowej przez dokonywanie zabjstw. Efektem zaplanowanej eksterminacji ludnoci polskiej bya znaczna liczba ofiar, ktre w wikszoci pozbawiane byy ycia w sposb nadzwyczaj okrutny. Przykadem takich zachowa moe by dokonane zim 1944 r. zabjstwo przez uduszenie 29 mieszkacw wsi Poowce, w tym maoletnich dzieci i kobiet w ciy. Przed mierci rozebrane ofiary stoczono w stodole i zawieszono im na szyi powrozy. Aktualnie kontynuowane s przesuchania ujawnionych pokrzywdzonych i wiadkw. Z ustale ledztwa wynika rwnie, i w archiwach rosyjskich, ukraiskich i najprawdopodobniej niemieckich znajduj sie dokumenty majce istotne znaczenie dla przedmiotu ledztw dot. ludobjstwa obywateli polskich przez ukraiskich nacjonalistw. ledztwo w toku.

118

S 26/02/Zi ledztwo w sprawie dopuszczenia si przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na terenie dawnego pow. Kopyczyce, woj. tarnopolskie, zbrodni ludobjstwa na obywatelach polskich w celu wyniszczenia w czci polskiej grupy narodowej. W postpowaniu przesuchano 297 wiadkw, zgromadzono wspomnienia b. mieszkacw tych terenw, mapy, zdjcia oraz pojedyncze materiay archiwalne. Z ustale ledztwa wynika, i napastnicy, atakujc poszczeglne miejscowoci, dziaali w sposb planowy, byli dobrze zorganizowani, a ich celem byo wyniszczenie ludnoci narodowoci polskiej gwnie przez dokonywanie zabjstw. Przykadem takiej akcji by dwukrotny atak nacjonalistw ukraiskich na polskich mieszkacw wsi Majdan, pow. Kopyczyce. W nocy 12 marca 1944 r. zamaskowani i odziani w celu lepszej identyfikacji w biae stroje napastnicy zaatakowali Majdan z czterech stron. Zastrzelono lub spalono ywcem ok. 100 Polakw, rabujc ich dobytek i palc wikszo posesji. Kolejny nocny napad mia miejsce 27 stycznia 1945 r. Ukraicy zabili wtedy siekierami bd strzaami z broni palnej wedug rnych szacunkw od 30 do 60 osb, ktre schroniy si w miejscowym kociele. Jednoczenie ukraiscy nacjonalici nie stronili od skrytobjczych mordw pojedynczych osb narodowoci polskiej. ledztwo w toku. S 39/02/Zi ledztwo w sprawie dopuszczenia si przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na terenie powiatw Bbrka i Lww, w tym w samym miecie Lww, woj. lwowskie, zbrodni ludobjstwa na obywatelach polskich w celu wyniszczenia polskiej grupy narodowej. Podobnie jak w innych sprawach prowadzonych w tym przedmiocie, nacjonalici ukraiscy napadali przede wszystkim noc na wsie zamieszkae wycznie albo w czci przez ludno polsk, mordujc przy zastosowaniu okrutnych i barbarzyskich metod (zarbanie siekier, obcinanie koczyn i czonkw, palenie ywcem, wrzucanie do studni). Czsto do mordw dochodzio na oczach najbliszej rodziny. Szczeglne nasilenie mordw na terenie tych powiatw miao miejsce w 1944 r., a wic ju w kocowej fazie wojny, bowiem na obszary pow. lwowskiego uciekaa ludno polska z dalej na wschodzie pooonych powiatw. Szczeglnym przykadem jest tu wie Siemianwka. Przed wojn liczya okoo 3000 mieszkacw, a w 1944 r. liczba ta wzrosa do okoo 10 000. Ponadto wioska bya cakowicie zamieszkana przez ludno polsk, miaa bardzo siln samoobron i bya broniona przez miejscowy oddzia Armii Krajowej. Wie nigdy nie zostaa zniszczona przez nacjonalistw ukraiskich. Do szczeglnych aktw okruciestwa doszo w takich wioskach jak Hucisko, Huta Szczerzecka, Bryce Zagrne, Sokowka. W Hucisku w okolicach wit Wielkanocnych w 1944 r. zgino ponad 120 osb, dua cz z nich zostaa ywcem spalona w stodole. Jeden z mczyzn zosta na oczach rodziny trzykrotnie przecity pi. W sprawie przesuchano prawie 400 osb, ale wiele osb czeka jeszcze na przesuchanie. Charakterystyczne jest to, e do stosunkowo niewielu mordw ludnoci polskiej doszo w samym Lwowie, ale wynikao to faktu, e miasto w wikszoci zamieszkiwali Polacy, ktrzy byli dobrze zorganizowani. ledztwo w toku. S 52/02/Zi ledztwo w sprawie dopuszczenia si zbrodni ludobjstwa popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na obywatelach polskich, mieszkacach b. powiatw Sambor i Drohobycz, woj. lwowskiego. Zgromadzony w toku postpowania obszerny materia dowodowy, w szczeglnoci w postaci zezna przesuchanych ponad 240 wiadkw, potwierdza, e w latach 19391945 na terenie powiatw Sambor oraz Drohobycz nacjonalici ukraiscy dopucili si szeregu zbrodni na obywatelach polskich. Zabjstwa osb narodowoci polskiej miay miejsce we wsiach: Wooszcza, przysiek Zady, Waniowice, Kulczyce, Hordynia, Dorow, Dublany, Oleksita, Bielinka Maa, Brzeciany, Kalinowo, Stary Sambor, Stara Sl, przysiek Paproczyzna i innych. W postpowaniu badane s okolicznoci zabjstwa nie mniej ni 100 osb, jednakowo liczba ofiar wzrasta wraz z zeznaniami kolejnych wiadkw. Czynnoci procesowe koncentruj si na wyjanianiu dokadnych okolicznoci zabjstw poszczeglnych, znanych ju w wikszoci z tosamoci ofiar. ledztwo w toku.

119

S 73/02/Zi ledztwo w sprawie dopuszczenia si przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19391945 na terenie dawnego pow. Grdek Jagielloski, woj. lwowskie, zbrodni ludobjstwa na obywatelach polskich w celu wyniszczenia w czci polskiej grupy narodowej. Do chwili obecnej przesuchano 152 wiadkw. W oparciu o zgromadzony w sprawie materia dowodowy ustalono, i nacjonalici ukraiscy atakowali ludno polsk zamieszka na obszarach wiejskich i przedmieciach pow. grdeckiego. Miasta stanowiy, poza nielicznymi wyjtkami, azyl bezpieczestwa dla zgromadzonej tam ludnoci. Napastnicy zabijali mczyzn, kobiety i dzieci. W nielicznych wypadkach podrzucano obywatelom narodowoci polskiej ulotki nakazujce opuszczenie miejsca zamieszkania w okrelonym terminie. W czasie atakw zamieszkane przez ludno polsk i ukraisk posesje Ukraicw pozostaway nietknite, co wskazywaoby na wspprac przynajmniej czci miejscowych Ukraicw z nacjonalistami. W maestwach mieszanych oszczdzano zazwyczaj osoby narodowoci ukraiskiej i ich dzieci tej samej pci. Niejednokrotnie zmuszano jednak takie osoby do wasnorcznego zabicia polskiego maonka. W kazaniach duchownych grekokatolickich wielokrotnie przewija si motyw wyplewienia kkolu z pszenicy, przy czym za kkol uwaano obywateli narodowoci polskiej. Ataki na poszczeglne wsie byy najczciej zaplanowane i sprawnie zorganizowane. Midzy innymi w czasie napadu Ukraicw na koloni wsi Jamelna o nazwie Mazurwka w nocy 29 wrzenia 1944 r. strzaami z broni palnej, siekierami lub bagnetami zabito ok. 60 osb. Napastnikom towarzyszyy kobiety dokonujce kradziey mienia ofiar. Obecnie oczekuje si informacji dot. stanu archiww IPN oraz rosyjskich i ukraiskich zasobw archiwalnych w tym zakresie. ledztwo w toku. S 74/02/Zi ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w okresie od 19391945 r. na obywatelach polskich mieszkacach b. pow. Zaleszczyki, woj. tarnopolskiego. W toku prowadzonego postpowania cznie przesuchano ponad 100 osb. Zgromadzony w sprawie materia dowodowy w peni wskazuje, e w latach 19391945 na terenie pow. Zaleszczyki nacjonalici ukraiscy dopucili si szeregu zbrodni na obywatelach polskich. Zeznania przesuchanych dotychczas wiadkw oraz zaczone przez nich dokumenty pozwoliy na ustalenie wykazu miejscowoci, w ktrych dokonano zbrodni w dawnym pow. zaleszczyckim, jak te ustalenie ofiar tych zbrodni oraz osb pokrzywdzonych czonkw rodzin zabitych. Jak stwierdzono, w latach 19391945 niemale w kadej miejscowoci b. pow. zaleszczyckiego miay miejsce napady. Szczeglnym okruciestwem wykazali si sprawcy w takich miejscowociach jak Nyrkw, Czerwonogrd, Latacz, Byszczanka, Szczytowce, Torskie, Uhrykowce, palc ywcem bd pozbawiajc ycia w inny, rwnie okrutny sposb cae rodziny. ledztwo w toku. S 8/04/Zi w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanych przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19411945 w pow. Stanisaww, woj. stanisawowskie, na obywatelach narodowoci polskiej, gdzie ju jesieni 1941 r. w Mariampolu zamordowany zosta ks. Marcin Bosak. Wiosn 1944 r. zamordowanych zostao 10 rolnikw, mieszkacw Woczkowa, wracajcych furmankami z Halicza, po dostarczeniu tam zboa ich furmanki i konie zrabowano za w nocy z 29 na 30 marca 1944 r. w wyniku napadu dokonanego na Woczkw zgino nie mniej ni 58 mieszkacw wsi. Wrd szeregu dokonanych w tym czasie zbrodni brutalnoci wyrnio si dokonane w nocy z 23 na 24 kwietnia 1944 r. w Wiktorowie zabjstwo mieszkanki tej wsi i jej piciorga dzieci, ktrych okaleczone zwoki zakopane zostay przez sprawcw napadu na pobliskim polu. ledztwo w toku. S 79/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych w okresie od 1943 do 1945 r. przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich mieszkacach b. powiatw Mociska i Jaworw, woj. lwowskie.

120

Z poczynionych ustale wynika, i nacjonalici ukraiscy atakowali ludno polsk zamieszka na obszarach wiejskich i przedmieciach, zabijali mczyzn, kobiety i dzieci. Wielokrotnie ofiary umieray w mczarniach bd ich zgon poprzedzay tortury. Napastnicy dziaali w sposb uniemoliwiajcy ich rozpoznanie. Napadali przewanie w nocy, zamaskowani. U jednego z pokrzywdzonych, Janusza K., rozpoznano przestrza stawu barkowego prawego z rozlegymi ubytkami kostnymi gowy, ramieniowe i inne obraenia. Biegy z zakresu medycyny stwierdzi, e obraenia mogy powsta na skutek postrzelenia z karabinu pociskiem typu dum-dum. ledztwo w toku. S 80/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonywanych przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich w latach 19391945 na terenie pow. Skaat, woj. tarnopolskie. W toku ledztwa przesuchano cznie 82 osoby. Przeprowadzono wstpne sprawdzenia co do zawartoci rosyjskich, ukraiskich i niemieckich archiww w celu ustalenia, czy znajduj si one w posiadaniu materiaw archiwalnych istotnych dla przedmiotu ledztwa. Ustalono, e w zagranicznych archiwach znajduj si znaczne iloci materiaw mogcych mie istotne znaczenie dla ledztwa. Jednoczenie archiwa te poinformoway prokuratorw OK we Wrocawiu, i nie s w stanie dokona wyboru dokumentw istotnych dla sprawy, i zaproponoway, aby weryfikacji dokumentw dokonali prokuratorzy. S 81/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych w okresie od 1939 r. do 1945 r. przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich mieszkacach b. pow. turczaskiego, woj. lwowskie. W toku postpowania przesuchano 108 wiadkw, w wikszoci byych mieszkacw pow. turczaskiego w woj. lwowskim. Z poczynionych ustale wynika, e sprawcy dziaali wedug z gry ustalonego planu, w sposb zorganizowany, a ich celem byo co najmniej czciowe wyniszczenie polskiej grupy narodowej. Obecnie wykonywana jest kwerenda dot. stanu archiww IPN oraz rosyjskich i ukraiskich zasobw archiwalnych (miejsce i rodzaj przechowywanych dokumentw) w tym zakresie. ledztwo w toku. S 82/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych przez nacjonalistw ukraiskich w okresie od 1939 r. do 1945 r. na obywatelach polskich mieszkacach b. pow. Radziechw, woj. tarnopolskie. Z poczynionych ustale wynika, e nacjonalici ukraiscy atakowali ludno polsk zamieszka na obszarach wiejskich i przedmieciach. Wielokrotnie ofiary umieray w mczarniach bd ich zgon poprzedzay okrutne formy tortur. W nielicznych wypadkach podrzucano obywatelom narodowoci polskiej ulotki nakazujce opuszczenie miejsca zamieszkania w okrelonym terminie, jednak pomimo stosowania si przez Polakw do takiego nakazu Ukraicy atakowali opuszczajcych swoje domostwa pokrzywdzonych. ledztwo w toku. S 83/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionych w okresie od 1939 r. do 1945 r. przez nacjonalistw ukraiskich na obywatelach polskich - mieszkacach b. pow. Zborw, woj. tarnopolskie. Z poczynionych ustale wynika, e masowych zbrodni dokonano w miejscowociach Milno, Gontowa, Hnidawa, Biaogowy i inne, za w wikszoci pozostaych wsi tego powiatu w tym w Oziernie, Trociacu Wielkim czy Zaocach giny pojedyncze osoby uprowadzane do pobliskich lasw, zabijane w trakcie robt polowych czy powrotu z miasta do rodzinnej wsi. Stwierdzono, i w wyniku dziaa band nacjonalistw ukraiskich w miejscowoci Koniuchy w dniu 12 wrzenia 1939 r. zgino ok. 90 ofiar, wracajcych z frontu onierzy, w Gontowej 1 listopada 1944 r. 5 ofiar i 17 grudnia 1944 r. 15 ofiar, w Milnie 11 listopada 1944 r. ok. 100 ofiar i 24 grudnia 1944 r. ok. 150 ofiar, w Hnidawie 25 listopada 1944 r. 16 ofiar. ledztwo w toku.

121

S 84/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa popenionej w latach 19391945 na terenie pow. kiewskiego, woj. lwowskie, na szkod ludnoci polskiej. W toku ledztwa ustalono, e napastnicy dziaali w podobny sposb, jak na innych terenach objtych masowymi mordami ludnoci polskiej, a do aktw szczeglnego bestialstwa doszo w takich wioskach i miejscowociach jak Staniswka, Rokitna, Dworce, Rekliniec, Wolice, Wieczorki, Strzemie i Mosty Wielkie, gdzie nacjonalici wymordowali ca rodzin przesuchanego w niniejszej sprawie jako wiadka Jzefa S. ledztwo w toku. S 85/09/Zi podjte z zawieszenia ledztwo w sprawie zbrodni ludobjstwa dokonanej na obywatelach polskich przez nacjonalistw ukraiskich w latach 19431945 na terenie pow. Sokal, woj. lwowskie. W toku ledztwa przesuchano cznie 89 osb. Przeprowadzono wstpne sprawdzenia co do zawartoci rosyjskich, ukraiskich i niemieckich archiww w celu ustalenia, czy znajduj si one w posiadaniu materiaw archiwalnych istotnych dla dalszego postpowania. ledztwo w toku.

122

ZACZNIK NR 2: WYDAWNICTWA Periodyki

Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej Miesicznik popularnonaukowy powicony dziejom Polski lat 19391989, zwaszcza odkamywaniu historii PRL. Zamieszcza rozmowy z badaczami, wiadkami wydarze, artykuy pracownikw IPN i innych historykw, archiwalia (dokumenty i zdjcia), wspomnienia. Informuje o organizowanych przez Instytut konferencjach, uroczystociach i wystawach, gwnych przedsiwziciach badawczych i edukacyjnych, waniejszych publikacjach. Od lipca 2006 r. na dodawanych do Biuletynu pytach DVD prezentujemy filmy historyczne i dokumentalne. W r. objtym sprawozdaniem ukazao si osiem numerw Biuletynu (w tym cztery pojedyncze o objtoci ok. 116 stron i cztery podwjne o objtoci 148200 stron; do wszystkich numerw doczono tematyczne pyty DVD). Nakad wynosi 10 000 egzemplarzy, z czego wikszo trafia do gimnazjw i licew jako pomoc dla nauczycieli (historii, wiedzy o spoeczestwie, jzyka polskiego czy religii), a take do wybranych instytucji (zwaszcza zwizanych ze szkoleniem nauczycieli). Biuletyn jest rwnie wysyany do mediw, bibliotek i osb indywidualnych w kraju i za granic. W wolnej sprzeday pismo mona znale w ksigarniach, w sieci salonw EMPiK i salonach prasowych Ruch oraz we wszystkich punktach sprzeday IPN, w tym w Oddziaach IPN. Po trzech miesicach od chwili wydania kady numer Biuletynu jest dostpny w formie elektronicznej na stronie internetowej Instytutu. Numery Biuletynu maj zazwyczaj temat przewodni. W okresie sprawozdawczym takimi tematami byy: 1. Kresy pamitamy! (2009, nr 12; dodatek: pyta DVD z filmami Aliny Czerniakowskiej: Semper Fidelis; Moje Wilno; Moje serce zostao we Lwowie). 2. Ginli, ratujc ydw (2009, nr 3; dodatek: pyta DVD z filmem Druga prawda). 3. Niemieckie obozy i sowieckie agry (2009, nr 4; dodatek: pyta DVD z filmami Dni mojego ycia...Auschwitz. Historia prawdziwa; Elbieta Zawacka Miaam szczliwe ycie). 4. Niech zstpi duch Twj. 2 czerwca 1974. W samo poudnie 4 czerwca 1989 (2009, nr 56; dodatek: pyta DVD z filmem Andrzeja Trzosa-Rastawieckiego Pielgrzym o pierwszej pielgrzymce Jana Pawa II do Ojczyzny (1979)). 5. Oni odmwili bezpiece (2009, nr 7; dodatek: pyta DVD ze spektaklem Inka 1946). 1946 6. Wojna i powstanie (2009, nr 89; dodatek: pyta DVD z filmami: PAST-a 1944; W lasach Pianicy). 7. Ruch ludowy przed, w czasie i po wojnie (2009, nr 10-11; dodatek: pyta DVD ze spektaklem O prawo gosu). 8. Niemcy Rosja kontra Polska (2009, nr 12; dodatek: pyta DVD z filmem Marsz wyzwolicieli). Pami i Sprawiedliwo Periodyk Pami i Sprawiedliwo prezentuje zarwno wyniki prac badawczych prowadzonych w IPN, jak i ustalenia historykw z innych orodkw badawczych, w tym z zagranicy. Zamieszczane s w nim rozprawy naukowe, dyskusje redakcyjne, opracowane dokumenty archiwalne, recenzje. W okresie sprawozdawczym ukaza si jeden numer Pamici i Sprawiedliwoci, nr 14, powicony okupacji niemieckiej i sowieckiej ziem polskich. Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 (wsplne pismo BEP i BUiAD) Gwnym celem periodyku jest pogbienie, skoordynowanie oraz upowszechnienie prac badawczych dotyczcych aparatu represji w PRL. Przyjta formua pisma zakada, i zamieszczane w nim s materiay dotyczce nastpujcych instytucji aparatu represji: Resortu Bezpieczestwa Publicznego PKWN, Ministerstwa Bezpieczestwa Publicznego, Komitetu ds. Bezpieczestwa Publicznego, Ministerstwa Spraw Wewntrznych, wojskowych i granicznych sub specjalnych, sub wiziennych, Milicji Obywatelskiej, sdownictwa i Prokuratury

123

oraz jednostek paramilitarnych. Pismo podzielone jest na kilka dziaw obejmujcych: metodologi, struktury, dokumenty, wspomnienia funkcjonariuszy (dzia W oczach wasnych), biogramy, recenzje i materiay bibliograficzne. Redaktorem naczelnym periodyku jest dr Zbigniew Nawrocki, dyrektor BUiAD IPN. W 2009 r. ukaza si jeden numer pisma. Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej Gwnym celem periodyku jest prezentowanie zagadnie dotyczcych szeroko rozumianej archiwistyki w kontekcie funkcjonowania archiwum IPN. Na amach pisma s poruszane nastpujce kwestie: ksztatowanie i przechowywanie zasobu archiwalnego, jego ewidencjonowanie, metody opracowania, tryb udostpniania, oraz budowa informatycznego systemu zarzdzania zasobem archiwalnym. Pismo podzielone jest na nastpujce dziay: archiwum, zasb archiwalny, dokumenty, varia, recenzje i kronika. W okresie sprawozdawczym ukaza si tom drugi pisma.

Publikacje ksikowe (serie centralne)

Seria Monografie 1. Jaworski P., Marzyciele i oportunici. Stosunki polsko-szwedzkie w latach 19391945, Warszawa 2009, s. 438 (t. 48 serii). 2. Kobylarz R., Walka o pami. Polityczne aspekty obchodw rocznicy powstania w getcie warszawskim 19441989, Warszawa 2009, s. 496 (t. 49 serii). 3. Urynowicz M., Adam Czerniakw prezes getta warszawskiego, Warszawa 2009, s. 408 (t. 50 serii). 4. Choma-Jusiska M., rodowiska opozycyjne na Lubelszczynie 19751980, WarszawaLublin 2009, s. 456 (t. 51 serii). 5. Aparat Bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw. Studia, red. J. Syrnik, Warszawa 2009, s. 344 (t. 52 serii). 6. Wardzyska M., By rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczestwa w Polsce Intelligenzaktion, Warszawa 2009, s. 352 (t. 53 serii). 7. Ruzikowski T., Stan wojenny w Warszawie i wojewdztwie stoecznym 19811983, Warszawa 2009, s. 656 (t. 54 serii). 8. Sobr-widerska A., Jakub Berman Biografia komunisty, Warszawa 2009, s. 636 (t. 55 serii). 9. Cichoracki P., Droga ku anatemie Wacaw Kostek-Biernacki (18841975), Warszawa 2009, s. 504 (t. 56 serii). 10. Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009, s. 480 (t. 57 serii). 11. Lekiewicz R., Wojskowy Sd Rejonowy w Poznaniu (19461955). Organizacja, funk(1946 cjonowanie, procesy archiwotwrcze, Warszawa-Pozna 2009, s. 376 (t. 58 serii). 12. Sacewicz K., Centralna prasa Polski podziemnej wobec komunistw polskich 19391945, Warszawa 2009, s. 400 (t. 59 serii). Seria Dokumenty 1. Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarze, cz. I, red. nauk., wybr, MSW wstp i oprac. F. Dbrowski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2009, s. 910 (t. 32 serii). 2. Aparat represji wobec ksidza Jerzego Popieuszki 19821984, t. I, red. nauk. J. Mysiakowska, wstp J. aryn, wybr i oprac. J. Gobiewski, J. Mysiakowska, A.K. Piekarska, Warszawa 2009, s. 404 (t. 33 serii). 3. Zmierzch dyktatury. Polska lat 19861989 w wietle dokumentw, tom I (lipiec 1986 1986 maj 1989), wybr, wstp i oprac. A. Dudek, Warszawa 2009, s. 532 (t. 34 serii). 4. Wybory 89 w Polsce poudniowo-wschodniej w dokumentach SB, wstp J. Borowiec, D. Iwaneczko, wybr i oprac. J. Borowiec, Warszawa-Rzeszw 2009, s. 352+32 (t. 35 serii).

124

5. Biuletyny Dzienne Komitetu do spraw Bezpieczestwa Publicznego (grudzie 1954 listopad 1956), wstp M. Filipiak, oprac. W. Chudzik, M. Filipiak, J. Gobiewski, Warszawa , Filipiak 2009, s. 816 (t. 36 serii). 6. Stroop J., ydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie ju nie istnieje!, red. A. bikowski, IPN, IH, Warszawa 2009, s. 240 (t. 38 serii). 7. Przewrt majowy 1926 r. w oczach Kremla, red. B. Musia, wsppraca J. Szumski, Warszawa 2009, s. 320 (t. 39 serii). 8. Suba Bezpieczestwa wobec przemian politycznych w latach 19881990. Region dzki, wstp, wybr i oprac. S. Pilarski, Warszawa 2009, s. 668 (t. 40 serii). Seria Konferencje 1. Spoeczno ydowska w PRL przed kampani antysemick lat 19671968 i po niej, red. G. Berendt, Warszawa 2009, s. 236 (t. 37 serii). 2. Polska Pnocno-Wschodnia w okresie stalinizmu spojrzenie z perspektywy pwiecza, pwiecza, red. K. Sychowicz, E. witochowska-Bobowik, W.F. Wilczewski, Biaystok-Warszawa 2009, s. 168 (t. 38 serii). 3. Midzy przymusow przyjani a prawdziw solidarnoci. Czesi - Polacy - Sowacy 1938/3919451989, cz II, red. P. Blaek, P. Jaworski, . Kamiski, Warszawa 2009, s. 260 (t. 39 serii). Seria Studia i materiay 1. Majchrzak G., Kontakt operacyjny Delegat vel Libella, Warszawa 2009, s. 224 (t. 14 serii). 2. Studia z dziejw harcerstwa 19441989, red. M. Wierzbicki, Warszawa 2009, s. 248 (t. 15 serii). Seria Kto ratuje jedno ycie... 1. Szpytma M., The Risk of Survival. The Rescue of the Jews by the Poles and the Tragic Consequences for the Ulma Family from Markowa, Warszawa-Krakw 2009, s. 116 (t. 3 serii). 2. Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009, s. 284 (t. 4 serii). Seria Z archiwum emigracji 1. Iranek-Osmecki K., Kto ratuje jedno ycie Polacy i ydzi 19391945, Warszawa 2009, s. 390 (t. 2 serii). 2. Korboski S., W imieniu Rzeczypospolitej, Warszawa 2009, s. 496 (t. 3 serii). Seria 39/89 1. Wierzbicki M., Modzie w PRL, Warszawa 2009, s. 196 (t. 2 serii). Seria Letnia szkoa historii najnowszej 1. Letnia szkoa historii najnowszej 2008. Referaty, red. M. Bielak, . Kamiski, Warszawa 2009, s. 200 (t. 2 serii). Seria Polska i Ukraina w latach trzydziestychczterdziestych XX wieku, nieznane dokumenty z archiww sub specjalnych 1. Holodomor. Great Famine in Ukraine 19321933, Warszawa-Kijw 2009, s. 680. Seria Materiay pomocnicze Instytutu Pamici Narodowej 1. Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t. 3: Nazizm, red. IPN R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2009, s. 112 (t. 11 serii).

125

Seria Materiay edukacyjne 1. Genera August Emil Fieldorf Nil, wybr i oprac. W. Mynarczyk, M. Koszyska, Warszawa 2009, s.71 (t. 4 serii). Poza seriami 1. Stefan Korboski 19011989, red. M. Ptasiska-Wjcik, Warszawa 2009, s. 320. , 2. Wysocki W.J., Wysocka M.W., Marszaek Edward migy-Rydz. Portret Naczelnego Wodza, Warszawa 2009 s. 264. 3. Zaczo si w Polsce, Oficyna Wydawnicza Wolumen, Rada Ochrony Pamici Walk i Mczestwa, Stowarzyszenie Pokolenie, Warszawa 2009. 4. It all began in Poland 19391989, Oficyna Wydawnicza Wolumen, Rada Ochrony Pamici Walk i Mczestwa, Stowarzyszenie Pokolenie, Warszawa 2009. 5. Indeks represjonowanych, t. XVIII: Deportowani w Komi ASRR, cz. 2, Alfabetyczny wykaz 10360 Polakw i obywateli polskich wywiezionych w czerwcu 1940 i czerwcu 1941 z zachodnich obwodw Biaoruskiej SRR oraz w czerwcu 1941 z Litewskiej SRR, IPN, Orodek KARTA, Warszawa 2009, s. 484. 6. Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R.Lekiewicz, Warszawa 2009, s. 1264. 7. Kotarba R., Niemiecki obz w Paszowie 19421945, Warszawa-Krakw 2009, s. 312. 8. Okaleczone miasto Warszawa 39. Wojenne zniszczenia obiektw stolicy w fotografiach Antoniego Snawadzkiego, oprac. M. Majewski, Warszawa 2009, s. 296. 9. A wic wojna Ludno cywilna we wrzeniu 1939 r., Warszawa 2009, s. 240. 10. Zagada polskich elit. Akcja AB Katy, wydanie II poprawione, Warszawa 2009, s. 88. 11. The Destruction of the Polish Elite. Operation AB Katyn, Warszawa 2009, s. 88. 12. Pawowicz J., Rotmistrz Witold Pilecki 19011948, Warszawa 2009, s. 288 [dodruk]. 13. Bortlik-Dwierzyska M., Niedurny M., Uciekinierzy z PRL, Katowice-Warszawa 2009, s. 320. 14. Jestecie nasza wielk szans. Modzie na rozstajach komunizmu 19441989, red. P. Ceranka, S. Stpie, Warszawa 2009, s. 49+24. 15. A., ., . C., e u (20-30. XX .), IPN, Instytut Europy rodkowo-Wschodniej, Warszawa-Lublin- Homel 2009, s. 470. 16. Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. W. Materski, T. Szarota, Warszawa 2009, s. 354. 17. Cisek J., Oskar Halecki. Historyk Szermierz Wolnoci, Warszawa 2009, s. 312. 18. Polska-Ukraina: Trudne pytania, t.11, Warszawa 2009, s. 210. 19. Cichecki B., Z Kalisza do Krakowa. Wspomnienia z lat 19391945, Warszawa 2009, s. 72. 20. Twrczo obca nam klasowo. Aparat bezpieczestwa wobec rodowiska literackiego 19561990, red. S. Ligarski, Warszawa 2009, s. 870. 21. Bg, Honor, Ojczyzna. Sdeccy onierze i generaowie w subie niepodlegej Rzeczypospolitej, red. J. Leniak, H. Szewczyk, Warszawa 2009, s. 132. 22. Gazowski M., Pukownik egota. ycie i pisma pukownika dypl. Tadeusza Mnicha, Warszawa 2009, s. 264. 23. Solidarni z Rumuni. Grudzie 1989 stycze 1990, wstp K. Biaecki, fot. J. Koodziejski, red. J. Bednarek, W. Kujawa, A.K. Piekarska, WarszawaPozna 2009 (seria Albumy) 24. Sptana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach wadz PRL. Materiay Suby Bezpieczestwa (19671987), tom 1, wybr, wstp i oprac. P. Pleskot, T. Rutkowski, Warszawa 2009, s. 544. 25. Year of 1989 freedom, Warszawa 2009, s. 48.

126

Informatory i katalogi wystaw (centralne i regionalne) 1. The Institute of National Remembrance Guide, Warszawa 2009, s. 44. 2. Przewodnik po Instytucie Pamici Narodowej, Warszawa 2009, s. 62. 3. Katalog publikacji IPN 20002008. 4. Oferta edukacyjna Biura Edukacji Publicznej, Warszawa 2009, s. 24. 5. Oferta edukacyjna Oddziau IPN w Krakowie 2009/2010, Krakw 2009, s. 30. 6. Oferta edukacyjna Oddziau IPN w Poznaniu 2009/2010, Pozna 2009. 7. Oferta edukacyjna Oddzia IPN w Szczecinie 2009/2010, Szczecin 2009. 8. Katalog publikacji 20082009 cz. I. 9. Katalog publikacji 20082009 cz. II. 10. Koci Niezomny. Wystawa fotografii Jerzego Federowicza w 20. rocznic mierci ks. Stanisawa Suchowolca, Biaystok 2009, s. 96 katalog wystawy. 11. Okupacja i zbrodnie niemieckie na Kujawach i Pomorzu poudniowym, Bydgoszcz 2009, s. 40 katalog wystawy. 12. Akcja AB na Kielecczynie, Kielce 2009, s. 24 + DVD katalog wystawy. 13. Niezalene Zrzeszenie Studentw w Kielcach w latach 19801989, Kielce 2009, s. 31 katalog wystawy + DVD. 14. Wrzesie 1939, Krakw 2009, s. 37+ DVD katalog wystawy. 15. Twarze wadowickiej bezpieki, Krakw 2009, s. 28 + DVD katalog wystawy. 16. Konfederacja Polski Niepodlegej w 30. rocznic powstania, Krakw 2009, s. 48 + DVD katalog wystaw. 17. Kutkowski A., Pitkowski S., Bdcie bez litoci. Polityka okupacyjnych wadz niemieckich wobec ludnoci polskiej w dystrykcie radomskim, Lublin-Radom 2009 katalog wystawy. 18. Pamitny rok 1989, d 2009 katalog wystawy. 19. Zagada ydowskich miasteczek, IPN, Muzeum Tradycji Niepodlegociowych w odzi, d 2009 katalog wystawy. 20. Woniak wystawa rysunkw Rok Kultury Niezalenej, Rzeszw 2009 katalog, kalendarz. 21. Wybory 89, Rzeszw 2009 informator wystawy. 22. Podkarpacki Wrzesie 1939, Rzeszw 2009 katalog wystawy. 23. Rok Kultury Niezalenej. Kontrkultura. Happening. Graffiti, Wrocaw 2009 katalog wystawy. 24. Koszalin 19451950. Historia na nowo odkryta, Szczecin 2009 informator wystawy. Publikacje ksikowe (wydane w seriach regionalnych) 1. 19392009 17 wrzenia. 70. Rocznica sowieckiej agresji na Polsk, Biaystok 2009, s. 24 + DVD. 2. A kto chce by sug..., red. F. Musia, J. Szarek, IPN, Orodek Myli Politycznej, Krakw 2009 (tom 12. serii Z archiww bezpieki nieznane karty PRL), s. 192. 3. Album fotografii. Strajki ustrzycko-rzeszowskie, Rzeszw 2009, s. 112. 4. Midzy wierszami wierszy. Antologia poezji drugiego obiegu wydawniczego na Mazowszu (19761989), red. B. Noszczak, K. Rokicki, Warszawa 2009, s. 156 (w ramach obchodw Roku Kultury Niezalenej). 5. Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009, s. 130. 6. Bbnik G., Mikow w pocztkach II wojny wiatowej, Mikow 2009, s. 92. 7. Bana F., Moje wspomnienia, oprac. i red. nauk. M. Kalisz, E. Rczy, Rzeszw 2009, s. 200. 8. Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009, s. 492.

127

Szczecin 2009. 11. Cenckiewicz S., Gdaski Grudzie 70. Rekonstrukcja, dokumentacja, walka z pamici, Gdask-Warszawa 2009, s. 320. 12. Ciupa R., Maachowska E., Oczy i uszy bezpieki. Metody inwigilacji spoeczestwa przez Sub Bezpieczestwa za pomoc rodkw technicznych: tajnej obserwacji, dokumentacji fotograficznej, perlustracji korespondencji i podsuchw w latach 19561989 katalog wystawy. 13. Dbski J., Kadra dowdcza SZP-ZWZ-AK w Konzentrationslager Auschwitz 1940 1945, Katowice-Owicim 2009, s. 558. 14. Dyrcz R., Laska J., ks. Rany J., Zajc E., Teczka Ewidencji Operacyjnej na Ksidza. Teoria i praktyka pracy operacyjnej SB, IPN, WTN Societas Vistulana, Krakw 2009, s. 432 + CD. 15. Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach w latach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009, s. 484. 16. Frazik W., Musia F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki wojewdztwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzdu Bezpieczestwa i Suby Bezpieczestwa w latach 19451990. Informator personalny, wyd. 2 zmienione i uzupenione, IPN, Krakw 2009, s. 683. 17. Gsiorowski T., Obwd Przeworsk SZP-ZWZ-AK w latach 19391944/45, IPN, Krakw 2009, s. 920. 18. Getto dzkie Litzmannstadt Getto 19411944, red. J. Baranowski, S.M. Nowinowski, d 2009, s. 288. 19. Golik D., Musia F., Osd mnie Boe... Ks. Wadysaw Gurgacz kapelan Polski Podziemnej, IPN, Krakw 2009, s. 96 album. 20. Harcerstwo duchowej niepodlegoci. Duszpasterstwo harcerskie w dokumentach Suby Bezpieczestwa i archiwaliach rodowisk harcerskich 19831989, oprac. W. Hausner, M. Kapusta, IPN, WTN Societas Vistulana, Krakw 2009, s. 352 + CD. 21. Jagodziski J., Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof-Auenlager Plitz, wstp i oprac. tekstu P. Knap, Szczecin 2009, s. 160+24. 22. Jedynak M., Kapliczka na Wykusie. Wok powstania rodowiska witokrzyskich Zgrupowa Partyzanckich Armii Krajowej Ponury Nurt, Z AK, IPN, Kielce-W, chock-Wykus 2009, s. 40. 23. Jedynak M., Kapliczka na Wykusie. Wok powstania rodowiska witokrzyskich Zgrupowa Partyzanckich Armii Krajowej Ponury Nurt, wyd. 2 uzupenione, IPN, Kielce 2009, s. 40. 24. Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, wstp i red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009, s. 554. 25. Kasprzycki M., Ludzie bezpieki w powiecie Nowy Scz. Obsada Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa Publicznego/Powiatowego Urzdu do Spraw Bezpieczestwa Publicznego w Nowym Sczu w latach 19451956, IPN, Krakw 2009. 26. Kietliski M., Zychowicz K., W drodze do demokracji. Biaostocczyzna w latach 19881990, IPN, Region Podlaski NSZZ Solidarno, Archiwum Pastwowe w Biaymstoku, Biaystok 2009, s. 228. 27. Klementowski R., Suba Bezpieczestwa na ziemi lwweckiej (19571990), Wrocaw 2009, s. 296. 28. Konfederacja Polski Niepodlegej w Krakowie 19791990. Wybr dokumentw, red. M. Kasprzycki, IPN, Krakw 2009, s. 620. 29. Koci i opozycja na Lubelszczynie w dokumentach SB 19711983, wstp, wybr rde i oprac. M. Sobieraj, Lublin 2009, s. 354.

9. Bydgoski Marzec 1981, opac. R. Gajos, Bydgoszcz Gdask 2009, s. 80. 10. Nie byo czasu na strach. Z Janin Smolesk rozmawiaj Marzena Kruk i Edyta Wnuk,

128

30. Krajewski K., abuszewski T., Pawowicz J., Zapomniani bohaterowie Polski Podziemnej (ROAK i NZW na Mazowszu), Warszawa-Ciechanw 2009, s. 48 (seria Mazowsze i Podlasie w ogniu 19441956) wydanie okolicznociowe. 31. Krosno i powiat kronieski w latach 19441956, red. M. Krzysztofiski, K. Kaczmarski, W. Syrka, Rzeszw-Krosno 2009. 32. Ku prawdzie i wolnoci. Komunistyczna bezpieka wobec kard. Karola Wojtyy, wybr, wstp i oprac. M. Lasota, J. Marecki, R. Szczch, Niezomni, t. 3, red. J. Marecki, F. Musia, IPN, Wydawnictwo WAM, Krakw 2009, s. 688. 33. Kuta C., Dziaacze i Pismaki. Aparat bezpieczestwa wobec organizacji katolikw wieckich w Krakowie w latach 19571989, IPN, Dante, Krakw 2009, s. 480. 34. uczak A., Pietrowicz A., Polityczne oczyszczenie gruntu. Zagada elit w Wielkopolsce 19391941, Pozna 2009, s. 180. 35. Mardya P., Duszpasterstwo w czasach stalinowskich. Wadze komunistyczne wobec dziaalnoci duszpasterskiej Kocioa rzymskokatolickiego w archidiecezji krakowskiej w latach 19451956, IPN, Wydawnictwo WAM, Krakw 2009, s. 500. 36. Marecki J., Zakony pod presj bezpieki. Aparat bezpieczestwa wobec wsplnot zakonnych na terenie wojewdztwa krakowskiego 19441975, IPN, Wydawnictwo WAM, Krakw 2009, s. 692. 37. Marek ., Kler to nasz wrg. Polityka wadz pastwowych wobec Kocioa katolickiego na terenie wojewdztwa katowickiego w latach 19561970, Katowice 2009, s. 652. 38. Namyso A., Zanim nadesza zagada Pooenie ludnoci ydowskiej w Zagbiu Dbrowskim w okresie okupacji niemieckiej, Katowice 2009, s. 152. 39. Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, IPN, Orodek Myli Politycznej, Krakw 2009, s. 208 (tom 11. serii Z archiww bezpieki nieznane karty PRL). 40. Nic tu nie jest nielegalne. Sierpie 88 w dokumentach szczeciskiej Suby Bezpieczestwa, red. P. Knap, A. Kubaj, Szczecin 2009, s. 304. 41. Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, IPN, Wysza Szkoa Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum, Wydawnictwo WAM, Krakw 2009, s. 812. 42. Nie mona umierci nadziei. Reminiscencje mierci ksidza Jerzego Popieuszki w Wielkopolsce 19841989, red. W. Handke, J. Wsowicz, Pozna 2009, s. 192. 43. Niepodlegociowe organizacje modzieowe na Rzeszowszczynie w latach 19441956 w wietle dokumentw, wybr, wstp i oprac. B. Wjcik, Rzeszw 2009, s. 528. 44. Oblicza zniewolenia. Midzy nauk a literatur, red. K. Brzechczyn, Pozna 2009, s. 222. 45. Olsztyski Czerwiec 89, Olsztyn 2009, s. 220. 46. Opowiem Ci moj histori. Walka i losy Polakw w latach II wojny wiatowej. Materiay pokonkursowe, wstp i red. T. Bereza, Rzeszw-Jarosaw 2009, s. 272. 47. Organizacja Solidarno Walczca w Wielkopolsce w latach 19831990, red. K. Brzechczyn, P. Zwiernik, Pozna 2009, s. 204. 48. Ora Wrona Nie Pokona, czyli co pomagao nam przetrwa. piewnik internowanych, wybr i oprac. E. Sukowska-Bierezin, E. Rogalewska, Biaystok 2009, s. 120. 49. Pary. Londyn. Monachium. Nowy Jork. Powrzeniowa emigracja niepodlegociowa na mapie kultury nie tylko polskiej, red. V. Wejs-Milewska, E. Rogalewska, IPN, Trans Humana, Biaystok 2009, s. 936. 50. Pitkowski S., Wizienie niemieckie w Radomiu 19391945, Lublin 2009, s. 211. 51. Powiat Ostroka w pierwszej dekadzie rzdw komunistycznych, (seria Mazowsze komunistycznych, i Podlasie w ogniu 19441956), IPN, wiatowy Zwizek onierzy Armii Krajowej, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2009, s. 952. 52. Puawski A., W obliczu Zagady. Rzd RP na Uchodstwie, Delegatura Rzdu RP na Kraj, ZWZ-AK wobec deportacji ydw do obozw zagady (19411942), Lublin 2009, s. 583 (monografia).

