379
379
379
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Z poważaniem
3
5. Biuro Lustracyjne ............................................................................................................................. 98
5.1. Płaszczyzna organizacyjna .................................................................................................. 98
5.2. Zadania ustawowe ................................................................................................................ 101
6. Administracja ..................................................................................................................................... 113
6.1. Biuro Organizacyjne ............................................................................................................. 113
6.2. Biuro Prawne ........................................................................................................................... 114
6.2.1. Wydział Obsługi Prawnej ....................................................................................... 114
6.2.2. Wydział Legislacyjny ................................................................................................. 115
6.2.3. Wydział Orzecznictwa ............................................................................................... 115
6.3. Wydział Informacji i Komunikacji Społecznej ............................................................... 116
6.4. Gospodarstwo Pomocnicze ............................................................................................... 119
7. Budżet .................................................................................................................................................. 121
7.1. Wykonanie dochodów budżetowych .................................................................................. 122
7.2. Wykonanie wydatków budżetowych ................................................................................. 123
7.2.1. Wykonanie wydatków w poszczególnych działach według klasyfikacji
budżetowej ................................................................................................................... 125
7.2.2. Dotacje ......................................................................................................................... 125
7.2.3. Świadczenia na rzecz osób fizycznych ................................................................ 125
7.2.4. Wydatki bieżące .......................................................................................................... 126
7.2.5. Wydatki majątkowe .................................................................................................... 129
7.3. Zatrudnienie ........................................................................................................................... 131
Część II
ANEKS DO INFORMACJI O DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU PAMIĘCI
NARODOWEJ – KOMISJI ŚCIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI
POLSKIEMU OD 1 STYCZNIA DO 31 GRUDNIA 2007 r.
Załącznik Nr 1: Śledztwa o szczególnym ciężarze gatunkowym prowadzone przez Od-
działowe Komisje Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu .................................. 5
1. Oddziałowa Komisja w Białymstoku ....................................................................................... 5
2. Oddziałowa Komisja w Gdańsku ............................................................................................... 11
3. Oddziałowa Komisja w Katowicach ......................................................................................... 17
4. Oddziałowa Komisja w Krakowie ........................................................................................... 22
5. Oddziałowa Komisja w Lublinie ............................................................................................... 33
6. Oddziałowa Komisja w Łodzi ................................................................................................... 38
7. Oddziałowa Komisja w Poznaniu ........................................................................................... 42
8. Oddziałowa Komisja w Rzeszowie ......................................................................................... 47
9. Oddziałowa Komisja w Szczecinie ......................................................................................... 59
10. Oddziałowa Komisja w Warszawie .......................................................................................... 66
11. Oddziałowa Komisja we Wrocławiu ....................................................................................... 79
Załącznik Nr 2: Publikacje IPN ........................................................................................................ 87
Załącznik Nr 3: Publikacje pracowników IPN ............................................................................. 94
Załącznik Nr 4: Konferencje, sesje naukowe i popularnonaukowe IPN ............................. 131
Załącznik Nr 5: Wystawy powstałe w 2007 r. ............................................................................. 134
Załącznik Nr 6: Spotkania klubów im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w roku 2007 .... 139
Część III
WYDAWNICTWA IPN W ROKU 2007
Wy kaz skrótów
AAN – Archiwum Akt Nowych
ABW – Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych
AK – Armia Krajowa
AW – Agencja Wywiadu
AWL – Archiwum Wojsk Lądowych
BCh – Bataliony Chłopskie
BEP – Biuro Edukacji Publicznej
BL – Biuro Lustracyjne
BP – Biuro Polityczne
BStU – Die Bundesbeauftragte für die Unterlagen des Staatssicherheitsdienstes der
Ehemaligen Deutschen Demokratischen Republik - Instytut Gaucka (Urząd
Pełnomocnika Rządu do spraw Dokumentów Służb Bezpieczeństwa byłej Nie-
mieckiej Republiki Demokratycznej)
BUiAD – Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów
CAW – Centralne Archiwum Wojskowe
CBA – Centralne Biuro Adresowe
cyt. – cytowany
DABW – Delegatura Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego
DUOP – Delegatura Urzędu Ochrony Państwa
Dz. U. – Dziennik Ustaw
FSB FR – Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej
GAP – Główne Archiwum Policji
GKBZH – Główna Komisja Badania Zbrodni Hitlerowskich
GKBZpNP – Główna Komisji Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
GL – Gwardia Ludowa
GZI WP – Główny Zarząd Informacji Wojska Polskiego
IPN – Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu
ISP – Instytut Studiów Politycznych PAN
j.a. – jednostka archiwalna
KBW – Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego
KC PZPR – Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
KGB – Komitet Gosudarstwiennoj Biezopasnosti (Komitet Bezpieczeństwa Państwo-
wego ZSRR)
KGP – Komenda Główna Policji
KL – Konzentrationslager (obóz koncentracyjny)
KMMO – Komenda Miejska Milicji Obywatelskiej
KMP – Komenda Miejska Policji
KPP – Komenda Powiatowa Policji
KŚZpNP – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
KW – Komitet Wojewódzki
KW MO – Komenda Wojewódzka Milicji Obywatelskiej
KWP – Komenda Wojewódzka Policji
KZ – Komitet Zakładowy
mb – metry bieżące
MHP – Muzeum Historii Polski
MO – Milicja Obywatelska
MON – Ministerstwo Obrony Narodowej
MSW – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
MSWiA – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
NDAP – Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych
5
NIK – Najwyższa Izba Kontroli
NKWD – Narodnyj Komissariat Wnutriennich Dieł (Ludowy Komisariat Spraw We-
wnętrznych ZSRR)
NRD – Niemiecka Republika Demokratyczna
NSZ – Narodowe Siły Zbrojne
OBEP – Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN
OBL – Oddziałowe Biuro Lustracyjne
OBUiAD – Oddziałowe Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN
OKBZpNP – Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
OKŚZpNP – Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
ORMO – Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej
OUN – Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów
OZI – osobowe źródło informacji
PAN – Polska Akademia Nauk
PKWN – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego
PPR – Polska Partia Robotnicza
PRL – Polska Rzeczpospolita Ludowa
PUBP – Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego
RFN – Republika Federalna Niemiec
RGO – Rada Główna Opiekuńcza
RGOiOM – Referat Gromadzenia, Opracowywania i Obsługi Magazynów
RIP – Rzecznik Interesu Publicznego
ROPCiO – Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela
SB – Służba Bezpieczeństwa
SBU – Służba Bezpieczeństwa Ukrainy
SEiS – Sekcja Ewidencji i Sygnalizowania
SKW – Służba Kontrwywiadu Wojskowego
Smiersz – Smiert’ szpionom – tajna służba policyjna, której zadaniem była inwigilacja
– Armii Czerwonej, a także kontrwywiad
SS – Die Schutzstaffeln der Nationalsozialistischen Deutschen Arbeiterpartei
(Sztafety Ochronne NSDAP)
SUSW – Stołeczny Urząd Spraw Wewnętrznych
SW – Służba Więzienna
SWW – Służba Wywiadu Wojskowego
ŚZŻAK – Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej
UB (UBP) – Urząd Bezpieczeństwa Publicznego
UMK – Uniwersytet Mikołaja Kopernika (w Toruniu)
UOP – Urząd Ochrony Państwa
UPA – Ukraińska Powstańcza Armia
TK – Trybunał Konstytucyjny
TW – tajny współpracownik
WBAiEŹ – Wydział Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł
WBBH – Wojskowe Biuro Badań Historycznych
WBNDEiZB – Wydział Badań Naukowych, Dokumentacji, Ekspertyz i Zbiorów Bibliotecz-
nych
WGOiOM – Wydział Gromadzenia, Opracowywania i Obsługi Magazynów
WIiKS – Wydział Informacji i Komunikacji Społecznej
WiN – Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”
WOP – Wojska Ochrony Pogranicza
WP – Wojsko Polskie
WSA – Wojewódzki Sąd Administracyjny
WSI – Wojskowe Służby Informacyjne
WSP – Wyższa Szkoła Policji
WSR – Wojskowy Sąd Rejonowy
6
WUBP – Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego
WUiAD – Wydział Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN
WUiIN – Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej
WUSW – Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych
WWiEH – Wydział Wystaw i Edukacji Historycznej
ZHP – Związek Harcerstwa Polskiego
ZHR – Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
ZK – Zakład Karny
ZOMO – Zmotoryzowane Odwody Milicji Obywatelskiej
ZSKO – Zintegrowany System Kartotek Operacyjnych
ZSRR – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich
ŻIH – Żydowski Instytut Historyczny
WSTĘP
Dla Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Pol-
skiemu rok 2007 był okresem najgłębszych zmian organizacyjnych od chwili jego utworzenia.
Przeprowadzona w lutym 2007 r., z inicjatywy Prezydenta RP, nowelizacja ustawy o Instytucie
Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu z 18 grudnia
1998 r., ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat
1944–1990 oraz treści tych dokumentów z dnia 18 października 2006 r. nałożyła na Instytut
nowe obowiązki związane z przeprowadzeniem procesu lustracji. Ich realizację znacząco
skomplikowało orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 11 maja 2007 r., który zakwestiono-
wał szereg istotnych przepisów znowelizowanej trzy miesiące wcześniej ustawy z 18 paździer-
nika 2006 r. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego skłoniło Sejm RP do dokonania w czerwcu
i wrześniu kolejnych zmian w przepisach regulujących działalność i zadania Instytutu Pamięci
Narodowej oraz zasady udostępniania dokumentów znajdujących się w jego zasobie archiwal-
nym. Wszystko to, w połączeniu z niejasnością niektórych przepisów oraz ostrymi sporami po-
litycznymi wokół kolejnych zmian prawa lustracyjnego, w istotny sposób rzutowało na klimat,
w jakim IPN przyszło funkcjonować w okresie sprawozdawczym.
Najistotniejszą konsekwencją wspomnianych zmian prawnych oraz wynikającego z nich
rozszerzenia zakresu działania Instytutu Pamięci Narodowej stało się powołanie do życia jego
czwartego, merytorycznego pionu organizacyjnego, który obejmuje Biuro Lustracyjne w War-
szawie oraz Oddziałowe Biura Lustracyjne. Dyrektorem Biura Lustracyjnego, powołanym
przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego złożony w porozumieniu
z Prezesem IPN, został w marcu 2007 r. prokurator Jacek Wygoda. W ciągu kilku następnych
miesięcy uformowała się struktura wewnętrzna Biura, dokonano też obsady większości plano-
wanych etatów, przy czym najwolniej ten proces przebiegał w przypadku stanowisk prokura-
torskich. We wrześniu, mimo trudności związanych z informatyczną stroną przedsięwzięcia,
rozpoczęto publikację katalogów osób pełniących funkcje publiczne, osób inwigilowanych,
funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa oraz osób zajmujących kierownicze stanowiska
w systemie politycznym PRL. Do końca roku we wszystkich tych katalogach opublikowano na
stronie internetowej IPN informacje na temat ponad 3,3 tys. osób oraz opracowano wstępnie
dane dotyczące kolejnych 14 tys.
Biuro Lustracyjne przeprowadziło też operację przyjęcia i rejestracji blisko 120 tys.
oświadczeń lustracyjnych, a następnie zwrotu tej części z nich, która dotyczyła osób zajmują-
cych stanowiska wyłączone wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z obowiązku lustracji. Po
wejściu w życie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji
o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumen-
tów rozpoczęto przyjmowanie i ewidencję oświadczeń składanych już według nowego wzoru.
Równolegle zainicjowano też pierwsze postępowania sprawdzające prawdziwość oświadczeń
lustracyjnych oraz przejęto obsługę 43 spraw w sądach różnych instancji zapoczątkowanych
przez zlikwidowany urząd Rzecznika Interesu Publicznego.
Jakkolwiek uwaga mediów, a w ślad za tym opinii publicznej skoncentrowana była na
lustracyjnym aspekcie działalności IPN, to w rzeczywistości największa aktywność Instytutu
ogniskowała się w jego trzech pierwotnych pionach: archiwalnym, edukacyjnym i śledczym.
Największą strukturą w ramach Instytutu pozostawało Biuro Udostępniania i Archiwizacji Do-
kumentów, kierowane w okresie sprawozdawczym przez dr. Zbigniewa Nawrockiego. Zmiany
w przepisach regulujących działalność Instytutu w istotny sposób wpłynęły na działalność
pionu archiwalnego. Szczególne znaczenie miało majowe orzeczenie Trybunału Konstytucyj-
nego, które doprowadziło m.in. do przejściowego zawieszenia realizacji wniosków o wyrażenie
zgody na udostępnienie dokumentów w celu prowadzenia badań naukowych lub działalności
dziennikarskiej. W konsekwencji BUiAD przeprowadził akcję informacyjną, której celem było
9
powiadomienie kilku tysięcy wnioskodawców o zmianie przepisów stanowiących podstawę
działania IPN.
Najważniejszymi zadaniami realizowanymi przez BUiAD oraz jednostki podległe pozo-
stawało porządkowanie, konserwacja, digitalizacja oraz udostępnianie zasobu archiwalnego,
który na koniec 2007 r. osiągnął rozmiary blisko 87 km bieżących. Priorytetowe znaczenie
miał proces digitalizacji materiałów archiwalnych, który w okresie sprawozdawczym dotyczył
przede wszystkim zasobu kartotecznego oraz najczęściej wykorzystywanych materiałów akto-
wych. W jego ramach wykonano m.in. blisko 5 mln skanów. We współpracy ze służbami ochro-
ny państwa doprowadzono do znaczącego zmniejszenia rozmiarów tzw. zbioru zastrzeżonego,
w tym zwłaszcza znajdujących się w nim kartotek. Kontynuowano też prace nad tworzeniem
elektronicznych pomocy ewidencyjno-informacyjnych, tworząc ponad 900 tys. nowych rekor-
dów. W istotny sposób usprawniło to przeprowadzanie kwerend i skróciło czas oczekiwania
na poszukiwane dokumenty, chociaż Instytut wciąż nie dysponuje zintegrowanym systemem
komputerowym, w którym znalazłyby się dane o wszystkich posiadanych jednostkach archi-
walnych.
Mimo zawirowań prawnych oraz wynikających z tego ograniczeń i opóźnień pion archi-
walny na bieżąco starał się wykonywać zadania związane z udostępnianiem materiałów dla
podmiotów zewnętrznych oraz pracowników Instytutu, realizując w 2007 r. ponad 46 tys.
wniosków w tym zakresie. Nowym, istotnym zadaniem stała się zwłaszcza obsługa Biura
Lustracyjnego, związana z przeprowadzaniem rozległych kwerend archiwalnych na jego po-
trzeby. Równolegle BUiAD zintensyfikował swoją działalność na polu edycji dokumentów, do
czego przyczyniło się utworzenie nowego Wydziału Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł.
Pion edukacyjno-naukowy IPN, kierowany przez dr. hab. Jana Żaryna, kontynuował
w 2007 r. realizację ogólnopolskich i regionalnych projektów badawczych, wśród których
szczególnie istotne znaczenie ma przygotowanie wielotomowego, syntetycznego ujęcia dzie-
jów komunistycznego aparatu bezpieczeństwa w latach 1944–1990. Równolegle prowadzony
był projekt dotyczący dziejów opozycji i oporu społecznego, w ramach którego w 2007 r. uka-
zały się m.in. zbiory dokumentów poświęcone Studenckim Komitetom Solidarności, Towarzy-
stwu Kursów Naukowych, a także pierwszy tom wydawnictwa seryjnego „Solidarność Walczą-
ca w dokumentach”. Ważnym wydarzeniem, podsumowującym kilkuletni program badawczy,
stała się publikacja Atlasu podziemia niepodległościowego 1944–1956. Kontynuowano też
prace nad słownikiem biograficznym Konspiracja i opór społeczny 1944–1956, którego trzeci
tom został wydany w 2007 r., a także nad projektami dotyczącymi II wojny światowej (m.in.
lista Polaków ratujących Żydów), nad działaniami aparatu bezpieczeństwa wobec środowisk
naukowych i twórczych, Kościoła katolickiego i innych wyznań oraz emigracji i Polonii. Łącz-
nie w okresie sprawozdawczym pracownicy BEP opublikowali ponad 400 prac o charakterze
naukowym, a także ponad 500 artykułów popularnonaukowych. Sam Instytut opublikował zaś
ponad 60 książek, a także kolejne numery „Biuletynu IPN”, który w nakładzie 15 tys. egzem-
plarzy trafia m.in. do wszystkich szkół średnich. Do liceów i gimnazjów trafiło też blisko
15 tys. pakietów zawierających siedem „Tek Edukacyjnych IPN”, czemu towarzyszyła organi-
zacja kursów doskonalenia zawodowego dla nauczycieli historii. W 2007 r. wydawano również
kolejne numery periodyków naukowych „Pamięć i Sprawiedliwość” oraz „Aparat Represji
w Polsce Ludowej 1944–1989”, które zyskują coraz mocniejszą pozycję w środowisku histo-
rycznym. W ramach konkursu wydawniczego „Prawda i Pamięć”, w którym uczestniczyć mo-
gli wydawcy książek poświęconych najnowszej historii Polski, wsparto publikację 12 książek.
W okresie sprawozdawczym pion edukacyjny IPN zorganizował – samodzielnie i we
współpracy z różnymi partnerami (także zagranicznymi) – 44 sesje i konferencje naukowe
oraz popularnonaukowe. Wielu z nich towarzyszyły otwarcia wystaw, a także różne okolicz-
nościowe spotkania. Taki charakter miały np. przygotowane przez białostocki oddział IPN
w lipcu 2007 r. obchody 62. rocznicy obławy augustowskiej, w ramach których zorganizowano
10
międzynarodową konferencję w Augustowie, otwarto w Wilnie wystawę Zaginieni w obła-
wie augustowskiej (lipiec 1945 r.) oraz urządzono uroczystości w Gibach pod symbolicznym
Krzyżem-Pomnikiem. Przedsięwzięcia te, zmierzające do upamiętnienia największej zbrodni
popełnionej na Polakach po zakończeniu II wojny światowej, spotkały się ze sporym zaintere-
sowaniem ze strony mediów. Instytut kontynuował też organizację konkursów dla młodzieży
szkolnej (m.in. ogólnopolski konkurs „«Nadzieje i rozczarowania...» Społeczeństwo polskie
w czasach Gomułki i Gierka. Doświadczenia świadka historii”). Z kolei dla studentów i dokto-
rantów zorganizowano w 2007 r. po raz pierwszy Letnią Szkołę Historii Najnowszej oraz kon-
kurs na Debiut Historyczny Roku (przeznaczony dla autorów prac magisterskich i doktorskich).
Instytut kontynuował też przyznawanie ustanowionej w 2002 r. nagrody Kustosza Pamięci
Narodowej, której laureatami w ubiegłym roku zostali: Halina Martinowa (zam. w Londynie),
ks. prałat Wacław Karłowicz, Obywatelski Komitet Poszukiwań Mieszkańców Suwalszczyzny
Zaginionych w Lipcu 1945 r., a także – po raz pierwszy pośmiertnie – Paweł Jasienica.
W działalności Biura Edukacji Publicznej oraz jego jednostek terenowych istotne znaczenie
miała intensyfikacja współpracy z różnymi podmiotami zewnętrznymi, dzięki której zwiększo-
no zasięg oddziaływania poszczególnych przedsięwzięć IPN. Do najważniejszych krajowych
partnerów Instytutu należą: Narodowe Centrum Kultury, Fundacja Ośrodka KARTA, Centrum
Edukacji Obywatelskiej, Stowarzyszenie Wolnego Słowa, ZHP, ZHR, Światowy Związek
Żołnierzy Armii Krajowej oraz Muzeum Powstania Warszawskiego. Dobry przykład takiej
współpracy stanowiła akcja promocji filmu Andrzeja Wajdy Katyń, zorganizowana wspólnie
z Narodowym Centrum Kultury i siecią „Multikino”. W jej ramach pracownicy pionu edu-
kacyjnego IPN wygłosili kilkaset prelekcji dla widzów, głównie na pokazach zbiorowych dla
młodzieży szkolnej.
Rosła aktywność IPN na arenie międzynarodowej. W listopadzie 2007 r. została podpisana
w Jerozolimie umowa o współpracy archiwalnej pomiędzy IPN a Instytutem Pamięci Męczen-
ników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem. Umowa reguluje m.in. współpracę archiwalną po-
między instytucjami w zakresie wzajemnych kwerend i udostępniania kopii dokumentów znaj-
dujących się w zainteresowaniu stron. Z kolei w październiku 2007 r. przebywała w Warszawie
delegacja niemieckiego Urzędu Pełnomocnika Rządu Federalnego ds. Dokumentów Służby
Bezpieczeństwa byłej NRD (BStU) na czele z kierującą urzędem Marianne Birthler. Uzgodnio-
no wspólne plany archiwalne i wystawiennicze oraz wydanie w języku niemieckim publikacji
Instytutu Handbook of the Communist Security Apparatus. Podobne kontakty są utrzymywane
z odpowiednikami IPN w innych krajach Europy Środkowowschodniej, w tym zwłaszcza ze
słowackim Instytutem Pamięci Narodu, wraz z którym w listopadzie 2007 r. zorganizowano
w Bratysławie międzynarodową konferencję naukową NKVD/KGB Activities and its Coope-
ration with other Secret Services in Central and Eastern Europe 1945–1989 („Działalność
NKWD/KGB i ich współpraca z tajnymi służbami innych państw Europy Środkowej i Wschod-
niej 1945–1989”). Z kolei w ramach współpracy Woodrow Wilson Center w Waszyngtonie
prowadzono kwerendę w materiałach Układu Warszawskiego, której celem jest przygotowanie
tomu najważniejszych dokumentów. Kontynuowano także z partnerami niemieckimi (Funda-
cją „Krzyżowa” oraz Ministerstwem Edukacji, Młodzieży i Sportu Brandenburgii) współpracę
w zakresie doskonalenia zawodowego nauczycieli historii. W Biurze Edukacji Publicznej go-
ściły także grupy nauczycieli z Francji i RFN.
Istotne znaczenie dla dynamizacji działalności Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciw-
ko Narodowi Polskiemu miało powołanie przez Prezesa Rady Ministrów z dniem 15 lutego
2007 r. prokuratora Dariusza Gabrela na stanowisko jej dyrektora. W okresie sprawozdawczym
sądy rozpoznające akty oskarżenia wniesione przez prokuratorów IPN wydały orzeczenia
wobec 48 oskarżonych, z czego w 34 przypadkach zapadły wyroki skazujące. W tym samym
czasie kolejnych 41 postępowań zakończono skierowaniem aktów oskarżenia, a objęto nimi
łącznie 62 osoby. Ponad 700 śledztw zostało natomiast umorzonych z różnych powodów (naj-
11
częściej z uwagi na niewykrycie sprawcy lub zgon podejrzanego). Warto podkreślić, że akt
oskarżenia wobec 10 osób, którym zarzuca się bezprawne wprowadzenie stanu wojennego,
został skierowany 17 kwietnia 2007 r. do Sądu Rejonowego dla Warszawy Śródmieścia, jednak
– wskutek zmiany przepisów o tzw. właściwości rzeczowej – do końca okresu sprawozdawcze-
go nie tylko nie doszło do rozpoczęcia procesu, ale nawet wyznaczenia sądu, w którym miałby
się on toczyć.
W celu intensyfikacji śledztw prowadzonych w sprawach o szczególnym znaczeniu powo-
łano zespoły śledcze złożone z kilku prokuratorów. Prowadzą one śledztwa w takich sprawach,
jak zbrodnia katyńska, zbrodnie dokonane w latach 1943–1944 w obozie koncentracyjnym
w Warszawie, działalność w strukturach MSW w latach 1956–1989 związku przestępczego
czy też utrudnianie w latach 1983–1984 przez funkcjonariuszy MSW postępowania karnego
w sprawie śmierci Grzegorza Przemyka.
***
20 grudnia 2007 r. Sejm RP przyjął uchwałę w sprawie upamiętnienia 26. rocznicy wpro-
wadzenia stanu wojennego, w której napisano: „Pamiętamy o zasługach wszystkich Polaków,
którzy w okresie rządów komunistycznych dążyli do powstania demokratycznego państwa
polskiego, w którym władza jako przedstawiciel suwerennego Narodu stoi na straży przestrze-
gania prawa, sprawiedliwości i swobód obywatelskich”. Kultywowanie tej pamięci, podobnie
jak dokumentowanie losów wszystkich obywateli Rzeczypospolitej w dramatycznych latach
II wojny światowej, pozostają najważniejszym zadaniem Instytutu Pamięci Narodowej – Ko-
misji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Część I
INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI INSTYTUTU PAMIĘCI
NARODOWEJ – KOMISJI ŚCIGANIA ZBRODNI
PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU
13
W okresie sprawozdawczym Kolegium spotykało się sześciokrotnie, zapraszając na każ-
de spotkanie Prezesa IPN, dr. hab. Janusza Kurtykę. Ponieważ w okresie od września 2006
do września 2007 r. Kolegium, które stanowi jeden z ustawowych organów Instytutu, nie
istniało, zadaniem Kolegium nowej kadencji było szybkie zapoznanie się z aktualną sytuacją
oraz problemami instytucji. Dlatego począwszy od października 2007 r., w posiedzeniach
Kolegium brali kolejno udział szefowie pionów i biur Instytutu Pamięci Narodowej. W dniu
23 października 2007 r. gościem Kolegium był Dyrektor Biura Lustracyjnego, prokurator
Jacek Wygoda; 20 listopada 2007 r. – Dyrektor Biura Udostępniania i Archiwizacji Doku-
mentów, dr Zbigniew Nawrocki; natomiast 11 grudnia 2007 r. – Dyrektor Biura Edukacji
Publicznej, dr hab. Jan Żaryn. Kolegium wysłuchało przygotowanych przez kierownictwa
poszczególnych biur sprawozdań i odbyło nad nimi dyskusję. Szczególne zainteresowanie
członków Kolegium budziły sprawy koordynacji działań BUiAD oraz BEP w zakresie badań
naukowych i publikowania ich wyników, problemy współpracy IPN z zagranicznymi ośrod-
kami badawczymi (m.in. z Instytutem Polskim i Muzeum im gen. Sikorskiego w Londynie,
jak też z Instytutem Yad Vashem w Jerozolimie), kwestia zasad organizacyjnych i meryto-
rycznych zastosowanych przy opracowywaniu katalogu osób publicznych (zgodnie z ustawą
o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990
oraz treści tych dokumentów), kwestia sposobu i tempa opracowywania katalogów inwen-
tarzowych i innych pomocy badawczych w czytelniach IPN, kwestia zakresu i efektywności
realizowanych w IPN projektów badawczych.
W ramach swych ustawowych kompetencji Kolegium podjęło kilka uchwał. Uchwałą z dnia
9 października 2007 r. Kolegium zatwierdziło statut Instytutu Pamięci Narodowej (konieczność
przyjęcia nowego statutu była konsekwencją zmian w ustawie o IPN).
W dniu 23 października 2007 r. Kolegium pozytywnie zaopiniowało projekt regulaminu
organizacyjnego IPN–KŚZpNP.
Działając na podstawie art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamię-
ci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r.
Nr 63, poz. 424 z późn. zm.), Kolegium podjęło jako organ drugiej instancji:
– decyzję stwierdzającą nieważność decyzji Prezesa, w wyniku której dwa dokumenty
zwrócono podmiotowi przekazującemu;
– decyzję uchylającą w całości decyzję Prezesa, w wyniku której zatwierdzono zastrzeże-
nie w zakresie zgodnym z żądaniem podmiotu zastrzegającego;
– decyzję uchylającą decyzję Prezesa i umarzającą postępowanie, w wyniku czego ok.
218 j.a. pozostało w zbiorze ogólnodostępnym (powyższe trzy decyzje odnoszą się do infor-
macji niejawnych).
Odnosząc się do powstałych wśród opinii publicznej kontrowersji co do trybu publikacji ka-
talogów osób publicznych (o których mowa w ustawie o ujawnianiu informacji o dokumentach
organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów), Kolegium
uznało w uchwale z 25 września 2007 r., że IPN powinien po 17 września 2007 r. rozpocząć
publikowanie katalogów, po spełnieniu warunku zebrania informacji o wszystkich osobach
wchodzących w skład danej grupy wyszczególnionej w ustawie.
Po rozpoczęciu przez parlament debaty nad budżetem na rok 2008 Kolegium IPN wyra-
ziło uchwałą z dnia 11 grudnia 2007 r. głębokie zaniepokojenie planami dużych cięć w bu-
dżecie Instytutu Pamięci Narodowej na 2008 r., przedłożonymi Sejmowi przez Komisję
Finansów Publicznych. Kolegium zwróciło uwagę, że projektowane ograniczenie budżetu na
rok 2008 uniemożliwi efektywną pracę pionu lustracyjnego (powołanego ustawą o ujawnie-
niu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści
tych dokumentów), zmusi Instytut do zwolnienia tempa digitalizacji zbiorów archiwalnych,
jak również do zahamowania prowadzonych badań naukowych oraz działalności edukacyjnej
i wydawniczej.
14
2. Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu
2.1. Wydział Nadzoru nad Śledztwami
W roku 2007 nastąpiła w Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskie-
mu zmiana na stanowisku Dyrektora. W dniu 15 lutego 2007 r. Prezes Rady Ministrów powołał
na to stanowisko prok. Dariusza Gabrela.
Nowe kierownictwo podjęło działania zmierzające do zmiany struktury śledztw prowadzo-
nych przez prokuratorów Komisji. Dokonano również szeregu zmian organizacyjnych.
Szczególny nacisk został położony na większe uwzględnienie w pracy śledczej stanów
faktycznych, które wyczerpywałyby znamiona zbrodni komunistycznych, w tym zbrodni po-
pełnianych po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r. i później.
Podjęto również działania zmierzające do zahamowania tendencji ogólnego spadku liczby
postępowań oraz wydłużania się okresu ich prowadzenia, co obserwowano w poprzednich la-
tach, zwłaszcza w okresie 2004–2006.
Zmiany organizacyjno-merytoryczne podjęte w Głównej Komisji Ścigania Zbrodni prze-
ciwko Narodowi Polskiemu w 2007 r. dotyczyły:
– Zmian polityki ścigania poprzez położenie większego nacisku na sprawność postępowań do-
tyczących zbrodni komunistycznych, a w szczególności zintensyfikowanie działań w zakre-
sie przestępstw popełnionych w związku z wprowadzeniem staniu wojennego, gromadzenia
danych pozwalających wykorzystać dotychczas wydane wyroki unieważniające orzeczenia
sądowe na podstawie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wy-
danych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa
Polskiego w celu identyfikacji sprawców zbrodni komunistycznych i podjęcie w tym zakre-
sie ich ścigania z urzędu.
– Wydania szeregu zaleceń wewnętrznych obligujących prokuratorów pionu ścigania do zgro-
madzenia i weryfikacji możliwie wszystkich informacji związanych z osobami pokrzywdzo-
nymi w czasie trwania stanu wojennego oraz zdarzeniami potencjalnie mogącymi stanowić
zbrodnie komunistyczne, a także prowadzonymi w tym czasie postępowaniami karnymi na
podstawie przepisów dekretu o stanie wojennym.
– Podjęcia działań w ramach scontrum pozwalających po raz pierwszy w historii pionu śled-
czego IPN na pełne skatalogowanie przeprowadzonych wcześniej postępowań karnych
w sprawach zbrodni nazistowskich oraz ustalenia sposobu zakończenia postępowań karnych
w sprawach, w których strona polska przekazała uzyskane dowody zbrodni nazistowskich do
państw trzecich, głównie Niemiec.
– Dokonania zmian strukturalno–organizacyjnych wprowadzonych w Głównej Komisji Ściga-
nia Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu zmierzających do efektywniejszego sprawowa-
nia nadzoru służbowego oraz dostosowania go do zmian w kodeksie postępowania karnego
oraz w regulaminie urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury.
– Podjęcia działań zmierzających do usystematyzowania i opracowania dotychczasowego
orzecznictwa prokuratorskiego i sądowego poprzez powołanie zespołów roboczych w zakre-
sie określonych grup przestępstw porządkujących dotychczasowe orzecznictwo i służących
wypracowaniu jednolitej praktyki orzeczniczej.
– Rozszerzenia możliwości dostępu prokuratorów do bazy PESEL, Krajowego Centrum In-
formacji Kryminalnej i koordynacji działań z innymi instytucjami państwowymi i organami
ścigania w celu skrócenia okresu oczekiwania na informacje pomocne w prowadzonych
śledztwach.
– Zacieśnienia współpracy z pozostałymi pionami Instytutu Pamięci Narodowej (Biurem
Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów, Biurem Edukacji Publicznej) poprzez aktywną
15
pomoc i udział prokuratorów w realizacji statutowych działań tych organów oraz włączenie
się w działalność programów badawczych prowadzonych w Instytucie.
– Włączenia się w proces legislacyjny dotyczący zmian ustawy o prokuraturze i aktów wyko-
nawczych do niej poprzez wskazanie na luki w opracowanych projektach, odnoszących się
do działalności Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
– Modyfikacji stanów etatowych oddziałowych komisji celem urealnienia funkcjonowania
komisji z uwzględnieniem rzeczywistego obciążenia prokuratorów prowadzących śledztwa,
które w realiach ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni prze-
ciwko Narodowi Polskiemu są wszystkie śledztwami osobistymi.
16
śledztwo dotyczy, a jednocześnie doprowadzą do generalnego uporządkowania i rozwiązania
tej kwestii w Instytucie.
Zgodnie ze stanem na dzień 30 grudnia 2007 r. spraw zawieszonych oraz niezakończonych
w sposób procesowy oszacowano na ok. 4000 śledztw.
W Wydziale Nadzoru nad Śledztwami wstępnie opracowano zasady odzyskiwania przeka-
zywanych wcześniej materiałów. Realizowane to będzie poprzez zwracanie się do stosownych
zagranicznych organów jeszcze przed podjęciem zawieszonego śledztwa o nadesłanie infor-
macji o sposobie wykorzystania przekazanych polskich materiałów i treści zapadłych decyzji
procesowych w tych sprawach. W przypadku przekazania materiałów procesowych za granicę
(oryginałów, uwierzytelnionych kopii, kopii na prawach oryginału, dowodów rzeczowych,
protokołów oględzin itd.) prokuratorzy Komisji zostali zobowiązani do występowania o zwrot
tych materiałów w postaci oryginałów lub co najmniej uwierzytelnionych kopii.
2.2. Statystyka
Od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r., a więc w okresie objętym sprawozdaniem, wpłynęło
łącznie 1186 spraw. Prokuratorzy Instytutu zakończyli 1291 postępowań, z czego 871 dotyczy-
ło zbrodni komunistycznych, 350 – zbrodni nazistowskich, 70 – zbrodni wojennych i zbrodni
przeciwko ludzkości, w tym zbrodni ludobójstwa (w praktyce były to postępowania w sprawie
zbrodni nacjonalistów ukraińskich popełnionych na Polakach oraz zbrodni, których ofiarami
byli obywatele polscy narodowości ukraińskiej).
Spośród ogólnej liczby zakończonych w okresie sprawozdawczym postępowań w 41 spra-
wach skierowano akty oskarżenia, którymi objęto łącznie 62 oskarżonych. Dodać należy, że od
chwili uruchomienia pionu śledczego w Instytucie Pamięci Narodowej, tj. od drugiej połowy
2000 r., skierowano do końca 2007 r. w sumie 190 aktów oskarżenia, obejmując nimi łącznie
269 oskarżonych. W roku 2007 w czterech przypadkach skierowano też wniosek do sądu o za-
stosowanie amnestii (z dnia 7 grudnia 1989 r.) wobec ustalonego sprawcy przestępstwa.
W większość zakończonych w roku 2007 postępowań wydano decyzje o ich umorzeniu.
Gdy chodzi o śledztwa – 404 z nich zostało zakończone umorzeniem wobec niewykrycia
sprawcy (sprawców) przestępstwa, zaś kolejnych 366 śledztw zakończono umorzeniem z in-
nych powodów (np. wobec śmierci podejrzanego, wobec braku ustawowych znamion czynu
zabronionego itp.). Wypada w tym miejscu zauważyć, że art. 45 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia
1998 r. o IPN–KŚZpNP jako cel śledztwa (oprócz wymienionych w art. 297 kodeksu postępo-
wania karnego) wskazuje „również wszechstronne wyjaśnienie okoliczności sprawy, a w szcze-
gólności ustalenie osób pokrzywdzonych”, co sprawia, że ustalanie osób pokrzywdzonych jest
właśnie celem większości postępowań prowadzonych przez prokuratorów Instytutu.
W okresie sprawozdawczym zawieszono 59 śledztw z uwagi na długotrwałą przeszkodę
uniemożliwiającą kontynuowanie postępowań; po jej ustaniu zostaną podjęte i będą kontynu-
owane.
Spośród ogólnej liczby 1291 zakończonych postępowań w 296 – po przeprowadzeniu
postępowania sprawdzającego – wydano decyzję o odmowie wszczęcia śledztwa. Kolejnych
121 postępowań zakończonych zostało w inny sposób (np. połączono z innym prowadzonym
już postępowaniem, przekazano według właściwości do innego organu etc.).
Prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej przesłuchali w 2007 r. łącznie 7873 świadków,
z czego 6137 świadków przesłuchano w ramach własnych śledztw, prowadzonych w poszcze-
gólnych Oddziałowych Komisjach, zaś kolejnych 1736 świadków prokuratorzy przesłuchali
w ramach pomocy prawnej na rzecz innych komisji. W ogólnej liczbie przesłuchanych w okre-
sie sprawozdawczym świadków – 196 przesłuchanych zostało w ramach śledztwa prowadzo-
nego przez Oddziałową Komisję w Warszawie w sprawie zbrodni katyńskiej. W tym śledztwie
w okresie sprawozdawczym podjęto działania za pośrednictwem Biura Udostępniania i Archi-
17
wizacji Dokumentów celem pozyskania nowych, nieznanych dotąd materiałów archiwalnych
m.in. z Archiwum Państwa Podziemnego w Londynie, jak również z innych instytucji archi-
walnych w kraju i po za jego granicami. Pozwoli to na zgromadzenie obszernego i historycz-
nie doniosłego materiału dowodowego. Da to podstawę do prowadzenia w przyszłości badań
naukowych, a także działalności o charakterze publicystyczno-informacyjnej.
W roku 2007 prokuratorzy IPN przedstawili zarzuty i przesłuchali w charakterze podejrza-
nych łącznie 116 osób.
Prowadzone przez prokuratorów Instytutu postępowania, zakończone decyzją o umo-
rzeniu śledztwa bądź też postanowieniem o odmowie wszczęcia śledztwa – wobec zażaleń
wnoszonych w sposób prawem przewidziany przez osoby uprawnione – są przedmiotem
merytorycznej oraz formalno-procesowej kontroli ze strony właściwych sądów lub też
nadzoru procesowego i służbowego, sprawowanego przez prokuratorów Głównej Komisji
oraz naczelników Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskie-
mu. Podkreślić należy stosunkowo dużą stabilność orzeczeń wydawanych przez prokura-
torów Oddziałowych Komisji, prowadzących postępowania. W roku 2007 do dnia 12 lipca
2007 r. w związku ze zmianą kodeksu postępowania karnego z dnia 29 marca 2007 r. (Dz. U.
z 2007 r. Nr 64 poz.432) na wniesionych łącznie 11 zażaleń na decyzję o umorzeniu śledztwa
bądź odmowie jego wszczęcia tylko jedno, rozpoznawane przez prokuratora Głównej Komi-
sji w trybie nadzoru procesowego zostało uwzględnione, co stanowi 9,1 proc. w stosunku do
liczby zażaleń rozpoznanych. Ponadto zanotowano jeden przypadek, gdy zażalenie uwzględ-
nił rozpoznający je sąd.
Wypada w tym miejscu nadmienić, że – zgodnie z obowiązującą w kodeksie postępowania
karnego procedurą – wniesione na decyzję o umorzeniu śledztwa bądź odmowę jego wszczęcia
zażalenie jest początkowo przedmiotem merytorycznego rozpoznania (zgodnie z wprowadzo-
nymi zmianami od maja 2007 r. w kodeksie postępowania karnego) przez Naczelnika Oddzia-
łowej Komisji, który może je uwzględnić i zaskarżoną decyzję uchylić lub też – w przypadku
nieuwzględnienia – przedstawić właściwemu sądowi do rozpoznania.
W roku 2007 sądy rozpoznające akty oskarżenia wniesione przez prokuratorów IPN wydały
orzeczenia łącznie wobec 48 oskarżonych. Wobec 34 oskarżonych zapadły wyroki skazujące.
W czterech sprawach w stosunku do pięciu osób zapadły wyroki uniewinniające. Dotyczą one
spraw:
– W dniu 9 stycznia 2007 r. Sąd Rejonowy w Koszalinie wyrokiem o sygnaturze akt
II K 178/06 uniewinnił Romana Kacprzaka i Wiesława Skrzypka, funkcjonariuszy Służ-
by Bezpieczeństwa w Koszalinie, oskarżonych o to, że w dniu 18 sierpnia 1988 r. w Ko-
szalinie, działając wspólnie i w porozumieniu, przekroczyli swoje uprawnienia w ten
sposób, że w czasie zatrzymania działacza podziemnej „Solidarności” Tadeusza Wołyńca
bili go rękami i kopali nogami po całym ciele, na skutek czego doznał on licznych obra-
żeń ciała, tj, o przest. z art. 231 § 1 k.k. i inne.
– Wniesiona od tego wyroku apelacja przez prokuratora Oddziałowej Komisji w Szczeci-
nie nie została uwzględniona. Rozpoznający ją Sąd Okręgowy w Koszalinie wyrokiem
z dnia 14 maja 2007 r., o sygnaturze akt VKa 178/07, utrzymał w mocy zaskarżone orze-
czenie Sądu Rejonowego w Koszalinie.
– Sąd Rejonowy w Koszalinie wyrokiem z dnia 7 grudnia 2006 r., o sygnaturze akt
II K 116/06, uniewinnił ponadto dwóch kolejnych funkcjonariuszy Służby Bezpieczeń-
stwa: Dionizego Manię i Andrzeja Wojtalika, oskarżonych o to, że w dniu 25 paździer-
nika 1984 r. w Koszalinie i Jamnie, działając wspólnie i w porozumieniu, przekroczyli
swoje uprawnienia w ten sposób, że znęcali się fizycznie i psychicznie nad zatrzymanym
Tadeuszem Wołyńcem, tj. o przest. z art. 231 § 1 k.k. i inne.
Uwaga! Wyrok ten został już opisany w sprawozdaniu rocznym za 2006 r. Ponieważ
jednak jego odpis wraz z uzasadnieniem wpłynął do Oddziałowej Komisji w Szczecinie
18
w dniu 3 stycznia 2007 r. – zgodnie z zasadą biurowości – został on wykazany jako wy-
rok uniewinniający za 2007 r.
Od wyroku tego apelację wniósł prokurator Oddziałowej Komisji w Szczecinie. Nie zo-
stała ona uwzględniona i wyrokiem Sadu Okręgowego w Koszalinie z dnia 17 kwietnia
2007 r., sygn. akt V Ka 142/07, zaskarżone orzeczenie zostało utrzymane w mocy.
Analiza zapadłych przed Sądem Rejonowym w Koszalinie wyroków uniewinniających oraz
dotyczących ich akt spraw wskazuje, że u podstaw tych orzeczeń legły zmienne i mało przeko-
nywające zeznania pokrzywdzonego, nasuwające szereg wątpliwości, których orzekający Sąd
– zgodnie z zasadą procesu karnego – nie mógł tłumaczyć na niekorzyść oskarżonych.
W roku 2007 wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie z dnia 2 lutego,
o sygnaturze akt Sg 84/06, uniewinniony został również Jerzy Stępniewski oskarżony o to, że
w okresie od dnia 21 grudnia 1945 r. do lutego 1946 r. w Koszalinie, działając wspólnie i w po-
rozumieniu z nieustalonymi osobami, pełniąc obowiązki oficera śledczego Oddziału Informa-
cji Pomorskiego Okręgu Wojskowego II, znęcał się fizycznie i psychicznie nad Wincentym
Ostrowskim w ten sposób, że bił go polanem oraz gumową pałką po całym ciele oraz kierował
wobec niego groźby karalne, tj. o przest. z art. 246 k.k. i art.157 § 1 k.k. i inne.
Od zapadłego wyroku prokurator Oddziałowej Komisji w Gdańsku wniósł w dniu 21 grud-
nia 2007 r. apelację do Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie.
Zapadłe wyroki uniewinniające stanowią w stosunku do liczby osób osądzonych znaczny
odsetek (10,4 proc), zostały jednakże wydane w sprawach, których przedmiotem są zbrodnie
komunistyczne popełnione czy to w latach 1944–1956, czy też później, w okresie stanu wo-
jennego. Zgromadzony w tych sprawach materiał dowodowy, nie licząc dokumentów archi-
walnych, sprowadza się w większości do relacji (zeznań) osób pokrzywdzonych, będących
ofiarami popełnionych na ich szkodę przestępstw, i wyjaśnień oskarżonych funkcjonariuszy
państwa komunistycznego, zaprzeczających z reguły stawianym im zarzutom. Te dowody
przede wszystkim podlegają prawnokarnej ocenie orzekającego sądu, który każdą nie dającą
się usunąć wątpliwość – zgodnie z procesową zasadą in dubio pro reo – musi tłumaczyć na
korzyść oskarżonego. Czyny, o jakie uniewinnieni sprawcy zostali oskarżeni, dotyczą faktów
z przeszłości, często sprzed kilkudziesięciu lat, co sprawia, że relacjonujący je pokrzywdzeni,
z uwagi na swój wiek, ograniczone możliwości percepcyjne nie zawsze są w stanie opisać te
zdarzenia, a zwłaszcza ich sprawców, którzy – postawieni przed sądem – korzystają z funda-
mentalnych zasad procesowych, przestrzeganych zawsze przez państwo prawa.
Podobną uwagę należy odnieść do innej grupy 13 sprawców, w większości funkcjonariuszy
aparatu przemocy państwa komunistycznego, którzy – oskarżeni o swoje czyny stanowiące
zbrodnie komunistyczne – korzystają z dobrodziejstwa ustawy z dnia 7 grudnia 1989 r. o amne-
stii, do czego upoważnia przepis art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pa-
mięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Jednocześnie należy dodać, że w stosunku do trzech oskarżonych sądy umorzyły postępo-
wanie na podstawie art. 17 § 1 pkt 1–11 k.p.k.
W roku 2007 prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej przygotowywali następny (drugi
już z kolei) numer własnego biuletynu pt. „Zbrodnie Przeszłości”, dotyczący przeglądu oraz
autorskich refleksji w odniesieniu do najważniejszych problemów z zakresu prawa karnego
materialnego, jak i procesowego, z którymi prokuratorzy pionu śledczego spotykają się w co-
dziennej pracy. Publikacja ta poświęcona jest zwłaszcza problematyce zbrodni ludobójstwa.
W roku 2007 stan kadrowy prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu przedstawiał się następująco:
a) w okresie od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r. powołano:
• 2 prokuratorów Głównej Komisji;
• 10 prokuratorów Oddziałowych Komisji.
19
b) z końcem okresu sprawozdawczego w Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu – IPN pracowało 111 prokuratorów, w tym:
• w Głównej Komisji: 7 prokuratorów;
• w Białymstoku: 9 prokuratorów (pozostało do załatwienia 90 postępowań, czyli śred-
nio na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 10 postępowań);
• w Gdańsku: 10 prokuratorów (pozostało do załatwienia 94 postępowania, czyli śred-
nio na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 9 postępowań);
• w Katowicach: 11 prokuratorów (pozostało do załatwienia 121 postępowań, czyli
średnio na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 11 postępowań);
• w Krakowie: 8 prokuratorów (pozostało do załatwienia 108 postępowań, czyli średnio
na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 14 postępowań);
• w Lublinie: 13 prokuratorów (pozostało do załatwienia 139 postępowań, czyli średnio
na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 11 postępowań);
• w Łodzi: 7 prokuratorów (pozostało do załatwienia 78 postępowań, czyli średnio na
jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 11 postępowań);
• w Poznaniu: 7 prokuratorów (pozostało do załatwienia 99 postępowań, czyli średnio
na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 13 postępowań);
• w Rzeszowie: 8 prokuratorów (pozostało do załatwienia 97 postępowań, czyli średnio
na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 12 postępowań);
• w Szczecinie: 7 prokuratorów (pozostało do załatwienia 87 postępowań, czyli średnio
na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 12 postępowań);
• w Warszawie: 13 prokuratorów (pozostało do załatwienia 182 postępowania, czyli
średnio na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 14 postępowań);
• we Wrocławiu: 9 prokuratorów (pozostało do załatwienia 102 postępowania, czyli
średnio na jednego prokuratora pozostało do prowadzenia 11 postępowań).
W związku z organizacją w okresie sprawozdawczym Biura Lustracyjnego IPN odeszło
z Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu do Biura Lustracyjnego pięciu
prokuratorów.
W stan spoczynku przeszło dwoje prokuratorów z Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu w Białymstoku i Łodzi.
Z urlopu bezpłatnego korzysta jeden prokurator z Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie.
W tym okresie jeden prokurator z Oddziałowej Komisji Ścigania Zarodni przeciwko Naro-
dowi Polskiemu w Krakowie powrócił do Prokuratury powszechnej.
W szczególności zwiększono o pięciu prokuratorów obsadę Oddziałowej Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie. W ciągu lat 2000–2006 z Oddziałowej
Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie odeszło sześciu pro-
kuratorów – istniała więc pilna konieczność i wymóg wzmocnienia etatowego Oddziałowej
Komisji w Warszawie.
Nadto prokuratorzy Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskie-
mu w Warszawie prowadzą szereg ważnych i istotnych śledztw, w których powołano zespoły
śledcze. Warto wskazać powołane zespoły:
20
W chwili obecnej przedmiotowe postępowanie obejmuje 48 podstawowych wątków śled-
czych, związanych z wydarzeniami z tego okresu, co do których zachodzi podejrzenie popeł-
nienia zbrodni komunistycznej, m.in. w sprawie pozbawienia wolności i zabójstwa dokonanego
z 19 na 20 października 1984 r. na osobie księdza Jerzego Popiełuszki.
21
– utrudnianie śledztwa Prokuratury Wojewódzkiej w Warszawie w sprawie śmierci Grze-
gorza Przemyka w latach 1983–1984 przez funkcjonariuszy resortu Spraw Wewnętrznych;
– kierowanie gróźb bezprawnych przez funkcjonariuszy resortu Spraw Wewnętrznych
w celu wywarcia wpływu na czynności świadków występujących przed sądem w sprawie
śmierci Grzegorza Przemyka.
Dotychczasowe ustalenia śledztwa uprawdopodobniły, iż w toku i w związku z prowadzo-
nym w latach 1983–1984 śledztwem przez Prokuraturę Wojewódzką w Warszawie w sprawie
o śmiertelne pobicie Grzegorza Przemyka funkcjonariusze różnych szczebli działających
w strukturach ówczesnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych podejmowali przestępcze
działania, których celem było spowodowanie uniknięcia odpowiedzialności karnej przez rze-
czywistych sprawców tego czynu – jak wykazały późniejsze, już w latach dziewięćdziesiątych
przeprowadzone postępowania – funkcjonariuszy MO.
Prowadzone postępowanie przygotowawcze ma na celu ustalenie kręgu osób odpowiedzial-
nych za wydawanie poleceń w tym zakresie, jak i bezpośrednich wykonawców tych przestęp-
czych działań.
W toku postępowania we wrześniu i październiku 2007 r. przedstawiono zarzuty popeł-
nienia przestępstwa byłym funkcjonariuszom Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej oraz
Komendy Wojewódzkiej MO w Radomiu, jak również jednego z departamentów MSW.
22
INFORMACJA STATYSTYCZNA
z działalności Oddziałowych Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu za okres styczeń–grudzień 2007 r.
Skierowano
w tym w tym w tym w tym do sądu
Wpływ
Pozostało
Pozostało
Jednostka
Zawieszono
Zakończono
Zk Zn Zi Zk Zn Zi Zk Zn Zi Zk Zn Zi
aresztowanie
Zastosowano
art. 322 k.p.k
Wniosek
Umorzono na podst.
o amnestię
w tym osób
Akt oskarżenia
z poprzedniego okresu
Odmówiono wszczęcia
Załatwiono w inny sposób
Umorzono na podst. art. 17
0 1a 1b 1c 2 2a 2b 2c 3 3a 3b 3c 4 4a 4b 4c 5 6 7 8 9 10 11
Bi 100 68 32 - 75 57 17 1 85 66 19 - 90 59 30 1 - 1/3 - 2 11/6 22 43
Gd 93 67 26 - 152 103 49 - 151 102 49 - 94 68 26 - - 8/10 - 2 64/17 41 19
23
Ka 140 95 45 - 109 77 32 - 128 77 51 - 121 95 26 - - 2/10 - 2 21/9 57 37
Kr 118 84 34 - 122 103 18 1 132 104 27 1 108 83 25 - - 3/4 1 1 24/11 45 47
Lu 177 106 60 11 136 88 30 18 174 103 54 17 139 91 36 12 - 5/6 - 16 29/8 28 88
Łd 98 65 33 - 85 62 23 - 105 70 35 - 78 58 20 - - -/- 2 3 35/3 26 36
Po 110 52 56 2 93 58 35 - 104 63 39 2 99 47 52 - - 3/3 - 6 12/17 30 36
Rz 104 66 29 9 113 74 19 20 120 72 27 21 97 68 21 8 - 8/8 - 6 19/1 56 30
Sz 87 60 9 18 109 94 5 10 109 74 8 27 87 80 6 1 - 5/9 1 4 22/23 26 28
Wa 180 136 43 1 103 82 20 1 101 74 26 1 182 144 37 1 - 3/3 - 6 45/13 18 16
Wr 95 52 12 31 89 82 7 - 82 66 15 1 102 68 4 30 - 3/6 - 11 14/13 17 24
Razem 1302 851 379 72 1186 880 255 51 1291 871 350 70 1197 861 283 53 - 41/62 4 59 296/121 366 404
Jednostka
Skazano osób
i 465 §1 k.p.k
Osądzono osób
Uniewinniono osób
Wnioskowano kasację
Zastosowano art. 160 §4 k.p.k
Zk Zn Zi Zk Zn Zi Zk Zn Zi Zk Zn Zi
345 k.p.k
397 k.p.k
wszczęcia
wszczęcia
Umorzono na podst. art. 17 §1 pkt 1-11 k.p.k
na odmowę
na odmowę
na umorzenie
na umorzenie
Sąd Okręgowy
Sąd Apelacyjny
24
0 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38
Bi 261 76 2 73 13 6 5 - - 1 - - -/- -/- - - - - 3 - 3 - - 2 - - -
Gd 375 110 1 87 49 14 6 - - - - - 2/- 2/- - - - - 16 1 10 4 1 1 - - -
Ka 496 193 - 124 22 15 2 - - 1 - - 5/- 2/- - - - - 1 - 1 - - - - 1 -
Kr 456 65 - 77 28 14 14 1 - - - - 3/- -/- - - - - 3 - 2 1 - 2 - - -
Lu 468 60 52 88 12 39 13 - - - - - 4/- 2/- 2 - - - 3 - 2 1 1 2 - - -
Łd 274 35 - 82 21 6 12 - - 1 - - 2/- 1/- - - - - 1 - 1 5 - - - - -
Po 294 120 - 85 24 12 4 - - 1 - - -/- 2/- - - - - 2 - 2 - - - - - -
Rz 832 464 152 33 2 11 4 - - - - - 3/- 2/- - - - - 6 - 6 - - - 2 - -
Sz 341 6 16 147 21 27 16 - - - - - 3/- 2/- - - - - 8 4 2 2 1 2 - - -
Wa 406 104 1 210 82 18 22 - - - - - 3/1 4/- 1 - - - 4 - 4 - - - - - -
Wr 279 1 197 234 30 30 9 - - 3 - 1 2/- 2/- - - - - 1 - 1 - - - - - -
Razem 4482 1234 421 1240 304 192 107 1 - 7 - 1 27/1 19/- 3 - - - 48 5 34 13 3 9 2 1 -
Σ 6137 1736 8 3 - - - 48 5 34 13 3 11 1 -
25
o IPN. Po nowelizacji ustawy o IPN wnioski naukowo-badawcze i dziennikarskie w pierwszej
instancji rozpatrywane są przez dyrektora Oddziału IPN właściwego ze względu na miejsce
zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy.
Przeprowadzono również akcję informacyjną, mającą na celu powiadomienie kilku tysięcy
wnioskodawców o zmianie przepisów stanowiących podstawę działania IPN.
Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów wykonywało także zadania na rzecz Biu-
ra Lustracyjnego IPN, realizującego zobowiązania nałożone w art. 22 i art. 23 ust. 1 ustawy
o ujawnianiu informacji… oraz art. 52a pkt 6, 7, 8 ustawy o IPN.
Zapisy umieszczone w opublikowanych katalogach stanowią jedynie odzwierciedlenie in-
formacji znajdujących się w zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej wykazanych
w przeprowadzonych przez BUiAD kwerendach archiwalnych.
Zasób archiwalny BUiAD według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosił 30 328,58 mb.
W okresie sprawozdawczym przyjęto łącznie 446,78 mb materiałów archiwalnych. Instytut
przygotowywał się do pozyskania nowych grup materiałów archiwalnych. Największą część
przejmowanych materiałów stanowić będą akta osobowe żołnierzy odbywających służbę w In-
formacji Wojskowej, Wojskowej Służbie Wewnętrznej, Zarządzie II Sztabu Generalnego Woj-
ska Polskiego oraz akta osobowe prokuratorów i sędziów prokuratur i sądów wojskowych.
Istotne dla pionu archiwalnego IPN było kontynuowanie rozpoczętego w roku ubiegłym
procesu digitalizacji materiałów archiwalnych. Ma on na celu zabezpieczenie żywotności do-
kumentacji utrwalonej na nośnikach nietrwałych oraz ochronę jej przed degradacją fizyczną.