129

53. Represje wobec wsi i ruchu ludowego (19391945). Wie polska miedzy dwoma totalitaryzmami, t. 3, red. J. Gmitruk, E. Leniart, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, IPN, Warszawa 2009, s. 350. 54. Rosenbaum S., Tracz B., Obozy pracy przymusowej Gliwickiego Zjednoczenia Przemysu Wglowego 19451949, Katowice 2009, s. 326. 55. Ruch pielgrzymkowy na Jasn Gr 19451989. Wybr dokumentw, red. W.P. Wlalak, A. Sznajder, Katowice 2009, s. 484. 56. Rychert I., Sempoowicz M., Opozycja antykomunistyczna w Trjmiecie w latach 19701989, Gdask 2009 wydawnictwo multimedialne. 57. Rymar D.A., Bodnar Z., Radio Solidarno w Gorzowie Wielkopolskim w latach 19821989, Szczecin 2009. 58. Sado G., O Polsk biao-czerwon. Ksidz Stanisaw Domaski ps. Cezary (1914 1946), IPN, Jedno, Kielce 2009, s. 152. 59. Sadowski L., Noc Lunatykw, Krakw 2009, s. 63. 60. Skazani na kar mierci przez Wojskowe Sdy Rejonowe w Bydgoszczy, Gdasku i Koszalinie (19461955), red. D. Burczyk, I. Haagida, A. Paczoska-Hauke, Gdask 2009, (1946 s. 138. 61. Skubisz P., Nocna rewolta. Antysemickie zamieszki w Szczecinie dziesity grudnia 1956 r., Szczecin 2009 s. 88. 62. Smyczek J., Listy z Wehrmachtu, oprac. S. Rosenbaum, Katowice 2009, s. 176. 63. Spaek R., Jarosaw Guzy u rde zego i dobrego. Rozmowy z pierwszym przewodniczcym Krajowej Komisji Koordynacyjnej NZS, IPN, Warszawa 2009, s. 248. 64. Specagier nr 2 NKWD w Poznaniu. Dokumenty, red. W. Handke, R. Kociaski, Pozna 2009. 65. Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, IPN, Dante, Krakw 2009, s. 664. 66. Strokowski A., Lista ofiar. Grudzie 1970 r. w Szczecinie, Szczecin 2009, s. 140. 67. Studia Muzealno-Historyczne, Muzeum Historii Kielc, IPN, Kielce 2009, s. 462. 68. Sudo T., Poligon Wehrmachtu Poudnie. Organizacja, funkcjonowanie obiektu wojskowego, los ludnoci polskiej i ydowskiej, obozy pracy, zbrodnie niemieckie, opr spoeczny i konspiracja, Rzeszw 2009, s. 328. 69. Surdej M., Oddzia partyzancki Wojciech Lisa 19411948, Rzeszw-Mielec, s. 400. 70. Szczch R., Zniszczy reakcyjny kler. Procesy pokazowe osb wsppracujcych z oddziaem Jana Totha ps. Mewa przed Wojskowym Sdem Rejonowym w Rzeszowie w latach 19491950, IPN, AKADE, Krakw 2009, s. 182. 71. Szopa P., Armia Krajowa w Strzyowskiem, Rzeszw-Strzyw 2009, s. 232. 72. Szstko J., Nasz Duszpasterz i my . Fotografie i wspomnienia hutnika w 25. rocznic mierci ks. Jerzego Popieuszki, Biaystok 2009, s.144. 73. Szczecin rda wiedzy o historii miasta. Od archeologii do czasw najnowszych. Pierwsza Konferencja Edukacyjna, Szczecin 9 XII 2008 r., red. K. Rembacza, Szczecin 2009, s.118. 74. Szulc P., Fikcja czy rzeczywisto. Wybr audycji Polskiego Radia Szczecin z lat 1946 1989, Szczecin 2009. 75. Szwagrzyk K., Kryptonim Mordercy (Sprawa ppor. Mieczysawa Bujaka). Studium prowokacji i terroru, Wrocaw 2009, s. 112. terroru, 76. mietanka-Kruszelnicki R., Sotysiak M., Rozbicie wizienia w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r., IPN, Kielce 2009, s. 24. r., 77. mietanka-Kruszelnicki R., Sotysiak M., Rozbicie wizienia w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r. [wydanie 2], IPN, Kielce 2009, s. 24. 78. Toborek T., Edward Pfeiffer Radwan, d 2009, s.144+16. 79. Tracz B., Trzecia dekada. Gliwice 19711981, Katowice 2009, s. 230. 80. Wenklar M., Nie tylko WiN i PSL. Opr spoeczny w powiecie tarnowskim w latach 19451956, IPN, Krakw 2009.

130

1939 r., red. J. Wrbel, d 2009, s. 256+16. 83. Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1956 1970, red. K. Biaecki, Pozna 2009, s. 280. 84. W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009, s. 536. 85. W obronie niepodlegoci. Antykomunizm w II Rzeczypospolitej, red. i wstp J. Kloczkowski, F. Musia, wybr i oprac. H. Gbocki, J. Kloczkowski, M. Kornat, F. Musia, B. Szlachta, Orodek Myli Politycznej, IPN, Krakw 2009, s. 368 (tom 7. w serii Polskie tradycje intelektualne). 86. Wok G., Orodki odosobnienia w Polsce poudniowo-wschodniej (19811982), Rzeszw 2009, s. 368. 87. Wooszyn J.W., Walczy o dusze modziey. Zmagania Zwizku Modziey Polskiej z Kocioem katolickim na Lubelszczynie 19481957, Lublin 2009, s. 326. 88. Wrbel J., Na bezdrou historii. Repatriacja obywateli polskich z Zachodu w latach 19451949, d 2009, s. 716. 89. Wyrzykowski K., Zajczkowski S., upaszka 1939, Warszawa 2009, s. 96. 90. Zarejestrujcie nam Solidarno! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie, red. A. Kubaj, M. Maciejewski, Szczecin 2009, s. 252. 91. Zawistowski A., Kombinat. Dzieje Zambrowskich Zakadw Przemysu Bawenianego wielkiej inwestycji planu szecioletniego, Warszawa-Biaystok 2009, s. 414. 92. Z dala od centrum: Rok 1968 na Pomorzu Zachodnim, red. R. Kocielny, Szczecin 2009, s. 145. 93. Z dziejw stosunkw polsko-ydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rczy, Rzeszw 2009, s. 184. 94. Ziobro R., Historia onierza tuacza. Dziaalno emigracyjna generaa Wadysawa Bortnowskiego, Rzeszw 2009, s. 504. 95. Z przekltego raju. Zapiski Grnolzakw deportowanych w 1945 r. do ZSRS, oprac. K. Bana, S. Rosenbaum, Katowice 2009, s. 144. 96. Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane. Grnolsko-zagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009, s. 114.

81. Wielu 1 IX 1939 r., red J. elazko, A. Ossowski, d 209, s. 136. 82. Wielu by pierwszy. Bombardowania lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu

131

ZACZNIK NR 3: PUBLIKACJE PRACOWNIKW IPN Publikacje naukowe

1. Agentura w dziaaniu. Zapis dyskusji panelowej, ktra odbya si w Krakowie 7 XII 2007 r. Uczestnicy: Wojciech Frazik, dr hab. Janusz Kurtyka, dr Filip Musia. Moderator: dr Henryk Gbocki [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 2. Aparat represji wobec ksidza Jerzego Popieuszki 19821984, t. 1, wstp J. aryn, red. nauk. J. Mysiakowska, wybr i oprac. J. Gobiewski, J. Mysiakowska, A.K. Piekarska, Warszawa 2009. 3. Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych, etnicznych i cudzoziemcw, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 4. Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009. 5. Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 6. Badura A., Dziechciarz R., Wobec legalnej opozycji i jej dziaaczy [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 7. Balbus T., Jeden z najlepszych zastpcw operacyjnych szefw WUBP. Pk Eliasz Koton (19151974) [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga pamitkowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasicrbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 8. Balbus T., Nawrocki Z., Stanisaw Imioek, bojwkarz AL/PPR, szef WUBP w Rzeszowie, Krakowie i Wrocawiu, funkcjonariusz MBP/MSW, Aparat represji w Polsce Ludowej MBP/MSW 19441989 2008, t. 1. 9. Bana F., Moje wspomnienia, opr. i red. nauk. M. Kalisz, E. Rczy, Rzeszw 2009. 10. Bana K. [notki biograficzne] [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa wojewdztw lskiego/katowickiego, bielskiego i czstochowskiego, red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 11. Bana K., Kryzys w tarnogrskiej bezpiece casus Bonifacego Pendziskiego [w:] Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009. 12. Barczykowski G., Kociaski R., Handke W., Specagier nr 2 NKWD w Poznaniu, Pozna 2009. 13. Bartosik K., Binaszewska B., Dobies R., Graduszewski L., Horiszny P., Koczak A., opatka M., Madziarska A., Romanowska B., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Gdasku Delegatura w Bydgoszczy [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek i R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 14. Bechta M., midzy Bolszewi a Niemcami. Konspiracja polityczna i wojskowa Polskiego Obozu Narodowego na Podlasiu w latach 193952, Warszawa 2009 (wydanie II poprawione). 15. Bechta M., PUBP w Ostroce w latach 19451956 (ludzie i struktury) [w:] Powiat Ostroka w pierwszej dekadzie rzdw komunistycznych, red. K. Krajewski, Warszawa 2009, t. 3 serii Mazowsze i Podlasie w ogniu 19441956. 16. Bednarek J., Marian Beck (19071969). Sylwetka pierwszego kierownika PUBP w Krotoszynie [w:] Zmagania ze spoeczestwem. Aparat bezpieczestwa wobec Wielkopolan w latach 19451956, red. A. uczak, A. Pietrowicz, Pozna 2008. 17. Berendt G., Inwigilacja spoecznoci ydowskiej wojewdztwa gdaskiego przez Sub Bezpieczestwa po 1962 r. [w:] Spoeczno ydowska w PRL przed kampani antysemick lat 19671968 i po niej, red. G. Berendt, Warszawa 2009.

132

18. Berendt G., Rodzina odejw [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 19. Berendt G., Historia Pruszcza Gdaskiego do 1989 r., red. B. liwiski, Pruszcz Gdaski 2008 [rozdziay: III Lata 19201945, IV Lata 19451989. 20. Berendt G., Straty osobowe polskich ydw w okresie II wojny wiatowej [w:] Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. T. Szarota, W. Materski, Warszawa 2009. 21. Berendt G., Dzieje Lborka, red. J. Borzyszkowski, Lbork-Gdask 2009 [cz IV: W Republice Weimarskiej i Trzeciej Rzeszy (19191945); [rozdziay: I W cieniu wielkiej polityki, II Spoeczno lborska w latach 19191945, III Miejska codzienno, IV Druga wojna wiatowa w Lborku i okolicy]. 22. Bereza T., Kolektywizacja wsi w powiecie kronieskim w latach 19481956 [w:] Krosno i powiat kronieski w latach 1944 1956, red. Cz. Nowak, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw-Krosno 2009. 23. Bereza T., Obrona linii Sanu midzy Radymnem a Kurywk (do 11 wrzenia 1939 r.), Cieszanowskie Zeszyty Regionalne 2009, z. 3. 24. Bereza T., Okupacja sowiecka w powiecie lubaczowskim [w:] Wojna i pami. Przewodnik po Miejscach Pamici Narodowej na terenie powiatu lubaczowskiego, Lubaczw 2009. 25. Bereza T., Sprawa Jzefa Cencory, Cieszanowskie Zeszyty Regionalne 2009, z. 2. 26. Bereza T., Strajk ustrzycki (grudzie 1980luty 1981) [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 27. Bereza T., Chmielowiec P., Grechuta J., W cieniu Linii Mootowa. Ochrona granicy ZSRR z III Rzesz midzy Wiszni a Sookij w latach 19391941, Rzeszw 2002 [dodruk 2009]. 28. Bezpieka a spoeczestwo zakres rzeczywistej kontroli. Zapis dyskusji panelowej, ktra odbya si w Krakowie 6 XII 2007 r. Uczestnicy: prof. dr hab. Tomasz Gsowski, prof. UMCS dr hab. Janusz Wrona, dr hab. Zdzisaw Zblewski. Moderator: dr Maciej Korku [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 29. Bez pomocy nie damy rady. Notatki gen. W. Anoszkina z rozmowy W.G. Kulikowa z W. Jaruzelskim w dniu 9 grudnia 1981 r., Biuletyn IPN 2009, nr 12 (107). 30. Bbnik G., Mikow w pocztkach II wojny wiatowej, Mikow 2009. 31. Bbnik G., Grale byli i nadal pozostaj niczym wicej, jak tylko pewn osobliwoci. Niemiecki urzdnik o gralach i idei Goralenvolk, Arcana 2009, nr 89. 32. Bbnik G., Bytomscy Afrykanie. Przyczynek do udziau Grnolzakw w niemiec, kich podbojach kolonialnych, Confinium. Materiay do historii Grnego lska. Beitrge zur , oberschlesischen Geschichte 2008, nr 3 [rok wydania 2009]. 33. Bbnik G., Der vergessene Direktor. Eine Notiz aus der Geschichte des Grubenret, tungswesens in Oberschlesien, Confinium. Materiay do historii Grnego lska. Beitrge zur , oberschlesischen Geschichte 2008, nr 3, [rok wydania 2009]. 34. Bbnik G., Duchowni diecezji katowickiej i cieszyskiej Kocioa ewangelickoaugsburskiego jako obiekt dziaa operacyjnych sub bezpieczestwa Polski Ludowej [w:] Polski protestantyzm w czasach nazizmu i komunizmu, red. J. Kaczkow, Toru 2009. 35. Bbnik G., Grupa Armii Poudnie w kampanii polskiej 1939 r. kilka problemw, [w:] Mokra 2009. 70. rocznica bitwy pod Mokr i wybuch II wojny wiatowej na ziemi kobuckiej materiay konferencyjne, Kobuck 2009. 36. Bbnik G., Ryt J., Walki o Rybnik we wrzeniu 1939 r., [w:] Rybnik i powiat rybnicki w okresie II wojny wiatowej, red. B. Kloch, D. Keller, Rybnik 2009. 37. Bbnik G., Jeszcze o kopalni Micha w 1939 r. Niemieccy uczestnicy walk prba socjologicznej analizy zbiorowoci, Siemianowicki Rocznik Muzealny 2008, nr 7.

133

38. Bbnik G., Kim by Bertold Hildebrandt? Przyczynek do dziejw pewnego nieporozumienia w dziejach lskiego Wrzenia 1939 r., Szkice Archiwalno-Historyczne 2009, nr 5. 39. Bbnik G., Wielu, 1 wrzenia 1939 r. [w:] Wielu by pierwszy. Bombardowania lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu 1939 r., d 2009. 40. Biaecki K., Wadze wobec poznaskiego Klubu Inteligencji Katolickiej w latach 19561970 [w:] Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 19561970, red. K. Biaecki, Pozna 2009. 41. Biaecki K., Walczc o przetrwanie. Ewangelicy reformowani w pierwszych lat po II wojnie wiatowej [w]: Polski protestantyzm w dobie totalitaryzmw XX wieku, red. J. Kaczkow, Toru 2009. 42. Biaek S., Brakowanie i niszczenie dokumentacji SB w wojewdztwie opolskim w latach 19871990. Ustalenia wstpne, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 43. Biaek S., Stefanicki M., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej we Wrocawiu [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 44. Biauski D., Archiwum Delegatury Instytutu Pamici Narodowej w Olsztynie [w:] Olsztyskie archiwa. Informator, red. D. Kasparek, Olsztyn 2009. 45. Biauski D., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Biaymstoku Delegatura w Olsztynie [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 46. Biuletyny Komitetu do spraw Bezpieczestwa Publicznego. Grudzie 1954 listopad 1956, wstp M. Filipiak, oprac. W. Chudzik, M. Filipiak, J. Gobiewski, Warszawa 2009. 47. Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw w Warszawie, oprac. zbiorowe [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009 48. Bielak M., Ewakuacja onierzy polskich z Francji do Wielkiej Brytanii i Afryki Pnocnej w latach 19401941 [w:] Letnia Szkoa Historii Najnowszej 2008, Warszawa 2009. 49. Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 50. Bocheski A., Midzy Rosj a Niemcami, oprac. M. Zakrzewski, Krakw-Warszawa 2009. 51. Bogaczewicz S.A., Bp Pawe Latusek. Sentire cum Ecclesia [w:] W obronie Ojczyzny i Kocioa. Komunistyczna bezpieka wobec biskupw polskich, red. J. Marecki, F. Musia, Krakw 2008 [rok wydania 2009]. 52. Bogaczewicz S.A. Dziaania resortu bezpieczestwa wobec ks. kard. Bolesawa Kominka w latach 19451974. Zarys zagadnienia [w:] Wok Ordzia. Kardyna Bolesaw Kominek prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocaw 2009. 53. Borowiec J., Wybory 89 w Polsce poudniowo-wschodniej w dokumentach SB, Warszawa-Rzeszw 2009. 54. Borowiec J., Zbrodnie popenione na ydach przez oddzia Gwardii Ludowej Iskra w wietle dokumentw sdowych [w:] Z dziejw stosunkw polsko-ydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rczy, Rzeszw 2009. 55. Bortlik-Dwierzyska M., Niedurny M., Uciekinierzy z PRL, Katowice-Warszawa 2009. 56. Bortlik-Dwierzyska M,. Ochrona przemysu [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 57. Broyniak A., Gliwa M., TerkaWokowyja 19391947. Mikrohistoria konfliktu ukraisko-polskiego [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 58. Broyniak A., Sprawa ksidza Jana Lewiarza, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2008, nr 1 (6), Rzeszw 2008[publikacji nie uwzgldniono wykazie za 2008 r.].

134

59. Broyniak A., UPA w Bieszczadach [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 60. Broyniak A., Ziobro R., Prawosawie w Bieszczadach po II wojnie wiatowej [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 61. Brzechczyn K., Obraz Rosji Sowieckiej na amach baptystycznego miesicznika Sowo Prawdy [w:] Polski protestantyzm w czasach nazizmu i komunizmu, red. J. Kaczkow, Toru 2009. 62. Brzechczyn K., Posowie [w:] Chris Lorenz, Przekraczanie granic. Eseje z filozofii historii i teorii historiografii, tum. M. Bobako, R. Dziergwa, Pozna 2009. 63. Brzechczyn K., Spoeczna rola uczonego a rola tajnego wsppracownika organw bezpieczestwa pastwa. O wpywie posttotalitarnego dziedzictwa, Politeja 2009, nr 1. 64. Brzechczyn K., O modelach rewolucji [w:] K. Brzechczyn (red.) Oblicza komunistycznego zniewolenia, Pozna 2009. 65. Brzechczyn K., Methodological Peculiarities of History in the Light of Idealizational Theory of Science [w:] Idealization XIII: Modeling in History red. K. Brzechczyn, Pozna Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, t. 97, Amsterdam/New York: Rodopi. 66. Brzechczyn K., Program polityczny Organizacji Solidarno Walczca [w:] Organizacja Solidarno Walczca w Wielkopolsce w latach 19831990, red. K. Brzechczyn, P. Zwiernik, Pozna 2009. 67. Brzechczyn K., Zwiernik P., Przedmowa [w:] Organizacja Solidarno Walczca w Wielkopolsce w latach 19831990, red. K. Brzechczyn, P. Zwiernik, Pozna 2009. 68. Brzechczyn K., Przedmowa, [w:] Oblicza komunistycznego zniewolenia, red. K. Brzechczyn Pozna 2009. 69. Budrewicz L., Z PRL do Polski. Wspomnienia z niejednego podwrka (19761989), red. M. Kaa, G. Waligra, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 70. Bukaa M., Strajk w hucie Stalowa Wola w sierpniu 1988 r. [w:] Zarejestrujcie nam Solidarno! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie, red. A. Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin 2009. 71. Buhak W., Wok misji Jzefa H. Retingera do kraju, kwiecielipiec 1944 r., Zeszyty Historyczne, Pary 2009, z. 168. 72. Buhak W., Paczkowski A., Przyjaciele radzieccy. Wsppraca wywiadw polskiego i sowieckiego 19441990, Zeszyty Historyczne, Pary 2009, z. 167. 73. Buhak W., Paczkowski A., Soviet friends. Relations between the Soviet and Polish security services in the years 19441990 [w:] NKVD/KGB activities and its cooperation with other secret services in Central and Eastern Europe. Anthology of an International Conference, Prague 2009 [poszerzona wersja angielska tekstu opublikowanego w Zeszytach Historycznych]. 74. Buhak W., Kierunki bada nad udziaem Wojska Polskiego w Operacji Dunaj [w:] Aparat bezpieczestwa, propaganda a Praska Wiosna. Zbir materiaw z konferencji midzynarodowej, Praga 2009. 75. Buhak W., Z szafy pancernej oficera Wydziau XIV Departamentu I MSW [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, [red.] W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 76. Buhak W., Kierunki bada nad udziaem Wojska Polskiego w Operacji Dunaj. Materiay Zarzdu II (wywiadu) SG WP przechowywane w archiwum IPN [w:] Szpiegostwo, wywiad, pastwo, red. C. Taracha, Lublin 2009. 77. Buhak W., Krtki kurs dezinformacji, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12 [naukowa analiza publikacji rosyjskiego wywiadu red. gen. L.F. Sockowa, Tajemnice polskiej polityki. Zbir dokumentw 19351945, Moskwa 2009]. 78. Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof-Auenlager Plitz, red. P. Knap, Szczecin 2009.

135

79. Busse K., Wybory 1989 w oficjalnej prasie radomskiej [w:] Wybierzmy wolno. Wybory parlamentarne w czerwcu 1989 r. w Radomiu i regionie radomskim, red. K. Sowiski, Radom 2009. 80. Bydgoski Marzec 1981, oprac. R. Gajos, Bydgoszcz-Gdask 2009. 81. Byszuk D., Kublicka J., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Rzeszowie [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 82. Chabrom E., Prby wychowania nowego czowieka a rzeczywisto szkolna na przykadzie dzieroniowskich szk rednich w pierwszych latach powojennych [w:] Dzieroniw wieki minione, red. D. Adamski, S. Ligarski, T. Przerwa, Dzieroniw 2009. 83. Chamionek I., Grabie dbr kultury i ich windykacja z wykorzystaniem instrumentw karnoprawnych na przykadzie sprawy dokumentw Zakonu Krzyackiego i obrazu Francesco Guardiego Schody paacowe [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t. 3. Nazizm, red. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2009. IPN 84. Chmielowiec K., Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupiej w Przemylu w latach 19441965 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 85. Chmielowiec P., Dziaania operacyjne Suby Bezpieczestwa wobec biskupa Ignacego Tokarczuka i kurii biskupiej w Przemylu w latach 19661989 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 86. Chmielowiec P., Urzd BezpieczestwaSuba Bezpieczestwa w Bieszczadach. Strukturyludziedziaalno [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 87. Chojnacki P., Morawski R., Digitalizacja i opracowanie fotografii z zasobu Instytutu Pamici Narodowej w systemie ZEUS, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 88. Choma-Jusiska M. rodowiska opozycyjne na Lubelszczynie 19751980, WarszawaLublin 2009. 89. Choma-Jusiska M., Zmieniajcie rzeczywisto. Duszpasterstwo akademickie o. Ludwika Winiewskiego w Lublinie w latach 19721981 [w]. Jestecie nasz wielk szans. Modzie na rozstajach komunizmu 19441989, red. P. Ceranka, S. Stpie, Warszawa 2009. 90. Chrzanowski R., Nadarzyska A., Materiay audiowizualne zgromadzone w archiwum Oddziau Instytutu Pamici Narodowej w Gdasku, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 2. 91. Chrzanowski R., Nadarzyska A., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Gdasku [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 92. Churska K., Konferencja Wolne media? rodowisko dziennikarskie w 1989 r. Szczecin, 1920 listopada 2009 r., Dzieje Najnowsze 2009, nr 4. 93. Ciaputa P., Okres Polski Ludowej 19441989 [w:] Z kart historii radomskiej Policji. W 90 rocznic uchwalenia ustawy o Policji Pastwowej, red. S. Kowalik, Radom 2009. 94. Ciupa R., Wok technik katowickiej Suby Bezpieczestwa w latach 60. Obserwacja figuranta i system znakw porozumiewawczych, Confinium. Materiay do historii Grnego porozumiewawczych, lska. Beitrge zur oberschlesischen Geschichte 2008, nr 3 [rok wydania 2009]. 95. Ciupa R., [notki biograficzne] [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 96. Czapski G., Modzie z parti si rozliczy, In Gremio 2009, nr 4. 97. Czyewski A., Andrzeja Werblana wizja historii najnowszej. Wystpienie Andrzeja Werblana na obradach Sekcji Historycznej przy Wydziale Nauki KC PZPR w dniu 10 VI 1970 r. [w:] Klio Polska. Studia i materiay z dziejw historiografii polskiej po II wojnie wiatowej, t. 4, red. A. Wierzbicki, Warszawa 2009.

136

98. Czyewski P. [recenzja], Sownik biograficzny biaostocko-omysko-suwalski, z. 13, Biaystok 20022005, Polskie Towarzystwo Historyczne, Oddzia w Biaymstoku, Verbum Nobile 2008, t. 18 [rok wydania 2009]. 99. Dardziska J., Konrad Krlik (19312001), naczelnik Wydziau W WUSW we Wrocawiu, Aparat represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, t. 1. 100. Dbrowski D., Organizacja wywiadu polskiego na terenie Czechosowacji w 1938 r.. Zarys problemu badawczego, Vchodoesk listy historick 2008, nr 25. 101. Dbski J., Kadra dowdcza SZPZWZAK w Konzentrationslager Auschwitz 1940 1945, Katowice-Owicim 2009. 102. Dubiaski W., Dziuba A., Dziurok A., Struktury i kadry wojewdzkiej bezpieki [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, wstp i red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, oprac. zesp, Katowice 2009. 103. Dudek A., Zakoczenie [w:] Zaczo si w Polsce 19391989, red. A. Niegowska, Warszawa 2009 [Wersja angielska In conclusion [w:] It all began in Poland, red. A. Niegowska, Warszawa 2009.]. 104. Dudek J., Amnestia jako rodek walki aparatu bezpieczestwa z podziemiem niepodlegociowym na przykadzie Lubelszczyzny, Zeszyty Historyczne WiN 2009, nr 30. 105. Dyrcz R., Laska J., ks. Rany J., Zajc E., Teczka Ewidencji Operacyjnej na Ksidza. Teoria i praktyka pracy operacyjnej SB, Krakw 2009. 106. Dzienis-Todorczuk M., Ankiety GKBZpNP i OKBZpNP jako rdo wiedzy o represjach hitlerowskich wobec Polakw udzielajcych pomocy ydom [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa-Katowice 2009. 107. Dzienis-Todorczuk M., Goembiewscy ratowali mnie moje ycie... [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa-Katowice 2009. 108. Dzieroniwwieki minione, red. D. Adamska, S. Ligarski, T. Przerwa, , Przerwa Wrocaw 2009. 109. Dziuba A., [notki biograficzne] [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 110. Dziuba A., Folwark PPR. Relacje polityczne w powiecie grodkowskim w latach 1945 1948, Szkice ArchiwalnoHistoryczne, 2009. 111. Dziuba A., Komunistyczny akt kreacji. Ksztatowanie si relacji politycznych w 1945 r. w powiecie tarnogrskim [w:] Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009. 112. Dziuba A., Misiak B., Wobec wsi i rolnictwa [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 113. Dziuba A., Wgrzyn D., Wobec konspiracji politycznej [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 114. Dziuba A., Wobec partii politycznych i administracji [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 115. Dziurok A. [notki biograficzne] R. Januszewski, S. Morel [w:] Kadra bezpieki 1945 1990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/ katowickim, bielskim i czstochowskim, red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 116. Dziurok A., Aparat bezpieczestwa wobec biskupw i kurii katowickiej w latach 19451956 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009.

137

117. Dziurok A., Dziuba A., Wstp [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 118. Dziurok A., Dziuba A., Zakoczenie [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 119. Dziurok A., Lager Schwientochlowitz Eintrachthtte [w:] Lexikon der Vertreibungen. Deportation, Zwangsaussiedlung und ethnische Suberung im Europa des 20. Jahrhunderts, hsg. von K. Kaiserov, D. Myeshkov, K. Ruchniewicz. 120. Dziurok A., Musia B., Bratni rabunek. O demontaach i wywzce sprztu z Grnego lska w 1945 r. [w:] W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 121. Dziurok A., W walce z Kocioem i wolnoci wyznania [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 122. Dziurok A., Zudna odwil. Lata 19561970 [w:] Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009. 123. Dwiga T., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Szczecinie [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 124. Fedorowicz W., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Biaymstoku [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 125. Fenrych Z., Popieuszko na terenie Oddziau IPN w Poznaniu [w:] Nie mona umierci nadziei. Reminiscencje mierci ksidza Jerzego Popieuszki w Wielkopolsce 19841989, red. ks. J. Wsowicz SDB, Pozna 2009. 126. Fikcja i rzeczywisto. Wybr audycji z Polskiego Radia Szczecin 19461989, wybr i oprac. P. Szulc, Szczecin 2009. 127. Filip M., Przebudzenie [w:] Twrczo obca nam klasowo. Aparat represji wobec rodowiska literackiego 19561990, red. A. Chojnowski, S. Ligarski, Warszawa 2009 [wsplnie z J. Autuchowiczem]. 128. Fornal P., Micha Bar (19031979), onierz ZWZAK, informator, agent celny, tajny wsppracownik UBSB o pseudonimach Andrzej, Bk, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, nr 1. 129. Fornal P., Preidl Jan Roman (19131992), Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 130. Fornal P., Zamach na Ludwika Bojanowskiego, funkcjonariusza WUBP w Rzeszowie (24 listopada 1945 r.), Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 131. Fornal P., ydzi w strukturach aparatu bezpieczestwa na Rzeszowszczynie w latach 19441956 [w:] Z dziejw stosunkw polskoydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rczy, Rzeszw 2009. 132. Frazik W., Struktura organizacyjna Urzdu Bezpieczestwa w wojewdztwie krakowskim w latach 19451956 w wietle aktw normatywnych [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 133. Frazik W., Struktury organizacyjne Suby Bezpieczestwa w wojewdztwie krakowskim w latach 19561990 [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 134. Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 135. Furman L., Problem zgodnoci ustawy z dnia 22 kwietnia 1964 r. z Konstytucj RP oraz z midzynarodow Konwencj o niestosowaniu przedawnienia wobec zbrodni wojennych

138

i zbrodni przeciwko ludzkoci [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t. 3, Nazizm, red. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2009. IPN 136. Gabrel D., Obchody i sympozjum z okazji 50lecia centralnego Urzdu Administracyjnego Sdownictwa Krajowego ds. Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t.3, Nazizm, red. IPN R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2009. 137. Gaaj A., Abramowicz S., Bombardowanie Wielunia 1 wrzenia 1939 r. Rozwaania na podstawie ledztwa OKZpNP w odzi [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t.3, Nazizm, red. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2009. IPN 138. Gaaszewska-Chilczuk D., Wpyw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego na ksztatowanie si opozycji antykomunistycznej w Polsce, Ethos 2009, nr 8586. 139. Gazowski M., Orlta Warszawy. Organizacja Orlt Zwizku Strzeleckiego w Warszawie. Dziaalno przedwojenna, konspiracyjna i losy powojenne, Warszawa 2009. 140. Gazowski M., Pukownik egota. ycie i pisma pukownika dypl. Tadeusza Mnnicha, Warszawa 2009. 141. Gazowski M., Pukownik egota. ycie pukownika dypl. Tadeusza Mnnicha (18931959) [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 142. Gazowski M., Orlta Zwizku Strzeleckiego w Warszawie. Przyczynek do dziejw polityki obronnej II RP w latach trzydziestych, Przegld HistorycznoWojskowy 2009. 143. Gazowski M., Bronisaw Banasik, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 144. Gasztold-Se P., Zjednoczenie Patriotyczne Grunwald charakterystyka stowarzyszenia [w:] Letnia Szkoa Historii Najnowszej 2008, red. M. Bielak, J. Kamiski, Warszawa 2009. 145. Gsiorowski T., Obwd Przeworsk SZPZWZAK 19391944/45, Krakw 2009. 146. Getto dzkie/Litzmannstadt Getto 19401944, red. J. Baranowski i S.M. Nowinowski, d 2009. 147. Gliwa M., Przesiedlenia ludnoci ukraiskiej z Bieszczad Zachodnich w latach 19441947 [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 148. Gbocki H., Pion III (Wydzia III i Wydzia III1) krakowskiej Suby Bezpieczestwa zarys dziaalnoci (19751989) [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 149. Golik D., Tadeusz Dymel bohater czy konfident, Rocznik Sdecki 2009, t. 3. 150. Golon M., Pomorska obawa. Deportacje Polakw z Pomorza do obozw NKWD w ZSRR w 1945 r. [w:] Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. T. Szarota, W. Materski, Warszawa 2009 [skrcona wersja tego tekstu: Deportacje Polakw z Pomorza do obozw NKWD w ZSRR w 1945 r. [w:] Przez Sybir na ziemi gdask, cz druga, red. C. Riedl, Gdask 2009]. 151. Gontarczyk P., Aleksander Kwaniewski w dokumentach Suby Bezpieczestwa. Fakty i interpretacje, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989, 2009 nr 1. 152. Graczyk R., Monsieur Enigme, ,Zeszyty Historyczne 2009, z. 168. 153. Graczyk R., Prby wpywania na Tygodnik Powszechny przez TW CK/Kace [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 154. Graduszewski L., Sposb dokumentowania pracy operacyjnej WUBP i WUdsBP w Bydgoszczy na podstawie resortowych aktw normatywnych, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 155. Grosicka M., Dziaalno niepodlegociowa Kazimierza Bogacza ps. Bawat, Wiktor, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30.

139

156. Grosicka M., Spis internowanych z Regionu witokrzyskiego. Orodek Odosobnienia w Kielcach, Studia MuzealnoHistoryczne 2009, t. 1. 157. Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 19441991, red. . Kamiski, K. Persak, J. Gieseke, Gttingen 2009. 158. Haagida I., Koci greckokatolicki w ostatniej dekadzie PRL, Peremyki Archieparchalni Widomosti 2009, nr 8. 159. Haagida I., Raport Departamentu IV MSW dotyczcy katolickich obchodw milenium chrztu Rusi w Polsce w 1988 r., Aparat Represji w Polsce Ludowej 2008 nr 1 [rok wydania 2009]. 160. Haagida I., Dziaania aparatu bezpieczestwa PRL wobec ks. mitr. Stefana Dziubiny [w:] Aparat bezpieczestwa PRL wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw. Studia nad zagadnieniem, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 161. Hausner W., Kapusta M., Harcerstwo duchowej niepodlegoci. Duszpasterstwo harcerskie w dokumentach Suby Bezpieczestwa i archiwaliach rodowisk harcerskich 1983 1989, Krakw 2009. 162. Holodomor. The Great Famine In Ukraine 19321933, oprac. zbiorowe, Warsaw Kiev 2009. 163. Hytrek-Hryciuk J., Rola funkcjonariuszy aparatu bezpieczestwa w planowym wysiedleniu ludnoci niemieckiej z Dolnego lska [w:] Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw. Studia nad zagadnieniem, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 164. Hytrek-Hryciuk J., PSL a kwestia polskiej granicy zachodniej [w:] PSL w realiach spoecznopolitycznych Dolnego lska drugiej poowy lat 40tych XX w., Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 165. Hytrek-Hryciuk J., Dziaalno wrocawskich ewangelikw w Festung Breslau [w:] Festung Breslau 1945. Historia i pami, red. T. Gowiski, Wrocaw 2009. 166. Hytrek-Hryciuk J., Ludno niemiecka a onierze Armii Czerwonej (Radzieckiej) na Dolnym lsku 19451948. Zarys problematyki [w:] Materiay II Szkoy Letniej Historii Najnowszej 2008 r., red. M. Bielak, . Kamiski, Warszawa 2009. 167. Idealization XIII: Modeling in History, red. K. Brzechczyn, Pozna Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities, t. 97, Amsterdam/New York: Rodopi. 168. Ignatiew R., Polska doktryna nieprzedawnienia zbrodni nazistowskich [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t.3, Nazizm, red. R. Ignatiew, IPN A. Kura, Warszawa 2009. 169. Ignatiew R., Praktyka ledztw OKZpNP w Biaymstoku prowadzonych w sprawie zbrodni nazistowskich popenionych na obywatelach polskich narodowoci ydowskiej [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t.3, Nazizm, red. R. Ignatiew R., Kura A., Warszawa 2009, 5056 170. Jakimek-Zapart E., Syczyo Wodzimierz, Polski Sownik Biograficzny, z. 189. 171. Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. nauk. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 172. Jagodziska A., Byem tylko nr 11424 i 22036 Ks. Kanonik Leon Stpniak, wizie Dachau i Gusen 19401945, Warszawa 2009. 173. Jedynak M., Kapliczka na Wykusie. Wok powstania rodowiska witokrzyskich Zgrupowa Partyzanckich Armii Krajowej Ponury Nurt, Kielce-Wchock-Wykus 2009. 174. Jedynak M., Kapliczka na Wykusie. Wok powstania rodowiska witokrzyskich Zgrupowa Partyzanckich Armii Krajowej Ponury Nurt, wyd. 2 uzupenione, Kielce 2009. 175. Jedynak M., Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia krypt. Wykus rozpracowanie uroczystoci kombatanckich onierzy AK Ponurego i Nurta, Zeszyty Historyczne Winu 2009, nr 30.

140

176. Jestecie nasz wielk szans. Modzie na rozstajach komunizmu 19441989, red. P. Ceranka, S. Stpie, Warszawa 2009. 177. Jodczyk K., Muczyski A., Zwolski M., Lista kobiet internowanych w Godapi (styczelipiec 1982 r.) [w:] Kobiety internowane. Godap 1982, [katalog wystawy] wydanie II, red. E. Rogalewska, Biaystok 2009. 178. Joniec G., Biogram Cyglera Czesawa [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 179. Joniec G., Biogram Gowackiego Mikoaja [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 180. Joniec G., Biogram Lelucha Jana [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 181. Joniec G., Biogram Mako Stefana [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 182. Joniec G., Biogram Pietruszyskiego Stefana [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 183. Joniec G., Ludzie tomaszowskiej bezpieki. Portret zbiorowy [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 184. Joniec G. [oprac.], Postanowienie o umorzeniu ledztwa w sprawie zabjstwa Wacka Michaa [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 185. Joniec G., Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441945. Struktura organizacyjna, obsada personalna oraz gwne kierunki dziaa operacyjnych [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 186. Joniec G., Romanek J., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Lublinie [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 187. Jzef Smyczek. Listy z Wehrmachtu, oprac. S. Rosenbaum, Katowice 2009. 188. Kaczmarski K., Dziaania aparatu bezpieczestwo wobec ks. Prymasa Stefana Wyszyskiego w czasie Jego internowania w Komaczy (19551956) [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 189. Kaczmarski K., Okolicznoci mierci Kazimierza Czowiekowskiego ps. Niemsta 19 IV 1954 r. [w:] Krosno i powiat kronieski w latach 19441956, red. Cz. Nowak, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiskigo, Rzeszw-Krosno 2009. 190. Kaczmarski K., Sprawa Listu otwartego Adama Doboszyskiego do prezydenta Wadysawa Raczkiewicza i gen. Kazimierza Sosnkowskiego (lutymaj 1943 r.), Glaukopis 2009, nr 1516. 191. Kaczmarski K., W opozycji do rzdu gen. Wadysawa Sikorskiego historia pisma Walka (19411943) [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 192. Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, wstp i red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 193. Kalbarczyk S., Inny wiat Gustawa Herlinga-Grudziskiego jako rdo historyczne. Prba analizy [w:] Oblicza komunistycznego zniewolenia. Midzy nauk a literatur, red. K. Brzechczyn, Pozna 2009. 194. Kalbarczyk S., [rec.] J. Jakowlewa, Polsa protiv SSSR 19391953, Moskwa 2007, Glaukopis 2009, nr 1314. 195. Kalbarczyk S., Ludno wiejska w krgu oddziaywania sowieckiego aparatu represji na okupowanych Kresach Wschodnich 1939 1941 [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego, t. 3 (19391945). Wie polska midzy dwoma totalitaryzmami, red. J.Gmitruk, E. Lenart. Warszawa 2009.

141

196. Kalisz M., Katarzyna i Sebastian Kazakowie cisi bohaterowie z Brzzy Krlewskiej [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 197. Kalisz M., Nasi ssiedzi Steinlaufowie, Rocznik Sdecki, t. XXXVI, Nowy Scz 2009. 198. Kalisz P., Litewskie podziemie na Suwalszczynie do 1950 r. [w:] Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw 1944 1989, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 199. Kalisz P., Obsada personalna Orodka Odosobnienia w Godapi [w:] Kobiety Internowane. Godap 1982 [katalog wystawy], wydanie II, red. E. Rogalewska, Biaystok 2009. 200. Kamiski ., Dowiadczenie roku 1968 a kryzys polski w latach 19801981 [w:] Aparat bezpieczestwa, propaganda a Praska Wiosna. Zbir materiaw z konferencji midzynarodowej, Praga 79 wrzenia 2008 r., Praga 2009. 201. Kamiski ., Od PRL do III RP. Wojewdztwo legnickie w meldunkach SB (IV 1989 V 1990) [w:] J.S. Smalewski, Wybralimy wolno. 4 czerwca 1989, Legnica 2009. 202. Kamiski ., Polacy ydzi komunizm 19451968. Prba nowego spojrzenia [w:] Spoeczno ydowska w PRL przed kampani antysemick lat 19671968 i po niej, red. G. Berendt, Warszawa 2009. 203. Kamiski ., Polska Zjednoczona Partia Robotnicza w 1968 roku [w:] Wok Marca 68 na Dolnym lsku, red. J. Hytrek-Hryciuk, W. Trbacz, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 204. Kamiski ., Polsko [w:] Svdom Evropy a komunismus, Praha 2009. 205. Kamiski ., Prvn iv pochode ve vchodnm bloku. Ryszard Siwiec (19091968) [w:] Jan Palach 69, red. P. Blaek, P. Eichler, J. Jare, Praha 2009. 206. Kamiski ., Siwiec, Palach, Kalanta zrozumie niepojte [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 207. Kamiski ., Wadze PRL i spoeczestwo polskie wobec Ordzia biskupw polskich [w:] Wok Ordzia. Kardyna Bolesaw Kominek. Prekursor pojednania polskoniemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocaw 2009. 208. Kamiski ., Wybory 4 czerwca spoeczestwo potraktowao jak plebiscyt [w:] J.S. Smalewski, Wybralimy wolno. 4 czerwca 1989, Legnica 2009. 209. Kamiski ., Zkuenost roku 1968 a polsk krize 19801981 [w:] Bezpenostn apart, propaganda a Prask jaro. Sbornk mezinrodn konferenci podan v Praze ve dnech 7.-9. z 1008, Praha 2009. 210. Kamiski ., Zwizki zawodowe w PRL [w:] Wolne Zwizki Zawodowe z perspektywy trzydziestu lat. Materiay pokonferencyjne, Katowice 21 lutego 2008, red. J. Neja, Katowice 2008 [rok wydania 2009]. 211. Kardela P., Mieczysaw Sakowski naczelnik Wydziau IV olsztyskiej SB, Rocznik Mazurski 2009, t. XIII. 212. Kardela P., PnocnoAmerykaskie Studium Spraw Polskich i jego znaczenie w utrzymaniu linii niepodlegociowej Kongresu Polonii Amerykaskiej [w:] Powrzeniowa emigracja niepodlegociowa na mapie kultury nie tylko polskiej, red. E. Rogalewska, V. WejsMilewska, Biaystok 2009. 213. Kardela P., Roland Kiewlicz (19111984), oficer wywiadu w II RP, dziennikarz, tajny wsppracownik SB o pseudonimie Lemiesz [w:] Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989, 2009, nr 1 (7). 214. Kardela P., Suba Bezpieczestwa wobec olsztyskiej modziey akademickiej po Marcu 68 [w:] Warmia i Mazury w 90lecie odzyskania przez Polsk niepodlegoci, red. B. Gaziski, Olsztyn 2009. 215. Kardela P., Suba Bezpieczestwa wobec wyborw parlamentarnych 1989 r. w wojewdztwie olsztyskim [w:] Olsztyski Czerwiec 89, Olsztyn 2009. 216. Kardela P., Wprowadzenie [w:] Olsztyski Czerwiec 89, Olsztyn 2009.

142

217. Kardela P., [rec.] S. Cenckiewicz, Tadeusz Katelbach. Biografia polityczna (1897 1977), Dzieje Najnowsze 2009, nr 2. 218. Karnawa (19801981) [w:] Zaczo si w Polsce 19391989, red. A. Niegowska, Warszawa 2009 [Wersja angielska: The carnival (19801981) [w:] It all began in Poland, red. A. Niegowska, Warszawa 2009]. 219. Kasprzycki M., Ludowcy w PUBP w Nowym Sczu w pierwszym okresie jego dziaalnoci, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 220. Kasprzycki M., Owiadczenie kpt. Jzefa Muniaka, funkcjonariusza Departamentu III Komitetu ds. Bezpieczestwa Publicznego, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, nr 1(7). 221. Kasprzycki M., Twarze sdeckiej bezpieki. Obsada personalna Powiatowego Urzdu Bezpieczestwa PublicznegoPowiatowego Urzdu do Spraw Bezpieczestwa Publicznego w Nowym Sczu w latach 19451956, Krakw 2009. 222. Kenar T., Ruch Modej Polski w opinii ugrupowa neoendeckich w PRL [w:] Nie ma ycia bez swobody. 30 lat Ruchu Modej Polski (19792009), red. K. Marulewska, A. Meller, A. Lewandowski, Toru 2009. 223. Kirszak J., Kazimierz Sosnkowski. Wybr pism, Biblioteka Narodowa Ossolineum (wybr, wstp, oprac.), Wrocaw 2009. 224. Kirszak J., K. Sosnkowskiego listy do rodziny, Przegld HistorycznoWojskowy 2008, nr 5. 225. Kirszak J., Pamitnik kapitana Stefana Turkowskiego, Pami i Przyszo 2009, nr 5. 226. Klementowski R., Suba Bezpieczestwa na ziemi lwweckiej (19571990), Wrocaw 2009. 227. Klementowski R., Skazani na uran wspomnienia onierzy Batalionw Pracy [w:] Studia nad Faszyzmem i Totalitaryzmem 2009, t. XXXI. 228. Klementowski R., Modelowe boksowanie ze wiatem [w:] Pami i Przyszo 2009, nr 3. 229. Klementowski R., Wilhelm Billig (19061985) [w:] Wok Marca68 na Dolnym lsku, Wrocaw 2008. 230. Kleszczyski B., Autobusem w Bieszczady. Z dziejw osobowej komunikacji samochodowej [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 231. Knap P., Leon Sowiski uczestnik akcji Synteza [w:] Wywiad i kontrwywiad w wiecie, red. W. Wrblewski, Szczecin 2009. 232. Knap P., Wrd nas i z nami. Michai Gorbaczow w Szczecinie (13 lipca 1988 r.) [w:] Zarejestrujcie nam Solidarno! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie, red. A. Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin 2009. 233. Knap P., Zawsze balimy si Niemcw, gdy mogli oni nas zabi [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 234. Knap P., Wok akcji Synteza. Dziaalno wywiadowcza Polakw wobec fabryki benzyny syntetycznej w Policach (19411945), Szczecin 2009. 235. Kolasa K., Likwidacja placwek owiatowo-wychowawczych ss. Salezjanek w odzi, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2008, nr 1 [rok wydania 2009]. 236. Kolasa K. [oprac.], Nota edytorska oraz Pogrzeb ks. Jerzego Popieuszki we wspomnieniach Edwina Klessy [w:] Nie mona umierci nadziei. Reminiscencje mierci ksidza Jerzego Popieuszki w Wielkopolsce 19841989, red. W. Handke, J. Wsowicz SDB, Pozna 2009. 237. Kolasa K., Obroczyni wolnego szkolnictwa. Siostra Maria Aleksandrowicz (1913 1985 [w:] Bohaterowie trudnych czasw, zbir IV, d 2009. 238. Kolasa K., Wsowicz J., Posuga duszpasterska salezjanw podczas strajkw studenckich w odzi 21.0118.02.1981 r. Wybr tekstw rdowych, Seminare 2009, t. 26.

143

239. Kolasa K., Wsowicz J., Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim 19192009. Wybr materiaw rdowych [w:] Salezjanie w Aleksandrowie Kujawskim 19192009. Studia i materiay rdowe, red. J. Wsowicz SDB, Pia 2009. 240. Kolasa K., Rabiega R., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w odzi [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 241. Koller S. [rec.], Jan Pawe II w odzi w dwudziest rocznic wizyty, red. M. Przywizyty bysz, ks. M. Raski, J. Wrbel, d 2007, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 242. Komaniecka M., Piony pomocnicze SB w Krakowie na przykadzie lat 70. i 80. [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 243. Komunizmas Dievui mestas iukis: Religiniai komunizmo kritikos aspektai Mariano Zdziechowskio ratuose red. B. Szlachta, M. Zakrzewski, Metratis 2008, z. XXXI. 244. Konfederacja Polski Niepodlegej w Krakowie w latach 19791990. Wybr dokumentw, oprac. M. Kasprzycki, Krakw 2009. 245. Kopka B., Polska-Niemcy. Wojna i pami, red. J. Kochanowski, B. Kosmala, Warszawa-Poczdam 2009. 246. Kopka B., Przegld gwnych instytucji aparatu represji III Rzeszy Niemieckiej, Zwizku Socjalistycznych Republik Sowieckich i Polski Ludowej [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej, red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 247. Kopka B., [rec.] Jrgen Stroop, ydowska dzielnica mieszkaniowa w Warszawie ju nie istnieje!, oprac. A. bikowski, Dzieje Najnowsze 2009, nr 4. 248. Korku M., Operacje prowokacyjne. Przyczynek do dyskusji o metodach pracy operacyjnej UB na przykadach z wojewdztwa krakowskiego [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 249. Korku M., Ordery i odznaczenia w III Rzeczypospolitej (do 2005 r.) [w:] Polityka wobec historii, t. 2, Warszawa 2009. 250. Korku M., Polityka orderowa PRL [w:] Polityka wobec historii, t. 1, Warszawa 2009. 251. Korku M., Sytuacja militarno-polityczna obszaru okoobabiogrskiego w latach 19391945, Rocznik Babiogrski 2009. 252. Kosiski P., Rozmowa z wrogiem. Ankieta kontrwywiadowcza 308. Oddziau Rozpoznania Frontowego Wehrmachtu dotyczca Powstania Warszawskiego, Glaukopis 2009, nr 1516. 253. Kosiski P., Wojna i okupacja w pamici zbiorowej Polakw (19441989) [w:] Polska-Niemcy. Wojna i pami, red. J. Kochanowski, B. Kosmala, Warszawa 2009. 254. Kosiski P., Krieg und Besatzungszeit in der Erinnerung der Volksrepublik Polen (19441989) [w:] Deutschland, Polen und der Zweite Weltkrieg. Geschichte und Erinnerung, Hrsg. von Jerzy Kochanowski und Beate Kosmala, Potsdam 2009. 255. Kociaski R., Kontrola nastrojw i komentarzy wrd spoeczestwa w zwizku z procesami poznaskich robotnikw w 1956 r., Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 2. 256. Kocielna B., Naznaczeni, potpieni i sprzedani. Z dziejw ekskluzji w PRL na przykadzie osb wyrzuconych z pracy po protestach robotnikw z Czerwca 76 r. w Szczecinie, Glaukopis 2009, nr 1516. 257. Kocielna B., Wbrew propagandzie sukcesu. Spoeczestwo Pomorza Zachodniego wobec indoktrynacji, Glaukopis 2009, nr 1314. 258. Koci i opozycja na Lubelszczynie 19711983, red. M. Sobieraj, Lublin 2009. 259. Kotarba R., Niemiecki obz w Paszowie 19421945, Warszawa-Krakw 2009. 260. Krajewski K., Podziemie niepodlegociowe w powiecie Ostroka po 1944 r. Kalendarium dziaa zbrojnych podziemia niepodlegociowego na terenie powiatu Ostroka

144

(XII 1944 XII 1954) [w:] Powiat Ostroka w pierwszej dekadzie rzdw komunistycznych, red. K. Krajewski, Warszawa 2009, t. 3 serii Mazowsze i Podlasie w ogniu 19441956. 261. Krajewski K., Konspiracyjne organizacje modzieowe na terenie wojewdztwa mazowieckiego w latach 19451956 [w:] Modzie na rozstajach komunizmu, Warszawa 2009. 262. Krajewski K., Rosjanie i obywatele Zwizku Sowieckiego innych narodowoci w Armii Krajowej [w:] W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 263. Krajewski K., abuszewski T., Wyzwolenie? Terror sowiecki w dokumentach Delegatury Si Zbrojnych na Kraj [w:] W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 264. Krajewski K., abuszewski T., Zamordowani mordercy. Sprawa V Kolumny Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 265. Krajewski K., ebrowski L., Nieprawdziwa historia braci Bielskich. Komentarz historyczny, Glaukopis 2009, nr 1516. 266. Kroek E., Aparat bezpieczestwa wobec rodowiska akademickiego Wyszej Szkoy Pedagogicznej w Kielcach w latach 70. XX w., Studia Muzealno-Historyczne 2009, t. 1. 267. Kroek E., Sprawozdanie z konferencji naukowej Obserwacja, manipulacja, wsppraca. Dziennikarze i naukowcy a aparat bezpieczestwa w Polsce Ludowej, Dzieje Najnowsze 2009, nr 2. 268. Krosno i powiat kronieski w latach 19441956, red. Cz. Nowak, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw-Krosno 2009. 269. Krupa W., Malczak L., Marszaek T., Salbert D., Wiecha ., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Katowicach [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej, red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 270. Krzewicki W., rodowisko studenckie w latach 19851989 w Opolu na podstawie wybranych dokumentw i korespondencji opolskiego Wydziau III Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych [w:] Modzie kontra system. Rola opozycji modzieowej w walce o niepodlego w latach 19451989, red. M. wider, Opole 2009. , 271. Krzewicki W., Opr spoeczny w Brzegu wobec wojsk sowieckich stacjonujcych w miecie w latach 19451993 [w:] W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 272. Krzysztofiski M., Ludzie kronieskiej PPR [w:] Krosno i powiat kronieski w latach 19441956, red. Cz. Nowak, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw-Krosno 2009. 273. Krzysztofiski M., Sychowicz K., W krgu Bizancjum [w:] Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2008, nr 1(6). 274. Krzysztofiski M., Radianka Rosija proty RymoKatoykoji Cerkwy na terenach imperiji za (narys probematyky), Koehija. Czasopys Instytutu relihijnych nauk sw. Tomy Akwinkoho u Kyjewi 2009, nr 4 (17): Z podij martyroohiw Katoykoji Cerkwy XX st. 275. Krzysztofiski M., Stawennia arch. Ihnatija Tokarczuka do komunizmu, Koehija. Czasopys Instytutu relihijnych nauk sw. Tomy Akwinkoho u Kyjewi 2009, nr 4 (17): Z podij martyroohiw Katoykoji Cerkwy XX st. 276. Krzysztofiski M., Sychowicz K., W krgu Bizancjum Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989, 2008, nr 1 (6) (nie uwzgldniono w wykazie w 2008 r.). 277. Ksigi wizienia na Zamku w Lublinie 19441954, t. 1, red. A.T. Filipek, M. Krzysztofik, Lublin 2009. 278. Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 279. Ku prawdzie i wolnoci. Komunistyczna bezpieka wobec kard. Karola Wojtyy, red. J. Marecki, F. Musia, Krakw 2009. 280. Kura A., Koci wobec pracy ludzkiej na roli a pastwo komunistyczne [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Rernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek Z.K. Wjcik Krakw 2009.

145

281. Kura A., Martyrologia wsi polskiej w okresie II wojny wiatowej w wietle ledztw Instytutu Pamici Narodowej [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t.3 Nazizm, red. R. Ignatiew, A. Kura, Warszawa 2009. IPN 282. Kura A., NSZZ RI Solidarno od rejestracji do delegalizacji, Rocznik Historyczny Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego 2009, nr 25. 283. Kura A., Rozprute sztandary z Franciszkiem Gryciukiem, Antonim Kur, Mateuszem Szpytm rozmawia A. W. Kaczorowski, Biuletyn IPN 2009 nr 1011. 284. Kura A., ciganie zbrodni nazistowskich, a sprawa polskich dokumentw w Ludwigsburgu [w:] Zbrodnie przeszoci. Opracowania i materiay prokuratorw IPN, t. 3, NaIPN zizm, red. R. Ignatiew, A. Kury, Warszawa 2009. 285. Kural Z. Orlik, Korczyc, Z Korca do Krakowa. Woyniak w krakowskiej konspiracji harcerskiej, oprac. F. Musia, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 286. Kurkiewicz M., [rec.] W odzi za pnego Gierka. Niezaleno najwicej kosztuje. Relacje uczestnikw opozycji demokratycznej w odzi 19761980, oprac. L. Prchniak, S.M. Nowinowski, M. Filip, d 2008), Wi 2009, nr 7. 287. Kurpierz T., Wgrzyn D., Dziaalno ledcza [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 288. Kurpierz T., Strajki i inne formy oporu studenckiego na katowickich uczelniach w latach 19801989 [w:] Katowice. W 143. rocznic uzyskania praw miejskich. W 40lecie powstania Uniwersytetu lskiego szkolnictwo i nauka na Grnym lsku, red. A. Barciak, Katowice 2009. 289. Kurpierz T., Wgrzyn D., W walce z podziemiem zbrojnym [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 290. Kurpierz T., Zygmunt Lasocki 18671948. Polityk i dziaacz spoeczny, Toru 2009. 291. Kunierz R., Polacy pomagajcy ydom w zakadach zbrojeniowych Hasag w Skarysku-Kamiennej (z materiaw byej Okrgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach) [w:] Kto w takich czasach ydw Przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 292. Kuta C., Dziaacze i Pismaki. Aparat bezpieczestwa wobec organizacji katolikw wieckich w Krakowie w latach 19571989, Krakw 2009. 293. Kuta C., Dziaania SB wobec Oddziau Wojewdzkiego Stowarzyszenia PAX w Krakowie w latach 19571989 [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009 294. Kuniar-Plota M., Informacja o stanie ledztwa S 38/04/Zk w sprawie Zbrodni Katyskiej [skadana od 2005 r.], Zeszyty Katyskie 2009. 295. Leniart E., Usiowanie zmiany ustroju pastwa oraz usiowanie usunicia organw wadzy jako zbrodnie stanu. Zarys problemu, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, nr 53, Seria Prawnicza, Prawo 7, Rzeszw 2009. 296. Leniart E., Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej (19461967), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego, nr 56, Prawo 8, Rzeszw 2009. 297. Lekiewicz R., Sprawa obiektowa kryptonim Debiut. Pierwszy Powszechny Zjazd Archiwistw Polskich w Przemylu (1986 r.) w zainteresowaniu Suby Bezpieczestwa, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 298. Lekiewicz R., Wybrane problemy dotyczce badania procesw archiwotwrczych na przykadzie zasobu archiwalnego Oddziau Instytutu Pamici Narodowej w Poznaniu [w:] Historia. Archiwistyka. Informacja naukowa. Prace dedykowane Profesorowi Bohdanowi Ryszewskiemu, red. M. wigo, Olsztyn 2009. ,

146

299. Lekiewicz R., Wychowanie religijne chopstwa warmiskiego w epoce nowoytnej [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 300. Lekiewicz R., Wojskowy Sd Rejonowy w Poznaniu (19461955). Organizacja, funkcjonowanie, procesy archiwotwrcze, Warszawa-Pozna 2009. 301. Lekiewicz R., Wojskowy Sd Rejonowy w Poznaniu (19461955). Procesy archiwotwrcze (autoreferat rozprawy doktorskiej), Dzieje Najnowsze 2009, nr 4 302. Letnia Szkoa Historii Najnowszej 2008. Referaty, red. M. Bielak, . Kamiski, Warszawa 2009. 303. Ligarski S., Agentura we Wrocawskim Teatrze Pamtomimy [w:] Aparat Represji w Polsce Ludowej 2009, nr 1(7). 304. Ligarski S., Opozycja to neostalinizm, jakiego nie znacie [w:] Dzieroniw wieki minione, red. D. Adamska, S. Ligarski, T. Przerwa, Wrocaw 2009. 305. Ligarski S., Polski Dzieroniw [w:] Dzieroniw wieki minione, red. D. Adamska, S. Ligarski, T. Przerwa, Wrocaw 2009. 306. Ligarski S., PSL w karykaturze. Rekonesans badawczy na przykadzie Szpilek 19451947 [w:] PSL w realiach spoecznopolitycznych Dolnego lska drugiej poowy lat czterdziestych XX w., wstp i oprac. J. Syrnyk, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 307. Ligarski S., Twrcy Grudnia 70, Pami i Przyszo 2009, nr 4. 308. Ligarski S., Wrocawscy twrcy wobec marca 68 [w:] Wok Marca 68 na Dolnym lsku, materiay pokonferencyjne, red. J. Hytrek-Hryciuk, W. Trbacz, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 309. Ludzie bezpieki wojewdztwa krakowskiego. Obsada stanowisk kierowniczych Urzdu Bezpieczestwa i Suby Bezpieczestwa w latach 19451990. Informator personalny, oprac. W. Frazik, F. Musia, M. Szpytma, M. Wenklar, wyd. 2 zmienione i uzupenione, Krakw 2009. 310. Lulek J., Na mier wychodzi spokojnie. Wspomnienia z procesu BW WiN i PAS NZW w Tarnowie, oprac. M. Wenklar, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 311. abuszewski T., Dziaania operacyjne PUBP w Ostroce w latach 19451956, [w:] Powiat Ostroka w pierwszej dekadzie rzdw komunistycznych, red. K. Krajewski, Warszawa 2009, t. 3 serii Mazowsze i Podlasie w ogniu 19441956. 312. abuszewski T., Krajewski K., Wyzwolenie? Terror sowiecki w dokumentach Delegatury Si Zbrojnych na Kraj [w:] W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 313. abuszewski T., Krajewski K., Zamordowani mordercy. Sprawa V Kolumny Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 314. apiski P., Sdownictwo wojskowe w wojewdztwie biaostockim w latach 1944 1955 (zarys problematyki) [w:] Polska pnocnowschodnia w okresie stalinizmu spojrzenie z perspektywy pwiecza, red. K. Sychowicz, W. Wilczewski, E. witochowska-Bobowik, , Biaystok 2009. 315. uczak A., Polityka namiestnika Kraju Warty wobec polskiego dziedzictwa kulturalnego, Kronika Miasta Poznania 2009, nr 2. 316. uczak A., Struktury konspiracyjne Polskiego Pastwa Podziemnego w Poznaniu (19391945), Kronika Miasta Poznania 2009, nr 3, t. II. 317. ukasiewicz S., PRL wobec Europejskiej Wsplnoty Gospodarczej [w:] W czasie wojny i pokoju. Szpiegostwo jako instrument polityki pastwa, red. C. Taracha, Lublin 2009 [pierwodruk: Od Pisudskiego do Wasy. Studia z dziejw Polski w XX wieku, red. K. Persak i in., Warszawa 2008]. 318. ysakowski P., Glosa do Ordzia Biskupw Polskich, Rocznik Polsko-Niemiecki 2009, nr 17. 319. Majchrzak G., Kontakt operacyjny Delegat vel Libella, Warszawa 2009.

147

320. Majchrzak G., Polskie radio w stanie wojennym w wietle dokumentw kontrwywiadu PRL (Departament II Ministerstwa Spraw Wewntrznych), Glaukopis 2009, nr 1314. 321. Majchrzak G., Polsk tajn sluba w Pra jaro [w:] Bezpenostn apart, propaganda a Prask Jaro. Sbornk k mezinrodn konferenci 7.9. z 2008, Praha 2009. 322. Majchrzak G., Suba Bezpieczestwa PRL a Praska Wiosna [w:] Aparat bezpieczestwa, propaganda a Praska Wiosna. Zbir materiaw z konferencji miedzynarodowej w Praga, 79 wrzenia 2008 r., [Praga]: stav pro studium totalitnch reimu; Instytut Pamici , Narodowej, 2009. 323. Mayszka A., Komitet Obywatelski Solidarno w Swarzdzu w 1989 r., Zeszyty Swarzdzkie 2009, nr 1. 324. Mayszka A., Marzec 68 w Swarzdzu, Zeszyty Swarzdzkie 2009, nr 1. 325. Mayszka A., Nieuzasadnione dania budowy. Wadze wojewdztwa poznaskiego wobec budownictwa kocielnego w latach 19571970 [w:] Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w latach 19561970, red. K. Biaecki, Pozna 2009. 326. Mayszka A., Solidarno Walczca w poznaskim podziemiu 19831990, pierwsze spojrzenie na relacje z innymi organizacjami opozycyjnymi [w:] Organizacja Solidarno Walczca w Wielkopolsce w latach 19831990, red. K. Brzechczyn, P. Zwiernik, Pozna 2009. 327. Mayszka A., ...Zwracamy si z usiln prob o pozwolenie na budow kocioa w Kobylnicy. Dokumenty dotyczce powstania parafii w Kobylnicy, Zeszyty Swarzdzkie 2009, nr 1. 328. Marciniak R., Wpyw Suby Bezpieczestwa na walki frakcyjne w onie nomenklatury partyjnej wojewdztwa koszaliskiego w 1968 r. [w:] Z dala od centrum. Rok 1968 na Pomorzu Zachodnim. Materiay pokonferencyjne, red. R. Kocielny, Szczecin 2009. 329. Marcinkiewicz A., Akta dotyczce onierzy PSZ na Zachodzie w zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej w Warszawie, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 330. Marcinkiewicz M., Szalecy, ktrzy wymarzyli sobie niepodlego. Ruch Modej Polski w Gorzowie Wielkopolskim. Spotkanie organizacji 1213 czerwca 1979 r. [w:] Nie ma ycia bez swobody. 30 lat Ruchu Modej Polski, red. K. Marulewska, A. Lewandowski, A. Meller, Toru 2009. 331. Marecki J., Dziaania aparatu bezpieczestwa wobec bernardynw z klasztoru w Kalwarii Zebrzydowskiej w latach 19451975. Zarys problematyki [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 332. Marecki J., Kronika Szkoy Podstawowej we Wrocance. 19421999, Krosno 2009. 333. Marecki J., Wpyw religii chrzecijaskiej na obrzdowo ludow na ziemiach Europy rodkowoWschodniej [w:] Wspczesno wsplnot chrzecijaskich w perspektywie rodkowoWschodniej socjologicznej, red. P. Grygiel, D. Wojakowski, Rzeszw 2009. 334. Marecki J., Zakony pod presj bezpieki. Aparat bezpieczestwa wobec wsplnot zakonnych na terenie wojewdztwa krakowskiego 19441975, Krakw 2009. 335. Marek ., Kler to nasz wrg. Polityka wadz pastwowych wobec Kocioa katolickiego na terenie wojewdztwa katowickiego w latach 19561970, Katowice 2009. 336. Marek ., [notki biograficzne] [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, wstp i red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 337. Marek ., Aparat bezpieczestwa wobec kurii katowickiej w latach 19561970 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 338. Marek ., Historia jednego krzya [w:] Koci Mariacki w Katowicach. Fakty i ludzie, cz. III, red. R. Brom, A. Sucho, J. liwiok, Katowice 2009. , 339. Marek ., Skrobol Anzelm (19311990) [w:] Sownik biograficzny duchowiestwa (archi)diecezji katowickiej 19222008, red. ks. J. Myszor, Katowice 2009. 340. Marek ., Struktury SB odpowiedzialne za inwigilacj kurii katowickiej (19561970), (19561970) lskie Studia Historyczno-Teologiczne 2009, t. 42, z. 1.

148

341. Marek ., Szkic do dziejw siemianowickich orodkw pracy winiw, Siemianowicki Rocznik Muzealny 2008, nr 7. 342. Marzec 1968 w dokumentach MSW, t. 2: Kronika wydarze, cz. 1, red. nauk. F. DMSW browski, P. Gontarczyk, P. Tomasik, Warszawa 2009. 343. Mazanowska I., Polityka podatkowa wadz pastwowych wobec Kocioa katolickiego w Polsce w okresie 19561970, na przykadzie wybranych zagadnie dotyczcych zgromadze zakonnych na terenie diecezji chemiskiej [w:] Diecezja chemiska w czasach komunizmu (19451990), t. 2, red. W. Polak, W. Rozynkowski, J. Sziling, Pelplin 2009. 344. Midzy wierszami wierszy. Antologia poezji drugiego obiegu na Mazowszu, red. B. Noszczak, K. Rokicki, Warszawa 2009. 345. Milewski J.J., Dowiadczenia polskiego totalitaryzmu [w:] Res gestae Meridionales et Orientales, red. E. Bagiska, Biaystok 2009. 346. Milewski J.J., Socjalici polscy i socjalici ydowscy w Biaymstoku udany dialog [w:] Poszukiwanie pamici i dialog Biaystok 65 lat pniej, Biaystok 2009. 347. Musia F., Funkcjonowanie SB w wojewdztwie nowosdeckim w latach 80. w wietle kontroli wewntrznych [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 348. Musia F., Mity historyczne mity polityczne [w:] Rzeczpospolita 19892009. Zwyke pastwo Polakw?, red. J. Kloczkowski, Krakw 2009. 349. Musia F., Pierwsze lata dziaalnoci Wydziau IV SB KW MO w Krakowie [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 350. Musia F., Wydzia IV SB w Krakowie w latach 19751978 [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z. K. Wjcik, Krakw 2009. 351. Musia F., Zeszyt esbeka. Notatki sier. Jana Brzozowskiego z kursu operacyjnego dla nowo przyjtych funkcjonariuszy SB (14 X 15 XI 1974 r.), Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, nr 7. 352. Muszyski W., Komory gazowe w KL Warschau. Meldunki Centrali Suby Wywiadowczej NSZ o zainstalowaniu w Warszawie niemieckich komr gazowych, Glaukopis 2009, nr 1516. 353. Miedziski P., Ikony Szczecina Fotografia jako rdo do bada nad histori miasta [w:] Szczecin rda wiedzy o historii miasta. Od archeologii do czasw najnowszych, red. K. Rembacka, Szczecin 2009. 354. Miedziski P., Ikony Grudnia Stycznia o fotografiach z tamtych dni, Pami i Przyszo 2009, nr 4. 355. Nagel P., Konferencja Polacy w Guberni Archangielskiej w XIXXX wieku. Putusk 49 grudnia 2007 r., Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 356. Namyso A., Zanim nadesza zagada Pooenie ludnoci ydowskiej w Zagbiu Dbrowskim w okresie okupacji niemieckiej, Katowice 2009. 357. Namyso A., Problem ydowski w materiaach katowickiej SB w okresie kampanii antysyjonistycznej [w:] Spoeczno ydowska w PRL przed kampani antysemick lat 1967 1968 i po niej, red. G. Berendt, Warszawa 2009. 358. Namyso A., [rec.] Jan Andrzej Mynarczyk, Sebastian Pitkowski, Cena powicenia. Zbrodnie na Polakach za pomoc udzielan ydom w rejonie Ciepielowa, Zagada ydw. Studia i materiay 2009, nr 5. 359. Namyso A., Mniejszoci wyznaniowe po II wojnie wiatowej [w:] Monografia Bdzina, red. A. Glimos-Nadgrska, t. III, Bdzin 2008 [nie uwzgldniono w bibliografii za 2008 r.]. 360. Namyso A., Tak si po cichu szeptao: Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Maestwo Przelakw z Jaworzna [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Pomoc Polakw dla ludnoci ydowskiej w okresie okupacji, red. A. Namyso, Warszawa 2009.

149

361. Namyso A., ydzi w Bdzinie w okresie okupacji hitlerowskiej (19391943) [w:] Monografia Bdzina, red. A. Glimos-Nadgrska, t. III, Bdzin 2008 [nie uwzgldniono w bibliografii za 2008 r.]. 362. Neja J., Harbin jako przestrze ycia i dziaalnoci Polonii mandurskiej [w:] Polskie lady na Dalekim Wschodzie. Polacy w Harbinie, red. A. Furier, Szczecin 2009. Harbinie 363. Neja J., Strajk w Fabryce Zmechanizowanych Obudw cianowych Fazos w Tarnowskich Grach w sierpniu 1980 r. i jego konsekwencje [w:] Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009. 364. Nic tu nie jest nielegalne. Sierpie 88 w dokumentach szczeciskiej Suby Bezpieczestwa, red. P. Knap, A. Kubaj, Szczecin 2009. 365. Nie byo czasu na strach. Z Janin Wasioj-Smolesk rozmawiaj M. Kruk, E. Wnuk, Gdask-Szczecin 2009. 366. Noszczak B., Dziaania aparatu bezpieczestwa wobec biskupa Czesawa Kaczmarka (19531956), Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 2. 367. Noszczak B., Okolicznoci utworzenia Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie (1954 r.), Glaukopis 2009, nr 1516. 368. Noszczak B., Przejcie przez pastwo burs i internatw prowadzonych przez instytucje wyznaniowe (sierpie 1954 r.), Nasza Przeszo 2009, t. 112. 369. Noszczak B., Spotkanie kierownika Urzdu do spraw Wyzna Kazimierza Kkola z prymasem Wyszyskim (Choszczwka, 12 X 1979 r.), Zeszyty Historyczne 2009, nr 169. 370. Nowacki Sz., Wyrzykowski M., Nic tu nie jest nielegalne. Sierpie 88 w dokumentach szczeciskiej Suby Bezpieczestwa, Szczecin 2009. 371. Nowinowski S.M., Sitarek A., Trbacz M., Wiatr E., Zarys historii getta dzkiego/ Litzmannstadt Getto 19401944 [w:] Getto dzkie/Litzmannstadt Getto 19401944, red. J. Baranowski, S.M. Nowinowski, d 2009. 372. Oblicza komunistycznego zniewolenia, red. K. Brzechczyn, Pozna 2009. 373. Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Gdasku. Delegatura w Bydgoszczy, oprac. zbiorowe [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009 374. Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Krakowie, oprac. zbiorowe [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009 375. Okaleczone miasto Warszawa 39. Wojenne zniszczenia obiektw stolicy w fotografiach Antoniego Snawadzkiego, oprac. M. Majewski, Warszawa 2009. 376. Olaszek J., Obraz podziemnej Solidarnoci w oficjalnej prasie [w:] Letnia Szkoa Historii Najnowszej 2007, red. M. Bielak, . Kamiski, Warszawa 2008. 377. Olaszek J., Publicystyka polityczna na amach poznaskiego dwutygodnika Solidarno Walczca [w:] Organizacja Solidarno Walczca w Wielkopolsce w latach 19831990, red. P. Zwiernik, K. Brzechczyn , Pozna 2009. 378. Organizacja Solidarno Walczca w Wielkopolsce w latach 19831990, red. P. Zwiernik, K. Brzechczyn , Pozna 2009. 379. Orzechowski P., Referendum 1946 r. i wybory 1947 r. w gminie Swarzdz, Zeszyty Swarzdzkie 2009, nr 1. 380. Osiski T., 19441946 [w:] : , , ( : 19 : I), Kijw 2009. 381. Osiski T., (1944 1951) [w:] i ii, i , . . . i 2009.

150

382. Osiski T., Uwagi na temat wartoci listy kwalifikacyjnej jako narzdzia weryfikacji urzdnikw w Polsce w pierwszych latach powojennych (na przykadzie list kwalifikacyjnych pracownikw Okrgowego Inspektoratu Ochrony Skarbowej w Lublinie i podlegych mu jednostek terenowych) [w:] Dzieje biurokracji w Polsce, t. II, red. A. Grak, D. Magier, Siedlce-Lublin 2009. 383. Osiski T., yd czy Polak, co to za rnica?. Janina i Aleksander Psujkowie Sprawiedliwi Wrd Narodw wiata [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009 384. Osiski T., Pamitaj morderc. SSOberscharfhrer Hugo Raschendorfer w zezna niach mieszkacw Chema [w:] Chem nieznany. Ludzie, miejsca, wydarzenia, Chem 2009. 385. Ossowski A., Luftwaffe przeciw ludnoci cywilnej regionu dzkiego (117 wrzenia 1939 r.) [w:] Wielu by pierwszy. Bombardowanie lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu 1939 r., red. J. Wrbel, d 2009. 386. Oszytko J., Pomarcowa dziaalno naukowa Maurycego Horna [w:] Marzec 68 z czterdziestoletniej perspektywy, red. D. Kisielewicz, M. wider, Opole 2009 , 387. Ozga M., Funkcjonariusze zaangaowani uczuciowo. Kilka uwag na temat czystek antysemickich w aparacie bezpieczestwa Pomorza Zachodniego w czerwcu 1967 r. [w:] Z dala od centrum. Rok 1968 na Pomorzu Zachodnim, red. R. Kocielny, Szczecin 2009. 388. Ozibowski M., Szczerba A., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Krakowie. Delegatura w Kielcach [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009 389. Paczoska-Hauke A., ycie polityczne w powiecie tucholskim w latach 19451956, Zapiski Tucholskie 2008 nr 4 [rok wydania 2009]. 390. Paczoska-Hauke A., Rabant T., Postawy Niemcw wobec Polakw w powiecie kocierskim w okresie II wojny wiatowej [w:] Kocierzyna i powiat kocierski w latach drugiej wojny wiatowej 19391945, red. A. Gsiorowski, Kocierzyna 2009. 391. Paczoska-Hauke A., Represje bydgoskiego aparatu bezpieczestwa wobec osb duchownych w diecezji chemiskiej w latach 19451956 [w:] Diecezja chemiska w czasach komunizmu (19451990), t. 2, red. W. Polak, W. Rozynkowski, J. Sziling, Pelplin 2009. 392. Paczoska-Hauke A., Reakcje mieszkacw Pomorza i Kujaw na porwanie i mier ks. Jerzego Popieuszki w wietle dokumentw SB, Studia Bydgoskie 2009, nr 3. 393. ParyLondynMonachiumNowy Jork. Powrzeniowa emigracja niepodlegociowa na mapie kultury nie tylko polskiej, red. V. Wejs-Milewska, E. Rogalewska, Biaystok 2009. 394. Pawlak-Weiss K. (wspautor), The United States Holocaust Memorial Museum encyclopedia of camps and ghettos: 19331945. Volume 1, Early camps, youth camps, and concentration camps and subcamps under the SS Business Administration Main Office (WVHA), red. G.P. Megargee, Washington 2009. 395. Pawlik D., Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Lublinie. Delegatura w Radomiu [w:] Informator o zasobie archiwalnym Instytutu Pamici Narodowej (stan na dzie 31 grudnia 2008 r.), red. J. Bednarek, R. Lekiewicz, Warszawa 2009. 396. Pawlukiewicz T., Co pozostao w pamici, wstp i oprac. D. Wgrzyn Szkice Kdzierzysko-Kozielskie, Opole 2009, nr XI/XII. 397. Persak K., Au-dl de Jedwabne [w:] Archives et histoire dans le socits postcommuAu-d nistes, red. S. Combe et al., Paris 2009. 398. Persak K., Le crime de Jedwabne: effacer et retrouver ses traces aprs la guerre [w:] Juifs et Polonais 19392008, red. J. Ch. Szurek, A. Wieviorka, Paris 2009. 399. Persak K., Mutations et usage public de lhistoriographie polonaise de la seconde moiti du XXe sicle [w:] Archives et histoire dans le socits postcommunistes, red. S. Combe et al., Paris 2009. 400. Perzyna P., Problematyka rozpoznania struktury zasobu i zespoowoci akt cywilnych organw bezpieczestwa oraz ich informatycznego opisu, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2.

151

401. Pitkowski S., Sdziowie sdw powszechnych regionu radomskiego w latach 1917 1945. Noty biograficzne, Radom 2008 [rok wydania 2009]. 402. Pitkowski S., Krajobraz przed bitw. Meldunki wywiadu Armii Krajowej o sytuacji w Radomii i okolicach miasta w okresie: sierpiepadziernik 1944 r. [w:] Patriotyczna lekcja historii czyn zbrojny onierzy Armii Krajowej w regionie radomskim, Radom 2009. 403. Pitkowski S., Lata wojny i okupacji (19391945) [w:] Powiat radomski od redniowiecza do wspczesnoci, red. S. Piatkowski, Radom 2009. 404. Pitkowski S., Oprawcy, przeladowcy, ratownicy. Problematyka Zagady w aktach radomskiej Ekspozytury Prokuratora Specjalnego Sdu Karnego w Lublinie, Zagada ydw 2008, nr 4 [rok wydania2009]. 405. Pitkowski S., Polska ludno cywilna na Kielecczynie we wrzeniu 1939 r., Znad Kamiennej. Studia i materiay 2009, t. 3. 406. Pitkowski S., Lata wojny i okupacji (19391945) [w:] Z kart historii radomskiej policji. W 90.rocznic uchwalenia ustawy o Policji Pastwowej, Radom 2009. 407. Pitkowski S., Struktury i czonkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wojewdztwa radomskiego w wyborach parlamentarnych 1989 r. [w:] Wybierzmy wolno. Wybory parlamentarne w czerwcu 1989 r. w Radomiu i regionie radomskim, red. K. Sowiski, Radom 2009. 408. Pitkowski S., Zbrodnie andarmw z posterunku w Lipsku nad Wis na Polakach udzielajcych pomocy ydom (19421943) [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 409. Pitkowski S., Wizienie niemieckie w Radomiu 19391945, Lublin 2009. 410. Piekaru D., Dziaalno Polskiej Partii Socjalistycznej w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441948 [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 411. Piekaru D., Obraz Tymczasowego Rzdu Republiki Polskiej w prasie lubelskiej w listopadzie 1918 r. [w:] Tymczasowy Rzd Ludowy Republiki Polskiej w Lublinie, red. E. Maj, Lublin 2009. 412. Piekaru D. [oprac.], Sprawozdanie instruktora terenowego z lustracji dokonanej w dniu 4 i 5 XI 1945 r. w Powiatowym Komitecie PPS w Tomaszowie Lubelskim [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 413. Pietrowicz A., Die Widerstandbewegung in den eingegliederten polnischen Gebieten 19391945 [w:] Polen unter deutscher und sowjetischer Besatzung 19391945, red. J.A. Mynarczyk, Osnabrueck 2009. 414. Pietrowicz A., Polityka namiestnika Kraju Warty wobec polskiego dziedzictwa kulturalnego, Kronika Miasta Poznania 2009, nr 2. 415. Pietrowicz A., ycie pod lup bezpieki. Dziaania aparatu bezpieczestwa wobec Edwarda Serwaskiego, Pami i Sprawiedliwo 2009, nr 1. 416. Pilarski S., Cele i metody ankietyzacji dziaaczy politycznych i funkcjonariuszy sub mundurowych II Rzeczypospolitej, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 417. Pilarski S., Polskie koa oficjalne wobec rozwoju stosunkw czechosowacko-sowieckich w drugiej poowie lat trzydziestych XX w., Studia z Dziejw Rosji i Europy rodkowo , Wschodniej 2009, t. 44. 418. Pilarski S., Wadze polskie wobec kwestii czechosowackiej w 1939 r. [w:] Militarne i polityczne aspekty udziau polski w II wojnie wiatowej. Materiay z sesji naukowej zorganizowanej w 70. rocznic wybuchu II wojny wiatowej w dniu 9 wrzenia 2009 r. w Muzeum w Tomaszowie Mazowieckim im. Antoniego hr. Ostrowskiego. 419. Piotrowski P., Organizacja i dyslokacja Armii Czerwonej na terytorium Polski w latach 19441993 [w:] W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009.