Pion archiwalny rozwija również działalność edytorską i badawczą mającą na celu popula-
ryzację zasobu zgromadzonego w IPN. Zadania te realizuje nowo utworzony Wydział Badań
Archiwalnych i Edycji Źródeł. W 2007 r. pracownicy wydziału opublikowali trzy obszerne
książkowe wydawnictwa źródłowe (w tym dwa dwujęzyczne) oraz przygotowali 18 tekstów
naukowych i popularnonaukowych opublikowanych w wydawnictwach zwartych i periodycz-
nych. Pracownicy Wydziału koordynowali i nadzorowali pracę nad dziewięcioma publikacja-
mi źródłowymi i jedną pracą monograficzną (dotyczącą archiwistyki i źródłoznawstwa), które
przygotowali archiwiści OBUiAD.
Osoby zatrudnione w Wydziale brały także czynny udział w sesjach i konferencjach nauko-
wych oraz uczestniczyły w projektach badawczych BEP.
Natomiast w skali całego kraju pracownicy pionu archiwalnego w 2007 r. opublikowali
dziewięć opracowań monograficznych i wydawnictw źródłowych, 58 artykułów naukowych
i krótkich edycji źródeł oraz 38 artykułów o charakterze popularnonaukowym i publicystycz-
nym.
Pomimo trudności wynikających ze zmiany porządku prawnego i konieczności wprowa-
dzania zmian organizacyjnych, zadania statutowe BUiAD starano się wykonywać sprawnie
i terminowo.
3.1. Ewidencja
Wydział Ewidencji oraz referaty ewidencji w oddziałowych biurach udostępniania i archi-
wizacji dokumentów realizowały zadania w zakresie:
– gromadzenia, porządkowania i opracowywania zbiorów kartotecznych i pomocy ewiden-
cyjnych z zasobu IPN;
– współpracy z wydziałem i referatami udostępniania w zakresie udzielania informacji na
podstawie powierzonego zasobu;
– udzielania informacji innym jednostkom IPN oraz podmiotom prawnym na podstawie
powierzonego zasobu;
– współpracy z Rzecznikiem Interesu Publicznego do dnia wejścia w życie nowelizacji
ustawy o IPN (15 marca 2007 r.), następnie z Biurem Lustracyjnym i oddziałowymi biurami
26
lustracyjnymi w zakresie udzielania informacji na podstawie zbiorów ewidencyjnych, udostęp-
niania materiałów bądź ich kopii, koordynacji prac na rzecz RIP, BL i oddziałowych biur lustra-
cyjnych prowadzonych przez oddziałowe biura udostępniania i archiwizacji dokumentów;
– udzielania informacji uprawnionym służbom specjalnym na podstawie materiałów ewi-
dencyjnych, udostępniania materiałów bądź ich kopii.
27
z systemu SYSKIN. Związane to było ze zniesieniem, na wniosek Szefa ABW, zastrzeżenia
w odniesieniu do kartotek i innych pomocy ewidencyjnych.
28
Do 31 grudnia 2007 r. wykonano 219 132 skany. Digitalizacją zajmują się dwie osoby ma-
jące do dyspozycji dwa wyspecjalizowane stanowiska.
Referat Ewidencji dysponuje elektronicznymi bazami danych obejmującymi łącznie ok.
1 400 000 rekordów. W minionym roku wprowadzono 110 300 nowych rekordów utworzonych
w oparciu o posiadane pomoce ewidencyjne. Równocześnie tworzona jest kartoteka pomocni-
cza, aktualnie licząca ok. 38 mb, oraz indeksy i skorowidze do pomocy ewidencyjnych w for-
mie papierowej – łącznie 20.
Przegląd zbioru zastrzeżonego został dokonany na przełomie marca i kwietnia 2007 r. przy
udziale funkcjonariuszy ABW z Delegatur IPN w Białymstoku i w Olsztynie oraz trzech osób
z OBUiAD w Białymstoku. W jego wyniku wyłączono do zbioru ogólnego 19,98 mb kartotek,
zaś w zbiorze zastrzeżonym pozostawiono 0,17 mb kart, które zostały przekazane do BUiAD
w Warszawie.
29
3.1.2.4. OBUiAD w Krakowie
Wielkość zasobu kartotecznego OBUiAD w Krakowie obejmuje 468,05 mb. W ciągu
2007 r. przyjęto do zasobu 8,07 mb kartotek z BUiAD w Warszawie oraz 0,01 mb od innych
podmiotów, natomiast przekazano 2,68 mb do BUiAD oraz 1,8 mb do innych podmiotów. Upo-
rządkowano ponad 23 mb kartotek. W okresie sprawozdawczym wykonano 55 727 skanów.
Prace te wykonywały dwie osoby.
Elektroniczne pomoce ewidencyjne, stworzone wyłącznie na potrzeby Referatu Ewidencji,
mają łączną wielkość 91 202 rekordów. W ciągu 2007 r. powstało 2686 rekordów.
Przy przeglądzie ewidencyjnego zasobu zastrzeżonego pracowały łącznie trzy osoby. Do
tego zbioru zakwalifikowano łącznie 0,17 mb kart.
W ubiegłym roku przyjęto pisemne procedury dotyczące wykonywania kserokopii z po-
mocy ewidencyjnych, znajdujących się w zbiorze ogólnym, oraz dotyczące znoszenia klauzul
tajności z kopii, odpisów i wypisów; ujednolicono zasady realizacji zapytań kierowanych do
Referatu Ewidencji.
30
Kontynuowano uzupełnianie baz elektronicznych. Ich wielkość powiększyła się o 167 756
rekordów i wynosi razem 903 526.
Przegląd zasobu kartotecznego został dokonany w obecności dwóch pracowników Referatu
Ewidencji, którzy na zakończenie prac dokonali sprawdzenia wyłączonych kart oraz sporządzi-
li protokół przekazania. Z zasobu wyłączono 0,14 mb kart po b. WUSW w Łodzi, Piotrkowie
Trybunalskim, Sieradzu i Skierniewicach i przekazano do BUiAD w Warszawie.
31
Materiały przejęte z DABW w Szczecinie oraz BUiAD w Warszawie zostały włączone do kar-
toteki ogólnoinformacyjnej b. WUSW w Szczecinie i Koszalinie. Konserwacji poddane zostały
także najczęściej używane pomoce ewidencyjne, m.in. dzienniki rejestracyjne – 2, inwentarze
archiwalne – 33, protokoły brakowania – 12, książki ewidencji mikrofilmów – 2.
W okresie sprawozdawczym wykonano 145 776 skany. Przy digitalizacji pracowało pięć
osób w systemie zmianowym.
W 2007 r. dokonano przeglądu zbioru zastrzeżonego, w wyniku którego w zbiorze ogólnym
pozostały 43 mb kart, natomiast do zbioru zastrzeżonego wyłączono 0,06 mb kart i przekazano
do BUiAD.
32
Kartoteki zostały sprawdzone i w miarę potrzeby uporządkowane. Zeskanowane karty kar-
toteczne zabezpieczano foliowymi kieszeniami.
Digitalizacja zasobu kartotecznego w WUiAD Delegatury IPN w Bydgoszczy rozpoczęła
się w marcu 2007 r. Do chwili obecnej wykonano 32 534 skany. Digitalizacją kartotek zajmują
się wszyscy pracownicy Sekcji Ewidencji – obecnie sześć osób.
Na bieżąco uzupełniane są istniejące już bazy danych, jak również tworzone nowe.
W 2007 r. przygotowano trzy bazy: kartoteki (826 rekordów), dzienniki rejestracyjne (2153
rekordy), dzienniki archiwalne (774 rekordy).
33
Wykres 2. Liczba zapytań zrealizowanych na rzecz instytucji
34
3.2. Gromadzenie, opracowywanie i obsługa magazynów
Wydział Gromadzenia, Opracowywania i Obsługi Magazynów oraz referaty w oddziało-
wych biurach udostępniania i archiwizacji dokumentów realizowały zadania w zakresie:
– przejmowania dokumentów do zasobu archiwalnego;
– przeprowadzania scontrum oraz wydzielania i zwrotu dokumentów z zasobu archiwalne-
go Instytutu Pamięci;
– porządkowania i archiwalnego opracowywania dokumentów;
– tworzenia pomocy archiwalnych w formie inwentarzy, w tym inwentarzy elektronicz-
nych;
– zabezpieczającego konserwowania dokumentów zgromadzonych w zasobie archiwal-
nym;
– bieżącej obsługi magazynów archiwalnych, a w szczególności dbania o właściwe warun-
ki przechowywania dokumentów;
– digitalizacji zasobu archiwalnego;
– prowadzenia Archiwum Zakładowego, a w szczególności przejmowania dokumentacji
spraw zakończonych z komórek organizacyjnych oddziału Instytutu Pamięci i odpowiednich
delegatur, udostępniania jej oraz przeprowadzania scontrum zasobu Archiwum Zakładowego.
35
protokołem jej oceny, stworzonym przez pracowników IPN. Dokumentację ocenioną jako
przydatną do zadań ustawowych Instytutu włącza się tym samym do jego zasobu archiwalnego.
Do dnia 31 grudnia 2007 r. pracownicy BUiAD dokonali oceny 20 480 j.a.
Jednocześnie archiwa policyjne przygotowały do przekazania do zasobu archiwalnego
BUiAD materiały Nieetatowych Oddziałów Milicji Obywatelskiej, Rezerwowych Oddziałów
Milicji Obywatelskiej, Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej oraz Batalionów
Centralnego Podporządkowania, co podobnie jak w poprzednim przypadku jest efektem uzgod-
nień z Komendantem Głównym Policji.
Planowane jest również pozyskanie elektronicznych kopii kart systemu „Polonia”, obrazu-
jących inwigilację środowisk polonijnych w Europie i na świecie.
Wykres 3. Wielkość zasobu archiwalnego IPN wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. wynosiła 86 775,844 mb
Wykres 4. Zasób IPN według instytucji przekazujących dokumenty (stan na dzień 31 grudnia 2007 r.)
36
3.2.1.2. Wyłączenia z zasobu archiwalnego BUiAD
W roku 2007 z archiwum Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów wyłączono
1468,766 mb. Wyłączenia podyktowane były następującymi przesłankami:
– przekazaniem określonych grup materiałów archiwalnych, wytworzonych przez właści-
we komendy wojewódzkie Milicji Obywatelskiej, Wojewódzkie Urzędy Spraw Wewnętrznych
oraz jednostki terenowe Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej, do odpowiadającego im
terytorialnie Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów lub Delegatury
IPN;
– zwrotem części przejętych akt do poprzednich dysponentów z uwagi na nieprzydatność
tych materiałów w realizacji ustawowych zadań Instytutu Pamięci Narodowej. Do grupy tych
materiałów należy dokumentacja wojskowych sądów i prokuratur przejęta z Archiwum Wojsk
Lądowych w Warszawie. Przeprowadzona kwerenda ujawniła bowiem, iż znaczna grupa tych
akt dotyczy przestępstw pospolitych. Wskutek kwerendy przejrzano łącznie 37 227 j.a. (co sta-
nowi 510,40 mb), przejętych wcześniej z AWL w Warszawie, z tego do zwrotu wytypowanych
zostało 32 038 j.a. (361,05 mb). Działania te podejmowane są w porozumieniu z Ministrem
Obrony Narodowej.
37
w Legionowie (150 mb). Niezbędnym pracom inwentaryzacyjnym poddano również starsze
akta paszportowe serii E, EWA, EWA I, EWA II, EWA IV (45 mb).
Wydział Gromadzenia, Opracowywania i Obsługi Magazynów BUiAD podjął się także
wyodrębnienia, porządkowania i scalania materiałów przekazanych do zasobu IPN w workach
ewakuacyjnych. Pierwszym etapem tych prac była selekcja materiałów archiwalnych, oddzie-
lenie ich od makulatury oraz akt podartych. Wydzielono również zachowane w workach wy-
dawnictwa, tworząc z nich odrębny zbiór. Podjęto próbę scalania jednostek archiwalnych, co
zaowocowało złożeniem kilku teczek spraw obiektowo-zagadnieniowych. Materiał, który nie
został skompletowany w teczki spraw, ułożono w fascykuły, przyjmując zasadę przyporządko-
wywania materiałów poszczególnym komórkom i jednostkom organizacyjnym SB. Na dzień
31 grudnia 2007 r. zakończono segregację materiałów z 48 worków (22,9 mb).
Sekcja Opracowywania i Digitalizacji Akt Wydziału Gromadzenia, Opracowywania i Ob-
sługi Magazynów BUiAD, przygotowując materiały archiwalne do udostępnienia w pracow-
niach naukowych oraz pracownikom Biura Lustracyjnego oraz Oddziałowego Biura Lustracyj-
nego w Warszawie, opracowała technicznie łącznie 5013 j.a.
38
W pozostałych przypadkach kosztowna konserwacja zastępowana jest jedynie zwykłą pro-
filaktyką przechowywania. Znaczną rolę w tym ostatnim procesie odgrywa utrzymanie stałych,
określonych odrębnie dla poszczególnych materiałów archiwalnych warunków klimatycznych,
tj. temperatury i wilgotności, co z jednej strony spowalnia proces zakwaszenia papieru i wy-
sychania błon filmowych, z drugiej zaś ogranicza możliwość skażeń mikrobiologicznych.
Właściwe zabezpieczenie materiałów papierowych poprzez umieszczenie w bezkwasowych
pudłach archiwalnych, mikrofilmów w bezkwasowych kopertach i zamkniętych klaserach
ogranicza kontakt substancji archiwalnej z kurzem oraz chroni przed negatywnymi skutkami
naświetlenia. Właśnie w ramach działań profilaktycznych prowadzony jest nadzór nad właści-
wymi warunkami przechowywania materiałów archiwalnych (kontrola wilgotności powietrza
oraz pomiary temperatury we wszystkich pomieszczeniach magazynowych). Równocześnie
prowadzony jest stały nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem komory fumigacyjnej.
Sekcja Konserwacji Materiałów Archiwalnych Wydziału Gromadzenia, Opracowywania
i Obsługi Magazynów pozostaje w stałej współpracy z Centralnym Laboratorium Konserwacji
Archiwaliów AGAD, która polega na regularnym przekazywaniu zakażonych próbek materia-
łów, ich badaniu oraz ocenie stanu faktycznego materiałów pod kątem zakażenia mikrobiolo-
gicznego.
39
W 2007 r. BUiAD prowadził rozmowy z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych i Fabular-
nych w Warszawie celem zamówienia usługi wywołania oraz zakonserwowania negatywów
filmowych odnalezionych w roku 2007. Zbiór ten obejmie 690 m taśmy 16 mm z oddziałów
(19 j.a.) oraz 5730 m taśmy 16 mm z zasobu BUiAD (38 j.a.). Do dnia 31 grudnia 2007 r. wy-
wołano łącznie 52 j.a. Z powodów technicznych nie udało się wywołać 5 j.a.
BUiAD prowadzi poszukiwania w kraju i za granicą specjalistycznego sprzętu do odtwo-
rzenia nietypowych taśm (typu Memorex, VT-30c Sony, V-60h Sony, VCR), które znajdują
się w zasobie filmowym IPN. Dotychczasowe wysiłki dotyczące odnalezienia odpowiedniego
sprzętu nie dały efektu. Poszukiwania prowadzone były w służbach ochrony państwa, Muzeum
Techniki, w środowiskach inżynierskich byłych wytwórców ww. sprzętu, także w firmach za-
chodnich działających w przeszłości na polskim rynku (m.in. Philips). Kilka formatów filmo-
wych pozostaje jednak poza możliwościami odtworzenia.
40
przyśpieszyła realizację składanych zamówień. W tym samym środowisku stworzono aplikację
rejestrującą dokonywane zmiany klauzul tajności wypożyczanych z magazynów materiałów
archiwalnych.
Kolejnym elementem prac usprawniającym zarządzanie dokumentacją było opracowanie
nowych zasad dotyczących kwestii wypożyczenia akt, ujętych w formie zarządzenia Prezesa
Instytutu Pamięci Narodowej.
41
Archiwum Zakładowe przejęło dokumentację następujących jednostek organizacyjnych Insty-
tutu: Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Biura Udostępniania
i Archiwizacji Dokumentów, Sekretariatu Prezesa i jego zastępców, Biura Prawnego, Biura Bu-
dżetu, Finansów i Kadr, Biura Zamówień Publicznych, Mienia i Inwestycji, Biura Ochrony, Biura
Lustracyjnego (Biura Rzecznika Interesu Publicznego). Włączono 3929 j.a., co stanowi 67,72 mb
(z czego kategorii „A” 1174 j.a., 19,73 mb, natomiast kategorii „B” 2755 j.a., 47,99 mb), rejestru-
jąc je na 518 spisach zdawczo-odbiorczych. Archiwum wypożyczyło 421 j.a.
Celem lepszego administrowania zasobem Archiwum Zakładowego wprowadzono zaku-
pioną wcześniej aplikację bazodanową „AZAK”, do której wprowadzono 2169 rekordów.
42
3.2.2.2. OBUiAD w Gdańsku
Ogólny stan zasobu archiwalnego OBUiAD w Gdańsku to 3242,31 mb akt. W okresie spra-
wozdawczym przejęto 52,73 mb materiałów archiwalnych (2995 j.a.). Najwięcej akt – 42,88 mb
– przekazała Policja. W wyniku przeglądu depozytu przejętego z Archiwum Marynarki Wojen-
nej w Gdyni oddano 220,25 mb akt (18 164 j.a.). Podjęto również prace nad przeglądem zasobu
zgromadzonego w tym archiwum. Przejrzano 65 proc. akt i wytypowano do przejęcia ok. 1500
jednostek archiwalnych. Z 16 worków materiałów nieuporządkowanych opracowano i ułożono
zawartość 14 worków. Dwa pozostałe wymagają otwarcia razem z funkcjonariuszem Delegatu-
ry ABW. Zakończono prace przy scontrum po b. OKBZpNP.
Do istniejących pomocy elektronicznych wprowadzono 26 153 rekordów. Utworzono bazę
danych dotyczącą osób współpracujących z organami bezpieczeństwa PRL, zawierającą 2344
rekordów. Sporządzono też inne pomoce ewidencyjne obrazujące zasób archiwalny OBUiAD
w Gdańsku: inwentarz topograficzny i informator o zasobie.
W 2007 r. formę cyfrową nadano 108 j.a., co stanowi 404,274 GB. Zakończono proces prze-
grywania zgromadzonych na kasetach VHS filmów na format DVD (23 kasety – 70,31 GB).
Zakup nowych skanerów lub aparatów cyfrowych przyśpieszyłby wykonywanie cyfrowych
kopii dokumentów.
43
Utworzono nową bazę danych dla Archiwum Zakładowego (328 rekordów), a do już ist-
niejących baz wprowadzono 50 158 rekordów. Przygotowano także do druku wydawnictwo
Oddziałowe Biuro Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Krakowie. Informator o struk-
turze, kompetencjach i zasobie archiwalnym (2000–2007).
Kontynuowany jest proces digitalizacji – formę cyfrową nadano wszystkim materiałom
filmowym należącym do zespołu WUSW Kraków (151 filmów – 83,9 GB), ponadto zeska-
nowano 34 j.a. (262,95 GB). Ograniczeniem w tych pracach jest brak sprzętu o odpowiednich
parametrach.
44
W Pracowni Konserwacji Zbiorów Archiwalnych Gospodarstwa Pomocniczego IPN w War-
szawie dokonano konserwacji trzech j.a. dokumentacji aktowej z zasobu OBUiAD w Łodzi.
45
W związku z przejęciem materiałów archiwalnych z zasobu oddziałów w Poznaniu i Gdań-
sku naniesiono na akta nowe sygnatury archiwalne. Nadal trwa porządkowanie akt paszpor-
towych. W 2007 r. ułożono według starych sygnatur 84,5 mb akt paszportowych. W 2007 r.
przejrzano pod kątem ochrony informacji niejawnych i naniesiono odpowiednie klauzule na
7046 j.a. (51,5 mb).
W 2007 r. dokonano scontrum spraw prowadzonych przez b. OKBZpNP w Szczecinie i Ko-
szalinie. Efekt tych prac został ujęty w elektronicznej bazie danych w postaci wprowadzonych
323 rekordów.
Utworzono następujące nowe bazy danych: indeksy osobowe OZI, funkcjonariuszy, MOB
oraz elektroniczny inwentarz kartkowy i indeks osobowy dla akt WSR. Łącznie w okresie spra-
wozdawczym wprowadzono 19 861 nowych rekordów. Sporządzono dodatkowo informator
o zasobie OBUiAD IPN w Szczecinie.
W ramach digitalizacji nadano formę cyfrową 28 j.a., co stanowi łączną pojemność 109,61 GB.
Konserwacji poddano 870 j.a. dokumentacji aktowej, co zajęło łącznie 1200 godzin.
46
Scontrum akt po b. OKBZpNP zostało zakończone. Ogółem poddano scontrum 569 spraw.
Elektroniczne pomoce ewidencyjno-informacyjne łącznie uzupełniono o 26 350 rekordów.
Utworzono trzy nowe bazy danych: inwentarz topograficzny, ewidencję osobowych źródeł
informacji i opis zasobu. Został również przygotowany informator o zasobie Delegatury IPN
w Bydgoszczy.
W okresie sprawozdawczym formę cyfrową nadano 20 j.a., co stanowi łączną pojemność
71,03 GB, zdigitalizowano 2601 fotografii (15,87 GB) oraz 11 filmów (123,38 GB). Zasadniczo
proces ten zapoczątkowany został we wrześniu 2007 r. wraz z nabyciem odpowiedniego sprzętu.
W celu zintensyfikowania prac związanych z digitalizacją zasobu wskazane byłoby pozyskanie
nowego pomieszczenia oraz zakup szybkiego skanera i komputerów o większej pojemności.
W okresie sprawozdawczym dokonano konserwacji dwóch j.a. dokumentacji aktowej (peł-
na konserwacja wykonana przez Gospodarstwo Pomocnicze IPN w Warszawie).
47
3.2.3. Gromadzenie, opracowywanie i obsługa magazynów – dane statystyczne
Tabela 1. Gromadzenie zasobu archiwalnego
W mb Zasób (mb)
Okres
sprawoz-
Oddział
AW
dawczy
SKW
ABW
SWW
Policja
Razem
MSWiA
prywatne
wojskowe
publicznej
OKŚZpNP
powszechne
paszportowe)
Więziennictwo
Dary i kolekcje
Straż Graniczna
Policja (materiały
Sądy i prokuratury
Sądy i prokuratury
Archiwa wojskowe
Archiwa państwowe
WSI (zlikwidowana)
UOP (zlikwidowana)
Organy administracji
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Stan zasobu
na dzień 7244,28 311,89 1329,281 7797,314 771,85 7406,06 24,47 2096,692 145,62 1685,56 391,39 1891,77 124,169 122,36 7,852 31 350,558
31.12.2006 r.*
Nabytki
w okresie
351,93 0,03 8,1 11,065 11,9 0 0 0,09 0,39 0,69 15,803 41,68 0,6 1,12 3,39 446,788
sprawo-
48
zdawczym
BUiAD
Ubytki
w okresie
133,06 0 0 371,026 600,94 0 0 0 0 361,05 0 1,98 0,71 0 0 1468,766
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 7463,15 311,92 1337,381 7437,353 182,81 7406,06 24,47 2096,782 146,01 1325,2 407,193 1931,47 124,059 123,48 11,242 30 328,58
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 532,15 0 0 0 247,94 1796,34 126,29 33,767 62,913 197,63 24,88 149,34 63,89 9,05 0,8 3244,99
31.12.2006 r.
Białystok Nabytki
w okresie
0,075 0 0 0 5,37 0 0,32 0 25,59 0 0 0 0,01 0 5,535 36,9
sprawo-
zdawczym
* W związku z coraz dokładniejszym rozpoznawaniem zasobu, korektami zapisów ewidencyjnych w oparciu o pomiar „z natury” oraz zastosowaniem bardziej rozbudowanej tabeli statystycznej uległy
przesunięciu wartości dotyczące metrażu zasobu archiwalnego w stosunku do roku 2006.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Ubytki
w okresie
0,175 0 0 0 0 0 0 0,214 0 0 0 0 0 0 0 0,389
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 532,05 0 0 0 253,31 1796,34 126,61 33,553 88,503 197,63 24,88 149,34 63,9 9,05 6,335 3281,501
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 526,27 0 0 0 194,78 2239,53 15,76 21,25 10,77 344,59 14,8 4,76 31,62 0 5,7 3409,83
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
0,68 0 0 0 42,88 0,01 0,02 0 0 0,08 0 3,81 4,58 0 0,67 52,73
sprawo-
zdawczym
Gdańsk
Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 220,25 0 0 0 0 0 220,25
sprawo-
49
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 526,95 0 0 0 237,66 2239,54 15,78 21,25 10,77 124,42 14,8 8,57 36,2 0 6,37 3242,31
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 1325,12 0 0 0 387,59 9038 20,6 19 76,31 217,81 20 244,35 211,88 0 7,42 11 568,08
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
0,11 0 0 0 9,41 0 0,15 0,06 0,41 0 0 0 0,5 0,02 0,18 10,84
sprawo-
zdawczym
Katowice
Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 77,25 0 0 0 0 0 77,25
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 1325,23 0 0 0 397 9038 20,75 19,06 76,72 140,56 20 244,35 212,38 0,02 7,6 11 501,67
31.12.2007 r.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Stan zasobu
na dzień 1053,4 0 0 0 428,47 4016,4 22,95 53 66,93 172,74 13 67,38 49,03 2,11 57 6002,41
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
3,89 0 0 27,8 10,51 0 0 0 0 0 0 190 1,41 0,02 4,81 238,44
sprawo-
zdawczym
Kraków
Ubytki
w okresie
2,68 0 0 0 5 0 0 0 0 133,46 0 0 0 0 0 141,14
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 1054,61 0 0 27,8 433,98 4016,4 22,95 53 66,93 39,28 13 257,38 50,44 2,13 61,81 6099,71
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 462,3 0 0 0 283,9 1654,57 13,7 15 11 128,2 6,5 12,2 108,31 0 11,18 2706,86
31.12.2006 r.
50
Nabytki
w okresie
76,86 0 0 0 82,31 0 0 0 0 0,02 0 0 3,34 0 0,05 162,58
sprawo-
zdawczym
Lublin
Ubytki
w okresie
0,57 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,01 0 0 0,58
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 538,59 0 0 0 366,21 1654,57 13,7 15 11 128,22 6,5 12,2 111,64 0 11,23 2868,86
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 369,31 0 0 0 341,22 2855,57 3,7 163,95 20,65 0 0 96,2 128,86 2,07 2,57 3984,1
31.12.2006 r.
Łódź Nabytki
w okresie
4,66 0 0 0 82,87 0 0 3,45 0 0 0 0,01 0 0 0,99 91,98
sprawo-
zdawczym
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Ubytki
w okresie
0,14 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0,14
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 373,83 0 0 0 424,09 2855,57 3,7 167,4 20,65 0 0 96,21 128,86 2,07 3,56 4075,94
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 642,88 0 0 0 258,23 3150,6 28,56 53,02 0,3 11 18,1 434,36 104,275 0,785 4,48 4706,59
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
0,001 0 0 0 15,505 0 0 0,01 0 0 0,04 0 4,55 0 29,122 49,228
sprawo-
zdawczym
Poznań
Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
sprawoz-
51
dawczym
Stan zasobu
na dzień 642,881 0 0 0 273,735 3150,6 28,56 53,03 0,3 11 18,14 434,36 108,825 0,785 33,602 4755,818
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 349 0 0 0 142,03 1913,35 23,25 14,26 60 43,2 5,2 9,4 55,25 0 5,03 2619,97
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
1,11 0 0 0 15,9 0 0 0 0 0 0 109,9 0,13 0 0,1 127,14
sprawo-
zdawczym
Rzeszów
Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 350,11 0 0 0 157,93 1913,35 23,25 14,26 60 43,2 5,2 119,3 55,38 0 5,13 2747,11
31.12.2007 r.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Stan zasobu
na dzień 488,26 0 0 0 244,901 1922,69 22,41 6,94 11 0 9,2 0 106,609 0 7,815 2819,825
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
0,85 0 0 0 2,717 0 0 0,335 0 0 0 219,27 1,495 0 0,015 224,682
sprawo-
zdawczym
Szczecin
Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0,022 0 0 0 0 0 0 0 1,47 0 0 1,492
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 489,11 0 0 0 247,596 1922,69 22,41 7,275 11 0 9,2 219,27 106,634 0 7,83 3043,015
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 1545,49 0 0 0 443,11 5689 73,51 67,35 18,76 333,42 36,94 934,96 221,89 16,09 11,27 9391,79
31.12.2006 r.
52
Nabytki
w okresie
4,16 0 0 0 23,53 80,54 10,95 15,63 0,06 0 0 43,74 20,46 0 2,5 201,57
sprawo-
zdawczym
Wrocław
Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 1549,65 0 0 0 466,64 5769,54 84,46 82,98 18,82 333,42 36,94 978,7 242,35 16,09 13,77 9593,36
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 541,2 0 0 0 221,x95 1380,1 53,5 49,91 2,86 595 0 46 224,14 32,2 0,05 3146,91
31.12.2006 r.
Delegatura
Bydgoszcz Nabytki
w okresie
0,35 0 0 2,83 8,98 0 6,6 0 0 0,25 0 0 0,44 0 0,79 20,24
sprawo-
zdawczym
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Ubytki
w okresie
0,05 0 0 0 0,01 0 0 0 0 39,3 0 0 0 0 0 39,36
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 541,5 0 0 2,83 230,92 1380,1 60,1 49,91 2,86 555,95 0 46 224,58 32,2 0,84 3127,79
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 0 0 0 0 68,69 834,03 2,65 17,6 21,01 17,5 0 299,1 51,19 0 0 1311,77
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
0 0 0 27 4,35 0 0 0 0 0,03 0 0 0,01 0 0 31,39
sprawo-
Delegatura zdawczym
Kielce Ubytki
w okresie
0 0 0 0 4,2 30 0 0 0 14,18 0 0 0 0 0 48,38
sprawo-
53
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 0 0 0 27 68,84 804,03 2,65 17,6 21,01 3,35 0 299,1 51,2 0 0 1294,78
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 0 0 0 0 0 0 0 4,12 0 0 0 0 92,87 0 0 96,99
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
sprawo-
Delegatura zdawczym
Olsztyn Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
sprawo-
z dawczym
Stan zasobu
na dzień 0 0 0 0 0 0 0 4,12 0 0 0 0 92,87 0 0 96,99
31.12.2007 r.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Stan zasobu
na dzień 0 0 0 0 2,02 0 1,5 0 0 0 0 124 41,95 0 0,06 169,53
31.12.2006 r.
Nabytki
w okresie
174,33 0 0 7,5 38,9 324 0 0 0 0 0 2,7 1,45 0 0 548,88
sprawo-
Delegatura zdawczym
Radom Ubytki
w okresie
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 174,33 0 0 7,5 40,92 324 1,5 0 0 0 0 126,7 43,4 0 0,06 718,41
31.12.2007 r.
Stan zasobu
na dzień 15 079,66 311,89 1329,281 7797,314 4036,681 43 896,24 432,85 2615,859 508,123 3746,65 540,01 4313,82 1615,933 184,665 121,227 86 530,203
31.12.2006 r.
54
Nabytki
w okresie
619,006 0,03 8,1 76,195 355,132 404,55 18,04 19,575 26,45 1,07 15,843 611,11 38,975 1,16 48,152 2243,388
sprawo-
zdawczym
Razem
Ubytki
w okresie
136,675 0 0 371,026 610,172 30 0 0,214 0 845,49 0 1,98 2,19 0 0 1997,747
sprawo-
zdawczym
Stan zasobu
na dzień 15 561,991 311,92 1337,381 7502,483 3781,641 44 270,79 450,89 2635,22 534,573 2902,23 555,853 4922,95 1652,718 185,825 169,379 86 775,844
31.12.2007 r.
Tabela 2. Wyłączenia z zasobu archiwalnego BUiAD/OBUiAD
Oddział Dokąd przekazano Liczba mb
OBUiAD Białystok 25,19
OBUiAD Gdańsk 78,99
OBUiAD Katowice 151,14
OBUiAD Kraków 60,156
OBUiAD Lublin 157,21
OBUiAD Łódź 55,33
OBUiAD Poznań 29,01
BUiAD OBUiAD Rzeszów 2
OBUiAD Szczecin 1,33
Delegatura IPN Bydgoszcz 0,05
Delegatura IPN Kielce 54
Delegatura IPN Radom 493,3
AWL Warszawa 361,05
KG Straży Granicznej *
55
Tabela 3. Tworzenie archiwalnych pomocy ewidencyjno-informacyjnych
Liczba rekordów
56
Rzeszów Indeks zasobu OBUiAD, Indeks osobowy 12 005 304 354
OZI, Funkcjonariusze, MOB, Akta paszportowe emigracyjne, Akta
Szczecin 19 861 28 264
WSR
Akta paszportowe, Materiały archiwalne UB, SB i MO, Akta jednostek
Wrocław 21 270 359 058
organizacyjnych więziennictwa, Akta sądów i prokuratur
Delegatura Zasób archiwalny delegatury IPN w Bydgoszczy, Topografia EOZI,
26 350 202 121
Bydgoszcz Paszporty, Opis zasobu
Delegatura
- 0 0
Kielce
Delegatura
- 0 0
Olsztyn
Delegatura Akta sądowe, Spis IPN Ra 3, Spis IPN 1026, Akta prokuratorskie, Akta
59 3592
Radom więziennictwa, Akta osobowe, Spis IPN Lu 231
Razem 943 788 4 087 288
57
Tabela 5. Scontrum
Scontrum
Oddział Na podstawie spisów
Liczba w mb Dokonano przeglądu j.a.
zdawczo-odbiorczych
BUiAD 256,14 35 121 229
Białystok 102,05 26 862 785
Gdańsk 0 0 0
Katowice 0 0 0
Kraków 24,15 1648 7
Lublin 1436,08 102 638 504
Łódź 0 0 0
Poznań 670 20 808 59
Rzeszów 0 0 0
Szczecin 269 22 992 210
Wrocław 68,71 10 156 18
Delegatura Bydgoszcz 0 0 0
Delegatura Kielce 2,65 2118 11
Delegatura Olsztyn 0 0 0
Delegatura Radom 0 0 0
Razem 2828,78 222 343 1823
58
Tabela 7. Digitalizacja zasobu archiwalnego
Oddział j.a. GB
Fotografia cyfrowa 123 193,41
BUiAD Dokumentacja filmowa 243 942
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 30 128,38
Białystok Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 108 404,274
Gdańsk Dokumentacja filmowa 23 70,31
Dokumentacja dźwiękowa 1 0,664
Fotografia cyfrowa 101 175,45
Katowice Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 34 262,95
Kraków Dokumentacja filmowa 151 83,9
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 276 701,051
Lublin Dokumentacja filmowa 6 21,13
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 77 395,04
Łódź Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 176 62
Poznań Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 206 1047,198
Rzeszów Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 28 109,61
Szczecin Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 345 208
Warszawa Dokumentacja filmowa 34 511
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 66 382,354
Wrocław Dokumentacja filmowa 0 0
Dokumentacja dźwiękowa 61 1,725
59
Fotografia cyfrowa 20 71,03
Delegatura
Dokumentacja filmowa 11 123,38
Bydgoszcz
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 0 0
Delegatura
Dokumentacja filmowa 0 0
Kielce
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 0 0
Delegatura
Dokumentacja filmowa 0 0
Olsztyn
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 13 89,3
Delegatura
Dokumentacja filmowa 0 0
Radom
Dokumentacja dźwiękowa 0 0
Fotografia cyfrowa 1603 4230,047
RAZEM Dokumentacja filmowa 468 1751,72
Dokumentacja dźwiękowa 62 2,389
60
świadczenia o statusie osoby pokrzywdzonej, udostępnienie wnioskodawcy dotyczących go
dokumentów oraz podanie danych osobowych informatorów i funkcjonariuszy organów bez-
pieczeństwa państwa.
Do dnia 15 marca 2007 r. zakończono postępowanie w sprawie 701 wniosków. Zaś w okre-
sie obowiązywania przepisów przejściowych, czyli do dnia 15 września 2007 r., osobom po-
krzywdzonym udostępniono ogółem 434 jednostki archiwalne oraz wydano 14 968 kopii kart
dokumentów.
Na mocy art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji...
wszystkie złożone w BUiAD i niezrealizowane do dnia 15 marca 2007 r. wnioski o udostęp-
nienie dokumentów/zapytania o status pokrzywdzonego stały się z mocy prawa wnioskami
o udostępnienie do wglądu kopii dotyczących wnioskodawcy dokumentów w rozumieniu art.
30 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej po nowelizacji.
Po znowelizowaniu ustawy o IPN organem pierwszej instancji w sprawach rozstrzyganych
decyzją administracyjną, stał się – zgodnie z art. 43 ust. 2 ustawy o IPN – dyrektor oddziału
Instytutu Pamięci.
W konsekwencji zmiany ww. przepisów Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej
przekazał za postanowieniami Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej do Oddziału IPN w War-
szawie w celu dalszej realizacji całość dokumentacji dotyczącej niezrealizowanych wniosków
o udostępnienie dokumentów/zapytań o status pokrzywdzonego. W opisanym trybie przekaza-
no 3665 spraw.
Ponadto do dnia wejścia w życie nowelizacji ustawy o IPN Wydział Udostępniania i In-
formacji Naukowej udostępniał dokumenty na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 26 października 2005 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 222, poz. 1914).
Trybunał Konstytucyjny, powołując się na treść art. 51 ust. 3 Konstytucji RP, uznał, że oso-
by, które nie zamierzają ubiegać się o status osoby pokrzywdzonej, mogą realizować wprost
konstytucyjnie gwarantowane prawo dostępu do dotyczących ich dokumentów urzędowych
i zbiorów danych. Do dnia 15 marca 2007 r. zrealizowano 58 spraw, udostępniając wniosko-
dawcom kopie dokumentów ze 107 jednostek archiwalnych.
W dniu 11 maja 2007 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok, w którym orzekł o niekon-
stytucyjności niektórych przepisów ustawy o IPN (Dz. U. z 2007 r. Nr 85, poz. 571). Roz-
strzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego w sprawie artykułu 36 ust. 1 pkt 2 i 3 poskutkowało
umorzeniem postępowań w sprawie 901 wniosków o wyrażenie zgody na udostępnienie doku-
mentów w celu prowadzenia badań naukowych lub działalności dziennikarskiej.
Przed orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego Wydział Udostępniania prowadził postępo-
wania w sprawie 1132 wniosków. Udostępniono 9344 j.a. 1235 badaczom i dziennikarzom.
Od dnia 3 sierpnia 2007 r. – po znowelizowaniu zapisów art. 36 ustawy o IPN (Dz. U.
z 2007 r. Nr 140, poz. 983) – wnioski naukowe i dziennikarskie w pierwszej instancji rozpatry-
wane są przez dyrektorów oddziałów IPN właściwych ze względu na miejsce zamieszkiwania
lub siedzibę wnioskodawcy.
Wskutek zmian w obowiązujących przepisach wszystkie skierowane do Dyrektora Biura
Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Warszawie wnioski, o których mowa powyżej,
zostały przekazane za postanowieniami Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej do właściwych
miejscowo dyrektorów oddziałów Instytutu Pamięci.
Powyższe procedury zastosowano także w przypadku wniosków o udostępnienie dokumen-
tów do celów ustawowych (na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 ustawy o IPN). Łącznie przekazano
za postanowieniami 648 wniosków.
Przeprowadzono równocześnie akcję informacyjną mającą na celu powiadomienie wnios-
kodawców o zmianach w obowiązujących przepisach.
W roku 2007 Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej opracowywał wyniki kwerend
oraz udostępniał materiały archiwalne do wniosków służbowych w następujących kategoriach:
61
a) wnioski prokuratorów Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskie-
mu i komisji oddziałowych,
b) wnioski prowadzących badania naukowe pracowników Biura Edukacji Publicznej i jego
oddziałów,
c) wnioski pracowników Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów, oddziałowych
biur udostępniania i archiwizacji dokumentów IPN oraz delegatur IPN.
Zakończono realizację 1509 kwerend i udostępniono bądź wypożyczono 9267 j.a.
Realizowano również kwerendy archiwalne na potrzeby osób występujących do Prezesa
Instytutu Pamięci Narodowej z wnioskami o wydanie decyzji potwierdzających uwięzienie
w latach 1944–1956 bez wyroku za działalność polityczną lub religijną związaną z walką
o suwerenność i niepodległość Polski oraz z wnioskami o potwierdzenie faktu eksterminacji
lub przymusowego wynarodowienia, co stanowi realizację art. 8 ust. 2 pkt 2 lit. a) i b) ustawy
z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji
wojennych i okresu powojennego ( Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 z późn. zm.).
Opracowywano ponadto kwerendy archiwalne na potrzeby osób występujących do Prezesa
Instytutu Pamięci Narodowej z wnioskami o wydanie decyzji potwierdzających uwięzienie
bez wyroku za działalność polityczną po dniu 31 grudnia 1956 r., co stanowi realizację art. 117
ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Spo-
łecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.).
W okresie sprawozdawczym Wydział Udostępniania prowadził kwerendy archiwalne na po-
trzeby organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania. Łącznie zrealizowano 291 kwerend skutku-
jących udzieleniem wnioskującym organom informacji lub udostępnieniem im dokumentów.
Do dnia wejścia w życie w sierpniu 2007 r. nowelizacji art. 36 ustawy o IPN Wydział Udo-
stępniania rozpatrywał wnioski osób fizycznych i organów administracji publicznej, a także
prowadził na ich potrzeby kwerendy archiwalne. W 2007 r. zrealizowano 2913 tego rodzaju
spraw.
Do zadań Wydziału należało także koordynowanie wszczętych przez oddziałowe biura udo-
stępniania i archiwizacji dokumentów a prowadzonych w zasobie Biura Udostępniania i Archi-
wizacji Dokumentów kwerend archiwalnych do wniosków naukowych i dziennikarskich. Od
dnia 3 sierpnia 2007 r. – po nowelizacji art. 36 ustawy o IPN (Dz. U. z 2007 r. Nr 140, poz. 983)
– koordynowano realizację 768 kwerend.
Ponadto Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej realizował wnioski z art. 29a
ustawy o IPN, na mocy którego Prezes Instytutu Pamięci informuje w ciągu 14 dni w formie
zaświadczenia, czy dane osobowe wnioskodawcy są tożsame z danymi osobowymi, które znaj-
dują się w katalogu funkcjonariuszy, współpracowników, kandydatów na współpracowników
organów bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 5, oraz innych osób, udostępnionym
w Instytucie Pamięci od dnia 26 listopada 2004 r. W tym trybie zrealizowano 373 wnioski.
Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej zajmował się także wypożyczaniem mate-
riałów archiwalnych na potrzeby oddziałów i delegatur IPN, jak również podmiotów zewnętrz-
nych (sądy, prokuratury, organy administracji publicznej).
Należy podkreślić, iż w okresie sprawozdawczym – w konsekwencji nowelizacji ustawy
o IPN oraz wejścia w życie ustawy o ujawnianiu informacji… – w sposób znaczący wzrosła
liczba zamówień na materiały archiwalne z zasobu BUiAD.
Dokumenty te są wykorzystywane przez oddziałowe biura udostępniania i archiwizacji do-
kumentów do realizacji wniosków o udostępnienie do wglądu kopii dokumentów (art. 30 usta-
wy o IPN), wniosków o udostępnienie do wglądu tych dokumentów bez anonimizacji (art. 33
ustawy o IPN), wniosków o udostępnienie dokumentów osobowych dotyczących pracownika
lub funkcjonariusza organu bezpieczeństwa państwa (art. 35c ustawy o IPN), wniosków o wy-
rażenie zgody na udostępnienie i wykorzystanie dokumentów w celu prowadzenia badań
naukowych/publikacji materiału prasowego (art. 36 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy o IPN) oraz wnio-
62
sków o udostępnienie dokumentów, o których mowa w art. 25 ustawy o ujawnianiu informa-
cji... dotyczących osób, o których mowa w art. 52a pkt 8 ustawy o IPN w związku z art. 22
ust. 5 ustawy o ujawnianiu informacji…
W trosce o stan zachowania archiwaliów Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej, re-
alizując zamówienia jednostek IPN, zamiast dokumentów oryginalnych starał się wypożyczać
ich kopie, np. skany, jak również materiały w postaci fotografii cyfrowych lub na nośnikach
optycznych (CD-R, DVD).
Wydział Udostępniania i Informacji Naukowej administruje Czytelnią Akt Jawnych BU-
iAD, w której udostępnia się dokumenty do realizacji wniosków służbowych, wniosków na-
ukowych i dziennikarskich. Czytelnia została wyposażona w scentralizowaną bazę komputero-
wą, w oparciu o którą użytkownicy mogli samodzielnie prowadzić kwerendy.
W okresie sprawozdawczym Czytelnię odwiedziły 1743 osoby, którym udostępniono
12 892 j.a. i wydano 32 131 kart kopii dokumentów.
Dodatkowo Wydział obsługuje Czytelnię Tajną, w której dokumenty niejawne udostępnia
się uprawnionym osobom, głównie prokuratorom pionu śledczego IPN oraz pracownikom pio-
nu lustracyjnego.
Do zadań Wydziału należał również nadzór nad terminowym przekazywaniem do wła-
ściwych komórek organizacyjnych Instytutu dokumentacji administracyjnej i archiwalnej,
niezbędnej do rozpatrzenia przez Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej wniosków o ponowne
rozpatrzenie spraw, zakończonych w pierwszej instancji wydaniem postanowienia lub decyzji
administracyjnej.
W tym trybie koordynowano przekazanie dokumentacji do 125 wniosków. W toku realiza-
cji postępowań odwoławczych prowadzono korespondencję manipulacyjną z Biurem Prawnym
IPN oraz sądami administracyjnymi. Łącznie wysłano 144 pisma.
W roku 2007 Wydział Udostępniania zajmował się także rozpatrywaniem skarg na tryb
realizacji wniosków z art. 30, 33, 35c, 36 ustawy o IPN oraz z art. 25 ustawy o ujawnianiu in-
formacji… W okresie sprawozdawczym poddano merytorycznej analizie i udzielono odpowie-
dzi na 142 skargi na sposób realizacji wniosków rozpatrywanych przez Biuro Udostępniania
i Archiwizacji Dokumentów oraz oddziały IPN.
Podkreślić także należy, że duża część wpływających skarg i odwołań nie dotyczyła nie-
prawidłowości w funkcjonowaniu Instytutu, lecz wynikała z wprowadzenia nowego porządku
prawnego.
Szczegółowe dane statystyczne, dotyczące zadań wykonanych przez Wydział Udostępnia-
nia i Informacji Naukowej w okresie sprawozdawczym, znajdują się w załączonych poniżej
tabelach.
63
*
Liczba wniosków przyjętych do realizacji
krajowych
441
krajowych
1047
Pokrzywdzeni
47
Liczba spraw
293 185 405
wpływających
29
nicznych
Liczba
Liczba spraw
wydanych
wpływających
status osoby
zaświadczeń
85
określających
111
555
Liczba pokrzywdzonych, którym udostępniono materiały archiwalne
110
434
zagra- krajowych
1249
40
Liczba spraw
nicznych
w trakcie realizacji
Liczba pokrzywdzonych, którym wydano kopie materiałów archiwalnych
Liczba spraw
krajowych Liczba kopii (kart) wydanych pokrzywdzonym
zrealizowanych
139
69
zagranicznych
58
53 14 968 10
ostatecznie
15
Liczba spraw
64
zrealizowanych
9
nicznych Liczba decyzji Liczba funkcjonariuszy ujawnionych w notach wydanych pokrzywdzonym
553
Tabela 2. Realizacja wniosków z art. 51 ust. 3 Konstytucji RP
pozytywnych
17
Liczba decyzji Liczba współpracowników ujawnionych w notach wydanych pokrzywdzonym
272
Tabela 1. Realizacja art. 30 ustawy o IPN przed 15 marca 2007 r.
pozytywnych
3
Liczba decyzji Liczba decyzji odmawiających podania danych informatorów
70
Liczba decyzji negatywnych
0
69
Liczba funkcjonariuszy, których ujawnienia danych odmówiono
negatywnych
Liczba badaczy, Liczba współpracowników, których ujawnienia danych odmówiono
107
Liczba badaczy, którym którym udostępniono
1743
udostępniono materiały
647
materiały archiwalne Liczba wniosków/zapytań o status pokrzywdzonego w trakcie realizacji
archiwalne
Liczba j.a.
Liczba j.a.
14 3665* 43
12 892
4308
do celów badań
43
Liczba kopii Liczba kopii Liczba przyjętych wniosków o podanie danych informatorów
dokumentów
Po nowelizacji ustawy o IPN, która weszła w życie 15 marca 2007 r., wnioski te przekazano postanowieniami do Oddziału IPN w Warszawie.
dokumentów wydanych
32 131
3
wydanych badaczom
24 798
badaczom Liczba zrealizowanych wniosków o podanie danych informatorów
Tabela 5. Udostępnianie dokumentów do celów badań naukowych od 15 marca do 11 maja 2007 r.
Liczba spraw załatwionych
wydanych badaczom
wpływających Liczba spraw
zrealizowanych
w trakcie realizacji
archiwalne
ostatecznie
zagranicznych
zagranicznych
zagranicznych
krajowych
krajowych
krajowych
236 22 494 36 114 10 281 1 181 1051 824
do celów działalności
Liczba spraw
wpływających Liczba spraw
zrealizowanych
dziennikarskiej
w trakcie realizacji
archiwalne
ostatecznie
zagranicznych
zagranicznych
zagranicznych
krajowych
krajowych
krajowych
Po wejściu w życie nowelizacji ustawy o IPN praca w WUiIN skoncentrowała się wyłącznie
na fizycznym udostępnianiu dokumentów w Czytelni Akt Jawnych BUiAD na rzecz Oddziału
IPN w Warszawie.
65
Tabela 9. Odwołania i skargi
Odwołania
od decyzji
Odwołania Odwołania Odwołania Odwołania
o odmowie
od decyzji od decyzji od decyzji od decyzji Odwołania Korespondencja
podania
o odmowie o odmowie o odmowie o odmowie od decyzji Skargi z Biurem Przekazywanie
nazwisk
96
załatwione
załatwione
załatwione
wpływające
wpływające
wpływające
wpływające
wpływające
wpływające
wpływające
wpływające
wpływające
66
612
przekazane do
przekazane do
przekazane do
przekazane do
przekazane do
przekazane do
Biura Prawnego
Biura Prawnego
Biura Prawnego
Biura Prawnego
Biura Prawnego
Biura Prawnego
42 42 3 3 49 46 17 17 1 1 16 16 149 142 148 144 16 15
publikacji materiału prasowego
Liczba j.a. udostępnionych w celów
73
wydanych dziennikarzom
Liczba kopii dokumentów
3.3.2. Referaty/Sekcje Udostępniania i Informacji Naukowej
Referaty/Sekcje Udostępniania i Informacji Naukowej w oddziałowych biurach udostępnia-
nia i archiwizacji dokumentów wraz z Delegaturami realizowały zadania w zakresie:
– realizacji wniosków, o których mowa w art. 29a ustawy o Instytucie Pamięci;
– udostępniania dokumentów dotyczących wnioskodawcy na zasadach określonych w art.
30–35c;
– udostępniania dokumentów na zasadach określonych w art. 36 ustawy o Instytucie
Pamięci organom władzy publicznej oraz innym instytucjom, organizacjom i osobom
w celach wykonywania zadań ustawowych, prowadzenia badań naukowych i publikacji
materiału prasowego;
– udostępniania dokumentów osób publicznych na zasadach określonych w art. 22–28
ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów
bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów;
– udostępniania do wglądu kopii akt spraw lustracyjnych zakończonych prawomocnym
wyrokiem sądu na podstawie art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujaw-
nianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz
treści tych dokumentów;
– udostępniania dokumentów do celów służbowych uprawnionym pracownikom Instytutu
Pamięci.
67
3.3.2.1. Udostępnianie i informacja naukowa – dane statystyczne
Tabela 1. Dane ogólne
Liczba spraw załatwionych
Liczba spraw Liczba spraw
Oddział Liczba spraw w trakcie
wpływających zrealizowanych
realizacji
ostatecznie
BUiAD 10 292 1699 10 868
Białystok 2627 118 2796
Gdańsk 1283 519 1217
Katowice 2975 1611 3166
Kraków 3684 2942 4087
Lublin 1619 499 1120
Łódź 4993 1677 4928
Poznań 1901 1902 2838
Rzeszów 2301 1660 2506
Szczecin 2412 1470 2220
Warszawa 7219 4346 4075
Wrocław 3823 2178 3706
Delegatura Bydgoszcz 1053 121 997
Delegatura Kielce 1040 25 816
Delegatura Olsztyn 861 13 724
Delegatura Radom 336 36 300
Razem 48 419 20 816 46 364
68
Tabela 2. Realizacja art. 30 ustawy o IPN
Liczba wydanych
zaświadczeń określających
status osoby
Oddział wiono
archiwalne
odmówiono
do realizacji
ujawnionych
archiwalnych
udostępnionych
pokrzywdzonym
pokrzywdzonym
pokrzywdzonym
(brak
w trakcie realizacji
dane informatorów
w notach wydanych
Liczba pokrzywdzonych,
o status pokrzywdzonego
Liczba współpracowników
Liczba współpracowników,
których ujawnienia danych
wydanych pokrzywdzonym
Pokrzywdzeni
funkcjonariusze)
podania danych informatorów
Liczba decyzji odmawiających
Niepokrzywdzeni
Niepokrzywdzeni
rych ujawnienia danych odmó-
materiałów arch.)
którym udostępniono materiały
Liczb pokrzywdzonych, którym
pokrzywdzonym ujawniających
(współpracownicy,
BUiAD 293 185 405 111 110 434 53 14 968 10 9 17 4 0 14 3665
Białystok 121 55 118 9 15 40 14 966 5 22 17 1 0 27 1113
Gdańsk 130 52 186 32 51 176 24 3707 36 232 65 4 18 6 1057
Katowice 111 154 451 21 116 292 23 2425 5 0 7 12 0 37 1521
Kraków 236 85 469 21 73 459 17 2568 342 251 91 12 0 20 2938
69
Lublin 172 56 148 13 64 182 22 1392 33 2 31 0 0 0 1580
Łódź 213 27 99 2 39 242 12 998 35 24 61 1 0 2 1384
Poznań 234 122 410 35 55 493 51 4112 25 211 26 24 0 165 2444
Rzeszów 227 39 129 15 55 165 55 4274 43 177 25 1 0 4 1868
Szczecin 231 17 27 14 21 49 18 1348 3 30 8 2 29 41 1184
Warszawa 72 80 294 53 84 598 17 1155 4 0 4 2 0 6 2968
Wrocław 136 95 477 28 85 229 336 1621 14 36 31 13 0 56 1510
Delegatura
47 38 71 5 32 145 8 158 4 5 11 1 0 7 412
Bydgoszcz
Delegatura
58 0 0 0 24 58 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Kielce
Delegatura
73 0 0 0 13 27 1 4 1 0 0 0 0 0 0
Olsztyn
Delegatura
45 12 51 4 13 35 12 2847 4 50 2 0 0 0 652
Radom
Razem 2399 1017 3335 363 850 3624 663 42 543 564 1049 396 77 47 385 24 296
Tabela 3. Realizacja wniosków o udostępnienie dokumentów
Liczba Liczba
udostępnio- udostępnionych
nych kopii kopii
Oddział
Przyjęte
Przyjęte
danych odmówiono
Zrealizowane
Zrealizowane
funkcjonariuszy i TW
ujawnionych w notach
udostępniono materiały
Liczba funkcjonariuszy
art. 31 ust. 1 ustawy o IPN
Uwierzytelnionych
W trakcie realizacji
W trakcie realizacji
karty
karty
podania danych odmówiono
Liczba TW, których podania
Nieuwierzytelnionych
Liczba decyzji odmawiających
jednostki
jednostki
Liczba wnioskodawców, którym
Liczba funkcjonariuszy, których
archiwalne
archiwalne
Liczba TW ujawnionych w notach
Liczba decyzji odmownych w trybie
70
Lublin 251 1223 757 - 322 178 0 172 - 291 4320 0 0 148 42 11 32 0 0 0 5
Łódź 290 856 809 - 519 125 2 123 - 705 13 921 200 0 195 95 106 128 62 3 195 18
Poznań 227 1697 974 14 207 - 105 0 105 13 865 - 8029 4591 52 187 11 75 13 6 2 17 7
Rzeszów 295 1253 905 10 603 - 188 0 188 10 599 - 10 358 0 0 188 157 1096 201 73 2 406 44
Szczecin 607 987 754 16 979 - 335 0 335 16 942 - 12 509 1946 4 389 17 6 11 4 0 15 23
Warsz awa 4238 2749 2415 33 096 - 145 22 96 11 954 - 10 946 1008 0 445 10 2 11 1 0 1 39
Wrocław 854 440 414 13 957 - 131 0 131 - 574 10 478 0 3 224 22 33 40 24 10 99 15
Delegatura
819 485 335 - 444 76 0 76 - 262 3840 0 0 128 18 52 61 15 0 131 14
Bydgoszcz
Delegatura
53 15 0 - 63 12 4 11 - 34 889 19 0 42 0 0 0 0 0 0 0
Kielce
Delegatura
101 2 37 - 102 16 0 12 - 17 3 73 0 59 1 0 0 0 0 0 0
Olsztyn
Delegatura
62 378 336 9929 - 35 0 34 7126 - 1886 3268 12 101 34 32 59 0 0 0 0
Radom
Razem 9054 14 813 10 285 146 952 1811 1920 64 1827 92 505 2563 114 227 32 223 78 2931 644 1513 826 297 22 1563 215
Tabela 4. Realizacja art. 29a ustawy o IPN
Tabela 5. Realizacja wniosków złożonych w związku z realizacją uprawnień wynikających z art. 51 ust. 3
Konstytucji RP
Liczba spraw Liczba spraw Liczba udostępnionych kopii
Oddział
wpływających załatwionych j.a.