152

420. Piotrowski P., Funkcjonowanie jednostek pracy w Wojsku Polskim w latach 50tych [w:] Gospodarka i spoeczestwo w czasach PRLu (19441989), Wrocaw 2008. 421. Piotrowski P., Polen und die Interwention [w:] Prager Fruhling. Das Internationale kriegsjahr 1968, Koln-Wien 2008. 422. Piotrowski P., Ucast Polske armady na interwenci v Ceskoslovensku, VIII Svatovaclavske ceskopolskonemecke setkani v Deseniku, Desenik 2008. 423. Pleskot P., Rutkowski T., Sptana Akademia. Polska Akademia Nauk w dokumentach wadz PRL. Tom I: Materiay suby bezpieczestwa (19671987), Warszawa 2009. 424. Pleskot P., Zbrodnia i kara w MBP. Sprawa Edmunda ebka, Przegld Archiwalny 2009, t. 2. 425. Pleskot P., Trway mit w podzielonym pastwie. Obchody XXlecia otewskiego Frontu Ludowego. Ryga, 11 X 2008 r., Przegld Archiwalny 2009, t. 2. 426. Pleskot P., Rola historiografii Annales we francuskiej (i wiatowej) humanistyce w latach 19451989, Przegld Historyczny 2009, nr 1. 427. Pleskot P., Dobra, mdra, pikna ale nieskomplikowana. W reakcji na ksik Rafaa Stobieckiego, Kwartalnik Historyczny 2009, nr 1. 428. Pleskot P., Sukces grzecznej historii. Niemiecko-francuski podrcznik historii najnowszej, Pami i Sprawiedliwo 2009, t. 15. 429. Pogorzelski K., Sychowicz K., TW Kastu i Suba Bezpieczestwa a rodowisko biaoruskie na Biaostocczynie, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2008, nr 1(6). 430. Polen [w:] Handbuch der kommunistischen Geheimdienste in Osteuropa 19441991, (razem z A. Paczkowskim), (Hg.) K. Persak i . Kamiski, Gttingen 2009. 431. Poleszak S., Wacaw Topolski (19061987), dziaacz SN, onierz NOW i AK, agent wykwalifikowany i zdolny do wykonania powanych zada, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441956 2009, nr 1(7). 432. Polska pnocnowschodnia w okresie stalinizmu spojrzenie z perspektywy pwiecza, red. E. witochowska-Bobowik, K. Sychowicz, W.F. Wilczewski, Biaystok-Warszawa , 2009. 433. Polski wiek XX, t. 1, Dwudziestolecie midzywojenne, red. K. Persak, XX P. Machcewicz, Warszawa 2009. 434. Popek L., Dyskusja [w:] Polska-Ukraina: trudne pytania, t. 11, Warszawa 2009. 435. Popek L., Fotografie 233 sztuk [w:] Ludobjstwo dokonane na duchownych obrzdku aciskiego przez OUN-UPA oraz zniszczenia obiektw sakralnych rzymskokatolickich na Kresach poudniowo-wschodnich 19391947, red. H. Komaski, S. Siekierka, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 436. Popek L., Siemaszko E., Przywracanie pamici. Stowarzyszenia i organizacje, Niepodlego i Pami 2008, nr 27 [rok wydania 2009]. 437. Popek L., witynie Woynia, Niepodlego i Pami 2008, nr 27 [rok wydania 2009]. 438. Popek L., Wstp [w:] J. Biaows, Pogrzeb po szedziesiciu czterech latach, Lublin 2009. 439. Polizg kontrolowany. Wadze PRL wobec zmiany sytuacji spoeczno-gospodarczej [w:] W przededniu wielkiej zmiany. Polska w 1988 r., red. A. Korejwo i in., Gdask 2009. 440. Powiat Ostroka w pierwszej dekadzie rzdw komunistycznych, red. K. Krajewski, Warszawa 2009, t. 3 serii Mazowsze i Podlasie w ogniu 19441956. 441. Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 442. Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2 (red. naczelny J. Bednarek). 443. Przybysz M., Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupiej w odzi w latach 1945 1967 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009.

153

444. Przybysz M., Wczoraj bya w Nowej Hucie straszna awantura... , Aparat Represji w Polsce Ludowej 19451989 2009, nr 1. 445. PSL w realiach spoecznopolitycznych Dolnego lska drugiej poowy lat 40tych XX w., red. J. Syrnyk, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 446. Ptak W., Konspiracyjne organizacje niepodlegociowe w Inowrocawiu i powiecie inowrocawskim w latach 19451960 [w:] Inowrocaw w PRL, red. T. aszkiewicz, Inowrocaw 2009. 447. Puawski A., W obliczu Zagady. Rzd RP na Uchodstwie, Delegatura Rzdu RP na Kraj, ZWZAK wobec deportacji ydw do obozw zagady (19411942), Lublin 2009. 448. Rczy E., Zbrodnie na ludnoci ydowskiej na terenie wojewdztwa rzeszowskiego w latach 19441947 [w:] Z dziejw stosunkw polskoydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rczy, Rzeszw 2009. 449. Rembacka K., Akcja oczyszczania szeregw partyjnych PPR w powiecie stargardzkim w 1948 r. na podstawie rde archiwalnych [w:] Stargard w latach 40. i 50. XX w. Problemy gospodarcze i spoeczne oraz polityczne, red. J. Aniszewska, M. Machaek, Stargard 2009. 450. Rembacka K., Czerwiec 76 w Dolnej Odrze. Obraz strajku w materiaach archiwalnych Suby Bezpieczestwa [w:] Gryfino i okolice na przestrzeni wiekw, red. R. Skrycki, Szczecin 2009. 451. Represje wobec wsi i ruchu ludowego (19391945), t. 3: Wie polska midzy dwoma totalitaryzmami, red. J.Gmitruk, E. Leniart, Warszawa 2009. 452. Rogalewska E., Marii Renaty Mayenowej kontakty z zagranic [w:] Pary-LondynMonachium-Nowy Jork. Powrzeniowa emigracja niepodlegociowa na mapie kultury nie tylko polskiej, red. V. Wejs-Milewska, E. Rogalewska, Biaystok 2009. 453. Rogalewska E., Siostry szarytki i ksia salezjanie. Zapomniana karta ratowania ydw w Biaymstoku i w Supralu [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009 454. Rojowska E., Tomkiewicz M., Gdynia w latach 19391945 w wietle rde niemieckich i polskich. Aresztowania, egzekucje, wysiedlenia ludnoci cywilnej narodowoci polskiej, Gdynia 2009 455. Rojowska E., hasa na temat gett funkcjonujcych na terenie Komisariatu Rzeszy - Ostland: Wilno, wiciany, wir, Michaliszki, Kurzeniec, Krzywice, Encyclopedie History of Camps. Ghettos and Other Places of Detention in Nazi Germany and German dominated Territories 19331945, w ramach projektu badawczego Holocaust Memorial Museum United States in Washington, Washington 2009. 456. Rokicki K., Pocztek walki. Lata 19561970 [w:] Suba Bezpieczestwa wobec literatw, red. A. Chojnowski, S. Ligarski, Warszawa 2009. 457. Rokicki K., Zaangaowani, obojtni, kontestujcy. Pisarze Oddziau Warszawskiego ZLP wobec dziaalnoci wadz komunistycznych w latach 19451982 [w:] Miasto w opresji (seriaWarszawa nie(?)pokonana), red. K. Krajewski, Warszawa 2009. 458. Romanek J., Dziaania PUBP w Tomaszowie Lubelskim wobec Polskiego Stronnictwa Ludowego w latach 19451947 [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009 . 459. Romanek J., Polityka kadrowa Komendy Powiatowej MO w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441946 [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 460. Romanek J., Polityka kadrowa w KP Milicji Obywatelskiej w ukowie w latach 19441946 [w:] Na stray adu i bezpieczestwa. Formacje milicyjnopolicyjne ziem polskich od czasw najdawniejszych do wspczesnoci, red. A. Duszyk, K. Latawiec, Radom 2009. 461. Romanek J., Polityka wadz sowieckich wzgldem spoeczestwa BSRR w ocenie Polski Zbrojnej lat 19211939, Biaoruskie Zeszyty Historyczne Biaystok 2009, nr 31. 462. Romanek J., Powstanie i dziaalno Stronnictwa Ludowego w powiecie krasnostawskim w latach 19441949, Rocznik Dziejw Ruchu Ludowego 2009, nr 38.

154

463. Romanek J. [oprac.], Raport w sprawie stanu PUBP w Tomaszowie Lubelskim w dniu 29 IV 1947 r. [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 19441956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 464. Romanek J., Rozpracowanie rodowiska onierzy BCh w powiecie tomaszowskim [w:] Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tomaszowie Lubelskim w latach 1944 1956, red. G. Joniec, Lublin 2009. 465. Romanek J., Ruch ludowy w powiecie ukowskim w latach 19441949, Radzyski Rocznik Humanistyczny 2009, t. 7. 466. Romanek J., Totalitaryzm sowiecki w ocenie polskiej prasy wojskowej lat 19291939, Toru 2009. 467. Rosenbaum S., Tracz B., Obozy pracy przymusowej Gliwickiego Zjednoczenia Przemysu Wglowego 19451949, Katowice 2009. 468. Rosenbaum S., Bibliotekarz, historyk, agent. Casus Franciszka Szymiczka, Studia lskie 2009, t. LXVIII. 469. Rosenbaum S., Dziurok A., Reim komunistyczny w Bytomiu w latach 19451956 [w:] Bytomskie martyrologium powojennych lat 19451956. Ofiary komunistycznego terroru i ich pomnik, red. J. Drabina, Bytom 2009. 470. Rosenbaum S., Operation Pose Herbert Czaja im Visier des polnischen Sicherheitsdienstes, Confinium. Materiay do historii Grnego lska. Beitrge zur oberschlesi. schen Geschichte 2008, nr 3 [rok wydania 2009]. 471. Rosenbaum S., Partia i aparat bezpieczestwa wojewdztwa katowickiego wobec proniemieckich postaw ludnoci rodzimej od lat pidziesitych do siedemdziesitych XX w. [w:] Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw. Studia, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 472. Rosenbaum S., Ro J., Wizienia i obozy [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 473. Rosenbaum S., Suba Bezpieczestwa w powiecie tarnogrskim wobec proniemieckich postaw ludnoci rodzimej w latach 19601975 [w:] Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009. 474. Rosenbaum S., Verband deutscher Katholiken in Polen w gminach Koczyce, Makoszowy i Paww (19271939), Kroniki miasta Zabrza 2009, nr 1. 475. Rosenbaum S., Tracz B., Sytuacja ludnoci rodzimej w poowie lat 50. XX w. w wietle dokumentu wadz administracyjnych wojewdztwa katowickiego z 1955 r., Confinium. r. Materiay do historii Grnego lska. Beitrge zur oberschlesischen Geschichte 2008, nr 3 [rok wydania 2009]. 476. Ro J., Wizienia i obozy podlege WUBP w Katowicach w latach 19451956 [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 477. Ruch pielgrzymkowy na Jasn Gr 19451989. Wybr dokumentw, red. W.P. Wlalak, A. Sznajder, Katowice 2009. 478. Ruzikowski T., Stan wojenny w Warszawie i wojewdztwie stoecznym 19811983, Warszawa 2009. 479. Sado G., O Polsk BiaoCzerwon. Ksidz Stanisaw Domaski ps. Cezary (19141946), Kielce 2009. 480. Samsonowska K., Cena mierci za pomoc ydom. Tragedia maestwa Wiecheciw i Chowaniakw oraz Karoliny Marek [w:] Kto w takich czasach ydw Przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 481. Samsonowska K., Dramat we wsi Wierbka i jego dalszy cig na zamku w Pilicy [w:] Kto w takich czasach ydw Przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009.

155

482. Samsonowska K., Sprawa Operacyjnego Sprawdzenia Filantropia [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 1945 1990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 483. Samsonowska K., Szkice z przeszoci szkoy pijarw 19092009, Krakw 2009. 484. Samsonowska K., Zamordowanie rodziny Barankw z Sidlisk koo Miechowa [w:] Kto w takich czasach ydw Przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 485. Sasanka P., Reakcja spoeczestwa na zamknicie tygodnika Po prostu [w:] Miasto w opresji (seraiaWarszawa nie(?)pokonana), red. K. Krajewski, Warszawa 2009. 486. Sawicki W., Laszuk A., Przydatno dokumentacji zgromadzonej w archiwum Midzynarodowej Suby Poszukiwa w Bad Arolsen w ustalaniu strat osobowych Polakw w II wojnie wiatowej [w:] Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. W. Materski, T. Szarota, Warszawa 2009. 487. Sikora M., [notki biograficzne] [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 488. Sikora M., Zasady i praktyka przejcia majtku polskiego przez III Rzesz, ze szczeglnym uwzgldnieniem sektora rolnego oraz mieszkaniowego, na przykadzie prowincji lskiej/grnolskiej (19391944). Cz 2, Pami i Sprawiedliwo 2009, nr 1(14). 489. Sitarek A., Eine Stadt in der Stadt. Spuren des Ghettos Lodz, Spurensuche 2009, ht.14. 490. Sitarek A., Statistik der Transporte Berliner Juden in das Getto Litzmannstadt [w:] Berliner Juden im Getto Litzmannstadt 19411944. Ein Gedenkbuch, Berlind 2009 [wersja polska: Statystyka transportw ydw z Berlina do Getta Litzmannstadt [w:] ydzi berliscy w Litzmannstadt Getto 19411944. Ksiga pamici, Berlind 2009]. 491. Skazani na kar mierci przez Wojskowe Sdy Rejonowe w Bydgoszczy, Gdasku i Koszalinie (19461955), red. D. Burczyk, I. Haagida, A. Paczoska-Hauke, Gdask 2009. 492. Skubisz P., Faszywe zeznania w sprawie Jarosawa Romaskiego, Rocznik Nadwarciaski 2009. 493. Skubisz P., Nocna rewolta. Antysowieckie zamieszki w Szczecinie 10 grudnia 1956r., Szczecin 2009. 494. Suba Bezpieczestwa wobec przemian politycznych w latach 19881990. Region dzki, wstp, wybr i oprac. S. Pilarski, Warszawa-d 2009. 495. Sobieraj M., Dziaania operacyjne SB wobec kurii lubelskiej w latach 19751989 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 496. Sobieraj M., Moja przygoda z KULem i Koem Naukowym Historykw Studentw w latach 19691975 [w:] Ksiga jubileuszowa 90lecia Koa Naukowego Historykw Studentw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawa II, red. B. Proc, A. Gadysz, J. PoaII rowszczyk, Lublin 2009. 497. Sobieraj M., Babiaski Bolesaw (gen.) [w:] Sownik biograficzny m. Lublina, t. 3, red. T. Radzik, A. Witusik, J. iek, Lublin 2009. 498. Sobieraj M., Berbecki Leon (gen.) [w:] Sownik biograficzny m. Lublina, t. 3, red. T. Radzik, A. Witusik, J. iek, Lublin 2009. 499. Sobieraj M., Kamiski Jan (gen.) [w:] Sownik biograficzny m. Lublina, t. 3, red. T. Radzik, A. Witusik, J. iek, Lublin 2009. 500. Sobieraj M., WieczorkiewiczScewola Wacaw (gen.) [w:] Sownik biograficzny m. Lublina, t. 3, red. T. Radzik, A. Witusik, J. iek, Lublin 2009. 501. Sobieraj M., Zarzycki Ferdynand (gen.) [w:] Sownik biograficzny m. Lublina, t. 3, red. T. Radzik, A. Witusik, J. iek, Lublin 2009. 502. Solidarni z Rumuni. Grudzie 1989stycze 1990, wstp K. Biaecki, fot. J. Koodziejski, red. J. Bednarek, W. Kujawa, A. K. Piekarska, Warszawa-Pozna 2009 (seria Albumy).

156

503. Sotysik ., O. Euzebiusz Konstanty Ciaciek [notka biograficzna [w:] o. E. K. Ciaciek. Nadzieja i Wolno. Moje wspomnienia dwunastu lat w Legnicy (19771989), Legnica 2009. 504. Sotysik ., Akcja ankietyzacyjna C z 22 wrzenia 1952 r. i paszportyzacja z 710 marca 1955 r. Romw na Dolnym lsku [w:] Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych i etnicznych oraz cudzoziemcw. Studia nad zagadnieniem, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 505. Sotysik ., Liczebno i rozmieszczenie emkw i Ukraicw na Dolnym lsku w latach 19471955, Sprawy NarodowocioweSeria Nowa 2009, z. 35. 506. Sotysik ., Dzieci i modzie pnocnokoreaska w Polsce w latach 19531954 w wietle wybranych dokumentw, Rocznik Jeleniogrski 2009, t. 41. 507. Spaek R., Szara biel i czerwie flag. Obraz rzeczywistoci lat osiemdziesitych w polskiej muzyce rockowej [w:] Jestecie nasz wielk szans. Modzie na rozstajach komunizmu 19441989, red. P. Ceranka, S. Stpie, Warszawa 2009. 508. Spaek R., Demonstracje, protesty, zamieszki pochody w stanie wojennym w oczach opozycji i wadzy (19811983) [w:] Miasto w opresji, red. M. Pietrzak-Merta, K. Krajewski, Warszawa 2009. 509. Spodenkiewicz P., Wadysawa Bortnowskiego zmagania z histori [w:] Klio Polska. Studia i materiay z dziejw historiografii polskiej po II wojnie wiatowej, red. A. Wierzbicki, t. 4, Warszawa 2009. 510. Stanuch Z., Koci katolicki w wojewdztwie koszaliskim wobec wydarze r. 1968 w wietle dokumentw z archiwum szczeciskiego IPN [w:] Z dala od centrum. Rok 1968 na Pomorzu Zachodnim. Materiay pokonferencyjne, red. R. Kocielny, Szczecin 2009. pokonferencyjne 511. Stempowski T., lusarski K., Zasb fotograficzny Instytutu Pamici Narodowej i jego cechy specyficzne, Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 512. Stopyra A., Figurantka Roxana. Inwigilacja Julii Brystiger przez Sub Bezpieczestwa (19621974), Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 513. Strajki 1988 r. a relacje polskoradzieckie w schykowym okresie rzdw Jaruzelskiego [w:] Zarejestrujcie nam Solidarno! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie, red. A. Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin 2009. 514. Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 515. Superson-Haadyj M., Leon Getz (18961971) w aktach bezpieki, Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa 2008, nr 26 [rok wydania 2009]. 516. Studia i materiay z dziejw harcerstwa 19391989, t. I, red. M. Wierzbicki, Warszawa 2009. 517. Surdej M., Midzy polityk a wypoczynkiem wizyta Josipa BrozTito w Polsce w 1975 r. w aktach aparatu bezpieczestwa PRL [w:] Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989, red. J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiski, Rzeszw 2009. 518. Surdej M., Oddzia partyzancki Wojciecha Lisa, Rzeszw 2009. 519. Sychowicz K., Aparat bezpieczestwa w wojewdztwie biaostockim wobec byych czonkw Biaoruskiego Komitetu Narodowego (19451956) [w:] Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych, etnicznych i cudzoziemcw, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 520. Sychowicz K., Aresztowania i procesy duchownych katolickich w wojewdztwie biaostockim w latach 19491955 [w:] Polska pnocnowschodnia w okresie stalinizmu spojrzenie z perspektywy pwiecza, red. K. Sychowicz, W. Wilczewski, E. witochowska-Bobo, wik, Biaystok-Warszawa 2009. 521. Sychowicz K., Kontakty emigracji biaoruskiej ze rodowiskiem krajowym w wojewdztwie biaostockim na przeomie lat 50. i 60. oraz ich infiltracja przez aparat bezpieczestwa PRL [w:] Pary-Londyn-Monachium-Nowy Jork. Powrzeniowa emigracja niepodlegociowa na mapie kultury nie tylko polskiej, red. V. Wejs-Milewska, E. Rogalewska, Biaystok 2009.

157

522. Sychowicz K., Powiat omyski w latach 19481949 w wietle materiaw UB. ycie w komunistycznych realiach, Ziemia omyska 2007, t. 9. 523. Sychowicz K., Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Wysokiem Mazowieckiem i jego dziaalno w 1945 r. wstp do tematu, Studia omyskie 2008, t. 19. 524. Syrnyk J., Ukraiskie Towarzystwo SpoecznoKulturalne (19561990), Wrocaw 2008. 525. Syrnyk J., Wlasti komunistycznoji Polszczi a emkiwke pytannja, Ukrajinkyj urna, 2009 nr 1 [wyd. Praga]. 526. Syrnyk J., Suba Bezpieczestwa wobec studentw zagranicznych we Wrocawiu w latach osiemdziesitych XX w., Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, nr 1. 527. Syrnyk J., Ludno ukraiska wobec kryzysw politycznych w Polsce Ludowej (1960 1981) [w:] Ukrajina. Jewropa. Swit. Minarodnyj zbirnyk naukowych pra, Termopil 2008. pra, 528. Syrnyk J., Rozpracowanie ludnoci greckiej i macedoskiej na Dolnym lsku przez organy bezpieczestwa 194911989 [w:] Aparat bezpieczestwa Polski Ludowej wobec mniejszoci narodowych, etnicznych i cudzoziemcw, red. J. Syrnyk, Warszawa 2009. 529. Syrnyk J., Historia Jzefa Balickiego [w:] Kto w takich czasach ydw przechowuje?.... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 530. Syrnyk J., Wojewdzki Urzd Bezpieczestwa Publicznego we Wrocawiu wobec mniejszoci rosyjskiej i tzw. rodowiska biaogwardyjskiego, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2008, nr 1 [rok wydania 2009]. 531. Syrnyk J., Ukraicy w Dzieroniowie [w:] Dzieroniw wieki minione, red. D. Adamska, S. Ligarski, T. Przerwa, Dzieroniw 2009. 532. Syrnyk J., Haagida I., [rec.] Szpieg Watykanu. Kapan greckokatolicki ks. Bazyli Hrynyk (18961977), Warszawa 2008, Dzieje Najnowsze 2009, t. 2. 533. Syrnyk J., [rec.], Anna KorzeniewskaLasota, Ukraicy na Warmii i Mazurach w latach 19471970, Wyd. Uniwersytetu WarmiskoMazurskiego, Olsztyn 2007, Echa Przeszoci IX, 2008. 534. Szarek J., Historia bez koca wci jeszcze wiele przed nami [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 535. Szarek J., SB wobec modziey akademickiej Krakowa midzy Marcem 1968 a Grudniem 1970 r. [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 536. Szarek J., Suba Bezpieczestwa wobec robotniczych protestw w Krakowie w 1980 roku [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 537. Szczecin rda wiedzy o historii miasta. Od archeologii do czasw najnowszych, red. K. Rembacka, materiay pokonferencyjne, Szczecin 2009. 538. Szczch R., Komendanci wojewdzcy MO/szefowie WUSW i ich zastpcy ds. Suby Bezpieczestwa w Krakowie w latach 195719751990 [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 539. Szczch R., Zniszczy reakcyjny kler. Procesy pokazowe osb wsppracujcych z oddziaem Jana Totha ps. Mewa przed Wojskowym Sdem Rejonowym w Rzeszowie w latach 19491950, Krakw 2009. 540. Sznajder A., Katowicka SB wobec kurii biskupiej w Czstochowie w latach 1962 1975 [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 541. Sznajder A., Wlalak W.P., Bp Franciszek Musiel. Koci ma obowizek mwienia prawdy [w:] Niezomni. W obronie ojczyzny i Kocioa. Komunistyczna bezpieka wobec biskupw polskich, red. J. Marecki, F. Musia, Krakw 2008. 542. Szopa P., Armia Krajowa w Strzyowskiem, Rzeszw-Strzyw 2009.

158

543. Szopa P., Paszek Rafa, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 544. Szopa P., Stosunek onierzy konspiracji niepodlegociowej do ydw w wietle wspomnie i dokumentw organizacyjnych na terenie Rzeszowszczyzny [w:] Z dziejw stosunkw polskoydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rczy, Rzeszw 2009. 545. Szpytma M., Aparat bezpieczestwa wobec ruchu ludowego w wojewdztwie krakowskim w 1945 r. w wietle dokumentacji WUBP w Krakowie [w:] Represje wobec wsi i ruchu ludowego (19391945), t. 3: Wie polska midzy dwoma totalitaryzmami, red. J. Gmitruk, E. Leniart, Warszawa 2009. 546. Szpytma M., The risk of survival. The Rescue of the Jews by the Poles and the Tragic Consequences for the Ulma Family from Markowa, Warszawa-Krakw 2009. 547. Szulc P., Fonoteka Polskiego Radia Szczecin jako rdo w poznaniu dziejw najnowszych Szczecina, [w:] Szczecin rda wiedzy do historii miasta. Od archeologii do czasw najnowszych. Pierwsza Konferencja Edukacyjna, 9 XII 2008, red. K. Rembacka, Szczecin 2009. 548. Szulc P., Jak cud lubelski przyjto na Pomorzu Zachodnim? [w:] Trzebiatw spotkania pomorskie 2008 r., red. J. Kochanowska, Szczecin 2009. 549. Szulc P., Polskie Radio Szczecin wobec Grudnia 70, Pami i Przyszo 2009, nr 4. 550. Szwagrzyk K., Kryptonim Mordercy (Sprawa ppor. Mieczysawa Bujaka). Studium prowokacji i terroru, Wrocaw 2009. 551. Szwagrzyk K., Od PSL do Rzeczypospolitej Polskiej Walczcej. Kpt. Wodzimierz Pawowski (19111953) [w:] PSL w realiach spoecznopolitycznych Dolnego lska drugiej poowy lat 40tych XX w., red. J.Hytrek-Hryciuk, W. Trbacza, Wrocaw 2008 [ rok wydania 2009]. 552. Szwagrzyk K., ydzi w aparacie represji na Dolnym lsku 19451968 [w:] Wok Marca 68 na Dolnym lsku. Materiay pokonferencyjne, red. J. Hytrek-Hryciuk, W. Trbacz, Wrocaw 2008 [rok wydania]. 553. Szwagrzyk K., Orodek Pracy Winiw w Jelczu 19521955 [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 554. Szwagrzyk K., Rola oficerw sowieckich w aparacie bezpieczestwa Polski (cywilnym i wojskowym) [w:] W objciach wielkiego brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 555. mietanka-Kruszelnicki R., Pismo Komendy Wojewdzkiej Milicji Obywatelskiej w Kielcach na temat oporu spoecznego i dziaalnoci opozycji politycznej w wojewdztwie kieleckim w I proczu 1982 r., Studia Muzealno-Historyczne 2009, t. 1. r., 556. mietanka-Kruszelnicki R., witokrzyska Solidarno (IX 1980VII 1981) w materiaach wasnych i Suby Bezpieczestwa. Wybr rde, Studia MuzealnoHistoryczne 2009, t. 1. 557. mietanka-Kruszelnicki R., Zbrojny opr niepodlegociowy i antykomunistyczny w regionie radomskim po 1945 r. [w:] Patriotyczna lekcja historii czyn zbrojny onierzy Armii Krajowej w regionie radomskim. Materiay pokonferencyjne, red. P. Bednarczyk, Radom 2009. 558. mietanka-Kruszelnicki R., Sotysiak M., Rozbicie wizienia w Kielcach w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r., Kielce 2009. r., 559. witochowska-Bobowik E., Konferencje sierpniowe jako forma indoktrynacji nauczycieli na przykadzie wojewdztwa biaostockiego w latach 19491956, Przegld Historyczno-Owiatowy 2009, nr 12. 560. Toborek T., Edward Pfeiffer Radwan, d 2009. 561. Tochman K., Porucznik dr med. Witold Maciej Odrow-Mieszkowski, Archiwariusz Zamojski, Zamo 2009. 562. Tochman, K., Micha Fijaka (19151983), cichociemny, onierz AK, tajny wsppracownik UBSB o pseudonimie Osiecki, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989, 2009, nr 7.

159

563. Tochman K., Z ziemi obcej do Polski. Losy onierzy Polskich Si Zbrojnych, ktrzy powrcili do kraju po II wojnie wiatowej, t. II, Zwierzyniec-Rzeszw-Londyn 2009. 564. Tomkiewicz M., Rojowska E., Gdynia 19391945 w wietle rde niemieckich i polskich. Aresztowania egzekucje wysiedlenia ludnoci cywilnej narodowoci polskiej, Gdynia 2009. 565. Tracz B., Trzecia dekada. Gliwice 19711981, Katowice 2009. 566. Tracz B., Naduycia w gospodarce misnej i tzw. afery misne na terenie konurbacji grnolskiej w latach 19451970, Studia lskie 2009, t. LXVIII. , 567. Tracz B., PZPR i lokalne elity wadzy wojewdztwa katowickiego wobec strajkw 1988 r. na Grnym lsku [w:] Zarejestrujcie nam Solidarno! Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie, red. A. Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin 2009. 568. Tracz B., Obchody 70. rocznicy urodzin Jzefa Stalina w wojewdztwie katowickim, katowickim Confinium. Materiay do historii Grnego lska. Beitrge zur oberschlesischen Geschichte 2008, nr 3 [rok wydania 2009]. 569. Tracz B., Wspzawodnictwo pracy na Grnym lsku pocztek naladownictwa totalitarnej rzeczywistoci [w:] Midzy zacofaniem a modernizacj. Spoeczno-gospodarcze problemy ziem polskich na przestrzeni wiekw, red. E. Kocik, T. Gowiski, Wrocaw 2009. 570. Tracz B., Rosenbaum S., Sytuacja ludnoci rodzimej w poowie lat 50. XX w. w wietle dokumentu wadz administracyjnych wojewdztwa katowickiego z 1955 r., Confinium. r. Materiay do historii Grnego lska. Beitrge zur oberschlesischen Geschichte 2008, nr 3 [rok wydania 2009]. 571. Trbacz M., Die Rekonstruktion von Lebensgeschichte Berliner Juden im Getto Litzmannstadt [w:] Berliner Juden im Getto Litzmannstadt 19411944. Ein Gedenkbuch, Berlind 2009. 572. Trbacz W., Wizienie przy ul. Kleczkowskiej we Wrocawiu (Strafgefngnis Breslau) od czasw Festung Breslau do stalinowskiej bezpieki [w:] Festung Breslau1945Historia i pami, red. T. Gowiski, 573. 1989 Das Ende des Kommunismus in Polen [w:] Erinnerungsorte in Ostmitteleuropa. Ehrfahrugen der Vergangenheit und Perspektiven, (Hg.) B. Olschowsky, Oldenburg 2009. 574. Trzaskowska G., Cmentarze wojenne we Wrocawiu w latach 19392002, Wrocaw 2008. 575. Twrczo obca nam klasowo. Aparat represji wobec rodowiska literackiego 1956 1990, red. A. Chojnowski, S. Ligarski, Warszawa 2009. 576. Wardzyska M., By rok 1939. Operacja niemieckiej policji bezpieczestwa w Polsce. Intelligenzaktion, Warszawa 2009. 577. Wardzyska M., Kategorie obozw pod okupacj niemieck w latach II wojny wiatowej, [w:] Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. T. Szarota, W. Materski, Warszawa 2009. 578. Warot P.P., Rektorzy uwikani [w:] Obserwacja, manipulacja, wsppraca. rodowiska naukowe i akademickie a aparat bezpieczestwa w Polsce Ludowej, red. P. Franaszek, Szczecin 2009. 579. Warot P.P., Sprawa obiektowa kryptonim Krg [w:] W 90lecie odzyskania przez Polsk niepodlegoci, red. B. Gaziski, Olsztyn 2009. 580. Warot P.P., Wybory parlamentarne 1989 r. w lokalnej prasie partyjnej Olsztyna [w:] Olsztyski Czerwiec 89, Olsztyn 2009. 581. Wasilewski W., Wsppraca sowiecko-niemiecka a Zbrodnia Katyska, Pami i Sprawiedliwo 2009, nr 1. 582. Wenklar M., Koniec PRL w oczach gorlickiej SB [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 583. Wenklar M., Nie tylko WiN i PSL. Opr spoeczny w latach 19451956 w powiecie tarnowskim, Krakw 2009.

160

584. Wenklar M., Powiatowy Urzd Bezpieczestwa Publicznego w Tarnowie w latach 19451955. Struktura i gwne kierunki dziaa operacyjnych, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, nr 1(7). 585. Wenklar M., Szefowie WUBP/WUdsBP w Krakowie [w:] Stranicy sowieckiego imperium. Urzd Bezpieczestwa i Suba Bezpieczestwa w Maopolsce 19451990, red. F. Musia, M. Wenklar, Krakw 2009. 586. Wgrzyn D., [notki biograficzne] E. Andre, W. Bartocha, L. Bereda, Cz. Byk Borecki, J. Brol, K. Cebo, S. Dawid, M. [w:] Kadra bezpieki 19451990. Obsada stanowisk kierowniczych aparatu bezpieczestwa w wojewdztwach lskim/katowickim, bielskim i czstochowskim, red. W. Dubiaski, A. Dziuba, A. Dziurok, Katowice 2009. 587. Wgrzyn D., Praca operacyjna [w:] Fundament systemu zniewolenia. Z dziaalnoci wojewdzkich struktur Urzdu Bezpieczestwa w Katowicach 19451956, red. A. Dziurok, A. Dziuba, Katowice 2009. 588. Wgrzyn D., Stanisaw Wjcik i Karol Michenko. Ojcowie zaoyciele tarnogrskiej bezpieki [w:] Aparat wadzy a spoeczestwo w Tarnowskich Grach w latach 19451989, red. K. Gwd, S. Rosenbaum, Katowice-Tarnowskie Gry 2009. 589. Wgrzyn D., Wywiezieni z Grnego lska w 1945 r. [w:] Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. W. Materski, T. Szarota, Warszawa 2009. 590. Wielu 1 IX 1939 r., red. J. elazko, A. Ossowski, d 2009. 591. Wielu by pierwszy. Bombardowania lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu 1939 r., red. J. Wrbel, d 2009. 592. Wierzbicki M., Modzie w PRLu, Warszawa 2009. 593. Wierzbicki M., Postawy czonkw ZMP wobec rzeczywistoci epoki stalinizmu [w:] Jestecie nasz wielk szans. Modzie na rozstajach komunizmu 19441989, red. P. Ceranka, S. Stpie, Warszawa 2009. 594. Wierzbicki M., Postawy mieszkacw Garbatki w latach II wojny wiatowej (refleksja badawcza) [w:] Od zniewolenia do wolnoci. Studia historyczne, red. A. F. Baran, WarszawaBiaystok 2009. 595. Wierzbicki M., Przemiany polityczne w Radomiu i wojewdztwie radomskim w pierwszym proczu 1989 r. w wietle dokumentw Suby Bezpieczestwa PRL [w:] Wybierzmy wolno. Wybory parlamentarne w czerwcu 1989 r. w Radomiu i regionie radomskim, red. K. Sowiski, Radom 2009. 596. Wierzbicki M., Struktury i dziaalno Armii Krajowej w okrgu kieleckoradomskim AK Joda ze szczeglnym uwzgldnieniem inspektoratu radomskiego w latach 19431944 [w:] Patriotyczna lekcja historii czyn zbrojny onierzy Armii Krajowej w regionie radomskim (materiay z konferencji Mazowieckiego Samorzdowego Centrum Doskonalenia Nauczycieli Wydzia w Radomiu, 17 maja 2007 r.), red. P. Bednarczyk, Radom 2009. 597. Wicenty D., Socjologia w subie SB?, Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944 1989 2009, nr 1. 598. Wodarczyk-Storek A., Konferencja Przeszo dla przyszoci. Masowe zabezpieczanie zasobw bibliotek i archiww. Krakw 1314 padziernika 2008 r., Przegld Archiwalny Instytutu Pamici Narodowej 2009, t. 2. 599. W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993, red. K. Rokicki, S. Stpie, Warszawa 2009. 600. W obronie niepodlegoci. Antykomunizm w II Rzeczypospolitej, red. J. Kloczkowski, F. Musia, Krakw 2009. 601. Wok Ordzia. Kardyna Bolesaw Kominek prekursor pojednania polskoniemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, wybr i oprac. dokumentw W. Kucharski, D. Misiejuk, Wrocaw 2009. 602. Wojcieszyk E., Echa mierci ks. Jerzego Popieuszki w b. wojewdztwie poznaskim 19841985 [w:] Nie mona umierci nadziei. Reminiscencje mierci ksidza Jerzego Popieuszki w Wielkopolsce 19841989, red. W. Handke, J. Wsowicz, Pozna 2009 .

161

603. Wojcieszyk E., Nisze Seminarium Duchowne w Wolsztynie w wietle dokumentw IPN [w:] Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 1956 1970, red. K. Biaecki, Pozna 2009. 604. Wok Marca 68 na Dolnym lsku. Materiay pokonferencyjne, red. J. Hytrek-Hryciuk, W. Trbacz, Wrocaw 2008 [rok wydania 2009]. 605. Wok G., Orodki odosobnienia w Polsce poudniowowschodniej (19811982), Rzeszw 2009. 606. Wooszyn J., Walczy o dusze modziey. Zmagania Zwizku Modziey Polskiej z Kocioem katolickim na Lubelszczynie 19481957, Lublin 2009. 607. Wooszyn J. Postawy modziey wojewdztwa lubelskiego w latach 19441956. [w:] Rocznik Midzyrzecki 2008, t. XXXVIIIXXXIX [rok wydania 2009]. 608. Woowiec K., Twrczo obca nam klasowo. Aparat represji wobec rodowiska literackiego 19561990, red. A. Chojnowski, S. Ligarski, Warszawa 2009. 609. Wjcik B., Niepodlegociowe organizacje modzieowe na Rzeszowszczynie w latach 19441956 w wietle dokumentw, Rzeszw 2009. 610. Wjtowicz N., Biskupi poccy w dokumentach sprawy obiektowej Credo [w:] Aparat bezpieczestwa wobec kurii biskupich w Polsce, red. A. Dziurok, Warszawa 2009. 611. Wjtowicz N., Masoskie piewy w Jutrzence pod Spiowym acuchem (przyczynek do dziaalnoci dzieroniowskiej loy w 1. poowie XIX wieku), Musica Sacra Nova 2009, t. 3. 612. Wjtowicz N., Rewolucja bez adnych rewolucyjnych konsekwencji? Przewrt majowy widziany z polskiej perspektywy [w:] Przewrt majowy 1926 r. w oczach Kremla, red. B. Musia, Warszawa 2009. 613. Wrbel J., Na rozdrou historii. Repatriacja obywateli polskich z Zachodu w latach 19451949, d 2009. 614. Wrbel J., The Communist repression toward Polish repatriates from the West [w:] Poliitised repressioonid 1940. ja 1950 aastatel, red. J. Tamm, Tallin 2008. 615. Wskazwki do pracy operacyjnej przeciw podziemiu. Z materiaw szkoleniowych MBP, K. Krajewski, T. abuszewski, F. Musia, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 616. Wybory 89 w Polsce poudniowo-wschodniej w dokumentach SB, wstp J. Borowiec, D. Iwaneczko, wybr i oprac. J. Borowiec, Warszawa-Rzeszw 2009. 617. Zabrzeski J., Reorganizacja rolnictwa w wolnej Polsce, oprac. M. Wenklar, Zeszyty Historyczne WiNu 2009, nr 30. 618. Zajczkowski M., Drogi do porozumienia midzy polskim i ukraiskim podziemiem niepodlegociowym w latach 19451947 [w:] Od zniewolenia do wolnoci. Studia historyczne, red. A.F. Baran, Warszawa-Biaystok 2009. 619. Zakrzewski M., Anna Komiska jedna z wielu zapomnianych Sprawiedliwych [w:] Kto w takich czasach ydw Przechowuje?... Polacy nioscy pomoc ludnoci ydowskiej w okresie okupacji niemieckiej, red. A. Namyso, Warszawa 2009. 620. Zaolzie w wietle szyfrogramw polskiej placwki dyplomatycznej w Pradze oraz Ministerstwa Spraw Zagranicznych w Warszawie (19451949) red. D. Dbrowski, J. Friedl (Zaolzie in the light of cryptograms of the Polish diplomatic post in Prague and the Ministry of Foreign Affairs in Warsaw (1945194)). Cesky Tesin: Bibliotheca Tessinensis, vol. 3, Series Bohemica 2, Kongres Polakw w Republice CzeskiejOrodek Dokumentacyjny (Congress of Poles in the Czech RepublicDocumentation Center) and Ksinica Cieszyska, 2007. The Polish Quarterly of International Affairs, vol. 17, no. 4, Warszawa 2008 [rok wydania 2009]. 621. Zarejestrujcie nam Solidarno!. Strajk sierpniowy 1988 r. w Szczecinie, red. A. Kubaj, M. Maciejowski, Szczecin 2009. 622. Zawistowski A., Kombinat. Dzieje Zambrowskich Zakadw Przemysu Bawenianego wielkiej inwestycji planu szecioletniego, Warszawa-Biaystok 2009. 623. Z dala od centrum. Rok 1968 na Pomorzu Zachodnim, red. R. Kocielny, materiay pokonferencyjne, Szczecin 2009.

162

624. Z dziejw stosunkw polskoydowskich w XX wieku, red. E. Czop, E. Rczy, Rzeszw 2009. 625. Zechenter A., Agenci Jego Kremlowskiej Moci, Arcana 2009, nr 88. 626. Zechenter A., Jako czekista i internacjonalista Erich Mielke w Warszawie relacja Stasi ze spotkania z Wojciechem Jaruzelskim i Czesawem Kiszczakiem w marcu 1981 r., cz. 1, Arcana 2009, nr 8687. 627. Zechenter A., Publikacje Urzdu Penomocnika ds. Akt Stasi byej NRD. Bibliografia selektywna, Aparat Represji w Polsce Ludowej 19441989 2009, nr 1(7). 628. Zechenter A., Towarzysz Atas donosi Dziaania Stasi w PRL przeciwko Solidarnoci w 1981 r. Rola ambasady NRD w Warszawie, Arcana 2009, nr 8687. 629. Zgrupowanie Pogo i obwd AKDSZWiN Siedlce, T. abuszewski, K. Krajewski, [w:] Od zniewolenia do wolnoci. Studia historyczne, Warszawa-Biaystok 2009 (tom wydany przez ISP PAN dedykowany p. prof. Tomaszowi Strzemboszowi). 630. Zniszczy PSL. Dziaania Urzdu Bezpieczestwa Publicznego wobec ruchu ludowego w wojewdztwie lubelskim w latach 19441956, wybr rde i red. J. Romanek, LublinWarszawa 2009. 631. Zmierzch dyktatury. Polska lat 19861989 w wietle dokumentw, t. I; Lipiec 1986 maj 1989, wybr, wstp i oprac. A. Dudek, Warszawa 2009. 632. Z przekltego raju. Zapiski Grnolzakw deportowanych w 1945 r. do ZSRS, oprac. K. Bana, S. Rosenbaum, Katowice 2009. 633. ZSRR wobec powstania rzdu Tadeusza Mazowieckiego [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbek, Z.K. Wjcik, Krakw 2009. 634. Zwiernik P., Echa zabjstwa ks. Popieuszki i procesu toruskiego na amach poznaskiej prasy podziemnej w latach 19841985, [w:] Nie mona umierci nadziei. Reminiscencje mierci ksidza Jerzego Popieuszki w Wielkopolsce 1984 1989, red. W. Handke, J. Wsowicz, Pozna 2009. 635. Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane. Grnolskozagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009. 636. Zwolski M., Orodek Odosobnienia dla Internowanych Kobiet w Godapi (6 I24 VII 1982 r.) [w:] Kobiety internowane. Godap 1982 [katalog wystawy], wydanie II, red. E. Rogalewska, Biaystok 2009. 637. Zwolski M., Represje wobec ludnoci cywilnej po wkroczeniu Armii Czerwonej w latach 19441945 [w:] Polska 19391945. Straty osobowe i ofiary represji pod dwiema okupacjami, red. W. Materski, T. Szarota, Warszawa 2009. 638. aryn J., Die Konzessionierten Katholiken Und die Aufnahme der Versohnungsbotschaft der Bischofe In Polen [w:] Versohnung und Politik, red. F. Boll, W. Wysocki, K. Ziemer, Bonn 2009. 639. aryn J., Episkopat polski w drodze do Ordzia (19451965) [w:] Wok Ordzia. Kardyna Bolesaw Kominek Prekursor pojednania polsko-niemieckiego, red. W. Kucharski, G. Strauchold, Wrocaw 2009. 640. aryn J., Jak nie doszo do ekstradycji Bohuna dowdcy Brygady witokrzyskiej [w:] Nie ma wolnoci bez pamici. Ksiga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, pod red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierb, Z. K. Wjcik, Krakw 2009. 641. aryn J., Komunizm po polsku [w:] Zaczo si w Polsce 19391989 (wersja polskojzyczna, angielska i rosyjska), Warszawa 2009. 642. aryn J., Koci katolicki w Polsce w ostatniej dekadzie komunizmu nowe role, nowe wyzwania [w:] Koci niezomny. W 20-t rocznic mierci ks. Stanisawa Suchowolca, Biaystok 2009. 643. aryn J., Podstawowe zaoenia polityki wyznaniowej wadz w latach 19561970, [w:] Wadze wobec kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 19561970, red. K. Biaecki, Pozna 2009.

163

644. aryn J., Towarzysz Tomasz nie ma zastrzee [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Krakw 2009. 645. aryn J., Wprowadzenie [w:] Polacy Ratujcy ydw w latach II wojny wiatowej. Materiay dla nauczyciela [teka edukacyjna IPN], Warszawa 2009. 646. aryn J., Wstp [w:] Aparat represji wobec ksidza Jerzego Popieuszki 19821984, t. 1, red. J. Mysiakowska, wybr i opr. J. Goebiewski, J. Mysiakowska, A.K. Piekarska, Warszawa 2009. 647. elazko J., Zbrodnie Wehrmachtu w zachodniej czci wojewdztwa dzkiego w pierwszej dekadzie wrzenia 1939 r. [w:] Wielu by pierwszy. Bombardowanie lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu 1939 r., red. J. Wrbel, d 2009. 648. uawnik M., Dziaalno kobiety w regionalnym ruchu wydawniczym na przykadzie Emilii Sukertowej-Biedrawiny Gazeta Mazurska i Kalendarz dla Mazurw [w:] Kobieta i media. Studia z dziejw emancypacji kobiet, red. P. Perkowski, T. Stegner, Gdask 2009. 649. urek J., Ruch ksiy patriotw w wojewdztwie katowickim w latach 19491956, Warszawa-Katowice 2009. 650. urek J., Religia u Tretomu Rejchu, Kolegi. Czasopis Institutu Religijnych Nauk cv. Tomi Akvinskogo u Kievi. Z podij matrirologiv Katolickoji Cerkvi XX st. 2009.

Opracowania popularnonaukowe, publicystyka

1. Opowiem Ci moj histori. Walka i losy Polakw w latach II wojny wiatowej. Materiay pokonkursowe, wstp i red. T. Bereza, Rzeszw-Jarosaw 2009. 2. Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane Grnolskozagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009. 3. 19392009. 17 wrzenia. 70. rocznica sowieckiej agresji na Polsk [katalog wystawy], Biaystok 2009. 4. A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 5. A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 12, Krakw 2009. 6. Agentura nie jest celem. Z Wojciechem Frazikiem i Filipem Musiaem rozmawia Jan M. Ruman, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 7. Bagieski W., Na ciekach zdrady, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 8. Bechta M., Muszyski W., wkadka historyczna do komiksu upaszka 1939. 9. Berendt G., Jzef Pisudski jeden z pokolenia niepokornych wobec Gdaska, Nasz Gdask 2009, nr 11. 10. Berendt G., Ocalona na Kaszubach, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 11. Bereza T., Nakazuj oglne wycofanie na Rumuni i Wgry najkrtszymi drogami. Ostatnie oddziay Wojska Polskiego a Armia Czerwona w rejonie Tarnogrodu we wrzeniu padzierniku 1939 r., Zeszyt Osuchowski 2009, nr 6. 12. Bereza T., Gliwa M., Tylko dla Niemcw, Nasz Dziennik, 1 X 2009. 13. Bereza T., Krzanicki M., Strajki rzeszowsko-ustrzyckie. Album fotografii, Rzeszw 2009. 14. Bereza T., Krzysztofiski M., Sowiety wkroczyy, Nasz Dziennik, 17 IX 2009 15. Bereza T., Linia Mootowa [w:] Roztocze Poudniowe, red. P. Rydzewski, Krosno 2009. 16. Bereza T., Promocja ksiki Wojciecha Szczepaskiego, Wspomnienia. Lipiec 1944 grudzie 1957 (Jarosaw, 24 padziernika 2008 r.), Jarosawski Rocznik Armii Krajowej 2008, nr 6. 17. Bereza T., Uroczysto odsonicia i powicenia Pomnika Pamici kapitana Wadysawa Koby w Jarosawiu (25 maja 2008 r.), Jarosawski Rocznik Armii Krajowej 2008, nr 6.

164

18. Bbnik G., Gdy Wehrmacht ruszy na Polsk, lsk 2009, nr 9. 19. Bbnik G., Towarzysz na kolanach, Gazeta Mikoowska 2009, nr 9. 20. Biedni Polacy patrz na getto i pomagaj [rozmowa redakcyjna z udziaem B. Polak, J. aryna, M. Wierzbickiego, G. Berendta], Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 21. Bielak M., Niesowni sojusznicy, Tygodnik Powszechny 2009, nr 39. 22. Bis A., Skubisz ., Zaginiony akt erekcyjny, sedina.pl magazyn. Rocznik Mionikw Dawnego Szczecina 2009. 23. Bogaczewicz S.A., Dyktatury, rzdy, ideologie przemijaj, a zostaje tylko Koci. Ks. kard. Bolesaw Kominek (19031974), cz. 12, Nasz Dziennik, 78 III 2009, 1415 III 2009. 24. Bogaczewicz S.A., Historia praata Jzefa Becha ze Smogorzowa przeladowanego przez ubekw w latach PRL, Kurier Gmin, tygodnik Powiatu Woowskiego, 22 VI 2009. 25. Bogaczewicz S.A., Koziar A., Wystawa Poczta Podziemna, Biuletyn Informacyjny Podziemna, Solidarno Zarzdu Regionu lska Opolskiego 2009, nr 1112. 26. Broyniak A., Polacy i Ukraicy powinni stara si nawzajem zrozumie, Nowiny, Rzeszw, 9 IX 2009. 27. Broyniak A., Zajcie Dynowa przez UPA 16 listopada 1946 r., Jarosawski Rocznik Armii Krajowej, Jarosaw 2009, nr 6. 28. Bukaa M., Konferencja Wybory 1989 r. w Polsce poudniowowschodniej, Tygodnik Solidarno, 19 VI 2009. 29. Bukaa M., O wielkim strajku chopskim, Piast z zagrody Wincentego Witosa. Biuletyn Towarzystwa Przyjaci Muzeum Wincentego Witosa w Wierzchosawicach 2009, nr 4. 30. Buawnik M., Strajk szkolny w Gimnazjum eskim w Pocku, Notatki Pockie 2009, nr 3. 31. Buhak W., Misja Retingera i mordy na Widerszalu i Makowieckich, Rzeczpospolita, 21 XI 2009 (skrt w wersji drukowanej i cao w internetowej). 32. Buhak W., Sowieci dali si nabra na prowokacj polskiego wywiadu, Polska the Times, 4 IX 2009. 33. Buhak W., Wywiad i kontrwywiad AK, Kombatant. Biuletyn Urzdu do spraw KomAK batantw i Osb Represjonowanych 2009, nr 10. 34. Burakiewicz M., Jaczyska A., Rudziska A., Sawicki J., A wic wojna Ludno cywilna we wrzeniu 1939 r., Warszawa-Lublin 2009. 35. Chmielowiec P., Denia do odrodzenia pastwa polskiego na terenie Podkarpacia ze szczeglnym uwzgldnieniem Rzeszowa i okolic acuta, cz. 12, Gos Gminy acut 2009, nr 12. 36. Chmielowiec P., Grupa Operacyjna Smiersza na terenie powiatu Brzozw w 1944 r., Wiadomoci Brzozowskie, 2009, nr 3. 37. Chmielowiec P., Podkarpacki wrzesie 1939 (Informator do wystawy). 38. ChomaJusiska Magorzata, Sceny prawdy obszar wolnoci reyserw i aktorw w stanie wojennym, Rzeczpospolita, 15 V 2009. , 39. Churska K., Konferencja Wolne media? rodowisko dziennikarskie w 1989 r. Szczecin, 1920 listopada 2009 r., Dzieje Najnowsze 2009, nr 4. 40. Ciupa R. Tajemnicze podziemia pod katowickim parkiem, Odkrywca 2009, nr 8. parkiem 41. Ciupa R. Zagadka piwnicy UB w witochowicach, Odkrywca 2009, nr 10. 42. Ciupa R., Maachowska E., Oczy i uszy bezpieki. Metody inwigilacji spoeczestwa przez Sub Bezpieczestwa za pomoc rodkw technicznych: tajnej obserwacji, dokumentacji fotograficznej, perlustracji korespondencji i podsuchw w latach 19561989. Katalog wystawy. 43. Ciupa R., Oczy i uszy bezpieki, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 44. Dbrowski D., Ulica Ryszarda Siwca w Pradze, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 45. Dbrowski F., Co bezpieka wiedziaa o ucieczce Stanisawa Mikoajczyka?, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011.

165

46. Drabik R., Watakowie z Gwardii Ludowej [w:] Triumf komuny, Dodatek IPN, Rzeczpospolita, 30 IV 1V 2009. 47. Drabik R., Midzy Niemcami ...a Bolszewi, Podlaski Kwartalnik Kulturalny 2009, nr 4. 48. Dudek A., Bunt w druynie Wojciecha, Dziennik, 8 II 2009. 49. Dudek A., Chiczykw trzymajmy si mocno, Rzeczpospolita, 34 X 2009 50. Dudek A., Finlandyzacja po polsku, Rzeczpospolita, 1416 VIII 2009. 51. Dudek A., Genera prezydentem, Tygodnik Powszechny, 7 VI 2009. prezydentem 52. Dudek A., Kronika I Pielgrzymki Ojca witego do Ojczyzny, Fakt, 2,3,4,5,67, 8, 9 i 10 VI 2009. 53. Dudek A., Kwadratura okrgego stou, Wprost, 8 II 2009. 54. Dudek A., Polska 19892009. Ilustrowany komentarz historyczny (wraz z P. piewakiem), Warszawa 2009. 55. Dudek A., Polska potrzebuje silnej wadzy, Fakt, 6 V 2009. wadzy 56. Dudek A., Rok 1989 w Polsce. rda przeomu i punkty zwrotne, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 57. Dudek A., Sodko-gorzkie zwycistwo, Gazeta Polska, 3 VI 2009. 58. Dudek A., Toncy okrt centroprawicy, Rzeczpospolita, 17 IV 2009. 59. Dudek A., W labiryncie pprawd i kamstw, Tygodnik Powszechny, 22 XI 2009. 60. Dudek A., Wielki skok, Tygodnik Powszechny, 26 IV 2009. skok 61. Dudek A., Za rok dojdzie do rewolucji, Fakt, 4 XII 2009. 62. Dudek J., Polskie podziemie niepodlegociowe w powiecie wodawskim po II wojnie wiatowej, Lublin Kultura i Spoeczestwo 2009, nr 26. 63. Dziurok A., Kama nie bd, panowie komunici. Ksidz Leopold Pietroszek (19131998), Nasz Dziennik, 1416 VIII 2009. 64. Dziurok A., Grajewski A. (red.), Agentura w Kociele, Dodatek IPN, cz. IX, Go Niedzielny, 13 IX 2009. 65. Dziurok A., Grajewski A. (red.), Propaganda antykocielna, Dodatek IPN, cz. VIII, Go Niedzielny, 16 VIII 2009 r. 66. Dziurok A., Grajewski A. (red.), Walka o modzie, Dodatek IPN, cz. X, Go Niedzielny, 18 X 2009. 67. Dziurok A., Grajewski A. (red.), Zakony w Polsce Ludowej, Dodatek IPN, cz. VII, Go Niedzielny, 12 VII 2009. 68. Dziurok A., Ludzie pakali nad ich losem [w:] Zakony w Polsce Ludowej, Dodatek IPN, cz. VII, Go Niedzielny, 12 VII 2009. 69. Dziurok A., Modzi prosz i protestuj [w:] Walka o modzie, Dodatek IPN, cz.. X, Go Niedzielny, 18 X 2009. 70. Dziurok A., Sznajder A., Niepodlege kwiaty, niezniszczalny krzy, Nasz Dziennik, 1213 XII 2009. 71. Dziurok A., Ucieczka z ich side [w:] Agentura w Kociele, Dodatek IPN, cz. IX. Go Niedzielny, 13 IX 2009. 72. Dziurok A., W PiUSA, cuda i biskupw [w:] Propaganda antykocielna, Dodatek IPN, cz. VIII, Go Niedzielny, 16 VIII 2009. 73. Fenrych Z., Tadeusz Fenrych, kawaler Orderu Virtuti Militari, Gazeta Kociaska, 17 II 2009, wydanie specjalne. 74. Fragment protokou przesuchania Karola Urbana, Rzeszw, 4 maja 1945, oprac. T. Bereza, Jarosawski Rocznik Armii Krajowej 2008, nr 6. 75. Fragment zezna Wadysawa Koby, Rzeszw, brak daty [po 26 wrzenia 1947 r., przed 19 padziernika 1948 r.], oprac. T. Bereza, Jarosawski Rocznik Armii Krajowej 2008, nr 6. 76. Frazik W., Bez wzgldu na konsekwencje, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 77. Frazik W., Operacja Cezary. Prowokacyjna V Komenda WiN [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009.

166

78. Gaaszewska-Chilczuk D., Pretorianie Klincewicza, Gazeta Polska, 8 VII 2009. 79. Gazowski M., Stach [Sylwetka Stanisawa Srzednickiego], Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 80. Gazowski M., Sok z Chochoowa. ycie Stanisawa Frczystego (19172009), Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 4. 81. Gazowski M., Wrzesie 1939 r. w Polsce. Wprowadzenie do portalu IPN Wrzesie 1939. 82. Gazowski M., Zygmunt Hempel ukasz, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 83. Gawiaczek T., Ksidz Jan Janowski. Dziekan politycznego przeomu, Gazeta Powiatowa. Wiadomoci Oawskie, 26 II 2009. 84. Gawiaczek T., Ksztatowanie si ycia spoecznego w Oawie w latach 19451947 w wietle prasy dolnolskiej, cz. 1, Gazeta Powiatowa. Wiadomoci Oawskie, 29 I 2009. 85. Gawiaczek T., Ksztatowanie si ycia spoecznego w Oawie w latach 19451947 w wietle prasy dolnolskiej, cz. 1, Gazeta Powiatowa. Wiadomoci Oawskie, 5 II 2009. 86. Gsiorowski T., Ostra Brama w pazurach Wilka [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 87. Gdaski Grudzie 70. Rekonstrukcja dokumentacja walka z pamici (wydawnictwo albumowe), oprac. S. Cenckiewicz, J. Skowronek, Gdask-Warszawa 2009. 88. Genera August Emil Fieldorf Nil. Materiay Edukacyjne, red. W. Mynarczyk, M. Koszyska, Warszawa 2009. 89. Gliwa M., Zdawi ruch Solidarnoci, Super Nowoci, 1113 XII 2009. 90. Golik D., Przysiga obowizuje nadal Armia Krajowa w 1945 r., Biblioteczka Wielicka 2009, z. 81. 91. Golik D., Jego rkami posuyli si Sowieci, Sdeczanin 2009, nr 10. 92. Golik D., Minuta przed godzin W, Dziennik Polski, 1 VIII 2009. 93. Golik D., Musia F., Osd mnie Boe Ks. Wadysaw Gurgacz kapelan Polski Podziemnej, Krakw 2009. 94. Golik D., Nieszczcie Aloszy, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 95. Golik D., Nieszczcie Aloszy, Sdeczanin 2009, nr 10. 96. Golik D., Partyzancka Burza w Gorcach [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 97. Golik D., Polowanie na Ognia [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 98. Golik D., mier ksidza, Ochotnica 2009, nr 16. 99. Golik D., Wrzeniowy szlak 156 puku piechoty, Wiadomoci Bocheskie 2009, nr 2. 100. Golik D., Zapomniane groby, Ochotnica 2009, nr 17. 101. Golon M., Wybory czerwcowe 1989 r. w woj. gdaskim, Magazyn Solidarno Zarzdu Regionu Gdaskiego, VI 2009 (cz. 1), VII 2009 (cz. 2). 102. Gontarczyk P., Andrzej Romanowski, Rozkosze lustracji, Glaukopis 2009, nr 13 14. 103. Gontarczyk P., Pod przykrywk. Rzecz o sowieckich organach Informacji Wojskowej w Wojsku Polskim, Glaukopis 2009, nr 1314. 104. Gontarczyk P., Bezreligijno po bolszewicku, Rzeczpospolita, 1415 XI 2009. 105. Gontarczyk P., Biografia nieodpowiedzialna, Rzeczpospolita 30 III 2009. 106. Gontarczyk P., Grzech lekkomylnoci, Rzeczpospolita 9 IV 2009. 107. Gontarczyk P., Jan Woleski, Lustracja jako zwierciado, Glaukopis 2009, nr 1314. 108. Gontarczyk P., Kalwaryjskie pisanie poda, Rzeczpospolita, 1617 V 2009. 109. Gontarczyk P., Kreatywne lakiernictwo, Rzeczpospolita, 78 II 2009. 110. Gontarczyk P., Nonsensy, uproszczenia, konfabulacje, Rzeczpospolita, 27 V 2009.

167

111. Gontarczyk P., Polska w oczach wywiadu sowieckiego, Rzeczpospolita, 2 IX 2009. 112. Gontarczyk P., Spisek uanw i samurajw, Rzeczpospolita, 29 VII 2009. 113. Gontarczyk P., Ta Polska im si podoba, Rzeczpospolita, 2122 lutego 2009. 114. Graczyk R., Awantura o Rotmistrza, Dziennik Polski, 5 V 2009. 115. Graczyk R., Dowody i powody, Tygodnik Powszechny, 13 XII 2009. 116. Graczyk R., Droga pod wiatr, Tygodnik Powszechny, 8 II 2009. 117. Graczyk R., Gdy czowiek honoru jest autorytetem [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 118. Graczyk R., Gdy czowiek honoru jest autorytetem, Rzeczpospolita, 15 I 2009. 119. Graczyk R., Komunistyczna przeszo i oficerski honor, Tygodnik Powszechny, 12 VII 2009. 120. Graczyk R., Manipulacja w trzech aktach [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 121. Graczyk R., Manipulacja w trzech aktach, Tygodnik Powszechny, 18 I 2009. 122. Graczyk R., Spojrzenie po latach, Tygodnik Powszechny, 8 II 2009. 123. Graczyk R., Sukces nieoczekiwany, Tygodnik Powszechny, 7 VI 2009. 124. Graczyk R., Weredycy, sangwinicy oraz dyplomaci, Tygodnik Powszechny, 24 V 2009. 125. Grosicka M., Walka o demokracj. Polskie Stronnictwo Ludowe w latach 19451947, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 126. Guzy J., U rde zego i dobrego. Rozmowy z pierwszym przewodniczcym Krajowej Komisji NZS, red. R. Spaek, Warszawa 2009. 127. Haagida I., Ukraicy we wrzeniu 1939 r. Fakty i interpretacje [w:] Udzia mniejszoci narodowych w rnych formacjach wojskowych w czasie kampanii wrzeniowej 1939 r., red. L.M. Nijakowski, Warszawa 2009 [materiay pokonferencyjne wydane jako ekspertyza Biura Analiz Kancelarii Sejmu RP]. 128. Jagodziska A., Dachau we wspomnieniach ksiy-winiw, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 4. 129. Jakimek-Zapart E., Odszed genera Mieczysaw Waga, jeden z oficerw AK rozpraWaga cowujcych niemieck bro V, Dziennik Polski, 20 XI 2009. 130. Jakimek-Zapart E., Genera Mieczysaw Waga 19142009. Wspomnienie, Gazeta w Rzeszowie, Gazeta Wyborcza, 20 XI 2009, dodatek. 131. Jakimek-Zapart E., Ju raz odmwi wsppracy, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 132. Jasiak K., Sprawozdanie z sesji naukowej z okazji rocznicy urodzin mjr. Jzefa Bolesawa Grabiskiego Pomiana, Rocznik Wieluski 2008, t. 8. Pomiana 133. Jasiak K., W krgu tajemnic bezpieki. mier kpt. Jana Maolepszego Murata ostatniego komendanta Konspiracyjnego Wojska Polskiego, Puls Wielunia 2009, nr 5(80). 134. Jedynak M., 11 listopada w oddziaach Armii Krajowej, Kuryer Kielecki (dodatek do Echa Dnia, 1011 XI 2009. 135. Jedynak M., Odszed uczestnik akcji piskiej Henryk Fedorowicz ps. Pakunek, Cichy, Wykus 2009, nr 14. 136. Jedynak M., Wspomnienie. Stanisaw Zasacki Sobota, Soski, Tygodnik Konecki 2009, cz. I, nr 47; cz. II, nr 48; cz. III, nr 49; cz. IV, nr 50; cz. V, nr 5152. 137. Jedynak M., Wykus po raz ostatni w oczach SB, Wykus 2009, nr 14. 138. Jedynak M., Zanim powstaa kapliczka na Wykusie, Wykus 2009, nr 14. 139. Kaczmarski K., Historia pisma Walka i listu otwartego Adama Doboszyskiego do prezydenta Wadysawa Raczkiewicza i gen. Kazimierza Sosnkowskiego, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 31 VII 2009. 140. Kaczmarski K., Krzysztofiski M., Christus vincit!, Polonia Christiana, IXX 2009, nr 10. 141. Kaczmarski K., Leon Mirecki (19052000), Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 30 I 2009.

168

142. Kaczmarski K., Opowie o rodzinie Mireckich, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 19 XII 2009. 143. Kaczmarski K., Poczet starostw sanockich XIVXVII w., Sanok 2009. 144. Kalbarczyk S., GUag: niewolnictwo XX wieku, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 4. 145. Kalbarczyk S., Agresja, zbrodnie, zniewolenie. Zwizek Sowiecki wobec Polski w latach II wojny wiatowej, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 146. Kalbarczyk S., Twarz zwrcony ku Polsce. Jzef Beck (18941944), Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 147. Kalisz M., Ludowiec, pose, sprawiedliwy, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 148. Kalisz M., Rzeszowska golgota, Biuletyn Instytutu Pamiaci Narodowej 2009, nr 4. 149. Kalisz M., Sprawiedliwi z Czermnej, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 150. Kamiski ., 1989. Year of Freedom, Warszawa 2009 (broszura). 151. Kamiski ., Fenomen Solidarnoci, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009. 152. Kamiski ., From rebellion to rebellion [w:] It all began in Poland..., Warsaw 2009. 153. Kamiski ., Komunizm po jugosowiasku [w:] II wojna wiatowa, t. XXV, Nowy porzdek wiata, Warszawa 2009. 154. Kamiski ., Krwawa droga do PRL [w:] II wojna wiatowa, t. XXV, Nowy porzdek wiata, Warszawa 2009. 155. Kamiski ., Ksiki nienapisane, Tygodnik Powszechny 2009. 156. Kamiski ., Kultura niezalena, Poza Cenzur, dodatek do Rzeczpospolitej, 1617 V 2009. 157. Kamiski ., Maciej Frankiewicz (1958-2009), Biuletyn IPN 2009, nr 7. 158. Kamiski ., Midzynarodwka terroru [w:] II wojna wiatowa, t. XXV, Nowy porzdek wiata, Warszawa 2009. 159. Kamiski ., Pokolenie 89, Tygodnik Powszechny, 7 VI 2009. 160. Kamiski ., Polskie miesice [w:] Zaczo si w Polsce, Warszawa 2009. 161. Kamiski ., Taktyka salami [w:] II wojna wiatowa, t. XXV, Nowy porzdek wiata, Warszawa 2009. 162. Kamiski ., Warstwy kierownicze naley zlikwidowa, Tygodnik Powszechny 27 IX 2009. 163. Karbarz-Wiliska J., Problematyka Wielkiego Godu (19321933) [w ramach serii Polska i Ukraina w latach trzydziestych-czterdziestych XX wieku], Nowa Ukraina 2008, nr 12. 164. Kardela P., Oni odmwili bezpiece, Biuletynu Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7; Debata 2009, nr 8. 165. Kardela P., Erwin Kruk w dokumentach Suby Bezpieczestwa, Debata 2009, nr 11. 166. Kardela P., Informator IPN, olsztyskie archiwa i Zbiory Specjalne ODN, Debata ODN 2009, nr 10. 167. Kardela P., Oj, Genryk, Genryk .... Na marginesie biografii Henryka wicickiegoHorosza twrcy Panoramy Pnocy, Debata 2009, nr 12. 168. Kardela P., Olsztyskie obchody 25. rocznicy mczeskiej mierci ks. Jerzego Popieuszki, Debata 2009, nr 11. 169. Kardela P., Prof. Andrzej S. Ehrenkreutz (19212008) i jego Studium Spraw Polskich. W pierwsz rocznic mierci Profesora, Debata 2009, nr 4. 170. Kardela P., Przeciw Bogu i czowiekowi bezpieka i TW Marcin kontra olsztyskie duszpasterstwo akademickie, Debata 2009, nr 9. 171. Kardela P., recenzja ksiki: S. Cenckiewicz, ladami bezpieki i partii, Debata 2009, nr 7.

169

172. Kardela P., mier generaa profesora Elbiety Zawackiej, Debata 2009, nr 1. 173. Kardela P., Warot P.P., Z archiwum IPN znika z anteny Radia Olsztyn, Debata 2009, nr 6. 174. Kardela P., Wok weryfikacji olsztyskich dziennikarzy radiowych w stanie wojennym, cz I, Debata 2009, nr 3. I 175. Kardela P., Wok weryfikacji olsztyskich dziennikarzy radiowych w stanie wojennym, cz II, Debata 2009, nr 5. II 176. Kardela P., Wok weryfikacji olsztyskich dziennikarzy radiowych w stanie wojennym, cz III, Debata 2009, nr 6. III 177. Kasprzycki M., Po pierwsze, niepodlego, Dziennik Polski, 5 IX 2009. 178. Kasprzycki M., Wyrzucony jak pies [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 179. Kasprzycki M., Wyrzucony jak pies, Dziennik Polski, 3 IV 2009. 180. Kazaski A., Nierozliczona zbrodnia. Tak si zacz stan wojenny, Nasz Dziennik, 1213 XII 2009. 181. Kazaski A., ZNTK w stanie wojennym, Magazyn Solidarno 2009, nr 12. 182. Kazaski A., Sierpie 1980 w WPK w Gdasku i Gdyni, Magazyn Solidarno 2009, nr 9. 183. Kazaski A., Wydrukowa wolno, Magazyn Solidarno 2009, nr 3. 184. Kirszak J., Sprostowanie do notatki w Rzeczpospolitej z 1011 X 2009 nt. gen. Sosnkowskiego, Rzeczpospolita, 16 X 2009. , 185. Kirszak J., ladami gen. Sosnkowskiego przez Karpaty w 70. rocznic wydarze, publikacja internetowa (strona IPN) [sprawozdanie z wyprawy]. 186. Knap P. (red.), Westival Sztuka Architektury 2008, Szczecin 2009. 187. Knap P., Dwie fotografie z histori, Gazeta Wyborcza Szczecin, 10 IV 2009. 188. Knap P., Krtka historia rozbirki Lutherkirche, sedina.pl magazyn. Rocznik Mionikw Dawnego Szczecina 2009. 189. Kobiety internowane. Godap 1982 [katalog wystawy], wydanie II, red. E. Rogalewska, Biaystok 2009. 190. Kolasa K., Nie wejdziecie, chyba po trupach. S. Maria Aleksandrowicz (1913 1985), salezjanka, Nasz Dziennik, 1213 XII 2009. 191. Komaniecka M., 18 tomw donosw [w:] Agentura w Kociele, Dodatek IPN, cz. IX, Go Niedzielny, 13 IX 2009. 192. Kopka B., II wojna wiatowa nadal trwa, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 28 VIII 2009. 193. Kopka B., Referendum ludowe 30 czerwca 1946 r., Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 26 VI 2009. 194. Kopka B., Sprawiedliwo ludowa [w:] Triumf komuny, dodatek IPN, Rzeczpospolita, 30 IV 1 V 2009. 195. Kopka B., Sylwetki niezomnych. Adam Wadysaw Doboszyski, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 31 VII 2009. 196. Kopka B., Sylwetki niezomnych. Stefan Starzyski, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 25 IX 2009. 197. Kopka B., Wolimy kiczowaty kult naszych zwycistw ni pami o klskach, Polska. The Times, 26 III 2009. 198. Korku M., O przeszoci nigdy nie mwi, Nasz Dziennik, 25 IX 2009. 199. Korku M., Budujemy nowy wiat, Tygodnik Powszechny, 27 IX 2009. 200. Korku M., Droga do wadzy (19391944) [w:] Bernacki W., Dziurok A., Korku M., Musia F., Szarek J., Terlecki R., Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009. 201. Korku M., Jan Dubaniowski Salwa: antykomunistyczna partyzantka w Krakowskiem, Nasz Dziennik, 25 IX 2009.

170

202. Korku M., Jan Krasicki Kazik [w:] Budujemy nowy wiat, Dodatek historyczny IPN Nasz Dziennik, 28 VIII 2009. 203. Korku M., Kongres wieczy dzieo, [w:] Triumf komuny, Dodatek historyczny IPN, Rzeczpospolita, 30 IV1 V 2009. 204. Korku M., KPP partia przearta prowokacj, [w:] Midzy Warskim a Warszycem. Komunici i antykomunici w Polsce, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 29 V 2009. 205. Korku M., Micha ymierski sawa i zdrada [w:] Za kulisami partii, bezpieki i wojska, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 24 IV 2009. 206. Korku M., Pod przewodem Wasilewskiej, Nasz Dziennik, 28 VIII 2009. 207. Korku M., Polska ga Kominternu [w:] Midzy Warskim a Warszycem. Komunici i antykomunici w Polsce, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 29 V 2009. 208. Korku M., Polska Sekcja Kominternu (19181938) [w:] W. Bernacki, A. Dziurok, M. Korku, F. Musia, J. Szarek, R. Terlecki, Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009. 209. Korku M., PPR awangarda stalinizmu, [w:] Za kulisami partii, bezpieki i wojska, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 24 IV 2009. 210. Korku M., Siedem wyrokw mierci dla Zapory [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 211. Korku M., Trzeci agresor, dodatek PlusMinus Rzeczpospolita, 18 IX 2009. 212. Korku M., onierze tragicznej bitwy, Dziennik Polski, 12 X 2009. 213. Kosiski P., Akcja pod Arsenaem [w:] Bohaterowie Warszawy Gra Uliczna. Najsynniejsze akcje Kedywu Armii Krajowej [broszura], Warszawa 2009. 214. Kosiski P., Bohaterowie Warszawy Luty 1944 Zamach na Kutscher Luty 2009. Widowisko historyczne [folder], Warszawa 2009. 215. Koszyska M., Genera Nil mord w majestacie prawa (wspautorka). 216. Koszyska M., tekst metodyczny na temat 70. rocznicy wybuchu II wojny wiatowej na pyt edukacyjn CD do programu IPN: Opowiem ci o wolnej Polsce. 217. Koci niezomny. Wystawa fotografii Jerzego Fedorowicza w 20. rocznic mierci ks. Stanisawa Suchowolca [katalog wystawy], red. W.F. Wilczewski, Biaystok 2009. 218. Krajewski K., Dwa artykuy o obywatelach RP narodowoci ydowskiej w partyzantce sowieckiej na Kresach (jeden w Naszym Dzienniku, drugi w formie wywiadu w Fakcie. 219. Krajewski K., abuszewski T., onierze wyklci ziemi wyszkowskiej [broszura] opublikowana przez Fundacj Pamitamy w zwizku z uroczystoci odsonicia pomnika onierzy wykltych w Wyszkowie. 220. Krajewski K., abuszewski T. Ostatni obrocy kresw pnocno-wschodnich, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 221. Krajewski K., abuszewski T., By symbolem oporu wobec Sowietw, Nasz Dziennik, 25 VI 2009. 222. Krajewski K., abuszewski T., Jan Borysewicz Krysia Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 223. Krajewski K., abuszewski T., upaszka 1939 [komiks]. 224. Krajewski K., abuszewski T., Ksieczka towarzyszca pycie zespou DE PRESS Mymy rebelianci ... + trzy wkadki do Rzeczpospolitej, Gazety Polskiej i Faktu (kada stanowica odrbny materia), dotyczce onierzy Wykltych, przygotowane w zwizku z promocj teje pyty. 225. Krajewski K., abuszewski T., Pawowicz J., Zapomniani bohaterowie Polski Podziemnej (ROAK i NZW na Mazowszu), Warszawa-Ciechanw 2009. 226. Krajewski K., abuszewski T., Pawowicz J., Zapomniani bohaterowie Polski Podziemnej (ROAK i NZW na Mazowszu), broszura opublikowana w zwizku z II Rajdem historycznym dla modziey, zorganizowanym przez OBEP w Warszawie.

171

227. Krajewski K., Nie tylko Dowborczycy, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 228. Krajewski K., Niepodlego Polski i wolno czowieka. Testament Polski Walczcej postulat 2/12, Biuletyn Informacyjny ZAK [numer specjalny], IX 2009. 229. Krajewski K., Opr? Odwet? Czy po prostu polityka historyczna, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 230. Krajewski K., Tekst dotyczcy konspiracyjnego ruchu niepodlegociowego w Warszawie i na Mazowszu po 1944 r. w periodyku rekonstrukcyjnym Zgrupowanie Radosaw. 231. Kruk B., Pocztki kolei elaznej w Oawie, Serwis Spoeczno-Samorzdowy Oawy 2009, nr 3(57). 232. Krzewicki W., Dzie onierzy wykltych, Gazeta Brzeska, 18 III 2009; Kurier Brzeski, 10 III 2009. 233. Krzewicki W., Katalog Poczta podziemna oglnopolska wystawa Opole 2009 redakcja i opracowanie oraz tekst Kilka sw o drugim obiegu, Opole 2009. 234. Krzysztofik M., Represje w czerwcu 1976 r., Biuletyn NSZZ Solidarno Ziemia Radomska, nr 695. 235. Krzysztofik M., Welter J., W subie partii, przeciw Kocioowi, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 236. Krzysztofiski M., Atak z Sycylii [w:] Propaganda antykocielna, Dodatek historyczny IPN, cz. VIII, Go Niedzielny, 16 VIII 2009. 237. Krzysztofiski M., Bohaterowie Kamieni na szaniec, Nasz Dziennik, 29 VII 2009. 238. Krzysztofiski M., Czarna reakcja, czyli ksia Diecezji sandomierskiej wizieni w okresie PRL, Niedziela Sandomierska, 8 III 2009. 239. Krzysztofiski M., Dawid z Goliatem, Dodatek historyczny IPN, nr 37, Go Niedzielny, 13 IX 2009. 240. Krzysztofiski M., [rec.] Dbowska M., Koci katolicki na Woyniu w warunkach okupacji 19391945, Rzeszw 2008, Homo Dei. Przegld teologiczno-pastoralny, IVVI 2009, nr 2. 241. Krzysztofiski M., Doprowadzi do masowego wystpienia, amania dyscypliny i odmowy posuszestwa. Dziaalno wydziaw wojskowych KPP i KPZU, Dodatek histoKPZU ryczny IPN, Nasz Dziennik., 27 XI 2009. 242. Krzysztofiski M., Postawa ks. abp Ignacego Tokarczuka wobec komunizmu. Niezomny Pasterz z przemyskiej twierdzy, Nasz Dziennik, 31 I 1 II 2009. 243. Krzysztofiski M., PPR na Rzeszowszczynie wobec Kocioa rzymskokatolickiego 19441948, Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik., 27 III 2009. 244. Krzysztofiski M., Zamieszki w Przemylu [w:] Zakony w Polsce Ludowej, Dodatek historyczny IPN, cz. VII., Go Niedzielny, 12 VII 2009. 245. Kurkiewicz M., Album o warszawskim Wrzeniu (Okaleczone miasto Warszawa39. Wojenne zniszczenia obiektw stolicy w fotografiach Antoniego Snawadzkiego), oprac. Marcin Majewski, IPN, Warszawa 2009), Informator oliborza, 9 X 09 22 X 09, nr 159/2009. 246. Kurkiewicz M., [rec.], Grzegorz Jasiski, oliborz 1944. Dzieje militarne II Obwodu Okrgu Warszawa AK w Powstaniu warszawskim, Pruszkw 2008, Informator oliborza, 2009 nr 144. 247. Kuwik B., ka w powstaniu, Gos Wielkopolski, 1 VIII 2009. 248. Kuta C., Getty nie chce wsppracowa, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 249. Kuta C., NaGos przeciw zmowie milczenia, Dziennik Polski, 25 VIII 2009. 250. Kuta C., Dopa Kisiela..., [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 251. Kuta C., Dopa Kisiela Dziennik Polski, 19 XII 2008. 252. Kuta C., Gos wolnoci w zniewolonym kraju [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009.