BUiAD 29 58 107
Białystok 37 37 9
Gdańsk 16 12 172
Katowice 3 2 2
Kraków 8 10 21
Lublin 0 0 0
Łódź 11 11 22
Poznań 2 3 0
Rzeszów 7 3 9
Szczecin 6 0 0
Warszawa 25 20 59
Wrocław 7 8 5
Delegatura Bydgoszcz 11 8 7
Delegatura Kielce 0 0 11
Delegatura Olsztyn 3 0 4
Delegatura Radom 0 0 0
Razem 165 172 428
71
Tabela 6. Realizacja art. 35c ustawy o IPN (udostępnianie dokumentów osobowych pracowników lub
funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa państwa)
Liczba
Liczba
wniosków
kopii
Liczba funkcjonariuszy
Liczba Liczba Liczba dokumentów
udostęp- i pracowników
wniosków wniosków wniosków wydanych
Oddział nionych organów
wpływa- w trakcie zrealizo- pracownikom i
materiałów bezpieczeństwa
jących realizacji wanych funkcjonariuszom
archiwalnych o wydanie
organów
kopii
bezpieczeństwa
dokumentów
Białystok 18 7 11 3 0 0
Gdańsk 29 9 20 130 3 25
Katowice 27 12 15 7 7 5
Kraków 5 3 2 0 3 202
Lublin 42 37 5 7 0 0
Łódź 7 0 7 31 0 0
Poznań 13 3 10 4 6 37
Rzeszów 3 2 1 0 0 0
Szczecin 28 11 17 10 1 33
Warszawa 77 56 21 51 1 1
Wrocław 23 10 13 9 16 54
Delegatura Bydgoszcz 2 0 2 1 0 0
Delegatura Kielce 6 3 4 0 0 0
Delegatura Olsztyn 0 0 0 0 0 0
Delegatura Radom 0 0 0 0 0 0
Razem 280 153 128 253 37 357
Tabela 7. Realizacja wniosków w trybie art. 25–28 ustawy o ujawnianiu... (udostępnianie informacji o osobach
publicznych)
Liczba spraw załatwionych Liczba decyzji
odmownych
Liczba spraw Liczba spraw Liczba spraw Liczba
Oddział w trybie art. 27
wpływających w trakcie zrealizowanych udostępnionych ust. 1 ustawy
realizacji ostatecznie materiałów o ujawnieniu
Białystok 36 5 31 213 10
Gdańsk 93 9 84 56 35
Katowice 105 78 27 30 14
Kraków 26 26 0 0 0
Lublin 7 7 0 0 0
Łódź 47 8 37 64 5
Poznań 53 7 38 17 4
Rzeszów 31 22 9 27 4
Szczecin 43 16 27 20 18
Warszawa 802 505 297 25 53
Wrocław 43 24 19 9 7
Delegatura Bydgoszcz 6 0 6 0 0
Delegatura Kielce 4 0 0 0 0
Delegatura Olsztyn 15 0 5 0 0
Delegatura Radom 2 1 1 0 0
Razem 1313 708 581 461 150
72
Udostępnianie do celów badań naukowych i działalności dziennikarskiej
Tabela 8. Wnioski naukowo-badawcze
Liczba spraw załatwionych
Liczba
Liczba Liczba spraw badaczy, Liczba j.a. Liczba kopii
spraw wpływających Liczba spraw Liczba Liczba
zrealizowanych którym udostępnionych dokumentów
Oddział w trakcie realizacji decyzji decyzji
ostatecznie udostępniono do celów badań wydanych
pozytywnych negatywnych
materiały naukowych badaczom
zagra- zagra- zagra- archiwalne
krajowych krajowych krajowych
nicznych nicznych nicznych
Białystok 137 0 39 0 98 0 17 17 522 3896 13 361
Gdańsk 139 0 52 0 87 0 79 4 155 1847 11 948
Katowice 140 0 69 0 138 0 73 15 137 1667 3939
Kraków 814 5 233 3 939 2 137 0 282 2159 28 068
Lublin 206 2 124 2 72 0 133 24 318 3349 6713 + 7,98 GB
Łódź 86 0 19 0 98 2 56 8 341 2895 4764
73
Poznań 158 6 45 1 144 5 49 26 211 2089 9544
Rzeszów 153 3 90 0 64 2 19 16 219 2746 1949
Szczecin 67 0 46 0 31 0 15 16 110 1395 7285
Warszawa 300 47 70 4 380 15 1 0 244 3756 907
Wrocław 169 8 104 0 121 8 43 0 269 2386 12 607
Delegatura
71 0 35 0 77 0 49 2 146 1759 12 118
Bydgoszcz
Delegatura
15 0 5 0 22 0 0 0 13 194 547
Kielce
Delegatura
23 0 0 0 17 0 0 0 10 182 425
Olsztyn
Delegatura
9 0 11 0 1 0 0 0 4 191 85
Radom
Razem 2487 71 942 10 2289 34 671 128 2981 30 511 114 260 + 7,89 GB
Tabela 9. Wnioski dziennikarskie
Liczba spraw załatwionych
Liczba
Liczba Liczba j.a.
Liczba spraw dziennikarzy, Liczba kopii
spraw wpływających Liczba spraw Liczba Liczba udostępnionych
zrealizowanych którym dokumentów
Oddział w trakcie realizacji decyzji decyzji do celów
ostatecznie udostępniono wydanych
pozytywnych negatywnych działalności
materiały dziennikarzom
zagra- zagra- zagra- dziennikarskiej
krajowych krajowych krajowych archiwalne
nicznych nicznych nicznych
Białystok 16 0 7 0 9 0 2 5 6 27 17
Gdańsk 40 0 5 3 32 0 22 3 12 50 117
Katowice 29 0 11 0 18 0 14 4 14 37 152
Kraków 138 0 59 0 93 0 4 2 18 159 223
Lublin 14 0 7 0 7 0 0 0 11 65 35
Łódź 18 0 8 0 10 0 6 0 6 140 232
Poznań 42 0 20 0 30 0 27 6 13 361 1140
74
Rzeszów 14 0 10 0 3 0 2 6 13 94 170
Szczecin 9 0 2 0 7 0 4 0 5 18 0
Warszawa 217 6 171 3 172 3 0 0 52 630 0
Wrocław 37 0 19 0 18 0 14 0 22 153 884
Delegatura
13 0 2 0 11 0 4 0 5 49 364
Bydgoszcz
Delegatura
0 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0
Kielce
Delegatura
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Olsztyn
Delegatura
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
Radom
Razem 587 6 321 6 412 3 99 26 177 1783 3334
Tabela 10. Realizacja spraw dla pionu śledczego IPN
Liczba spraw załatwionych Liczba
Liczba
Liczba spraw Liczba Liczba spraw udostępnionych wydanych
Oddział
wpływających spraw w trakcie zrealizowanych kopii, odpisów,
j.a.
realizacji ostatecznie wypisów
75
Tabela 12. Realizacja spraw dla organów wymiaru sprawiedliwości i ścigania
Liczba spraw załatwionych Liczba
Liczba Liczba wydanych
Liczba spraw Liczba spraw
Oddział spraw udostępnionych kopii,
wpływających zrealizowanych
w trakcie j.a. odpisów,
ostatecznie wypisów
realizacji
BUiAD 259 40 291 247 155
Białystok 76 1 76 40 518
Gdańsk 70 1 70 74 190
Katowice 123 17 106 140 10
Kraków 158 23 152 142 957
Lublin 105 29 82 76 92
Łódź 60 15 47 42 9
Poznań 78 15 68 82 69
Rzeszów 55 4 53 61 487
Szczecin 47 11 44 137 39
Warszawa 16 3 13 17 0
Wrocław 72 30 62 101 55
Delegatura Bydgoszcz 53 5 50 68 3
Delegatura Kielce 10 0 13 10 0
Delegatura Olsztyn 13 1 9 7 0
Delegatura Radom 24 1 26 67 0
Razem 1219 196 1162 1311 2584
76
Tabela 14. Realizacja spraw dla osób fizycznych
Liczba spraw załatwionych
Liczba wydanych
Liczba spraw Liczba spraw Liczba spraw
Oddział kopii, odpisów,
wpływających w trakcie zrealizowanych wypisów
realizacji ostatecznie
BUiAD 1641 92 1816 615
Białystok 223 16 296 1380
Gdańsk 125 7 122 120
Katowice 411 32 395 110
Kraków 714 28 952 82
Lublin 234 45 189 87
Łódź 404 16 410 30
Poznań 205 26 179 419
Rzeszów 413 118 305 539
Szczecin 60 25 55 6
Warszawa 131 16 122 167
Wrocław 133 17 122 57
Delegatura Bydgoszcz 125 22 107 211
Delegatura Kielce 114 8 105 31
Delegatura Olsztyn 141 4 126 0
Delegatura Radom 48 9 39 9
Razem 5122 481 5340 3863
77
3.4. Obsługa bieżąca
3.4.1. Wydział Obsługi Bieżącej
W ramach Wydziału Obsługi Bieżącej funkcjonują: Sekcja Reprografii i Zaopatrzenia, Sek-
cja Obsługi Kancelaryjnej, Stanowisko Sprawozdawcze, Stanowisko Bieżącej Obsługi Prawnej
i Stanowisko Bieżącej Obsługi Informatycznej.
W roku 2007 w Wydziale przeprowadzono szereg znaczących zmian. Przeniesiono Pracow-
nię Reprografii do nowego pomieszczenia, zmodernizowano sprzęt, nabyto nowe programy
służące obróbce zdigitalizowanych dokumentów (Photoshop CS3, Acrobat Professional 8, Do-
kumentExpress with DjVu). Wprowadzono pracę w systemie dwuzmianowym od poniedziałku
do piątku oraz w godzinach nadliczbowych w soboty, dzięki czemu udało się wyeliminować
zaległości i skrócić czas oczekiwania na wykonanie zamówień.
Poczyniono inwestycje w urządzenia odpowiadające w pełni potrzebom reprografii: cztery
skanery Fujitsu fi-5750C, dwa urządzenia wielofunkcyjne Konica Minolta Bizhub C6500, skaner
planetarny BookDrive DIY, skaner bezdotykowy A1 BookEye 3. Chcąc sprostać zadaniom, podję-
tym w ramach współpracy z Instytutem Yad Vashem, kupiono kamerę mikrofilmową Zeutschel.
W okresie od stycznia do grudnia 2007 r. wykonano 553 974 kart kserokopii, 45 934 wy-
druków z mikrofilmów i mikrofisz oraz 83 443 skany (z czego większość, bo aż 78 810 skanów
– 560 j.a. – od momentu wprowadzenia zmian w Wydziale). Wzrost liczby skanowanych kart
dokumentów jest rezultatem nowych możliwości Wydziału Obsługi Bieżącej, a także z przy-
jęcia za zasadę digitalizowania całości akt otrzymanych przez Pracownię Reprografii. Wynika
to z konieczności ochrony zasobu przed degradacją fizyczną i ma na celu ułatwienie do niego
dostępu. Materiały archiwalne w formie plików rozszerzeniem .tiff i .pdf przechowywane są na
bezpiecznej macierzy dyskowej (do dnia 31 grudnia 2007 r. zapełniono 1,46 TB, czyli około
33 proc. pojemności macierzy).
78
danych EZAN dla Wydziału II BUiAD. Przygotowano także aplikację służącą do gromadzenia
danych w „Katalogu pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy organów bezpieczeństwa pań-
stwa”. Wzięto udział w opracowywaniu i prowadzeniu elektronicznych baz danych niezbęd-
nych do realizacji zadań Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów.
79
3.5. Badania archiwalne i edycja źródeł
Wydział Badań Archiwalnych i Edycji Źródeł (WBAiEŹ) został zorganizowany w BUiAD
na mocy Zarządzenia nr 6/07 Prezesa IPN w sprawie Tymczasowego Regulaminu Organiza-
cyjnego Instytutu Pamięci Narodowej. Wcześniej, w okresie od grudnia 2006 r. do kwietnia
2007 r., w ramach Wydziału Udostępniania i Informacji Naukowej funkcjonowała Sekcja Edy-
cji Źródeł i Informacji Naukowej.
Strukturę Wydziału tworzą: Sekcja Metodyki Archiwalnej i Źródłoznawstwa, która prowa-
dzi teoretyczne prace badawcze nad gromadzeniem, ewidencjonowaniem, przechowywaniem
i udostępnianiem zasobu archiwalnego IPN, oraz Sekcja Edycji Źródeł, zajmująca się przygo-
towaniem wydawnictw źródłowych.
W omawianym okresie wydział realizował następujące zadania:
– opracowanie monograficznych wydawnictw źródłowych;
– redakcja czasopisma „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej”;
– przygotowanie informatora o zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej;
– współpraca archiwalno-historyczna z archiwum Służby Bezpieczeństwa Ukrainy;
– współpraca archiwalno-historyczna z archiwum Federalnej Służby Bezpieczeństwa Fe-
deracji Rosyjskiej;
– współpraca edytorska z jednostkami terenowymi BUiAD;
– udział w innych projektach badawczych i indywidualne prace naukowe.
80
W omawianym okresie w WBAiEŹ rozpoczęto także kwerendy źródłowe i selekcję mate-
riału archiwalnego do projektów wydawniczych, których finalizacja jest planowana na drugą
połowę przyszłego roku. Pracownicy Wydziału przy ich realizacji współpracują z BEP bądź też
z naukowcami innych instytucji.
81
3.5.5. Współpraca archiwalno-historyczna z archiwum Federalnej Służby
Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej
IPN współpracuje z Federalną Służbą Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej (FSB FR) w za-
kresie prac archiwalno-historycznych od 2001 r. Obecnie przewodniczącym rosyjskiej części
grupy jest gen. Wasilij Christoforow (FSB FR), a polskiej dyrektor Piotr Mierecki (MSWiA
RP). W skład grupy roboczej wchodzą pracownicy WBAiEŹ, dyrektor BUiAD IPN oraz pra-
cownicy archiwum FSB FR.
Efektem współpracy w 2007 r. była kolejna, trzecia już dwujęzyczna (polsko-rosyjska)
publikacja: Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych, red.
M. Majewski i inni, Warszawa 2007, s. 1428.
Książka prezentuje unikalne dokumenty z zasobu archiwalnego IPN oraz archiwum FSB
FR wytworzone przez służby specjalne III Rzeszy Niemieckiej, „polskie” organy bezpie-
czeństwa publicznego oraz sowieckie służby specjalne. Publikacja zawiera 149 dokumentów
opracowanych w języku polskim i rosyjskim oraz ponad 100 fotografii. Wydawnictwo było
prezentowane m.in. 2 sierpnia 2007 r. w Muzeum Powstania Warszawskiego z udziałem amba-
sadora Federacji Rosyjskiej w Polsce, prezesa IPN, i pracowników archiwum FSB FR, a w dniu
2 października 2007 r. w ambasadzie RP w Moskwie (w prezentacji książki wziął udział m.in.
ambasador RP w Federacji Rosyjskiej) oraz w Centrum Kulturalnym FSB w Moskwie w obec-
ności dyrektora BUiAD i pracowników WBAiEŹ.
W planach wydawniczych wspólnej polsko-rosyjskiej grupy roboczej na lata 2008–2009
znajdują się propozycje kolejnych wydawnictw:
– Polska Organizacja Wojskowa w latach 1914–1921;
– „Biała” emigracja. Rosyjskie organizacje emigracyjne w Polsce w latach 1919–1956.
82
– OBUiAD we Wrocławiu – „...Ojczyznę wolną racz nam zwrócić Panie...”. Komunistycz-
na bezpieka wobec kardynała Henryka Gulbinowicza w latach 1970–1990, oprac. T. Balbus,
K. Stróżyna.
Druk pozytywnie zaopiniowanych publikacji, po akceptacji dyrektora BUiAD i dyrektora
BEP, nastąpi do połowy 2008 r.
83
4. Biuro Edukacji Publicznej
Zgodnie z art. 53 ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni prze-
ciwko Narodowi Polskiemu, do zadań Instytutu należy: informowanie społeczeństwa o struktu-
rach i metodach działania instytucji, w ramach których zostały popełnione zbrodnie nazistow-
skie i komunistyczne, oraz o obsadzie personalnej i sposobach działania organów bezpieczeń-
stwa państwa, prowadzenie badań naukowych nad najnowszą historią Polski, upowszechnianie
w kraju i za granicą wyników swojej pracy oraz badań innych instytucji, organizacji i osób
nad problematyką stanowiącą przedmiot jego działania, prowadzenie działalności edukacyjnej
i wystawienniczej, wreszcie formułowanie wniosków dotyczących edukacji historycznej.
Zadania te realizuje Biuro Edukacji Publicznej, na które składają się trzy wydziały:
• Wydział Badań Naukowych, Dokumentacji, Ekspertyz i Zbiorów Bibliotecznych (oraz
analogiczne referaty w 11 oddziałach);
• Wydział Wystaw i Edukacji Historycznej (oraz analogiczne referaty w 11 oddziałach);
• Wydział Wydawnictw (który spełnia rolę centralnego wydawnictwa IPN i sprawuje nad-
zór techniczny i merytoryczny nad publikacjami oddziałowymi).
84
i opublikowanie wyników tych badań w formie przejrzystego informatora. Ostatni trzeci tom
tego wydawnictwa Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza, w latach 1976–1990
doprowadzony do końca istnienia Służby Bezpieczeństwa, wkrótce ukaże się drukiem.
Równocześnie w 2006 r. rozpoczęto prace, kontynuowane obecnie, nad realizacją kolej-
nego etapu badań, którego celem jest przygotowanie wielotomowego syntetycznego ujęcia
dziejów aparatu bezpieczeństwa w latach 1944–1990. Powołano cztery zespoły badawcze,
których zadaniem jest przygotowanie opracowań poświęconych poszczególnym pionom apa-
ratu bezpieczeństwa (wywiad, kontrwywiad, piony walki z opozycją i Kościołem). W trakcie
przeprowadzanych kwerend archiwalnych dokonano już wielu interesujących ustaleń i odkryć
badawczych. Wyniki tych prac zostaną opublikowane najpierw w formie wyposażonych w apa-
rat naukowy zbiorów dokumentów, a następnie monografii poszczególnych pionów aparatu
bezpieczeństwa. Zakończenie projektu przewidziane jest na rok 2010.
85
4.1.1.1.4. Władze PRL wobec kryzysów społecznych i opozycji demokratycznej
Koordynator – dr Łukasz Kamiński (BEP Centrala)
W roku sprawozdawczym trwała realizacja nowej, zakrojonej na pięć lat fazy projektu.
Celem pierwszego etapu tej fazy jest opisanie w skali ogólnopolskiej działalności opozycyjnej
w PRL w latach 1975–1980. W ramach tego projektu w 2007 r. ukazały się zbiory dokumen-
tów poświęcone rozpracowaniu przez SB Studenckich Komitetów Solidarności (Kryptonim
„Wasale”) i Towarzystwa Kursów Naukowych (Kryptonim „Pegaz”), a także pierwszy tom
wydawnictwa seryjnego „Solidarność Walcząca w dokumentach”. W 2008 r. powinien ukazać
się zarówno obszerny tom opracowań (ujęcia regionalne i przekrojowe), jak i kolejne edycje
podstawowych źródeł (niepublikowane dotychczas dokumenty wytworzone przez struktury
opozycyjne oraz dokumenty aparatu represji). W drugiej fazie (realizowanej w latach 2008–
–2010 r.) opisane zostaną dzieje NSZZ „Solidarność” w latach 1980–1989.
86
Słownik, przygotowywany w systemie holenderskim (każdy tom od A do Ż), zawiera bio-
gramy działaczy powojennej konspiracji (zbrojnej i politycznej), działaczy struktur opozycyj-
nych oraz uczestników różnych form oporu społecznego. W 2007 r. ukazał się kolejny, trzeci
już tom słownika. Zawiera on 159 haseł przygotowanych przez kilkudziesięcioosobowy zespół
złożony zarówno z pracowników IPN, jak i badaczy z innych ośrodków naukowych. Jedno-
cześnie trwały prace (kompletowanie zamówionych materiałów) nad kolejnym, czwartym już
tomem tego cennego wydawnictwa. Jego publikacja planowana jest na rok 2008.
87
4.1.1.1.10. Słownik dwóch okupacji
Zespół redakcyjny: dr Waldemar Grabowski, dr Andrzej K. Kunert, dr Andrzej Chmielarz.
Celem tego projektu jest przygotowanie wielotomowego wydawnictwa encyklopedycz-
nego, opisującego najważniejsze aspekty niemieckiej i sowieckiej okupacji Polski w latach
II wojny światowej. W pierwszej fazie projektu planowane jest opracowanie obszernego słow-
nika biograficznego obejmującego osoby zaangażowane w wojskowych i cywilnych struktu-
rach Polskiego Państwa Podziemnego. Publikacja tego słownika planowana jest na 1 września
2009 r.
88
Międzynarodową konferencję naukową „Ruch komunistyczny w latach 1944–1956”
(27–28 IX 2007, Wojcieszyce k. Szklarskiej Poręby; organizator centrala BEP we współpracy
z ISP PAN);
Międzynarodową konferencję naukową „NKVD/KGB Activities and its Cooperation
with other Secret Services in Central and Eastern Europe 1945–1989” („Działalność NKWD/
/KGB i ich współpraca z tajnymi służbami innych państw Europy Środkowej i Wschodniej
1945–1989”) – (14–16 XI 2007, Bratysława, centrala BEP we współpracy z Instytutem Pamięci
Narodu (Słowacja);
Konferencją naukową „W objęciach «Wielkiego Brata». Sowieci w Polsce 1939–1993”
(30 XI 2007, Warszawa, organizator OBEP Warszawa);
Międzynarodową konferencją naukową „Społeczność żydowska w PRL przed i po kampa-
nii antysemickiej z lat 1967–1968” (6–7 XII 2007, Warszawa, organizator centrala BEP).
Biuro Edukacji Publicznej współorganizowało szereg obchodów rocznicowych, związa-
nych z dziejami opozycji antykomunistycznej w PRL. Obok wspomnianej powyżej rocznicy
powstania Solidarności Walczącej były to sesje rocznicowe związane z 30-leciem Ruchu Obro-
ny Praw Człowieka i Obywatela (BEP Centrala), Studenckiego Komitetu Solidarności w Kra-
kowie (OBEP Kraków) i Gdańsku (OBEP Gdańsk).
4.1.1.3. Publikacje
Wyniki prowadzonych prac naukowych publikowane są w formie opracowań cząstkowych
(artykuły, studia, edycje źródeł), syntez i monografii. Wydawane są one zarówno w pismach
naukowych IPN i w formie książek publikowanych przez Wydział Wydawnictw BEP oraz
oddziały, jak i w wydawnictwach zewnętrznych. Dokładniejsze omówienie poszczególnych
wydawnictw znajduje się w części niniejszego sprawozdania poświęconej działalności wydaw-
niczej IPN.
W 2007 r. pracownicy BEP opublikowali ok. 410 prac o charakterze naukowym, a także
ok. 540 artykułów popularnonaukowych.
89
4.2.1. Działania edukacyjne i popularyzatorskie
Wydział Wystaw i Edukacji Historycznej Biura Edukacji Publicznej prowadzi szeroko ro-
zumianą edukację historyczną, w tym przede wszystkim:
• opracowywanie i prezentowanie wystaw historycznych, a także prowadzenie związanych
z nimi lekcji i wykładów;
• przygotowywanie centralnych i regionalnych konkursów historycznych dla uczniów,
nauczycieli, studentów oraz innych adresatów;
• współpracę ze szkołami, nauczycielami oraz placówkami doskonalenia zawodowego
pedagogów;
• organizowanie różnorodnych form doskonalenia zawodowego dla nauczycieli historii,
wiedzy o społeczeństwie i języka polskiego;
• współpracę z innymi instytucjami zainteresowanymi popularyzacją historii najnowszej,
takimi jak radio, telewizja, prasa, samorządy lokalne, muzea, fundacje, organizacje harcerskie
czy stowarzyszenia kombatanckie;
• współpracę z polonijnymi ośrodkami edukacyjnymi.
4.2.1.1. Współpraca z Ministerstwem Edukacji Narodowej oraz instytucjami
zajmującymi się kształceniem nauczycieli
W 2007 r. kontynuowano wspierany przez MEN bezpłatny kolportaż do szkół ponadpod-
stawowych „Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej”. Minister edukacji objął też honorowy
patronat nad zorganizowanym przez BEP IPN ogólnopolskim konkursem historycznym „«Na-
dzieje i rozczarowania...» Społeczeństwo polskie w czasach Gomułki i Gierka. Doświadczenia
świadka historii”. Finał konkursu odbył się w marcu 2007 r.
Kontynuowana jest współpraca z Ośrodkami Doskonalenia Nauczycieli i Ośrodkami Me-
todycznymi w całym kraju. Wspólnie organizujemy różnorodne formy doskonalenia zawodo-
wego związane z historią najnowszą dla nauczycieli historii, wiedzy o społeczeństwie i języka
polskiego, m.in. konferencje, sesje, wykłady, warsztaty i kursy, w tym metodyczne, wśród któ-
rych ważne miejsce zajmują cykle seminaryjno-warsztatowe realizowane jako ponad dwudzie-
stogodzinne kursy doskonalenia podnoszące kwalifikacje zawodowe. Godne podkreślenia jest,
że współpraca z Ośrodkami Doskonalenia Nauczycieli ma charakter stały, a w trakcie konfe-
rencji metodycznych organizowanych dla nauczycieli przez doradców metodycznych historii,
wiedzy o społeczeństwie i języka polskiego regularnie informujemy o naszych propozycjach
edukacyjnych oraz promujemy działania.
W 2007 r. pracownicy BEP IPN prowadzili zajęcia dla nauczycieli kierowanych do pracy
poza granice kraju przez Zespół ds. Polonii Centralnego Ośrodka Kształcenia Nauczycieli.
Kontynuowano także współpracę z instytucjami międzynarodowymi i zagranicznymi zaj-
mującymi się doskonaleniem nauczycieli, m.in. z polsko-niemiecką Fundacją „Krzyżowa” czy
Ministerstwem Edukacji, Młodzieży i Sportu Brandenburgii (RFN). Przygotowywane są po-
nadto wspólne polsko-niemieckie konferencje i warsztaty dla nauczycieli. We wrześniu odbyła
się w Zamościu międzynarodowa konferencja „Dzieci i młodzież w systemach totalitarnych
– doświadczenie polskie i niemieckie”. W BEP IPN gościły także grupy nauczycieli z Francji
i RFN. Omawiano podczas tych spotkań kwestie możliwości edukacyjnej współpracy między-
narodowej.
90
Biuro wzięło udział w ogólnopolskich obchodach rocznic Sierpnia ’80 i stanu wojennego.
Wkładem BEP w obchody tej ostatniej rocznicy było m.in. opracowanie zawartości meryto-
rycznej strony internetowej www.13grudnia81.pl
Wspólnie z Narodowym Centrum Kultury (i siecią „Multikino”) Biuro Edukacji Publicznej
zorganizowało oprawę premierowych pokazów filmu Andrzej Wajdy Katyń. Pracownicy BEP
wygłosili kilkaset prelekcji dla widzów, głównie na pokazach zbiorowych dla klas szkolnych.
Podobne prelekcje odbywały się także w ramach współpracy nawiązanej między Wojskiem
Polskim a IPN w jednostkach na terenie całego kraju jako część zajęć z wychowania patrio-
tycznego. Poza prelekcjami związanymi z filmem Katyń prowadzono także wykłady z historii
najnowszej dla żołnierzy i kadry zawodowej WP.
Przedstawiciel WWiEH uczestniczy także w spotkaniach organizowanych przez Biuro Bez-
pieczeństwa Narodowego. Mają one na celu koordynację działań w kwestii promocji patrioty-
zmu jako formy działania na rzecz obronności państwa.
91
• kursy doskonalenia zawodowego przygotowujące do pracy z pakietami edukacyjnymi
wydanymi przez IPN (m.in. „Stan wojenny”, „Prymas Tysiąclecia”, „KL Auschwitz”, „Za-
głada Żydów polskich w czasie II wojny światowej”, „Polskie Państwo Podziemne w latach
1939–1941”);
• warsztaty przedmiotowo-metodyczne przygotowujące do prowadzenia lekcji muzeal-
nych w oparciu o eksponowane wystawy;
• cykle tematyczne warsztatów przedmiotowo-metodycznych (m.in. „Lata 1939–1989
w obrazach – film jako źródło informacji historycznej”);
• warsztaty przedmiotowo-metodyczne tematyczne (m.in. „Marzec ’68”, „Wypadki gru-
dniowe 1970 r.”, „Kryzysy PRL-u”);
• wykłady i cykle wykładów (m.in. „Z materiałów IPN” w Gdańsku, „Wykłady otwarte”
w Katowicach czy „Poniedziałki z historią najnowszą” w Warszawie);
• wykłady podczas konferencji metodycznych dla nauczycieli;
• udział nauczycieli i ich uczniów w sesjach naukowych organizowanych przez IPN;
• konferencje popularnonaukowe organizowane specjalnie z myślą o nauczycielach.
Z niezmiernie dużym zainteresowaniem pedagogów spotkała się akcja wysyłki do szkół pa-
kietów zawierających siedem „Tek Edukacyjnych IPN”. Teki edukacyjne to zbiór materiałów
dydaktycznych oraz źródeł historycznych dotyczących najnowszej historii Polski, przeznaczo-
nych dla nauczycieli i uczniów. Zostały one przygotowane w odpowiedzi na prośby pedagogów
o materiały dydaktyczne wspomagające proces nauczania najtrudniejszych i kontrowersyjnych
tematów z najnowszej historii Polski. Do odbiorców skierowano niemal 15 tys. kompletów
wydawnictw.
W 2007 r. z myślą o nauczycielach przygotowano także płytę „PRL w filmie”, na której
znalazł się zbiór krótkich fragmentów kilkudziesięciu najlepszych polskich filmów fabularnych
przedstawiających najrozmaitsze aspekty rzeczywistości PRL. Załączona do płyty broszura
zawiera propozycje metodyczne ułatwiające nauczycielowi omówienie najistotniejszych wy-
darzeń z historii PRL. Także ta pozycja wydawnicza IPN dotrze bezpłatnie do szkół gimnazjal-
nych i ponadgimnazjalnych na początku 2008 r.
Nową ofertą przygotowaną przez Biuro Edukacji Publicznej IPN jest „Program Polonijny
BEP IPN” skierowany do nauczycieli polonijnych oraz nauczycieli polskich pracujących poza
krajem. W ramach jego realizacji nawiązano szerokie kontakty z pedagogami. W lipcu 2007 r.
odbyły się Polonijne Spotkania z Historią Najnowszą – dwutygodniowy intensywny kurs naj-
nowszej historii Polski i nowoczesnych metod jej nauczania. W kursie wzięli udział nauczycie-
le z polskich placówek edukacyjnych na Białorusi, Litwie, Ukrainie, w Rosji, Grecji, Libanie,
Austrii, Francji, Belgii, Szwecji, Kanadzie i USA. Pracownicy BEP i OBEP IPN docierali także
z zajęciami poza granice kraju, m.in. do Francji, Danii, na Białoruś i Ukrainę.
W końcu 2007 r. przygotowano w WWiEH BEP IPN specjalną broszurę z całościową
prezentacją oferty edukacyjnej Instytutu. Wydawnictwo to jest szeroko kolportowane wśród
nauczycieli wszystkich typów szkół.
92
Biuro uczestniczyło też w konkursie rocznicowym ogłoszonym przez Sekretariat Oświaty
i Wychowania NSZZ „Solidarność”.
93
• lekcje muzealne połączone z ekspozycją wystaw IPN prezentowanych w kilkudziesięciu
miejscach w Polsce;
• przeglądy filmowe poprzedzone wprowadzającymi wykładami, a podsumowywane róż-
nymi formami dyskusji (formuła Dyskusyjnych Klubów Filmowych) – np. w Białymstoku,
Gdańsku, Wrocławiu, Warszawie;
• wykłady otwarte i cykle wykładów prowadzone przez historyków z BEP (w siedzibie
BEP i Oddziałów IPN), a także na zaproszenia domów kultury, muzeów, klubów, stowarzyszeń
i innych placówek oświatowych w całym kraju;
• różnorodne formy turystyczne, m.in. „terenowe lekcje historii” (np. popularnością wśród
uczniów i nauczycieli szkół dolnośląskich cieszą się zajęcia mające miejsce na kwaterach
„więziennych” na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu), Historyczny Klub Turystyczny
zorganizowany przez OBEP w Gdańsku, Klub Turystyczny zorganizowany przez centralę
BEP w Warszawie czy rajdy (np. Rajd Pieszy „Szlakiem Żołnierzy V Wileńskiej Brygady AK
mjr. Zygmunta Szendzielorza «Łupaszki»” zorganizowany przez OBEP Gdańsk; Rajd Tury-
styczno-Historyczny „Szlakiem miejsc pamięci – Śląsk i Żywiecczyzna 1939–1947”; Rajd
historyczny „Szlakiem pamięci – fortyfikacje obronne na Śląsku w kampanii wrześniowej
1939 r.” – zorganizowane przez OBEP Katowice; „Hubalczycy. Ostatni żołnierze Września
1939 r.” – OBEP Łódź);
• kontynuowana/prowadzona była także działalność edukacyjna w ramach klubów histo-
rycznych.
W 2007 r. zainicjowano i przeprowadzono wersję pilotażową programu „Lekcje z historii
PRL”. Przeszkoleni przez pracowników WWiEH BEP IPN nauczyciele prowadzili w szkołach
gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych cykl czterech lekcji dotyczących najnowszych dziejów
Polski („PRL – państwo totalitarne?”, „Prześladowani i aparat terroru 1944–1989”, „Sztuka
w służbie propagandy”, „Dzieje pewnego eksperymentu – gospodarka PRL”). Od 2008 r. pro-
jekt ten został rozszerzony na obszar całego kraju.
W roku 2007 po raz pierwszy zorganizowano Letnią Szkołę Historii Najnowszej prze-
znaczoną dla doktorantów i studentów starszych lat, podejmujących w swoich badaniach
problematykę związaną z najnowszymi dziejami Polski. W zajęciach uczestniczyło 18 osób
reprezentujących placówki naukowe z całego kraju. W programie szkoły znalazły się wykłady
wybitnych znawców historii najnowszej, dyskusje, zajęcia seminaryjne oraz warsztaty (m.in.
związane z wykorzystaniem w pracy badawczej akt aparatu bezpieczeństwa).
94
wych, w których obok pracowników IPN biorą udział przedstawiciele środowisk naukowych
i „świadkowie” historii.
Warto szczególnie wyróżnić następujące wystawy przygotowane przez Wydział w roku
2007:
– w całym kraju odbywały się prezentacje przygotowanej w grudniu 2006 r. plenerowej
wystawy „Ofiary stanu wojennego”. Przedstawiono na niej sylwetki 56 ofiar z lat osiem-
dziesiątych, zamordowanych „przez nieznanych sprawców” w latach 1981–1989. Podsu-
mowaniem cyklu ekspozycji była ponowna prezentacja wystawy w Warszawie w dniach
12–28 grudnia;
– kontynuowano także cykl wystaw przedstawiających kadry aparatu bezpieczeństwa Pol-
ski Ludowej. Punktem kulminacyjnym cyklu było otwarcie 22 lipca naprzeciwko daw-
nego gmachu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego plenerowej wystawy „Twarze
bezpieki 1989–1990”;
– z okazji 25. rocznicy powstania Solidarności Walczącej Wydział Wystaw i Edukacji
Historycznej przygotował plenerową wystawę poświęconą temu ugrupowaniu antyko-
munistycznemu (we współpracy z Urzędem Miejskim we Wrocławiu i Komitetem Orga-
nizacyjnym Obchodów 25-lecia „Solidarności Walczącej”). Ekspozycja została przygo-
towana w polskiej, niemieckiej i angielskiej wersji językowej. Wszystkim prezentacjom
wystaw towarzyszyła także publikacja katalogów.
Ponadto należy podkreślić, że kilkadziesiąt wystaw powstało w okresie sprawozdawczym
w Oddziałach i Delegaturach IPN. Na przykład OBEP w Białymstoku przygotował litewską
wersję wystawy „Obława Augustowska” – „Augustavo Gaudynes”; w Rzeszowie przygoto-
wano prezentację „Życie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny w afiszach, ob-
wieszczeniach i plakatach (1939–1944)”; OBEP krakowski zaprezentował ekspozycję „Wielki
Głód na Ukrainie 1932–1933”; OBEP lubelski wraz z delegaturą w Radomiu przygotował wy-
stawę „«...Ksiądz musi zaprzestać». Życie i działalność ks. Romana Kotlarza”.
95
lak z wyboru oraz film dokumentalny Zawód: Prymas Polski – o ks. Prymasie St. Wyszyńskim
„przez teczki” IPN. OBEP Lublin przygotował dla Telewizji Polonia we współpracy z TVP 3
cykl nagrań „Z archiwum IPN”, w ramach którego zrealizowano 20 filmów.
Kontynuowano dotychczasową współpracę między IPN a Polskim Radiem S.A. 1 czerwca
2007 r. Biuro Edukacji Publicznej po raz szósty wzięło udział w Pikniku Naukowym Radia BIS
w Warszawie. Ponadto należy podkreślić bieżącą współpracę pracowników całego pionu edu-
kacyjnego IPN z programami Polskiego Radia (zwłaszcza PR 1), ogólnopolskimi stacjami ko-
mercyjnymi oraz regionalnymi rozgłośniami publicznymi i komercyjnymi. Zakres powyższej
współpracy to głównie komentarze nt. ważnych rocznic historycznych, wydarzeń z dziedziny
najnowszej historii Polski, a także tematyki lustracyjnej. Na antenie Radia Józef kontynuowana
była również emisja „Tygodnika Historycznego”.
Prasa – zarówno ogólnopolska, jak regionalna – niejednokrotnie relacjonowała tematy
poruszane przez autorów „Biuletynu Instytutu Pamięci Narodowej”. Pracownicy pionu edu-
kacyjnego IPN współpracowali z 2007 r. z wieloma tytułami ogólnopolskimi. Były to m.in.
„Tygodnik Solidarność”, „Gość Niedzielny”, „Gazeta Polska”, „Newsweek”, „Tygodnik Po-
wszechny”, „Niedziela”, „Wprost”, „Polityka”, „Nowe Państwo”, a także ogólnopolskie dzien-
niki – „Dziennik”, „Gazeta Wyborcza”, „Nasz Dziennik”, „Rzeczpospolita”.
Pracownicy BEP i OBEP redagują cykle dodatków historycznych (wkładek) do „Rzeczpo-
spolitej”, „Naszego Dziennika”, „Gościa Niedzielnego” i „Niezależnej Gazety Polskiej”.
96
Ponadto ukazały się kolejne tomy periodyków IPN: jeden tom półrocznika naukowego
„Pamięć i Sprawiedliwość”, 8 numerów „Biuletynu IPN” (w tym 4 numery podwójne), jeden
numer periodyku IPN – „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”.
Oddziałowe Biura Edukacji Publicznej wydały łącznie 93 publikacje:
• monografie – 21;
• dokumenty – 4;
• relacje i wspomnienia – 2,
• studia i materiały – 1;
• materiały z konferencji naukowych – 8;
• prace popularnonaukowe – 4;
• albumy – 3;
• materiały edukacyjne (oferty edukacyjne, teki edukacyjne, książki i broszury o tematyce
historycznej przeznaczone dla uczniów i nauczycieli) – 12;
• varia – 8;
• katalogi wystaw i foldery – 30.
Szczegółowy wykaz publikacji wydanych przez WW i oddziały IPN znajduje się w załącz-
niku.
Poza działalnością wydawniczą IPN, m.in. w ramach konkursu wydawniczego „Prawda
i Pamięć”, wspierane są prace poświęcone dziejom Polski i Polaków w latach 1939–1989, wy-
dawane przez wydawców zewnętrznych.
W ramach II edycji konkursu w 2007 r. wsparto publikację 12 książek (wydanie planowane
w 2008 r.).
W roku 2007 ukazało się 13 książek dofinansowanych przez Instytut – 10 z nich wyróżniono
w konkursie „Prawda i Pamięć” w roku 2006, pozostałe zaś to książki: Katarzyny Maniewskiej
Kościół katolicki w Bydgoszczy wobec prób laicyzacji i dezintegracji społeczeństwa w okresie
rządów Edwarda Gierka; Województwo śląskie 1945–1950. Zarys dziejów politycznych (red.
Adam Dziurok i Ryszard Kaczmarek) i Stanisława Sterkowicza, Nieludzka medycyna. Lekarze
w służbie nazizmu.
97
5. Biuro Lustracyjne
Biuro Lustracyjne jest nową jednostką w strukturze organizacyjnej Instytutu Pamięci Na-
rodowej. Pion lustracyjny utworzony został zgodnie z ustawą z dnia 18 października 2006 r.
o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz
treści tych dokumentów (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 425 z późn. zm.), zwaną dalej ustawą lu-
stracyjną, i wraz z przekazaniem Instytutowi Pamięci Narodowej kompetencji w tym obszarze.
Podwaliny organizacyjne pionu lustracyjnego ustawodawca umieścił w ustawie z dnia 18 grud-
nia 1998 r., o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu (tj. Dz. U. z 2007 r. Nr 63 poz. 424 z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o IPN. Dużą
część aktywności Biura w 2007 r. pochłonęły sprawy związane z organizacją nowej jednostki,
a pośród nich w szczególności:
– wypracowanie własnych form organizacyjnych Biura,
– zatrudnienie odpowiednich kadr,
– wdrożenie odpowiednich systemów rejestracji, ewidencji i publikacji wyników prac
Biura.
Przystąpiono również do realizacji zadań ustawowych na trzech głównych polach:
– przyjmowania i rejestracji oświadczeń lustracyjnych (art. 52a pkt 1 ustawy o IPN),
– opracowania i publikacji katalogów (art. 52a pkt 6, 7 i 8 ustawy o IPN) oraz informacji
w Biuletynie Informacji Publicznej IPN (art. 22 i 23 ustawy lustracyjnej),
– przygotowywania i obsługi postępowań lustracyjnych (art. 52a pkt 3 ustawy o IPN).
Niezależnie od tych podstawowych pól aktywności Biuro Lustracyjne przyjęło na siebie
również obowiązki wynikające z dynamiki wprowadzenia w życie nowych regulacji lustra-
cyjnych, powstających na tym tle wątpliwości co do stosowania prawa oraz rodzących się
i realizowanych projektów zmian ustawodawczych. Prowadzono szeroko zakrojoną akcję
konsultacji znaczenia nowych przepisów lustracyjnych. W tym zakresie w 2007 r. w Biurze
Lustracyjnym sporządzono łącznie 207 pisemnych opinii prawnych będących odpowiedzią na
zapytania i wątpliwości zarówno organów stosujących prawo, jak i poszczególnych obywateli.
Uruchomiono codzienną infolinię telefoniczną, przy której dyżurujący radcy prawni Biura na
bieżąco konsultowali zapytania prawne obywateli i organów z terenu całego kraju. Przy okazji
czerwcowych i wrześniowych zmian w ustawie lustracyjnej przedstawiciele Biura brali czynny
udział w posiedzeniach odnośnych komisji sejmowych i senackich, gdzie prezentowali opinie
i poglądy Biura dotyczące zarówno skuteczności, jak i skutków postulowanych zmian ustawo-
dawczych. Przy czym, jak się wydaje, przynajmniej w przypadku zmian wrześniowych działa-
nia przedstawicieli Biura Lustracyjnego znacząco wpłynęły na zakres przyjętych zmian usta-
wodawczych, czyniąc nowelizację bardziej kompleksową i dostosowaną do wskazań Trybu-
nału Konstytucyjnego, niż zakładał to pierwotny projekt. Dwukrotnie również przedstawiciele
Biura wypowiadali się na łamach prasy, publikując obszerne analizy prawne będące w zamyśle
przyczynkiem i inspiracją do dyskusji i rozumienia istniejących rozwiązań prawnych dotyczą-
cych lustracji (patrz „Rzeczpospolita” z dnia 14 czerwca 2007 r. oraz 5 listopada 2007 r., żółte
strony). Działalność Biura nie ograniczała się zatem do typowych działań administracyjnych,
lecz w dużej mierze wypełniała również funkcje opiniodawcze i konsultacyjne
98
rych czele stanęli naczelnicy. Utworzono łącznie 11 Oddziałowych Biur Lustracyjnych, tj. przy
każdym Oddziale Instytutu. Struktura samego Biura Lustracyjnego podlegała pewnym fluktu-
acjom w miarę dostosowywania do potrzeb i doświadczeń praktycznych. Pierwotnie zgodnie
z zarządzeniem nr 6/07 Prezesa IPN z dnia 24 kwietnia 2007 r. w sprawie Tymczasowego Re-
gulaminu Organizacyjnego IPN nadano Biuru następującą strukturę:
1. Wydział Ewidencji oraz Przygotowywania i Publikowania Katalogów:
a) Sekcja Ewidencji i Sygnalizowania,
b) Sekcja Przygotowywania i Publikowania Katalogów,
c) Sekcja Studyjna.
2. Wydział Przygotowywania Postępowań Lustracyjnych.
3. Sekretariat Biura Lustracyjnego:
a) Sekcja Obsługi Biurowej Dyrektora Biura Lustracyjnego,
b) Sekcja Obsługi Kancelaryjnej.
4. Samodzielne Stanowisko Obsługi Informatycznej.
5. Samodzielne Stanowisko Kontroli i Analiz
Z dniem 9 października 2007 r., zgodnie z uchwałą Nr 2/07 Kolegium IPN KŚZpNP z dnia
9 października 2007 r. w sprawie statutu IPN, Sekretariat Biura Lustracyjnego został prze-
kształcony w Wydział Organizacyjny, zaś zgodnie z zarządzeniem Nr 23/07 Prezesa IPN z dnia
26 listopada 2007 r. w sprawie Regulaminu Organizacyjnego IPN nadano Biuru Lustracyjnemu
ostatecznie następujący kształt:
1. Wydział Ewidencji oraz Przygotowywania i Publikowania Katalogów:
a) Sekcja Ewidencji i Sygnalizowania,
b) Sekcja Przygotowywania i Publikowania Katalogów,
c) Sekcja Studyjna.
2. Wydział Przygotowywania Postępowań Lustracyjnych.
3. Wydział Organizacyjny.
4. Samodzielne Stanowisko Obsługi Informatycznej.
5. Samodzielne Stanowisko Kontroli i Analiz.
Sukcesywnie również trwał nabór kadr do nowej jednostki organizacyjnej, przy czym z mo-
cy samej ustawy lustracyjnej, po zniesieniu urzędu Rzecznika Interesu Publicznego, Biuro Lu-
stracyjne „przejęło” pracowników tego urzędu, którzy utworzyli trzon obsady osobowej. Nie-
zależnie od tego zarówno wobec rezygnacji pojedynczych pracowników byłego urzędu Rzecz-
nika Interesu Publicznego, jak i wobec niemożności utrzymania zatrudnienia niektórych z nich
powstała konieczność uzupełnienia składu osobowego. Nabór nowych pracowników dotyczył
również oddziałowych biur lustracyjnych oraz w całości etatów prokuratorskich. Ostatecznie
na koniec 2007 r. stan zatrudnienia w pionie lustracyjnym przedstawiał się, jak następuje:
Tabela 1. Zatrudnienie na etatach nieprokuratorskich w centrali
Etaty (pracownicy bez prokuratorów) Zatrudnienie na dzień
w Biurze Lustracyjnym (Centrala) 31.12.2007 r.
Z – ca Dyrektora 2
Naczelnik Wydziału 2
Radca Prawny 2
Kierownik sekcji (sekretariatu) 3
Pracownicy merytoryczni 35,5
Pracownicy obsługi (sekretariat) 10
Razem 54,5
99
Tabela 2. Zatrudnienie na etatach nieprokuratorskich w oddziałowych biurach lustracyjnych
Warszawa
Białystok
Katowice
Wrocław
Rzeszów
Szczecin
Kraków
Gdańsk
Poznań
Lublin
OBL
Łódź
Kategoria
Pracownicy merytoryczni 8 14 12 11 9 7 9 9 11 11 8
Pracownicy obsługi (sekretariat) 4 1 3 4 2 3 2 3 2 3 3
Radcowie prawni 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 0
Informatycy 1 0 1 0 1 1 1 1 1 0 0
Razem 14 15 16 16 12 12 13 13 14 14 11
Warszawa
Białystok
Katowice
Wrocław
Rzeszów
Szczecin
Biuro
Kraków
Gdańsk
Poznań
Lublin
Łódź
Lustracyjne Razem
(centrala)
Kategoria
Prokuratorzy 3 3 2 4 2 1 0 0 3 2 3 1 24
Jak wynika z powyższego zestawienia, na koniec 2007 r. nie udało się obsadzić żadne-
go z etatów prokuratorskich w Oddziałowych Biurach Lustracyjnych w Łodzi i Poznaniu.
W związku z wymogiem ustawowym, iż naczelnikiem Oddziałowego Biura Lustracyjnego
może być tylko prokurator oznaczało to również, iż jednostki te funkcjonowały bez naczel-
ników. Należy wreszcie wskazać, iż nie w pełni zrealizowano plan etatów przewidziany na
2007 r., co było związane m.in. z informacjami o ograniczeniu budżetu Instytutu w 2008 r.
Z końcem roku 2007 powstrzymywano się zatem z zatrudnianiem, tak by uniknąć ewentu-
100
alnych zwolnień w roku następnym. Podkreślić należy, iż te ostanie decyzje w sprawach ka-
drowych nie miały nic wspólnego ani z potrzebami Instytutu, ani z zakresem nałożonych na
Instytut zadań, które uzasadniały zwiększenie zatrudnienia, lecz były tylko prostą pochodną
decyzji budżetowych parlamentu.
Ogólnie wobec planowanych 163 pracowników nieprokuratorskich zatrudniono 151 osób,
co stanowiło 92,6 proc planu, oraz wobec planowanych 37 prokuratorów zatrudniono 24, co
stanowiło 64,8 proc planu.
Jak już wyżej wspomniano, dla Biura Lustracyjnego opracowano i wdrożono elektroniczne
systemy rejestracji, ewidencji i publikacji danych obejmujące ich przepływ zarówno w ramach
samego Biura Lustracyjnego (centrali), jak i pomiędzy centralą a oddziałowymi biurami. System
elektroniczny na potrzeby publikacji katalogów i informacji w Biuletynie Informacji Publicz-
nej, wobec pilności podjęcia prac, wstępnie i tymczasowo opracowali informatycy Instytutu.
Opracowanie docelowego systemu napotkało pewne trudności natury technicznej. System ten
wprowadzono ostatecznie dopiero we wrześniu, gdyż wcześniejsze próby wykazywały, iż jest on
obarczony mankamentami i wadami uniemożliwiającymi skuteczne wykorzystanie dla potrzeb
Biura. Do końca roku objęto rzeczonym systemem większość prac Biura związanych z zadaniami
publikacji katalogów. Nie udało się natomiast w pełni dostosować systemu do prac nad publika-
cją katalogu pracowników, funkcjonariuszy i żołnierzy byłych służb bezpieczeństwa. Stąd prace
w tym zakresie odbywały się w znacznej części w formie papierowej. Należy również wspomnieć,
iż wobec znacznej specyfiki pracy prokuratorów w ramach Biura powstała konieczność wydania
stosownych przepisów wykonawczych w oparciu o ustawę o prokuraturze. Biuro Lustracyjne
przygotowało, opracowało i przedłożyło Ministrowi Sprawiedliwości, Prokuratorowi Generalne-
mu projekt stosownego aktu prawnego, który zaowocował wydaniem zarządzenia Nr 194/07/PR
Prokuratora Generalnego z dnia 26 października 2007 r. w sprawie działania sekretariatów zajmu-
jących się obsługą czynności związanych z przygotowaniem postępowań lustracyjnych.
Jak widać z powyższego, faza organizacji pracy Biura Lustracyjnego mimo rozmaitych
trudności została w decydującej części zakończona w 2007 r. Do rozwiązania w pierwszych
miesiącach 2008 r. pozostały kwestie zatrudnienia, w tym zwłaszcza prokuratorów w ośrod-
kach, gdzie ich w ogóle nie ma, oraz domknięcia spraw związanych z wprowadzeniem elektro-
nicznych systemów obsługi biura.
101
– ustawę z dnia 7 września 2007 r., o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumen-
tach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów
(Dz. U. Nr 165, poz. 1171), która weszła w życie w dniu 14 września 2007 r.
Zmiany wynikłe z tych aktów oceniać należy jako na tyle znaczące, że daty ich wejścia
w życie wyznaczają równoczesne specyficzne okresy prac Biura Lustracyjnego. Rytm pracy
Biura wyznaczały zatem okresy:
C. Po 14 września 2007 r.
Ostatecznie zaprzestano przyjmowania i rejestracji oświadczeń lustracyjnych złożonych wg
formularza poprzednio obowiązującego i częściowo niekonstytucyjnego wzoru. Wstrzymano
proces weryfikacji prawdziwości oświadczeń lustracyjnych złożonych wg starego wzoru, przy
czym w niepewności decyzji ustawodawczych i antycypując niejako możliwość całkowitej re-
zygnacji ustawodawcy z oświadczeń złożonych na częściowo niekonstytucyjnym wzorze, od
połowy lipca nie inicjowano już nowych sprawdzeń w archiwach IPN. Rozpoczęto i do końca
2007 r. zakończono proces archiwizacji urządzeń ewidencyjnych i egzemplarzy oświadczeń
złożonych wg obowiązującego przed nowelizacją wzoru. Rozpoczęto przyjmowanie i ewiden-
cję oświadczeń składanych według nowych wzorów stosownie do postanowień ustawy z dnia
7 września 2007 r. Wdrożono pierwsze postępowania sprawdzające prawdziwość oświadczeń
lustracyjnych oraz zainicjowano w grudniu 2007 r. pierwsze postępowania prokuratorskie, do-
tyczące przygotowania postępowań lustracyjnych.
Analizując powyższe okresy w historii poczynań Biura Lustracyjnego, należy pamiętać, że
każda ze wzmiankowanych tam czynności dotyczyła setek lub nawet częściej tysięcy dokumen-
tów, które trzeba było zgromadzić, zaewidencjonować, zwrócić lub archiwizować. Powyższe
zmiany obowiązującego prawa całkowicie zablokowały możliwość prowadzenia postępowań
prokuratorskich, co stało się praktycznie możliwe dopiero w końcowych dniach grudnia 2007 r.
102
Zmiany prawa uczyniły również całkowicie bezużytecznymi wysiłek i pracę biura włożoną
w przyjmowanie, ewidencję i wstępną weryfikację oświadczeń lustracyjnych złożonych w sta-
nie prawnym obowiązującym przed 14 września 2007 r. Wahania ustawodawcze przyczyniły
Biuru również dodatkowych obowiązków związanych z wyselekcjonowaniem i zwrotem dużej
liczby oświadczeń lustracyjnych pochodzących od osób, co do których obowiązek lustracyjny
odpadł. Praktycznie tylko proces przygotowywania katalogów i informacji do Biuletynu In-
formacji Publicznej mógł przebiegać w miarę rytmicznie, choć i na te czynności miała wpływ
niepewność przyszłych decyzji Trybunału Konstytucyjnego bądź ustawodawcy.
Dla porządku należy wspomnieć, iż w okresie działania Biura Lustracyjnego doszło do
jeszcze jednej zmiany obowiązującego prawa, a to na mocy ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r.
o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa
z lat 1944–1990, oraz treści tych dokumentów i ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Ko-
misji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 83, poz. 561). Zmiany te,
które w istocie dotyczyły trybu składania oświadczeń lustracyjnych przez funkcjonariuszy sze-
roko rozumianych służb specjalnych, nie wywarły już tak rewolucyjnego wpływu na działania
Biura.
103
W okresie przed nowelizacją z dnia 7 września 2007 r. wykonano:
– 119 151 wpisów do repertorium,
– 105 157 wpisów do bazy elektronicznej.
Różnica w liczbie wpisów do repertorium i bazy wynikała z faktu, iż część oświadczeń
wpisanych do repertorium, po ogłoszeniu orzeczenia TK, przeznaczona została do zwrotu, więc
wpisywanie ich do bazy elektronicznej było zbędne.
Po wrześniowej nowelizacji stanu prawnego, w październiku 2007 r. uruchomiona została
aplikacja wspomagająca proces rejestracji oświadczeń wg nowego wzoru 1a stanowiącego za-
łącznik do ustawy z dnia 7 września 2007 r. Po okresie testowania oraz skorygowania usterek
w aplikacji rozpoczęto wprowadzanie danych z oświadczeń. Do 31 grudnia 2007 r. już w no-
wym stanie prawnym zarejestrowano 6461 oświadczeń.
Należy dodać, iż uruchomienie aplikacji umożliwiło odejście od rejestracji oświadczeń
w repertoriach (forma papierowa).
2) Przetwarzanie informacji zawartych w oświadczeniach na listy, weryfikowane w bazie PE-
SEL, i przesyłanie zapytań do Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów, Oddziałowych
Biur Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów oraz Delegatur IPN celem przeprowadzenia
kwerendy archiwalnej (wstępna weryfikacja)
W okresie od 20 kwietnia do 26 lipca 2007 r. przekazano zapytania o weryfikację, dotyczące
ponad 15 000 nazwisk. Ponadto na bieżąco kierowano do BUiAD prośby o przeprowadzenie
kwerendy archiwalnej w związku z oświadczeniami skierowanymi w trybie art. 107 ust. 2 usta-
wy z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacji wyborczej do rad gmin, rad powiatów i sejmików wo-
jewództw” (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1547 z późn. zm.). Do 1 grudnia 2007 r. skierowano
315 tego typu zapytań.
W sumie od 6 października do 31 grudnia 2007 r. skierowano 115 zapytań dotyczących
kandydatów na radnych (wcześniej takich zapytań skierowano ok. 200).
3) Prowadzenie korespondencji z organami przesyłającymi oświadczenia lustracyjne i zwrot
oświadczeń lustracyjnych
Niezbędne było podjęcie korespondencji wyjaśniającej z organami, których pisma prze-
wodnie nie zawierały informacji dotyczących tytułu, z którego osoby składające oświadczenia
podlegają procedurze lustracyjnej. Stało się to szczególnie pilne po wydaniu orzeczenia TK
nakazującego zwrot oświadczeń osobom niepodlegającym lustracji. Do dnia 31 grudnia 2007
r. nie otrzymano odpowiedzi, pomimo pism monitujących, od siedmiu organów, tj. Ośrodka
Badawczo–Rozwojowego Dźwignic i Urządzeń Transportowych, Wojskowego Instytutu Che-
mii i Radiometrii, Urzędu Morskiego w Słupsku, Telewizji Polskiej S.A. TVP Kultura, TVP
Oddział w Krakowie, Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Lublinie, Oficyny Wydawniczej
Wielkopolski (w sumie dotyczyło to 228 oświadczeń).
Ponadto odesłano oświadczenia lustracyjne:
– nadesłane z pominięciem art. 8 ustawy z dnia 18 października 2006 r.;
– oświadczenia osób niepodlegających lustracji ze względu na wiek;
– oświadczenia osób, które z tytułu pełnienia funkcji nie podlegały lustracji.
W sumie wystosowano ok. 1500 ww. typu pism.
Ważny element korespondencji stanowiły pisma odsyłające oświadczenia nadsyłane przez
leśników (zostali wezwani do ich złożenia przez Ministra Ochrony Środowiska), wobec któ-
rych z tytułu pełnienia funkcji nie zachodził obowiązek lustracyjny. W sumie wystosowano 600
pism w tej sprawie.
Po wejściu w życie ustawy z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji
o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów
(Dz. U. Nr 165, poz. 1171) zaczęły napływać oświadczenia lustracyjne wypełniane wg nowego
104
wzoru. Niemniej zdarzały się przypadki przesyłania oświadczeń wypełnionych wg zakwestiono-
wanego przez TK wzoru. Takie oświadczenia były zwracane na bieżąco (do 31 grudnia 2007 r.
odesłano 130 takich oświadczeń). Braki formalne niektórych oświadczeń nastręczających trudno-
ści w interpretacji ich treści przyczyniły się do wystąpienia Dyrektora BL do Departamentu Legi-
slacyjno-Prawnego Ministerstwa Sprawiedliwości z prośbą o zajęcie stanowiska w przedmiocie
sposobu postępowania z oświadczeniami lustracyjnymi złożonymi w sposób nieprawidłowy (np.
brak podpisu, brak wskazania funkcji na oświadczeniu i piśmie przewodnim lub oświadczenia
wypełnione tak, iż nie można ustalić, jakiego rodzaju deklarację zawiera).
105
Początkowo przyjęto metodę opracowywania akt osobowych osób figurujących w najwcze-
śniejszych chronologicznie spisach zdawczo-odbiorczych, czyli pracowników i funkcjonariu-
szy aparatu bezpieczeństwa państwa od 1944 r., a także – tytułem sprawdzenia działania aplika-
cji i możliwości interpretacyjnych – losowo. Z uwagi na małe rozpoznanie wojskowego pionu
bezpieczeństwa państwa zrezygnowano z umieszczania w aplikacji żołnierzy. Ostatecznie
przyjęto zasadę, że do bazy wprowadzone zostają osoby figurujące w najpóźniej przekazanych
do IPN przez UOP i komendy policji spisach zdawczo-odbiorczych, i tak jest do tej pory.
W połowie czerwca 2007 r. koordynację prac nad katalogiem przejęło w całości Biuro Lu-
stracyjne IPN. Pod koniec czerwca 2007 r. rozpoczęto weryfikację centralną. Nad katalogiem
pracowało wtedy w Biurze Lustracyjnym w Warszawie siedem osób.
Na szczeblu oddziałowym proces przejmowania prac nad katalogiem trwał do września.
Obecnie nie pracują już przy nim osoby spoza BL lub OBL.
W początkach września 2007 r. dla wszystkich katalogów uruchomiono nową aplikację por-
talowo-katalogową, która jednak miała ograniczoną funkcjonalność i była niedostępna w części
dotyczącej katalogu funkcjonariuszy. Wobec powyższego wstrzymano pracę nad wpisywaniem
i weryfikacją oddziałową, kontynuowano natomiast weryfikację centralną w celu opublikowa-
nia – zgodnie z ustawą – pierwszej listy pracowników, funkcjonariuszy oraz żołnierzy organów
bezpieczeństwa państwa PRL.
W dniu 27 września 2007 r. Instytut Pamięci Narodowej opublikował katalog pracowników,
funkcjonariuszy, żołnierzy organów bezpieczeństwa państwa. W publikacji tej znalazło się
1200 rekordów pochodzących w części z wczesnych spisów zdawczo-odbiorczych, w części
z najpóźniejszych. Ujednolicono zapisy redakcyjne, wyeliminowano zbędne informacje, wy-
tyczono kierunki interpretacji.
Publikacja bazowała na aplikacji tymczasowej (tzw. starej), a problemy z konwersją da-
nych do nowej aplikacji sprawiły, że prace nad katalogiem z jej użyciem zostały wstrzymane
do końca 2007 r. Poza tym, z uwagi na priorytety związane z terminowym rygorem publikacji
wykazu osób pełniących funkcje publiczne (konieczność podjęcia dodatkowych pilnych dzia-
łań wynikała m. in. z ogłoszenia przedterminowych wyborów do parlamentu RP), od połowy
października do 5 grudnia 2007 r. pracownicy Biura Lustracyjnego praktycznie nie zajmowali
się katalogiem funkcjonariuszy, pomagając przy opracowaniu wykazu odnośnie do art. 22.
W związku z uruchomieniem poprawnej wersji aplikacji portalowo-katalogowej w części
dotyczącej katalogu funkcjonariuszy od 1 stycznia 2008 r. liczba wpisywanych i zweryfikowa-
nych rekordów zaczęła wzrastać. Wg stanu na dzień 14 stycznia 2008 r. zestawienie wygląda
następująco:
Wprowadzonych do bazy razem 10 437
w tym:
Zweryfikowanych w oddziałach 2396
Zweryfikowanych centralnie 158
Wyeksportowanych do BIP (opublikowanych) 1200
Oczekujących na opracowanie 6683
Obecnie po przezwyciężeniu trudności z systemen komputerowym prace nad katalogiem
nabierają tempa.
106
Równolegle w Biurze Lustracyjnym (po jego zorganizowaniu) opracowany został inny
projekt. W okresie maj–czerwiec podczas kilku spotkań przedstawicieli BUiAD i BL wypra-
cowano jeden wzór formularza do katalogu oraz ustalono, że pierwszą listę przygotuje (w tym
wprowadzi informacje do formularza) BUiAD, natomiast weryfikację przeprowadzi BL.
Termin publikacji katalogu wyznaczony ustawą przypadał na 15 września 2007 r. W okresie
od czerwca do końca sierpnia przygotowano aplikację komputerową obsługującą wszystkie
wymienione w ustawie katalogi. Jeszcze przed udostępnieniem aplikacji odziały BUiAD przy-
gotowały listę ok. 1000 osób i rozpoczęły wprowadzanie danych, początkowo do drukowanych
na papierze formularzy, w końcowej fazie do zainstalowanej w sieci IPN aplikacji kompute-
rowej. Jednocześnie w BUiAD prowadzona była dodatkowa kwerenda obejmująca część osób
z przygotowanej listy, co do których były wątpliwości dotyczące ustaleń dokonanych kilka lat
wcześniej. Równolegle OBL po przekazaniu przez OBUiAD dokumentacji zgromadzonej przy
realizowaniu wniosków osób „pokrzywdzonych” weryfikowały wprowadzone wpisy.
Należy zaznaczyć, że wprowadzanie danych do aplikacji komputerowej rozpoczęło się
kilka–kilkanaście dni przed ustaloną datą publikowania katalogów i zdecydowaną większość
wpisów dokonano w tym okresie. Mało czasu pozostało do przeprowadzenia kilkustopniowej
weryfikacji (w oddziałach, w centrali i do publikacji). W dniu 15 września do publikacji przy-
gotowana była lista ponad 160 osób, przesunięcie daty publikacji o kilka dni na 27 września
umożliwiło zweryfikowanie kolejnych kilkuset wpisów i łącznie zostało opublikowanych po-
nad 600 osób.
W okresie od września do grudnia 2007 r. zweryfikowano i opublikowano ponad 200 ko-
lejnych „rozpracowywanych”. Stan na początek stycznia 2008 r. wynosi 825 opublikowanych
osób. Zweryfikowanych centralnie i gotowych do publikacji jest obecnie ok. 42 „rozpracowy-
wanych”. Do weryfikacji pozostaje jeszcze w centrali ok. 140, w oddziałach ok. 190 osób.
Przy katalogu pracuje łącznie we wszystkich oddziałach BL ok. 36 osób (większość z nich
pracuje jednocześnie przy kilku katalogach), w centrali – 6.
3. Katalog osób zajmujących kierownicze stanowiska partyjne i państwowe w PRL
Założenia metodyczne pracy nad katalogiem zostały opracowane przez pracowników BEP
w początku roku 2007.
W wyniku spotkań i wspólnych ustaleń przyjęto podział pracy nad katalogiem na dwa eta-
py: pierwszy etap miał zakończyć się wraz z publikacją pierwszej edycji katalogu (15 września
2007 r.). W jej wyniku mieli ukazać się działacze szczebla centralnego PZPR, czyli sekretarze,
członkowie Biura Politycznego KC, kierownicy wydziałów KC, I sekretarze komitetów woje-
wódzkich PZPR. Dodatkowo, już po przejęciu koordynowania katalogu z BEP, zostały dodane
jeszcze dwie kategorie, czyli członkowie Komitetu Centralnego i przewodniczący, wiceprze-
wodniczący Centralnej Komisji Kontroli Partyjnej oraz Centralnej Komisji Rewizyjnej. Przed-
stawiciele dwóch ostatnio dodanych kategorii nie znaleźli się jeszcze w katalogu.
Biuro Lustracyjne przejęło koordynowanie katalogu z dniem 5 czerwca 2007 roku. W wy-
niku prac prowadzonych przez pracowników BL uzyskano dane dotyczące 284 osób spośród
byłych sekretarzy KC, członków BP KC oraz I sekretarzy KW PZPR. Z tej liczby dokonano
sprawdzeń w zasobie IPN dla 227 osób. Ostatecznie opublikowano dane dotyczące 219 osób.
Wprowadzanie danych do aplikacji rozpoczęto 5 września, a pierwsza publikacja katalogu
ukazała się w BIP 27 września 2007 r.
Jednocześnie w oddziałowych biurach lustracyjnych wszczęto kwerendy w archiwach pań-
stwowych i bibliotekach celem ustalania obsady personalnej pozostałych stanowisk podlegają-
cych publikacji. W wyniku prac wykonanych w oddziałowych biurach lustracyjnych w aplika-
cji znajduje się obecnie 2070 wpisów posiadających status: wprowadzany.
W trakcie prac nad pierwszą edycją katalogu w BL brało udział sześć osób. Od września
2007 r. do katalogu przydzielonych jest nominalnie czterech pracowników.
107
W kolejnych edycjach katalogu publikowane będą osoby pełniące kierownicze funkcje we
władzach wojewódzkich PZPR: członkowie egzekutyw wojewódzkich, sekretarze KW, kie-
rownicy i zastępcy kierowników wydziałów w KW, przewodniczący i wiceprzewodniczący
komisji kontrolnej i rewizyjnej.
Z uwagi na mocno ograniczoną wydolność BUiAD w zakresie przeprowadzanych kwerend
(limity 500 sprawdzeń miesięcznie na wszystkie potrzeby BL, łącznie z lustracyjnymi), a także
konieczność dotrzymania ustawowych terminów publikacji osób publicznych wymienionych
w art. 22 ust. 1 ustawy o ujawnianiu informacji..., podjęto decyzję o czasowym zawieszeniu
kwerend w zasobie IPN na potrzeby katalogu nomenklatury partyjnej.
4. Wykaz osób publicznych
Pierwsze prace rozpoczęto w czerwcu 2007 r. Opracowano instrukcję i formularz określa-
jące zasady gromadzenia, analizowania, interpretowania i zapisywania stosownych danych na
potrzeby publikacji.
Działania związane z powołaniem zespołu ds. katalogu podjęto w dniu 22 czerwca 2007 r.,
wraz z powołaniem koordynatora, niemniej – pierwotnie tymczasowy – zespół pracowników
Biura Lustracyjnego IPN w Warszawie oddelegowanych do prac nad tym katalogiem (trzy
osoby + koordynator) zaczął faktycznie funkcjonować na początku września. W dniu 1 paź-
dziernika 2007 r. ustalony został stały zespół ds. katalogu (również trzy osoby + koordynator).
Należy jednak nadmienić, że doraźnie, na miarę pilnych potrzeb, zespół był wspomagany przez
pozostałych pracowników BL, na stałe obsługujących inne katalogi.
Następnie, zgodnie z priorytetami ustalonymi przez Prezesa IPN i Dyrektora BL, przepro-
wadzono w kolejnych etapach (poprzedzających kolejne publikacje: z 27 września, 17 paź-
dziernika, 19 listopada i 4 grudnia 2007 r.) kwerendę archiwalną w zasobie IPN.
W dniu 27 września 2007 r. w BIP zamieszczono łącznie informacje na temat 441 osób pu-
blicznych, głównie ze środowisk prawniczych (art. 22 pkt 1, 2, częściowo pkt 4 – Prezes Rady
Ministrów, pkt 5–7, 8a, 14, 15).
17 października 2007 r. zamieszczono informacje na temat 30 osób (art. 22 pkt 8, 8b, 8c,
9–11, 11a, 13) oraz uzupełnienia dot. środowiska „prawniczego”.
19 listopada 2007 r. – informacje o 119 osobach (art. 22, częściowo pkt 3 – posłowie do
Parlamentu Europejskiego, pkt 8b, 8c, 9–11, 11a, 13, 16) oraz uzupełnienia dot. środowiska
„prawniczego” i pracowników IPN.
4 grudnia 2007 r. – 570 osób (art. 22 pkt 2, częściowo pkt 3 – nowowybrani posłowie i sena-
torowie do parlamentu RP, pkt 4, częściowo pkt 16) oraz dalsze uzupełnienia dot. „środowiska
prawniczego”.
Podczas kolejnych edycji katalogu z art. 22, oprócz zamieszczania nowych nazwisk i sto-
sownych wyników kwerend, dokonywano także operacji wycofywania wpisów dotyczących
osób, które przestały pełnić określone funkcje publiczne. Odnotowywano również wszelkie
zmiany na objętych publikacją stanowiskach i funkcjach publicznych poprzez uzupełnianie lub
modyfikowanie już istniejących wpisów.
W działaniach związanych z przeprowadzeniem kwerend brały udział wszystkie oddziało-
we biura lustracyjne.
W pracach związanych z przygotowaniem i edycją publikacji z dnia 4 grudnia 2007 r. ak-
tywnie uczestniczyły oddziałowe biura lustracyjne w Katowicach, Łodzi i Poznaniu.
Wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r., na stronach internetowych BIP IPN opublikowane
są informacje odnośnie do 1116 osób pełniących funkcje publiczne, wymienione w art. 22 cyt.
ustawy.
W 2008 r. planuje się publikowanie informacji na temat osób publicznych wymienionych
w pkt 20 art. 22 cyt. ustawy (funkcje samorządowe), stałe monitorowanie zmian oraz uzupeł-
nienia do pozostałych punktów wykazu.
108
Tabela 5. Rezultaty dotychczasowych prac związanych z przygotowaniem i publikacją katalogów, a także
planowane zamierzenia w tym zakresie na rok 2008
W trakcie Opublikowani Przewidywani
Katalog opracowywania (stan na
31grudnia 2007 r.) do publikacji w 2008 r.
(stan na 31 grudnia 2007 r.)
Funkcjonariuszy
9515 1200 5000
(art. 52a, pkt 6 ustawy o IPN)
Osób rozpracowywanych
1320 825 3000
(art. 52a, pkt 7 u. o IPN)
Nomenklatury
2070 219 4000
(art. 52a, pkt 8 u. o IPN)
Wykaz osób publicznych
1490 1116 3000
wg art. 22, ust. 1 u. lustracyjnej
Razem 14 395 3360 15 000
109
C. Przygotowywanie i obsługa postępowań lustracyjnych (czynności prokuratorskie)
Zakres przypadający Biuru Lustracyjnemu w udziale zadań o charakterze prokuratorskim
wyznaczony został przepisami ustawy lustracyjnej z 2006 r. Na tej podstawie wyodrębnić moż-
na dwa obszary działań prokuratorów w 2007 r.:
– sprawy wszczęte pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy i niezakończone przed
wejściem w życie ustawy z 2006 r., przyjęte po byłym urzędzie Rzecznika Interesu Pu-
blicznego (art. 63a ust. 2 ustawy lustracyjnej);
– sprawy zainicjowane w oparciu o przepisy nowej ustawy lustracyjnej z 2006 r.
110
2. Sprawy zainicjowane w oparciu o przepisy nowej ustawy lustracyjnej z 2006 r.
Zaznaczyć należy, iż inicjowanie i prowadzenie postępowań lustracyjnych, a w szczególno-
ści czynności prokuratorskich, mających na celu przygotowanie postępowań lustracyjnych, zo-
stało praktycznie zablokowane w związku z treścią wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
11 maja 2007 r., sygn. K 2/07. Orzeczeniem tym stwierdzono bowiem częściową niekonsty-
tucyjność wzorów oświadczeń lustracyjnych. Wprawdzie Trybunał nie wykluczył możliwości
prowadzenia weryfikacji prawdziwości częściowo ułomnych oświadczeń, lecz równocześnie
wskazał, że ich los prawny zależeć będzie od decyzji ustawodawcy. W założeniu po wyroku
Trybunału ustawodawca miał podjąć decyzję, czy częściowo ułomne oświadczenia zostaną
uzupełnione przez zainteresowanych (ułomność zostanie zlikwidowana w trybie uzupełnienia),
czy też zainteresowani zostaną zobowiązani do złożenia nowych oświadczeń wg poprawionego
i pozbawionego mankamentów wzoru. Wobec niepewności co do rozstrzygnięć ustawodawcy
w okresie od 15 maja do 14 września 2007 r. nie inicjowano postępowań prokuratorskich. Od
około połowy lipca 2007 r., jak była już o tym wyżej mowa, zrezygnowano również z kierowa-
nia zapytań o sprawdzenie zgodności oświadczeń ze stanem archiwów.
Jak się okazało, podjęte w tym zakresie decyzje i ostrożności były uzasadnione. Ustawa
z dnia 7 września 2007 r. o zmianie ustawy o ujawnianiu informacji o dokumentach organów
bezpieczeństwa państwa z lat 1994–1990 oraz treści tych dokumentów (Dz. U. Nr 165, poz.
1171) rozstrzygnęła, iż proces składania oświadczeń zostanie przeprowadzony na nowo. Tym
samym wszystkie wcześniej złożone oświadczenia lustracyjne zostały pozbawione znaczenia
prawnego, a wszelkie podejmowane w oparciu o nie czynności uznać należało za niebyłe. Wy-
razem tego był art. 3 przedmiotowej ustawy, który nakazał odmówić wszczęcia lub umorzenia
postępowania w wypadku ich zainicjowania w trybie art. 20 ustawy lustracyjnej, przed wej-
ściem w życie nowelizacji.
Skutkiem tych perturbacji ustawodawczych właściwe czynności prokuratorskie celem
przygotowania postępowań lustracyjnych mogły zostać zainicjowane dopiero w opar-
ciu o oświadczenia lustracyjne składane po 14 września 2007 r. według nowego wzoru.
Uwzględniając terminy do złożenia nowych oświadczeń oraz rytm kwerend związanych
z ich weryfikacją wstępną, dopiero w drugiej połowie grudnia 2007 r. zainicjowano pierwsze
czynności prokuratorskie w 12 sprawach dotyczących parlamentarzystów nowej kadencji.
Sprawy te przekazano do właściwych miejscowo oddziałowych biur lustracyjnych i objęto
nadzorem śluzowym.
W okresie 2007 r. prokuratorzy brali również udział w postępowaniach inicjowanych przez
samych zainteresowanych w trybie art. 20 ust 5 ustawy lustracyjnej. Zanotowano sześć takich
wniosków w tym okresie.
Odrębną jeszcze kategorię spraw, obsługiwaną przez Oddziałowe Biuro Lustracyjne
w Warszawie, były posiedzenia Sądu Apelacyjnego w Warszawie w przedmiocie jawności akt
postępowań lustracyjnych, zakończonych pod rządami poprzedniej ustawy z 1997 r., stosownie
do regulacji art. 63b ustawy lustracyjnej. Łącznie obsadzono 150 posiedzeń tego typu.
Obciążenie poszczególnych jednostek nowymi sprawami lustracyjnymi ilustruje poniższa
tabela.
111
Tabela 9. Czynności prokuratorskie w sprawach zainicjowanych na podstawie nowych przepisów
Działania Posiedzenia
Postępowania przygotowujące Sprawy obsługiwane
w przedmiocie jawności
postępowania lustracyjne przed sądem (autolustracja)
Jednostka akt
Biuro Lustracyjne
12 (nadzór) 2 -
(Centrala)
OBL Białystok 2 - -
OBL Gdańsk 3 - -
OBL Katowice 1 - -
OBL Kraków - 1 -
OBL Lublin - - -
OBL Łódź - - -
OBL Poznań - - -
OBL Rzeszów - - -
OBL Szczecin 2 - -
OBL Warszawa - 3 150
OBL Wrocław - - -
112
6. Administracja
6.1. Biuro Organizacyjne
Biuro Organizacyjne utworzone zostało na mocy § 17 Zarządzenia nr 6/07 Prezesa Instytutu
Pamięci Narodowej z dnia 24 kwietnia 2007 r. w sprawie Tymczasowego Regulaminu Organi-
zacyjnego Instytutu Pamięci Narodowej. Umocowanie statutowe uzyskało w uchwale Nr 2/07
Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej z dnia 9 października 2007 r. w sprawie statutu Insty-
tutu Pamięci Narodowej.
Potrzeba powołania Biura Organizacyjnego była podyktowana zakrojonym na szeroką skalę
planem informatyzacji Instytutu Pamięci Narodowej oraz koniecznością usprawnienia procesu
tworzenia i koordynacji podpisania umów, porozumień, pełnomocnictw i aktów kierownictwa
wewnętrznego, kierowanych do uzgodnień na polecenie Dyrektora Generalnego. Realizacja
tych celów wymagała umieszczenia w strukturze jednego Biura komórek informatycznych
i komórki kancelaryjnej z jednoczesnym poszerzeniem zakresu zadań przez nie realizowanych
oraz stworzenia komórki zajmującej się zarówno projektowaniem umów, porozumień i aktów
kierownictwa wewnętrznego, koordynacją ich podpisania, jak i prowadzeniem centralnego re-
jestru wyżej wymienionych aktów.
Biuro Organizacyjne realizuje zadania w ramach czterech komórek organizacyjnych:
1. Wydziału Projektów i Opracowań,
2. Wydziału Informatyzacji i Zarządzania Aplikacjami,
3. Wydziału Zarządzania Siecią Komputerową,
4. Wydziału Kancelarii Ogólnej i Organizacji Pracy.
W okresie od dnia 24 kwietnia, tj. od dnia powołania biura, do dnia 31 grudnia 2007 r. Biuro
Organizacyjne realizowało m.in. zadania:
I. Wydział Projektów i Opracowań realizował zadania w zakresie:
1. Opracowywania projektów i koordynacji podpisania aktów kierownictwa wewnętrznego
Prezesa oraz Dyrektora Generalnego, w tym:
a. zarządzenia zmieniającego zarządzenie w sprawie regulaminu pracy IPN;
b. zarządzenia w sprawie Instrukcji Kancelaryjnej IPN;
c. zarządzenia w sprawie regulaminu udostępniania dokumentów znajdujących się
w zasobie archiwalnym IPN pracownikom IPN do celów służbowych.
2. Przygotowywania projektów i koordynacji udzielania upoważnień i pełnomocnictw.
3. Opracowywania wstępnych projektów i koordynacji podpisania umów i porozumień,
w tym:
a. porozumienia o współpracy ze SPP w Londynie oraz Instytutem Yad Vashem;
b. umów związanych z upamiętnieniem wydarzeń grudnia ’81 na portalu edukacyjnym
www.13grudnia81.pl.;
c. umów na wydanie katalogu „Zagłada polskich elit. Akcja AB-Katyń”;
4. Uczestnictwa w pracach komisji i zespołów, w tym:
Zespołu powołanego do opracowania projektu regulaminu określającego tryb rozpatry-
wania kierowanych do IPN wniosków o udostępnienie dokumentów.
II. Wydział Informatyzacji i Zarządzania Aplikacjami realizował zadania w zakresie:
1. Zamawiania i wdrażania systemów informatycznych na potrzeby IPN, w tym:
a. systemu weryfikacji – do celów związanych z realizacją Instrukcji obiegu dokumen-
tów niejawnych w BUiAD oraz w OBUiAD IPN;
b. systemu EZAN (Ewidencja Zarządzeń i innych Aktów Normatywnych UB/SB);
c. aplikacji do rejestracji zaświadczeń lustracyjnych;
d. aplikacji wspomagającej pracę nad katalogami oraz systemu portalowego;
e. systemu oświadczeń, który umożliwia rejestrowanie oświadczeń lustracyjnych.
2. Administracji systemami informatycznymi IPN.
113
3. Zabezpieczania infrastruktury technicznej na potrzeby strony internetowej IPN.
4. Zarządzania licencjami na oprogramowanie.
5. Zapewnienia wsparcia technicznego dla użytkowników systemów informatycznych.
III. Wydział Zarządzania Siecią Komputerową realizował zadania w zakresie:
1. Administracji i modernizacji sieci komputerowych IPN, m.in.:
a. włączenia do sieci rozległej nowych lokalizacji IPN, w tym Biura Lustracyjnego;
b. uruchomienia lokalnej sieci komputerowej nowych lokalizacji, w tym Biura Lustra-
cyjnego.
2. Nadzorowania funkcjonowania sieci komputerowych w oddziałach Instytutu.
3. Zapewnienia bezpiecznego połączenia systemów informatycznych IPN z sieciami pu-
blicznymi (Internet, PESEL-NET).
4. Zabezpieczania infrastruktury technicznej na potrzeby strony internetowej IPN.
IV. Wydział Kancelarii Ogólnej i Organizacji Pracy realizował zadania w zakresie:
1. Prowadzenia Kancelarii Ogólnej IPN, w tym:
a. obsługi punktów informacyjnych IPN;
b. utworzenia Kancelarii Ogólnej w nowej lokalizacji IPN Biura Lustracyjnego.
2. Realizacji zamówień bieżących.
3. Organizowania szkoleń i doskonalenia zawodowego pracowników IPN.
4. Administracji merytorycznej aplikacji „Kancelaria”.
114
6.2.2. Wydział Legislacyjny
1. Opiniowanie przesyłanych do IPN projektów ustaw w ramach uzgodnień międzyresorto-
wych, w szczególności projektów ustaw: o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej
– Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, o uprawnieniach komba-
tantów, uczestników walki cywilnej lat 1914–1945, działaczy opozycji wobec dyktatury
komunistycznej oraz niektórych ofiar represji systemów totalitarnych, o weteranach walk
o niepodległość Państwa Polskiego.
2. Opracowywanie projektów zarządzeń Prezesa IPN i ich nowelizacji, m.in. w sprawie: re-
gulaminu organizacyjnego IPN, wyznaczenia administratora systemu teleinformatycznego
oraz wyznaczenia inspektora bezpieczeństwa teleinformatycznego, zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych, wyznaczenia administratora bezpieczeństwa informacji, powołania
Zespołu do spraw zbadania i ujawnienia związków przestępczych działających w struktu-
rze Zarządu II Sztabu Generalnego, regulaminu pracy, instrukcji kancelaryjnej, wykazu akt
i wykazu symboli literowych komórek i jednostek organizacyjnych, udzielania zamówień
jednostkom organizacyjnym Skarbu Państwa przez IPN, instrukcji przeprowadzania inwen-
taryzacji, regulaminu udostępniania dokumentów znajdujących się w zasobie archiwalnym
IPN pracownikom IPN do celów służbowych.
3. Opracowywanie projektów decyzji Dyrektora Generalnego i ich nowelizacji, m.in. w spra-
wie: przeprowadzenia inwentaryzacji, powołania zespołu do spraw przygotowania projektu
Regulaminu określającego tryb i formę rozpatrywania wniosków i żądań o udostępnienie
dokumentów zgromadzonych w zasobie archiwalnym IPN, powoływania Komisji do odbio-
ru robót budowlanych.
4. Opiniowanie decyzji dyrektorów oddziałów, m.in. w sprawach: przeprowadzania inwentary-
zacji, ustalania procedur kontroli finansowej, instrukcji kasowej, regulaminu pracy komisji
przetargowej, przeprowadzania kontroli rocznej ochrony informacji niejawnych, powołania
komisji likwidacyjnej do przeprowadzania likwidacji składników majątku.
zaskarżone postanowienia
Uchylające i umarzające
Postanowienia uchylone
I instancji i umarzające
I instancji i umarzające
Utrzymujące w mocy
decyzje I instancji
decyzje I instancji
postępowanie
postępowanie
postępowanie
istoty
31 1 1 2 49 24 59 1
115
b)
Liczba skarg złożonych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
33
Postępowanie sądowe nie zostało
Skargi odrzucone Skargi uchylone
zakończone
10 5 18
2) Ustawą z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofia-
rami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 371 z późn.
zm.)
Decyzje zaskarżone
Decyzje administracyjne
Decyzje administracyjne w II instancji do Wojewódzkiego Sądu
w I instancji
Administracyjnego
51 21 6
Decyzje utrzymujące
Decyzje umarzające
Decyzje umarzające
Decyzje pozytywne
w mocy zaskarżone
Decyzje negatywne
Decyzje uchylające
zaskarżone decyzje
Skargi anulowane
Skargi odrzucone
Skargi oddalone
administracyjne
postępowanie
postępowanie
postępowanie
postępowania
odmawiające
i umarzające
odwoławcze
wznowienia
przez WSA
Decyzje
decyzje
15 34 2 15 2 2 2 3 3 -
Postanowienia
do udziału w postępowaniu
Postanowienia umarzające
Postanowienia o odmowie
Postanowienia o odmowie
Postanowienia zwracające
dopuszczenia organizacji
odmawiające wydania
przywrócenia terminu
o uchybieniu terminu
Postanowienia o
zawiadamiające
Postanowienia
Postanowienia
Postanowienia
zaświadczenia
postępowanie
omyłki
3 17 1 1 1 1 1 1
26
Ponadto sporządzono 139 decyzji zastrzeżonych oraz 30 opinii prawnych.
116
publicznej. Zespół realizuje w ramach wydziału następujące zadania związane z komunikacją
zewnętrzną, jak i wewnętrzną Instytutu:
1) informacyjne:
– relacje z mediami;
– środowiskami;
– szeroko pojętą publicznością;
– z poszczególnymi pionami wewnątrz Instytutu;
2) promocyjne:
– związane ściśle z działaniami BEP w zakresie wydawnictw, sesji, wystaw;
– związane z działaniami podjętymi przez Sekretariat Prezesa.
W ramach prac zespołu prowadzone są działania związane z bieżącymi relacjami z me-
diami, monitorowaniem mediów, z prowadzeniem stron internetowych, obsługą wydarzeń
specjalnych, obsługą wydarzeń zagranicznych, obsługą bieżącą, współpracą z oddziałowymi
komórkami informacyjnymi, doradztwem strategicznym.
Media relations:
– bieżące informacje do mediów, konferencje prasowe, briefingi itp.;
– inicjowanie artykułów i audycji o IPN;
– przygotowywanie cotygodniowego kalendarium dla „Gazety Polskiej” w ramach współ-
pracy i dla innych mediów w ramach informacji;
– koordynacja działań przy dodatku do „Gazety Polskiej”, „Rzeczpospolitej”, „Gościa Nie-
dzielnego”, „Naszego Dziennika”.
Monitoring mediów w oparciu o prasę ogólnopolską i regionalną, stacje radiowe i telewi-
zyjne oraz media elektroniczne:
– codzienne przeglądy prasy;
– katalogowanie informacji dotyczących działań IPN w centrali oraz w oddziałach.
Internet:
– prowadzenie strony internetowej IPN;
– prowadzenie strony Biuletynu Informacji Publicznej IPN;
– prowadzenie portalu www.13grudnia81.pl
– modernizacja strony wg nowego projektu o charakterze interaktywnym.
Wydarzenia specjalne (przygotowywanie lub współpraca przy organizacji różnego rodzaju
imprez), m.in.:
– uroczystość wręczenia Nagrody Prezesa IPN Kustosz Pamięci Narodowej;
– ogólnopolskie obchody rocznicy Powstania Warszawskiego;
,
– akcja informacyjna o „Sierpniu 80”;
– portal internetowy poświęcony 13 grudnia 1981 r.;
– akcja wysyłania pakietów edukacyjnych do polskich szkół.
Najważniejszym wydarzeniem specjalnym jest uroczystość wręczania nagród Prezesa IPN
Kustosz Pamięci Narodowej. Nagroda przyznawana jest od 2002 r. za szczególnie aktywny
udział w upamiętnianiu historii Narodu Polskiego w latach 1939–1989, a także za działalność
publiczną zbieżną z ustawowymi celami Instytutu Pamięci Narodowej. Celem Nagrody jest
przywracanie szacunku dla narodowej przeszłości, chronienie wartości, dzięki którym Polska
przetrwała przez lata zniewolenia. Kustosz przyznawany jest osobom fizycznym lub instytu-
cjom na corocznej uroczystej gali.
Laureatami Nagrody dotychczas zostali: Elżbieta Zawacka, Tomasz Strzembosz, Andrzej Za-
górski, Janusz Kazimierz Zawodny, Komisja Historii Kobiet w Walce o Niepodległość, Studium
Polski Podziemnej, Władysław Bartoszewski, Zespół redakcyjny edycji Zrzeszenie „Wolność i Nie-
117
zawisłość” w dokumentach, Zofia Leszczyńska, Barbara Otwinowska, Bolesław Nieczuja-Ostrow-
ski, Stanisław Dąbrowa-Kostka, o. Józef Mońko, Stowarzyszenie „Archiwum Solidarności”, Cze-
sława i Eugeniusz Cydzikowie, Andrzej Krzysztof Kunert, Zofia i Zbigniew Romaszewscy, Zakon
oo. Paulinów, Halina Martinowa, ks. prałat Wacław Karłowicz, Obywatelski Komitet Poszukiwań
Mieszkańców Suwalszczyzny Zaginionych w Lipcu 1945 r., Paweł Jasienica (pośmiertnie).
W ramach działań zespołu podjęta została współpraca m.in.:
– z Klubem Historycznym im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”;
– z Narodowym Centrum Kultury;
– ze Stowarzyszeniem Wolnego Słowa, w ramach której organizowane są debaty historycz-
ne;
– z fundacją Imago Mundi;
– ze Stowarzyszeniem Dziennikarzy Polskich;
– z Ośrodkiem KARTA w ramach współpracy z BEP;
– z Fundacją Pomoc Polakom na Wschodzie;
– z Instytutem Książki;
– z Krajowymi i Międzynarodowymi Targami Książki;
– z Polskim Radiem;
– z konsulatem w Grodnie (organizacja wyjazdów historyków na Białoruś);
– z Monolith Film;
– z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego;
– z Sekretariatem Episkopatu Polski.
Działalność Klubów Historycznych im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” w 2007 r.
Kluby Historyczne im. gen. Stefana Roweckiego „Grota” zaczęły powstawać na początku
2002 r. w wyniku porozumienia o współpracy między Światowym Związkiem Żołnierzy AK
a Instytutem Pamięci Narodowej.
Celem klubów jest jak najszersze dotarcie do społeczeństwa, w tym do młodzieży (za
pomocą spotkań z multimedialnym przekazem, Internetu), z wiedzą o Polskim Państwie Pod-
ziemnym oraz SZP-ZWZ-AK i innych formacjach niepodległościowych, o zbrodniach obu
okupantów, dramacie drugiej konspiracji i oporze społecznym do 1989 r.
Inicjatorami kierowało przekonanie, że wiedza ta powinna być upowszechniana wieloma
różnymi kanałami, także przez ruch społeczny, jakim są kluby, ponieważ jest ważnym elemen-
tem tożsamości narodowej oraz mądrego, otwartego na innych, oświeconego patriotyzmu.
Organizacją klubów w całej Polsce zajmują się oddziały IPN razem z okręgami ŚZŻAK,
natomiast koordynacją całej działalności klubowej w Polsce i klubem warszawskim zajmuje się
Zastępca Prezesa IPN-KŚZpNP, korzystając z pomocy Sekretariatu Prezesa.
Na początku 2007 r. działało dziesięć klubów: w Białymstoku, Katowicach, Koszalinie,
Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Szczecinie, Warszawie i Wrocławiu. W 2007 r. powstało
siedem nowych klubów: w Brzegu, Gorzowie Wielkopolskim, Kaliszu, Krakowie, Sieradzu,
Trójmieście i Wieluniu. W roku 2008 powstaną następne, m.in. w Opolu.
W sumie w 2007 r. odbyło się 90 spotkań Klubów Historycznych im. gen. Stefana Roweckie-
go „Grota” z udziałem kilku tysięcy osób. Klub w Warszawie ma ok. 600 stałych członków.
Wiele spotkań jest nagrywanych przez różne programy TVP, a wygłaszane, często przez
najwybitniejszych polskich historyków, wykłady umieszczone zostają w Internecie.
Pełen wykaz spotkań zawiera Aneks.
Obsługa bieżąca
Komórki wydziału regularnie informują opinię publiczną o bieżących działaniach Prezesa
IPN, Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Biura Edukacji Pu-
blicznej, Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w centrali, jak w oddziałach IPN.
118
Ponadto współpraca z:
– Biuletynem IPN;
– Działem Wydawnictw BEP przy opracowaniu katalogu bieżącego wydawnictw IPN;
– Gospodarstwem Pomocniczym przy koordynacji działań dotyczących dystrybucji wy-
dawnictw IPN.
Współpraca z oddziałowymi komórkami informacyjnymi (asystenci prasowi)
Do zadań WIiKS należy ścisła współpraca z oddziałami IPN w zakresie polityki medialnej,
m.in. współpraca z mediami; inicjowanie i koordynacja programów o IPN w radiu i telewizji
oraz publikacji w czasopismach; udrożnienie kanałów informacyjnych pomiędzy poszczegól-
nymi pionami w oddziałach a centralą.
Obsługa wydarzeń zagranicznych
– wizyty Prezesa IPN;
– monitoring mediów zagranicznych;
– prowadzenie strony internetowej w języku angielskim;
– współpraca m.in. z placówkami zagranicznymi.
W ramach swoich zadań w 2007 r. WIiKS organizował różnego rodzaju imprezy promo-
cyjne, m.in.:
a) promocje książek: Konzentrationslager Warschau. Historia i następstwa, Powstanie War-
szawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych, Z dziejów „Tygodnika Soli-
darność”, Plany pracy Departamentu IV MSW
MSW, Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu;
b) spotkania i dyskusje na temat:
– wokół filmu Życie na podsłuchu w ramach współpracy z Monolith Film; wokół filmu
Katyń;
– dyskusja „Bezpieka i dziennikarze. Przypadek «Tygodnika Solidarność»”;
– dyskusja „Kościół w PRL – blaski i cienie”;
– dyskusja „Kościół wobec wyzwań przeszłości. Historia i lustracja”;
c) współpraca przy obchodach rocznicowych m.in. 25-lecia Solidarności Walczącej, rocznicy
ROPCiO, rocznicy stanu wojennego, Powstania Warszawskiego, Sierpnia, koncertu „Po-
wstańcze piosenki” itp.;
d) wystawa plenerowa w Al. Ujazdowskich „Twarze bezpieki”;
e) opracowywanie projektów wizerunkowych dla Instytutu Pamięci Narodowej;
f) kampanie społeczne w ramach utrwalania w zbiorowej pamięci ważnych faktów z historii
Polski:
– 1 sierpnia Powstanie Warszawskie we współpracy z Muzeum Powstania Warszawskiego.
Kampania przeprowadzona pod hasłem „Warszawa – Bitwa o Polskę 44” ;
– 31 sierpnia rocznica powstania „Solidarności” we współpracy z KZ NSZZ „Solidarność”
– pod hasłem „Nadzieja. Solidarność. Wolność”;
– projekt edukacyjny „Śladami zbrodni” – udokumentowanie śladów zbrodni komunistycz-
nego aparatu bezpieczeństwa dokonywanych w latach 1944–1956;
– 13 grudnia 1981 roku – edukacyjny portal internetowy pod hasłem „Historia tworzy naszą
tożsamość”.
119
– usług transportowych, remontowych, konserwatorskich, porządkowych i zaopatrzenio-
wych;
– usług reprograficznych.
Przedmiotem działalności Gospodarstwa Pomocniczego IPN jest:
– gospodarowanie nieruchomościami pozostającymi w dyspozycji IPN;
– gospodarowanie samochodami służbowymi (kolumna transportowa) na potrzeby Insty-
tutu;
– prowadzenie działalności wydawniczej obejmującej druk publikacji IPN oraz ich sprze-
daż.
W 2007 r. Gospodarstwo Pomocnicze osiągnęło przychody ze sprzedaży publikacji w wy-
sokości 1527 tys. zł (w tym dla IPN 1085 tys. zł). Sprzedaż publikacji realizowana jest przez
hurtownie, księgarnie, oddziały IPN, a także punkt sprzedaży przy ul. Towarowej 28 w Warsza-
wie. Gospodarstwo prowadzi również sprzedaż wysyłkową publikacji IPN.
120
7. Budżet
Budżet Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Pol-
skiemu został określony ustawą budżetową na rok 2007 w następujących wielkościach:
Tabela 1. Dochody i wydatki IPN–KŚZpNP wg ustawy budżetowej na 2007 r. w tys. zł
Dochody budżetowe 326
Wydatki budżetowe 172 358
z tego:
– dotacje 1250
– świadczenia na rzecz osób fizycznych 2852
– wydatki bieżące 134 356
– wydatki majątkowe 33 900
Ponadto w ustawie budżetowej na rok 2007 w części 83. – rezerwy celowe, zostały zabez-
pieczone dodatkowe środki w wysokości 20 000 tys. zł na dofinansowanie zadań związanych
z realizacją nowelizacji ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej.
W dniu 30 marca 2007 r. Prezes Instytutu wystąpił z wnioskiem do Ministra Finansów
o uruchomienie części rezerwy celowej w wysokości 15 430 tys. zł. Powyższa rezerwa została
uruchomiona decyzją Ministra Finansów z dnia 6 kwietnia 2007 r. – pismo nr FS13/462-EB/2007/
MB7-4268. Plan finansowy Instytutu w dziale 751 został zwiększony o kwotę 15 430 tys. zł, co
w rozbiciu na rozdziały przedstawia się następująco:
• rozdział 75101 – zwiększenie planu o kwotę 4344 tys. zł,
• rozdział 75112 – zwiększenie planu o kwotę 11 086 tys. zł.
W drugim kwartale roku 2007 plan finansowy Instytutu został ponownie zwiększony decy-
zją Ministra Finansów nr FS13/462-EB/2007 z dnia 14 czerwca 2007 r. o kwotę 20 000 tys. zł
w dziale 751, w tym:
• w rozdziale 75101 – o 7869 tys. zł
• w rozdziale 75112 – o 12 131 tys. zł.
Zwiększenie to nastąpiło na wniosek Prezesa Instytutu nr BBI-0330-4(4)/07 z dnia 5 czerw-
ca 2007 r. w związku z wejściem w życie Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 marca
2007 r., zmieniającego tabele miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadniczego.
W wyniku ww. zwiększeń plan finansowy Instytutu przedstawiał się następująco:
Tabela 2. Dochody i wydatki IPN – KŚZpNP po zmianach (z rezerwami celowymi)
w 2007 r. w tys. zł
Dochody budżetowe 326
Wydatki budżetowe 207 788
z tego:
– dotacje 1250
– świadczenia na rzecz osób fizycznych 2852
– wydatki bieżące 169 786
– wydatki majątkowe 33 900
121
7.1. Wykonanie dochodów budżetowych
Wykonanie planu dochodów przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 3. Wykonanie dochodów IPN – KŚZpNP w 2007 r. w tys. zł
Ustawa budżetowa Wykonanie
Lp. Wyszczególnienie §
na 2007 r. w roku 2007
Dział 751
Grzywny i inne kary pieniężne od osób prawnych
1 0580 0 51,7
i innych jednostek organizacyjnych
Wpływy ze spłat oprocentowanych pożyczek
2 0700 229 247,4
prokuratorskich na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych
3 Wpływy z usług 0830 7 8,3
4 Wpływy ze sprzedaży składników majątkowych 0870 0 29,8
5 Pozostałe odsetki 0920 30 29,6
6 Wpływy z różnych dochodów 0970 43 152,5
Wpływy do budżetu części zysku Gospodarstwa
7 2380 17 36,9
Pomocniczego
Ogółem 326 556,2
122
7.2. Wykonanie wydatków budżetowych
Realizacja wydatków Instytutu Pamięci Narodowej w ramach poszczególnych działów kla-
syfikacji budżetowej wyglądała następująco:
Dział 751 – Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa oraz
sądownictwa, w tym:
– Rozdział 75101 – Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony
prawa;
– Rozdział 75112 – Jednostki podległe Instytutowi Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu;
Dział 753 – Obowiązkowe ubezpieczenia społeczne.
Wielkości w obu rozdziałach działu 751 odzwierciedlają poziom wydatków poniesionych
na bieżącą działalność Instytutu związaną z zatrudnieniem, kosztami utrzymania oraz realizacją
zadań określonych ustawą o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni prze-
ciwko Narodowi Polskiemu.
Realizacja wydatków w ramach dotacji dokonywana jest tylko w ramach rozdziału 75101.
Największą pozycję stanowią wydatki bieżące, a w tej grupie wydatki na wynagrodzenia.
Strukturę wykonania wydatków budżetowych w części 13 – Instytut Pamięci Narodowej
– Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, dział 751 i dział 753, wg grup
ekonomicznych określonych w ustawie budżetowej przedstawia poniższa tabela.
123
1 2 3 4 5 6 7
Dotacje 435 1250 1250 830 66,4 190,8
Świadczenia na rzecz osób fizycznych 523 1201 528 517 97,9 98,9
Wydatki bieżące 44 597 64 793 73 640 72 477 98,4 162,5
Wydatki majątkowe 19 603 33 000 37 100 31 885 85,9 162,6
Rozdział 75112 – Jednostki podległe
56 915 71 321 94 477 89 800 95,1 157,8
Instytutowi Pamięci Narodowej
Świadczenia na rzecz osób fizycznych 365 858 606 569 93,9 155,9
Wydatki bieżące 56 550 69 563 92 971 88 336 95,0 156,2
Wydatki majątkowe 0 900 900 895 99,4
Dział 753 – Obowiązkowe ubezpieczenia
580 793 793 682 86,0 117,6
społeczne
z tego:
Rozdział 75302 – Uposażenia prokuratorów
580 793 793 682 86,0 117,6
w stanie spoczynku oraz uposażenia rodzinne
Plan wydatków budżetowych po zmianach na rok 2007 wynosił 207 788 tys. zł, z czego
zrealizowane wydatki wyniosły 196 191 tys. zł, co stanowi 94,4 proc. planu. Natomiast na
wydatki niewygasające przeniesiono kwotę w wysokości 5 473 385 zł. Wydatki te zostały ujęte
w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2007 r. w sprawie wydatków budżetu
państwa, które w 2007 r. nie wygasają z upływem roku budżetowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 241,
poz. 1760). Wydatki niewygasające dotyczą zadań realizowanych przez Instytut w ramach:
– dotacji: realizacja II etapu projektu „Encyklopedia Solidarności” 270 000 zł
– wydatków majątkowych: 5 203 385 zł
• rozbudowa siedziby oddziału IPN-KŚZpNP w Białymstoku;
• przebudowa i rozbudowa budynku byłego aresztu na cele wystawiennicze, budowa
drogi dojazdowej i otwartego parkingu z elementami infrastruktury technicznej w od-
dziale IPN-KŚZpNP we Wrocławiu;
• modernizacja systemów zabezpieczeń elektronicznych w oddziale IPN-KŚZpNP we
Wrocławiu;
• dokumentacja przetargowa przebudowy i adaptacji delegatury IPN-KŚZpNP w Opo-
lu;
• modernizacja dźwigów osobowych w budynku IPN-KSZpNP w Warszawie;
• modernizacja węzła centralnego sieci rozległej IPN-KŚZpNP.
Dodatkowo Instytut dysponował w 2007 r. środkami, które nie wygasły z upływem roku
2006 w wysokości 5 697 060 zł. Środki te zostały ujęte w Rozporządzeniu Rady Ministrów
z dnia 11 grudnia 2006 r. w sprawie wydatków budżetu państwa, które w 2006 r. nie wygasają
z upływem roku budżetowego (Dz. U. z 2006 r. Nr 232, poz. 1689). Wydatki niewygasające
zostały przeznaczone na:
– realizację projektu „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacja niemiecką” w wyso-
kości 100 tys. zł;
– realizację projektu „Index. Baza danych Polaków zamordowanych i represjonowanych
przez hitlerowców za pomoc Żydom” na kwotę 50 tys. zł;
– remont i modernizację siedziby Instytutu w Warszawie przy ul. Towarowej 28 na kwotę
3 749 060 zł;
– rozbudowę siedziby oddziału Instytutu w Białymstoku przy ul. Warsztatowej 1a w wy-
sokości 1798 tys. zł.
124
7.2.1. Wykonanie wydatków w poszczególnych działach według klasyfikacji
budżetowej
Dział 751 – Urzędy naczelnych organów władzy państwowej, kontroli i ochrony prawa
oraz sądownictwa
Zrealizowane w 2007 r. w dziale 751 wydatki Instytutu wyniosły 195 509 tys. zł, co stanowi
94,5 proc. budżetu po zmianach na 2007 r. oraz 160,2 proc. w stosunku do wykonania wydat-
ków w 2006 r. Struktura wydatków w poszczególnych grupach ekonomicznych przedstawia się
następująco:
7.2.2. Dotacje
w tys. zł
§ 2810 – dotacja celowa z budżetu na finansowanie lub dofinansowanie
zadań zleconych do realizacji fundacjom 700
§ 2820 – dotacja celowa z budżetu na finansowanie lub dofinansowanie
zadań zleconych do realizacji stowarzyszeniom 130
i dotyczy:
– świadczeń wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (za-
kup ubrań ochronnych dla pracowników archiwów);
– zakupu umundurowania wewnętrznej służby ochrony i wypłaty ekwiwalentu za jego
czyszczenie;
– zwrotu kosztów przejazdów biegłych i świadków;
– wypłaty diet dla członków Kolegium Instytutu zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady
Ministrów z dnia 28 listopada 2002 r.;
– wynagrodzeń wypłacanych na podstawie odrębnych przepisów, w szczególności biegłym
w postępowaniu dochodzeniowym, sądowym, wynagrodzenia tłumaczy przysięgłych.
125
Decyzją Dyrektora Generalnego IPN-KŚZpNP z dnia 19 maja 2006 r. o możliwości ubie-
gania się o przyznanie stypendium doktoranckiego lub habilitacyjnego w Instytucie wypłacane
są stypendia.
W grupie wydatków na świadczenia na rzecz osób fizycznych nastąpił wzrost wydatków
w stosunku do roku 2006 o 22,3 proc.
7.2.4.1. Wynagrodzenia
Wykonanie wydatków w poszczególnych paragrafach wynosi: w tys. zł
§ 4010 – wynagrodzenia osobowe pracowników 81 817
§ 4030 – wynagrodzenia osobowe prokuratorów 12 698
§ 4040 – dodatkowe wynagrodzenie roczne 4308
W Instytucie Pamięci Narodowej przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto z wypłatami
z zakładowego funduszu nagród w 2007 r. wyniosło 4629 zł (4281 zł z wyłączeniem wynagro-
dzeń prokuratorów).
Zrealizowane zatrudnienie oraz wykorzystanie środków na wynagrodzenia prezentują dane
zawarte w poniższej tabeli.
Przeciętne Przeciętne
wynagrodzenie wynagrodzenie
Lp. Wyszczególnienie Przeciętne Wynagro- przypadające Przeciętne Wynagro- przypadające
zatrudnie- dzenie na 1 pracownika zatrudnie- dzenie na 1 pracownika
nie (tys. zł) zatrudnionego na nie (w tys. zł) zatrudnionego na
pełnym etacie pełnym etacie
(w zł) (w zł)
1 2 3 4 5 6 7 8
1 Część 13 ogółem 1364 62 442 3815 1779 98 823 4629
w tym:
1.1 Osoby nieobjęte
mnożnikowym
systemem 1262 51 202 3381 1661 85 322 4281
wynagradzania
§ 4010, § 4040
126
z dnia 6 marca 2007 r., zmieniającego tabele miesięcznych stawek wynagrodzenia zasadni-
czego oraz zwiększeniem liczby uprawnionych do otrzymania dodatkowego wynagrodzenia
rocznego, tzw. trzynastki.
7.2.4.2. Honoraria
w tys. zł
§ 4090 – honoraria 944
Wydatki dotyczyły zakupu praw autorskich, licencji do materiałów (zdjęć, książek, filmów
itp.) wykorzystywanych głównie przez Biuro Edukacji Publicznej do działań statutowych In-
stytutu.
127
§ 4210 – zakup materiałów i wyposażenia 8072
Wydatkowana kwota dotyczy zakupu podstawowych materiałów biurowych, materiałów
dla potrzeb archiwów (teczki, pudła itp.), materiałów związanych z działalnością edukacyjną
(wystawy, konferencje itp.), prenumeraty prasy, zakupu środków czystości.
§ 4260 – zakup energii 2319
Wydatki obejmują opłaty za dostawę energii elektrycznej, cieplnej, gazu oraz wody.
Wydatki te obejmują:
– pożyczki udzielane prokuratorom na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych;
– opłaty na rzecz budżetu państwa;
– odsetki od nieterminowych wpłat z tytułu pozostałych podatków i opłat;
– pozostałe odsetki;
– kary i odszkodowania wypłacone na rzecz osób fizycznych i prawnych;
– koszty postępowania sadowego i prokuratorskiego;
– różnice kursowe.
128
7.2.5. Wydatki majątkowe
Wydatki majątkowe w 2007 r. były wyższe w porównaniu z rokiem 2006 o 67,2 proc.,
tj. o 13 177 tys. zł.
Wydatki majątkowe w 2007 r. zrealizowano na kwotę 32 780 tys. zł, co stanowiło 86,3 proc.
planu po zmianach na rok 2007. Niski wskaźnik wykonania wydatków majątkowych, które są
realizowane centralnie dla całego Instytutu, zgodnie z planem zatwierdzonym przez Dyrektora
Generalnego, był spowodowany koniecznością stosowania procedur ustawy o zamówieniach
publicznych, do czego zobowiązuje Instytut ustawa o finansach publicznych, oraz konieczno-
ścią uzgadniania zakresów prac remontowo-budowlanych i sprawdzania kosztorysów.
Spowodowało to przesunięcie terminu wykonania prac inwestycyjnych na następny rok
budżetowy, co znalazło odbicie w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2007 r.
w sprawie wydatków budżetu państwa, które w 2007 r. nie wygasają z upływem roku budżeto-
wego. Na wydatki niewygasające została przesunięta kwota w wysokości 5 203 385 zł.
129
§ 6050 – wydatki inwestycyjne w 2007 r. zrealizowano na kwotę 14 816 tys. zł, tj. 82,6 proc. środków ujętych na wydatki inwestycyjne w ustawie
budżetowej na rok 2007
Wydatki Wydatki
Plan Wydatki
do realizacji zrealizowane
LP. NAZWA INWESTYCJI po zmianach zrealizowane
w 2008 r. w 2007 r.
na rok 2007 w 2007 r.
z budżetu 2007 r. z budżetu 2006 r.
1 Inwestycje polegające na budownictwie ujęte w par. 6050 w tym: 17 927 14 816 3103 5547
*
1.1. Dokończenie remontu i przebudowy budynku w Warszawie przy ul. Towarowej 2278 1580 693 3749 **
1.2. Roboty przygotowawcze do budowy nowego obiektu w Warszawie przy ul. Kłobuckiej 249 249
1.3. Przebudowa i remont pomieszczeń w Warszawie przy ul. Marszałkowskiej 47 47
Prace modernizacyjne w budynku przy ul. Żurawiej w Warszawie 8 8
1.4.
Prace modernizacyjne w budynku przy ul. Chłodnej w Warszawie 11 11
1.5. Prace modernizacyjne i dokumentacja projektowa nowego obiektu w Gdyni 161 161
1.6. Prace modernizacyjne w Bydgoszczy 177 176
1.7. Dokończenie rozbudowy w Białymstoku 6793 5225 1568 * 1798 **
1.8. Dokumentacja projektowa nowego obiektu w Lublinie 46 46
130
1.9. Dokończenie przebudowy i remontu w Radomiu 1276 1276
1.10. Instalacja chłodzenia pomieszczeń w Rzeszowie 452 451
1.11. Prace modernizacyjne w Krakowie 10 10
1.12. Dokończenie rozbudowy w Kielcach 2160 2159
1.13. Dokumentacja projektowa nowego obiektu w Katowicach 791 791
Przebudowa budynku byłego aresztu, budowa garażu, zagospodarowanie terenu, prace modernizacyjne
1.14. 1701 913 788 ∗
we Wrocławiu
1.15. Dokumentacja projektowa remontu i przebudowy budynku w Opolu 59 5 54 *
1.16. Prace modernizacyjne w Poznaniu 187 186
1.17. Prace modernizacyjne w Szczecinie 61 61
1.18. Przebudowa pomieszczeń w Koszalinie 1460 1460
*
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2007 r. w sprawie wydatków budżetu państwa, które w 2007 r. nie wygasają z upływem roku budżetowego (Dz. U. z 2007 r. Nr 241, poz. 1760).