172

253. Kuta C., Gra chce, aby ks. Popieuszko zgin..., Dziennik Polski, 16 X 2009. 254. Kuta C., Jak bezpieka rozbijaa Tygodnik Powszechny, Gazeta Polska 2006, nr 24. 255. Kuta C., Ksigowy z SB, Gazeta Polska 2009, nr 14. 256. Kuta C., Literatura i literaci w czasach zniewolenia, http://kulturaniezalezna.pl/ portal/rkn/1142/8572/Literatura_i_literaci_w_czasach_zniewolenia.html [on line, 15 XII 2009]. 257. Kuta C., Niezaleny twrca pod mask bazna. Stefan Kisielewski (19111991), Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 258. Kuta C., Teoria i praktyka lustracji, Dziennik Polski, 1920 XII 2009. 259. apiski P., Nil powiedzia nie. Komunici chcieli wcign generaa Fieldorfa w swoja gr [wywiad], Gazeta Wspczesna 2009, nr 73. 260. apiski P., Defilady nie byo. Mija wanie 65. rocznica operacji Ostra Brama [wywiad], Gazeta Wspczesna 2009, nr 131. 261. apiski P., Zapomniany bohater. Historia Leona Suszyskiego, biaostoczanina [wywiad], Gazeta Wspczesna 2009, nr 83. 262. apiski P., mier Bka, Nowy Goniec Knyszyski 2009, nr 23. 263. apiski P., Z dziejw polskiego podziemia niepodlegociowego (19441956). Oddzia partyzancki WiN Zgrzyta, Zabudw i okolice 2009, nr 5. 264. apiski P., Z dziejw polskiego podziemia niepodlegociowego (19441956). Okrg AKAKOWiN Biaystok, Zabudw i okolice 2009, nr 2. 265. apiski P., Z dziejw polskiego podziemia niepodlegociowego (19441956). Zgrupowanie partyzanckie AKO Piotrkw, Zabudw i okolice 2009, nr 3. 266. ysakowski P., Artyku dotyczcy deportacji Polakw w ZSRR w latach 1939 1941, Miejsca wite 2009, nr. 9. 267. ysakowski P., materiay na stron IPN: kalendarium 1939; tekst dotyczcy niemieckiego ataku na mosty w Tczewie, wymordowania polskich kolejarzy na stacji w Szymankowie. 268. ysakowski P., Ks. Jerzy Popieuszko, biogram ksidza Jerzego Popieuszki przygotowany do portalu internetowego IPN opublikowany take w broszurze wydanej przez IPN i NCK, Warszawa 2009, NCK, IPN. 269. ysakowski P., Ksidz Stefan Niedzielak ostatnia ofiara Katynia, Dodatek powicony ksiom mczennikom, Rzeczpospolita, 20 I 2009. 270. ysakowski P., Powstanie Warszawskie, Miejsca wite 2009, nr 9. , 271. ysakowski P., Przygotowanie tekstu Katy 1940 do strony tytuowej portalu Stowarzyszenia Parafiada. powiconego mordom na Polakach na wschodzie. 272. Madaj K., Duszpasterstwo ydw-katolikw w getcie warszawskim, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 273. Majchrzak G., (Nie)zweryfikowany. Casus Mariusza Waltera, Gazeta Polska 2009, nr 35. 274. Majchrzak G., Gry wojenne ludzi honoru, Rzeczpospolita, 9 XII 2009. 275. Majchrzak G., Jak polska bezpieka pomagaa uciszy prask wiosn, Dziennik 2009, nr 194. 276. Majchrzak G., Karnawa Solidarnoci [w:] Historia PRL, t. 20: 1981. 277. Majchrzak G., Klska niespodziewana, Tygodnik Powszechny 2009, nr 23. 278. Majchrzak G., Ofensywa antykocielna i mier ksidza Jerzego Popieuszki, Dodatek specjalny IPN, Niezalena Gazeta Polska / Nowe Pastwo 2009, nr 10, Ksidz Jerzy [przedruk z Biuletynu Instytutu Pamici Narodowej 2004, nr 10]. 279. Majchrzak G., Polityka grubej kreski pod rzdami Andrzeja Drawicza, Niezalena Gazeta Polska / Nowe Pastwo 2009, nr 10. 280. Majchrzak G., Powstanie na fali Radia Solidarno, Gazeta Polska 2009, nr 31. 281. Majchrzak G., Praat to agent Delegat, ale te bohater opozycji, Polska The Times, 4 X 2009.

173

282. Majchrzak G., SB na tropie Chychy, Gazeta Polska 2009, nr 48. 283. Majchrzak G., Sprawa Krohna, Tygodnik Powszechny 2009, nr 40. 284. Majchrzak G., Stan wojenny scenariusz alternatywny, Debata 2009, nr 16. 285. Majchrzak G., Zapomniane kary mierci, Gazeta Polska 2009, nr 50. 286. Maachowska E., Wierni studenci, [w:] Walka o modzie, Dodatek historyczny IPN, cz. X, Go Niedzielny, 18 X 2009. 287. Mayszka A., Solidarno Walczca a Okrgy St, Niezalena Gazeta Polska 2009, nr 6. 288. Marecki J., Caopalna ofiara. Suga Boy ojciec Hieronim Franciszek Longawa, Nina ka-Wrocanka-Krosno 2009. 289. Marecki J., Porywczy kleryk, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 290. Marecki J., Zakony w Polsce, Warszawa 2009. 291. Marecki J., Zakony. Tajemnice mnichw i klasztorw, Warszawa 2009. 292. Marek ., Antysoborowa propaganda [w:] Propaganda antykocielna, Dodatek historyczny IPN cz. VIII, Go Niedzielny, 16 VIII 2009. 293. Marek ., Nietajno obron przed wspprac z SB, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 294. Marek ., Msze wite za Ojczyzn, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 295. Malikowski S., Biegy i Byskawica, Gazeta Czstochowska 2009, nr 31/32. 296. Malikowski S., Kamstwo stanu wojennego, Gazeta Solidarna 2009, nr 234. 297. Malikowski S., Ksidz Jerzy Popieuszko jako inicjator Pielgrzymek Ludzi Pracy na Jasn Gr, Gazeta Solidarna 2009, nr 241. 298. Malikowski S., Ksidz Teodor Popczyk (9.11.191016.06.1943), Rocznik Muzeum Czstochowskiego 2009, t. 9. 299. Malikowski S., Miejsca pamici narodowej w wiadomoci szkolnej, Czstochowski Biuletyn Owiatowy 2009, nr 2. 300. Malikowski S., Ostatni komendant Armii Krajowej w Czstochowie, Gazeta Czstochowska 2009, nr 4. 301. Malikowski S., Pani profesor Aleksandra Ksiyk (25.08.192022.03.2002), Almanach Czstochowy 2009. 302. Malikowski S., Suga Boy ks. Jerzy Popieuszko i Pielgrzymka Ludzi Pracy na Jasn Gr [w:] Transparenty Solidarnoci w Zbiorach Sztuki Wotywnej na Jasnej Grze, red. J. Golonka, Jasna Gra 2009. 303. Midzy wierszami wierszy. Antologia poezji drugiego obiegu wydawniczego na Mazowszu (19761989), red. B. Noszczak, K. Rokicki, Warszawa 2009, t. 1 serii Mazowsze Niepokornych. 304. Milczanowski P., Ksidz Adolf Chojnacki, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 305. Milewski J.J., Sowiecka agresja 17 wrzenia 1939 r. na ziemiach Polski pnocno wschodniej [w:] 19392009. 17 wrzenia. 70 rocznica sowieckiej agresji na Polsk Biaystok 2009. 306. Misiejuk D., Kara mierci za poyczenie ksiki. Tragiczny los Kazimierza Czarnieckiego nauczyciela Liceum Oglnoksztaccego w Gubczycach, Gos Gubczyc 2009, nr 8/9. 307. Mroczek M., Drabik R., Jarosz R., Siedmiu wspaniaych Niezalena Gazeta Polska 2009, nr 2(36). 308. Musia F., [rec.] Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupw polskich, red. ks. J. Marecki, F. Musia, Warszawa-Krakw 2007; W obronie Ojczyzny i Kocioa. Komunistyczna bezpieka wobec biskupw polskich, red. ks. J. Marecki, F. Musia, Krakw 2008, Pastores 2009, nr 43. 309. Musia F., Bezpieka przeciw zakonom [w:] Zakony w Polsce Ludowej, Dodatek historyczny IPN, cz. VII, Go Niedzielny, 12 VII 2009,. 310. Musia F., Do dwch razy sztuka, Dziennik Polski, 2 X 2009.

174

311. Musia F., Jan Olszewski wierny Temidzie [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 312. Musia F., Jedno centralnie sterowana [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 313. Musia F., Jedno centralnie sterowana [w:] Triumf komuny, Dodatek IPN Rzeczpospolita, 30 IV1 V 2009. 314. Musia F., Katy cig dalszy na ziemiach polskich [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 315. Musia F., Ksidz Micha Czajkowski schizofrenia sterowana [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 316. Musia F., KSM musi znikn [w:] Walka o modzie, Dodatek historyczny IPN, cz. X, Go Niedzielny, 18 X 2009. 317. Musia F., Manewr kooptacji [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 318. Musia F., Milsza mi mier ni wsppraca, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 319. Musia F., Niezomny wobec bezpieki [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 320. Musia F., Niezomny wobec bezpieki, Dziennik Polski, 28 II 2009. 321. Musia F., Od szantau do przyjani, [w:] Agentura w Kociele, Dodatek historyczny IPN, cz. IX, Go Niedzielny, 13 IX 2009. 322. Musia F., Paragraf do dyspozycji [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 323. Musia F., Pita kolumna w sutannach [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 324. Musia F., Pierestrojka droga do demokracji czy plan odwily bis?, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 325. Musia F., Plan awaryjny [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 326. Musia F., Plan awaryjny, Dziennik Polski, 17 II 2009. 327. Musia F., Sowiecka nibyPolska (19451956) [w:] W. Bernacki, A. Dziurok, M. Korku, F. Musia, J. Szarek, R. Terlecki, Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009. 328. Musia F., Spreparowany proces kurii krakowskiej [w:] Propaganda antykocielna, Dodatek historyczny IPN, cz. VIII Go Niedzielny, 16 VIII 2009. 329. Musia F., Trzeba si wzi do roboty!, Pastores 2009, nr 4. 330. Musia F., W najweselszym baraku czyli dowcipem w PRL [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 331. Musia F., W oczach onych, Tygodnik Powszechny, 8 II 2009. 332. Musia F., Wierni do koca [w:] Polskie Pastwo Podziemne, dodatek, Tygodnik Powszechny, 11 X 2009. 333. Musia F., Wierni testamentowi Polski Podziemnej. Zrzeszenie Wolno i Niezawiso [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 334. Musia F., Zaskakujce zwycistwo, Dziennik Polski, 3 VI 2009. 335. Muszyski W., Atak niesprawiedliwy i niecelny, Rzeczpospolita, 12 V 2009. 336. Muszyski W., Czarny mecenas, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 337. Muszyski W., Dziarscy chopcy Wyborczej polemika z artykuem J. Marszalca Wyborczej i R. Wnuka Kainowa zbrodnia, Gazeta witeczna, 1314 VI 2009. , 338. Muszyski W., Komunici w zwierciadle polskiej prasy podziemnej, Dodatek specjalny IPN, Niezalena Gazeta Polska 2009, nr 7.

175

339. Muszyski W., Redakcja i korekta opisu historycznego przygotowanego przez M. Becht, jako zacznik do komiksu historycznego dot. obrony Kresw Wschodnich po 17 wrzenia 1939 r. oraz autorstwo dziau dot. broni i wyposaenia wojsk polskich i sowieckich. 340. Muszyski W., Roman Dmowski Polak racjonalny, Dodatek Specjalny IPN, Niezalena Gazeta Polska 2009, nr 1. 341. Muszyski W., Sierchua R., Redakcja 12 numerw Dodatku Specjalnego IPN [w:] miesicznika Niezalena Gazeta Polska i Nowe pastwo. 342. Muszyski W., W obronie niepodlegoci. Antykomunizm w II Rzeczypospolitej, red. J. Kleczkowski, F. Musia, Krakw 2008. 343. Mysiakowska J. [rec.], Komunistyczna bezpieka wobec kard. Henryka Gulbinowicza w latach 19701990, Glaukopis 2009, nr 1516. 344. Mysiakowska J., Ksidz Jerzy Popieuszko w donosach TW ps. Jankowski, Glaukopis 2009, nr 1314. 345. Mysiakowska J. [rec.], O filmie Popieuszko. Wolno jest w nas raz jeszcze, Glaukopis 2009, nr 1516. 346. Mysiakowska J. [rec.], Rotmistrz Witold Pilecki 19011948, Glaukopis 2009, nr 1314. 347. Mysiakowska J., Wrogowie Wadzy ludowej po Padzierniku 56, Glaukopis 2009, nr 1314. 348. Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 349. Namyso A., Bo ja ju mam taki charakter. Nie znosz, kiedy krzywdz niewinnych ludzi, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 350. Namyso A., Zagbiowski Schindler? Rzecz o Alfredzie Rosnerze [w:] Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane. Grnolsko-zagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009. 351. Napadnici i zdradzeni (Z G. Bbnikiem, P. Kosiskim i W. Wasilewskim. rozmawia B. Polak), Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 352. Nawrocki K., Nie zgadzam si. Strajk w stanie wojennym w ZNTK w Gdasku, Magazyn Solidarno 2009, nr 12 [tekst ukaza si w rwnie na portalu Memento.org]. 353. Nosczak B., Dwch na jednego, Tygodnik Powszechny, 30 VIII 2009. 354. Noszczak B., A lengyel nem, Npszabadsg, 12 IX 2009. 355. Noszczak B., Gowa biskupa i terroryci, Tygodnik Powszechny, 17 V 2009. 356. Noszczak B., Niechciani ksia, Tygodnik Powszechny, 15 II 2009. 357. Noszczak B., Wstrzemiliwo Piusa XII, Tygodnik Powszechny, 25 X 2009. XII 358. Noszczak B., Zniszczy przestarza form, Go Niedzielny, 12 VII 2009. 359. Okupacja i zbrodnie niemieckie na Kujawach i Pomorzu poudniowym, red. K. Churska, M. Szymaniak, Bydgoszcz 2009 [katalog wystawy]. 360. Olaszek J., Brak dystansu, Mwi Wieki 2009, nr 7. 361. Olsztyski Czerwiec 89, Olsztyn 2009 [katalog wystawy]. 362. Ossowski A., Niemieckie samoloty nad odzi. Luftwaffe i propaganda, Kronika Miasta odzi 2009, nr 3. 363. Paczoska-Hauke A., Ks. Czesaw Wojciechowski kapan diecezji gnienieskiej, wikariusz parafii w Kcyni (pow. Szubin), wizie polityczny okresu stalinowskiego, Jaworzniacy. Pismo Modocianych Winiw Politycznych lat 19441956 2009, nr 12. 364. Pitkowski S., Za pomoc ydom osadzeni w wizieniu radomskim, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 365. Pietrowicz A., Zwizki Poznania i Lwowa; refleksje w zwizku z odsieczami Lwowa w 1919 r., Biuletyn Informacyjny Towarzystwa Mionikw Lwowa i Kresw PoudniowoWschodnich 2009, nr 3. 366. Perzyna P. [wywiad], Chore pastwo chciao zaglda w kady kt. Z Pawem Perzyn, szefem pionu archiwalnego w dzkim IPN, rozmawia Marek Obszarny, Tygodnik 7 Dni 2009, nr 14.

176

367. Piekaru D., Wspomnienie o braciach Wareckich, Nestor. Czasopismo artystyczne 2009, nr 3 (9). 368. Pilarski S. [wywiad], SB na ostatnich nogach. Z dr. Sebastianem Pilarskim z dzkiego IPN, przygotowujcym ksik SB wobec przemian politycznych w Polsce w latach 19881990,rozmawia Joanna Leszczyska, Polska. Dziennik dzki, 1112 VII 2009. 369. Pleskot P., Odprenie na Bliskim Wschodzie? [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 18. 370. Pleskot P., Aniela Steinsbergowa [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 17. 371. Pleskot P., Antysowieckie powstanie [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 1. 372. Pleskot P., Bierut polska namiastka Stalina [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 5. 373. Pleskot P., Czeski KOR [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 18 374. Pleskot P., Gospodarcze elektrowstrzsy [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 1939 1989, t. 25. 375. Pleskot P., Hitler poyka Europ [w:] U progu wojny [w:] Wielka kolekcja: II wojna wiatowa, t. 1. 376. Pleskot P., Kominform czujne oko Wielkiego Brata [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 2. 377. Pleskot P., Konserwatywna rewolucja [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 19. 378. Pleskot P., KOR: elita opozycji [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 17. 379. Pleskot P., Misny obiekt podania [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 11. 380. Pleskot P., Partia atakuje inteligencj [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 11. 381. Pleskot P., Pi minut Gomuki [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 7. 382. Pleskot P., Polska Ludowa krzepnie [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 1. 383. Pleskot P., Poznaska masakra [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391980, t. 7. 384. Pleskot P., Przeliczy tragedi [w:] Kapitulacja i bilans strat [w:] Wielka kolekcja: II wojna wiatowa, t. 24. 385. Pleskot P., Rewolucja, ktrej nie byo [w:] Nowy porzdek wiata [w:] Wielka kolekcja: II wojna wiatowa, t. 25. 386. Pleskot P., Rocznicowe faux pas [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 18. 387. Pleskot P., Sdami w robotnikw [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 17. 388. Pleskot P., Stanisaw Pyjas: niewyjaniona zagadka [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 18. 389. Pleskot P., Trudny orzech do zgryzienia. Solidarnociowa dyplomacja Bronisawa Geremka w ocenach dyplomatw PRL, Libert 2009, nr 2. 390. Pleskot P., Wybory w cieniu Watergate [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 17. 391. Pleskot P., Wybuch Solidarnoci, eksplozja wolnoci [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 19. 392. Pleskot P., Wykuwanie Solidarnoci [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 1939 1989, t. 19. 393. Pleskot P., Zbrojne rami czerwonej ojczyzny [w:] Wielka kolekcja: Historia PRL 19391989, t. 1. 394. Pleskot P., Zowrogi symbol Jaty, Biuletyn Informacyjny AK 2009, nr 2. 395. Pomoce edukacyjne do wystawy Pierwsza odsona. Okupacja niemiecka na Kaszubach i Kociewiu w 1939 r., red. K. Draba.

177

396. Popek L., Sindrom pamiati [wywiad] Swoboda sowa (Kijw) 39 IV 2009, nr 14. 397. Popek L., Towarzystwo Przyjaci Krzemieca i Ziemi Woysko-Podolskiej, Ziemia Jastkowska 2009, nr 3 . 398. Powronik B., Konfiskaty majtku polskiego w Gdyni, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 399. Rczy E., 17 biogramw Polakw udzielajcych pomocy ydom [w:] Polacy ratujcy ydw w czasie zagady. Przywracanie pamici, d 2009. 400. Rembacka K., Wojewoda bez nominacji, czyli rzecz o Leonardzie Borkowiczu, Kurier Szczeciski, 6 VIII 2009. 401. Rogalewska E., Armia kobiet, Tygodnik Powszechny, 5 IV 2009. 402. Rogalewska E., wiadectwa pamici ydw z getta biaostockiego [abstrakt] [w:] Midzynarodowa konferencja naukowa Poszukiwanie pamici i dialogu Biaystok 65 lat pniej. 1618 maja 2009. Program, red. G. Olszewska-Baka, Biaystok 2009. 403. Romanek J., Dziaania krasnostawskiej bezpieki wobec PSL i jego dziaaczy w latach 19451947, Zaczyn 2009, nr 1. 404. Romanek J., Polskie Stronnictwo Ludowe w powiecie ukowskim w latach 19451947, Zaczyn 2009, nr 2. 405. Romanek J., Polskie Stronnictwo Ludowe w powiecie tomaszowskim w latach 1945 1947, Zaczyn 2009, nr 3. 406. Rosenbaum S., Trzeba przepdzi tego szkodnika. Wadze nazistowskie wobec ks. Pawa Janika z ZabrzaPorby (19341944) [w:] Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane. Grnolskozagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009. 407. Rotarski W., Warto byo. W rocznic wyborw czerwcowych 1989 r., Gazeta Solidarna 2009, nr 240. 408. Rotarski W., Grb Konstantego Dobrzyskiego jest w Czstochowie, Gazeta Solidarna 2009, nr 243. 409. Rotarski W., Ikar 1980 przebieg protestu i jego konsekwencje, Gazeta Solidarna 2009, nr 234235. 410. Rotarski W., O pocztkach sw kilka, Nowy Indeks 2009, nr 1. 411. Rotarski W., Ostatnie poegnanie dziaaczy hutniczej Solidarnoci. Benedykt Bilnik (19312009). Jan yzicki (19372009), Gazeta Solidarna 2009, nr 243. 412. Rotarski W., Przeomowy rok 1989 w Czstochowie, Gazeta Solidarna 2009, nr 236237. 413. Rotarski W., Przeomowy rok 1990, Gazeta Solidarna 2009, nr 238. 414. Rotarski W., Walka o budow kocioa w. Wojciecha w sowach jej budowniczego, ks. Jzefa Somiana, Gazeta Solidarna 2009, nr 240. 415. Rotarski W., Za Niepodleg. Czstochowianie polegli w wojnach 19141921, Rocznik Muzeum Czstochowskiego 2009, t. 9. 416. Rotarski W., Zaatwiono odmownie. Nowa ksika IPN, Gazeta Solidarna 2009, IPN nr 236. 417. Rozprute sztandary. Z Franciszkiem Gryciukiem, Antonim Kur, Mateuszem Szpytm rozmawia Andrzej W. Kaczorowski, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 418. Ruzikowski T., Kalendarium kultury niezalenej 19801989 [w:] Poza cenzur, dodatek, Rzeczpospolita, 1617 V 2009. 419. Ruzikowski T., W 1982 r. zarobki Polakw spady o jedn trzeci, PolskaThe Times, 1213 XII 2009. 420. Rychert I., Sempoowicz M., Wydawnictwo multimedialne: Opozycja antykomunistyczna w Trjmiecie w latach 19701989, Gdask 2009. 421. Samsonowska K., Esbecki yciorys TW Tadeusza [w:] A kto chce by sug, red F. Musia., J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 422. Samsonowska K., Zniszczenie Wchocka w lutym 1863 r., Wchock Informator spoecznokulturalny 2009, nr 2.

178

423. Sawicki J., Walka o pomnik, Tygodnik Powszechny, 2 VIII 2009. 424. Sawicki J., Stempowski T., Znane i nieznane. Wrzesie w fotografii, Tygodnik Powszechny (dodatek specjalny Wojna zwykych ludzi), 6 IX 2009. 425. Sierchua R., Trzeci agresor, Wiedza i ycie/Inne Oblicza Historii 2009, nr 19. 426. Sierchua R., Wojenne losy rodu Celichowskich, Nasz Dziennik, 18 XII 2009. 427. Sikora M., Aktion Saybusch na ywiecczynie, Nasz Dziennik, 16 IX 2009. 428. Sikora M., Aktion Saybusch, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. Saybusch, 429. Sikora M., Nie tylko nauka i zabawa. Studenci Politechniki lskiej w dziaaniach operacyjnych SB, Niezalena Gazeta Polska Nowe Pastwo 2009, nr 45. 430. Sikora M., PantherProgramm na Grnym lsku (19431944/45) [w:] Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane. Grnolskozagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009. 431. Skubisz ., Gniazdo Orw. Rozmowa z Gustawem Zem, sedina.pl, czerwiec 2009. 432. Skubisz P., W odpowiedzi adwokatowi zhabionych, Gazeta Wyborcza, 3 III 2009. 433. Sobieraj M., Sobieraj D., Bitwa o jedn gr, Kombatant 2009, nr 5. 434. Sobieraj M., Sprawa Szersze. Na celowniku SB [w:] Przez morze czerwone, cz. VII: Zakony w Polsce Ludowej, Go Niedzielny 2009, nr 28. 435. Sotysiak M., Dziaania Suby Bezpieczestwa wobec Jana Soty Oki, ycie Powila 2009, nr 2. 436. Spodenkiewicz P., Nie udao si mnie zmusi do milczenia.... Rozmowa z prof. J. Szapiro, Kronika Miasta odzi 2009, nr 1. 437. Spodenkiewicz P., Zniknicie Saturatora. Bolesaw Lesman 19211977, Kronika Miasta odzi 2009, nr 2. 438. Stempowski T., Siostry, Tygodnik Powszechny (dodatek specjalny Wojna zwykych ludzi), 6 IX 2009. 439. Stempowski T., Zamany szlaban, Tygodnik Powszechny (dodatek specjalny Wojna zwykych ludzi), 6 IX 2009. 440. Surmacz R., Powstania narodowe. Czy byy potrzebne?, Lublin 2009. 441. Suszycka-Tomkiewicz G., Batalia o krzye w szkoach w 1984 r., Go Niedzielny 2009, nr 46. 442. Sychowicz K., Patriotyzm wczoraj i dzi [w:] I Biaostocka debata: uczy, wychowywa, ocenia patriotyzm, Biaystok 2009. 443. Sychowicz K., Powiat Wgorzewo i jego mieszkacy w oczach aparatu bezpieczestwa (lata 19691972), Debata 2009, nr 2. 444. Sychowicz K., Roman Dmowski i ruch narodowy na ziemi omyskiej Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 30 I 2009. 445. Syrnyk J., Dziaalno PUBP w Woowie wobec ludnoci ukraiskiej, Ridna mowa 2009, nr 11. 446. Syrnyk J., Imi, ktre stao si sztandarem (Sylwetka Symona Petlury i jego znaczenie w historii Ukrainy), Nad Buhom i Narwoju 2009, nr 3. 447. Syrnyk J., Mytropoyt Iwan Martyniak w dokumentach lihnykoji Suby bezpeky ta widdiennia u sprawach wirospowida, Peremyki archieparchalni widomosti 2009, nr 8. 448. Syrnyk J., Ostanni 15 chwylyn yttja Jakowa Hirnoho, Nasze Sowo, 11 X 2009. 449. Syrnyk J., Poczatky organizowanoho zyttja na Koszalinszczyni, Ridna mowa 2009, nr 12. 450. Syrnyk J., U widpowid Jarosawu Prystaszu, Nasze Sowo, 6 XII 2009. 451. Szarek J., Aleksander Kwaniewski dziecko koniunktury [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 452. Szarek J., Arka solidarnoci serc pynie dalej, rdo, 26 VII 2009. , 453. Szarek J., Bard Parasola [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009.

179

454. Szarek J., Cz bolesna, rdo, 26 VII 2009. 455. Szarek J., Do jakiej Polski przyjecha papie, Dziennik Polski, 6 VI 2009. 456. Szarek J., Edward Gierek pupil Zachodu [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 457. Szarek J., Gosi Ewangeli i leczy rany zbolaych serc, rdo, 26 VII 2009. , 458. Szarek J., Kalendarium ycie i dzieo ks. Jerzego Popieuszki, rdo, 26 VII 2009. 459. Szarek J., Krakowscy konfederaci [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 460. Szarek J., Nie bdziemy marzn za Gdask [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 461. Szarek J., Rozmawia z terroryst?, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 462. Szarek J., Stalinizm bez terroru (19711980) [w:] W. Bernacki, A. Dziurok, M. Korku, F. Musia, J. Szarek, R. Terlecki, Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009. 463. Szarek J., wiat wobec stanu wojennego [w:] Zaczo si w Polsce, Warszawa 2009. 464. Szarek J., Terlecki R., Od Solidarnoci do stou z kantami (19811989) [w:] W. Bernacki, A. Dziurok, M. Korku, F. Musia, J. Szarek, R. Terlecki, Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009. 465. Szarek J., Testament pukownika Ciepliskiego [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 466. Szarek J., Twrzcie Wolne Zwizki Zawodowe [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 467. Szarek J., U nas kamstwa nie byo, rdo, 26 VII 2009. byo, 468. Szarek J., Zo dobrem zwyciaj, rdo, 26 VII 2009. zwyciaj, 469. Szczesiak-lusarek M., Polskie rody: Kasznicowie Dodatek historyczny IPN, [w:] Nasz Dziennik, 18 XII 2009. 470. Szczch R., Bez skrupuw, Dziennik Polski, 28 X 2009. 471. Szczch R., Wojtya na celowniku [w:] Agentura w Kociele, Dodatek historyczny IPN, cz. IX, [w:] Go Niedzielny, 13 IX 2009. 472. Sznajder A., 45lecie kontra 1000lecie [w:] Propaganda antykocielna, Dodatek historyczny IPN, cz. VIII, Go Niedzielny, 16 VIII 2009. 473. Sznajder A., Czego nie wiemy o pacyfikacji kopalni Wujek?, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 474. Sznajder A., Modo + Ewangelia = Kopoty [w:] Walka o modzie, Dodatek historyczny IPN, cz. X, Go Niedzielny, 18 X 2009. 475. Szstko J., Nasz duszpasterz i my. Ksidz Jerzy Popieuszko w fotografiach i wspomnieniach hutnika [katalog wystawy], wybr fotografii E. Rogalewska, Biaystok 2009. 476. Szpytma M., Historia Kowalskich, Dziennik Polski, 24 X 2009. 477. Szpytma M., Pod przewodem partii. Powoanie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Dziennik Polski, 28 XI 2009. 478. Szpytma M., Sonderaktion akcja specjalna przeciwko polskoci, Dziennik Polski, 6 XI 2009. 479. Szpytma M., Zielona Solidarno, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 480. Szpytma M., Zjednoczone? Stronnictwo? Ludowe?, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 481. Szubarczyk P., Inwestycja KL Auschwitz, Nasz Dziennik, 28 IV 2009. 482. Szubarczyk P., Umacnianie niemczyzny na polskim Pomorzu, Nasz Dziennik, 3 IX 2009 483. Szubarczyk P., 27 wrzenia. Dzie Podziemnego Pastwa Polskiego, Nasz Dziennik, 2627 IX 2009.

180

484. Szubarczyk P., Anio z Ravensbrck, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 485. Szubarczyk P., Dokoczya biegu i posugiwania Polsce, Nasz Dziennik, 1718 I 2009. 486. Szubarczyk P., Dzieci na wojnie [w:] Dodatek historyczny IPN, Nasz Dziennik, 27 II 2009. 487. Szubarczyk P., Dzieci polskie na wojennej tuaczce, Nasz Dziennik, 10 II 2009. 488. Szubarczyk P., Gdynia dumna z Bieruta?, Nasz Dziennik, 21 IV 2009. 489. Szubarczyk P., Grudzie 70 zbrodnia nieukarana, Nasz Dziennik, 17 XII 2009 [Prezentacja albumu S. Cenckiewicza: Gdaski Grudzie 70]. 490. Szubarczyk P., Inka na obrazie i w sercach , Nasz Dziennik, 27 V 2009. 491. Szubarczyk P., Katy jako zbrodnia ludobjstwa, Nasz Dziennik, 5 III 2009. 492. Szubarczyk P., Kamstwa, ktre przeyy wojn, Nasz Dziennik, 17 IX 2009. 493. Szubarczyk P., Kopoty z histori. Krytyczne uwagi do dodatku historycznego Rzeczypospolitej, powiconego m.in. wielkim bataliom II wojny wiatowej, Nasz Dziennik, 5 VIII 2009. 494. Szubarczyk P., Krzy generaa Nila, Nasz Dziennik, 16 IV 2009. 495. Szubarczyk P., Mymy rebelianci, polscy partyzanci, Nasz Dziennik, 1415 XI 2009. 496. Szubarczyk P., Odchodz bohaterowie powojennego oporu modziey, Nasz Dziennik, 28 V 2009. 497. Szubarczyk P., Ograbieni i wypdzeni. O wysiedleniach i deportacjach obywateli polskich w okresie II wojny wiatowej, Nasz Dziennik, 3 IX 2009. 498. Szubarczyk P., Recenzja filmu fab. Bugajskiego R. Genera Nil. Opowie o czowieku niezomnym. Nasz Dziennik, 1113 IV 2009. 499. Szubarczyk P., Pakt krwawych bliniakw, Nasz Dziennik, 2223 VIII 2009. 500. Szubarczyk P., Patronka na trudne czasy, Nasz Dziennik, 11 III 2009. 501. Szubarczyk P., Polska to bya mio. Genera Nil w relacjach bliskich, podkomendnych i przeoonych, Nasz Dziennik, 24 II 2009. 502. Szubarczyk P., Pomnik rodakw emigrujcych za chlebem, Nasz Dziennik, 17 XI 2009. 503. Szubarczyk P., Przywykniecie, Nasz Dziennik, 24 IX 2009. 504. Szubarczyk P., recenzja ksiki: Kronika komunizmu w Polsce, Krakw 2009, Nasz Dziennik, 1314 VI 2009. 505. Szubarczyk P., Solidarno okazaa si silniejsza, Nasz Dziennik, 1213 XII 2009. 506. Szubarczyk P., Tadeusz Szczudowski sceny z ycia niepokornego, Nasz Dziennik, 4 VI 2009. 507. Szubarczyk P., T rzecz jest honor, Nasz Dziennik, 5 V 2009. 508. Szubarczyk P., Wojenne rozstanie, Nasz Dziennik, 1415 XI 2009. 509. Szubarczyk P., Wzruszajca wystawa w Sopocie. Wojenna edukacja polskich dziecituaczy, Nasza Polska, 3 III 2009. 510. Szubarczyk P., Zapomniany ksidz Mikoaj Wagner, Nasz Dziennik, 27 III 2009. 511. Szulc P., Dziennikarze wobec Grudnia 70 i Stycznia 71, Gazeta Wyborcza Szczecin, 18 XII 2009. 512. Szulc P., Szczekaczka Goebbelsa, czyli Hier spricht Hans Frietzsche, In Gremio 2009, nr 5. 513. Szulc P., Racja czerwonego owka, Sedina.pl magazyn. Rocznik Mionikw Dawnego Szczecina 2009, nr 4. 514. Szwagrzyk K., Race robiymy z ...chleba, Nowe ycie. Dolnolskie pismo katolickie 2009, nr 2. 515. mietankaKruszelnicki R., Zagoczyk komendant Zwizku Zbrojnej Konspiracji, Myl Konserwatywna. Kwartalnik Klubu Myli Konserwatywnej 2009, nr 4.

181

516. mietanka-Kruszelnicki R., Chcieli zepchn w cie [w:] dodatek Kurier Kielecki. Specjalna gazeta okolicznociowa, Echo Dnia, 29 IV 2009. 517. mietanka-Kruszelnicki R., Z dziejw podziemia niepodlegociowego w Wchocku, Wchock da si lubi. Infromator spoecznokulturalny, 2 V 2009. 518. reniowski J., W gszczu tytuw, Bibua 2009, nr 7. tytuw, 519. witochowska-Bobowik E., recenzja ksiki: Dolistowska M., Szczygie-Rogowska J., Tomalska J., Biaystok nie tylko kulturalny, Biuletyn Historii Pogranicza 2008, nr 9. 520. Tochman K., Akcja Budek, Kronika Tygodnia, Zamo, 14 IV 2009. 521. Tochman K., Jerzy MaraMeer kurier do Delegatury Rzdu, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 522. Tochman K., Major Franciszek Pukacki ps. Gzyms, Franciszek, Cichy vel Cichyj, Forum Kobyliskie, Kobylin 2009, nr 3. 523. Tochman K., Zawsze wierna Polsce, Nasza Polska, 27 I 2009. 524. Tracz B., Nie dopuci do samowoli budowlanej. Zarys dziejw wityni na Trynku, Gliwicki Magazyn Kulturalny 2009, nr 3. 525. Tracz B., Boe Narodzenie 1985 r., Gliwicki Magazyn Kulturalny 2009, nr 12. 526. Tracz B., Koci mecenasem i parasolem ochronnym [w:] Poza cenzur, dodatek, Rzeczpospolita, 1617 V 2009. 527. Tracz B., Nowa wiecka tradycja, Gliwicki Magazyn Kulturalny 2009, nr 11. 528. Tracz B., Nowalijki nie zawsze dobre na kryzys, Gliwicki Magazyn Kulturalny 2009, nr 10. 529. Tracz B., Partia u kresu. PZPR wojewdztwa katowickiego w 1988 r., lsk 2009, nr 5. 530. Tracz B., Pocztek i koniec wojny w Gleiwitz [w:] Zwoki nie zostay dotd zidentyfikowane. Grnolsko-zagbiowskie epizody z lat II wojny wiatowej, red. G. Bbnik, Katowice 2009. 531. Tracz B., Podniebna ucieczka z PRL, Gliwicki Magazyn Kulturalny 2009, nr 6 532. Tracz B., Przeciwko dugowosym [w:] Dodatek specjalny IPN, Nowe Pastwo 2009, nr 11. 533. Tracz B., Trudny stycze 1982, Gliwicki Magazyn Kulturalny 2009, nr 1 534. Trbacz W., Lista ubekw z powiatu woowskiego, Kurier Gmin. Tygodnik Powiatu Woowskiego, 22 VI 2009. 535. Trbacz W., Wykryto zagroenie. Mog by eksponowane formy sztuki niezalenej..., Pami i Przyszo 2009, nr 3. 536. Wardzyska M., Obozy hitlerowskie i ich rola w polityce okupacyjnej III Rzeszy, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 4. 537. Warot P.P. Esbecki Piernik i radzieckie albumy. Wsppraca profesora Bednarskiego z komunistycznym wywiadem, Debata 2009, nr 12. 538. Warot P.P., Okrgy st i wybory z czerwca 1989 r. w lokalnej prasie partyjnej Olsztyna, Debata 2009, nr 6. 539. Warot P.P., Wojenny doktor major SB, Marian Spychaa, Debata 2009, nr 5. 540. Warot P.P., Medalowcy Tarnowskiego, Debata 2009, nr 6. 541. Warot P.P., O wsppracy z SB Piotra Wokowicza, Debata 2009, nr 9. 542. Warot P.P., Profesor Wadysaw Kordan prorektor bez teczki, Debata 2009, nr 1. 543. Warot P.P., Stanisaw Pikulski, autor podrcznikw dla funkcjonariuszy Suby Bezpieczestwa, Debata 2009, nr 7. 544. Warot P.P., lady zbrodni, Debata 2009, nr 3. 545. Warot P.P., Ja przecie nie robi tego dla pienidzy, Debata 2009, nr 10. 546. Warot P.P., Dwa zobowizania, Debata 2009, nr 8. 547. Wasilewski W., Pami Katynia. Dziaania opozycji, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 548. Wasilewski W., Propaganda kamstwa kontra Komisja Katyska Izby Reprezentantw USA. [Zawieszony w 2009] Artyku zamieszczony w Internecie na rosyjskiej stronie

182

walczcej z kamstwem katyskim: http/rukatyn.livejurnal/com/tag/: 549. Wenklar M., [bez tytuu], Karta 2009, nr 61. 550. Wenklar M., Antypastwowy odpust [w:] Zakony w Polsce Ludowej, Dodatek historyczny IPN, Go Niedzielny, 12 VII 2009. 551. Wenklar M., Bezradni wobec fanatyka religijnego, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 552. Wenklar M., Historia przed sdem, Pressje 2008/2009, nr 16. 553. Wenklar M., Kochoz we wsi Witosa [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 554. Wenklar M., Kochoz we wsi Witosa, Dziennik Polski, 13 VIII 2009. 555. Wenklar M., Oddzia Jana Jandzisia Sosny [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 556. Wicenty D., Nie widzc, nie syszc, nie mwic. Polskiej socjologii problemy z tajnoci, Obywatel 2009, nr 4. 557. Wok G., Polska Partia Niepodlegociowa, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 558. Wjcik B., Nie walczymy pici, ale ide. Polskie Stronnictwo Ludowe na Rzeszowszczynie wobec represji komunistycznych w latach 19451949, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 1011. 559. Wjtowicz N., Kornel Morawiecki, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 56. 560. Wjtowicz N., Polskie reakcje na wgiersk rewolucj 56, Kombatant 2009, nr 12. 561. Wjtowicz N., W obronie pozostaych na Wschodzie, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 12. 562. Wolne sowo, red. K. Derdowski, Bydgoszcz 2009 [katalog wystawy]. 563. Wooszyn J., Modziey Polska! Nie daj si skomunizowa [w:] Triumf komuny, dodatek, Rzeczpospolita, 30 IV1 V 2009. 564. Wooszyn J., Modzieowa konspiracja niepodlegociowa lat 19441956, Kombatant 2009, nr 10. 565. Wooszyn J., Tam, gdzie do tej walki [klasowej] zaplcze si sutanna, bdziemy z ni walczy i usuwa z naszego terenu [w:] Walka o modzie, Dodatek historyczny IPN, cz. X, Go Niedzielny, 18 X 2009. 566. Wjtowicz N., Dyplomacja Dmowskiego, Dodatek Specjalny IPN, Niezalena Gazeta Polska , 2 I 2009. 567. Wrbel J., Brytyjczycy nie wydawali Sowietom polskich onierzy, Dziennik Polski [Londyn], 21 VI 2009. 568. Wrbel J., Brzemienna ucieczka z PRL, Przegld Polski (Nowy Jork), 13 III 2009. 569. Wrbel J., Komunici wobec Polskich Si Zbrojnych, Niezalena Gazeta Polska, 7 V 2009. 570. Wspomnienia z Kresw 1939 r. [Bereza T.], Polska The Times, 17 IX 2009. 571. Zajczkowski S., Wyrzykowski K., upaszka 1939, Warszawa 2009 (komiks) wsppraca i nadzr oraz przygotowanie wkadki historycznej ,W. Muszyski, M. Bechta. 572. Zakrzewski M., Antydziedzictwo komunizmu dziedzictwo antykomunizmu, Dziennik Polski, 17 III 2009. 573. Zawistowski A., Punkty konsultacyjne SGPiS, Gazeta SGH, 2009, nr 2. 574. Zawistowski A., Wroniec, Wydawnictwo Literackie, NCK, IPN, KrakwWarszawa 2009 575. Zawistowski A., II wojna wiatowa polski bilans, Kurier Galicyjski 2009, nr 16. 576. Zawistowski A., II wojna wiatowa polski bilans, Myl. Biuletyn Zwizku Nauczycielstwa Polskiego w Kanadzie 2009, nr 170. 577. Zawistowski A., Wczoraj Moskwa, dzi Bruksela [w:] Czas wolnoci, czas przedsibiorczoci, dodatek specjalny, Rzeczpospolita, 3 VI 2009. 578. Zechenter A., A imi ich sto czterdzieci i cztery, Dziennik Polski, 24 VIII 2009.