**
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 grudnia 2006 r. w sprawie wydatków budżetu państwa, które w 2006 r. nie wygasają z upływem roku budżetowego (Dz. U. z 2006 r. Nr 232, poz. 1689).
§ 6060 – zakupy inwestycyjne zaplanowane na rok 2007 na kwotę 20 073 tys. zł zostały zreali-
zowane na kwotę 17 964 tys. zł, tj. 89,5 proc. planu po zmianach
Plan Wydatki Wydatki do poniesienia
PRZEDMIOT po zmianach zrealizowane w 2008 r. z budżetu Uwagi
na 2007 r. w 2007 r. 2007 r.
I. Zakupy inwestycyjne w rozdziale 75101,
19 173 17 069 2100
w tym:
1. Sprzęt komputerowy 7180 7180
2. Oprogramowanie 2642 1396 1246
3. Środki transportu 1132 1132
4. Pozostały sprzęt 5619 4755 854
5. Zakup nieruchomości 2600 2606
II. Zakupy inwestycyjne w rozdziale 75112 900 895
III. Łącznie 20 073 17 964 2100
7.3. Zatrudnienie
Zatrudnienie w Instytucie Pamięci Narodowej, według stanu na dzień 31 grudnia 2007 r.,
wyniosło ogółem 2065 etatów, w tym 135 etatów prokuratorskich. W odniesieniu do 2006 r.
– na dzień 31 grudnia 2006 r. – 1533 etatów, w tym 104 etaty prokuratorskie, oznacza to przy-
rost zatrudnienia o 532 etaty. Największy przyrost zatrudnienia nastąpił w pionie archiwalnym
oraz w nowo tworzonym pionie lustracyjnym (Biuro Lustracyjne w centrali IPN i oddziałowe
biura lustracyjne w oddziałach IPN).
Limit etatów dla pracowników objętych mnożnikowym systemem wynagradzania (proku-
ratorów) określony w ustawie budżetowej na 2007 r. wynosił 130 etatów. W związku z noweli-
zacją ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej limit ten został zwiększony o 26 etatów. Wyko-
nanie zatrudnienia na dzień 31 grudnia 2007 r. wyniosło 135 etatów.
Największy odsetek pracowników Instytutu stanowią pracownicy zatrudnieni w ustawo-
wych pionach IPN:
– w Biurze Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów
oraz biurach oddziałowych 40,7 proc.
– w Biurze Edukacji Publicznej oraz biurach oddziałowych 12,0 proc.
– w Biurze Lustracyjnym oraz w biurach oddziałowych 10,9 proc.
– w Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
– i w komisjach oddziałowych 8,5 proc.
co daje łącznie 72,1 proc. ogółu zatrudnionych. Pozostali pracownicy wykonują zadania z za-
kresu inwestycji, zamówień publicznych, BHP, ochrony obiektów, a także obsługi prawnej
i finansowo-księgowej.
131
ANEKS
do Informacji o działalności
Instytutu Pamięci Narodowej
– Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu
od 1 stycznia do 31 grudnia 2007 r.
1
2
Spis treści
Załącznik Nr 1: Śledztwa o szczególnym ciężarze gatunkowym prowadzone
przez Oddziałowe Komisje Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu ................................................................................. 5
1. Oddziałowa Komisja w Białymstoku ................................................................................ 5
2. Oddziałowa Komisja w Gdańsku ........................................................................................ 11
3. Oddziałowa Komisja w Katowicach ................................................................................. 17
4. Oddziałowa Komisja w Krakowie ..................................................................................... 22
5. Oddziałowa Komisja w Lublinie ....................................................................................... 33
6. Oddziałowa Komisja w Łodzi ............................................................................................ 38
7. Oddziałowa Komisja w Poznaniu ...................................................................................... 42
8. Oddziałowa Komisja w Rzeszowie ................................................................................... 47
9. Oddziałowa Komisja w Szczecinie ................................................................................... 59
10. Oddziałowa Komisja w Warszawie ................................................................................... 66
11. Oddziałowa Komisja we Wrocławiu ................................................................................. 79
Załącznik Nr 2: Publikacje IPN .......................................................................................... 87
Załącznik Nr 3: Publikacje pracowników IPN ................................................................. 94
Załącznik Nr 4: Konferencje, sesje naukowe, popularnonaukowe IPN .................... 131
Załącznik Nr 5: Wystawy powstałe w 2007 r. ................................................................... 134
Załącznik Nr 6: Spotkania klubów im. gen. Stefana Roweckiego „Grota”
w roku 2007 ............................................................................................... 139
3
4
ZAŁĄCZNIK NR 1: ŚLEDZTWA O SZCZEGÓLNYM CIĘŻARZE
GATUNKOWYM PROWADZONE PRZEZ ODDZIAŁOWE KOMISJE
ŚCIGANIA ZBRODNI PRZECIWKO NARODOWI POLSKIEMU
Śledztwo w sprawie zabójstwa w lipcu 1945 r., w nieustalonym miejscu około 600 osób zatrzymanych
na terenie Suwalszczyzny podczas tzw. obławy augustowskiej, dokonanej przez wojska NKWD przy
współudziale funkcjonariuszy UB, MO oraz żołnierzy Ludowego Wojska Polskiego.
W ciągu 2007 r. ustalono i przesłuchano kolejnych 37 świadków spośród członków najbliższej
rodziny ofiar obławy oraz ich sąsiadów, którzy często byli bezpośrednimi obserwatorami aresztowań
pokrzywdzonych, a także osób, które zostały również aresztowane przez funkcjonariuszy NKWD
podczas tej akcji, a następnie po pobycie i przesłuchaniach w tzw. punktach filtracyjnych zostały
zwolnione do domu.
Przeprowadzono również w celu uzyskania informacji przydatnych dla potrzeb śledztwa kolejne
kwerendy materiałów archiwalnych zgromadzonych w zasobach IPN oraz kwerendy akt postępowań
Sądu Okręgowego stwierdzających nieważność wyroków sądowych wydanych wobec osób
represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Istotną przeszkodą
uniemożliwiającą bezsporne wyjaśnienie okoliczności śmierci osób zaginionych podczas obławy oraz
wskazanie rozkazodawców i wykonawców ich zabójstwa jest niemożność uzyskania dokumentacji
z archiwów rosyjskich, gdyż strona rosyjska do chwili obecnej nie zrealizowała wniosku o wykonanie
tej pomocy prawnej.
Kontynuowane są poszukiwania dalszych świadków tych wydarzeń, jak i na bieżąco realizowane są
przesłuchania członków rodzin osób zaginionych.
5
sygn. akt S 89/01/Zk
6
Po wniesieniu apelacji przez obrońcę oskarżonego Sąd Okręgowy w Białymstoku utrzymał w mocy
wyrok Sądu Rejonowego w Białymstoku.
7
sygn. S 32/06/Zk
Śledztwo przeciwko Januszowi Kazimierzowi M., podejrzanemu o to, że w dniu 26 stycznia 1949 r.,
w Białymstoku, jako funkcjonariusz Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, a więc
funkcjonariusz państwa komunistycznego, działając wspólnie i w porozumieniu z innymi nieustalonymi
osobami, przekroczył swoje uprawnienia w ten sposób, że podczas przesłuchania zatrzymanego w tym
dniu Lucjana Antoniego B., domagając się, aby wymieniony przyznał się do udziału w nielegalnym
związku, pobił go, uderzając bykowcem po całym ciele, doprowadzając pokrzywdzonego do stanu
nieprzytomności.
Śledztwo zmierza do wyjaśnienia wszystkich okoliczności przekroczenia uprawnień przez
funkcjonariuszy UBP, którzy w 1949 r. w Białymstoku prowadzili postępowanie przeciwko
aresztowanym siedmiu młodym mieszkańcom Knyszyna i Suchowoli, członkom organizacji „Szeregi
Młodzieżowe”. Przesłuchany w charakterze podejrzanego Janusz Kazimierz M. nie przyznał się
do dokonania zarzuconego mu czynu. W chwili obecnej zaplanowano dodatkowe, uzupełniające
przesłuchania pokrzywdzonych, którym okazane zostaną tablice poglądowe z odszukanymi zdjęciami
z akt osobowych funkcjonariuszy UBP, typowanych jako sprawcy przestępstw dokonanych na szkodę
pokrzywdzonych.
sygn. S 50/06/Zk
8
wymienionym, którym zarzucono, że w dniu 13 grudnia 1981 r. w Białymstoku, jako funkcjonariusze
państwa komunistycznego, funkcjonariusze miejscowej KW MO, działając wspólnie i w porozumieniu,
podczas prowadzonej akcji zatrzymania osób przewidzianych do internowania przekroczyli swoje
uprawnienia w ten sposób, że w trakcie zatrzymania działacza NSZZ „Solidarność”, Jerzego Z., wzięli
udział w jego pobiciu przy użyciu pięści, pałek gumowych oraz łomu metalowego, którymi uderzano
wymienionego pokrzywdzonego po głowie i całym ciele, narażając na naruszenie czynności narządów
ciała i rozstrój zdrowia, czym działali na szkodę tego pokrzywdzonego.
W dniu 21 grudnia 2007 r., podczas rozprawy głównej Sąd Rejonowy w Białymstoku przesłuchał
wszystkich zgłoszonych świadków, nie zamknął przewodu sądowego i rozprawę przerwał do dnia
25 stycznia 2008 r. z uwagi na możliwość złożenia wniosków dowodowych przez nieobecnego w dniu
21 grudnia 2007 r. pełnomocnika pokrzywdzonego.
9
sygn. akt S 66/06/Zk
Śledztwo prowadzone przeciwko byłemu szefowi PUBP w Bielsku Podlaskim, Bronisławowi B.,
podejrzanemu o znęcanie się nad zatrzymaną w kwietniu 1950 r. Leokadią M. poprzez kopanie jej po
łydkach, bicie po twarzy, szarpanie za włosy, zmuszanie w czasie przesłuchania do stania na jednej
nodze. Podstawą do sporządzenia postanowienia o przedstawieniu zarzutów były przede wszystkim
zeznania pokrzywdzonej, która mimo upływu czasu niezwykle szczegółowo opisała pobyt w PUBP
w Bielsku Podlaskim oraz sprawcę stosowania wobec niej przemocy.
Bronisławowi B. nie ogłoszono postanowienia o przedstawieniu zarzutów, albowiem powoływał
się on na zły stan zdrowia. W konsekwencji powołano biegłego z zakresu medycyny sądowej w celu
stwierdzenia, czy stan zdrowia podejrzanego pozwala mu na udział w czynnościach procesowych.
W zależności od treści sporządzonej opinii w sprawie wykonane będą czynności procesowe
z udziałem podejrzanego lub postępowanie zostanie zawieszone z uwagi na długotrwałą przeszkodę
procesową uniemożliwiającą kontynuowanie śledztwa.
10
b) zbrodnie nazistowskie
Śledztwo w sprawie wzięcia udziału w dniach 7 i 8 lipca 1941 r. w Radziłowie, woj. podlaskie,
w zabójstwach obywateli polskich narodowości żydowskiej. Dotychczas nie otrzymano z Izraela
materiałów z realizacji międzynarodowej pomocy prawnej, która dotyczy prośby o przesłuchanie
66 świadków, osób najbliższych dla ofiar mordu.
W dniu 5 października 2007 r. Ministerstwo Sprawiedliwości skierowało monit z prośbą o na-
desłanie wyników zrealizowanych czynności przesłuchań wskazanych świadków lub poinformowania
o przyczynach niemożności zrealizowania wniosku.
Przesłuchani w śledztwie kolejni świadkowie nie wnoszą nowych okoliczności w sprawie, gdyż ich
zeznania nie wskazują konkretnych sprawców czynu, a jedynie potwierdzają zaistnienie tej zbrodni.
sygn. S 19/06/Zn
Śledztwo w sprawie zabójstw i znęcania się nad osadzonymi w więzieniu w Oszmianie przez funkcjonariuszy
NKWD od września 1939 r. do czerwca 1941 r. podjęto z zawieszenia w dniu 31 grudnia 2001 r.
W toku prowadzonego postępowania ujawniono, głównie na podstawie zeznań ponad stu świadków
i oględzin odnalezionych dokumentów, istotne okoliczności zbrodni popełnionych na szkodę Polaków
osadzonych jako więźniowie polityczni w tym więzieniu.
11
W dniu 23 czerwca 1941 r. wydano polecenie ewakuacji osadzonych w związku z napaścią Niemiec
na Związek Radziecki. Funkcjonariusze NKWD zgromadzili wszystkich więźniów na dziedzińcu
więziennym, gdzie dokonano ich selekcji, kierując ich do poszczególnych cel. Więźniów politycznych
zamknięto w jednym pomieszczeniu. Stamtąd wyprowadzano ich pojedynczo, następnie krępowano
im ręce i kneblowano usta. Sprowadzano ich do piwnicy budynku placówki NKWD, gdzie zabijano
strzałem w tył głowy. Mordowano osadzonych do rana następnego dnia. Sprawcom w dokończeniu
mordu przeszkodzili mieszkańcy Oszmiany, którzy słysząc odgłosy wystrzałów, wszczęli fałszywy
alarm o wkroczeniu wojsk niemieckich do miasta. Po ucieczce załogi więzienia miejscowa ludność
uwolniła żyjących jeszcze więźniów. Niektóre z ciał zabitych były zmasakrowane – ofiarom podcinano
gardła, obcinano nosy i uszy, kłuto je bagnetami.
Świadkowie podają różną liczbę ofiar, ale najprawdopodobniej funkcjonariusze NKWD zabili
52 osoby. Ujawniono dane personalne większości ofiar. Sprawcy nie zostali wykryci, a jedynie ustalono
część nazwisk załogi więzienia i placówki NKWD z powodu braku możliwości ich potwierdzenia
i ustalenia pełnych danych personalnych.
Śledztwo umorzono w dniu 14 marca 2007 r.
W dniu 6 grudnia 2005 r. wszczęto śledztwo w sprawie fizycznego i psychicznego znęcania się
w latach 1950–1951 w więzieniach w Starogardzie Gdańskim i Gdańsku nad osadzonymi tam więźniami
przez podoficera Wojsk Ochrony Pogranicza, Kazimierza W., delegowanego do pracy w Samodzielnej
Grupie Operacyjnej Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Gdańsku.
W toku postępowania ujawniono, iż wyżej wymieniony, działając wspólnie i w porozumieniu
z funkcjonariuszami tzw. Samodzielnej Grupy Operacyjnej działającej przy WUBP w Gdańsku, znęcał
się nad aresztowanymi, bijąc ich po całym ciele pięściami, gumową pałką, drewniakami, pękiem kluczy,
12
oraz zmuszał ich do wykonywania wyczerpujących ćwiczeń fizycznych i umieszczał w karcerze na
okres kilku dni. Zgromadzono dowody, które dały podstawy do przedstawienia zarzutów znęcania się
nad pięcioma pokrzywdzonymi.
W dniu 21 marca 2007 r. skierowano w tej sprawie akt oskarżenia do Wojskowego Sądu
Garnizonowego w Gdyni. Sąd zawiesił postępowanie z uwagi na pogorszenie się stanu zdrowia
oskarżonego, na podstawie opinii biegłego z zakresu medycyny sądowej w dniu 27 listopada 2007 r.
Śledztwo wszczęto w dniu 1 marca 2006 r. w sprawie fizycznego i psychicznego znęcania się
w czerwcu 1985r. w Toruniu nad Andrzejem Z. przez funkcjonariuszy SB WUSW w Toruniu w celu
uzyskania określonych wyjaśnień.
Pokrzywdzony, po wprowadzeniu stanu wojennego nie zaprzestał działalności opozycyjnej
i zajmował się kolportażem nielegalnych wydawnictw. W dniu 10 czerwca 1985 r. został zatrzymany
przez funkcjonariuszy SB, kiedy z Gdańska prywatnym samochodem przewoził kolejną partię książek
i broszur. Został przewieziony do siedziby WUSW w Toruniu. Tam podczas trwającego bez przerwy
około 36 godzin przesłuchania znęcano się nad nim, nie dając mu nic do picia i jedzenia, pozbawiono
możliwości snu, skorzystania z toalety, popychano, bijąc ręką w kark, zmuszano do stania oraz grożono
13
pobiciem, skazaniem za rzekome szpiegostwo na karę długoletniego więzienia lub śmierci, zamknięciem
w metalowej szafie, odebraniem praw rodzicielskich, a także znieważano słowami powszechnie
uznanymi za obelżywe, celem uzyskania informacji o pochodzeniu zarekwirowanych wydawnictw
i sposobie ich kolportażu.
Na podstawie zeznań pokrzywdzonego, oględzin materiału archiwalnego, w tym akt prowadzonego
śledztwa przeciwko Andrzejowi Z. w 1985 r. i okazań, wykryto sprawców zbrodni.
W dniu 31 stycznia 2007 r. skierowano przeciwko trzem oskarżonym akt oskarżenia do Sądu
Rejonowego w Toruniu. Postępowanie sądowe nie zostało jeszcze zakończone.
W dniu 2 czerwca 2006 r. wszczęto śledztwo w sprawie pobicia w dniu 25 marca 1982 r.
osób internowanych na terenie ośrodka dla internowanych w Iławie przez funkcjonariuszy Straży
Więziennej.
W toku postępowania ujawniono, iż tego dnia funkcjonariusze uzbrojeni w pałki, tarcze i kaski
pobili pięciu osadzonych w trakcie tzw. ścieżki zdrowia. Czterech z pobitych doznało obrażeń
naruszających czynności narządów ich ciała na okres powyżej 7 dni. Powodem działania strażników był
zamiar stłumienia protestu internowanych, którzy samowolnie opuścili swoje cele, w ten sposób złamali
nałożone na nich rygory związane z umieszczeniem w ośrodku dla internowanych.
W chwili obecnej trwają czynności procesowe mające na celu ujawnienie wszystkich istotnych
okoliczności zdarzenia, a zwłaszcza wykrycie sprawców przestępstwa.
Śledztwo w sprawie fizycznego i psychicznego znęcania się od maja do lipca 1950 r. w Tczewie nad
członkami organizacji niepodległościowej „Wiktoria” wszczęto w dniu 31 sierpnia 2006 r.
W toku postępowania ujawniono, iż w 1949 r. grupa uczniów tczewskich szkół założyła klub
sportowy o nazwie „Wiktoria”. Oprócz prowadzenia legalnej sportowej działalności jego członkowie
prowadzili działania przeciwko ówczesnym władzom w ramach tajnej organizacji o tej samej nazwie.
Między innymi sporządzali i kolportowali ulotki i plakaty, wysyłali antykomunistyczne apele do
zakładów pracy i instytucji oraz planowali wysadzenie pomnika ku czci Związku Radzieckiego
i prowadzenie akcji zbrojnych. Po ujawnieniu organizacji jej członkowie zostali zatrzymani przez
funkcjonariuszy UBP. W trakcie śledztwa stosowano wobec nich przestępcze metody śledcze, chcąc
zmusić ich do składania określonych wyjaśnień.
Zgromadzono materiał dowodowy dający podstawy do przedstawienia zarzutu Kazimierzowi K.,
byłemu oficerowi śledczemu PUBP w Tczewie. Znęcał się on nad Bernardem D. podczas wielogodzinnych
przesłuchań, zmuszając go do stania bez ruchu przy ścianie i jednoczesnego przytrzymywania czołem
ołówka do ściany oraz bił go skórzanymi rękawiczkami po twarzy.
W dniu 10 sierpnia 2007 r. skierowano w tej sprawie akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w Tczewie,
który po przeprowadzeniu postępowania skazał Kazimierza K. na karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia
wolności, zawieszając jej wykonanie na okres 3 lat. Orzeczenie to nie jest jeszcze prawomocne.
14
W dniu 19 lutego 2007 r. skierowano w tej sprawie akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w Toruniu,
który uznając oskarżonego winnym umorzył postępowanie na mocy amnestii postanowieniem z dnia
21 marca 2007 r. Orzeczenie to jest prawomocne.
Dodać należy, iż przed zamknięciem śledztwa wyłączono do odrębnego postępowania materiały
dotyczące poświadczenia nieprawdy w kwestionariuszu ewidencyjnym i raporcie z pozyskania tajnego
współpracownika (sygn. akt S 27/07/Zk). Zgromadzony materiał dowodowy, w tym opinia biegłego
z zakresu identyfikacji pisma ręcznego, dały podstawy do przedstawienia zarzutu temu samemu sprawcy.
W dniu 27 września 2007 r. przeciwko Markowi K. skierowano akt oskarżenia do Sądu Rejonowego
w Toruniu. Postanowieniem z dnia 31 października 2007 r. sąd, uznając winnym oskarżonego, umorzył
postępowanie na mocy amnestii. Orzeczenie to jest prawomocne.
Śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień i pobicia w dniu 1 maja 1982 r. w Toruniu Dariusza B.
przez funkcjonariuszy MO wyłączono do odrębnego postępowania w dniu 20 listopada 2006 r.
z prowadzonego śledztwa o sygn. S 22/03/Zk.
Pokrzywdzony był jednym z wielu zatrzymanych podczas rozpraszania nielegalnej pokojowej
manifestacji mieszkańców Torunia na Starym Mieście, protestujących przeciwko wprowadzeniu stanu
wojennego i delegalizacji NSZZ „Solidarność”. W trakcie zatrzymania i konwojowania bez powodu był
bity pałką po nogach.
15
W toku śledztwa zgromadzono dowody, które dały podstawy po przedstawienia zarzutu
Januszowi Ł., byłemu funkcjonariuszowi ZOMO. W dniu 12 lutego 2007 r. skierowano w tej sprawie
akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w Toruniu. Postępowanie sądowe nie zostało jeszcze zakończone.
Dodać należy, iż było to jedno z wielu postępowań wyłączonych do odrębnego postępowania
ze śledztwa S 22/03/Zk w sprawie pobić (w tym podczas tzw. „ścieżek zdrowia”), psychicznego
i fizycznego znęcania się nad zatrzymanymi demonstrantami przez funkcjonariuszy WUSW w Toruniu
od 1 do 3 maja 1982 r. Decyzje takie podejmowano w przypadku wykrycia sprawców poszczególnych
przestępstw, popełnionych na szkodę części z zatrzymanych wówczas 294 osób. Prawie wszystkie
z tych śledztw zostały już zakończone wniesieniem aktów oskarżenia, a oskarżeni funkcjonariusze
skazani prawomocnymi wyrokami.
16
Postępowanie przygotowawcze wszczęto w dniu 24 maja 2005 r. na podstawie odnalezionej
dokumentacji archiwalnej byłej Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, ujawnionej
w trakcie kwerendy przeprowadzanej dla potrzeb śledztwa w sprawie zabójstw osób, z których
ciał uzyskiwano tłuszcz wykorzystywany do wytwarzania mydła w Zakładzie Anatomii Akademii
Medycznej w Gdańsku kierowanym przez prof. Rudolfa Spannera.
W toku postępowania na podstawie relacji i zeznań więźniów oraz zgromadzonych dokumentów
ujawniono, iż obozowi lekarze SS dokonywali różnych eksperymentów na więźniach. Między
innymi „badano” odporność ludzi na niskie temperatury, celowo zarażono ich zakaźnymi chorobami,
a następnie stosowano wobec nich różne sposoby leczenia, dokonywano eksperymentalnych zabiegów
chirurgicznych. Większość osób poddanych eksperymentom zmarła w wyniku ich stosowania. Do tej
pory ustalono ponad 100 pokrzywdzonych.
Równocześnie ujawniono sprawców zbrodni – niemieckich lekarzy (już nieżyjących), którzy
przeprowadzali eksperymenty.
W chwili obecnej kontynuowane są kwerendy archiwalne mające na celu zgromadzenie materiału
archiwalnego dotyczącego istotnych okoliczności zbrodni, a zwłaszcza ujawnienie kolejnych
pokrzywdzonych.
Najbardziej jaskrawym przejawem naruszenia prawa przez dekrety było pozbawienie wolności
w trybie administracyjnym poprzez internowanie w celach prewencyjnych przeszło 10 tys. oby-
wateli polskich uznanych za przeciwników politycznych. Internowanie realizowane było w oparciu
o bezterminowe decyzje administracyjne wydawane przez komendantów wojewódzkich Milicji
Obywatelskiej. Znaczną część osób przewidzianych do internowania wytypowano w okresie
bezpośrednio poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego. Przeważnie osoby te były zatrzymywane
celem internowania już wieczorem 12 grudnia 1981 r., a więc przez uchwaleniem dekretów.
Na terenie obecnego woj. śląskiego, w ówczesnych województwach katowickim, częstochowskim
i bielskim, łącznie internowano około dwóch tys. osób. Oddziałowa Komisja w Katowicach od
17
czerwca 2005 r. prowadzi trzy śledztwa dotyczące bezprawnych internowań w okresie od 12 do
16 grudnia 1981 r. W toku prowadzonych postępowań przesłuchiwani są pokrzywdzeni oraz ustalany
jest zakres odpowiedzialności karnej funkcjonariuszy państwa komunistycznego, którzy brali udział
w podejmowaniu i realizacji decyzji o internowaniu.
Represje stanu wojennego wobec tzw. przeciwników politycznych znalazły swój wyraz
w zwolnieniach z pracy.
Masowy charakter przybrało to w stosunku do pracowników Ośrodka TVP w Katowicach,
Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach oraz dziennikarzy prasowych. Z dotychczasowych ustaleń
śledztwa prowadzonego przez Komisję w Katowicach wynika, że po wprowadzeniu stanu wojennego
Centralny Sztab Propagandy i Informacji KC PZPR podjął decyzję o przeprowadzeniu w całym kraju
weryfikacji dziennikarzy prasy, radia i telewizji. Jako cel tej weryfikacji określono „dokonanie oceny
linii redakcyjnej poszczególnych zespołów, a także twórczości dziennikarskiej, aktywności i postawy
poszczególnych dziennikarzy w okresie od sierpnia 1980 r. oraz określenie stosunku do decyzji
z 13 grudnia 1981 r.”. Weryfikacja ta dotknęła 14 dziennikarzy oraz co najmniej 25 pracowników
technicznych z Ośrodka TVP w Katowicach, 16 dziennikarzy oraz dwie osoby z działu technicznego
z Rozgłośni Polskiego Radia w Katowicach.
Spośród dziennikarzy prasowych zwolniono 34 osoby.
W dniu 19 stycznia 2006 r. przedstawiono byłemu redaktorowi naczelnemu Rozgłośni Polskiego
Radia w Katowicach, Janowi P., zarzut popełnienia przestępstwa z art. 231 § 1 k.k., stanowiącego
zbrodnię komunistyczną. Zarzucone podejrzanemu przestępstwo miało miejsce w okresie od marca do
grudnia 1982 r. i polegało na tym, że pełniąc funkcję redaktora naczelnego Rozgłośni Polskiego Radia
w Katowicach przekroczył swoje uprawnienia i podjął z przyczyn politycznych, bez podstaw prawnych,
decyzje o zwolnieniu z pracy w rozgłośni 18 dziennikarzy radiowych.
Zwolnienia z pracy dotyczyły też innych grup zawodowych. Przykładem może być śledztwo
tut. Komisji w sprawie przekroczenia uprawnień i złośliwego naruszenia praw pracowniczych osób
zatrudnionych w Centralnym Ośrodku Informatyki Górnictwa w Katowicach poprzez zwolnienie
z pracy 13 osób (kierownictwa i członków komitetu strajkowego) za udział w dwudziestoczterogodz
innej akcji strajkowej z 14/15 grudnia 1981 r., która nie przyniosła jakichkolwiek strat materialnych.
W pismach o zwolnieniu powołano dekret o stanie wojennym, bez wskazania jego konkretnego przepisu,
i to w okresie, kiedy on jeszcze formalnie nie obowiązywał.
W dniu 13 listopada 2006 r. Oddziałowa Komisja w Katowicach skierowała do Sądu Rejonowego w
Katowicach akt oskarżenia przeciwko byłemu dyrektorowi naczelnemu Centralnego Ośrodka Informatyki
Górnictwa w Katowicach, Józefowi B. Został on oskarżony o popełnienie przestępstwa z art. 231 § 1
k.k. i art. 218 § 1 k.k., stanowiącego zbrodnię komunistyczną. Zarzucone podejrzanemu przestępstwo
miało miejsce w dniu 16 grudnia 1982 r. i polegało na tym, że pełniąc funkcję dyrektora naczelnego
Centralnego Ośrodka Informatyki Górnictwa w Katowicach i będąc tym samym funkcjonariuszem
państwa komunistycznego, przekroczył swoje uprawnienia, działając na szkodę interesu prywatnego
i złośliwie naruszając prawa pracownicze, rozwiązał ze skutkiem natychmiastowym umowy o pracę
z 13 pracownikami za udział w 24 godzinnej akcji strajkowej, na podstawie przepisów nieobowiązującego
jeszcze dekretu o stanie wojennym i bez podania konkretnej podstawy prawnej.
18
W toku tych śledztw analizie poddano wszystkie wyroki wydane przez sędziów byłego Sądu
Wojewódzkiego w Katowicach, Częstochowie, Bielsku-Białej i Sądu Śląskiego Okręgu Wojskowego
we Wrocławiu wobec ww. osób w oparciu o przepisy dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie
wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154).
W sprawie S 70/05/Zk ustalono, iż 7 wyroków dotyczących 13 osób zostało wydanych za
popełnienie czynów określonych w cyt. powyżej dekrecie w okresie 13–16 grudnia 1981 r., to jest
w dniach, w których zgodnie z obowiązującym prawem dekret o stanie wojennym nie obowiązywał.
W związku z tymi ustaleniami w dniu 13 lipca 2007 r. tut. Komisja skierowała do właściwych sądów
dyscyplinarnych wnioski o udzielenie zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej wobec
uzasadnionych podejrzeń popełnienia przestępstw przez prokuratorów i sędziów podejmujących
czynności w tych sprawach. Dotyczyło to 7 prokuratorów i 17 sędziów. We wszystkich sprawach prezesi
sądów właściwych do rozpoznania wniosków odmówili ich przyjęcia jako oczywiście bezzasadnych,
na podstawie art. 80 § 2b zd. 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
w zw. z art. 8 § 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym. Zarządzenia te zostały
zaskarżone przez tut. Komisję. W jednej ze spraw Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny w Warszawie po
przeprowadzeniu posiedzenia postanowił o przekazaniu powiększonemu składowi Sądu Najwyższego
zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej interpretacji ustawy, a sprowadzającego się do tezy:
„Czy oczywistym jest, że na gruncie postanowień Konstytucji PRL, zawartych w szczególności
w art. 8 ust. 2 i 3, art. 30 ust. 1 pkt 3 i 8 oraz art. 62, przy jednoczesnym braku regulacji niektórych
podstawowych zasad prawnych, sąd rozpoznający sprawę o przestępstwo określone w dekrecie z dnia
12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym był zwolniony z obowiązku respektowania”.
W dniu 20 grudnia 2007 r. Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów wydał uchwałę, w której stwierdził,
iż „ze względu na niezamieszczenie w Konstytucji PRL z 1952 r. zakazu tworzenia przepisów karnych
z mocą wsteczną (zasady lex retro non agit) oraz brak mechanizmu prawnego umożliwiającego
uruchamianie kontroli zgodności przepisów rangi ustawowej z Konstytucją lub z prawem
międzynarodowym, a także ze względu na brak regulacji określającej miejsce umów międzynarodowych
w krajowym porządku prawnym, sądy orzekające w sprawach karnych o przestępstwa z dekretu Rady
Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154) nie były zwolnione
z obowiązku stosowania retroaktywnych przepisów karnych rangi ustawowej”.
Biorąc pod uwagę treść cytowanej powyżej uchwały, wydanej w dniu 20 grudnia 2007 r. przez
Sąd Najwyższy w 7–osobowym składzie, która ma być wpisana do księgi zasad prawnych, stwierdzić
należy, iż skutkować ona będzie koniecznością umorzenia ww. śledztw, wobec stwierdzenia, iż brak
jest bezprawności w czynach prokuratorów i sędziów, wobec których skierowano wnioski o uchylenie
immunitetów, i tym samym czyny te nie zawierają znamion czynów zabronionych.
19
jego rodziny, prokuratorów prowadzących archiwalne postępowania w sprawie zgonu ww., licznych
funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej z Gdyni i Gdańska, lekarzy medycyny sądowej uczestniczących
w czynnościach dotyczących Tadeusza W., świadków uprzednio przesłuchiwanych w sprawie
tego zgonu. Dołączono także do akt śledztwa, między innymi materiały Urzędu Stanu Cywilnego
w Gdyni i informacje pochodzące z Komendy Miejskiej Policji w Gdyni i Komendy Wojewódzkiej
Policji w Gdańsku co do obsady etatowej Komisariatu Kolejowego Milicji Obywatelskiej w Gdyni
i administrowania dokumentacją wytworzoną w toku pracy tego komisariatu do czasu jego likwidacji.
Jednocześnie w ramach międzynarodowej pomocy prawnej zlecono Konsulatowi Generalnemu
RP w Nowym Yorku przesłuchanie w charakterze świadka brata pokrzywdzonego Stanisława W.
w celu ustalenia dalszych dotąd niezidentyfikowanych świadków zdarzeń będących przedmiotem
postępowania.
W toku śledztwa na podstawie zachowanej w aktach archiwalnych dokumentacji zdjęciowej
zwłok Tadeusza W. i miejsca ich ujawnienia (sześć fotografii) uzyskano opinię Instytutu Badań DNA
w Warszawie na temat ujawnionych tam śladów i mechanizmu ich powstania, a także opinię Instytutu
Ekspertyz Sądowych w Krakowie z badania dokumentacji zdjęciowej zwłok i miejsca ujawnienia zwłok
Tadeusza W. pod kątem opisania śladów zachowanych na wykonanych fotografiach, sporządzenia
dokumentacji fotograficznej na podstawie istniejących materiałów ilustracyjnych i dokonania opisu
widniejących na nich śladów. Jednocześnie do naczelnika Wydziału Ochrony Informacji Niejawnych
Komendy Wojewódzkiej Policji w Gdańsku zwrócono się z wnioskiem o wdrożenie procedury
prowadzącej do udostępnienia akt osobowych, wytypowanych byłych funkcjonariuszy Komisariatu
Kolejowego Milicji Obywatelskiej. Śledztwo w chwili obecnej koncentruje się na ustaleniu mechanizmu
śmierci Tadeusza W. w oparciu o dostępne dowody.
20
Dotychczas ustalono, iż usiłowanie dokonania przez Mehmeta Ali Agcę zabójstwa w dniu 13 maja
1981 r. w Rzymie papieża Jana Pawła II nastąpiło po uprzednim podjęciu działań umożliwiających
popełnienie tego przestępstwa. Polegały one w szczególności na wytwarzaniu podrobionych
dokumentów umożliwiających przekraczanie granic państwowych, dostarczeniu broni i zapewnieniu
sprawcy zbrodni drogi ucieczki. Zebrane informacje nadto wskazują, że działania te dokonywane były
przez funkcjonariuszy ówczesnych państw komunistycznych, między innymi Bułgarskiej Republiki
Ludowej.
Z dokonanych ustaleń wynika też, że wszystkie te czynności były przeprowadzone w ramach
istniejącego związku osób, którego celem głównym było umożliwienie dokonania zabójstwa Jana
Pawła II, a nadto dokonywanie innych przestępstw, w szczególności przeciwko życiu i zdrowiu. Przy
czym czyny te miały umożliwić realizację zabójstwa Jana Pawła II.
W oparciu o dotychczas zebrane materiały ustalono także, iż przebieg dokonania przez Mehmeta
Ali Agcę przestępstwa w dniu 13 maja 1981 r. był poddany kontroli sprawowanej między innymi przez
funkcjonariuszy Bułgarskiej Republiki Ludowej. Sposób i zakres sprawowania tej kontroli uzasadnia
podejrzenie przestępczego kierowania przez nich działaniami sprawcy. Po próbie zabójstwa w dniu
13 maja 1981 r. papieża Jana Pawła II oraz wszczęciu w tej sprawie postępowania karnego służby
specjalne byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Bułgarskiej Republiki Ludowej podjęły liczne
działania mające na celu dezinformację opinii publicznej oraz wpłynięcie na włoski sąd orzekający
w sprawie osób, którym zarzucano współudział w zamachu na Jana Pawła II. Celem tych działań było
spowodowanie uniknięcia odpowiedzialności między innymi przez obywateli bułgarskich oskarżonych
w tej sprawie. Służby te przede wszystkim rozpowszechniały fałszywe informacje o rzekomych
inspiratorach zbrodni spoza państw komunistycznych. Nadto funkcjonariusze tych służb za pomocą
gróźb wpłynęli na treść zeznań Mehmeta Ali Agcy oraz w ten sam sposób usiłowali wpłynąć na
prowadzących śledztwo pracowników włoskiego wymiaru sprawiedliwości prowadzących postępowanie
karne. W ramach podjętych działań służby te korzystały z pomocy udzielanej przez władze różnych
państw komunistycznych, w tym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Jednocześnie ustalono, iż
w styczniu 1981 r. podczas wizyty w Rzymie na zaproszenie włoskich związków zawodowych delegacji
NSZZ „Solidarność” w czasie nocnego zwiedzania miasta doszło do próby zamachu na życie Lecha
Wałęsy, kiedy to grupa związkowców została zatrzymana przez kilka osób, z których przynajmniej
jedna posiadała przy sobie widoczną i gotową do użycia broń palną w postaci rewolweru. Zamach
nie powiódł się z uwagi na fakt, iż Lech Wałęsa w ostatniej chwili zrezygnował z udziału w nocnej
wycieczce. W grudniu 2007 r. strona włoska zrealizowała w części dwa wnioski o międzynarodową
pomoc prawną, w ramach których tutejsza Oddziałowa Komisja otrzymała około 20 000 kart odpisów
dokumentów wytworzonych i zgromadzonych w toku prac włoskiej Parlamentarnej Komisji Śledczej
(„Komisja Mitrochina”), dotyczących zamachu na papieża Jana Pawła II w dniu 13 maja 1981 r.,
a także dokumentów procesowych wytworzonych w toku postępowania karnego przeciwko Mehmetowi
Ali Agcy zakończonego 22 lipca 1981 r. i odpisów dokumentów procesowych, wytworzonych w toku
postępowania karnego przeciwko Sergiejowi Antonowowi i innym zakończonego 29 marca 1986 r.
21
b) zbrodnie nazistowskie
a) zbrodnie komunistyczne
22
co do których postępowanie zakończono odrębną decyzją merytoryczną, stosował niedozwolone metody
śledcze polegające na fizycznym i moralnym znęcaniu się nad pokrzywdzonymi o okresie od 9 lutego
1949 r. do 30 maja 1949 r. w Dąbrowie Tarnowskiej przez to że w trakcie wielogodzinnych, meczących
i nocnych przesłuchań bił pokrzywdzonych metalowym prętem po piętach, kopał po całym ciele po
uprzednim doprowadzeniu do stanu bezbronności przez unieruchomienie rąk i nóg.
Przesłuchany w charakterze podejrzanego Kazimierz W. nie przyznał się do popełnienia zarzucanej
mu zbrodni, zasłaniając się niepamięcią.
Po wykonaniu w sprawie czynności kończących śledztwo w dniu 19 października 2006 r.
skierowano akt oskarżenia przeciwko Kazimierzowi W. do Sądu Rejonowego Wydział II Karny
w Dąbrowie Tarnowskiej .
Postanowieniem z dnia 15 listopada 2006 r. Sąd Rejonowy w Dąbrowie Tarnowskiej powołując się
na dobro wymiaru sprawiedliwości, wystąpił do Sądu Najwyższego z wnioskiem o przekazanie sprawy
innemu równorzędnemu sądowi wobec opinii biegłych określających, iż istnieją przeciwwskazania
zdrowotne w uczestnictwie oskarżonego Kazimierza W. w czynnościach procesowych poza miejscem
zamieszkania we Wrocławiu.
Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2007 r. Sąd Najwyższy przekazał sprawę przeciwko
Kazimierzowi W. do Sądu Rejonowego dla Wrocławia Śródmieścia we Wrocławiu. Tenże Sąd
postanowieniem z dnia 19 marca 2007 r. powołał biegłego lekarza celem ustalenia, czy stan zdrowia
oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu. W dalszym ciągu oczekujemy na wyznaczenie terminu
rozprawy.
23
Śledztwo objęło wydarzenia mające miejsce w Nowej Hucie w Krakowie w dniu 14 października 1982 r.
oraz 31 sierpnia 1983 r. W tych dniach na tym terenie miały miejsce demonstracje przeciwko ówczesnej
władzy, podczas których interweniowała Milicja Obywatelska. Zatrzymano wówczas szereg osób, które
następnie przewieziono do komend Milicji. Osoby zatrzymane zostały pobite w ramach tzw. ścieżek zdrowia,
jak i w czasie pobytu w aresztach milicji, podczas przesłuchań i rozmów ostrzegawczych.
Na podstawie materiałów archiwalnych ustalono osoby zatrzymane. Po zweryfikowaniu ich
aktualnych adresów zamieszkania przesłuchano ponad 100 osób pokrzywdzonych. Większość z nich
zeznała, iż została pobita przez funkcjonariuszy milicji. Duża część pokrzywdzonych stwierdziła, iż jest
wstanie rozpoznać funkcjonariuszy stosujących wobec nich przemoc fizyczną.
W związku z treścią zeznań świadków wykonano czynności mające na celu ustalenie funkcjonariuszy
biorących udział w akcji zatrzymania oraz wykonujących dalsze czynności. Przeprowadzono oględziny
szeregu akt osobowych funkcjonariuszy, gromadząc materiał ikonograficzny w celu okazania osobom
pokrzywdzonym wizerunków funkcjonariuszy. Postępowanie rokuje nadzieję na przejście do fazy in
personam.
Z uwagi na zakres podmiotowy śledztwa oraz konieczność szeregu dalszych przesłuchań osób
pokrzywdzonych, a nadto na konieczność dokonania szeregu okazań, termin zakończenia śledztwa jest
trudny do przewidzenia.
24
W toku śledztwa ustalono, iż w wyniku wskazanej akcji w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. oraz w
dniach następnych zatrzymano i internowano 77 osób, w tym Grzegorza S., Jerzego W., Ryszarda P.,
Tadeusza J., Kazimierza Ł., Tadeusza Rz., Jana D., Jana S., Zygmunta J. i Antoniego S., co do których
przeprowadzono już czynności procesowe, w tym przesłuchano ich w charakterze świadków oraz
zabezpieczono posiadane przez nich oryginały decyzji o internowaniu. Oryginały przedmiotowych
decyzji ujawniono także w nadsyłanych przez Oddziałowe Biuro Udostępniania i Archiwizacji
Dokumentów w Rzeszowie aktach internowanych, wytworzonych przez funkcjonariuszy Służby
Więziennej z Ośrodka dla Internowanych w Załężu. Nadto w oparciu o informacje z bazy PESEL
ustalono, iż 11 osób spośród grupy internowanych zmarło w okresie od zwolnienia ich z ośrodka do
chwili obecnej, co potwierdzono uzyskanymi w tym zakresie aktami zgonów, nadesłanymi przez
właściwe urzędy stanu cywilnego. Jednocześnie kontynuowano przesłuchiwanie pokrzywdzonych
w charakterze świadków, przy czym do chwili obecnej przesłuchano 30 osób, głównie internowanych
z terenu Rabki, Nowego Targu, Zakopanego, Muszyny i Krynicy. Z przeprowadzonych czynności wynika,
iż co najmniej trzy dalsze osoby spośród internowanych wyemigrowały w latach osiemdziesiątych
i dziewięćdziesiątych poza granice kraju.
W dalszym toku śledztwa zaplanowano uzyskanie ekspertyzy pisma w zakresie podpisów
złożonych na zabezpieczonych w sprawie dokumentach – decyzjach internowania, co nastąpi po
zakończeniu przesłuchiwania świadków z terenu Nowego Sącza oraz Biecza i Gorlic. Wynik wskazanej
opinii pozwoli na całościową ocenę zgromadzonego materiału dowodowego, w tym podjecie ustaleń
w zakresie tożsamości osoby, która przedmiotowe decyzje podpisała.
Śledztwo wszczęto w dniu 14 listopada 2005 r. przeciwko Januszowi C., byłemu funkcjonariuszowi
Służby Bezpieczeństwa w Końskich.
W dniu 18 stycznia 2007 r. skierowano przeciwko Januszowi C. akt oskarżenia do Sądu Rejonowego
w Końskich. Zarzucono mu stosowanie gróźb pozbawienia życia przy użyciu broni palnej w celu
zmuszenia do odstąpienia od działalności opozycyjnej. Wyrokiem, sygn. II K 19/07, z 20 lipca 2007 r.
Sąd Rejonowy w Końskich uznał Janusza C. za winnego popełnienia zarzucanego mu przestępstwa
i skazał go za to na karę 1 roku 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem
wykonania na 3 lata oraz grzywnę.
Od wyroku tego apelację wywiódł miedzy innymi prokurator, domagając się surowszej,
bezwzględnej kary pozbawienia wolności.
Do chwili obecnej Sąd Okręgowy w Kielcach nie wyznaczył terminu rozprawy.
25
Na obecnym etapie śledztwa konieczne jest m. in. przeprowadzenie konfrontacji pomiędzy
pokrzywdzonym Rajmundem S. i świadkiem Anną S. a podejrzanym oraz jego zaznajomienie z aktami
postępowania.
26
sygn. akt S 53/06/Zk
Przedmiotowe śledztwo wszczęto 5 stycznia 2006 r., zostało omówione w ramach sprawozdania
rocznego dotyczącego 2006 r., przy czym wówczas obejmowało ono okoliczności dotyczące
pozbawienia wolności jedynie kilkorga spośród osób internowanych na mocy decyzji Komendanta
Wojewódzkiego Milicji Obywatelskiej w Krakowie.
27
W wyniku podjęcia postanowień o połączeniu szeregu postępowań przygotowawczych, dotyczących
przestępnego charakteru pozbawienia wolności na podstawie dekretu o stanie wojennym, niniejszym
postępowaniem objęto zdarzenia polegające na bezprawnym pozbawieniu wolności działaczy opozycji
demokratycznej, w tym NSZZ „Solidarność”, w związku z internowaniem wymienionych w okresie od
12 do 16 grudnia 1981 r. na mocy decyzji Komendanta Wojewódzkiego MO w Krakowie.
W związku z powyższym podjęto przesłuchania w charakterze świadków pozostałych
pokrzywdzonych, przy czym niezbędne będzie przesłuchanie ponad 100 osób. Z tej grupy dotychczas
przesłuchano około 40 osób, natomiast koleje przesłuchania zaplanowano z uwzględnieniem wykazu
osób internowanych uzyskanego z Oddziałowego Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów
w Krakowie.
Załączniki do protokołów przesłuchania wskazanych osób stanowią dokumenty przedkładane
przez ww. w toku tych czynności i odnoszą się do ich internowania oraz pobytów w ośrodkach
odosobnienia.
Na podstawie informacji uzyskanych z Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów w Krakowie
przeprowadzono oględziny dostępnych materiałów archiwalnych dotyczących osób internowanych
z województwa małopolskiego, w tym w zakresie dotyczącym czynności podejmowanych przez
Służbę Bezpieczeństwa w okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu wojennego, jak i czynności
przedsiębranych wobec internowanych po jego wprowadzeniu, a także działalności operacyjnej w ośrod-
kach odosobnienia. Powyższe oględziny pozwoliły na uzyskanie odpisów dokumentów mających
znaczenie dla ustaleń podejmowanych w niniejszym śledztwie.
Niezależnie od powyższego na podstawie zeznań poszczególnych pokrzywdzonych uzyskano odpisy
dokumentów archiwalnych dotyczących czynności podejmowanych wobec tych osób (postępowania
karne, czynności operacyjne).
W ramach kontynuowanego śledztwa realizowane są zaplanowane przesłuchania pokrzywdzonych,
a w oparciu o treść uzyskanych zeznań gromadzony jest stosowny materiał dowodowy pochodzący ze
źródeł osobowych i rzeczowych.
Przeprowadzenie tych czynności pozwoli na wyprowadzenie ocen co do zakresu i charakteru
odpowiedzialności karnej osób podejmujących decyzje o pozbawieniu wolności pokrzywdzonych
w niniejszej sprawie.
28
na zdrowiu lub innego uszkodzenia ciała, działając w ten sposób na szkodę interesu publicznego
i prywatnego.
Podejrzany Marek N. nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu, zagrożonego karą do
3 lat pozbawienia wolności, wyjaśniając, iż nigdy nie pobił jakiegokolwiek uczestnika manifestacji.
Podejrzany Marek N. liczy 58 lat i jest emerytem.
W toku dalszego śledztwa kontynuowane będą przesłuchania w charakterze świadka kolejnych
ujawnionych pokrzywdzonych, którym okazywane będą zdjęcia podejrzanego Marka N. i innych
ustalonych funkcjonariuszy MO uczestniczących w rozpraszaniu manifestacji i dokonujących zatrzymań.
Wyniki okazań pozwolą na ukierunkowanie dalszego toku śledztwa, w tym na przedstawienie zarzutów
funkcjonariuszom rozpoznanym przez pokrzywdzonych jako sprawcy pobicia.
Postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2007 r. wszczęto śledztwo w sprawie zaistniałego w dniu 2 maja
1985 r. w Krakowie bezprawnego pozbawienia wolności Agaty M. oraz Ryszarda M. dokonanego przez
funkcjonariuszy Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Krakowie pomimo braku podstaw
faktycznych oraz prawnych.
W wyniku podjętych w tym zakresie ustaleń oraz przeprowadzonych czynności procesowych
ustalono, iż Agata M. oraz Ryszard M. byli aktywnymi członkami Konfederacji Polski Niepodległej
w Krakowie. Wymienieni uczestniczyli w szeregu manifestacji upamiętniających uroczystości
patriotyczne. Byli oni znani funkcjonariuszom krakowskiej Służby Bezpieczeństwa jako osoby
29
prowadzące działalność opozycyjną. Środowisko to, w tym pokrzywdzeni, było przedmiotem sprawy
operacyjnego rozpracowania o kryptonimie „Konspiratorzy”.
W dniu 1 maja 1985 r. pokrzywdzeni wraz z innymi osobami uczestniczyli w demonstracji
w Nowej Hucie i pomimo prób zatrzymania ich przez interweniujących funkcjonariuszy zdołali zbiec.
Następnego dnia, czyli 2 maja 1985 r., Agata M., Ryszard M., Maria i Wiesław K., Bożena Sz. oraz
Antoni P. uczestniczyli w charakterze publiczności w postępowaniu karnym przeciwko Piotrowi
Z. toczącym się przed Sądem Rejonowym w Krakowie znajdującym się przy ul. Przy Rondzie. Po
zakończeniu rozprawy, około godz. 13:00 wskazana grupa osób opuściła budynek Sądu i udała się
w kierunku przystanku tramwajowego usytuowanego przy ul. Powstańców Warszawy.
Gdy wymienieni znajdowali się na tym przestanku wraz z innymi przygodnymi osobami oczekującymi
na tramwaj, nagle, łamiąc zasady ruchu drogowego, podjechał w to miejsce samochód osobowy marki
Fiat 125p, z którego wyskoczyło, co najmniej 4 nieznanych mężczyzn w cywilnych ubraniach i podjęli
czynności zmierzające do zatrzymania pokrzywdzonych. Napastnicy nie poinformowali tych osób
o charakterze swych działań. Ostatecznie do ww. samochodu zostali doprowadzeni Ryszard M. oraz Agata M.
Zatrzymanych przewieziono do budynku WUSW przy ul. Mogilskiej w Krakowie. Dopiero wówczas
pokrzywdzeni zorientowali się, że zostali zatrzymani przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa.
Wcześniejsze pytania kierowane przez pokrzywdzonych były ignorowane. W budynku WUSW
Ryszard M. został bez przesłuchania osadzony w areszcie, gdzie przebywał 48 godzin i został
zwolniony w dniu 4 maja 1985 r. Agata M. bezpośrednio po dowiezieniu do budynku WUSW została
poddana przesłuchaniu przez funkcjonariuszy SB. W toku przesłuchania ujawniono, że ww. miała
przypięty do kurtki w niewidocznym miejscu znaczek KPN. Ujawnienie powyższego było pretekstem
do skierowania przeciwko niej wniosku do Kolegium ds. Wykroczeń. W dniu 4 maja 1985 r. Agata
M. została doprowadzona do siedziby Kolegium Rejonowego do spraw Wykroczeń przy Naczelniku
Dzielnicy Kraków Śródmieście, gdzie odbyło się stosowne postępowanie, w wyniku którego ww. uznano
za winną zarzuconego jej wykroczenia i wymierzono karę grzywny, a następnie zwolniono. W dniu
24 maja 1985 r. wniosła do Sądu Wojewódzkiego Wydział I Cywilny w Krakowie przeciwko WUSW
w Krakowie pozew o ochronę dóbr osobistych i zapłatę kwoty 10 000 złotych, wskazując na bezprawny
charakter opisanego powyżej zatrzymania. W związku z powyższym ww. sąd wyrokiem z dnia
30 grudnia 1985 r. uznał zasadność roszczeń i w pisemnym uzasadnieniu wyroku wskazał na bezprawny
charakter zatrzymania. Wyrok ten został zatwierdzony orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 23 marca
1988 r. Zauważyć należy, iż sąd I instancji przeprowadził analizę przepisów dotyczących zatrzymania
i w oparciu o ustalenia dowodowe wskazał na brak podstaw do zatrzymania Agaty M. w dniu 2 maja
1985 r. W oparciu o opisane ustalenia i zebrane dowody zarzut popełnienia przestępstwa polegającego
na bezprawnym pozbawieniu wolności pokrzywdzonych przedstawiono byłym funkcjonariuszom
Służby Bezpieczeństwa w Krakowie: Ryszardowi C., Antoniemu K. oraz Andrzejowi S. Wymienieni
zostali przesłuchani w charakterze podejrzanych i nie przyznali się do popełnienia zarzuconego im
czynu stanowiącego zbrodnię komunistyczną.
Na obecnym etapie śledztwa planowane są końcowe czynności procesowe polegające na
zaznajomieniu podejrzanych oraz ich obrońców z aktami postępowania, a następnie zostanie
opracowany akt oskarżenia.
30
Wystąpiono ze stosownymi wnioskami zmierzającymi do uzyskania akt osobowych kierownictwa
Komendy Wojewódzkiej MO w Tarnowie, które pozwolą na uzyskanie materiałów do dalszych
działań i ewentualnych badań pismoznawczych, których celem będzie identyfikacja osoby parafującej
poszczególne decyzje o internowaniu.
Niezależnie od powyższego w toku śledztwa wyjaśnianiu podlegają indywidualne wątki dotyczące
przekraczających prawo czynności podejmowanych przez funkcjonariuszy SB wobec ujawnionych
pokrzywdzonych przed wprowadzeniem stanu wojennego, jak i w czasie pobytu w ośrodkach
odosobnienia.
W ramach kontynuowanego śledztwa realizowane są zaplanowane przesłuchania pokrzywdzonych,
w tym niejednokrotnie w miejscu ich zamieszkania. W oparciu o treść ich zeznań uzupełniany
i gromadzony będzie stosowny materiał dowodowy.
Wykonanie tych czynności pozwoli na wyprowadzenie oceny co do zakresu i charakteru
odpowiedzialności karnej osób podejmujących decyzje o pozbawieniu wolności poszczególnych
pokrzywdzonych w sprawie.
31
W przedmiotowej sprawie w dniu 16 lipca 2007 r. wszczęto śledztwo, w toku którego zgromadzono
obszerny materiał dowodowy, obejmujący m. in. materiały archiwalne, w tym akta Sądu Wojewódzkiego
w Krakowie w sprawie karnej Andrzeja A. skazanego za zabójstwo Bogdana W. oraz akta nadzoru
śledztwa Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Krakowie sprawie śmierci Bogdana W.
Ponadto przesłuchano w charakterze świadka pokrzywdzonych Irenę W. i Juliana W., rodziców
Bogdana W., oraz Andrzeja T. występującego w postępowaniu karnym w charakterze pełnomocnika
pokrzywdzonych, na okoliczność przebiegu śledztwa w sprawie śmierci ich syna.
Jednocześnie z Naczelnej Prokuratury Wojskowej uzyskano dane osobowe prokuratorów
Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Krakowie, wykonujących czynności procesowe w śledztwie
w sprawie śmierci Bogdana W., oraz prokuratorów z Prokuratury Warszawskiego Okręgu Wojskowego
i prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, którzy sprawowali nadzór nad tym śledztwem.
Na obecnym etapie śledztwa planowane jest przesłuchanie prokuratorów wojskowych na okoliczność
przebiegu śledztwa w sprawie śmierci Bogdana W., jego założeń i realizacji planowanych czynności,
w tym powodu odstąpienia od przedstawienia Andrzejowi A. zarzutu popełnienia zbrodni zabójstwa
i jego przesłuchania w charakterze podejrzanego, a nadto zasadności podjętych przez prokuratorów
Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Krakowie decyzji merytorycznych o umorzeniu śledztwa
i sprawowanego nadzoru instancyjnego i służbowego przez prokuratorów Prokuratury Warszawskiego
Okręgu Wojskowego i Naczelnej Prokuratury Wojskowej.