183

579. Zechenter A., Aarona Pakina cuda nad urn, Dziennik Polski, 19 I 2009. 580. Zechenter A., Anatomia rozkadu, Dziennik Polski, 16 XI 2009. 581. Zechenter A., Angelologia i Kreml, Dziennik Polski, 17 VIII 2009. 582. Zechenter A., Archiwa nie pon, Dziennik Polski, 31 VIII 2009. 583. Zechenter A., Arystokracja czerwonej krwi [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 584. Zechenter A., Arystokracja czerwonej krwi, Dziennik Polski, 6 IV 2009. 585. Zechenter A., Bawarska Republika TingelTangli, Dziennik Polski, 4 V 2009. 586. Zechenter A., Berliski mur a okrgy st, czyli historia pewnego pytania, Dziennik Polski, 13 XI 2009. 587. Zechenter A., Bdziemy siedzie, Dziennik Polski, 20 IX 2009. 588. Zechenter A., Bj to nie by ostatni, Dziennik Polski, 26 I 2009. 589. Zechenter A., Czary mary, Dziennik Polski, 23 XI 2009. 590. Zechenter A., Czekista, ktry nie lubi krwi, Dziennik Polski, 9 III 2009. 591. Zechenter A., Czuj ducha!, Dziennik Polski, 30 XI 2009. 592. Zechenter A., Elektryk, ktry chcia zabi Gomuk [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 593. Zechenter A., Elektryk, ktry chcia zabi Gomuk, Dziennik Polski, 13 VII 2009. 594. Zechenter A., Gdzie woda truje i trawa nie ronie, Dziennik Polski, 30 III 2009. 595. Zechenter A., Honor z drugiej rki [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 596. Zechenter A., Honor z drugiej rki, Dziennik Polski, 16 II 2009. 597. Zechenter A., I tak rozumie mona Jat, Dziennik Polski, 2 II 2009. 598. Zechenter A., Imperium diamentami stoi, Dziennik Polski, 13 X 2009. 599. Zechenter A., Jak Waupszasow z pask Polsk wojowa, Dziennik Polski, 7 IX 2009. 600. Zechenter A., Jedenaste: przyjmij bliniego pod swj dach, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 3. 601. Zechenter A., KGB gra w szachy, Dziennik Polski, 20 III 2009. 602. Zechenter A., Kim byli?, Dziennik Polski, 21 IX 2009. 603. Zechenter A., Krystyna, Samson i krl Dawid, Dziennik Polski, 15 VI 2009. 604. Zechenter A., Ludlum by nie wymyli, Dziennik Polski, 27 IV 2009. 605. Zechenter A., agier zwany NRD [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 606. Zechenter A., agier zwany NRD, Dziennik Polski, 12 VI 2009. 607. Zechenter A., acuch wolnoci, Dziennik Polski, 21 VIII 2009. 608. Zechenter A., Mordercy s dugowieczni [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 609. Zechenter A., Mwi o niej mistyczka umiechu, Dziennik Polski, 17 III 2009. 610. Zechenter A., Nie ma takiej agencji, Dziennik Polski, 20 VII 2009. 611. Zechenter A., Niedokoczona historia Drzewa Ranego, Dziennik Polski, 10 VIII 2009. 612. Zechenter A., Nielegalni w subie Ich Kremlowskich Moci [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 613. Zechenter A., Niepotrzebni, niechciani, niemile widziani, Dziennik Polski, 28 IX 2009. 614. Zechenter A., Nieznany ojciec Putina, Dziennik Polski, 9 II 2009. 615. Zechenter A., Nuklearny efekt domina, Dziennik Polski, 27 VII 2009. 616. Zechenter A., Ocala nie po to, aby y [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 617. Zechenter A., Ocala nie po, aby y, Dziennik Polski, 24 IV 2009.

184

618. Zechenter A., Ofiara caopalna za tych, co milczeli [w:] Na szlaku niepodlegoci, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 619. Zechenter A., Ofiara caopalna za tych, co milczeli, Dziennik Polski, 23 II 2009. 620. Zechenter A., Okradzeni z ycia, obrabowani z pamici, Dziennik Polski, 20 X 2009. 621. Zechenter A., Oni wci s i robi swoje, Dziennik Polski, 14 IX 2009. 622. Zechenter A., Order dla Breniewa [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 623. Zechenter A., Order dla Breniewa, Dziennik Polski, 17 VII 2009. 624. Zechenter A., Powtarza wielkie sowa, Dziennik Polski, 29 VI 2009. 625. Zechenter A., Przypadek numer 69, Dziennik Polski, 23 III 2009. 626. Zechenter A., Realizacja bandyty przy pomocy ZOMO, Dziennik Polski, 5 X 2009. 627. Zechenter A., Rewolucja, ktrej nie byo, Dziennik Polski, 2 XI 2009. 628. Zechenter A., Rumuski dramat w czterech odsonach, Dziennik Polski, 11 XII 2009. 629. Zechenter A., Schizofrenia bezobjawowa, Dziennik Polski, 6 VII 2009. 630. Zechenter A., Sowo Jaruzelskiego, Dziennik Polski, 21 XII 2009. 631. Zechenter A., Sowieccy nielegalni, Dziennik Polski, 17 IV 2009. 632. Zechenter A., Stranik katyskich czaszek, Dziennik Polski, 20 IV 2009. 633. Zechenter A., Taki straszny wstyd, Dziennik Polski, 11 V 2009. 634. Zechenter A., To byy pikne dni [w:] A kto chce by sug, red. F. Musia, J. Szarek, Z archiww bezpieki nieznane karty PRL, t. 11, Krakw 2009. 635. Zechenter A., To wstawanie, te oklaski, te wrzaski, Dziennik Polski, 2 III 2009. 636. Zechenter A., Tragedia narodowa, Dziennik Polski, 22 VI 2009. 637. Zechenter A., Trb jerychoskich nie sycha, Dziennik Polski, 25 V 2009. 638. Zechenter A., Werfla dialektyczna teoria bicia, Dziennik Polski, 3 VIII 2009. 639. Zechenter A., Za p miliona srebrnikw, Dziennik Polski, 28 XII 2009. 640. Zechenter A., Zada kamstwu kam, Dziennik Polski, 8 VI 2009. 641. Zechenter A., Zalege dugi, Dziennik Polski, 18 V 2009. 642. Zechenter A., Zatrzasnlimy drzwi!, Dziennik Polski, 9 XI 2009. 643. Zechenter A., Zdrada przysza z Zachodu, Dziennik Polski, 1 VI 2009. 644. Zwiernik P., Drugi obieg ... faszywek [w]: Papierowa rewolucja, dodatek, Kurier Szczeciski, X 2009. 645. Zwiernik P., Na SKOS do wolnoci, Gazeta Polska, 21 XI 2009. 646. aryn J., Mczennicy za wiar, mczennicy mioci [w:] Zabi Ksidza, dodatek, Rzeczpospolita, 20 stycznia 2009. 647. elazko J., Czy siostra kocha dzieci?, Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 89. 648. elazko J., Fakty i kontrowersje. Pierwsze bomby na Wielu, Kronika Miasta odzi 2009, nr 3. 649. elazko J., Ksidz Bohdan Papiernik (19312009), Biuletyn Instytutu Pamici Narodowej 2009, nr 7. 650. urek J., Statystyka strat zakonw [w:] Zakony w Polsce Ludowej, Dodatek historyczny IPN, cz. VII, Go Niedzielny, 12 VII 2009.

185

ZACZNIK NR 4: KONFERENCJE, SESJE NAUKOWE I POPULARNONAUKOWE

1. Konferencja edukacyjna Zanim nadesza Zagada problematyka ydowska w edukacji humanistycznej (Dbrowa Grnicza, 7 I 2009, organizacja: OBEP Katowice i Urzd Miasta Dbrowa Grnicza). 2. Sesja naukowa Testament Armii Krajowej. W 64. rocznic rozkazu gen. Leopolda Okulickiego (Czstochowa, 19 I 2009, organizacja: OBEP Katowice i Urzd Miasta Czstochowa). 3. Konferencja popularnonaukowa Okrgy st 20 lat pniej. Oczekiwania a rzeczywisto (Pock, 12 II 2009, organizacja: OBEP Warszawa i Zarzd Regionu Pockiego NSZZ Solidarno). 4. Konferencja edukacyjna Deportacje Grnolzakw do ZSRS w 1945 r. (Radzionkw, 12 II 2009, organizacja: OBEP Katowice). 5. Midzynarodowe kolokwium naukowe Koci w okowach (Krakw, 18 II 2009, organizacja: OBEP Krakw, stav Pamti Nroda i Wysza Szkoa Filozoficzno-Pedagogiczna Ignatianum w Krakowie). 6. Midzynarodowa konferencja naukowa Ofiary imperiw Imperia jako ofiary (Warszawa, 1921 II 2009, organizacja: OBEP Warszawa i Instytut Historii PAN). 7. Sesja popularnonaukowa O Polsk woln i niezawis 58. rocznica mierci dziaaczy IV Zarzdu Gwnego WiN (Rzeszw, 4 III 2009, organizacja: OBEP Rzeszw). 8. Konferencja popularnonaukowa 800 lat historii Oawy (Oawa, 1213 III, organizacja: OBEP Wrocaw, Rada Miejska w Oawie, Urzd Gminy Oawa i Oawskie Starostwo Powiatowe). 9. Sesja popularnonaukowa nt. losw Polakw na Woyniu i w Maopolsce Wschodniej w czasie II wojny wiatowej (Gdask, 19 III 2009, organizacja: OBEP Gdask i Samorzd Wojewdztwa Pomorskiego). 10. Midzynarodowa konferencja naukowa Polski i ydowski ruch oporu pod okupacj niemieck w latach 19391945 (Warszawa, 2324 III 2009, organizacja: BEP i OBEP Gdask). 11. Konferencja naukowa Polityka wadz pastwowych wobec Kocioa katolickiego na Pomorzu Zachodnim i ziemi lubuskiej w latach 19451989 (Szczecin, 2526 III 2009, organizacja: OBEP Szczecin i Katedra Historii Kocioa Wydziau Teologicznego Uniwersytetu Szczeciskiego). 12. Konferencja naukowa Ruch Modej Polski. W 30-lecie Deklaracji Ideowej 1979 2009 (Toru, 2 IV 2009, organizacja: OBEP Gdask, Instytut Politologii Uniwersytetu Mikoaja Kopernika, Studenckie Koo Myli Politycznej oraz Interdyscyplinarne Koo Naukowe Doktorantw UMK pod patronatem Instytutu Pamici Narodowej i Marszaka Wojewdztwa Kujawsko-Pomorskiego). 13. Seminarium popularnonaukowe ladami Holokaustu (Warszawa, 2425 IV 2009, organizator: OBEP Warszawa). 14. Konferencja popularnonaukowa onierze Batalionw Chopskich obwodu ieckiego i ich losy w powojennej Polsce (Kazanw, 28 IV 2009, organizacja: OBEP Lublin Delegatura w Radomiu i Urzd Gminy Kazanw). 15. Konferencja z cyklu Korzenie Gdyni lata 70. Od Grudnia do Sierpnia (Gdynia29 IV 2009, organizacja: OBEP Gdask Oficyna Wydawnicza Verbis Causa). 16. Oglnopolska konferencja naukowa Politycznie obcy! Komunistyczny aparat represji wobec onierzy Wojska Polskiego (Szczecin, 1314 V 2009 r., organizacja: OBEP Szczecin i Instytut Polityki Spoecznej i Stosunkw Midzynarodowych Politechniki Koszaliskiej). 17. Konferencja naukowa KL Warschau. Historia zapomnianego obozu (Warszawa, 15 V 2009, organizacja: BEP i Uniwersytet Kardynaa Stefana Wyszyskiego). 18. Sympozjum naukowe Wielu 1 wrzenia 1939 r. (d, 18 V 2009, organizacja: OBEP d, burmistrz Wielunia i starosta powiatu wieluskiego).

186

19. II oglnopolska konferencja szkoleniowo-metodyczna powicona podsumowaniu realizacji przez pion archiwalny IPN ustawowych zada w latach 20062008, planom pracy na lata 20092010 oraz kwestiom metodycznym zwizanym z funkcjonowaniem Biura C Ministerstwa Spraw Wewntrznych (d, 2526 V 2009 organizacja: WBAiE BUiAD, OBUiAD w odzi). 20. Konferencja naukowa Historia polityki a polityczno historiografii. Midzy ideologizacj dziejw a obiektywizmem badawczym (Pozna, 2829 V 2009, organizatorzy: OBEP Pozna, Wydzia Historyczny Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i Oddzia Poznaski Polskiego Towarzystwa Filozoficznego). 21. Sesja popularnonaukowa 1989. Narodziny wolnoci: wybory czerwcowe 1989 r. w Koszaliskiem (Koszalin, 2 VI 2009 r., organizacja: OBEP Szczecin, Archiwum Pastwowe w Koszalinie, Muzeum w Koszalinie i Koszaliska Biblioteka Publiczna im. J. Lelewela). 22. Sesja popularnonaukowa Rok 1989 z perspektywy 20 lat (Wrocaw, 2 VI 2009, organizacja: OBEP Wrocaw i Rada Miasta Wrocaw). 232. Sesja popularnonaukowa Sukces by peny (d, 3 VI 2009, organizacja: OBEP d, Zarzd Regionu Ziemi dzkiej NSZZ Solidarno, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddzia w odzi i Instytut Europejski w odzi). 24. Konferencja naukowa Upadek systemu komunistycznego na Grnym lsku (Katowice, 4 VI 2009, organizator: OBEP Katowice). 25. Sesja naukowa Przeom 1989 r. (Czstochowa, 4 VI 2009, organizacja: OBEP Katowice Punkt Konsultacyjny w Czstochowie, Muzeum Czstochowskie i Urzd Miasta Czstochowa). 26. Konferencja naukowa Spoeczestwo Polski pnocno-wschodniej wobec przemian ustrojowych w latach 19892009 (OlsztynBiaystok, 45 VI 2009, organizacja: OBEP Biaystok, Delegatura w Olsztynie, Sejmik Wojewdztwa Warmisko-Mazurskiego, Sejmik Wojewdztwa Podlaskiego, Zarzd Regionu Warmisko-Mazurskiego NSZZ Solidarno, Zarzd Regionu Podlaskiego NSZZ Solidarno). 27. Konferencja Wybory 1989 r. w Polsce poudniowo-wschodniej (acut, 8 VI 2009, organizacja: OBEP Rzeszw, Zarzd Regionu NSZZ Solidarno Region Rzeszowski, Muzeum Zamek w acucie i Oddzia Okrgowy NBP w Rzeszowie). 28. Konferencja naukowa Polskie podziemie antykomunistyczne na lsku w latach 19451956 (Brzeg, 1718 VI 2009, organizacja: OBEP Wrocaw Delegatura w Opolu). 29. Sesja popularnonaukowa Sukces by peny (d, 3 VI 2009 organizacja: NSZZ Solidarno Ziemi dzkiej, OBUiAD w odzi, Polskie Towarzystwo Historyczne, Instytut Europejski w odzi). 30. Konferencja popularnonaukowa w 30. rocznic utworzenia Konfederacji Polski Niepodlegej (d, 18 VIII 2009, organizacja: OBEP d, Stowarzyszenie Zwizku Weteranw III Konspiracji 19561989). 31. Konferencja popularnonaukowa 70. rocznica Bitwy pod Mokr i wybuchu II wojny wiatowej na Ziemi Kobuckiej (Kobuck, 28 VIII 2009, organizacja: OBEP Katowice, Starostwo Powiatowe w Kobucku, Gmina Kobuck i Zesp Szk nr 3 w Kobucku). 32. Konferencja popularnonaukowa Drogi do wolnoci AD 1989 (Kalisz, 7 IX 2009, OBEP d, Zarzd Regionu Wielkopolska Pd. NSZZ ,,Solidarno, Urzd Miejski w Kaliszu, Wydzia Kultury i Sztuki, Sportu i Turystyki i Archiwum Pastwowe w Kaliszu). 33. Konferencja Wrzesie 1939 r. na Podkarpaciu (Rzeszw, 8 IX 2009, organizacja: OBEP Rzeszw, Wojewdzki Dom Kultury w Rzeszowie, Placwka andarmerii Wojskowej w Rzeszowie). 34. Konferencja naukowa Konfederacja Polski Niepodlegej na drodze do Wolnoci (Krakw, 10 IX 2009, organizacja: OBEP Krakw i Instytut Nauk Politycznych i Stosunkw Midzynarodowych UJ). 35. Konferencja popularnonaukowa Losy wojenne Gdyni w latach 19391945 (Gdynia, 14 IX 2009, organizacja: OBEP Gdask i Wysza Szkoa Komunikacji Spoecznej w Gdyni).

187

36. Konferencja popularnonaukowa Militarne i polityczne aspekty kampanii polskiej 1939 r. z perspektywy 70-lecia (Wrocaw, 2425 IX 2009, organizacja: OBEP Wrocaw, Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocawskiego i Koo Naukowe Historykw Wojskowoci). 37. Midzynarodowa konferencja naukowa 19892009. Dwadziecia lat po obaleniu komunizmu w Polsce i Czechosowacji (Wrocaw, 30 IX 2009, organizacja: OBEP Wrocaw i Oddzia Okrgowy Katolickiego Stowarzyszenia Civitas Christiana we Wrocawiu). 38. Midzynarodowa konferencja naukowa Przeladowania Kociow w komunistycznych pastwach Europy rodkowo-Wschodniej (Bratysawa, 30 IX 2 X 2009, organizacja: Sowacki Instytut Pamici Narodu (UPN) we wsppracy z Instytutem Pamici Narodowej (IPN), Instytutem Badania Reimw Totalitarnych (STR) i Instytutem Historii Rewolucji Wgierskiej 1956 Roku (Instytut 1956). 39. Konferencja popularnonaukowa Od wojny do wolnoci. Wybuch i konsekwencje II wojny wiatowej 19391989 (Gdask, 56 X 2009, organizacja: OBEP Gdask, Uniwersytet Gdaski, Muzeum II Wojny wiatowej, Europejskie Centrum Solidarnoci, Urzd Miejski w Gdasku). 40. Konferencja naukowo-edukacyjna Demokratyczne rewolucje w Polsce, Niemczech i Czechach jako wyzwanie dla edukacji (Subice, 1416 X 2009, organizacja: Regionale Arbeitsstelle fr Auslnderfragen, Jugendarbeit und Schule e.V. (RAA), OBEP Lublin, Lubelskie Samorzdowe Centrum Doskonalenia Nauczycieli, Die Bundesbeauftragte fr die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der ehemaligen DDR (BStU), Ministerium fr Bildung, Jugend und Sport, Der Beauftragte fr Gedenksttten, Potsdam (MBJS) przy wsparciu Fundacji Wsppracy Polsko-Niemieckiej). 41. Konferencja naukowa Niemieckie dziaania dywersyjne w kampanii polskiej 1939 r. (Katowice, 14 X 2009, organizacja: OBEP Katowice). 42. Konferencja naukowa z okazji 30. rocznicy powstania Konfederacji Polski Niepodlegej (Katowice, 14 X 2009, organizacja: OBEP Katowice i Konfederacja Polski Niepodlegej). 43. Konferencja popularnonaukowa Literatura niezalena w PRL (Krakw, 15 X 2009, organizacja: OBEP Krakw, Stowarzyszenie NZS 1980, Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodlegociowego i Portal Netbird.pl). 44. Sesja popularnonaukowa Papierowa rewolucja prasa bezdebitowa w PRL (Szczecin, 20 X 2009 r., organizacja: OBEP Szczecin). 45. Oglnopolska konferencja naukowa Od kontrkultury do New Age (Wrocaw, 2223 X 2009, organizacja: OBEP Wrocaw). 46. Konferencja popularnonaukowa ycie codzienne w PRL-u (Warszawa, 29 X 2009, organizacja: OBEP Warszawa). 47. Konferencja naukowa Przemiany polityczne w Polsce w latach 19881991 na tle upadku komunizmu w Europie rodkowo-Wschodniej (Pozna, 56 XI 2009, organizacja: OBEP Pozna). 48. Sesja popularnonaukowa Ks. Wadysaw Gurgacz w subie Ojczyzny (Krakw, 7 XI 2009, organizacja: OBEP Krakw i Podyplomowe Studium Archiwistyki i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawa II w Krakowie). 49. Konferencja naukowa Po obu stronach granicy. Duchowiestwo i wierni na obszarze podzielonej granicami archidiecezji wileskiej w latach powojennych (Biaystok, 12 XI 2009, organizator: OBEP Biaystok, Klub Inteligencji Katolickiej, Archiwum Archidiecezjalne, Archidiecezjalne Wysze Seminarium Duchowne i Katedra Teologii Katolickiej Uniwersytetu w Biaymstoku). 50. Konferencja naukowa Wadze wobec Kociow i zwizkw wyznaniowych w Wielkopolsce w latach 19701980 (Pozna, 18 XI 2009, organizacja: OBEP Pozna, Wydzia Teologiczny UAM i Instytut Historii UAM). 51. Konferencja popularnonaukowa Gliwice 19391989 (Gliwice, 19 XI 2009, organizacja: OBEP Katowice i Muzeum w Gliwicach). 52. Konferencja naukowa Wolne media? rodowisko dziennikarskie w 1989 r. (Szczecin, 1920 XI 2009, organizacja: OBEP Szczecin).

188

53. Konferencja naukowa d w 1939 r. (d, 25 XI 2009, organizacja: OBEP d i Instytut Historii Uniwersytetu dzkiego). 54. Sesja popularnonaukowa Lech Bdkowski (19201984) wspczesny obraz czowieka idei i czynu (Gdask, 26 XI 2009, organizacja: OBEP Gdask, Zrzeszenie KaszubskoPomorskie, Wydzia Historyczny Uniwersytetu Gdaskiego oraz Jan Kulas, pose na Sejm RP). 55. Oglnopolska konferencja naukowa onierze majora Borowego. Armia Krajowa w Maopolsce i na Podhalu (Nowy TargOchotnica Grna, 2729 XI 2009, organizacja: OBEP Krakw, Polskie Towarzystwo Historyczne Oddzia w Nowym Targu, Urzd Gminy Ochotnica Dolna, Starostwo Powiatowe w Nowym Targu, Urzd Miasta Nowego Targu, Miejski Orodek Kultury w Nowym Targu, Wiejski Orodek Kultury w Ochotnicy Grnej i Oddzia Zwizku Podhalan w Ochotnicy Grnej). 56. Konferencja naukowa Midzy apologi a negacj. Wie i ruch ludowy w latach 1944 1989 (Rzeszw, 24 XII 2009, organizacja: OBEP Rzeszw, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego i Wojewdzki Dom Kultury w Rzeszowie). 57. Konferencja naukowa Modzieowe konspiracje antykomunistyczne w dzkiem 19451953 (Piotrkw Trybunalski, 3 XII 2009, organizacja: OBEP d, Instytut Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach Filia w Piotrkowie Trybunalskim). 58. Konferencja naukowa Niezomni ludzie Kocioa (Warszawa, 9 XII 2009, organizacja: IPN i szef Kancelarii Prezydenta RP, Wadysaw Stasiak). 59. Konferencja historyczno-naukowa II wojna wiatowa na Sdecczynie w ramach projektu 70 lat pniej. Szacunek do historii pomostem midzy pokoleniami (PiwnicznaZdrj, 11 XII 2009, organizacja: OBEP Krakw i Towarzystwo Mionikw Piwnicznej). 60. Oglnopolska konferencja naukowa Rzeczpospolita utracona. Polityczne, spoeczne i kulturalne skutki faszyzmu i komunizmu na ziemiach polskich (Warszawa, 11 XII 2009, organizacja: OBEP Warszawa). 61. Konferencja edukacyjna Szczecin histori tworz ludzie (Szczecin, 11 XII 2009, organizacja: OBEP Szczecin). 62. Konferencja popularnonaukowa Czowiek w trybach historii ludobjstwo na ziemiach polskich w latach II wojny wiatowej (Gdask, 12 XII 2009, organizacja: OBEP Gdask i Stowarzyszenie Katolickie Civitas Christiana). 63. Panel dyskusyjny wiadomo wolnoci w niepodlegej Polsce (d, 22 XII 2009,organizacja: Fundacja Rozwoju Kultury Przestrze Wyobrani, OBUiAD w odzi).

189

ZACZNIK 5: WYSTAWY Wystawy powstae w 2009 r. i miejsca ich ekspozycji

1. 1939 BEP Biaystok, Bielsko-Biaa, Gliwice, Warszawa. 2. 1989. narodziny wolnoci. Wybory czerwcowe 1989 r. w Gorzowie Wielkopolskim OBEP Szczecin Gorzw Wielkopolski. 3. 1989. narodziny wolnoci. Wybory czerwcowe 1989 r. w Koszaliskiem OBEP Szczecin Koszalin. 4. 1989. narodziny wolnoci. Wybory czerwcowe 1989 r. w Szczecinie OBEP Szczecin Szczecin. 5. 1989 BEP Waszyngton (USA). 6. A wic wojna!!! Ludno cywilna we wrzeniu 39 OBEP Lublin Hrubieszw, Lublin, Warszawa. 7. Akcja AB na Kielecczynie OBEP Krakw Kielce, Skarysko-Kamienna. 8. Bdcie bez litoci. Polityka okupacyjnych wadz niemieckich wobec ludnoci polskiej w dystrykcie radomskim OBEP Lublin Radom, Lipsk. 9. Polskie dzieci, modzie i szkoy na tuaczych szlakach 19391948. Z materiaw Marka Ney-Krwawicza OBEP Gdask Sopot. 10. Fotografia bez cenzury 19761989 OBEP Warszawa Grodno (Biaoru), Warszawa 11. Jacek Woniak rysunki OBEP Rzeszw Rzeszw. 12. Kobiety internowane. Godap 1982 OBEP Biaystok Biaystok, Warszawa 13. Konfederacja Polski Niepodlegej w 30. rocznic powstania OBEP Krakw Krakw. 14. Kontrkultura. Graffiti Happening OBEP Wrocaw Wrocaw. 15. Koci Niezomny. W 20. rocznic mierci ks. Suchowolca. Wystawa fotografii Jerzego Fedorowicza OBEP Biaystok Biaystok, Dbrowa Biaostocka, Krypno, Sejny, Suchowola, Wgorzewo. 16. Ksidz Wadysaw Gurgacz kapelan Polski Podziemnej OBEP Krakw Krakw 17. Kultura niezalena w Kociele OBEP Katowice Czstochowa. 18. Nasz duszpasterz i my. Ks. Jerzy Popieuszko w fotografii Jerzego Szstko OBEP Biaystok Biaystok, Suchowola. 19. Niezalene Zrzeszenie Studentw w Kielcach w latach 19801989 OBEP Krakw Kielce, Staszw. 20. Nocna rewolta. Antysowieckie zamieszki w Szczecinie 10 grudnia 1956 r. OBEP Szczecin Szczecin. 21. Oczy i uszy bezpieki. Metody inwigilacji spoeczestwa przez Sub Bezpieczestwa za pomoc rodkw technicznych: tajnej obserwacji, dokumentacji fotograficznej, perlustracji korespondencji i podsuchw w latach 19561989 OBEP Katowice Katowice. 22. Od wojny do zwycistwa 19391989 BEP. 23. Okupacja i zbrodnie niemieckie na Kujawach i Pomorzu poudniowym OBEP Gdask, delegatura IPN w Bydgoszczy Bydgoszcz, Grudzidz, Inowrocaw, Lipno, Splno Krajeskie, Toru, Wocawek. 24. Olsztyski czerwiec 89 OBEP Biaystok, Delegatura IPN w Olsztynie Olsztyn, Wgorzewo. 25. Pamitny rok 1989 OBEP d Bechatw, Kalisz, d, Tomaszw Mazowiecki 26. Papierowa rewolucja. Prasa bezdebitowa w PRL OBEP Szczecin Szczecin. 27. Pierwsza odsona. Okupacja niemiecka na Kaszubach i Kociewiu w 1939 r. OBEP Gdask Gdask, Gdynia, Gniew, Kartuzy, Kocierzyna, Linia, Pelplin, Piaseczno k.Gniewa, Starogard Gdaski, Sztum, Tczew, Wejherowo.

190

28. Plastyka niezalena 19761989 OBEP Pozna Pozna. 29. Poczta Podziemna OBEP Wrocaw, Delegatura w Opolu Opole. 30. Podkarpacki wrzesie 1939 r. OBEP Rzeszw Rzeszw. 31. Polacy ratujcy ydw w czasie Zagady. Pomoc Polakw dla ludnoci ydowskiej w Maopolsce w latach 19391945 OBEP Rzeszw Izrael. 32. Polska Walczca (19391949) OBEP Biaystok Biaystok. 33. Pomnaanie dobra OBEP Warszawa Warszawa. 34. Rybnickie bezprawie. PUBP Rybnik 19451947 OBEP Katowice Rybnik. 35. Sowiecka agresja 17 IX 1939 r. na ziemiach Polski pnocno-wschodniej OBEP Biaystok Augustw, Biaystok, oma. 36. Stefan Korboski 19011989 patriota, ludowiec, onierz i polityk Polskiego Pastwa Podziemnego OBEP Krakw, BEP, Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego Kielce, Warszawa. 37. Teatr jest miejscem, gdzie najtrudniej kama OBEP Lublin Lublin, Warszawa 38. Twarze wadowickiej bezpieki OBEP Krakw Wadowice. 39. W godzinie prby OBEP Lublin Kielce, Radom, Skaryszew, Skarysko-Kamienna. 40. Wizienie w. Michaa OBEP Krakw fragment staej ekspozycji powiconej historii gmachu Muzeum Archeologicznego przy ul. Senackiej w Krakowie. 41. Woldenberg. Jenieckie losy oficerw Wrzenia OBEP Szczecin Szczecin. 42. Wolne Sowo Niezalene wydawnictwa w Polsce 19761989 OBEP Gdask, delegatura IPN w Bydgoszczy Bydgoszcz. 43. Wolno na murach. Wrocawskie graffiti 19851990 OBEP Wrocaw Wrocaw. 44. Wrzesie `39 OBEP Biaystok, Delegatura IPN w Olsztynie Morg, Nidzica. 45. Wrzesie 1939 OBEP Krakw Kty, Krakw. 46. Wybory 89 OBEP Rzeszw Jarosaw, acut. 47. Wybory 1989 r. OBEP Biaystok Biaystok. 48. Wybory czerwcowe 1989 r. Bydgoszcz-Toru-Wocawek OBEP Gdask, delegatura IPN w Bydgoszczy Toru, Bydgoszcz, Gsawa, nin. 49. Wydawnictwo Polskie OBEP d d. 50. Zagada wielkopolskich elit 19391941 OBEP Pozna Pozna. 51. Zagada ydowskich miasteczek OBEP d d, Zgierz.

Wystawy powstae przed rokiem 2009, prezentowane nadal w okresie sprawozdawczym

1. Arcybiskup Ignacy Tokarczuk. Koci, wadza, opr spoeczny OBEP Rzeszw (2002) Drohobycz. 2. Arcybiskup Romuald Jabrzykowski OBEP Biaystok (2005) Biaystok. 3. Bieszczady w Polsce Ludowej 19441989 OBEP Rzeszw (2007) Biay Br, Goleniw, Gryfino, obez. 4. Breslau 1945 Wrocaw OBEP Wrocaw (2002) Opole, Wrocaw. 5. Burza Armia Krajowa w 1944 OBEP Krakw (2004) Dobczyce, Gorlice, Kty, Kielce, Krakw, Piekoszw k. Kielc, Spytkowice, Warszawa, rawina. 6. Chopi 78 OBEP Lublin (2008) Zbrosza Dua. 7. Czowiek czowiekowi... Obozy i wizienia na Dolnym lsku i Opolszczynie w latach 19391945 OBEP Wrocaw (2004) Chojnowie, Milicz, Strzegom, Polkowice. 8. Dni Powstania, Warszawa 1944 OBEP Warszawa (2004) Antwerpia (Belgia). 9. Dni Solidarnoci OBEP Gdask (2005) Braniewo, Elblg, Ostrda. 10. Genera Wadysaw Sikorski. Polityk i onierz OBEP Krakw (2008) Rzeszw. 11. Germanizacja dzieci polskich OBEP d (2006) d. 12. Getta i obozy dla ludnoci ydowskiej na Rzeszowszczynie podczas II wojny wiatowej OBEP Rzeszw (2001) upkw.

191

13. Grudzie 70. Gdask-Gdynia OBEP Gdask (2000) Gdask. 14. Grudzie 70. Szczecin. Fotografie, dokumenty, komentarze OBEP Pozna (2001) Goleniw, Szczecin. 15. Jarocin w obiektywie bezpieki OBEP d (2005) Puawy. 16. Katyns udyns (Zbrodnia Katyska) BEP (2008) Kajpeda, Kowno, Pasvalis, Radwiliszki, Szawle (wszystkie ekspozycje na Litwie). 17. Katy 1940 r. OBEP Biaymstok (2007) Biaystok, Bielsk Podlaski, Boki, Czyew, Nowa Wie Ecka, Opoczno, Suchowola, Supral, Szudziaw. 18. Katy Podhalan OBEP Krakw (2008) Nowy Targ. 19. Katy. Zbrodnia, ktra miaa by zapomniana OBEP Rzeszw (2007) Legnica, Radymno, Rudna, Rudnik nad Sanem, Sonica, Spalona, cinawa, Wieprz. 20. Kobiety internowane. Godap 1982 OBEP Biaystok (2008) Biaystok, Drohiczyn, Giycko, Godap, Ktrzyn, Warszawa. 21. Koci na ziemi dzkiej wobec dwch totalitaryzmw OBEP d (2007) d. 22. Krzyk szarego czowieka. Ryszard Siwiec (19091968) OBEP Rzeszw (2008) Dbica. 23. Kto ratuje jedno ycie, ratuje cay wiat. Pomoc ludnoci ydowskiej pod okupacj niemieck w wojewdztwie biaostockim (19411944) OBEP Biaystok (2003) Biaystok, Boki, Choroszcz, oma. 24. Listy stamtd OBEP Szczecin (2007) Goleniw, widwin. 25. Ludzie elblskiej bezpieki 19751990 OBEP Gdask (2008) Braniewo, Elblg, Nowy Dwr Gdaski, Pask. 26. Ludzie lborskiej bezpieki 19451990 OBEP Gdask (2008) Lbork. 27. Ludzie supskiej bezpieki 19751990 OBEP Gdask (2008) Lbork. 28. Ludzie UB OBEP Wrocaw (2005) Polkowice. 29. Maopolanie w katyskich dokumentach dr. J.Z. Robla OBEP Krakw (2003) Brzesk, Krakw, Lubie, apanw, Spytkowice, Sucha Beskidzka, Wolica, abno. 30. Manifestacja na rzeszowskim rynku w sierpniu 1982 r. OBEP Rzeszw (2007) Rzeszw. 31. Marzec 1968 w Krakowie OBEP Krakw (2008) Krakw. 32. Marzec 1968 OBEP Warszawa (2003) Keszthely (Wgry). 33. Modzie z parti... si rozliczy OBEP d (2008) d, Warszawa. 34. Muzeum Izba Pamici KWK Wujek OBEP Katowice (2008) Katowice. 35. Niech si wici. Obchody wit i rocznic w Polsce Ludowej OBEP d (2008) Kalisz, d. 36. Nieobecni OBEP d (2003) d. 37. Nowa Huta. Miasto walki i pracy OBEP Krakw (2002) Kty. 38. O Ora w koronie. Zgrupowanie partyzanckie Byskawica OBEP Krakw (2007) Gdw, Raciechowice, Warszawa. 39. Obchody Milenium Chrztu Polski (1966 r.) kraj i region OBEP Biaystok (2006) Ktrzyn, Przytuy. 40. Obchody Milenium Chrztu Polski w Diecezji Przemyskiej i Administracji Apostolskiej w Lubaczowie OBEP Rzeszw (2006) Leajsk, upkw, Pora . 41. Obawa augustowska lipiec 1945 r. OBEP Biaystok (2005) Augustw, Suwaki. 42. Ocaleni z nieludzkiej ziemi. Odyseja uchodstwa polskiego 19421950 OBEP d (2005) d, Piotrkw Trybunalski. 43. Oczami wroga. Wrzesie 39 w fotografii niemieckiej i sowieckiej OBEP Rzeszw (2008) Gogw, Leajsk, Nowy Scz. 44. Ofiary stanu wojennego BEP (2007) Siedlce, Wadysaww, Wrocaw. 45. Okrg d AK Barka OBEP d (2002) d. 46. Okupacja sowiecka na prawym brzegu Sanu 19391941 OBEP Rzeszw (2003) Krosno, Ustrzyki Dolne.

192

47. Opozycja i opr spoeczny w regionie witokrzyskim w latach 19751989 OBEP Krakw (2007) Chciny, Kielce, Opatw. 48. Ostatni leni OBEP Warszawa (2002). 49. Ostatnia droga ksidza Jerzego Popieuszki w fotografii Artura Radeckiego OBEP Biaystok (2007) Biaystok, Dobrzyniew Duy, Drohiczyn, Korycin, apy, ukw, Olsztyn, Szudziaw. 50. Pod znakiem sierpa i mota. PPR na Rzeszowszczynie 19421948 OBEP Rzeszw (2008) Leajsk. 51. Polacy na Syberii. W 75. rocznic powstania Zwizku Sybirakw OBEP Krakw (2003) Biaogard, Dbrowa Tarnowska, Dobczyce, Kielce, d, Mirosawiec, SkaryskoKamienna, Wieprz, Wolica, Zator, abno. 52. Powstanie Warszawskie OBEP Pozna (2005) Chodzie, Jezierzyce Kocielne, Konin, Napachanie, Pozna, Supca, Trzcianka, Witkowo, Wrocaw, Wrzenia, Dby Szlacheckie, Zielona Gra, Zotw. 53. PRL tak daleko, tak blisko (wersja polska i angielska) BEP, OBEP Warszawa (2004) Bechatw, Budapeszt (Wgry), Choszczno, Dobiegniewo, Dobroszyce, Drezdenko, Gniezno, Goleniw, Kalisz Pomorski, Kalonka, Keszthely (Wgry), Olenica, Ostrowiec witokrzyski, Skwierzyna, Sztokholm (Szwecja), widnica, Trbki, Warszawa, Waszyngton (USA), Wrocaw. 54. Proces krakowski. Dziaacze WiN i PSL przed sdem komunistycznym OBEP Krakw (2002) Jerzmanowice, Krakw, Spytkowice. 55. Proces kurii krakowskiej OBEP Krakw (2003) Spytkowice. 56. Przeciwko kilku mylom co nie nowe! Procesy krajowcw za kontakty z parysk Kultur BEP, OBEP Gdask (2006) Gorzw Wielkopolski, Koszalin, Subice, Szczecin. 57. PULS nieregularny kwartalnik literacki fenomen wolnego sowa OBEP d (2007) d. 58. Rdzawe druty od Ojczyzny dziel nas... Internowani 19441947 OBEP Biaystok (2004) Biaystok, Bielsk Podlaski, Kowale Oleckie. 59. Represje stanu wojennego. Wojewdztwo biaostockie 19811983/1989 OBEP Biaystok (2006) Biaystok, Giycko, Kolno, oma. 60. Represje wobec Kocioa Katolickiego na Dolnym lsku i Opolszczynie 1945 1989 OBEP Wrocaw (2002) Piawa Grna, Wow. 61. Rotmistrz Witold Pilecki 19011948 OBEP Warszawa (2008) Bruksela (Belgia) 62. Rozpoznawa! Wykrywa! Zapobiega! Pod okiem bezpieki. SB 19561989 OBEP Gdask (2004) Warszawa. 63. Ruch ludowy w subie Rzeczypospolitej OBEP Krakw (2001) Kielce, Warszawa. 64. Rysunki sprzed wier wieku... Grafiki Jacka Fedorowicza OBEP Gdask (2005) Chorzw, Czechowice-Dziedzice, Czelad, Dbrowa Grnicza, Jastrzbie Zdrj, Katowice, Kobir, Lubliniec Radomsko, Tarnowskie Gry. 65. Skazani na kar mierci przez Wojskowy Sd Rejonowy w Krakowie w latach 1946 1955 OBEP Krakw (2008) Dobczyce, Krakw, Nowy Targ. 66. Skazani na kar mierci w czasach stalinowskich i ich losy OBEP Wrocaw (2004) Brzeg Dolny, Wgliniec, Stary Wgliniec. 67. Suga Boy ksidz Jerzy Popieuszko (19471984) OBEP Biaystok (2004) Barcin, Bydgoszcz, Drezdenko, Grabw, Lubo, Lubsko, Napachanie, Pisz, Pozna, Toru, Wbrzeno, elechw. 68. Solidari cu Romania (Solidarni z Rumuni) OBEP Pozna (2008) Bukareszt, Cluj, Sighietu, Marmatie, Timisoara (wszystkie prezentacje w Rumunii). 69. Sowieckie Pieko 1939 1956 OBEP Pozna (2002) Gniezno, Jezierzyce Kocielne, Konin, Koziegowy, Lubsko, Napachanie, Pleszew, Pozna, Suchy Las, Swarzdz, rem, Wrzenia, Zielona Gra.