Po zrealizowaniu tych czynności i dokonaniu analizy całości materiału dowodowego śledztwo
będzie kontynuowane w kierunku ewentualnego przedstawienia zarzutów byłym prokuratorom
Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w Krakowie, przesłuchania ich w charakterze podejrzanych
i zrealizowania czynności zmierzających do jego zakończenia, które powinno nastąpić w 2008 r.
b) zbrodnie nazistowskie
Śledztwo wszczęto w dniu 3 października 2006 r. w sprawie zaistniałego w okresie od maja 1940 r.
do stycznia 1945 r. w Oświęcimiu i innych miejscowościach naruszenia prawa międzynarodowego,
stanowiącego zbrodnię przeciwko ludzkości, przez przedstawicieli władzy państwa niemieckiego,
polegającego na pozbawieniu wolności obywateli polskich i innych osób poprzez osadzenie ich
w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu i poddanie ich tam nieludzkiemu traktowaniu.
W toku niniejszego postępowania, w oparciu o kolejne zawiadomienia o przestępstwie złożone
przez Stowarzyszenie Ofiar Wojny Zarząd Główny w Bielsku-Białej podjęto ustalenia i czynności
polegające na przesłuchaniu w charakterze świadków dalszych pokrzywdzonych lub osób dla nich
najbliższych, a także na bieżąco gromadzono dokumentację źródłową pozwalającą na określenie
okoliczności pozbawienia wolności oraz pobytu w KL Auschwitz poszczególnych osób objętych
niniejszym postępowaniem.
Realizując zamierzenia śledcze, przesłuchano w charakterze świadków 31 osób spośród ujawnionych
pokrzywdzonych bądź ich następców prawnych, czyniąc ustalenia dotyczące pozbawienia wolności
oraz osadzenia i pobytu w KL Auschwitz.
W odniesieniu do kolejnych kilkunastu osób widniejących w ww. zawiadomieniach o przestępstwie
ustalono, iż osoby te zmarły i w związku z powyższym podjęto działania zmierzające do ustalenia ich
następców prawnych.
Niezależnie od powyższego w toku śledztwa zgromadzono dokumentację archiwalną pochodzącą od
pokrzywdzonych lub ich rodzin, a także uzyskaną w wyniku zainicjowanych w tym zakresie kwerend.
Przedmiotowe śledztwo wymaga kontynuowania w zakresie dotyczącym ujawnienia dalszych
pokrzywdzonych w celu przeprowadzenia czynności procesowych z ich udziałem.
Sprawa rozstrzelania przez hitlerowców w dniu 17 stycznia 1944 r. k. Czortkowa ks. Leona
Peruckiego i innych Polaków. Śledztwo wszczęto w dniu 27 czerwca 2007 r. w sprawie zbrodni
nazistowskiej kwalifikowanej z art.1 pkt 1 Dekretu z 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla
32
faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną oraz
dla zdrajców Narodu Polskiego.
Zbrodnia ta polegała na rozstrzelaniu przez hitlerowców w dniu 17 stycznia 1944 r. w Nowej
Jagielnicy k. Czortkowa, woj. tarnopolskie, księdza Leona Peruckiego oraz nieustalonej liczby innych
Polaków. W sprawie przesłuchano szereg świadków, jak też zgromadzono znaczną ilość różnych
materiałów archiwalnych na temat opisanego zdarzenia. Planowane są dalsze czynności zmierzające do
możliwie wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności zaistnienia przedmiotowej zbrodni.
Śledztwo wszczęte 31 maja 2001 r. w sprawie zabójstwa w dniu 17 marca 1945 r. w Janiszowie
członka Armii Krajowej, Mieczysława S.
W dniu 29 maja 2007 r. został skierowany do Sądu Rejonowego w Opolu Lubelskim akt oskarżenia
przeciwko Aleksandrowi W. b. funkcjonariuszowi Posterunku MO w Kamieniu, oskarżonemu
o narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego
rozstroju zdrowia poprzez oddanie kilkakrotnie pod nogi Józefy S., matki Mieczysława, strzałów z broni
palnej nieustalonego kalibru w związku z jej interwencją podczas zabójstwa syna.
W pozostałym zakresie materiał został wyłączony do odrębnego postępowania.
Sprawa obecnie toczy się przed Sądem Rejonowym II Wydziałem Karnym w Opolu Lubelskim.
Kolejne posiedzenie wyznaczono na 8 stycznia 2008 r.
33
sygn. akt S 58/03/Zk
1. W dniu 9 czerwca 2006 r. skierowano przeciwko Januszowi D. akt oskarżenia do Sądu Okręgowego
w Radomiu. Wyrokiem z dnia 31 października 2007 r. na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 7 grudnia
1989 r. o amnestii sąd umorzył postępowanie wobec oskarżonego. Wyrok nie jest prawomocny.
34
– sygn. akt S 63/07/Zk
2. W dniu 16 czerwca 2007 r. skierowano przeciwko Stefanowi Bogdanowi S. akt oskarżenia do Sądu
Rejonowego II Wydziału Karnego w Radomiu. Wyrokiem z dnia 6 września 2007 r. Stefan Bogdan
S. został uznany winnym zarzucanego mu czynu i wymierzono karę 2 lat pozbawienia wolności
z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 5 lat próby. Wyrok nie jest prawomocny.
3. W dniu 10 listopada 2007 r. skierowano przeciwko Marianowi F. akt oskarżenia do Sądu Rejonowego
II Wydziału Karnego w Radomiu. Sąd nie wyznaczył jeszcze terminu rozpoczęcia sprawy.
4. W dniu 30 listopada 2007 r. skierowano przeciwko Janowi N. akt oskarżenia do Sądu Rejonowego
II Wydziału Karnego w Radomiu. Sąd nie wyznaczył jeszcze terminu rozpoczęcia sprawy.
Śledztwo w sprawie znęcania się nad zatrzymanymi Zofią P. i Apolonią L. przez b. funkcjonariusza
PUBP w Puławach zostało 30 listopada 2005 r. wyłączone ze sprawy dotyczącej zabójstw i innych
zbrodni komunistycznych oraz zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych w latach 1945–1946 przez
funkcjonariuszy PUBP w Puławach.
W toku śledztwa ustalono, iż w dniu 10 sierpnia 1946 r. b. funkcjonariusze PUBP w Puławach
pobili podczas zatrzymania Zofię Z., a dwa dni później zatrzymano Apolonię L. Pokrzywdzone
przetrzymywano do dnia 28 października 1946 r. w areszcie UB w Nałęczowie, a następnie w siedzibie
b. PUBP w Puławach. Materiał dowodowy pozwolił na przedstawienie b. funkcjonariuszowi PUBP
w Puławach, Bolesławowi O., zarzutów popełnienia zbrodni komunistycznych i zbrodni przeciwko
35
ludzkości polegających na przekroczeniu uprawnień oraz znęcaniu się fizycznym i moralnym
nad pozbawionymi wolności Zofią Z. i Apolonią L. poprzez bicie ich rękoma, drewnianym kijem
i gumowym pejczem po twarzy oraz całym ciele. Wobec pokrzywdzonych używano również słów
wulgarnych i obelżywych.
W dniu 18 grudnia 2006 r. skierowano do Sądu Rejonowego II Wydziału Karnego w Opolu
Lubelskim oskarżenia przeciwko Bolesławowi O. W dniu 25 kwietnia 2007 r. Sąd umorzył postępowanie
przeciwko Bolesławowi O. wobec śmierci oskarżonego.
b) zbrodnie nazistowskie
sygn. akt S 50/05/Zn
36
z powodu przynależności narodowej i rasowej, wobec wycieńczonych fizycznie i psychicznie kobiet
i dzieci, z ludności cywilnej obszarów okupowanych, osadzonych w Obozie Koncentracyjnym Lublin,
traktowała ich w sposób nieludzki.
W chwili obecnej zwrócono się o międzynarodową pomoc prawną do Ministerstwa Sprawiedliwości
Republiki Austrii oraz do Prokuratury Generalnej w Berlinie. Od treści udzielonych odpowiedzi
uzależnione będą dalsze czynności procesowe podejmowane w sprawie.
c) inne zbrodnie
sygn. akt S 1/00/Zi
37
z realizacją wniosku o międzynarodową pomoc prawną skontaktowano się z Archiwum Państwowym
w Berlinie, Tajnym Archiwum Państwowym Kultury Pruskiej, Archiwum Dokumentacji Fotograficznej,
Archiwum Związkowym w Berlinie, Instytutem Europy Wschodniej w Berlinie, Seminarium
Historycznym Ludwig – Maximilians Uniwersytetu w Monachium, firmą History Research Assistance
Berlin dr. Franka Grelki. Wspomniane instytucje w swoich odpowiedziach zaznaczyły, że zachowały
się jedynie szczątkowe informacje na temat zbrodni ukraińskich nacjonalistów. W raporcie podkreślono,
że z uwagi na dość specyficzny charakter sprawy jedynie dr Grelka z Prywatnego Instytutu Naukowego
posiada dość rozległą wiedzę na temat zbrodni popełnionych przez UPA na terenie Wołynia.
Nie zdołano jednak do chwili obecnej odnaleźć rozkazu, uchwały, które w sposób jednoznaczny
wskazywałyby na podjęcie decyzji o eksterminacji Polaków.
Skierowane zostały kolejne wnioski o udzielenie międzynarodowej pomocy prawnej do ukraińskich
organów wymiaru sprawiedliwości.
38
Po uzyskaniu tłumaczenia, o ile nie wynikną nowe istotne okoliczności, postępowanie w niniejszej
sprawie zostanie zakończone.
39
„dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczeństwa Państwa i porządku publicznego w czasie
obowiązywania stanu wojennego”, co stanowiło akt represji wobec osób uznawanych za przeciwników
panującego wówczas w Polsce systemu społeczno-politycznego.
W toku śledztwa ustalono, że na terenie ówczesnego woj. miejskiego łódzkiego internowano bądź
usiłowano internować 236 osób. Wszystkie zanalizowane decyzje o internowaniu były obiektywnie
bezprawne, albowiem Komendant Wojewódzki MO w Łodzi lub jego zastępca wydawali je na
podstawie nieistniejącego „dekretu z 12 grudnia 1981 r. o ochronie bezpieczeństwa Państwa i porządku
publicznego w czasie obowiązywania stanu wojennego”.
W ramach prowadzonego śledztwa odnaleziono i poddano oględzinom kilkanaście tomów
dokumentów osób internowanych z Łodzi i woj. łódzkiego. W toku śledztwa przesłuchano dotychczas
55 pokrzywdzonych.
Poza wyżej wymienionym śledztwem prowadzone są również postępowania dotyczące internowania
działaczy opozycji z terenów ówczesnych województw sieradzkiego, kaliskiego, piotrkowskiego
i skierniewickiego, w których przesłuchano dotychczas łącznie 101 pokrzywdzonych.
W toku przedmiotowych śledztw, w oparciu o zeznania pokrzywdzonych oraz analizę materiałów
archiwalnych, ujawniane są kolejne przypadki zbrodni komunistycznych, polegających m. in. na
stosowaniu wobec internowanych przemocy w ośrodkach odosobnienia, gróźb bezprawnych w
celu zmuszenia ich do podpisania tzw. deklaracji lojalności lub podjęcia współpracy ze Służbą
Bezpieczeństwa, stosowaniu represji wobec osób udzielających internowanym pomocy. Materiały
w tych sprawach sukcesywnie wyłączane są do odrębnych postępowań.
40
z uwagi na ich pobyt poza granicami Polski. Obecnie prowadzone są czynności zmierzające do ustalenia
miejsca zamieszkania tych pokrzywdzonych i przesłuchania ich w charakterze świadków.
Śledztwo przeciwko Sławomirowi P. i Henrykowi P., byłym funkcjonariuszom UBP dla m. Łodzi,
podejrzanym o fizyczne i moralne znęcanie się nad dwoma członkami młodzieżowych organizacji
konspiracyjnych. Jak ustalono, Sławomir P. i Henryk P. znęcali się fizycznie i moralnie nad przywódcą
łódzkiej grupy organizacji „Wolna Idea Polski”, Eugeniuszem T., przesłuchując go przez kilkadziesiąt
godzin, bijąc po twarzy i innych częściach ciała, zmuszając do wykonywania wyczerpujących ćwiczeń
fizycznych i znieważając słowami obelżywymi. Sławomir P. i Henryk P. w czasie przesłuchań Henryki
R., należącej do „Polskiej Organizacji Podziemnej”, znieważali ją słowami obelżywymi, poszturchiwali,
pomawiali o niemoralne prowadzenie się i po uzyskaniu wiadomości, że pokrzywdzona jest w ciąży,
grozili odebraniem dziecka po porodzie. W oparciu o powyższe ustalenia przedstawiono Sławomirowi
P. i Henrykowi P. zarzut popełnienia zbrodni komunistycznych, polegających na fizycznym i moralnym
znęcaniu się nad Eugeniuszem T. i Henryką R.
W dniu 21 lipca 2006 r. skierowano przeciwko Sławomirowi P. i Henrykowi P. akt oskarżenia do
Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi. W toku dotychczasowego postępowania przed
sądem przesłuchano już większość świadków, postępowanie w I instancji przypuszczalnie zakończy się
w I kwartale 2008 r.
41
pochodzenia żydowskiego. W latach 1961–1967 emigrowało z Polski średnio 500–900 osób, w roku
1968 o wydanie dokumentów emigracyjnych ubiegało się blisko 3900 obywateli polskich pochodzenia
żydowskiego, zaś w okresie od stycznia do sierpnia 1969 r. – blisko 7300.
W toku śledztwa kontynuowane są oględziny materiałów archiwalnych, w wyniku kwerendy
w zasobie BUiAD IPN w Warszawie wytypowano kilkadziesiąt kolejnych jednostek, w których mogą
znajdować się dokumenty o istotnym znaczeniu dla śledztwa. Przeprowadzono kwerendę w prasie
łódzkiej z roku 1968 i odnaleziono szereg publikacji o treści antysemickiej, obecnie trwa analiza
tych materiałów. Prowadzona jest również kwerenda w materiałach b. KW PZPR w Łodzi i Komitetu
Łódzkiego PZPR.
Prowadzone czynności zmierzają do ustalenia tożsamości osób odpowiedzialnych za inspirowanie
wystąpień antyżydowskich i kierowanie nimi oraz tożsamości osób represjonowanych z powodu
narodowości żydowskiej.
42
sygn. akt S 23/00/Zk
43
sygn. akt S 9/05/Zk
Śledztwo w sprawie znęcania się przez Stanisława M. i Eugeniusza M., funkcjonariuszy PUBP
w Gostyniu, w okresie od lipca 1949 r. do maja 1950 r. nad członkami podziemnej organizacji
niepodległościowej „AK-Zawisza”, Marianem M., Kazimierzem Sz. i Józefem Sz., prowadzone na
podstawie materiałów wyłączonych 13 września 2006 r. ze sprawy oznaczonej sygnaturą S 55/02/Zk
przeciwko Kazimierzowi R.
Śledztwo w tej sprawie – w części dotyczącej Stanisława M. – zakończono w dniu 16 lipca 2007 r.
skierowaniem aktu oskarżenia do Sądu Rejonowego w Gostyniu, w którym oskarżono go o popełnienie
trzech zbrodni komunistycznych polegających na fizycznym i psychicznym znęcaniu się w okresie
od lipca 1949 r. do maja 1950 r. nad Marianem M., Kazimierzem Sz. i Józefem Sz. Obecnie trwa
postępowanie sądowe.
Śledztwo w części dotyczącej drugiego podejrzanego, Edmunda M., któremu zarzucono popełnienie
jednej zbrodni komunistycznej na szkodę Mariana M., umorzono w dniu 21 marca 2007 r. wobec jego
śmierci.
Śledztwo w sprawie znęcania się przez Ryszarda Z., byłego funkcjonariusza WUBP w Poznaniu,
w okresie od stycznia 1950 r. do maja 1950 r. nad członkiem podziemnej organizacji niepodległościowej
„AK-Zawisza” Kazimierzem S., prowadzone na podstawie materiałów wyłączonych 13 września
2006 r. ze sprawy oznaczonej sygnaturą S 55/02/Zk przeciwko Kazimierzowi R.
Na podstawie zgromadzonego w toku śledztwa materiału dowodowego Ryszardowi Z. przedstawiono
zarzut fizycznego znęcania się nad członkiem podziemnej organizacji niepodległościowej „AK-
Zawisza”, Kazimierzem S. Podejrzany nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu przestępstwa.
Obecnie sprawdzana jest jego linia obrony.
Śledztwo w sprawie fizycznego i psychicznego znęcania się w okresie od stycznia 1982 r. do 1986 r.
nad Grzegorzem M. prowadzone na podstawie materiałów wyłączonych w dniu 20 września 2006 r. ze
śledztwa S 11/06/Zk dotyczącego fizycznego i psychicznego znęcania się funkcjonariuszy KW MO
w Koninie nad działaczami niepodległościowymi z terenu b. woj. konińskiego.
Dnia 22 października 2007 r. w sprawie tej skierowano do Sądu Rejonowego w Koninie akt
oskarżenia przeciwko Romanowi K., funkcjonariuszowi Wydziału III SB w Koninie, a następnie
44
WUSW w Koninie, zarzucając mu dwie zbrodnie komunistyczne w postaci psychicznego znęcania się
nad pokrzywdzonymi.
Obecnie w sprawie tej toczy się postępowanie sądowe.
b) zbrodnie nazistowskie
sygn. akt S 3/00/Zn
Śledztwo w sprawie zamordowania w latach 1939–1945 przez hitlerowski aparat terroru pacjentów
szpitali psychiatrycznych na terenie „Kraju Warty”, podjęte z zawieszenia 7 listopada 2000 r.
Kompleksowe śledztwo obejmuje zbrodnie popełnione przez hitlerowców na umysłowo chorych
pacjentach szpitali psychiatrycznych na terenie „Kraju Warty”, to jest zbrodnie ludobójstwa popełnione
na pacjentach Zakładu Psychiatrycznego „Dziekanka” w Gnieźnie, Zakładu Specjalnego w Bojanowie
oraz Oddziału dla Umysłowo i Nerwowo Chorych Szpitala Miejskiego w Poznaniu.
45
W styczniu 2008 r. planowane jest przesłuchanie dwóch obywatelek Republiki Federalnej Niemiec
zatrudnionych w okresie okupacji hitlerowskiej w Zakładzie Psychiatrycznym „Dziekanka”.
Śledztwo w sprawie zamordowania 107 Polaków w dniu 8 grudnia 1939 r. w Bukowcu, powiat
Wągrowiec przez funkcjonariuszy SS i policji niemieckiej, podjęte z zawieszenia 21 grudnia 2007 r.
W wyniku śledztwa ustalono, że ofiarami tej masowej egzekucji byli Polacy osadzeni
w hitlerowskim więzieniu w Wągrowcu. Byli to aktywni przed wojną działacze społeczni, członkowie
związków żołnierskich, powstańcy wielkopolscy oraz osoby wskazane przez miejscowych Niemców.
Egzekucja nie została poprzedzona żadnym postępowaniem sądowym.
46
8. Oddziałowa Komisja w Rzeszowie
a) zbrodnie komunistyczne
47
i stanowiło represję z powodu jego postawy nieakceptowanej przez kierownictwo partii komunistycznej
sprawującej wówczas władzę w Polsce.
Śledztwo zakończono skierowaniem 12 września 2007 r. aktu oskarżenia przeciwko Józefowi K. do
Sądu Rejonowego w Przemyślu.
W dniu 22 października 2007 r. Sąd Rejonowy w Przemyślu rozpoczął rozpoznawanie sprawy dot.
oskarżonego Józefa K.
48
Mieczysławowi P. zarzucono również dopuszczenie się w okresie od 17 października 1948 r.
do 20 sierpnia 1950 r. w Nisku, woj. podkarpackie, podczas i w związku z urzędowaniem zbrodni
komunistycznej, będącej jednocześnie zbrodnią przeciwko ludzkości, polegającej na tym, że
działając z zamiarem zmuszenia osób przetrzymywanych w areszcie miejscowego PUBP do złożenia
określonych wyjaśnień i przyznania się do popełnienia zarzucanych im czynów jako szef tego urzędu,
nie dopełnił obowiązków zapewnienia tym osobom właściwych warunków pobytu, umieszczając
je w pomieszczeniach piwnicznych, nieprzystosowanych do przetrzymywania w nich ludzi, które
najczęściej w ogóle nie były oświetlone, nie były ogrzewane, były zawilgocone i w których spać
można było jedynie bezpośrednio na drewnianych pryczach bądź betonowej podłodze, bez okrycia,
nie umożliwiając korzystania z toalety i łaźni oraz ograniczając drastycznie racje żywnościowe.
Ponadto przekroczył on swą władzę, polecając i zezwalając podległym funkcjonariuszom na
stosowanie wobec przesłuchiwanych tortur w postaci bicia, kopania, umieszczania w karcerze, grożenia
biciem lub zabójstwem, znieważania i obrażania, zmuszania do robienia przysiadów i skakania
w pozycji kucznej tzw. żabek, w wyniku czego nieustaleni podlegli mu funkcjonariusze stosowali takie
metody przesłuchań m. in. wobec 84 osób.
Do chwili obecnej Sąd nie wyznaczył pierwszego terminu rozprawy.
Śledztwo wszczęte 20 maja 2003 r. w sprawie represji wobec obywateli polskich za działalność
niepodległościową, polegających na bezprawnym pozbawieniu wolności, przesiedleniach i innych
naruszających prawo międzynarodowe przez sowieckie organy bezpieczeństwa od 1944 r. na terenie
b. pow. lwowskiego.
Postępowanie to wszczęto na podstawie protokołu przyjęcia od Urszuli L. ustnego zawiadomienia
o przestępstwie oraz protokołu przesłuchania tej osoby w charakterze świadka. Z materiałów tych
wynikało, że w 1942 r. ojciec Urszuli L., Adam W., przystąpił do Armii Krajowej. 17 stycznia 1945 r.
został on aresztowany przez NKWD. Skazano go bez procesu na karę 10 lat pozbawienia wolności. lutego
1945 r. wywieziono go do Donbasu i zatrudniono w kopalni. Wymierzoną mu karę odbywał on następnie
w obozach w Starobielsku, Dniepropietrowsku oraz w Magadanie. Do Polski powrócił 6 grudnia 1955 r.
W toku śledztwa wykonywano czynności procesowe w postaci przesłuchań świadków, wśród
których były osoby represjonowane oraz członkowie ich rodzin. W trakcie tych czynności gromadzono
także materiał dowodowy w postaci dokumentów pokrzywdzonych świadczących o ich pobycie
w miejscach odosobnienia na terenie ZSRR oraz wspomnienia zawierające opis represji wobec nich
stosowanych.
49
W 2007 r. przesłuchano kolejnych świadków, od których uzyskano informacje o represjach
stosowanych przez NKWD wobec osób prowadzących działalność niepodległościową po 1941 r.
na terenie b. woj. lwowskiego, polegających na ich zatrzymywaniu, wywożeniu w głąb ZSRR
i umieszczaniu w miejscach odosobnienia. Łącznie przesłuchano 32 osoby.
50
tego porozumienia wynikało, iż oddana została jurysdykcja Radzieckiemu Wodzowi Naczelnemu
w zakresie przestępstw popełnionych w strefie operacji wojennych.
Ponieważ PKWN nie był polskim konstytucyjnym organem władzy, nie mógł skutecznie przekazać
jurysdykcji nad ludnością polską dowódcom armii sowieckiej i organom NKWD. Pozbawienie wolności
polskich obywateli było więc działaniem bezprawnym.
W toku postępowania ustalono, iż członkowie Plenum PKWN, którzy brali udział w zatwierdzeniu
treści porozumienia, w chwili obecnej nie żyją. W konsekwencji śledztwo w tym zakresie umorzono
wobec śmierci sprawców przestępstwa.
Uznano również, iż wywiezienie oraz pobyt w obozach, a więc długotrwałe pozbawienie wolności
obywateli polskich na terenie b. ZSRR, stanowi zbrodnię komunistyczną będącą jednocześnie zbrodnią
przeciwko ludzkości. W obozach na terenie ZSRR rozmyślnie stworzono bowiem dla deportowanych
bardzo ciężkie warunki życia obliczone na spowodowanie całkowitego lub częściowego fizycznego
wyniszczenia osadzonych tam osób. Doprowadziło to do zgonów żołnierzy AK w tych obozach.
W wyniku kwerendy archiwalnej nie odnaleziono danych dotyczących sprawców tych przestępstw.
Z uwagi na to śledztwo w sprawie bezprawnego, długotrwałego pozbawienia wolności oraz spowodowania
śmierci żołnierzy AK w obozach na terenie ZSRR umorzono wobec niewykrycia sprawców.
51
wykonywania obrzędów religijnych – przez co dopuścił się czynu przewidzianego w art. 3 dekretu
z dnia 5 sierpnia 1949 r. (Dz. U. Nr 45 poz. 334)”.
Treść postanowienia tego samego dnia ogłoszono Władysławowi F. i przesłuchano go
w charakterze podejrzanego. Po zakończeniu przesłuchania wydano postanowienie o zastosowaniu
wobec niego tymczasowego aresztowania, które doręczono podejrzanemu o godz. 12:00, a o godz. 17:00
przeprowadzono rewizję w jego mieszkaniu.
Śledztwo przeciwko księdzu zakończono w dniu 27 listopada 1963 r., a w dniu 30 listopada 1963 r.
skierowano do Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie akt oskarżenia. Po przeprowadzeniu rozprawy
w dniach 16–17 grudnia 1963 r. Sąd Wojewódzki w Rzeszowie uznał ks. Władysława F. za winnego
zarzucanego mu czynu z art. 3 dekretu z 5 sierpnia 1949 r. o ochronie wolności sumienia i wyznania, za
to skazał go na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Areszt tymczasowy uchylony został dopiero przez Sąd Najwyższy w dniu 27 lutego 1964 r. ze
względu na ciężki stan zdrowia oskarżonego. Ks. Władysław F. zmarł w dniu 21 sierpnia 1964 r. przed
rozpoznaniem rewizji złożonej przez obrońcę.
W toku śledztwa dokonano oględzin całości odnalezionej w Oddziałowym Biurze Udostępniania
i Archiwizacji Dokumentów w Rzeszowie dokumentacji wytworzonej przez organy BP, a związanej
z działalnością ks. Władysława F., a także analizy akt osobowych funkcjonariuszy Komendy
Wojewódzkiej MO w Rzeszowie, którzy prowadzili śledztwo przeciwko Władysławowi F., oraz
prokuratora Prokuratury Wojewódzkiej w Rzeszowie uczestniczącego w procesie i wydaniu wyroku.
Do akt dołączono materiały nadesłane przez Archiwum Archidiecezjalne w Przemyślu związane
z osobą ks. Władysława F.
Przesłuchano w charakterze świadków: ks. dr. Andrzeja M., który gromadził dokumenty dot.
ks. Władysława F. i opracowywał jego biografię w związku z procesem beatyfikacyjnym ww., ks.
Antoniego B., który w 1963 r. był wikarym w parafii Nowy Żmigród, ks. Zygmunta K. pracującego
w parafii Nowy Żmigród w okresie po zwolnieniu ks. Władysława F. z więzienia, oraz Emilię F., bratową
księdza Władysława F., mieszkańców Mytarza, którzy zwrócili się do Komisji o przeprowadzenie
śledztwa, a nadto byłego naczelnika Wydziału Śledczego KWMO w Rzeszowie i funkcjonariusza
KPMO w Jaśle.
Prowadzone aktualnie śledztwo ma na celu ustalenie, czy wobec ks. Władysława F. dopuszczono się
zbrodni komunistycznej, i wykrycie sprawców.
b) zbrodnie nazistowskie
sygn. akt S 6/05/Zn
Śledztwo podjęte w dniu 18 stycznia 2005 r. przez Prokuraturę Okręgową we Wrocławiu w sprawie
zbrodni nazistowskiej dokonanej w nieustalonym okresie w 1941 lub 1942 r. w lesie „za Babką”
w okolicach Mostów Wielkich, b. woj. lwowskiego, a polegającej na zabójstwie nieustalonej liczby
osób narodowości żydowskiej o nieustalonej tożsamości oraz co najmniej 12 osób narodowości polskiej
przez funkcjonariuszy państwa niemieckiego i policjantów ukraińskich.
W toku prowadzonego śledztwa ustalono, iż w 1972 r. Komenda Wojewódzka MO w Opolu przyjęła
od Jana B. ustne zawiadomienie o przestępstwie dotyczącym dokonanej przez Stanisława Cz. wraz
z innymi osobami zbrodni w lesie „za Babką” obok Mostów Wielkich w sierpniu 1941 r. Zbrodnia ta
polegała na zabójstwie około 500 osób narodowości żydowskiej oraz około 30 Polaków. Jednocześnie
ww. wskazał, iż sprawca tych zbrodni, Stanisław Cz., faktycznie posiada imię Igor i aktualnie mieszka
w Polsce.
Powyższe doniesienie było podstawą wszczęcia przez Prokuraturę Wojewódzką we Wrocławiu
śledztwa w sprawie dokonywania zabójstw osób cywilnych narodowości żydowskiej i polskiej
w Mostach Wielkich i innych miejscowościach ZSRR przez policję niemiecką.
Na przełomie lipca i sierpnia 1941 r. Jan B. wraz z mężczyzną o nazwisku P. i kierowcą o imieniu
Bolek udali się do lasu „za Babką” w okolicach Mostów Wielkich celem zabrania kamieni i drzewa
do budowy mostu. Ww. po drodze zauważył członków załogi policji ukraińskiej z Parchacza, którzy
w asyście niemieckich funkcjonariuszy konwojowali osoby narodowości żydowskiej. Po przybyciu
52
Żydów do lasu nad dwoma wykopanymi dołami kazano im rozebrać się do bielizny. Następnie zmuszeni
zostali do przechodzenia po desce położonej nad dołem. W czasie przechodzenia oddawano do nich
strzały z broni palnej, które to spowodowały ich zgon.
Jan B. w czasie egzekucji prowadził rozmowę z jednym z obecnych tam Niemców, który przekazał
mu informację, iż rozstrzelanych zostanie około 500 Żydów i około 30 Polaków.
Krytycznego dnia faktycznie rozstrzelani zostali Polacy, więźniowie z więzienia w Mostach
Wielkich, Jan B. oraz Antoni M. i Władysław M. W śledztwie nie zdołano ustalić nazwisk pozostałych
pokrzywdzonych osób narodowości polskiej. Jedyny i bezpośredni ustalony świadek tej zbrodni, Jan B.,
na miejscu egzekucji rozpoznał policjantów ukraińskich w osobach Piotra M., Szymona B., Igora Cz.,
Iwana B., Jana Z. i K.
W toku śledztwa prowadzonego przez Prokuraturę Okręgową we Wrocławiu w 1973 r. w sprawie
zabójstw obywateli polskich oraz obywateli narodowości żydowskiej w okresie 1941–1942 w Mostach
Wielkich wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutu popełnienia tej zbrodni Igorowi Cz.
s. Teofila.
O zbrodniach popełnionych przez Igora Cz. zeznał świadek Jan B. Świadek ten i Marian H.
bezspornie rozpoznali na przedstawionej im dokumentacji fotograficznej Igora Cz. jako współsprawcę
rozstrzelania Żydów i Polaków w lesie „za Babką” w okolicach Mostów Wielkich.
Zebrany materiał dowodowy w sposób niebudzący żadnych wątpliwości potwierdził, iż Stanisław Cz.
nigdy nie przebywał w Mostach Wielkich. Nie pełnił też w okresie II wojny światowej służby
w żadnej policji i nie brał udziału w zabójstwach osób narodowości żydowskiej w Mostach Wielkich.
W sposób jednoznaczny ustalono, iż poszukiwany Stanisław Cz. nie był w istocie – jak sugerują
zeznania Jana B. i Mariana H. o zmianie imienia – podejrzanym Igorem Cz.
Dlatego też 23 marca 2007 r. wydano postanowienie o umorzeniu w tej części śledztwa przeciwko
Igorowi Cz. wobec stwierdzenia, że podejrzany nie popełnił zarzucanego mu przestępstwa.
W śledztwie ustalono, iż w zbrodni tej brali udział funkcjonariusze państwa niemieckiego
i policjanci ukraińscy. Wśród nich bezspornie ustalono Piotra M. i Szymona B. Zostali oni w 1973 r.
skazani wyrokami b. sądów wojewódzkich w Szczecinie i w Olsztynie za dopuszczenie się tej zbrodni
na kary pozbawienia wolności. Dlatego też umorzono w tej części śledztwo w stosunku do skazanych
prawomocnymi wyrokami Piotra M. i Szymona B. wobec powagi rzeczy osądzonej.
Zebrany materiał dowodowy nie zezwolił na personalne ustalenie pozostałych sprawców biorących
udział w egzekucji w lesie „za Babką” w okolicach Mostów Wielkich.
W konsekwencji śledztwo w tym zakresie umorzono wobec niewykrycia sprawców tej zbrodni,
przyjmując, iż dokonana ona została przez funkcjonariuszy państwa niemieckiego i policjantów
ukraińskich.
53
W godzinach wieczornych sprawcy zebrali się w budynku miejscowej plebanii, dokąd ze
wsi znoszono żywność. Z Kaszyc w liczbie 12 wyjechali w kierunku Rokietnicy furmankami
powożonymi przez mieszkańców Kaszyc, Ludwika S., Stanisława S. i Ludwika B., a także furmanką,
która przybyła z dworu w Zamiechowie. Sprawcy zakazali pod groźbą śmierci wyjawienia kierunku
ich podróży. W trakcie jazdy zmienili zamiar, polecając odwiezienie się do folwarku w Dobkowicach.
Sprawcy nakazali wcześniej sołtysowi pochowanie ciał na skraju cmentarza bez ceremonii przy
uzasadnieniu, iż zabici byli zbrodniarzami. Z ustaleń śledztwa wynika, że zbrodni w Kaszycach
dopuścił się kilkunastoosobowy oddział zbrojny, w skład którego wchodzili sprawcy posługujący
się językiem polskim, niemieckim i ukraińskim, ubrani niejednolicie w ubrania cywilne i mundury,
bez możliwości jednak uzyskania opisu pozwalającego na ściślejsze ustalenie umundurowania.
Niektórzy sprawcy w cywilnych ubraniach usiłowali ukryć swój rzeczywisty wygląd (przebranie,
zamaskowane twarze). Zwraca uwagę przypadkowość ofiar i fakt, iż sprawcy nie posługiwali się
żadnymi dokumentami, lecz rozpytując mieszkańców o tożsamość, usiłowali nadać swemu działaniu
pozory legalności.
Liczni świadkowie wskazywali na mężczyznę o imieniu „Anton” jako jednego z uczestników
zbrodni w Kaszycach.
Widziany był jako uczestnik działań bądź słyszano o jego udziale. W okresie poprzedzającym
zbrodnię w Kaszycach, tak określana przez świadków osoba jako funkcjonariusz żandarmerii
uczestniczyła w licznych zatrzymaniach. Z zeznań świadków przesłuchanych w toku śledztw
w sprawach o zbrodnie w Rokietnicy i Czelatycach wynika, że znany również w tych miejscowościach
„Anton” lub Anton H., według opisu świadków, odpowiada „Antonowi” znanemu w Kaszycach.
Droga pochodu sprawców, a także tożsamy sposób działania świadczą o udziale Antona H. zarówno
w zabójstwach Polaków w Rokietnicy, gdzie został ponad wszelką wątpliwość zidentyfikowany, jak
i wcześniej w zabójstwach w Kaszycach.
W toku prowadzonego śledztwa przesłuchano 24 świadków.
Zgromadzone dowody zezwoliły na stwierdzenie, że sprawcami zbrodni w Kaszycach byli zarówno
niemieccy funkcjonariusze, jak i osoby idące na rękę władzy państwa niemieckiego.
Zdarzenie będące przedmiotem śledztwa, zważywszy na przebieg i rozmiar zbrodni przygotowanej
i dokonanej przez uzbrojoną formację militarną, realizującą politykę eksterminacji ludności polskiej,
oceniono i zakwalifikowano jako zbrodnię przeciwko ludzkości.
Śledztwo w tej sprawie zakończono 9 listopada 2007 r. wydaniem postanowienia o jego umorzeniu,
ponieważ ustalono, że jeden ze sprawców biorących udział w kaszyckiej zbrodni, Anton H., nie żyje.
W odniesieniu do pozostałych osób, które dopuściły się tej zbrodni, z uwagi na brak ich bliższych
danych personalnych, dokumentów, a także osobowych źródeł dowodowych mogących dokonać
identyfikacji, śledztwo umorzono wobec niewykrycia sprawców przestępstwa.
54
1943 r. do nieustalonego czasu w Siedliskach i Jana W. w okresie od 2 lipca 1943 r. do sierpnia 1943 r.
w Siedliskach przez funkcjonariuszy państwa niemieckiego.
W dniu 9 stycznia 2007 r. wydano postanowienie o umorzeniu śledztwa. W sprawie przyjęto, iż
nieustaleni funkcjonariusze państwa niemieckiego dokonali zabójstw wskazanych wyżej osób oraz
pozbawili wolności ustalonych z nazwiska mieszkańców tej miejscowości. Uznano również, że ich
działanie wyczerpało znamiona zbrodni nazistowskiej stanowiącej jednocześnie zbrodnię przeciwko
ludzkości.
c) inne zbrodnie
sygn. akt S 30/07/Zi
Śledztwo w sprawie:
1. uprowadzenia w dniu 23 stycznia 1945 r. w Pawłokomie, woj. podkarpackie, Kaspra R., Marcelego
D., Ignacego W., Stanisława B., Antoniego T., Janusza G. i Aleksandra G., a następnie ich zabójstwa
w nieustalonym miejscu i okolicznościach przez nacjonalistów ukraińskich;
2. zabójstwa w nocy z 4 na 5 października 1945 r. w Pawłokomie, woj. podkarpackie, przy użyciu
broni palnej i poprzez wrzucenie w ogień Ludwika P., Władysława B., Edmunda Dz., Katarzyny
T., Anny A., usiłowania zabójstwa Stanisława D. i kradzieży mienia mieszkańców w postaci
zwierząt gospodarskich, rzeczy osobistych i sprzętu gospodarstwa domowego, spalenia 158 domów
i budynków gospodarczych przez Jarosława M., Jana F., Emila F. i innych nieustalonych z imienia
i nazwiska sprawców, nacjonalistów ukraińskich z sotni Michała D., ps. „Hromenko”;
3. zabójstwa w dniu 31 grudnia 1945 r. w Pawłokomie, woj. podkarpackie, Rozalii K. i Michała K.;
4. uprowadzenia w dniu 12 lutego 1946 r. w Pawłokomie Józefa P., Jana M., Andrzeja Ł. i Władysława
U., a następnie ich zabójstwa w Woli Wołodzkiej, b. woj. podkarpackie, przez Służbę Bezpieczeństwa
UPA Rejonu III, a w tym: Józefa P. – 13 lutego 1946 r., Jana M. – 17 lutego 1946 r., Andrzeja Ł. –
18 lutego 1946 r., Władysława U. – 19 lutego 1946 r.
Materiały dotyczące tych zbrodni wyłączono 29 marca 2007 r. z akt śledztwa o sygn. S 28/02/Zi
w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1944–1946 na ludności
polskiej zamieszkałej na terenie b. gminy Dynów, b. pow. brzozowskiego.
W toku śledztwa ustalono, że Pawłokoma była wsią zamieszkałą w większości przez rodziny
ukraińskie i kilka rodzin polskich. Stosunki pomiędzy osobami tych narodowości pogorszyły się za
czasów okupacji niemieckiej. Po zakończeniu II wojny światowej część młodzieży ukraińskiej wstąpiła
55
do oddziałów UPA. Ludność ukraińska podburzana przez nacjonalistów zaczęła wrogo odnosić się do
Polaków. Dochodziło do napadów i zabójstw.
W dniu 23 stycznia 1945 r. około godziny 19:00 do Pawłokomy wkroczyła grupa kilkudziesięciu
nacjonalistów ukraińskich uzbrojonych i ubranych w mundury wojskowe. Zabrali z domów 5 mieszkańców
Pawłokomy narodowości polskiej: Kaspra R., Marcelego D., Ignacego W., Stanisława B. i Antoniego T.
oraz dwóch mieszkańców Dynowa wiozących mąkę z młyna: Janusza G. i Aleksandra G. Wszystkich po
skrępowaniu załadowano na sanie i pod eskortą powieziono w kierunku Jawornika Ruskiego. Sprawcy
zabrali ponadto mieszkankę Pawłokomy narodowości ukraińskiej, Katarzynę K., którą podejrzewano
o współpracę z Wojskiem Polskim. Wśród uprowadzonych byli członkowie AK. Pomimo poszukiwań
prowadzonych przez rodziny nie ustalono okoliczności ich śmierci i miejsca pochówku.
Pawłokoma wraz z sąsiednimi wioskami, Dylągową, Sielnicą i Bartkówką, została spalona w nocy
z 4 na 5 października 1945 r. Akcję tę przeprowadziła sotnia Michała D., ps. „Hromenko”, podzielona
na kilka grup. Sygnałem do ataku była wystrzelona o godz. 24:00 rakieta. Grupę ok. 20 osób od strony
Dąbrówki Starzeńskiej prowadził Jarosław M. Przewodnikiem drugiej grupy podążającej z Jawornika
Ruskiego był Jan F. Drogę pozostałym sprawcom wskazywał Emil F. Wszyscy trzej byli mieszkańcami
Pawłokomy. Wraz z pozostałymi sprawcami brali aktywny udział w napadzie. Nacjonaliści ukraińscy
spalili 158 budynków mieszkalnych i gospodarczych, dokonując jednocześnie kradzieży mienia
mieszkańców w postaci zwierząt gospodarskich, rzeczy osobistych i sprzętu gospodarstwa domowego.
Od ran postrzałowych i na skutek wrzucenia do ognia zginęli: Ludwik P., Władysław B., Edmund Dz.,
Anna A. i Katarzyna T. Kilka osób, wśród nich Zbigniew B., utonęło w czasie przeprawy przez rzekę
San. Sprawcy usiłowali zastrzelić uciekającego Stanisława D., ale zdążył się on ukryć za leżącym
martwym koniem.
W dniu 31 grudnia 1945 r. zostali uprowadzeni z domu w Pawłokomie Rozalia K. i Michał K. Nie
ustalono, w jakich okolicznościach zginęli.
Do Pawłokomy w dniu 12 lutego 1946 r. około godziny 22:00 wkroczył oddział Służby
Bezpieczeństwa UPA. Zatrzymano Andrzeja Ł., Jana M., Józefa P. i Władysława U. Po związaniu
poprowadzono ich w kierunku Huty Poręby. Razem z nimi zabrano mieszkańców narodowości
ukraińskiej: Ksawerego F., Jana F. z żoną i 3 córkami oraz Emila M. Rodzina F. została puszczona wolno
w Hucie Poręby. Pozostałych jeden dzień trzymano w miejscowości Wołodź, a następnie poprowadzono
do przysiółka o nazwie Wola Wołodzka. Tam byli kolejno przesłuchiwani na okoliczności dotyczące
zabójstwa w Pawłokomie ludności ukraińskiej i kradzieży mienia jej mieszkańców. Po przesłuchaniach
wszystkich skazano na śmierć. Zginęli kolejno: Józef P. – 13 lutego, Jan M. – 17 lutego, Andrzej Ł. –
18 lutego i Władysław U. – 19 lutego 1946 r.
Śledztwo w tej sprawie zakończono wydaniem postanowienia o jego umorzeniu 29 sierpnia 2007 r.
W odniesieniu do zabójstwa dokonanego w nocy z 4 na 5 października 1945 r. w Pawłokomie
ustalono, że postępowanie w stosunku do trzech sprawców tej zbrodni zostało prawomocnie
zakończone, zaś pozostali sprawcy nie wyczerpali swoim działaniem znamion zbrodni przeciwko
ludzkości oraz nastąpiło przedawnienie karalności. Przyjęto także, że występuje brak znamion zbrodni
przeciwko ludzkości i przedawnienie karalności opisanych wyżej zbrodni dokonanych 31 grudnia 1945
r. w Pawłokomie oraz 13, 17, 18 i 19 lutego 1946 r. w Woli Wołodzkiej.
Śledztwo w sprawie:
1. zabójstwa w bliżej nieustalonym miesiącu i okolicznościach jesienią w 1945 r. w okolicach
miejscowości Rybne – Wołkowyja Stanisława W.;
2. zniszczenia mienia poprzez spalenie w nocy z 31 grudnia 1945 r. na 1 stycznia 1946 r. w Wołkowyi
budynków dworu, Urzędu Gminy, szkoły i posterunku MO;
3. zbrodni przeciwko ludzkości polegającej na zabójstwie w nocy z 14 na 15 lipca 1946 r. w Wołkowyi,
woj. podkarpackie, przy użyciu broni palnej i ze szczególnym okrucieństwem za pomocą noży
i bagnetów: Franciszka P., Stefanii P., Franciszka W., Aleksandra W., Antoniego P., Stanisława F.,
Józefa S., Franciszka J., Jana P., Józefa M., Michała F., Aleksandry Sz., Franciszka Sz., i dwóch
żołnierzy Wojska Polskiego, usiłowania zabójstwa Ludwika W. i mężczyzny o nazwisku K. oraz
ciężkiego uszkodzenia ciała u trzech żołnierzy, których tożsamości nie ustalono, spalenia ok. 70
56
domów mieszkalnych i zabudowań gospodarczych przez nieustalonych sprawców narodowości
ukraińskiej;
4. zabójstwa w dniu 16 lipca 1946 r. na trasie miejscowości Stężnica – Wołkowyja Antoniego P.
Materiały dotyczące tych zdarzeń wyłączono 23 lipca 2007 r. z akt śledztwa o sygn. S 19/02/Zi
w sprawie zbrodni nacjonalistów ukraińskich popełnionych na ludności polskiej w latach 1943–1947 na
terenie b. pow. Lesko.
W toku prowadzonego postępowania ustalono, że od sierpnia 1944 r. po przejściu frontu oddziały
UPA nasiliły działania skierowane przeciwko ludności polskiej.
Jesienią 1945 r. Stanisław W. zamieszkujący w Mchawie koło Baligrodu wybrał się pieszo
w odwiedziny do ojca mieszkającego w Wołkowyi. Na trasie Rybne – Wołkowyja został zatrzymany
przez nieustalonych sprawców prawdopodobnie narodowości ukraińskiej. Pomimo poszukiwań rodziny
nie odnaleziono jego ciała.
W nocy z 31 grudnia 1945 r. na 1 stycznia 1946 r. grupa nacjonalistów ukraińskich zaatakowała
Posterunek MO w Wołkowyi. Spalone zostały budynki dworu, szkoły, budynek Urzędu Gminy
i Posterunku MO. Sprawcy zabrali milicjantom broń.
W nocy z 14 na 15 lipca 1946 r. około godz. 24:00 oddziały UPA zaatakowały Wołkowyję.
W wiosce stacjonował korpus Wojsk Ochrony Pogranicza oraz znajdował się Posterunek MO. Ponadto
przebywało tu wielu mieszkańców sąsiednich wiosek, wcześniej zaatakowanych przez nacjonalistów
ukraińskich. Dwie grupy uderzyły na obiekty zajmowane przez wojsko i milicję, zaś trzecia zaczęła
palić domy i zabijać mieszkańców narodowości polskiej.
Od kul zginęli Franciszek P., Franciszek W., Stanisław F., Józef S., Jan P., Józef M., Michał F.,
Aleksandra Sz., Franciszek Sz., oficer Wojska Polskiego o nazwisku I. i jeden żołnierz. Ze szczególnym
okrucieństwem sprawcy pozbawili życia: Stefanię P. – poprzez zakłucie bagnetem, Aleksandra W.
– wykrojenie nożem serca, ściągnięcie z nadgarstków skóry, Antoniego P. – przebicie twarzy bagnetem,
Franciszka J.– cios w skroń i poderżnięcie nożem gardła. Trzech nieustalonych z imienia i nazwiska
żołnierzy zostało ciężko rannych. Nacjonaliści ukraińscy usiłowali dokonać zabójstwa Ludwika W.
i mężczyzny o nazwisku K., ale na skutek zacięcia się broni udało im się zbiec.
W czasie trwającej do godz. 15:00 walki sprawcy spalili ok. 80 budynków mieszkalnych
i gospodarczych, wraz z dobytkiem, należących do ludności polskiej.
W dniu 16 lipca 1946 r. na trasie miejscowości Stężnica – Wołkowyja zaginął Antoni P., który szedł
do Wołkowyi odwiedzić rodzinę. Ponieważ tereny te były opanowane przez oddziały nacjonalistów
ukraińskich, przypuszczano, że poniósł śmierć z ich rąk.
Śledztwo w tej sprawie zakończono 27 sierpnia 2007 r. wydaniem postanowienia o jego umorzeniu.
Uznano, że czyny dokonane jesienią 1945 r. w okolicach miejscowości Rybne i Wołkowyja, w nocy
z 31 grudnia 1945 r. na 1 stycznia 1946 r. w Wołkowyi i 16 lipca 1946 r. na trasie miejscowości Stężnica
– Wołkowyja nie zawierają znamion zbrodni przeciwko ludzkości i nastąpiło przedawnienie karalności.
W odniesieniu do zbrodni przeciwko ludzkości dokonanej w nocy z 14 na 15 lipca 1946 r. w Wołkowyi
śledztwo umorzono wobec niewykrycia sprawców tego czynu.
Śledztwo w sprawie :
1. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez nacjonalistów ukraińskich, polegającej na zabójstwie przy
użyciu broni palnej w dniu 12 czerwca 1944 r. w Starym Siole, pow. Lubaczów, Stanisława K.
Franciszka M. i Wojciecha R.;
2. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez nacjonalistów ukraińskich, polegającej na zabójstwie przy
użyciu broni palnej w dniu 31 sierpnia 1944 r. w Starym Siole, pow. Lubaczów, Jana K.;
3. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez nacjonalistów ukraińskich, polegającej na zabójstwie przy
użyciu broni palnej w bliżej nieustalonej dacie, w okresie letnim 1944 r. w Starym Siole, pow.
Lubaczów, Wawrzyńca P.;
4. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez nacjonalistów ukraińskich, polegającej na zabójstwie przy
użyciu broni palnej w dniu 16 października 1944 r. w Starym Siole, pow. Lubaczów, Józefa J.;
5. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez nacjonalistów ukraińskich, polegającej na zabójstwie przy
użyciu broni palnej co najmniej 18 mieszkańców Starego Sioła narodowości polskiej w dniu
57
28 marca 1945 r. w Starym Siole, pow. Lubaczów d. Woj. rzeszowskiego, a w tej liczbie: Anny R.,
Karoliny R., Marcina J., Wojciecha C., Jadwigi C., Józefa G., Mikołaja G., Eugenii N., Andrzeja N.,
Julii N., Stanisława S., Michała D., Marcina S., Marii L., Katarzyny L. c. Franciszka, Katarzyny L.
c. Jana, Eustachego W. i Władysława Z. oraz usiłowania zabójstwa Marii S.;
6. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez nacjonalistów ukraińskich, polegającej na zabójstwie
nieustalonego dnia kwietnia 1945 r., nie wcześniej jednak niż 5 kwietnia, mieszkańców Starego
Sioła narodowości polskiej i ukraińskiej w Starym Siole, pow. Lubaczów d. woj. rzeszowskiego:
Katarzyny W., Anny M., Anny I., Pelagii J., Stanisława J., Anieli P., Michała K. i Piotra K.
Materiały dotyczące tych zbrodni wyłączono 5 września 2007 r. z akt nadal prowadzonego śledztwa
o sygn. S 45/02/Zi w sprawie zbrodni popełnionych przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1943–1947
na terenie b. pow. lubaczowskiego na szkodę obywateli polskich narodowości polskiej i ukraińskiej,
w wyniku których śmierć poniosła nieustalona bliżej liczba osób.
W oparciu o zgromadzony materiał dowodowy ustalono, iż do 1945 r. wieś Stare Sioło liczyła
około 300 zabudowań mieszkalnych, zajmowanych przez ludność polską i ukraińską, ze znaczną
przewagą tej ostatniej. Wiosną 1944 r. oddane zostały strzały z broni palnej w kierunku domów
zamieszkiwanych przez Polaków. Zamaskowani mężczyźni posługujący się językiem ukraińskim
i niemieckim nocami dokonywali ataków na zabudowania polskich mieszkańców Starego Sioła
w poszukiwaniu mężczyzn polskiej narodowości. W dniu 12 czerwca 1944 r. uprowadzeni zostali
z własnych zabudowań i pozbawieni życia w pobliskim lesie Wojciech R., Franciszek M. i Stanisław
K. Zdarzenia te, w powiązaniu z ustnymi i pisemnymi poleceniami nacjonalistów ukraińskich udania
się za rzekę San i groźbami popełnienia kolejnych zbrodni, spowodowały ucieczkę większości
mieszkańców Starego Sioła narodowości polskiej do miejscowości położonych za rzeką San.
Mieszkańcy ci powracali do Starego Sioła po przesunięciu się linii frontu. W dniu 31 sierpnia
1944 r. strzałami z broni palnej pozbawiony został życia ukrywający się poza domem Jan K., brat
zamordowanego wcześniej Stanisława K. W dniu 16 października 1944 r. uprowadzony został
ze swego obejścia do lasu Józef J., którego ciała nie odnaleziono. W nieustalonej bliżej dacie
uprowadzony został z pola do lasu Wawrzyniec P. W dniu 28 marca 1945 r. mimo funkcjonowania we
wsi licznego posterunku MO miał miejsce skuteczny atak zbrojnego oddziału UPA na tę jednostkę MO.
Rozkaz jednoczesnego zaatakowania posterunków MO w pow. Lubaczów wydał miejscowy dowódca
oddziałów UPA, Jan Sz. Po akcji odwetowej zorganizowanej przez funkcjonariuszy MO, skierowanej
przeciwko ludności cywilnej narodowości ukraińskiej Starego Sioła (co było przedmiotem odrębnego
śledztwa), tego samego dnia przybył do wsi uzbrojony oddział nacjonalistów ukraińskich, którego
członkowie, przechodząc przez wieś, upewniali się co do narodowości napotkanych mieszkańców
i przy użyciu broni palnej dokonali zabójstw co najmniej 18 mieszkańców Starego Sioła narodowości
polskiej. Po ataku wieś opustoszała, bowiem mieszkańcy narodowości polskiej znaleźli schronienie w
pobliskich Oleszycach, zaś ludność ukraińska zbiegła do lasu. W kwietniu 1945 r. osoby przeważnie z
rodzin mieszanych, polsko-ukraińskich, które udały się do Starego Sioła w celu uzupełnienia zapasów
żywności, zostały pojmane, a następnie po torturach pozbawione życia w okolicach potoku Kiernice.
W celu uzyskania informacji o nowych dowodach przeprowadzono kwerendę literatury. Zapoznano
się z wykazami byłych członków i współpracowników UPA skazanych przez sądy za działalność
w tej organizacji.
W toku śledztwa dokonano oględzin akt postępowań karnych prowadzonych przeciwko członkom
UPA działającym na terenie pow. lubaczowskiego, a w tym z aktami śledczymi i sądowymi sprawy
przeciwko Janowi Sz. Ze zgromadzonego tam materiału dowodowego wynika, że oddziały należące do
kurenia dowodzonego przez Jana Sz. w jednym czasie dokonały likwidacji posterunków MO w pow.
Lubaczów i Jarosław, w tym posterunku w Starym Siole. Na podstawie analizowanych akt postępowań
ustalono żyjących członków zbrojnych oddziałów UPA, którzy w złożonych zeznaniach stwierdzili,
że nie posiadają wiedzy o atakach na miejscowości zamieszkiwane przez Polaków. Przeprowadzona
na podstawie repertoriów Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Rzeszowie i Wojskowego Sądu
Rejonowego w Rzeszowie kwerenda nie zezwoliła na ujawnienie wpisów dotyczących nazwisk
ustalonych na podstawie zeznań świadków, członków ukraińskiej organizacji nacjonalistycznej
działającej na terenie Starego Sioła.
Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego uznano, że zdarzenia będące przedmiotem
śledztwa ocenić należy w kategorii zbrodni ludobójstwa, skoro nie były one dziełem spontanicznym.
58
Ataków dokonywały zorganizowane formacje militarne, zaś przebieg zbrodniczych zdarzeń,
systematyczność i planowość działań sprawców, ich liczebność, oddawanie strzałów z broni palnej
w kierunku zabudowań zamieszkiwanych przez Polaków, uprowadzenia, pisemne wezwania ludności
polskiej do opuszczenia wsi pod groźbą kolejnych zabójstw, a także fakt atakowania miejscowości
chronionej przez posterunek MO wskazują, że celem ich było spowodowanie bezpowrotnego opuszczenia
tych terenów przez ludność narodowości polskiej. Dane dotyczące bezpośrednich sprawców wszystkich
zabójstw będących przedmiotem śledztwa są tak ogólne, że identyfikacja określonych osób okazała
się w chwili obecnej niemożliwa. Śledztwo prowadzone w tej sprawie zakończono 5 września 2007 r.
postanowieniem o jego umorzeniu wobec niewykrycia sprawców zbrodni.
59
sygn. akt S 23/05/Zk
60
Przesłuchany w charakterze podejrzanego Jarosław W. nie przyznał się do zarzucanych mu czynów
i odmówił składania wyjaśnień.
Na wniosek prokuratora Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
w Szczecinie Sąd Rejonowy w Szczecinie zastosował wobec podejrzanego środek zapobiegawczy
w postaci tymczasowego aresztowania. Aktualnie uchylono zastosowany wobec b. komendanta
wymieniony środek zapobiegawczy i Jarosław W. pozostaje na wolności.
Obecnie w przedmiotowym śledztwie przewidywane jest przedstawienie zarzutów kolejnemu
byłemu funkcjonariuszowi Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Szczecinie.
61
W toku śledztwa przesłuchano szczegółowo pokrzywdzonego oraz sześciu wskazanych przez
niego świadków. Dodatkowo dokonano oględzin akt sprawy karnej z 1982 r. Sądu Wojewódzkiego
w Gorzowie Wlkp. prowadzonej przeciwko Jarosławowi R. Zapoznano się z materiałami pochodzącymi
z Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Gorzowie Wlkp. oraz odnalezionymi w toku kwerendy wykonanej
przez szczecińskie OBUiAD
W dniu 8 stycznia i 16 lutego 2007 r. przedstawiono zarzuty popełnienia przestępstw, stanowiących
zbrodnię komunistyczną, polegających na złożeniu fałszywych zeznań w toku ówczesnego postępowania
karnego oraz doprowadzeniu do bezzasadnego pozbawienia wolności Jarosława R., funkcjonariuszom
SB, porucznikowi Ryszardowi S., chorążemu Stefanowi J. i porucznikowi Zdzisławowi M. Dwaj
pierwsi podejrzani nie przyznali się do popełnienia zarzucanych im przestępstw oraz odmówili złożenia
wyjaśnień. Zdzisław M. stwierdził, iż nie pamięta tych wydarzeń, lecz ich nie wykluczył, wyraził
skruchę oraz gotowość dobrowolnego poddania się karze.
Śledztwo przeciwko wskazanym wyżej funkcjonariuszom gorzowskiej Służby Bezpieczeństwa
zostało zakończone skierowaniem w dniu 18 czerwca 2007 r. aktu oskarżenia do gorzowskiego Sądu
Rejonowego. Od dnia 26 września br. sprawa karna przeciwko byłym funkcjonariuszom SB toczy się
przed tym sądem.
Śledztwo w sprawie fizycznego i psychicznego znęcania się w dniu 4 maja 1984 r. w Choszcznie
nad działaczem NSZZ „Solidarność”, Józefem B., przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa.
Pokrzywdzony zeznał, że w maju 1984 r. w związku z powieszeniem przez niego krzyży katolickich
w swoim zakładzie pracy, tj. w lokomotywowni PKP w Choszcznie, został brutalnie pobity przez
funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, którzy również grozili mu zwolnieniem z pracy.
W sprawie przesłuchano w charakterze podejrzanych dwóch byłych funkcjonariuszy Służby
Bezpieczeństwa Choszcznie, tj. Janusza K. i Henryka D.
Wyżej wymienionym przedstawiono zarzuty o to, że w dniu 4 maja 1984 r. w Choszcznie jako
funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa Rejonowego Urzędu Spraw Wewnętrznych w Choszcznie,
działając wspólnie i w porozumieniu, przekroczyli swoje uprawnienia w ten sposób, że stosując
represję, znęcali się fizycznie i psychicznie nad zatrzymanym za wywieszenie krzyży katolickich w
zakładzie pracy Józefem B., pozostającym w przemijającym stosunku zależności, poprzez kilkakrotne
uderzenie go łokciem w okolicę żeber, wielokrotne uderzanie pałką gumową po barkach, głowie
i nogach oraz kierowanie pod jego adresem groźby spowodowania przez Służbę Bezpieczeństwa
zwolnienia pokrzywdzonego z pracy, tj. o czyn z art. 231 §1 k.k. w zb. z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 11
§ 2 k.k. w zw. z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. Nr 155, poz. 1016 z późn. zm.).
Podejrzani nie przyznali się do zarzucanych im czynów i złożyli sprzeczne i wewnętrznie niespójne
wyjaśnienia.
Aktualnie wykonywane są czynności związane z końcowym zaznajomieniem podejrzanych
z materiałami śledztwa i na początku stycznia 2008 r. planowane jest sporządzenie przeciwko Januszowi
K. i Henrykowi D. aktu oskarżenia.
Śledztwo w sprawie przeciwko Janowi D., Wacławowi S. i Wacławowi K. wszczęte zostało dnia
4 stycznia 2007 r. Podejrzani są o to, że w dniach 28 sierpnia 1985 r. i 2 września 1985 r. w Białogardzie
jako członkowie składów orzekających Kolegium Rejonowego do Spraw Wykroczeń przy Naczelniku
Miasta Białogard w sprawach numer 1261/85 i 1367/85 przeciwko obwinionym Grażynie Sz.
i Andrzejowi Sz. przekroczyli swoje uprawnienia i wbrew zebranym w sprawie dowodom i ujawnionym
okolicznościom uznali osoby te za winne zarzucanych im wykroczeń z art. 52 § 1 pkt 1 kodeksu
wykroczeń, podczas gdy czyny obwinionych nie wyczerpywały znamion wskazanego wykroczenia,
albowiem obwinieni uczestniczyli we wspólnych modlitwach na placu przykościelnym w sposób
spontaniczny, opuszczając uprzednio wnętrze kościoła po zakończeniu obrzędu religijnego, w związku
z tym nie zorganizowali ani nie kierowali zgromadzeniem, na które wymagane było zezwolenie
62
organu administracji państwowej, po czym działając w zamiarze długotrwałego pozbawienia wolności,
wymierzyli za wskazane wykroczenie karę po 3 miesiące aresztu zasadniczego, pozbawiając Grażynę
Sz. i Andrzeja Sz. bezprawnie wolności, czym działali na szkodę wyżej wymienionych, co stanowi
zbrodnię komunistyczną.
Dnia 12 lutego 2007 r. skierowano akt oskarżenia przeciwko ww. do Sądu Rejonowego
w Białogardzie. Obecnie toczy się postępowanie przed sądem. Na dzień 8 stycznia 2008 r. wyznaczony
został kolejny termin rozprawy. W chwili obecnej postępowanie sądowe jest na ukończeniu. Wyrok
w tej sprawie zapadnie prawdopodobnie w pierwszym kwartale 2008 r.
63
przekonania polityczne w ten sposób, że przekraczając swoje uprawnienia, wydalił ze służby w trybie
dyscyplinarnym rozkazem personalnym nr 0444 z dnia 14 grudnia 1981 r. na podstawie art. 65 ust 2
i art. 49 ust.1 pkt. 5 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej
starszego sierżanta Tadeusza D. z Wydziału Ruchu Drogowego tutejszej Komendy Wojewódzkiej MO
i obniżył mu stopień służbowy do kaprala MO z powodu odmowy wykonania przez niego w nocy z 12 na
13 grudnia 1981 r. bezprawnego rozkazu zatrzymania o tej porze osoby zakwalifikowanej przez Służbę
Bezpieczeństwa do internowania, a w razie potrzeby sforsowania drzwi wejściowych do jej mieszkania
siłą oraz kwestionowania legalności tego polecenia, jak też z uwagi na wcześniej głoszone przez ww.
funkcjonariusza milicji poglądy, w tym odmowę użycia broni palnej w razie otrzymania specjalnych
rozkazów i przekonanie o konieczności prowadzenia dialogu pomiędzy władzą a społeczeństwem,
mimo iż wydając rozkaz personalny o wydaleniu tego funkcjonariusza ze służby, wiedział o tym, że
zgodnie z obowiązującymi wówczas przepisami kodeksu postępowania karnego wejście do prywatnego
lokalu mieszkalnego i zatrzymanie osoby po godzinie 22:00 możliwe było jedynie w wypadkach
niecierpiących zwłoki, co w tym przypadku nie miało miejsca, zaś dekret o stanie wojennym, z uwagi
na jego nieopublikowanie w Dzienniku Ustaw, nie wszedł jeszcze w życie, czym działał na szkodę
pokrzywdzonego – to jest o przestępstwo określone w art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 2 ust.1 ustawy z dnia
18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu (Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1016 z późn. zm.).
Przesłuchany w charakterze podejrzanego Lech K. nie przyznał się do popełnienia tego przestępstwa
i odmówił złożenia wyjaśnień.
Śledztwo w przedmiotowej sprawie powinno zakończyć się do końca roku skierowaniem do sądu
aktu oskarżenia.
Śledztwo w sprawie wysiedleń polskiej ludności cywilnej w okresie od 1939 do 1941 r. z d. woj.
poleskiego w głąb ZSRR przez funkcjonariuszy okupacyjnych władz radzieckich,
Postępowanie dotyczy represji stosowanych wobec ludności polskiej przez funkcjonariuszy NKWD,
które polegały na bezprawnym pozbawianiu wolności ludności polskiej z terenu b. woj. poleskiego
poprzez deportację w głąb azjatyckiej części ZSRR i zmuszanie do wykonywania ciężkiej pracy
fizycznej w zamian za niewielkie racje żywnościowe. Z uwagi na bardzo ciężkie warunki panujące
w obozach, głód, wycieńczenie spowodowane niewolniczą pracą, brak jakiejkolwiek opieki medycznej
wielu zesłanych zmarło. Część ludności polskiej za pomocą gróźb i szantażu zmuszana była również do
przyjęcia obywatelstwa radzieckiego
W toku śledztwa przesłuchano ponad 650 pokrzywdzonych.
W sprawie w dalszym ciągu ustalani są i przesłuchiwani w charakterze świadków żyjący
pokrzywdzeni.
64
b) zbrodnie nazistowskie
Śledztwo zostało wszczęte w dniu 22 listopada 2004 r. w sprawie zamordowania w latach 1939–
–1945 w klasztorze w Hartheim (koło Linzu) w Austrii nieustalonej liczby obywateli polskich, w tym:
– w dniach 3-4 grudnia 1941 r. Eugeniusza Rogalskiego, Józefa Drazka, Władysława Gryzka,
Włodzimierza Krótkiego, Henryka Lesińskiego, Adama Zdobińskiego, Edmunda Jedynkiewicza,
Stefana Laska, Brunona Zakrzewskiego, Józefa Pietrzaka, Feliksa Góreckiego, Jana Tolla,
Hieronima Dury, Józefa Przymuszyńskiego, Sylwestra Osieki, Kazimierza Burkackiego, Grzegorza
Kucharskiego, Tadeusza Lanoszki, Stefana Maroska, Feliksa Martewicza, Michała Epsteina,
Antoniego Rybaka i Andrzeja Ciesielskiego;
– w roku 1942 księży katolickich: Grzegorza Domańskiego, Wincentego Sikorskiego i Mieczysława
Zgagowskiego;
– innych nieustalonych z nazwiska osób,
tj. o przestępstwo z art. 1 pkt 1 Dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-
-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla
zdrajców Narodu Polskiego (Dz. U. z 1946 Nr 69, poz. 377) w zw. z art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia
1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
(Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1016 z późn. zm.).
Podstawą wszczęcia śledztwa były materiały przekazane przez Oddziałową Komisję Ścigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu dotyczące zamordowania księży katolickich,
więźniów obozu KL w Dachau. Ustalono, iż księża byli więźniami KL Dachau, jednak zostali
oni wywiezieni z obozu do zamku w Hartheim tzw. transportem inwalidów. Nadto jeszcze w toku
prowadzonych czynności sprawdzających uzyskano materiały przekazane prze ambasadora RP
w Austrii w sprawie zamordowania w dniach 3-4 grudnia 1941 r. w Hartheim wyżej wskazanych
z imienia i nazwiska 23 Polaków, których dane poznano w czasie prac wykopaliskowych w Hartheim
w 2002 r. uzyskawszy tzw. numery rozpoznawcze. W toku śledztwa przesłuchano część krewnych
wskazanych wyżej osób i ustalono, iż otrzymały one z KL Dachau informacje, iż ich bliscy zmarli
w KL Dachau albo na zawał serca, albo udar mózgu. Na temat wywiezienia tych osób do Hartheim
pokrzywdzeni nie posiadali żadnych informacji. Nadto ustalono w toku śledztwa, że część osób
wywiezionych z KL Dachau w transportach inwalidów do Hartheim, o czym świadczy lista więźnia KL
Dachau, ks. E. Charta, sporządzona przez niego tuż po wyzwoleniu obozu przez wojska amerykańskie.
Lista ta zawiera ponad 1000 osób.
W toku śledztwa ustalono, iż pierwszym impulsem dla rozpoczęcia procesu eutanazji w III
Rzeszy, a później w okupowanych krajach, był dokument z jesieni 1939 r., podpisany przez A. Hitlera,
którego celem było powołanie instytucji odpowiedzialnej za systematyczną realizację programu
eliminacji „bezwartościowych istnień”, co w dalszym założeniu miało wpływać na utrzymanie
„czystości niemieckiej krwi”: „Reichsleiterowi Bouhlerowi i dr. n. med. Brandtowi powierza się
pod odpowiedzialnością zadanie takiego rozszerzenia uprawnień wyznaczonych z nazwiska lekarzy,
by mogli oni osobom według wszelkiego prawdopodobieństwa nieuleczalnie chorym, w przypadku
krytycznej oceny ich stanu zdrowia, zapewnić śmierć z litości”. Dyrektywa Hitlera przyjęła ostateczną
formę w październiku 1939 r. (dokument antydatowany na 1 września). Wydanie powyższego
dokumentu poprzedzała narada Hitlera z niemieckimi psychiatrami w Grand Hotelu w Sopocie
20–21 września 1939 r. Rozkaz Hitlera uruchomił tzw. Aktion T 4, E-Aktion polegającą na fizycznej
eliminacji, czyli zabijaniu ludzi niedorozwiniętych psychicznie, przewlekle chorych psychicznie
i neurologicznie (schizofrenia, niektóre postacie padaczki, otępienie starcze, ludzie niepoczytalni,
chorzy przebywający w zakładach opiekuńczych ponad 5 lat) oraz z niektórymi wrodzonymi
zaburzeniami rozwojowymi. Szacuje się, że w okresie apogeum tego programu, tj. w latach 1940–1941,
zamordowano w jego ramach ponad 70 tys. chorych i niepełnosprawnych, w tym także pensjonariuszy
szpitali psychiatrycznych na terenach okupowanych. Od kwietnia 1941 r. program ten rozszerzono
o akcję pod kryptonimem „14f13”, obejmującą chorych psychicznie i niepełnosprawnych więźniów
obozów koncentracyjnych, w ramach której wymordowano ok. 20 tysięcy osób. Akcja ta była także
nazywana „eutanazją” osób upośledzonych – stąd skrót E-Aktion, natomiast szerzej znany skrót T 4
65
pochodzi od adresu biura tego przedsięwzięcia mieszczącego się w Berlinie przy Tiergartenstrasse 4.
Z kolei skrót „14f13” był jednym z oznaczeń kodowych używanych w obozach koncentracyjnych przy
ewidencji przyczyn zgonów oraz sposobu postępowania z więźniami (Sonderbehandlung 14f13).
W toku śledztwa trwają nadal czynności zmierzające do ustalenia i przesłuchania krewnych osób
pomordowanych w Hartheim, którzy cały czas się zgłaszają, szczególnie po opublikowaniu na stronach
internetowych IPN listy ks. Edmunda Charta.
Śledztwo prowadzone jest w sprawie zbrodni wojennej popełnionej w dniu 15 czerwca 1940 r.
w Warszawie przez funkcjonariuszy III Rzeszy Niemieckiej, polegającej na zaborze – z naruszeniem
norm prawa międzynarodowego – z obszaru okupowanego, mającego szczególne znaczenie dla kultury,
dobra w postaci obrazu włoskiego malarza Francesco Guardiego, zatytułowanego Schody pałacowe.
Z poczynionych w toku śledztwa ustaleń wynika, że zrabowany obraz znajduje się na terenie
Republiki Federalnej Niemiec i przechowywany jest w zbiorach Galerii Państwowej w Stuttgarcie.
W przedmiotowej sprawie skierowany zastał do władz niemieckich wniosek o pomoc prawną,
dotyczący zatrzymania i wydania zagrabionego dzieła.
Ponadto w przedmiotowej sprawie skierowane zostały wnioski o międzynarodową pomoc prawną
do władz Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Republiki Austrii, dotyczące wydania dokumentów
związanych z przeprowadzaną w okresie II wojny światowej na terenie okupowanej Polski planową
grabieżą dzieł sztuki oraz pozwalających na ustalenie sprawców tej przestępczej działalności.
Dalszy bieg śledztwa uzależniony jest przede wszystkim od efektów realizacji opisanych powyżej
wniosków o pomoc prawną.
Śledztwo przeciwko ppłk. w stanie spoczynku Helenie Wolińskiej-Brus, byłej prokurator Naczelnej
Prokuratury Wojskowej w Warszawie, jest kontynuacją postępowania karnego w przedmiocie zbrodni
popełnionych przez funkcjonariuszy MBP, prokuratorów i sędziów, polegających na bezprawnym
pozbawieniu wolności legendarnego generała AK Augusta Emila Fieldorfa, fizycznym i moralnym
znęcaniu się nad nim i nad przesłuchiwanymi w toku śledztwa świadkami, tworzeniu fałszywych
dowodów, skierowaniu do sądu bezzasadnego aktu oskarżenia oraz wydaniu bezzasadnych wyroków
skazujących go na karę śmierci, którą wykonano w dniu 24 lutego 1954 r. Podejrzanej w toku śledztwa
zarzucono legalizowanie bezprawnych działań podejmowanych przez funkcjonariuszy byłego MBP
i GZI WP wobec działaczy podziemia, przeciwników politycznych nowej władzy i osób choćby
tylko podejrzewanych lub pomówionych o takie postawy, przez bezpodstawne stosowanie i udział
w przedłużaniu okresu ich aresztowania. Aktualnie wydane w tej sprawie zarzuty obejmują łącznie
24 pokrzywdzonych, w tym m. in. właśnie A. E. Fieldorfa, ps. „Nil”, twórcę i najgłośniejszego dowódcę
słynnej formacji AK Kierownictwo Dywersji „Kedyw”, oficerów II Rzeczypospolitej, a nawet Zenona
Kliszki, działacza komunistycznego i współpracownika Władysława Gomułki.
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie prowadzi
przedmiotowe śledztwo od maja 2001 r., systematycznie uzupełniając zebrany dotychczas w 57 tomach
materiał dowodowy w odniesieniu do poszczególnych pokrzywdzonych. Badany jest też udział i role innych
funkcjonariuszy państwa komunistycznego w przestępstwach ujawnionych w przebiegu archiwalnych
postępowań karnych. Od czerwca 2001 r. za pośrednictwem Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu w Warszawie, Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Spraw Zagranicznych
realizowano także czynności związane z wystąpieniem do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii o tymczasowe aresztowanie i ekstradycję
ppłk. w stanie spoczynku Heleny Wolińskiej-Brus. Postępowanie to, po licznych uzupełnieniach
66
i wyjaśnieniach strony polskiej, zakończono w czerwcu 2006 r. decyzją Sekretarza Stanu o odmowie
wydania Upoważnienia do Postępowania (ATP) w tej sprawie z uwagi na wiek podejrzanej, jej obecny
stan zdrowia, znaczny upływ czasu od popełnienia zarzuconych jej przestępstw i znaczne opóźnienia
w załatwianiu jej sprawy po upadku komunizmu w Polsce (po 1989 r.).
Decyzję tę, przez wzgląd na jej treść i nieprocesową formę udzielenia odpowiedzi stronie polskiej,
uznano za oczywiście niesłuszną i w dniu 29 października 2007 r. wystąpiono o wydanie europejskiego
nakazu aresztowania podejrzanej. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie podzielił w tej sprawie
stanowisko Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie
i postanowieniem z dnia 20 listopada 2007 r. wydał europejski nakaz aresztowania Heleny Wolińskiej-
-Brus, a następnie skierował go do wykonania. Europejski Nakaz Aresztowania do chwili obecnej nie
został zrealizowany.
67
zaś tymczasowy areszt wobec płk. Stefana B. został przez Kazimierza G. przedłużony już po upływie
terminu stosowania tego środka zapobiegawczego wobec ww. pokrzywdzonego.
Tadeuszowi J. zarzucono popełnienie w okresie od 22 stycznia 1952 r. do 25 lutego 1952 r. zbrodni
komunistycznej stanowiącej jednocześnie zbrodnię przeciwko ludzkości, wobec płk. Franciszka S.
w odpryskowej sprawie „Spisku w Wojsku Polskim”, polegającej na fizycznym i psychicznym znęcaniu
się nad wymienionym oficerem Wojska Polskiego w czasie prowadzonego przeciwko niemu śledztwa
poprzez wielokrotne, powtarzane po kilkaset razy, długotrwałe, trwające nawet dwadzieścia i więcej
godzin na dobę przesłuchiwanie pokrzywdzonego, dręczenie go w tym czasie brakiem snu, grożenie
pozbawieniem życia oraz represjami wobec rodziny i doprowadzanie w ten sposób do całkowitego
wyczerpania zarówno psychicznego, jak i fizycznego płk. Franciszka S. w celu zmuszenia go do
przyznania się do udziału w dywersyjno–szpiegowskiej organizacji działającej w Wojsku Polskim, do
uczestniczenia w działalności agenturalnej na rzecz państw zachodnich oraz do składania wyjaśnień
zgodnych z koncepcją prowadzonego przeciwko niemu śledztwa.
W sprawie niniejszej trwają obecnie czynności zaznajomienia ww. podejrzanych z materiałami
śledztwa. Po przeprowadzeniu tejże czynności do Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie
skierowany zostanie przeciwko nim akt oskarżenia.
Śledztwo przeciwko Zbigniewowi K., Jerzemu S., Ignacemu M. i Józefowi K., byłym funkcjo-
nariuszom Głównego Zarządu Informacji WP, podejrzanym o popełnienie w okresie od 19 marca
1951 r. do 2 maja 1952 r. zbrodni komunistycznych stanowiących jednocześnie zbrodnie przeciwko
ludzkości, wobec trzech oficerów Wojska Polskiego: płk. Józefa J., płk. Szczepana Ś., płk. Augusta M.
w odpryskowej sprawie „Spisku w Wojsku Polskim”. Działania przestępcze funkcjonariuszy polegały
na fizycznym i psychicznym znęcaniu się nad wymienionymi oficerami Wojska Polskiego w czasie
prowadzonych przeciwko nim śledztw poprzez wielokrotne, powtarzane po kilkaset razy, długotrwałe,
trwające nawet dwadzieścia i więcej godzin na dobę przesłuchiwanie pokrzywdzonych, często
w pozycji stojącej, dręczenie ich w tym czasie brakiem snu i doprowadzanie w ten sposób do całkowitego
wyczerpania zarówno psychicznego jak i fizycznego ww. w celu zmuszenia ich do przyznania się do
udziału w dywersyjno–szpiegowskiej organizacji działającej w Wojsku Polskim, do uczestniczenia
w działalności agenturalnej na rzecz państw zachodnich oraz do składania wyjaśnień zgodnych
z koncepcją prowadzonego przeciwko nim śledztwa.
W sprawie niniejszej kontynuowane jest postępowanie dowodowe. Po jego zakończeniu skierowany
zostanie akt oskarżenia do Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie.
Śledztwo przeciwko Józefowi K., Tadeuszowi J., Zdzisławowi P., Kazimierzowi T., Henrykowi P.,
Leonardowi K. i Władysławowi A., byłym funkcjonariuszom Głównego Zarządu Informacji WP,
podejrzanym o popełnienie w okresie od 21 października 1950 r. do 10 lutego 1953 r. zbrodni
komunistycznych stanowiących jednocześnie zbrodnie przeciwko ludzkości wobec siedmiu oficerów
Wojska Polskiego: kmdr. Stanisława M., kmdr. Kazimierza K., kmdr. Mariana W., kmdr. Roberta K.,
mjr. Apoloniusza Z., mjr. Tadeusza T. i ppłk. Sergiusza P., w odpryskowej sprawie „Spisku w Wojsku
Polskim”. Działania przestępcze funkcjonariuszy polegały na fizycznym i psychicznym znęcaniu
się nad wymienionymi oficerami Wojska Polskiego w czasie prowadzonych przeciwko nim śledztw
poprzez wielokrotne, powtarzane po kilkaset razy, długotrwałe, trwające nawet dwadzieścia i więcej
godzin na dobę przesłuchiwanie pokrzywdzonych, często w pozycji stojącej, dręczenie ich w tym
czasie brakiem snu, grożenie pozbawieniem życia i represjami wobec ich rodzin i doprowadzanie w
ten sposób do całkowitego wyczerpania zarówno psychicznego, jak i fizycznego w celu zmuszenia ich
do przyznania się do udziału w dywersyjno–szpiegowskiej organizacji działającej w Wojsku Polskim,
do uczestniczenia w działalności agenturalnej na rzecz państw zachodnich oraz do składania wyjaśnień
zgodnych z koncepcją prowadzonego przeciwko nim śledztwa.
W trakcie czynności zaznajamiania z materiałami śledztwa ostatniego z podejrzanych, Leonarda K.,
zaistniała konieczność przeprowadzenia badań sądowo–lekarskich na okoliczność ustalenia czy
68
aktualny stan zdrowia wymienionego pozwala mu na uczestniczenie w postępowaniu karnym. W tym
celu zasięgnięto opinii biegłego Katedry Medycyny Sądowej Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie. Niezwłocznie po wydaniu opinii w powyższym zakresie do Wojskowego
Sądu Garnizonowego w Warszawie skierowany zostanie akt oskarżenia.
69
Zostało ono wszczęte w dniu 10 grudnia 2003 r. na podstawie materiałów wyłączonych ze sprawy
dotyczącej bezprawnego pozbawienia wolności Prymasa Polski Stefana Wyszyńskiego w okresie od
25 września 1953 r. do 28 października 1956 r. w Warszawie, Rywałdzie, Stoczku Warmińskim
i Prudniku Śląskim.
Zatrzymanie ks. bp. Antoniego B. nastąpiło w tym samym dniu i okolicznościach, co zatrzymanie
Prymasa Polski Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Bp Antoni B. był dyrektorem Sekretariatu Prymasa
Polski. Biskupowi Antoniemu B. zarzucono przestępstwo z art. 7 dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r.
o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa. Art. 7 brzmiał: „ Kto,
działając na szkodę Państwa Polskiego, gromadzi lub przekazuje wiadomości, dokumenty lub inne
przedmioty stanowiące tajemnicę państwową lub wojskową, podlega karze więzienia na czas nie
krótszy od lat 5 lub dożywotnio albo karze śmierci”.
Przeprowadzone czynności wskazują, że głównym celem, jaki organa bezpieczeństwa zamierzały
osiągnąć, aresztując i przetrzymując ks. bp. Antoniego B. przez okres ponad 2 lat, było uzyskanie od
niego informacji lub materiałów, które pozwoliłyby zainicjować postępowanie karne wobec Prymasa
Stefana Wyszyńskiego. Celu tego nie osiągnięto.
Czynności śledztwa zmierzają do ustalenia, czy zastosowanie i przedłużanie tymczasowego
aresztowania wobec ks. bp. Antoniego B. było zgodne z ówczesnymi regulacjami prawa oraz czy
podczas pozbawienia wolności stosowano wobec Biskupa niedozwolone metody śledcze.
W toku niniejszego postępowania przygotowawczego przesłuchano wszystkie osoby najbliższe
dla bp. Antoniego B., wykonujące prawa po zmarłym pokrzywdzonym – 15 osób, zapoznano się z
ujawnionym, bogatym materiałem archiwalnym, w tym m. in. z planami przesłuchania sporządzonymi
przez funkcjonariuszy MBP, w których przedstawiano pytania funkcjonariuszy MBP i niekiedy
odpowiedzi, jakie mogą zostać udzielone przez bp. Antoniego B. Zapoznano się także z plana-
mi czynności operacyjnych, podejmowanych przez MPB przy pomocy informatorów organów
bezpieczeństwa. Zapoznano się również z aktami osobowymi kilkudziesięciu funkcjonariuszy, którzy
na różnych etapach realizacji tej sprawy brali udział w poszczególnych czynnościach.
W najbliższym okresie sprawozdawczym nastąpi końcowa, prawno-karna ocena postępowania
sędziów i prokuratorów, biorących udział w wydawaniu postanowień o przedłużeniu tymczasowego
aresztowania bp. Antoniego B., a także postępowania funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa.
Śledztwo dot. zbrodni katyńskiej, tj. w sprawie stanowiących zbrodnię wojenną i zbrodnię
przeciwko ludzkości, zabójstw nie mniej niż 21 768 obywateli polskich dokonanych w okresie od dnia
5 marca do bliżej nieustalonego dnia i miesiąca 1940 r. na terytorium Związku Socjalistycznych
Republik Radzieckich przez funkcjonariuszy tego państwa, działających w wykonaniu podjętej
w Moskwie w dniu 5 marca 1940 r. uchwały Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej
Komunistycznej Partii (bolszewików), tj. o przest. z art. 118 § 1 k.k. w zb. z art. 123 § 1 pkt. 3 i 4 k.k.
i inne, jest prowadzone przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
w Warszawie od dnia 30 listopada 2004 r.
Czynności w tym śledztwie wykonuje obecnie sześciu prokuratorów – członków Międzyoddziałowego
Zespołu Śledczego, powołanego zarządzeniem Dyrektora Głównej Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu, w tym czterech z Oddziałowej Komisji w Warszawie oraz po jednym
prokuratorze z Oddziałowej Komisji w Łodzi i z Oddziałowej Komisji w Katowicach. Ponadto pracę na
rzecz Zespołu Śledczego wykonują wyznaczeni przez naczelników w każdej z oddziałowych komisji
w Polsce prokuratorzy.
Czynności przesłuchania świadków w niniejszym śledztwie są sukcesywnie prowadzone we wszystkich
11 oddziałowych komisjach. Dane o świadkach uzyskiwane są w drodze indywidualnych zgłoszeń
poszczególnych osób, jak również w oparciu o przekazane przez organizacje skupiające rodziny ofiar
zbrodni katyńskiej, zbiorowe listy ich członków. Poszukiwania członków rodzin ofiar zbrodni katyńskiej
prowadzone są także za pośrednictwem Centralnego Biura Adresowego w Warszawie, wydziałów spraw
obywatelskich wielu urzędów miejskich na terenie całej Polski oraz właściwych jednostek policji.
Do chwili obecnej w toku śledztwa przesłuchano łącznie 2292 świadków (stan na dzień 20 grudnia
2007 r.).
70
W pierwszej kolejności przesłuchiwani są najstarsi wiekiem świadkowie, w tym najstarsi żyjący
krewni ofiar zbrodni katyńskiej. Na wniosek świadków, którzy są w podeszłym wieku i mają trudności
z poruszaniem się, dokonuje się czynności procesowych w miejscu ich zamieszkania.
W toku przesłuchań zabezpieczane są w formie uwierzytelnionych kopii posiadane przez świadka
archiwalne materiały wiążące się ze sprawą, w tym m. in. karty pocztowe, listy, różnorodne dokumenty
i fotografie zamordowanych.
Realizując cele śledztwa w zakresie wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, prowadzi
się poszukiwania w kraju i za granicą dokumentów i innych dowodów mogących mieć istotne znaczenie
dla przedmiotu postępowania.
W toku śledztwa S 38/04/Zk skierowany został w kwietniu 2007 r. wniosek do Prokuratury
Generalnej Ukrainy o udzielenie pomocy prawnej poprzez nadesłanie uwierzytelnionej kserokopii tzw.
Ukraińskiej Listy Katyńskiej, tj. wykazu zawierającego dane 3435 obywateli polskich przetrzymywanych
w więzieniach na tzw. Zachodniej Ukrainie i rozstrzelanych na Ukrainie na podstawie decyzji z 5 marca
1940 r. Przedmiotowa Lista została przekazana na potrzeby śledztwa S 38/04/Zk w sierpniu 2007 r.
W sierpniu 2007 r. do Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
w Warszawie wpłynęły także przekazane przez Prokuraturę Generalną Ukrainy za pośrednictwem
Ambasady RP w Kijowie materiały procesowe w liczbie 22 tomów, każdy po kilkaset kart, które zostały
wyselekcjonowane przez prokuratorów IPN podczas ich pobytu służbowego w Kijowie w listopadzie
2006 r. Przystąpiono do wyłączania z nich dokumentów niezwiązanych merytorycznie z przedmiotem
sprawy. Są to materiały dotyczące zabójstw obywateli polskich dokonywanych przez funkcjonariuszy
NKWD w czerwcu 1941 r. podczas ewakuacji więzień na tzw. Zachodniej Ukrainie – Łuck, Sarny,
Kamionka Strumiłowa, Tarnopol, Złoczów, Żółkiew, Sambor, Przemyślany, Bóbrka, które przekazywane
będą zgodnie z właściwością do innych oddziałowych komisji.
W toku śledztwa S 38/04/Zk zwrócono się o udzielenie pomocy w gromadzeniu istotnych dla
postępowania materiałów do różnych archiwów i instytucji w Polsce (Kancelaria Prezydenta RP,
Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Archiwum Akt Nowych, Centralne Archiwum Wojskowe,
TVP S.A.) i ustalono z nimi zasady współpracy. Aktualnie prowadzone są kwerendy archiwalne w za-
sobie Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów IPN oraz w Ośrodku KARTA w Warszawie.
W listopadzie 2007 r. uzyskano szczegółową informację o wynikach przeprowadzonej przez
archiwistów IPN kwerendy dokumentacji odnoszącej się do przedmiotu śledztwa, przechowywanej
w zasobie Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego, Studium Polski Podziemnej, Instytutu
im. J. Piłsudskiego i Biblioteki Polskiej w Londynie. Wynika z niej, że dokumentacja mogąca mieć
znaczenia dla śledztwa S 38/04/Zk jest bardzo obszerna, wyselekcjonowana zawartość tylko zasobu
Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego liczy 321 pozycji i obejmuje tysiące kart, większość
w jęz. polskim. Zgodnie z ustaleniami czeka się obecnie na przekazanie informacji, czy i ewentualnie
kiedy BUiAD uzyska kserokopie części wyselekcjonowanych dokumentów (negocjowana jest umowa
o współpracy pomiędzy wskazanymi instytucjami a BUiAD). Jeśli w najbliższych kilku miesiącach
dojdzie do finalizacji współpracy IPN i wymienionych powyżej instytucji, wówczas niecelowy stanie
się wyjazd prokuratorów do Londynu, albowiem będą mogli dokonywać na miejscu oględzin kopii
udostępnionych dokumentów.
Śledztwo, określane obiegowym mianem „afery mięsnej”, wszczęte w dniu w dniu 15 grudnia 2004 r.,
w sprawie zbrodni komunistycznej popełnionej w dniu 2 lutego 1965 r. w Warszawie, polegającej na
przekroczeniu uprawnień służbowych przez funkcjonariuszy państwa komunistycznego, którymi byli
sędziowie Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy i bezpodstawnym orzeczeniu w sprawie o sygn. akt
IV K dor. 155/64, w trybie postępowania doraźnego, kary śmierci wobec Stanisława W., wymierzonej
za przestępstwo, określone w art. 2 § 1 ustawy z dnia 18 czerwca 1959 r. o odpowiedzialności karnej za
przestępstwa przeciwko własności społecznej w zw. z art. 1 paragraf 1 lit. b ustawy z dnia 21 stycznia
1958 r. o wzmożeniu ochrony mienia społecznego przed szkodami wynikającymi z przestępstwa, która
to kara została wykonana w dniu 19 marca 1965 r.
Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 27 lipca 2004 r. kasacji, wniesionej przez Rzecznika Praw
Obywatelskich, uchylił wyrok skazujący, zapadły w stosunku do Stanisława W. i pozostałych oskarżo-
71
nych, zaś postępowanie karne w sprawie umorzył z powodu śmierci sprawców i przedawnienia
karalności czynów. W wyroku tym zakwestionowano m. in. dopuszczalność zastosowania
w postępowaniu z 1965 r. trybu doraźnego, który umożliwiał wymierzenie oskarżonym kar
przekraczających ustawowe zagrożenie, włącznie z karą śmierci, bez prawa do kontroli instancyjnej
wyroku, oraz wadliwość argumentacji w zakresie wymiaru kary śmierci dla Stanisława W.
W toku śledztwa przesłuchano osoby wykonujące czynności procesowe w tym postępowaniu
z jednostek MO, prokuratur różnego szczebla oraz osoby najbliższe dla Stanisława W. Dokonano
kwerendy i przeglądu dokumentacji źródłowej w postaci jednostek archiwalnych, zgromadzonych
w Biurze Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów, w Archiwum Akt Nowych, w Archiwum
Państwowym m.st. Warszawy oraz materiałów filmowych z kronik i archiwum TVP S.A. Źródła te
wskazują na ożywione zainteresowanie najwyższych czynników partyjnych przebiegiem rozprawy
sądowej w tej sprawie. Obejmują nawet streszczenia wyjaśnień poszczególnych oskarżonych oraz
zeznań świadków składanych na rozprawie w celu stworzenia propagandowego przekazu, zgodnego
z linią prezentowaną przez partię. W oparciu o zeznania świadków, częściowo tylko zachowane
akta sprawy sądowej, literaturę oraz reportaże z procesu odtwarzana jest końcowa część przebiegu
postępowania, obejmująca wystąpienia końcowe stron oraz zdarzenia bezpośrednio poprzedzające
wydanie wyroku.
Żądanie oskarżyciela publicznego dotyczyło wymierzenia w stosunku do Stanisława W., Kazimierza
W. i Mieczysława F. najwyższego wymiaru kary w postaci kary śmierci, chociaż ustawowe zagrożenie
zarzucanych im czynów nie przewidywało wymiaru takiej kary. Możliwość taką tworzył dekret
o postępowaniu doraźnym, zgodnie z którym wyrok Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy z chwilą
wydania uprawomocnił się i nie podlegał zaskarżeniu.
Po wykonaniu czynności procesowych z podejrzanym oraz wyczerpaniu inicjatywy dowodowej
postępowanie zostanie merytorycznie zakończone.
Śledztwo w sprawie bezprawnego pozbawienia wolności na czas powyżej 7 dni działaczy opozycji
demokratycznej w grudniu 1981 r. na terenie Warszawy i b. woj. warszawskiego, na podstawie decyzji
o ich internowaniu.
W toku śledztwa analizie poddano 15 tomów materiałów archiwalnych b. MSW dotyczących
internowania działaczy opozycyjnych w związku z wprowadzeniem stanu wojennego i na ich
podstawie ustalono 813 osób internowanych na terenie Warszawy i b. woj. warszawskiego. Do chwili
72
obecnej ustalono aktualne dane personalne 270 spośród ww. grupy 813 internowanych i prowadzone są
przesłuchania tych osób w charakterze świadków. Do Biura Udostępniania i Archiwizacji Dokumentów
IPN skierowano wnioski o udostępnienie akt archiwalnych dot. grupy 270 internowanych i obecnie
kontynuowane są oględziny już udostępnionych akt części internowanych. Ustalono osobę pełniącą
w okresie obowiązywania stanu wojennego funkcję Komendanta Stołecznego Milicji Obywatelskiej.
Oględzinom poddano jego akta personalne oraz ustalono aktualne dane osobowe wymienionego.
Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie prowadzi także
postępowania w sprawach bezprawnego pozbawienia wolności na podstawie decyzji o internowaniu
działaczy opozycji demokratycznej z b. województw płockiego i ciechanowskiego.
W sprawie niniejszej kontynuowane jest postępowanie dowodowe i po zebraniu pełnego materiału
dowodowego podjęta zostanie decyzja w przedmiocie pociągnięcia do odpowiedzialności karnej osoby
odpowiedzialnej za bezprawne pozbawienie wolności działaczy opozycyjnych na podstawie decyzji
o ich internowaniu na terenie Warszawy i b. woj. warszawskiego.
Śledztwo przeciwko Wiktorowi L., Marianowi N., Józefowi Ch. i Jerzemu G., podejrzanym
o niedopełnianie obowiązków w zakresie kontroli zasadności i terminowości czynności procesowych
podejmowanych w przedmiocie przedłużania okresu stosowania tymczasowego aresztowania Józefa S.
i Józefy G.-Rz., skutkujących bezprawnym pozbawianiem wolności pokrzywdzonych, prowadzone
w okresie od 23 lutego 2006 r. do 30 października 2006 r., jest kontynuacją postępowań w sprawie
łamania praworządności i naruszania praw człowieka w toku postępowania karnego prowadzonego
przez funkcjonariuszy byłego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, polegającego na moralnym
znęcaniu się przez wielokrotne, długotrwałe przesłuchiwanie oraz używanie przemocy i gróźb
bezprawnych w celu wywarcia wpływu na treść zeznań świadka, ks. Jana D., tworzeniu w ten
73
sposób fałszywych dowodów kierujących postępowanie karne przeciwko Józefowi S. i bezprawnym
pozbawianiu go wolności (30/01/Zk) oraz w sprawie bezprawnego pozbawienia wolności Józefy G.-Rz.
przez funkcjonariuszy MBP w Warszawie w okresie 6 września 1951 r.–12 maja 1952 r. (S 17/03/Zk)
w części dotyczącej ustalonych i żyjących jeszcze sprawców tych przestępstw.
W przebiegu opisanych wyżej postępowań ujawniono bowiem, iż zobowiązani do zgodnego
z ówcześnie obowiązującymi przepisami stosowania i przedłużania okresu tymczasowego aresztowania
dyrektorzy Departamentu Śledczego MBP, prokuratorzy i sędziowie nie dopełniali obowiązków
w zakresie kontroli zasadności i terminowości podejmowanych czynności procesowych, naruszając tym
zasady ograniczania wolności osobistej obywateli, określone w kodeksie wojskowego postępowania
karnego oraz art. 97 ustawy z dnia 17 marca 1921 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz. U. z dnia 1 czerwca 1921 r.) i później w art. 87 ustawy z dnia 22 lipca 1952 r. Konstytucja Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej (Dz. U. z dnia 21 lutego 1976 r.).
Pokrzywdzony Józef S., ps. „Doliński”, był pedagogiem, dyrektorem Polskiej Macierzy Szkolnej,
więźniem obozu Auschwitz i pracownikiem Delegatury Rządu na Kraj. W okresie międzywojennym
zajmował się organizacją szkolnictwa, walką z analfabetyzmem i popularyzacją czytelnictwa. W latach
1920–1939 redagował pismo „Polska Macierz Szkolna”, wprowadzał nowe formy organizacyjne
w oświacie i opublikował liczne książki, broszury i artykuły prasowe w tym zakresie. Był sympatykiem
Narodowej Demokracji, głęboko wierzącym katolikiem i działaczem katolickim. Brał też aktywny udział
w życiu społeczno – politycznym kraju. W grudniu 1926 r. został członkiem Wielkiej Rady Obozu Wielkiej
Polski. W okresie okupacji hitlerowskiej działał w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego, m. in.
jako zastępca dyrektora Departamentu Prasy i Informacji Delegatury Rządu na Kraj, a także uczestniczył
w spotkaniach przywódców Polskiego Państwa Podziemnego z oficerami NKWD w Pruszkowie.
Aresztowany przez NKWD i sądzony w Moskwie w tzw. procesie szesnastu, został uniewinniony.
Po powrocie do kraju wznowił pracę w PCK, a od kwietnia 1951 r. kierował biurem Rady Polonii
Amerykańskiej na Polskę w Warszawie i w okresie poprzedzającym aresztowanie zajmował się jego
likwidacją. Rzeczywistą przyczyną aresztowania Józefa S. były jego endeckie sympatie, czynny udział
w strukturach Polskiego Państwa Podziemnego i kontakty z działaczami nielegalnej organizacji „NIE”
oraz biskupami. W oparciu o wyjaśnienia wymuszone w toku śledztwa przez wielokrotne, długotrwałe
przesłuchiwanie ks. Jana D. (przesłuchiwano go ponad 120 razy) przyjęto hipotezę o utrzymywaniu
przez Józefa S. kontaktów wywiadowczych z bp. Czesławem K. i wykorzystywaniu biura Rady Polonii
Amerykańskiej przez wywiad amerykański do „szeroko zakrojonej akcji szpiegowskiej na terenie Polski”.
Wojskowy Sąd Rejonowy dwukrotnie rozpoznawał jego sprawę i wyrokiem z dnia 9 lutego 1955 r.
uznał go za winnego tego, że „w okresie od 1921 r. do 1939 r., idąc na rękę ruchowi faszystowskiemu
i narodowo–socjalistycznemu, działał na szkodę Narodu Polskiego w ten sposób, że jako dyrektor tzw.
Polskiej Macierzy Szkolnej i odpowiedzialny redaktor dwumiesięcznika «Oświata Polska» brał udział
jako prelegent w zjazdach antykomunistycznych, przyczyniał się do zwalczania ruchów narodowo
– wyzwoleńczych na terenach Zachodniej Białorusi i Ukrainy w ramach Polskiej Macierzy Szkolnej oraz
rozpowszechniał i redagował artykuły w swej treści skierowane przeciwko partiom robotniczym i ZSRR,
a ponadto propagował hitlerowskie metody wychowawcze w szkolnictwie, tj. czyn z art. 3 Dekretu z dnia
22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego”, i za to
wymierzył mu karę 6 lat więzienia, jednocześnie łagodząc ją na mocy amnestii z dnia 22 lutego 1947 r.
do lat 3, oraz uniewinnił go z zarzutu popełnienia czynu z art. 7 m.k.k. i uchylił środek zapobiegawczy
w postaci tymczasowego aresztowania.
Opisany wyżej wyrok w 1957 r. został zaskarżony przez wniesienie rewizji nadzwyczajnej
Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego. Orzeczeniem Sądu Najwyższego w Warszawie Izba Karna
z dnia 13 kwietnia 1957 r., sygnatura akt I KRn 254/57, wyrok ten uchylono i uniewinniono Józefa S.
od popełnienia zarzuconego mu czynu z art. 3 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o odpowiedzialności
za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego. W uzasadnieniu orzeczenia podniesiono, że
z uwagi na uwarunkowania historyczne w latach dwudziestych niemożliwe było rozwijanie w Polsce
działalności idącej na korzyść ruchowi faszystowskiemu, a tym bardziej narodowo–socjalistycznemu
oraz zakwestionowano ustalenia sądu w przedmiocie możliwości uznania zajmowanych wówczas
przez Józefa S. stanowisk za stwarzające możliwość „rozstrzygania w sprawach publicznych”, a tym
samym przypisania jego zachowaniu znamion przestępstwa z cytowanego wyżej art. 3 dekretu z dnia
22 stycznia 1946 r.
74
Postępowanie przeciwko Józefie G.-Rz. wszczęto z uwagi na to, iż Urząd Bezpieczeństwa
Publicznego m. st. Warszawy posiadał informacje o jej związkach z Polskim Państwem Podziemnym
w okresie okupacji i prowadzeniu przez nią punktu kontaktowego dla skoczków „angielskich”
w mieszkaniu przy ul. Chmielnej 18/6 w Warszawie. Bezpośrednią przyczyną jej aresztowania były jednak
relacje Andrzeja Cz. i Wandy K. w toku czynności procesowych, w ramach prowadzonego przeciwko
nim śledztwa, w sprawie siatki rezydenta wywiadu angielskiego Andrzeja Cz., prowadzącego również
działalność wywiadowczą dla Rządu RP na Uchodźstwie z siedzibą w Londynie. W dniu 28 sierpnia
1951 r. Andrzej Cz. wyjaśnił, iż za pośrednictwem swej matki i Wandy K. usiłował nawiązać kontakt
z Józefą G.-Rz. w celu ustalenia, czy posiada jeszcze jego fałszywe dokumenty z okresu okupacji. Próba
nawiązania tego kontaktu zakończyła się niepowodzeniem, ponieważ Józefą G.-Rz. przebywała wtedy
w szpitalu. Późniejsze próby nawiązania kontaktu z nią i ewentualnego wykorzystania jej mieszkania
w prowadzonej działalności szpiegowskiej, realizowane za pośrednictwem Sylwii Rz., także nie doszły
do skutku. Sylwia Rz. oceniła, że lokal Józefy G.-Rz. nie nadaje się do takiego wykorzystania, i zerwała
kontakt. Zatrzymanie i areszt Józefy G.-Rz. miało więc na celu potwierdzenie lub wykluczenie jej
udziału w siatce rezydenta wywiadu angielskiego Andrzeja Cz. Weryfikacja ta, wobec jednoznacznych
procesowych relacji Henryki Cz., Wandy K. i Sylwii Rz., że Józefa G.-Rz. nie wiedziała o pobycie
w kraju i działalności szpiegowskiej Andrzeja Cz., zakończyła się umorzeniem prowadzonego
przeciwko niej śledztwa.
Zebrany w opisanym wyżej śledztwie materiał dowodowy potwierdził, iż podejrzani, świadomie
uczestnicząc jako funkcjonariusze państwa komunistycznego – wicedyrektor Departamentu Śledczego
MBP, prokuratorzy i sędzia – w czynnościach związanych z przedłużaniem tymczasowego aresztowania,
pomimo zaistnienia oczywistych uchybień procesowych w zakresie zasadności i terminowości
stosowania i przedłużania tymczasowego aresztowania podejrzanych nie dopełniali obowiązku
zarządzenia zwolnienia lub wnioskowania o zarządzenia natychmiastowego zwolnienia ich z aresztu,
a także podżegali inne osoby do niedopełniania obowiązku bezzwłocznego zarządzenia zwolnienia
z aresztu, co skutkowało kontynuacją bezprawnego pozbawienia wolności Józefa S., łącznie trwającego
w niniejszej sprawie od 11 lutego 1952 r. do 9 lutego 1955 r., i Józefy G.-Rz. w okresie od 6 marca 1952
r. do 12 maja 1952 r. W ten sposób uczestniczyli oni w prześladowaniu pokrzywdzonych z powodu
odmiennej orientacji politycznej i ich wcześniejszej działalności w strukturach Polskiego Państwa
Podziemnego. Forma sprawstwa zarzuconych im czynów – zaniechanie, legła u podstaw stworzonego
wówczas totalitarnego systemu represji i wszechwładzy MBP. Oznaczała ona w rzeczywistości nie
tylko zwykłe przestępstwo urzędnicze, ale praktycznie powszechne godzenie się na rażące naruszanie
podstawowych praw i wolności obywatelskich. Naruszała zatem przyjęty porządek konstytucyjny i jako
taka powinna zostać szczególnie wyraźnie napiętnowana.
Nadto wobec okoliczności, iż podejrzani świadomie brali udział w prześladowaniu pokrzywdzonych
ze względów politycznych i działali w strukturach systemu państwa totalitarnego, posługującego się
na wielką skalę terrorem dla realizacji celów politycznych i społecznych (tak m. in. SNIK II KKN
175/98), ich zachowania wyczerpują znamiona nie tylko zbrodni komunistycznej, ale także znamiona
zbrodni przeciwko ludzkości, określone w aktach prawa karnego międzynarodowego (art. 2 ust. 1
i art. 3 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni
przeciwko Narodowi Polskiemu – Dz. U z 1998 r. Nr 155, poz. 1016 z późn. zm.). Zbrodnie te nie
ulegają przedawnieniu – art. 4 ust. 1 cyt. wyżej ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r.
W tych warunkach przeciwko podejrzanym w dniu 30 października 2006 r. skierowano akt
oskarżenia do Wojskowego Sądu Okręgowego w Warszawie. Do chwili obecnej odbyło się już sześć
kolejnych rozpraw w tej sprawie. Postępowanie sądowe w toku.
75
W przebiegu tego postępowania w oparciu o akta śledztw prowadzonych w latach osiemdziesiątych
przez powszechne jednostki prokuratury oraz ujawnione obecnie informacje i materiały, m. in.
z Instytutu Pamięci Narodowej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego badane są zdarzenia dotyczące
głównie zabójstw i nagłych, budzących podejrzenia spowodowania przez osoby trzecie zgonów księży
i działaczy opozycji, łącznie 46 zdarzeń. Zakresem postępowania objęto też wyjaśnianie nieprawidłowości
ujawnionych podczas prowadzonych postępowań.
W toku śledztwa wyjaśniana jest sprawa dokonania w nocy z 19 na 20 października 1984 r. w Górsku,
woj. toruńskie, i okolicach Włocławka pozbawienia wolności i zabójstwa ks. Jerzego Popiełuszki,
w części dotyczącej kierowania wykonaniem tego zabójstwa przez osoby zajmujące wyższe stanowiska
państwowe od Władysława C. i Zenona P.
Ponadto badane są również okoliczności m. in. śmierci ks. Stanisława Suchowolca, ks. Sylwestra
Zycha, ks. Stefana Niedzielaka, ks. Stanisława Kowalczyka (ojca „Honoriusza”), ks. Romana Kotlarza,
ks. Stanisława Palimąki, ks. Leona Błaszczaka.
W śledztwie zarządzane są liczne kwerendy archiwalne, oględzinom poddawane są setki
jednostek materiałów archiwalnych, przesłuchiwani są świadkowie.
Podjęte czynności zmierzają do szczegółowego odtworzenia przebiegu zdarzeń, uzupełnienia
dotychczasowych ustaleń i wykrycia bezpośrednich sprawców przestępstw.
Zestawienie wyników tych postępowań pozwoli na potwierdzenie lub wykluczenie istnienia
związku przestępczego w strukturach ówczesnego resortu spraw wewnętrznych.
76
wykonywania przysiadów, czołgania się po pokoju przesłuchań, w celu skłonienia pokrzywdzonych
do przyznania się do udziału w organizacji Wolność i Niezawisłość i do składania wyjaśnień zgodnych
z koncepcją prowadzonego przeciwko nim śledztwa.
W sprawie niniejszej kontynuowane jest postępowanie dowodowe. Po jego zakończeniu skierowany
zostanie akt oskarżenia do Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie.
77
– Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Dz. U. z 1998 r. Nr 155, poz. 1016 z późn.
zm.). Zbrodnie te nie ulegają przedawnieniu – art. 4 ust.1 cyt. wyżej ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r.
Obecnie w przedmiotowej sprawie kontynuowane są czynności zmierzające do potwierdzenia lub
wykluczenia istnienia innych osób pokrzywdzonych w ten sposób przez podejrzanego i zilustrowania
całokształtu jego działalności w tym zakresie.
Ich zakończenie pozwoli na ocenę możliwości pociągnięcia go do odpowiedzialności karnej przed
polskimi organami wymiaru sprawiedliwości i podjęcie takiej próby.
b) zbrodnie nazistowskie
sygn. akt S 37/04/Zn
Śledztwo w sprawie zabójstwa przez powieszenie trzydziestu Polaków w Forcie III w Pomiechówku
dokonanego przez funkcjonariuszy państwa niemieckiego na podstawie wyroku Sądu Doraźnego dla
obwodu Ciechanów i pow. Suwałki wydanego na sesji w Modlinie w dniu 13 grudnia 1943 r.
W toku prowadzonego śledztwa podjęte zostały działania zmierzające do ustalenia pełnych danych
osobowych skazanych na śmierć przedmiotowym wyrokiem oraz żyjących osób dla nich najbliższych,
a nadto świadków dokonanej zbrodni.
Jak ustalono w toku śledztwa, Prokuratura przy Sądzie Krajowym w Giessen prowadziła
postępowanie dotyczące zbrodni dokonanych w latach 1939–1945 przez funkcjonariuszy jednostki
policji państwowej Ciechanów–Płock (Zichenau–Schrottersburg), w tym przedmiotowego zabójstwa.
Postępowanie to zostało umorzone w tym zakresie z uwagi na śmierć w stosunku do dwóch sprawców
oraz przedawnienia w stosunku do trzeciego z nich.
W toku śledztwa podjęte zostaną działania zmierzające do ustalenia, czy żyje trzeci ze sprawców,
który wydał przedmiotowy wyrok, oraz uzyskania jego pełnych danych personalnych
Podjęte zostaną również czynności zmierzające do potwierdzenia nieważności wyroku skazującego
pokrzywdzonych.
78
w toku śledztwa przeprowadzono pełną kwerendę materiałów zgromadzonych w zasobie archiwalnym
IPN w zakresie informacji dotyczących obozu koncentracyjnego w Warszawie. Materiały uzyskane
w wyniku przedmiotowej kwerendy są obecnie weryfikowane procesowo. W celu zgromadzenia
pełnego materiału dowodowego, jak i wyjaśnienia wszelkich istotnych okoliczności sprawy skierowany
zostanie do strony niemieckiej wniosek o udostępnienie akt prowadzonego i zakończonego przez
tamtejsze organy wymiaru sprawiedliwości postępowania karnego w sprawie zbrodni ludobójstwa
w Konzentrationslager Warschau.
Śledztwo wszczęte 5 czerwca 2006 r. w sprawie fizycznego i psychicznego znęcania się nad
pozbawionym wolności Borysem Cz. w 1952 r. w Górze Śląskiej przez funkcjonariuszy tamtejszego
PUBP poprzez wielokrotne przesłuchiwanie wymienionego bez przerwy, w tym także nocą, przez okres
dwóch dni w celu uzyskania od wymienionego określonych wyjaśnień.
W dniu 16 listopada 2007 r. sporządzono postanowienie o przedstawieniu zarzutów b. fun-
kcjonariuszowi PUBP w Górze Śląskiej, Arkadiuszowi Z. Wynika z niego, iż w dniu 31 marca 1952 r.
Arkadiusz Z. jako oficer śledczy UB przekroczył swoje uprawnienia w ten sposób, że w czasie śledztwa
przeciwko Borysowi Cz. sporządził plan przesłuchania wymienionego podejrzanego, zakładający
stosowanie pod swoim kierownictwem niedozwolonych metod śledczych w postaci 22-godzinnego,
ciągłego przesłuchania Borysa Cz. w dniach 1 i 2 kwietnia 1952 r., po czym plan ten przedstawił do
zatwierdzenia szefowi PUBP w Górze Śląskiej, uzyskując jego akceptację.
Aktualnie są prowadzone w drodze pomocy prawnej czynności zmierzające do ogłoszenia zarzutów
podejrzanemu i sprawdzenia jego linii obrony.
79
W toku śledztwa ustalono, że Andrzej D. był tylko jedną z ofiar pacyfikacji przez siły porządkowe
manifestacji patriotycznej z 31 sierpnia 1982 r. W wyniku użycia broni palnej zginęły wówczas trzy
osoby, kilkanaście innych zostało rannych. W latach osiemdziesiątych i dziewiędziesiatych śledztwo
w tej sprawie prowadziły Prokuratura Garnizonowa we Wrocławiu, a następnie Prokuratura Wojewódzka
w Legnicy, przy czym każdorazowo postępowania te były umarzane. Analiza akt tego śledztwa
przez prokuratora IPN i sformułowana na tej podstawie odmienna ocena prawna wydarzeń z 1982 r.
zaowocowały wystąpieniem do Prokuratury Okręgowej w Legnicy z wnioskiem o podjęcie umorzonego
postępowania i przekazanie do pionu śledczego wrocławskiego IPN celem dalszego prowadzenia.