193

70. Sprawiedliwi Wrd Narodw wiata. Pomoc Polakw dla ludnoci ydowskiej w Maopolsce w latach 19391945 OBEP Rzeszw (2008) Kolbuszowa, Leajsk, Rzeszw. 71. Sprawiedliwi Wrd Narodw wiata OBEP Rzeszw (2004) upkw, Sdziszw Maopolski. 72. Stan wojenny na Dolnym lsku OBEP Wrocaw (2006) Bogatynia, Lubi, Midzybrz, Milicz, Piesk, Piawa Grna, Polkowice, Wgliniec, Wow, Wrocaw. 73. Stan wojenny. Spojrzenie po dwudziestu latach OBEP Gdask (2001) Ostrda, Sztum. 74. Stan wojenny. Spojrzenie po dwudziestu latach OBEP Krakw (2001) Dobczyce, Kielce, Krakw, Spytkowice, Staszw, Wieliczka, Wieprz. 75. Stan wojenny. Spojrzenie po latach OBEP Szczecin (2006) Szczecin. 76. Strajk w Hucie Stalowa Wola 22 VIII 1 IX 1988 r. OBEP Rzeszw (2008) Stalowa Wola. 77. Strajki ustrzycko-rzeszowskie grudzie 1980luty 1981 OBEP Rzeszw (2006) Rzeszw, Ustrzyki Dolne. 78. Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w gb ZSRR (19391941) OBEP Biaystok (2002) Biaystok, Boguty Pianki, oma, Nowe Miasto Lubawskie, Olecko, Radom, Sadkw, widnica, Wbrzeno. 79. Szesnastu BEP Chemno, Hrubieszw, Lublin, Zamo. 80. Tarcza i miecz wadzy ludowej. SB na Rzeszowszczynie w latach 19571989 OBEP Rzeszw (2005) Ropczyce. 81. Twarze mazowieckiej bezpieki OBEP Warszawa (2007). 82. Twarze opolskiej bezpieki OBEP Wrocaw (2007) Grodkowo. 83. Twarze radomskiej bezpieki OBEP Lublin (2008) Kozienice, Zbrosza Dua, Zwole. 84. Twarze rzeszowskiej bezpieki OBEP Rzeszw (2007) Jaso. 85. Twarze toruskiej bezpieki. Kadra kierownicza 19451990 OBEP Gdask, Delegatura IPN w Bydgoszczy (2007) Toru. 86. Twarze warszawskiej bezpieki OBEP Warszawa (2006). 87. Twarze wocawskiej bezpieki OBEP Gdask, Delegatura IPN w Bydgoszczy (2008) Lipno. 88. Twarze zielonogrskiej bezpieki OBEP Pozna (2008) Nowa Sl, Szprotawa, Zielona Gra, aga, ary. 89. Uciekinierzy z PRL-u OBEP Katowice (2005) Bdzin, Dbrowa Grnicza, Katowice, Puawy, Siemianowice, Wojkowice. 90. Uroczystoci Millennium chrztu Polski w Diecezji Gorzowskiej 19661967 OBEP Szczecin Barlinek, Biaogard, Gorzw Wielkopolski, Koszalin, Mylibrz, Stargard Szczeciski, Zocieniec. 91. W imieniu Rzeczypospolitej... Skazani na kar mierci w wojewdztwie biaostockim w latach 19441956 OBEP Biaystok (2006) Augustw, Biaystok, Ktrzyn. 92. W objciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 19441993 OBEP Warszawa (2008) Ryga (otwa). 93. W poszukiwaniu nowego domu. Migracje ludnoci na Pomorzu Zachodnim w latach 19451950 OBEP Szczecin (2006) Barlinek, Przelewice, Szczecin. 94. Walczylimy o now Polsk, Polsk dla wszystkich. Por. Mieczysaw Bujak (1926 1951) OBEP Wrocaw (2001) Bolesawiec. 95. Wielki Gd na Ukrainie OBEP Krakw (2007) Chciny, Kielce. 96. Wielkopolska w cieniu WRON-y OBEP Pozna (2007) Chodzie, Drezdenko, Krzy Wlkp., Suchy Las, Wrzenia, Zielona Gra. 97. Wie polska midzy dwoma totalitaryzmami (19391945) OBEP Rzeszw (2007) Michniw, Sandomierz, Ustrzyki Dolne. 98. Wicej Szybciej Lepiej. Wspzawodnictwo pracy w Polsce Ludowej OBEP Wicej Lepiej. Katowice (2007) Gorzw Wielkopolski, Koobrzeg, Koszalin, Szczecin, Wodzisaw lski.

194

99. Wadysaw Koba (19141949) OBEP Rzeszw (2008) Przemyl. 100. Wobec opresji. Zmagania o godno, wolno i sprawiedliwo OBEP Pozna (2008) Pozna. 101. Wok Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosowacji w 1968 r. OBEP Wrocaw (2003) Koszalin, Szczecin. 102. Wolnoci! Chleba! Poznaski Czerwiec w fotografii OBEP Pozna (2006) Koziegowy, Pozna, Starachowice, Turek, Wrzenia, Zielona Gra, Zotw. 103. Wujek w fotografii archiwalnej IPN OBEP Katowice (2008) Katowice. Wujek 104. Wygnacy BEP (2008) Krakw, Olsztyn, Gdask. 105. Wypdzeni, przepdzeni.... Ksztatowanie si nowego spoeczestwa na Warmii i Mazurach w latach 19451949 OBEP Biaystok, Delegatura IPN w Olsztynie (2003) Olsztyn. 106. Z Archiwum IPN OBEP Wrocaw (2008) Brzeg Dolny, Kodzko, Lubi, Wrocaw. 107. Z Archiwum X Departamentu MBP OBEP Warszawa (2006) Szczecin. 108. Z najwiksz brutalnoci. Zbrodnie Wermachtu w Polsce, wrzesiepadziernik 1939 BEP (2004) Gogw Dolnolski, Koo, Ostrowiec witokrzyski, Pock, Wielu. 109. Za wit spraw onierze upaszki OBEP Gdask (2001) Brodnica, Nowe Miasto Lubawskie, Nowy Dwr Gdaski, Ostrda. 110. Zagada polskich elit. Akcja AB Katy BEP (2006) Choszczno, Kociana, Kranik, Lublin, Monachium (Niemcy), Olsztyn, Opole Lubelskie, Pozna, Stargard Szczeciski, Szczecin, Tychy, Warszawa. 111. Zanim nadesza Zagada... Pooenie ludnoci ydowskiej Zagbia Dbrowskiego w okresie okupacji OBEP Katowice (2008) Dbrowa Grnicza, Sawkowo, Krzykawka, Olkusz, Katowice. 112. Zaplute kary reakcji. Polskie Podziemie Niepodlegociowe w latach 19441956 OBEP Lublin (2006) Brzeg, Drezdenko, Krotoszyn, Leszno, Pozna, Rawicz, Wrocaw. 113. Zbuntowane miasto. Szczeciski Grudzie 70 Stycze 71 OBEP Szczecin (2007) Gryfino. 114. Zgaso soneczko ludzkoci. Reakcje spoeczestwa polskiego na mier Stalina OBEP Wrocaw (2003) Skwierzyna, Zielona Gra. 115. Zrzeszenie Wolno i Niezawiso w subie Niepodlegej OBEP Krakw (2005) Brzesko, Skarysko-Kamienna. 116. onierze Polski Walczcej OBEP Wrocaw, Delegatura w Opolu (2008) Czarnowsy, Skarbimierz. 117. ycie codzienne w okupowanej Wielkopolsce OBEP Pozna (2003) Chodzie, Czapary, Drezdenko, Gosty, Jezierzyce Kocielne, Pozna, Sierakw, migiel, Trzcianka, Wronki, Zielona Gra. 118. ycie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny w afiszach, obwieszczeniach i plakatach (19391944) OBEP Rzeszw (2007) Leajsk, Rzeszw, Ujemna.

195

Kluby historyczne im. gen. Stefana Roweckiego-GROTA

w roku 2009

BIAYSTOK BRZEG GORZW WIELKOPOLSKI KALISZ KATOWICE KOSZALIN KRAKW LUBLIN D OLSZTYN OPOLE

PABIANICE PIOTRKW TRYBUNALSKI POZNA PUAWY SIERADZ SZCZECIN TRJMIASTO WARSZAWA WARSZAWA BIAOKA WIELU WROCAW

196

ZACZNIK NR 6: SPOTKANIA KLUBW IM. GEN. STEFANA ROWECKIEGO GROTA W R. 2009

Biaystok Data 10 II 2009 Tematyka spotkania Prelegent Informacje dodatkowe

Prezentacja ksiki Franceski Michalskiej Caa rado Franceska Michalska ycia. Na Woyniu, w Kazachstanie, w Polsce Cichociemni onierze AK (19391945) Piotr apiski pokaz filmu Elbieta Zawacka. Miaam szczliwe ycie w re. Marka Widarskiego

31 III 2009

13 V 2009

18 IX 2009

Martyrologia duchowiestwa katolickiego ks. prof. Tadeusz Krahal archidiecezji wileskiej w czasie II wojny wiatowej Spotkanie powicone komendantowi Okrgu pokaz filmu Bkit Narodowego Zjednoczenia Piotr apiski w re. Adama Wojskowego Biaystok ppk. Sikorskiego Wadysawowi waskiemu ps. Bkit Brzeg Informacje dodatkowe

Data 21 I 2009

Tematyka spotkania Dziaalno KEDYWU AK i akcja Burza w Inspektoracie AK Czortkw (Okrg AK Tarnopol) Skrobw 19441945. Obz NKWD dla onierzy Armii Krajowej Dziaania 27. Dywizji Piechoty Armii Krajowej w ramach Akcji Burza Dziaalno Inspektoratu Czstochowskiego Armii Krajowej

Prelegent Marek cilak

27 III 2009 16I V 2009 7 V 2009

mjr Tadeusz Czajkowski Marek cilak dr Ksawery Jasiak Wspomnienia onierzy I Armii Wojska Polskiego pk. Zdzisawa Jamnego i mjr. Tadeusza Czajkowskiego Spotkanie z okazji 65. rocznicy Powstania Warszawskiego

Udzia kresowiakw w 20 VIII 2009 Powstaniu Warszawskim

197

17 IX 2009

W 70. rocznic agresji sowieckiej na Polsk 17 wrzenia1939

Marek cilak

Gorzw Wielkopolski Data Tematyka spotkania II konspiracja niepodlegociowa ze szczeglnym uwzgldnieniem dziaalnoci V Wileskiej Brygady AK i jej dowdcy mjr. Zygmunta Szendzielarza upaszki Spotkanie powicone gen. Elbiecie Zawackiej Zo Z dziejw gorzowskiej opozycji Operacja Ostra Brama jako cz Akcji Burza Spotkanie z Janem Sapkowskim, winiem stalinowskim i czonkiem podziemia antykomunistycznego Modzie z Partisi rozliczy! Genera Stanisaw Sosabowski historia ycia Spotkanie poczone z prezentacj ksiki Jzefa Jagodziskiego Bunkry na ruinach. Szkice do historii KL Stutthof-Auenlager Plitz Prelegent Informacje dodatkowe

27 I 2009

Piotr Szubarczyk

17 III 2009 28 IV 2009 26 V 2009

dr Dariusz Rymar Janusz Hrybacz

8 VI 2009

24 IX 2009 26 XI 2009

Grzegorz Czapski Marcin Ozga

17 XII 2009

Kalisz Data 9 II 2009 Tematyka spotkania Losy zesacw na Sybir Informacje dodatkowe Spotkanie z okazji 80. rocznicy Eugenia Pastuszek powoania Zwizku Sybirakw w Polsce Modzie z Klubu Pokaz filmu Historycznego im. Armii Elbieta Zawacka. Krajowej przy Zespole Miaam szczliwe Szk Gastronomiczno- ycie w re. Marka Hotelarskich w Kaliszu Widarskiego Prelegent

16 III 2009

Spotkanie powicone gen. Elbiecie Zawackiej Zo

198

20 IV 2009

11 V 2009

Inwalidztwo jako konsekwencja udziau w II wojnie prof. dr hab. Czesaw wiatowej oraz system Jeman stosowanej rehabilitacji poszkodowanych Spoeczestwo wojewdztwa kaliskiego wobec obrad Okrgego Stou w wietle materiaw dr Marek Kozowski Wojewdzkiego Urzdu Spraw Wewntrznych w Kaliszu ,,Genera Tadeusz Kossowski Artur Ossowski 18881965

Spotkanie z okazji 90. rocznicy powstania Zwizku Inwalidw Wojennych RP

15 VI 2009

28 IX 2009

Ostatni rozkaz gen. Franciszka Kleeberga

Piotr Chmielowiec

Spotkanie z okazji 65. rocznicy Powstania Warszawskiego Spotkanie z okazji 70. rocznicy najazdu Niemiec hitlerowskich na Polsk

19 X 2009

16 XI 2009

,,Likwidacja elit spoeczestwa polskiego dr Agnieszka uczak w Wielkopolsce w okresie wrzesiegrudzie 1939 r. Martyrologia duchowiestwa ewangelickiego w Polsce w Alicja Dopart czasie II wojny wiatowej na przykadzie rodziny biskupa Juliusza Bursche Zapomniane miejsce martyrologii obywateli II RP obz zagady w Kodyczewie koo Baranowicz Spotkanie z okazji 65. rocznicy zbrodniczej likwidacji obozu w Kodyczewie

14 XII 2009

Antoni Galiski

Katowice Data Tematyka spotkania U rde transformacji ustrojowej 19881989. Wykorzystanie rde IPN na lekcjach z historii wspczesnej Prelegent Informacje dodatkowe Wykad otwarty dla nauczycieli

13 III 2009

Bogusaw Tracz

199

3 VI 2009 21 X 2009

Spotkanie powicone cichociemnym Jak polscy matematycy zrewolucjonizowali kryptologi

Micha Mika-Mot dr Marek Grajek Koszalin

Data

Tematyka spotkania Prezentacja publikacji prof. dr. hab. Bogusawa Polaka i dr. Michaa Polaka Wybitnie wroga jednostka. Komunici przeciwko gen. W. Andersowi. Wybr dokumentw Spotkanie powicone ksice A. Sabiga Aparat bezpieczestwa wobec mniejszoci narodowych na Pomorzu Zachodnim w latach 19451989 Powojenne wydarzenia stanowice nastpstwo pobytu i dziaa Armii Czerwonej Dziaalno X Departamentu MBP Stranicy kamstw. Powojenna historia Enigmy Operacja Podhale. Spoeczestwo polskie wobec inwazji wojsk Ukadu Warszawskiego na Czechosowacj w sierpniu 1968 r. Poszukiwania miejsc pochwku ofiar terroru komunistycznego na podstawie owiadcze IPN we Wrocawiu Wrzeniowe spory 1 i 17 wrzenia 1939

Prelegent

Informacje dodatkowe

29 I 2009

19 II 2009

25 III 2009

dr Zenon Kachnicz

8 IV 2009 23 IV 2009

dr Radosaw Ptaszyski dr Marek Grajek

11 V 2009

dr Sebastian Ligarski

3 VII 2009

dr hab. Krzysztof Szwagrzyk

30 IX 2009 24 XI 2009

prof. Bogusaw Polak

Genera Stanisaw Marcin Ozga Sosabowski historia ycia

200

Krakw Data Tematyka spotkania Prelegent Informacje dodatkowe

21 IV 2009

Mino sto lat (1909 2009). Kilka obrazw z ycia Katarzyna gen. Elbiety Zawackiej Minczykowska Zo Niemieckie obozy mierci w relacjach wiadkw Jzef Sts, Stanisaw Szuro, Anna Jagodziska (historia ks. kanonika Leona Stpniaka) Elbieta Jakimek-Zapart, dr Teodor Gsiorowski, dr Krzysztof Mroczkowski, Maciej Zakrzewski, Dawid Golik Lublin Spotkanie z okazji 70. rocznicy wybuchu II wojny wiatowej

26 V 2009

29 IX 2009

Sesja naukowo-edukacyjna Wrzesie 1939

Data 21 I 2009

Tematyka spotkania

Prelegent

Informacje dodatkowe

ydowski opr na ziemiach polskich w okresie okupacji Robert Kuwaek niemieckiej Polski wywiad w czasie II wojny wiatowej Udzia w uroczystych obchodach 70. rocznicy bitew pod Tomaszowem Lubelskim d Informacje dodatkowe Promocja ksiki Andrzeja Gsiorowskiego Jan Kaszubowski i suby specjalne gestapo, smiersz, UB... dr Jan S. Ciechanowski

7 V 2009

20 IX 2009

Data

Tematyka spotkania

Prelegent

21 I 2009

Gestapo w walce z pomorsk konspiracj

prof. dr hab. Andrzej Gsiorowski

18 II 2009

Genera Elbieta Zawacka Zo ycie i dziaalno

Katarzyna Minczykowska

201

31 III 2009

Profesor Halina Szwarc (19232002). Biografia niezwyka onierza wywiadu Armii Krajowej Katy nasz bl powszedni

dr Krzysztof Lesiakowski

Promocja ksiki Haliny Szwarc Wspomnienia z pracy w wywiadzie antyhitlerowskim ZWZ-AK

22 IV 2009

prof. dr hab. Wojciech Materski

20 V 2009

Podstawy wszczcia ledztwa w sprawie mierci premiera i wodza naczelnego RP, gen. Wadysawa prok. Dariusz Psiuk Sikorskiego w dniu 4 lipca 1943 r. w Gibraltarze i dotychczasowe ustalenia w tej sprawie ,,Straty osobowe Kocioa katolickiego w czasie okupacji sowieckiej 1939 1941, 19441945 prof. dr hab. Roman Dzwonkowski Spotkanie z okazji 65. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego; promocja ksiki Tomasza Toborka Gen. Edward Pfeiffer Radwan promocja wydawnictw Oddziau Instytutu Pamici Narodowej w odzi: Wielu 1 IX 1939 r. oraz Wielu by pierwszy. Bombardowania lotnicze miast regionu dzkiego we wrzeniu 1939 r.

17 VI 2009

30 VII 2009

,,Gen. Edward Pfeiffer Radwan odzianin, legionista, powstaniec warszawski

dr Tomasz Toborek

16 IX 2009

Zbrodnie Luftwaffe w regionie dzkim we wrzeniu 1939 r.

Artur Ossowski

1 X 2009 28 X 2009

Losy aresztowanych w rejencji kalisko-dzkiej w latach 19391940 Egzekucja profesorw lwowskich w lipcu 1941 r.

Antoni Galiski prof. dr hab. Wodzimierz Bonusiak

202

19 XI 2009

16 XII 2009

Polityka wadz Kocioa rzymskokatolickiego w Polsce w okresie dr hab. Jan aryn internowania prymasa Stefana Wyszyskiego 1953 1956 Polscy pracownicy nauki ofiary zbrodni sowieckich dr Sawomir Kalbarczyk w latach II wojny wiatowej Olsztyn Informacje dodatkowe

Data

Tematyka spotkania Rozkaz scaleniowy gen. Wadysawa Sikorskiego Geneza Armii Krajowej; prezentacja sylwetki gen. Elbiety Zawackiej Zo Spotkanie z prokuratorem Stefanem nieko koordynujcym na pocztku lat dziewidziesitych minionego stulecia prace polskiej komisji badajcej zbrodni katysk

Prelegent

18 III 2009

dr Karol Sacewicz, dr Piotr Kardela

24 IV 2009

Spotkanie z okazji Dnia Pamici Ofiar Zbrodni Katyskiej Spotkanie z okazji 65. rocznicy operacji Armii Krajowej Ostra Brama

12 VII 2009

Dziaalno Armii Krajowej na Wileszczynie w ramach Ryszard Krpua Akcji Burza Sytuacja ludnoci rodzimej (Warmiakw i Mazurw) po wkroczeniu do Prus Wschodnich Armii Czerwonej 19441945

21 X 2009

dr Ryszard Tomkiewicz

Opole Data 17 III 2009 Tematyka spotkania Prelegent Informacje dodatkowe

21 IV 2009

Sytuacja Kocioa katolickiego na lsku ks. prof. Alojzy Sitek Opolskim po 1945 r. Powstacy warszawscy czonkowie Biura Informacji i Propagandy KG dr Renata Kobylarz Armii Krajowej w niewoli niemieckiej

203

8 V 2009 16 XI 2009

Koncert pieni patriotycznych i otwarcie wystawy Tobie Polsko Znaczenie 11 listopada 1918 r.

prowadzenie: dr Aneta Czajka prof. dr hab. Krzysztof Kawalec

Spotkanie w Zespole Szk w Czarnowsach

Pabianice Data 22 I 2009 26 III 2009 Tematyka spotkania ycie i dziaalno mjr. Adama Trybusa ps. Gaj Koci dzki w stanie wojennym Niszczenie akt operacyjnych z terenu woj. dzkiego przez UB i SB w latach 19451990 Zbuntowane miasto. Poznaski czerwiec 1956 15. Puk Piechoty w bitwie pabianickiej 7 wrzenia 1939 Prelegent Justyna Kowalewska Stanisaw Stpie Informacje dodatkowe

28 V 2009

Radosaw Peterman

24 VI 2009

dr Konrad Biaecki

24 IX 2009

Piotr Worpus

29 X 2009

26 XI 2009

Jeden z szeciu najaktywniejszych ludzi europejskiego ruchu oporu Jacek Pawowicz rtm. Witold Pilecki 1901 1948 Pk Henryk Kazimierz wietlicki, organizator wojsk dr Waldemar Handke pancernych (w 65. rocznic bitwy o Monte Cassino) Procesy pabianiczan przed Wojskowym Sdem dr Joanna elazko Rejonowym w odzi (1946 1955) Piotrkw Trybunalski Informacje dodatkowe

10 XII 2009

Data 15 I 2009

Tematyka spotkania Brygada witokrzyska NSZ droga do wolnoci

Prelegent Rafa Sierchua

204

26 II 2009

Wielki Gd na Ukrainie w latach 19321933 i stosunek polskiej dyplomacji oraz wywiadu II RP do tragedii za Zbruczem

dr Robert Kunierz

26 III 2009

Konspiracyjne organizacje modzieowe w Piotrkowskiem w wietle akt Wojskowego Sdu Rejonowego (19461955) Funkcjonariusze Komendy Wojewdzkiej Policji w odzi ofiary Zbrodni Katyskiej; Ofiary Zbrodni Katyskiej w grobach w Miednoje Policyjne formacje niemieckie w walce z wydzielonym Oddziaem mjr. Henryka Dobrzaskiego Hubala

dr Joanna elazko

Promocja ksiki Roberta Kunierza Pomr w raju bolszewickim gd na Ukrainie w latach 19321933 w wietle polskich dokumentw dyplomatycznych i dokumentw wywiadu Wspomnienia Jerzego Biesiadowskiego z dziaalnoci w nielegalnym Zwizku Harcerstwa Polskiego w latach 19491955

23 IV 2009

Piotr Zawilski, Ryszard Stasiak

21 V 2009

sdzia Andrzej Jankowski

26 V 2009

18 VI 2009

10 IX 2009

Spotkanie w IV Liceum Oglnoksztaccym Spotkanie powicone Uczniowie Zespou im. gen. S. pamici gen. prof. dr hab. Szk im. Janka Bytnara Roweckiego Elbiecie Zawackiej ps. ,,Zo w Kaliszu ,,Grota w Piotrkowie Trybunalskim Ojciec i syn. Pukownik Henryk Kowalwka, Aleksandra Pietrowicz, komendant Okrgu Pozna mjr dr Halina Kpiska AK, i Jerzy Kowalwka, Kora onierz 25. Puku Piechoty AK Walki o Piotrkw prof. dr hab. Zygmunt Trybunalski we wrzeniu Matuszak 1939 r.

205

22 X 2009

Kolektywizacja rolnictwa w Leszek Prchniak regionie piotrkowskim Dziaalno aparatu bezpieczestwa wobec Robert Rabiega Konspiracyjnego Wojska Polskiego w Piotrkowskiem Mieszkacy regionu piotrkowskiego w KL Gross Rosen Barbara Sawicka

19 XI 2009

17 XII 2009

Pozna Data Tematyka spotkania Prelegent Informacje dodatkowe Pokaz filmu Elbieta Zawacka. Miaam szczliwe ycie w re. Marka Widarskiego

19 III 2009

Elbieta Zawacka ycie w Aleksandra Pietrowicz subie Ojczyzny

31 III 2009

Aparat bezpieczestwa dr Agnieszka uczak, wobec Wielkopolan w latach Aleksandra Pietrowicz 19451956 Prezentacja ksiki ks. bp. Marka Jdraszewskiego Teczki na Baraniaka, t.1 wiadek i t. 2 Kalendarium dziaa SB Pokaz filmu dokumentalnego Li klonu zrealizowanego przez Muzeum remskie

20 III 2009

Wykad o metropolicie poznaskim, arcybiskupie Antonim Baraniaku

ks. bp Marek Jdraszewski

27 X 2009

Promocja najnowszego wydawnictwa albumowego poznaskiego oddziau IPN dr Agnieszka uczak, Aleksandra Pietrowicz Polityczne oczyszczanie gruntu. Zagada polskich elit w Wielkopolsce 19391941 Puawy

Data

Tematyka spotkania Teresa. Trawa. Robot. Najwiksza operacja komunistycznych sub specjalnych

Prelegent

Informacje dodatkowe Spotkanie inauguracyjne

13 XII 2009

Wojciech Sumliski

206

Sieradz Data 19 I 2009 Tematyka spotkania Prelegent Informacje dodatkowe Wykad w Zakadzie Karnym w Sieradzu

Bombardowanie Sieradza przez lotnictwo sowieckie 20 Jerzy Kowalski stycznia 1945 r. Pokaz filmu Elbieta Zawacka. Miaam szczliwe wprowadzenie: Anna ycie w re. Marka Piestrzeniewicz Widarskiego Uan i pancerniak genera Micha Gutowski (1910 Zenon Jwiak 2006) Pracownicy i funkcjonariusze suby wiziennej w mogiach katyskich pk dr Krystian Bedyski

16 III 2009

20 IV 2009

20 IV 2009

Wykad w Zakadzie Karnym w Sieradzu

11 V 2009

Bitwa pod Monte Cassino z dr Janusz Wrbel perspektywy 65 lat Spotkanie powicone Uczniowie Zespou Spotkanie w Liceum pamici gen. prof. dr hab. Szk im. Janka Bytnara Oglnoksztaccym Elbiecie Zawackiej ps. ,,Zo w Kaliszu w Zoczewie ,,Obawa augustowska w lipcu 1945 r. w wietle materiaw archiwalnych i ledczych Zbrodnie popenione przez onierzy niemieckich we wrzeniu na obszarze powiatw sieradzkiego i wieluskiego; Atak Luftwafe na bezbronne miasta Wielu i Dziaoszyn; Zagada Zoczewa; Zbrodnie Wehrmachtu na terenie powiatu sieradzkiego VII Rejon Armii Krajowej [Poligon] w obwodzie Sieradzkim; Poligon niemieckich wojsk pancernych pod Sieradzem Mariusz Filipowicz

26 V 2009

15 VI 2009

3 IX 2009

Sesja popularnonaukowa w 70. Jerzy Kowalski, Jan rocznic zagady Ksiek, Antoni Zoczewa w Liceum Galiski, Jzef Szubzda Oglnoksztacce w Zoczewie

28 IX 2009

por. Stanisaw Kauziak, Micha Szerer

207

28 IX 2009

28 IX 2009 19 X 2009

19 X 2009

16 XI 2009 14 XII 2009 14 XI 2009

Spotkanie z modzie z Pokaz filmu Elbieta Publicznego Zawacka. Miaam szczliwe wprowadzenie do filmu: Gimnazjum i ycie w re. Marka Anna Piestrzeniewicz Zespou Szk Widarskiego ponadgimnazjalnych w Warcie Poligon niemieckich wojsk Wykad w Zakadzie Micha Szerer pancernych pod Sieradzem Karnym w Sieradzu Obwd ask Armii por. Stanisaw Osiski Krajowej Spotkanie w Liceum Pokaz filmu Elbieta Oglnoksztaccym Zawacka. Miaam szczliwe wprowadzenie do filmu: im. Wojska ycie w re. Marka Anna Piestrzeniewicz Polskiego w Widarskiego Baszkach Eksterminacja inteligencji w rejencji dzko-kaliskiej w Antoni Galiski latach 19391940 Stan wojenny na ziemi Andrzej Czyewski sieradzkiej Wykad w Zakadzie Zoczew 2 wrzenia 1939 r. Antoni Galiski Karnym w Sieradzu Szczecin Informacje dodatkowe

Data

Tematyka spotkania

Prelegent

22 I 2009

Dziaania komunistycznego aparatu represji wobec rodowiska kombatanckiego dr Piotr Niwiski wileskiej Armii Krajowej 19451980 Spotkanie powicone gen. Elbiecie Zawackiej Zo Poszukiwania miejsc pochwkw ofiar terroru komunistycznego na przykadzie ppor. Mieczysawa Bujaka Pokaz filmu Elbieta Zawacka. Miaam szczliwe ycie w re. Marka Widarskiego dr hab. Krzysztof Szwagrzyk

26 II 2009

26 III 2009

23 IV 2009

Stranicy kamstw. dr Marek Grajek Powojenna historia Enigmy

208

14 X 2009

26 IX 2009

16 XII 2009

Wykad podsumowujcy wieloletnie badania, ktrych wyniki opublikowane zostay w ksice Za pierwszego Sowieta ladami zdrajcw Grota Roweckiego. Dylematy historyka, dziennikarza Radia Wolna Europa i czonka rodziny Wyniki ustale Zakadu Medycyny Sdowej Pomorskiej Akademii Medycznej oraz Instytutu Pamici Narodowej Oddzia w Szczecinie w sprawie onierzy Bojowego Oddziau Armii (BOA)

dr hab. Rafa Wnuk

dr Witold Pronobis

dr Pawe Skubisz, dr Andrzej Ossowski

Trjmiasto Data 11 III 2009 Tematyka spotkania Genera Wadysaw Sikorski Rozstrzelany oddzia. 3 Wileska Brygada Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Koci chemiski w czasach komunizmu Prelegent dr hab. Jacek Tebinka Informacje dodatkowe

28 IV 2009

Jerzy Kuak

1 VII 2009

dr Piotr Szczudowski Spotkanie z okazji 70. rocznicy agresji sowieckiej na Polsk; odsonicie tablicy pamitkowej ku czci gen. Elbiety Zawackiej ps. Zo

16 IX 2009

Sowiecka agresja

dr hab. Piotr Niwiski; cz artystyczna przygotowana przez uczniw SP w Sopocie

26 X 2009

Spotkanie z Ann Machcewicz, autork ksiki Kazimierz Moczarski. Biografia Drogi do niepodlegoci. USA wobec spraw polskich w 1918 r. dr Przemysaw Raski

30 XI 2009

209

Warszawa Data Tematyka spotkania Spotkanie z cyklu: Komendanci i dowdcy SZP-ZWZ-AK Genera Leopold Okulicki Niedwiadek Prelegent Informacje dodatkowe Pokaz filmu Niedwiadek z cyklu Dowdcy AK w re. Zofii Kunert, Andrzeja K. Kunerta

22 I 2009

dr hab. Janusz Kurtyka

26 II 2009

18 III 2009

Tej zorganizowanej kreciej robocie musimy si twardo i konsekwentnie przeciwstawia, czyli s. Magorzata Krupecka wadze Polski Ludowej USJK wobec zakonw eskich na przykadzie sistr urszulanek Serca Jezusa Konajcego Z dziejw Wydziau cznoci Zagranicznej Andrzej Przewonik Komendy Gwnej AK krypt. Zagroda

16 IV 2009

ycie w subie

Kazimierz Krajewski

Spotkanie powicone p. Elbiecie Zawackiej Zo Spotkanie powicone pamici gen. bryg. Stanisawa Karolkiewicza ps. Szczsny

14 V 2009

18 VI .2009

24 IX 2009 14 X 2009 19 X 2009 19 XI 2009

Warszawa i Polska w oku Zygmunt Walkowski kamery wroga 19391945 Pokaz filmw: Skrawek pieka na Podolu w re. Jolanty Chojeckiej-Kessler Andrzej Kumor i Tragedia Garbatki w re. Magorzaty Tytus-Ogrodnik, Andrzeja Jana Kumora Pokaz filmu 11 listopada w re. Kamila Kulczyckiego, Tadeusz Filipkowski Urszuli Szaaty Spotkanie powicone gen. Stefanowi Mossorowi pokaz filmu Polskie Termopile w re. Leszka Winiewskiego Polska tajna administracja cywilna 19401945 dr Jarosaw Paka wprowadzenie: dr hab. Jacek Sawicki, Leszek Winiewski dr Waldemar Grabowski Inauguracja spotka filmowych

210

23 XI 2009 14 XII 2009

Pokaz filmu Obrona Lwowa w re. Krzysztofa Langa Dni, ktre wstrzsny Polsk w re. Jacka Sawickiego

wprowadzenie: dr hab. Jacek Sawicki wprowadzenie: prof. dr hab. Jerzy Eisler

Spotkanie filmowe Spotkanie filmowe

Warszawa Biaoka Data 26 X 2009 Tematyka spotkania Pukownik Kukliski Prelegent prof. Jzef Szaniawski Wielu Data Tematyka spotkania Prelegent Informacje dodatkowe Pokaz filmu Dzieci zrealizowanego przez grup filmow Armii Andersa w Zespole Szk nr 1 w Wieluniu Spotkanie w II Liceum Oglnoksztaccym im. Janusza Korczaka w Wieluniu Spotkanie w I Liceum Oglnoksztaccym im. Tadeusza Kociuszki w Wieluniu Informacje dodatkowe Spotkanie inauguracyjne

16 I 2009

Polskie dzieci na tuaczych szlakach

dr Janusz Wrbel

20 II 2009

Niemieckie wysiedlenia ludnoci polskiej z powiatu wieluskiego w latach okupacji hitlerowskiej

prof. dr hab. Tadeusz Olejnik

27 III 2009

Spotkanie powicone pamici gen. prof. dr hab. Elbiety Zawackiej Zo

Dariusz Gajewski

23 IV 2009

15 V 2009

Zbrodnia katyska w prof. dr hab. Witold procesie norymberskim Kulesza Od Waltera do Gertrudy rzecz o gen. Zygmuncie Janke dowdcy Artur Ossowski wywiadu w Okrgu AK d, dowdcy Okrgu lskiego AK KL Auschwitz 11 blok mierci pozosta po nich lad

Spotkanie w Zespole Szk nr 1 w Wieluniu Spotkanie w II Liceum Oglnoksztaccym im. Janusza Korczaka w Wieluniu

5 VI 2009

dr Adam Cyra

211

11 IX 2009

Wrzesie 1939 r. na Kresach Wschodnich RP

Antoni Galiski

Spotkanie w Zespole Szk nr 3 im. Mikoaja Kopernika w Wieluniu

16 X 2009

6 XI 2009

Geneza i konsekwencje konfliktu polskodr Sebastian Pilarski czechosowackiego w okresie midzywojennym Proces ksidza Romana Gradolewskiego i ojca Alojzego Jacka Hoszyckiego dr Sebastian Ligarski przez Sdem Apelacyjnym w odzi wrzesie 1949 r. Genera Kazimierz Sosnkowski wsptwrca niepodlegoci Spotkanie w II Liceum Oglnoksztaccym im. Janusza Korczaka w Wieluniu Informacje dodatkowe

11XII 2009

dr Jerzy Kirszak

Wrocaw Data Tematyka spotkania Prelegent

29 I 2009

Dziaania resortu bezpieczestwa wobec dr Stanisaw ksidza kardynaa Bolesawa Bogaczewicz Kominka w latach 1945 1974 Powoanie Armii Krajowej dr Ksawery Jasiak Spotkanie powicone osobie generaa Augusta Emila dr Jerzy Kirszak Fieldorfa Nila Zbrodnia katyska Rok 1989 Wykad powicony gen. Elbiecie Zawackiej Zo Dwa oblicza Wrzenia dr Jerzy Kirszak dr Grzegorz Waligra Wojciech Trbacz dr Jerzy Kirszak

26 II 2009 26 III 2009 23 IV 2009 28 V 2009 25 VI 2009 22 X 2009 26 XI 2009

Wykad powicony majorowi Henrykowi dr Tomasz Gawiaczek Dobrzaskiemu Hubalowi

212

ADRESY BIUR, ODDZIAW I DELEGATUR INSTYTUTU PAMICI NARODOWEJ

www.ipn.gov.pl Prezes IPN dr hab. Janusz KURTYKA Zastpca Prezesa IPN Maria DMOCHOWSKA Zastpca Prezesa IPN dr Franciszek GRYCIUK Gwna Komisja cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Dyrektor prok. Dariusz GABREL
ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa sekretariat tel. (0-22) 581 85 22, 581 85 23 fax. (0-22) 581 85 24 ul. Chodna 51, 00-867 Warszawa sekretariat tel. (0-22) 526 19 41, 526 19 40 fax. (022) 526 19 43 ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa sekretariat tel. (0-22) 581 87 38, fax. (0-22) 581 85 63 pl. Krasiskich 2/4/6, 00-207 Warszawa sekretariat tel. (0-22) 530 86 56 fax. (0-22) 530 90 87

Biuro Udostpniania i Archiwizacji Dokumentw Dyrektor dr Zbigniew NAWROCKI

ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa sekretariat, tel. (0-22) 581 86 01 fax. (0-22) 581 86 34 ul. Hrubieszowska 6a 01-209 Warszawa sekretariat: tel. (0-22) 431 83 83, fax. (0-22) 431 83 80 ul. urawia 4a, 00-503 Warszawa sekretariat: tel. (0-22) 693 45 73, (0-22) 693 45 82 ul. Warsztatowa 1A, 15-637 Biaystok sekretariat: tel. (0-85) 664 57 01, fax. (0-85) 664 57 00 ul. Witomiska 19, 81-311 Gdynia sekretariat: tel. (0-58) 660 67 00, fax. (0-58) 660 67 01 ul. Kiliskiego 9, 40-061 Katowice sekretariat: tel. (0-32) 609 98 41, fax. (0-32) 609 98 42 ul. Reformacka 3, 31-012 Krakw sekretariat: tel. (0-12) 426 21 35, 421 19 61, fax. (0-12) 421 11 00

Biuro Edukacji Publicznej Dyrektor dr ukasz KAMISKI Biuro Lustracyjne Dyrektor prok. Jacek WYGODA Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Biaymstoku Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Gdasku Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Katowicach Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Krakowie

213

Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Lublinie Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w odzi Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Poznaniu Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Rzeszowie Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Szczecinie Oddzia Instytutu Pamici Narodowej w Warszawie Oddzia Instytutu Pamici Narodowej we Wrocawiu Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Bydgoszczy Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Gorzowie Wlkp. Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Kielcach Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Koszalinie Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Olsztynie Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Opolu Delegatura Instytutu Pamici Narodowej w Radomiu

ul. Szewska 2, 20-086 Lublin sekretariat: tel. (0-81) 536 34 01, fax. (0-81) 536 34 02 ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 d sekretariat: tel. (0-42) 616 27 45, fax. (0-42) 616 27 48 ul. Rolna 45a, 61-487 Pozna sekretariat: tel. (0-61) 835 69 00, fax. (0-61) 835 69 03 ul. Sowackiego 18, 35-060 Rzeszw sekretariat: tel. (0-17) 860 60 18, fax. (0-17) 860 60 39 ul. Janickiego 30, 71-270 Szczecin tel. (0-91) 48 49 800, fax. (0-91) 48 49 811 ul. Chodna 51, 00-867 Warszawa sekretariat: tel. (0-22) 526 19 10, 526 19 11, fax. (0-22) 526 19 13 ul. Sotysowicka 21a, 51-168 Wrocaw sekretariat: tel. (0-71) 326 76 00, fax. (0-71) 326 76 03 ul. Grudzidzka 9-15, 85-130 Bydgoszcz sekretariat: tel. (0-52) 325 95 00, fax. (0-52) 325 95 01 ul. Jagielloczyka 8, 66-400 Gorzw Wielkopolski sekretariat: tel./fax (0-95) 71 15 725 Al. Na Stadion 1, 25-127 Kielce sekretariat: tel. (0-41) 340 50 50, fax. (0-41) 340 50 96 ul. Andersa 34, 75-950 Koszalin sekretariat: tel./fax (0-94) 342 85 02 ul. Partyzantw 87, 10-402 Olsztyn sekretariat: (0-77) 521 48 00, fax (0-89) 521 48 01 ul. Oleska 31, 45-052 Opole sekretariat: tel./fax (0-77) 453 84 78 ul. eromskiego 53, 26-600 Radom tel. (0-48) 368 24 04, fax (0-48) 362 24 01

214

Wydawnictwa

Instytutu Pamici Narodowej

Komisji cigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

ALBUMY

ALBUMY

ALBUMY

ALBUMY

ALBUMY

MONOGRAFIE

DZIENNIKARZE TWRCY NAUKOWCY

KTO RATUJE JEDNO YCIE...

DOKUMENTY

STUDIA I MATERIAY

SERIA 39/89

KONFERENCJE

INDEKS REPRESJONOWANYCH

SZKOA LETNIA

MATERIAY EDUKACYJNE

Z ARCHIWUM EMIGRACJI

POLSKA I UKRAINA W LATACH 30.40. XX w.

VARIA

KATALOGI

INWENTARZE ARCHIWALNE

INFORMATORY

KATALOGI WYSTAW

KATALOGI WYSTAW

KATALOGI WYSTAW

PERIODYKI

BIULETYNY IPN

WWW.IPN.GOV.PL Portale internetowe uruchomione w roku 2009

www.korbonski.pl www.1wrzesnia39.pl

www.popieluszko.pl

www.kultura-niezalezna.pl

www.rok1989.pl

BIAYSTOK

GDASK

KATOWICE

KATOWICE

KRAKW

KRAKW

KRAKW

LUBLIN

POZNA

RZESZW

SZCZECIN

SZCZECIN

WARSZAWA

WROCAW