Nadesłane już przez Prokuraturę akta włączono do materiałów śledztwa o sygn. S.34/06/Zk. Do akt
sprawy dołączono również zdjęcia z przebiegu wypadków lubińskich, wykonane przez Krzysztofa R.
Na jednym z nich Krzysztof R. wskazał funkcjonariusza ZOMO, który miał strzelać do niego z amunicji
ostrej w czasie wykonywania przez autora zdjęć. W wyniku dotychczas wykonanych czynności wstępnie
ustalono dane osobowe domniemanego sprawcy, sporządzono też tablicę poglądową zawierającą m. in.
jego zdjęcie z początku lat osiemdziesiatych, nie mniej konieczne jest jeszcze przeprowadzenie wielu
czynności procesowych mających na celu zweryfikowanie tych ustaleń. W toku przedmiotowego
śledztwa analizowany jest również wątek przekroczenia uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez
funkcjonariuszy MO oraz prokuratorów wojskowych w toku śledztwa prowadzonego przez Wojskową
Prokuraturę Garnizonową we Wrocławiu w latach 1982–1983 w sprawie „wypadków śmiertelnych oraz
wypadków zranienia w przebiegu zorganizowanych działań jednostek podległych MSW w okresie od
31 sierpnia do 2 września 1982 r. na terenie Lubina”.
Do chwili obecnej prokurator IPN przesłuchał osobiście kilkudziesięciu świadków, w tym większość
osób pokrzywdzonych. Kontynuując śledztwo, należy przesłuchać, po wcześniejszym uzyskaniu
aktualnych adresów zamieszkania, kilkaset osób biorących udział w demonstracji z 31 sierpnia
1982 r., w tym uczestników manifestacji, członków sił porządkowych oraz innych istotnych świadków.
Konieczne jest również dokonanie na terenie Lubina wizji lokalnych i eksperymentów procesowych.
Wyniki tych czynności ukierunkują dalszy tok śledztwa.
Śledztwo, wszczęte 26 września 2006 r., w sprawie niedopełnienia obowiązków w 1985 r. przez
byłego zastępcę prokuratora rejonowego w Legnicy poprzez zaniechanie przeprowadzenia postępowania
karnego pomimo złożenia przez Jana S. pisemnego zawiadomienia o przestępstwie.
W toku postępowania ujawniono, iż w dniu 9 maja 1985 r. do Prokuratury Rejonowej w Legnicy
wpłynęło pismo podpisane przez tymczasowo aresztowanego działacza NSZZ ,,Solidarność” Jana S.,
w którym to wymieniony opisał m. in. okoliczności fizycznego i psychicznego znęcania się nad nim
przez przesłuchujących funkcjonariuszy WUSW w Legnicy. Pomimo otrzymania pisma o tej treści
Prokuratura Rejonowa w Legnicy nie przeprowadziła stosownego postępowania przygotowawczego.
Ustalono bowiem, iż pismem z dnia 23 sierpnia 1985 r. zastępca prokuratora rejonowego w Legnicy,
80
Edward R., powiadomił Jana S., iż po przeprowadzeniu ,,postępowania wyjaśniającego” okoliczności
wskazane przez wymienionego ,,są nieprawdziwe w całej rozciągłości”. Tymczasem z ustaleń śledztwa
tut. Komisji wynika, iż prokurator nie przeprowadził żadnych czynności w tej sprawie. Zaniechanie
przeprowadzenia postępowania karnego w sprawie znęcania się nad Janem S. miało m. in. ten skutek,
iż uniemożliwiało wymienionemu powołanie się na fakt stosowania w prowadzonym przeciwko niemu
postępowaniu przygotowawczym tzw. niedozwolonych metod śledczych.
Aktualnie zostanie podjęta decyzja w przedmiocie wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów
b. zastępcy prokuratora rejonowego w Legnicy i przesłuchaniu go w charakterze podejrzanego.
81
tej wszczęto śledztwo w Wojskowej Prokuraturze Garnizonowej we Wrocławiu, a następnie w dniu
5 stycznia 1983 r. przekazano je Prokuraturze Rejonowej dla Wrocławia Śródmieścia. Na skierowane
pytanie co do dalszego biegu sprawy zarówno Prokuratura, jak i Sąd Rejonowy dla Wrocławia
Śródmieścia odpowiedziały, iż nie posiadają żadnych informacji potwierdzających prowadzenie takiej
sprawy. Aktualnie trwają czynności zmierzające do ustalenia rodzaju, charakteru i stopnia ciężkości
obrażeń ciała doznanych przez pokrzywdzonego, co pozwoli na przyjęcie ostatecznej kwalifikacji
prawnej czynu i sformułowanie zarzutu.
82
uprawnienia i nie dopełniła obowiązków w ten sposób, że w toku prowadzonej rozprawy uniemożliwiała
oskarżonemu Henrykowi S. przedstawienie jego linii obrony i bezzasadnie ograniczała możność
wypowiadania się co do dowodów w sprawie oraz obrażała oskarżonego, nazywając go zdrajcą,
a następnie pomimo oświadczenia przez oskarżonego Władysława S. o stosowaniu wobec niego
w śledztwie przymusu fizycznego, zaniechała, wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi, przeprowadzenia
dowodów weryfikujących twierdzenia oskarżonego.
Decyzją Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego Rzeczypospolitej Polskiej wniosek przekazano
do rozpoznania Sądowi Dyscyplinarnemu przy Sądzie Apelacyjnym w Szczecinie wraz z pisemnym
stanowiskiem zastępcy Rzecznika Dyscyplinarnego dla Okręgu Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu,
popierającym w całości wniosek prokuratora Komisji i wnoszącym o wydanie uchwały zezwalającej na
pociągnięcie do odpowiedzialności karnej Janiny K.
Aktualnie w sprawie oczekuje się na rozstrzygnięcie Sądu Dyscyplinarnego.
83
sygn. akt S 68/06/Zk
Śledztwo w sprawie znęcania się od grudnia 1945 r. do sierpnia 1946 r. w Brzegu przez
funkcjonariuszy tamtejszego PUBP nad tymczasowo aresztowaną Kazimierą K. w celu uzyskania
określonych wyjaśnień.
Przesłuchana w charakterze świadka – pokrzywdzonego Kazimiera K. podała, iż pod koniec 1945 r.
została zatrzymana przez funkcjonariuszy UB w Brzegu pod zarzutem przynależności do nielegalnej
organizacji. W czasie przesłuchań prowadzonych w siedzibie brzeskiego UB oficerowie śledczy znęcali
się nad nią fizycznie i psychicznie, bijąc pięściami po głowie oraz pejczem po plecach, kopiąc po
całym ciele, miażdżąc palce dłoni po uprzednim włożeniu ich pomiędzy futrynę i drzwi, przypalając
papierosem czoło i ręce, jak również grożąc pozbawieniem życia. Zmierzali w ten sposób do uzyskania
od Kazimiery K. informacji dotyczących jej działalności i kontaktów w organizacji.
W toku śledztwa poddano analizie materiały archiwalne odnoszące się do Kazimiery K., w tym
akta śledztwa prowadzonego przeciwko jej osobie przez PUBP w Brzegu. Sporządzono również tablice
poglądowe z wizerunkami prowadzących czynności śledcze funkcjonariuszy UB. Pokrzywdzona
rozpoznała wśród okazanych jej fotografii oficerów śledczych brzeskiego UB: Władysława G.,
Józefa K. i Juliana W. Osoby te nie żyją.
W związku z powyższymi ustaleniami postanowieniem z dnia 15 listopada 2007 r. śledztwo w tej
sprawie umorzono wobec śmierci sprawców. Decyzja końcowa jest prawomocna.
84
sygn. akt S 18/07/Zk
b) zbrodnie nazistowskie
sygn. akt S 52/05/Zn
Śledztwo wszczęte 7 grudnia 2005 r. w sprawie zabójstwa nieustalonej liczby jeńców Stalagu VIII A
w Zgorzelcu, którzy zostali najprawdopodobniej rozstrzelani przez zarządzające ww. Stalagiem wojska
niemieckie w roku 1945 i pogrzebani wewnątrz obozu i na terenie do niego przyległym.
Z uzyskanej w toku śledztwa opinii biegłego z zakresu badań geologicznych wynikało, że na badanym
terenie zaistniały zmiany strukturalne wierzchniej warstwy ziemi (do około 1,5 metra głębokości),
wskazujące na to, iż mogą się tam znajdować szczątki ludzkie. Nie można jednak wykluczyć, że są
to jedynie stare, zakopane przedmioty, bowiem w tym miejscu urządzono w okresie powojennym
wysypisko śmieci. W związku z powyższym konieczne okazało się przeprowadzenie wykopaliskowych
prac gruntowych na badanym wcześniej za pomocą georadaru terenie, tym razem przy udziale biegłego
archeologa i z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu. Nie wykazały one obecności w badanych
miejscach szczątków kostnych względnie śladów grzebania zwłok ludzkich.
W odpowiedzi na pismo prokuratora IPN, Hannelore Lauerwald, autorka książki pt. Im Fremden
Land. Kriegsgefangene im Stalag VIII A Görlitz 1939-1945, stwierdziła, iż nie dysponuje wiedzą na
temat zabójstw jeńców Stalagu VIII A.
Wyniki uzyskane w toku powyższych czynności wskazują na konieczność umorzenia śledztwa
w niniejszej sprawie wobec braku danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie popełnienia czynu
zabronionego. Stosowne postanowienie w tym przedmiocie zostanie wydane w najbliższym czasie.
c) inne zbrodnie
sygn. akt S 10/01/Zi
85
również mieszkańcy tej wsi narodowości ukraińskiej – sąsiedzi ofiar. Polacy, którzy ocaleli, masowo
uciekali do miast.
W ramach przeprowadzonego śledztwa przesłuchano łącznie 338 świadków. Podali szereg nazwisk
sprawców zbrodni i ukraińskich mieszkańców danej miejscowości, którzy wskazywali napastnikom
osoby narodowości polskiej, jak również pojedyncze nazwiska osób narodowości ukraińskiej, które
udzieliły Polakom pomocy. Z uwagi na wiek i stan zdrowia świadków przesłuchania prowadzone są
w wielu wypadkach w miejscach zamieszkania tych osób.
Ustalani są kolejni świadkowie i pokrzywdzeni.
86
ZAŁĄCZNIK NR 2: PUBLIKACJE IPN
Periodyki
9. „Pamięć i Sprawiedliwość”, nr 11
Periodyk „Pamięć i Sprawiedliwość” prezentuje zarówno wyniki prac badawczych prowadzonych
w IPN, jak i ustalenia historyków z innych ośrodków badawczych, w tym z zagranicy. Zamieszczane
są w nim rozprawy naukowe, dyskusje redakcyjne, opracowane dokumenty archiwalne, recenzje.
W okresie sprawozdawczym ukazał się jeden numer „Pamięci i Sprawiedliwości” – nr 11, poświęcony
kryzysom systemu komunistycznego w Europie Środkowowschodniej w latach 1953–1981.
10. „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”, nr 1 (5) (pismo BEP i BUiAD)
Głównym celem periodyku jest pogłębienie, skoordynowanie oraz upowszechnienie prac
badawczych dotyczących aparatu represji w PRL. Przyjęta formuła pisma zakłada, iż zamieszczane
w nim są materiały dotyczące następujących instytucji aparatu represji: Resortu Bezpieczeństwa
87
Publicznego PKWN, Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, Komitetu ds. Bezpieczeństwa
Publicznego, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, wojskowych i granicznych służb specjalnych, służb
więziennych, Milicji Obywatelskiej, sądownictwa i prokuratury oraz jednostek paramilitarnych. Pismo
podzielone jest na kilka działów obejmujących: metodologię, struktury, dokumenty, wspomnienia
funkcjonariuszy (dział „W oczach własnych”), biogramy, recenzje i materiały bibliograficzne.
Redaktorem naczelnym periodyku jest dr Zbigniew Nawrocki, dyrektor BUiAD IPN. W 2007 roku
ukazał się jeden numer pisma.
Seria „Dokumenty”:
11. Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, wstęp P. Tomasik, wybór i oprac. M. Bie-
łaszko, A.K. Piekarska, P. Tomasik, C. Wilanowski, Warszawa 2007, s. 328 (t. 17 serii).
12. Kryptonim „Wasale”. Służba Bezpieczeństwa wobec Studenckich Komitetów Solidarności 1977–
–1980, wybór, wstęp i oprac. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2007, s. 520 (t. 18 serii).
13. Solidarność Walcząca w dokumentach, t. 1: W oczach SB, wybór, wstęp i oprac. Ł. Kamiński,
W. Sawicki, G. Waligóra, Warszawa 2007, s. 700 (t. 19 serii).
14. Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysu w PRL 1980–1982, t. 2, red.
Ł. Kamiński, Warszawa 2007, s. 730 (t. 20 serii).
Seria „Konferencje”:
16. Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–
–1945–1989, cz. I, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, Warszawa 2007, s. 152 (t. 31 serii).
17. Departament X MBP. Wzory – struktury – działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007, s. 284 (t. 32
serii).
18. „Akcja czynna” Polskiego Państwa Podziemnego, red. W. Grabowski, Warszawa 2007, s. 122 (t. 33
serii).
Seria „Monografie”:
19. Kopka B., Konzentrationslager Warschau – historia i następstwa, Warszawa 2007, s. 711 (t. 32
serii).
20. Machcewicz P., „Monachijska menażeria”. Walka z Radiem Wolna Europa 1950–1989, Warszawa
2007, s. 444 (t. 33 serii).
21. Szaynok B., Z historią i Moskwą w tle. Polska a Izrael (1944–1968), IPN, Instytut Historyczny
Uniwersytetu Wrocławskiego, Warszawa 2007, s. 502 (t. 36 serii).
22. Wnuk R., „Za pierwszego Sowieta”. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej
(wrzesień 1939–czerwiec 1941), Warszawa 2007, s. 464 (t. 34 serii).
23. Wołoszyn J. W., Chronić i kontrolować. UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych
młodzieży na Lubelszczyźnie (1944–1956), Warszawa 2007, s.736 (t. 35 serii).
88
26. Kresowa księga sprawiedliwych 1939–1945. O Ukraińcach ratujących Polaków poddanych
eksterminacji przez OUN i UPA, oprac. R. Niedzielko, Warszawa 2007, s. 224 (t. 12 serii).
Seria „Słowniki”:
27. Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, red. T. Balbus,
Kraków–Warszawa–Wrocław 2007, s. 814 (t. 4 serii).
Poza seriami:
32. Atlas polskiego podziemia niepodległościowego w latach 1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak,
A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa – Lublin 2007, s. 574.
33. Katalog wystaw, oprac. A. Piekarska, P. Rokicki, A. Rudzińska, Warszawa 2007, s. 349.
34. Powstanie warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych, praca zbiorowa, IPN,
MSWiA, Federalna Służba Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, Instytut Rosyjskiej Historii
Rosyjskiej Akademii Nauk, Warszawa–Moskwa 2007, s. 1428.
35. Indeks represjonowanych, t. XIV: Deportowani w obwodzie archangielskim, cz. 6: Alfabetyczny
wykaz 7004 obywateli polskich wywiezionych w 1940 roku z obwodu wołyńskiego, IPN, Ośrodek
KARTA, Warszawa 2007, s. 696.
36. Indeks represjonowanych, t. XIV: Deportowani w obwodzie archangielskim, cz. 7: Alfabetyczne
wykazy 7600 obywateli polskich wywiezionych w 1940 roku z obwodów rówieńskiego, tarnopolskiego,
stanisławowskiego i drohobyckiego oraz bez ustalonego obwodu wywózki, IPN, Ośrodek KARTA,
Warszawa 2007, s.732.
37. Prawo archiwalne. Stan aktualny i perspektywy zmian, red. H. Robótka, IPN, Wydawnictwo Adam
Marszałek, Toruń 2007, s. 220.
89
Materiały edukacyjne
38. Oferta edukacyjna Biura Edukacji Publicznej IPN 2007/2008, Warszawa 2007, s. 72.
39. PRL w filmie, Warszawa 2007, s. 38 + DVD.
Katalogi wystaw
40. Twarze bezpieki 1944–1990, Warszawa 2007.
41. Solidarność Walcząca, Warszawa 2007.
42. Ofiary stanu wojennego, Warszawa 2007.
43. PRL tak daleko, tak blisko, Warszawa 2007, s. 126.
90
WAM, Wydział Historii Kościoła Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, Kraków 2007,
s. 452.
65. Kościół na ziemi łódzkiej wobec dwóch totalitaryzmów, Łódź 2007 (katalog wystawy).
66. Krzyżanowska S., Trębacz W., Krok ku niepodległości. Studencki Komitet Solidarności we
Wrocławiu 1977–1980. Materiały edukacyjne, Wrocław 2007, s. 152.
67. Krzyżanowska S., Trębacz W., Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Kaskader”, Wrocław 2007,
s. 213.
68. „…ksiądz musi zaprzestać”. Życie i działalność księdza Romana Kotlarza, Lublin 2007 (katalog
wystawy).
69. Kurpierz T., Piątek P., „Dobić wroga”. Aparat represji wobec podziemia zbrojnego na Śląsku
Cieszyńskim i Żywiecczyźnie (1945–1947), IPN, Societas Vistulana, Katowice – Kraków 2007,
s. 471.
70. Ligarski S., W zwierciadle ogłoszeń drobnych. Życie codzienne na Śląsku w latach 1945–1949,
Wrocław 2007, s. 270.
71. Machałek M., Miedziński P., Zbuntowane miasto. Szczeciński Grudzień ’70 – Styczeń ’71, Szczecin
2007, s. 233.
72. Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944–1956, t. 1: Powiat Sokołów Podlaski, red. K. Krajewski, IPN,
Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2007,
s. 576.
73. Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa w świetle
wydawnictw resortowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL (1970-1989), Kraków 2007,
s. 383.
74. „Na bocznicy czekały na nas bydlęce wagony…”. Wspomnienia sybiraków, oprac. G. Jenczelewska–
Stolarczyk, Wrocław 2007, s. 100.
75. Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. ks.
J. Marecki, F. Musiał, IPN Oddział w Krakowie, Wydawnictwo WAM, Warszawa–Kraków 2007,
s. 818.
76. Nowinowski S.M., Spodenkiewicz P., Toborek T., Tadeusz Wyrwa – partyzant z natury, Łódź 2007,
s. 130.
77. Obława augustowska (lipiec 1945 r.), Białystok 2007 (folder wystawy).
78. Obława augustowska lipiec 1945. Mapa Puszczy Augustowskiej z informacją historyczną, oprac.
P. Kalisz, Białystok 2007.
79. Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007, s.88.
80. Oferta edukacyjna 2007/2008, Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN, Warszawa 2007, s. 23.
81. Operacja „Podmuch”. Służba Bezpieczeństwa wobec „bombiarzy” na terenie Zagłębia Mie-
dziowego w okresie stanu wojennego, wstęp, wybór i oprac. S. Ligarski, Lubin–Wrocław 2007, s.
335.
82. Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
83. Opozycja i opór społeczny w regionie świętokrzyskim 1975-1989, Kielce 2007 (katalog wystawy).
84. Ostatnia droga księdza Jerzego Popiełuszki, Białystok 2007 (katalog wystawy).
85. „…o Orła w koronie”. Zgrupowanie partyzanckie „Błyskawica”, Kraków 2007 (katalog
wystawy).
86. Po ziemi naszej roześlem harcerzy… Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku, red.
K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 2007, s. 368.
87. Podporucznik Stanisław Marchewka ps. „Ryba” 16 XI 1908–4 III 1957, red. W.F. Wilczewski,
Białystok 2007, s. 40.
88. Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce 1939–1945, t. 1–4, IPN Oddział w Poznaniu, Oficyna
Wydawnicza Wielkopolski, Poznań 2007.
89. Polskie Państwo Podziemne (wrzesień 1939 – lipiec 1945) – Polskie Państwo Podziemne w Wielko-
polsce (wrzesień 1939 – lipiec 1945), oprac. A. Pietrowicz, J. Matysiak, Poznań 2007, s. 24.
90. Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, IPN Oddział w Rzeszowie,
Muzeum Historyczne w Sanoku, Rzeszów – Sanok 2007, s. 432.
91. Poznański Czerwiec 1956. Uwarunkowania – przebieg – konsekwencje, red. K. Białecki,
S. Jankowiak, IPN, Instytut Historii UAM, Poznań 2007, s. 290.
91
92. Propaganda i rzeczywistość. Album wystaw: „Życie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny
w afiszach, obwieszczeniach i plakatach (1939–1944)” i „Wczorajsze dzisiaj. Rzeszów z lat okupacji
1939–1945. Ze zbiorów Bogusława Kotuli”, red. M. Krzanicki, Rzeszów 2007.
93. Propaganda Polski Ludowej, Teki Edukacyjne IPN, Łódź 2007.
94. Przeciw czerwonej dyktaturze, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
95. Przeciwko stanowi wojennemu. Zajścia 31 sierpnia 1982 roku w Gorzowie Wielkopolskim, red.
M. Machałek, D. Rymar, Gorzów 2007, s. 122.
96. Ptaszyński R., Trzymamy straż nad Odrą. Propaganda – Fakty – Dokumenty, Szczecin 2007,
s. 173.
97. Salezjańska Szkoła Organistowska w Przemyślu i jej likwidacja w roku 1963 r., red. R. Witalec,
I. Witowicz, Rzeszów–Przemyśl 2007, s. 309.
98. „Serca dla Partii bijące”. Ludzie gdańskiej bezpieki 1945-1990, Gdańsk 2007 (katalog
wystawy).
99. Sikora M., Kuźnia broni III Rzeszy. Niemiecki przemysł zbrojeniowy na Górnym Śląsku podczas
II wojny światowej, IPN Oddział w Katowicach, Societas Vistulana, Katowice–Kraków 2007,
s. 384.
100. Smalewski J.S., Wyrok Workuta. Wywiad-rzeka z zesłańcem na Workutę Józefem Wojciechowskim,
Wrocław 2007, s. 167.
101. Stalinizm i rok 1956 na Górnym Śląsku, red. A. Dziurok, B. Link, K. Tarka, IPN Oddział w Ka-
towicach, Stowarzyszenie Instytut Śląski, PIN – Instytut Śląski w Opolu, Societas Vistulana,
Katowice – Opole – Kraków 2007, s. 380.
102. Syrnyk J., Ludność ukraińska na Dolnym Śląsku (1945–1989), Wrocław 2007, s. 304.
103. Syrnyk J., Zagadnienia ukraińskie w powiecie lubińskim (1947–1989), Lubin – Wrocław 2007,
s. 88.
104. „Śladami zbrodni…”. Centralne więzienie Rawicz 1945–1956, red. W. Handke, B. Kuświk,
A. Rogulska, Poznań 2007, s. 30.
105. „Śladami zbrodni…”. Centralne więzienie Wronki 1945–1956, red. W. Handke, B. Kuświk,
A. Rogulska, Poznań 2007, s. 32.
106. „Śladami zbrodni…”. Projekt edukacyjny, materiały dla nauczycieli, Warszawa 2007.
107. Toborek T., Stanisław Sojczyński i Konspiracyjne Wojsko Polskie, Łódź 2007, s. 274.
108. Twarze białostockiej bezpieki, Białystok 2007 (folder wystawy).
109. Twarze białostockiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby
Bezpieczeństwa w Białymstoku. Informator personalny, red. P. Łapiński, Białystok 2007, s. 296.
110. Twarze gorlickiej bezpieki, Kraków 2007 (katalog wystawy).
111. Twarze gorzowskiej bezpieki, Szczecin 2007 (katalog wystawy).
112. Twarze katowickiej bezpieki, Katowice 2007 (katalog wystawy).
113. Twarze kieleckiej bezpieki, Kielce 2007 (katalog wystawy).
114. Twarze kołobrzeskiej bezpieki, Szczecin 2007 (katalog wystawy).
115. Twarze koszalińskiej bezpieki, Szczecin 2007 (katalog wystawy).
116. Twarze łódzkiej bezpieki, Łódź 2007 (katalog wystawy).
117. Twarze lubelskiej bezpieki, Lublin 2007 (katalog wystawy).
118. Twarze mazowieckiej bezpieki, Warszawa 2007 (katalog wystawy).
119. Twarze olsztyńskiej bezpieki. Obsada stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby
Bezpieczeństwa w Olsztynie. Informator personalny, red. P. Kardela, IPN Oddział w Białymstoku
– Delegatura w Olsztynie, Białystok 2007, s. 216.
120. Twarze poznańskiej bezpieki, wkładka do „Głosu Wielkopolskiego”, 4 VI 2007.
121. Twarze rzeszowskiej bezpieki, Rzeszów 2007 (katalog wystawy).
122. Twarze sądeckiej bezpieki, Kraków 2007 (katalog wystawy).
123. Twarze szczecińskiej bezpieki, Szczecin 2007 (katalog wystawy).
124. Twarze tarnowskiej bezpieki, Kraków 2007 (katalog wystawy).
125. Twarze bezpieki w Polsce południowo-wschodniej 1944-1990. Informator personalny, red.
J. Izdebski, K. Kaczmarski, M. Krzysztofiński, Rzeszów 2007, s. 450.
126. Twarze toruńskiej bezpieki, 2007 (folder wystawy).
127. Twarze warszawskiej bezpieki, Warszawa 2007 (katalog wystawy).
92
128. W poszukiwaniu tożsamości. Październik1956 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek,
A. Makowski, Szczecin 2007.
129. Wbrew nadziei. Opowieść o Łukaszu Cieplińskim ps. „Pług”, scenariusz – W. Birek, rysunki –
G. Pudłowski, konsultacja historyczna – Z. K. Wójcik, B. Kleszczyński, M. Surdej, Rzeszów
2007.
130. Wielki Głód na Ukrainie 1932-1933, Kraków 2007 (katalog wystawy).
131. Wieś polska między dwoma totalitaryzmami (1939-1945), Rzeszów 2007 (katalog wystawy).
132. Węgrzyn D., Aparat bezpieczeństwa państwa wobec środowisk narodowych na Górnym Śląsku
i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1945–1956, IPN Oddział w Katowicach, Societas Vistulana,
Katowice – Kraków 2007, s.445.
133. W objęciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 1939-1993, Warszawa 2007 (folder wystawy).
134. Województwo białostockie w latach II wojny światowej. Wybór źródeł, red. K. Zychowicz,
Białystok 2007, s. 113.
135. Żelazko J., „Ludowa” sprawiedliwość. Skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi (1946–
–1955), Łódź 2007, s. 368.
136. Życie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny w afiszach, obwieszczeniach i plakatach
(1939-1944), Rzeszów 2007 (katalog wystawy).
93
ZAŁĄCZNIK NR 3: PUBLIKACJE PRACOWNIKÓW IPN
Publikacje naukowe
1. Abp Ignacy Tokarczuk. Trzeba oprzeć wszystko na prawdzie, wybór i oprac. P. Chmielowiec,
M. Krzysztofiński [w:] Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów
polskich, red. ks. J. Marecki i F. Musiał, Warszawa – Kraków 2007.
2. Aparat bezpieczeństwa w Polsce 1944–1989. Kadra kierownicza, red. Nauk. P. Piotrowski, t. II,
Warszawa 2007.
3. Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak,
A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.
4. Augustyn A., Stanisław Ludwikowski (1926–1991) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944-1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
5. Autuchiewicz J., Sowiecki system oświatowy wobec deportowanych dzieci polskich w latach
1940–1946 [w:] Rola oświaty i szkolnictwa w procesie kształtowania się świadomości narodowej
na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, red. W. Śleszyński, Białystok 2007.
6. Balbus T., Adamowski Jan (1911–1997) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
7. Balbus T., Bator Stanisław (1924–1950) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
8. Balbus T., Engel Jan (1907–?) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik
biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
9. Balbus T., Górecki Krzysztof Antoni (1904–1966) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
10. Balbus T., Małaczyński Wilhelm (1912–?) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
11. Balbus T., Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Legnicy (maj – grudzień 1945).
Struktury, kadry, działalność, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989” 2007, nr 1.
12. Balbus T., Stańko-Szymańska Helena (1916–1994) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944-1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
13. Balbus T., Szela Władysław (1927–1951) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944-1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
14. Balbus T., Niwiński P., Kiałka Stanisław (1911–1980) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
15. Balbus T., Ostasz G., Strumski Kazimierz (1920–2005) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
16. Balbus T., Stróżyna K., Kardynał Henryk Gulbinowicz. „Naród Polski nie da sobie założyć
kagańca…” [w:] Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów
polskich, red. J. Marecki i F. Musiał, Warszawa-Kraków 2007, s. 620–758.
17. Balbus T., Strumski A., Strumski Władysław (1922–1990) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
18. Balbus T., Szwagrzyk K., Polskie Podziemie niepodległościowe w województwie wrocławskim
1945–1956 [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk i in.
Warszawa 2007.
19. Bechta M., Bernard Bucholc (1886–1966) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
20. Bechta M., Jerzy Wojtkowski [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik
biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
21. Bechta M., Karol Sęk [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny,
t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
22. Bechta M., Stanisław Miodoński [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik
biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
23. Bechta M., Stanisław Okiński [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik
biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
94
24. Bednarek J., Andrzej Jaworski (1920–1949) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków-Warszawa-Wrocław 2007, s. 230–232.
25. Bednarek J., Antykomunistyczny oddział partyzancki Eugeniusza Kokolskiego ps. „Groźny”
(sierpień 1945 r. – marzec 1946 r.) [w:] Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne
w Wielkopolsce w latach 1945–1956, red. A. Łuczak, A. Pietrowicz, Poznań 2007, s. 63–83.
26. Bednarek J., Ossowski A., Toborek T. Polskie podziemie niepodległościowe w województwie
łódzkim 1944–1956 [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk
i in., Warszawa 2007, s. 379–416.
27. Bednarek J., Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Kępnie (1945–1956). Wybrane
problemy [w:] Kępno i Ziemia Kępińska w latach 1945-1956. Studia i szkice, red. J. Bednarek,
J. Żelazko, Łódź 2007.
28. Bednarek J., Zygmunt Lercel (1921–1950), agent Głównego Zarządu Informacji Wojska Polskiego,
„Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 5, s. 497-505.
29. Bednarek J., Jasiak K., Stanisław Panek (1924–1946) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944-1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków-Warszawa-Wrocław 2007, s. 402-406.
30. Bednarek J., Zagadka kapitana „Z 24”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 1–2,
s. 56–66.
31. Berendt G., Zajścia antyżydowskie w rejencji koszalińskiej w 1900 roku na łamach prasy, [w:] Żydzi
oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński,
Warszawa 2007.
32. Bereza T., Aspekty militarne operacji „Wisła”. Kilka uwag o strategii i taktyce stron [w:] Akcja
„Wisła”. Przyczyny, przebieg, konsekwencje. Materiały konferencji naukowej zorganizowanej
23–24 lutego 2007 r. w Przemyślu, Przemyśl 2007.
33. Bereza T., Jan Prędkiewicz (1887–1948) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
34. Bereza T., Jan Wawro (1910–-1948) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
35. Bereza T., Kolektywizacja wsi w powiecie sanockim w latach 1948–1956 [w:] Powiat sanocki
w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski i A. Romaniak, Rzeszów-Sanok 2007.
36. Bereza T., Konflikt polsko-ukraiński na terenie powiatów jarosławskiego i lubaczowskiego (1944–
–1947). Próba analizy porównawczej [w:] Polska – Ukraina wspólna przeszłość. Materiały z sesji pt.
„Dziedzictwo kulturowe pogranicza polsko-ukraińskiego” (Cieszanów, 29 IX 2006 r. ) i konferencji
pt. „Polska – Ukraina. Wspólna przeszłość” (Cieszanów, 25–26 XI 2006 r. ), Cieszanów 2007.
37. Bębnik G., Ewangelicy w podziemiu antykomunistycznym na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie
w latach 1944–1946 [w:] Ewangelicy na Górnym Śląsku w ruchu oporu wobec hitleryzmu i sta-
linizmu (1939–1946), Katowice 2007.
38. Bębnik G., Formacje nieregularne w obronie województwa śląskiego we wrześniu 1939 roku
[w] Po ziemi naszej roześlem harcerzy… Z dziejów harcerstwa polskiego na Górnym Śląsku, red.
K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 2007.
39. Białecki K., Allemands et Français dans la caricature de la République Populaire [w:] Amis et
ennamis hereditaires – les stereotypes nationaux, Poznań 2006 [druk 2007].
40. Białecki K., Chrześcijańskie Kościoły mniejszościowe wobec orędzia biskupów polskich do
biskupów niemieckich, obchodów Milenium Chrztu Polski i Tysiąclecia Państwa Polskiego
[w:] Milenium kontra Tysiąclecie, red. K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań 2007.
41. Białecki K., Dzieje poznańskiego Klubu Inteligencji Katolickiej w latach 1957–1991, Poznań
2007.
42. Białecki K., Śledztwa i procesy uczestników Poznańskiego Czerwca, „Biuletyn Naukowy Akademii
Obrony Narodowej” 2006, nr 3 [druk 2007].
43. Białecki K., Śledztwo prowadzone przed „procesem trzech” w świetle zachowanych materiałów UB
[w:] Poznański Czerwiec. Uwarunkowania, przebieg, konsekwencje, Poznań 2007.
44. Biełaszko M., „Tygodnik Warszawski” i jego środowisko 1945–1948, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 4, s. 77-83.
45. Bogaczewicz S.A., Bernard Pyclik (1896–1964) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
95
46. Bogaczewicz S.A., Józef Bełch (1909–1993) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
47. Bogaczewicz S.A., Lanckorońska Karolina [w:] Małopolski słownik biograficzny uczestników
działań niepodległościowych 1939–1956, t. 12, Kraków 2007.
48. Bogaczewicz S.A., Marian Pirożyński (1899–1964) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
49. Bogaczewicz S.A., Stefan Kozłowski (1927–2004) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
50. Bogaczewicz S.A., Tadeusz Witkoś (1906–1987) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
51. Borowiec J., Areszt i więzienie w Sanoku w latach 1944-1956 [w:] Powiat sanocki w latach 1944–
–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, Rzeszów-Sanok 2007, s. 137 – 160.
52. Borowiec J., Nadużycia funkcjonariuszy więzienia w Rzeszowie w świetle raportu naczelnika
Wydziału ds. Funkcjonariuszy WUBP w Rzeszowie z listopada 1949 r., „Aparat Represji w Polsce
Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1, s. 273-295.
53. Bp Juliusz Bieniek. Senior diecezji katowickiej, wybór i oprac., Dziurok A., Marek Ł. [w:] Niezłomni.
Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. ks. J. Marecki,
F. Musiał, Warszawa–Kraków 2007.
54. Brzechczyn K., Społeczne zadania teologii, „Baptystyczny Przegląd Teologiczny” 2006, t. 3 [druk
2007].
55. Brzechczyn K., Między nauką a literaturą, czyli debata nad statusem historii. Próba parafrazy,
„Historyka. Studia Metodologiczne” 2006, t. 26 [druk 2007].
56. Brzechczyn K., Between Limited Democratisation and Limited Autocratisation. Political
Development of the Ukrainian Society [w:] Etyka a współczesność, red. R. Kozłowski, K. Cern,
Poznań, 2007.
57. Brzechczyn K., Modele zacofania a transformacja w Europie Wschodnie, „Ruch Prawniczy,
Ekonomiczny i Socjologiczny” 2007, t. LXIX, z. 1.
58. Brzechczyn K., Paths to Democracy of the Post-Soviet Republice: Attempt At Conceptualization
[w:] Values and Norms In the Age of Globalization, red. E. Czerwińska, Schupp, Berlin 2007.
59. Bułhak W., Za co Dmowskiemu należy się pomnik, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 8-9.
60. Bułhak W., The early modern Polish nation and the new modern Pole (w jęz. japońskim
i angielskim), „The Hokkaido Law Review” 2007, nr 4.
61. Bułhak W., T. Synder., Rekonstrukcja narodów. Polska, Ukraina, Litwa, Białoruś 1569–1999,
„Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 11 (artykuł recenzyjny).
62. Byszuk D., Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej w Sanoku w latach 1944-1954 [w:]
Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, Rzeszów–Sanok 2007,
s. 115–136.
63. Cenckiewicz S., „Endekoesbecja”. Dezintegracja Polskiego Związku Katolicko-Społecznego w la-
tach 1982–1986, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989”, 2007, nr 5.
64. Cenckiewicz S., „Źle urodzony”. Pamięci Henryka Lenarciaka (1933–2006), „Biuletyn Instytutu
Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6.
65. Cenckiewicz S., Gontarczyk P., „Słowo harcerza”. Kazimierz Koźniewski (1919–2005), agent ps.
„33” i tygodnik „Polityka, „Arcana” 2007, nr 74–75.
66. Cenckiewicz S., W kontenerach do Moskwy… Płk Henryk Jasik o zagrożeniach dla III RP, „Arcana”
2007, nr 74–75.
67. Chinciński T., Obchody Milenium Chrztu Polski na terenie Bydgoszczy i województwa bydgoskiego,
„Ateneum Kapłańskie” 2007, z. 3.
68. Chinciński T., Protesty młodzieży pomorskiej w maju 1946 r. [w:] Opór społeczny i konspiracja
w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945–1956, Zbiór studiów pod red. T. Chinciń-
skiego i Z. Karpusa, Bydgoszcz–Toruń 2007.
69. Chmielowiec P., Ludwik Niemczycki (1904–1976) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
70. Czocher A., „Gadzinówki” i „szczekaczki”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 12.
96
71. Czyżewski A., Spór o PRL na łamach „Pamięci i Sprawiedliwości”. Główne stanowiska, „Zeszyty
Historyczne” 2007, z. 162.
72. Dąbrowski D., Cichoracki P., Ppłk dypl. Józef Skrzydlewski „Niepodległość”, Warszawa 2007.
73. Departament X MBP: wzorce, struktury, działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
74. Dziuba A., Antoni Staier 1915–1947? [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956,
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
75. Dziuba A., Bieruń w cieniu „nowego socjalistycznego miasta” Tychy (1954-1975) [w:] Bieruń.
Monografia historyczna, red. R. Kaczmarek, J. Myszor, Bieruń 2007.
76. Dziuba A., Bieruń w latach 1945–1954 [w:] Bieruń. Monografia historyczna, red. R. Kaczmarek,
J. Myszor, Bieruń 2007.
77. Dziuba A., Drozdowski A., Walka aparatu bezpieczeństwa ze zjawiskiem sabotażu przemysłowego
w województwie śląskim w 1949 r. (casus Marii Kandzi), „Studia Śląskie” 2006, t. LXV.
78. Dziuba A., Podziemie poakowskie [w:] Województwo Śląskie 1945–1950, red. A. Dziurok,
R. Kaczmarek, Katowice 2007.
79. Dziurok A., Marek Ł., „Niewspółpracownicy” w sutannach. Przyczynek na temat niepowodzeń
w werbunku agentury wśród duchowieństwa w sutannach (współautor Ł. Marek), „Znaki Nowych
Czasów” 2007, nr 18.
80. Dziurok A., Problemy narodowościowe w województwie śląskim i sposoby ich rozwiązania
[w:] Województwo śląskie 1945–1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek,
Katowice 2007.
81. Dziurok A., Śledztwa Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach w sprawie przestępstw
popełnionych w obozach i więzieniu w Jaworznie w latach 1945–1956. Rozliczenie z przeszłością
i materiał historyczny [w:] Obóz dwóch totalitaryzmów Jaworzno 1943–1956, t. 2, red. R. Terlecki,
Jaworzno 2007.
82. Filip M., Pozorna odwilż u literatów. Wokół XVIII Walnego Zjazdu Delegatów ZLP w Łodzi (4–5 II
1972 r. ), „Zeszyty Historyczne” 2007, nr 160.
83. Fornal P., Sanockie struktury Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” (1945–1949). Geneza,
działalność, likwidacja [w:] Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak,
Rzeszów–Sanok 2007, s. 185–272.
84. Frazik W., Czy Kazimierz Koźniewski był ostatnim naczelnikiem Szarych Szeregów?, „Arcana”
2007, nr 74–75.
85. Frazik W., Helena Żurowska – oficer Armii Krajowej, kurierka, ofiara reżimu komunistycznego
[w:] Służba Polek na frontach II wojny światowej. Cz. 9: Kobiety w konspiracji pierwszej i drugiej
wojny światowej. Materiały sesji popularnonaukowej w Krakowie w dniu 18 maja 2005 roku;
Wojenna służba Polek w drugiej wojnie światowej. Materiały sesji popularnonaukowej w Toruniu
w dniu 5 listopada 2005 roku, red. K. Minczykowska, J. Sziling, Toruń 2006 (2007).
86. Frazik W., Komunistyczny agent w sercu Podziemia. Meldunki Włodzimierza Lechowicza z 1945
roku, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007, nr 26–27.
87. Frazik W., Marian Strużyński vel Marian Reniak (1922–2004), „agent wszechstronnie sprawdzony”,
funkcjonariusz SB, literat, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 5.
88. Frazik W., Musiał F., Szpytma M., Wenklar M., Ludzie bezpieki województwa krakowskiego. Obsada
stanowisk kierowniczych Urzędu Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa w latach 1945–1990.
Informator personalny, Kraków 2007.
89. Frazik W., Odpowiedzialność za pamięć [w:] Pamięć – Odpowiedzialność, red. L. Suchanek,
Oświęcim 2007.
90. Frazik W., Stramka Roman (1916–1965) [w:] Polski słownik biograficzny, z. 181, Kraków 2006
(2007).
91. Frazik W., Wacław Felczak – emisariusz i organizator łączności między krajem a emigracją
[w:] Jan Wacław Felczak 1916–1993. Materiały z Posiedzenia Naukowego PAU w dniu 13 czerwca
2003 r., red. R. Majkowska, E. Fiałek, Kraków 2007.
92. Gąsiorowski T., Kurtyka J., Andrzej Zagórski (1926–2007), „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007,
nr 26–27.
93. Gąsiorowski T., Zagórski A., Bolesław Płachciński (1917–1945) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
97
94. Gąsiorowski T., Zagórski A., Edward Cieśla (1923–1952) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
95. Gąsiorowski T., Zagórski A., Kazimierz Człowiekowski (1909–1954) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław
2007.
96. Gąsiorowski T., Zagórski A., Tadeusz Juda Cieśla (1919–1952) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
97. Gliwa M., „Ukraińska Powstańcza Armia wobec akcji „Wisła” na zachodniej Łemkowszczyźnie”
[w:] „Akcja Wisła – przyczyny, przebieg, konsekwencje”. Materiały konferencji naukowej
zorganizowanej 23–24 lutego 2007 r. w Przemyślu, Przemyśl 2007.
98. Gliwa M., Działalność UPA na terenie powiatu jasielskiego w latach 1945–1948, „Pamięć
i Sprawiedliwość” 2007, nr 12.
99. Głębocki H., Musiał B., W kremlowskim gabinecie Stalina, „Arcana” 2007, nr 74–75.
100. Głębocki H., Sieć agentury SB na uczelniach wyższych w PRL. Na przykładzie Krakowa w latach
80. XX w., „Arcana” 2007, nr 74–75.
101. Gorajczyk D., W trosce o pamięć – wyprawy edukacyjne do miejsc męczeństwa [w:] Pamięć
– Odpowiedzialność, red. L. Suchanek, Oświęcim 2007.
102. Grabowski W., Dokumenty do historii Biura Ziem Nowych z lat 1943–1945, „Zapiski Historyczne”
2007, t. LXXII, z. 1, s. 105–126.
103. Grabowski W., Polacy w Rumunii podczas II wojny światowej. Uwagi na marginesie książki
Tadeusza Dubickiego, „Przegląd Historyczno-Wojskowy” 2007, R. VIII (LIX), nr 3 (218),
s. 173–189;
104. Grabowski W., Cywilne struktury Polskiego Państwa Podziemnego wobec „akcji czynnej” [w:]
„Akcja czynna” Polskiego Państwa Podziemnego, red. W. Grabowski, Warszawa 2007, s. 28–64;
105. Grabowski W., Pierwszy kurs specjalny „cichociemnych” w Polskich Siłach Zbrojnych na
Obczyźnie, „Mars” 2006 [2007], t. 21, s. 223–229.
106. Grabowski W., Państwo polskie wychodzi z podziemi. Cywilne struktury Polskiego Państwa
Podziemnego w Powstaniu Warszawskim, Warszawa 2007.
107. Grabowski W., Sądy Kapturowe Delegatury Rządu na Kraj. Przyczynek do działalności Polskiego
Państwa Podziemnego, „Czasopismo Prawno-Historyczne” (Poznań) 2007, t. LIX, z. 2,
s. 257–267.
108. Grabowski W., Wydział Wojskowy (kryptonimy: „Niedźwiedź”, „Urząd”, „Zo/Nie”) w okręgu
radomsko-kieleckim Armii Krajowej, „Zeszyty Kombatanckie” (Warszawa) 2007, R. 16, nr 46,
s. 31–38.
109. Grzelak J., (rec. Der Archivar, 2001, H. 1–4), „Archeion”, 2005, t. 108, [druk 2007].
110. Grzelak J., (rec. Der Archivar, 2002, H. 1–4), „Archeion”, t. 2005, 108, [druk 2007].
111. Grzelak J., Budynki Archiwum Państwowego w Szczecinie na tle pruskiego budownictwa
archiwalnego końca XIX i początku XX wieku [w:] Wszyscy jesteśmy tułaczami. Materiały
opracowane z okazji obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa 2007 w woj. zachodniopomorskim,
Szczecin 2007.
112. Grzelak J., I nazwy ulic habent sua fata. Na marginesie tematyki morskiej w nazewnictwie ulic
Szczecina po 1945 roku, „Pogranicza” 2007, nr 3.
113. Hałagida I., „Konieczność totalnego i permanentnego przeciwdziałania”. Wytyczne Służby
Bezpieczeństwa dotyczące mniejszości ukraińskiej w Polsce z początku lat siedemdziesiątych
[w:] Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski 1918–1989, t. 3, red. R. Drozd, Słupsk 2007.
114. Hałagida I., Odnowienie nabożeństw greckokatolickich w Polsce (1956–1957). Rekonstrukcja
wydarzeń i próba nowego spojrzenia [w:] Polska – Ukraina – Osadczuk. Księga jubileuszowa
ofiarowana profesorowi Bohdanowi Osadczukowi w 85. rocznicę urodzin, red. B. Berdyczowska,
O. Hnatiuk, Lublin 2007.
115. Hałagida I., Ukraińscy duchowni greckokatoliccy i prawosławni w COP w Jaworznie (1947–1949)
[w:] Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943–1956, t. 2, red. K. Mieroszewski, Z. Woźniczka,
Jaworzno 2007.
116. Handke W. Żołnierze AK w Specłagrze nr 2 NKWD w Poznaniu w 1945 r. [w:] Żołnierze Armii
Krajowej i ich losy. Z historii walki i represji, red. Z. Kachnicz, Koszalin 2007.
98
117. Handke W., Przypomnienie korzeni prawicy katolicko-narodowej III RP (rec. P. M. Pilarczyk,
Kluby Polityczne „Ład i Wolność”. Legalnie ku niepodległości, Poznań 2005), „Grot. Zeszyty
historyczne... ” 2007, nr 28.
118. Handke W., Solidarność i stan wojenny na południu Wielkopolski (rec. G. Schlender, NSZZ
Solidarność w województwie kaliskim w latach 1980–1990), „Kronika Wielkopolski” 2007, nr 3.
119. Hytrek-Hryciuk J., «Pseudo-czesi». Ludność niemiecka w powiecie kłodzkim w latach 1945–1947,
„Zeszyty Muzeum Ziemi Kłodzkiej” 2007, nr 7–8.
120. Informator Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi
Polskiemu Oddział w Lublinie, red. J. Welter, A. Fijuth, Lublin 2007.
121. Instytut Pamięci Narodowej – Oddział we Wrocławiu. Informator za lata 2000–2006, red.
T. Balbus, K. Maziej-Choińska, S. Krzyżanowska, K. Szwagrzyk, T. Rojek, Wrocław 2007.
122. Iwaneczko D., Krzysztofiński M., Konspiracja, opozycja i opór społeczny na Podkarpaciu
w latach 1944 – 1989 [w:] Konspiracja i opór społeczny na Podkarpaciu w okresie PRL-u, praca
zbiorowa pod red. J. Kurtyki, Przemyśl 2007.
123. Izdebski J., Zarys sytuacji społeczno-gospodarczej w powiecie sanockim w latach 1944–1956
[w:] Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarsk, A. Romaniak, Rzeszów–Sanok
2007.
124. Jakimek-Zapart E., Adam Potyra (1922–2003) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
125. Jakimek-Zapart E., Józef Stefański (1903–1985) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
126. Jakimek-Zapart E., Strumski Władysław [w:] Polski słownik biograficzny, z. 182, Kraków 2007.
127. Jakimek-Zapart E., Zagórski A., Materiały do bibliografii Zrzeszenia WiN, „Zeszyty Historyczne
WiN-u” 2007, nr 26–27.
128. Jakimek-Zapart E., Zapart R., Strzałkowski Roman [w:] Polski słownik biograficzny, z. 183,
Kraków 2007.
129. Jan Paweł II w Łodzi. W dwudziestą rocznicę wizyty, red. M. Przybysz, M. Różański, J. Wróbel,
Łódź 2007.
130. Jasiak K., Konspiracyjne Wojsko Polskie w Lututowie [w:] Sześć wieków Lututowa, red T. Olejnik,
Wieluń 2007.
131. Jasiak K., Ostatni leśni w środkowej Polsce, „Niepodległość i Pamięć” 2007 , nr 26.
132. Jończyk M., Siedziby i działalność skarżyskiej bezpieki w okresie stalinowskim [w:] Znad
Kamiennej. Skarżysko-Kamienna. Materiały i studia, t. 1, red. K. Zameła, T. Sikora, A. Staśkowiak,
P. Żmijewski, Skarżysko-Kamienna 2007.
133. Kaczmarski K., Adam Mirecki (1909–1952), „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007, nr 26–27.
134. Kaczmarski K., Aniela Gliniak (1913–2000) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1945. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
135. Kaczmarski K., Antoni Żubryd (1918–1946) (współautor A. Romaniak) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1945. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
136. Kaczmarski K., Edward Bednarski (1899–1948) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1945. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
137. Kaczmarski K., Kadra kierownicza sanockiej bezpieki w latach 1944–1956. Próba charakterystyki
[w:] Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, Rzeszów–Sanok 2007.
138. Kaczmarski K., Mieczysław Rysz ks. (1911–1976) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1945. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
139. Kaczmarski K., Próby „legalizacji” Obozu Narodowo-Radykalnego (Grupy „Szańca”) i wejścia
jego przedstawicieli w struktury władz RP na wychodźstwie 1939–1941, „Pamięć i Sprawiedliwość”
2007, nr 12.
140. Kaczmarski K., Sprawa pisma „Jestem Polakiem” (1940–1941). Przyczynek do dziejów prasy
polskiej na wychodźstwie w czasie II wojny światowej, „Glaukopis. Pismo społeczno-historyczne”
2007–2008, nr 9–10.
141. Kalisz P., Zestawienie tabelaryczne obsady personalnej WUBP/KWMO/WUSW w Olsztynie
[w:] Twarze olsztyńskiej bezpieki. Kadra kierownicza UB i SB w Olsztynie. Informator personalny,
red. P. Kardela, Białystok 2007.
99
142. Kamiński Ł., Klęska czy zwycięstwo – koniec II wojny światowej z perspektywy polskiej
i słowackiej [w:] Stosunki polsko-słowackie w I połowie XX wieku (materiały pokonferencyjne),
red. J. Głowińska, Wrocław 2006 [druk 2007].
143. Kamiński Ł., Przyczynek do dziejów opozycji i oporu społecznego w województwie wałbrzyskim
(1978–1979), [w:] Studia i materiały z dziejów opozycji i oporu społecznego, t. V, red. Ł. Kamiński
i G. Waligóra, Wrocław 2006 [druk 2007].
144. Kamiński Ł., PZPR wobec niezależnego ruchu związkowego – pierwsze instrukcje [w:] Studia
i materiały z dziejów opozycji i oporu społecznego, t. V, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Wrocław
2006 [druk 2007].
145. Kamiński Ł., The Polish Historiography on Contemporary History after 1989 (publikacja
internetowa) http://www.euij-tc.org/pub/research_papers.html
146. Kamiński Ł. A lengyelországi szükségállapot, „Beszélő” 2007, nr 2.
147. Kamiński Ł., Solidarność Walcząca 1982–1992 [w:] O wyzwolenie z komunizmu ludzi i narodów
przysięgam walczyć!, red. M. Łątkowska, Warszawa 2007, s. 7–37 (wspólnie z G. Waligórą).
148. Kamiński Ł., Służba Bezpieczeństwa wobec Solidarności Walczącej, [w:] O wyzwolenie
z komunizmu ludzi i narodów przysięgam walczyć!, red. M. Łątkowska, Warszawa 2007.
149. Kamiński Ł., Sylwetki działaczy Solidarności Walczącej, [w:] O wyzwolenie z komunizmu ludzi
i narodów przysięgam walczyć!, red. M. Łątkowska, Warszawa 2007, s. 177–182 (wspólnie
z G. Waligórą).
150. Kamiński Ł., Ukraińcy w COP w Jaworzno w 1947 r., [w:] Obóz dwu totalitaryzmów. Jaworzno
1943–1956, red. K. Miroszewski i Z. Woźniczko, t. 1, Jaworzno 2007.
151. Kamiński Ł., Opór społeczny w Polsce w latach 1944–1956 [w:] Opór społeczny i konspiracja
w województwie pomorskim (bydgoskim) w latach 1945–1956. Zbiór studiów, red. T. Chinciński,
Z. Karpus, Bydgoszcz–Toruń 2007.
152. Kamiński Ł., Od redakcji, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 1.
153. Kamiński Ł., Przed i po 13 grudnia. Państwa bloku wschodniego wobec kryzysów w PRL 1980–
–1982, t. 2, Warszawa 2007 (wybór, wstęp i oprac.).
154. Kamiński Ł., The Hungarian Revolution of 1956 as reflected in the Polish Security Service
Archives [w:] The 1956 Hungarian Revolution and the Soviet Bloc Countries: Reactions and
Reprecussions, ed. by J.M. Rainer, K. Somlai, Budapest 2007.
155. Kamiński Ł., Az 1956-os magyar forradalom a lengyel titkosszolgálatok levéltárában, „Évkönyv”
XIV (2006–2007).
156. Kamiński Ł. Przedmowa [w:] R. Ptaszyński, Trzymamy Straż nad Odrą. Propaganda – Fakty
– Dokumenty, Szczecin 2007.
157. Kardela P. „Wzór ofiarności” – funkcjonariusz UB i SB Mieczysław Sałkowski, „Drwęca.
Czasopismo społeczno-kulturalne”, styczeń–luty 2007, nr 1 (21).
158. Kardela P., (rec. Szesnaście miesięcy wolności – „Solidarność” w województwie elbląskim, red.
J. Hochleitner, Elbląg 2006), „Komunikaty Mazursko–Warmińskie” 2007, nr 2 (256).
159. Kardela P., Obraz sytuacji w powojennej Polsce w ocenie liderów przedwojennego centralnego
Związku Młodej Wsi [w:] Emigracja polska wobec sowietyzacji Kraju po II wojnie światowej,
praca zbiorowa pod red. R. Sudzińskiego, Toruń 2007.
160. Kardela P., Plan rozpracowania nielegalnej organizacji POMK na terenie Nowego Miasta
n/Drwęcą, „Drwęca. Czasopismo społeczno-kulturalne”, marzec 2007, nr 2 (22).
161. Kardela P., Sprawa Obiektowa „Antena”/„Eter” na olsztyńską Rozgłośnię Polskiego Radia,
„Debata. Miesięcznik regionalny” 2007, nr 3.
162. Kardela P., Warot P., Procykowie w służbie NKWD, UB i SB, „Debata. Miesięcznik regionalny”
2007, nr 1.
163. Kasandra czyli prognoza kierownika Zespołu Analiz MSW Wojciecha Garstki ze stycznia 1988
roku, oprac. G. Majchrzak, „Acana”, 2007, nr 78.
164. Kępno i Ziemia kępińska w latach 1945–1956. Studia i szkice, red. J. Bednarek, J. Żelazko, Łódź
2007.
165. Kirszak J., Gen. Michał Gałązka – legionista, oficer WP i PSZ na Obczyźnie, emigrant, „Mars”
2001, t. 21.
100
166. Kirszak J., Kazimierz Józef Hojarski – żołnierz Legionów Polskich i Armii Krajowej,
„Niepodległość” 2007, t. LVII.
167. Kirszak J., Leon Strzelecki – generał WP, Polski Słownik Biograficzny, t. 44, z. 4 (wspólnie
z A. Tulińskim).
168. Kirszak J., Naczelny Wódz gen. Kazimierz Sosnkowski wobec powstania warszawskiego,
„Niepodległość” 2007, t. LVII.
169. Kirszak J., Notatki Generała Sosnkowskiego z kampanii wrześniowej 1939 r., „Niepodległość”
2007, t. LVII.
170. Klementowski R., Urząd Bezpieczeństwa w Lubinie (1945–1956), Lubin–Wrocław 2007.
171. Knap P., Skubisz Ł., Solidarity Square, „Pogranicza” 2007.
172. Kolasa K., Konferencja naukowa „Organizacje młodzieżowe w XX wieku. Działalność – ideologia
– struktury”. Sekcja B – Polskie organizacje młodzieżowe od 1945 r. (Toruń 29 września 2006 r.),
„Seminare” 2007, t. 24, s. 575 – 578.
173. Kolasa K., Wąsowicz J., Likwidacja Zasadniczej Szkoły Metalowo-Odlewniczej Towarzystwa
Salezjańskiego w Łodzi przy ul. Wodnej 34. Wybór tekstów źródłowych, „Seminare” 2007, t. 24,
s. 511–523.
174. Kolasa K., Mechanizmy fałszerstw wyborczych w latach osiemdziesiątych XX wiekuna terenie
województwa miejskiego łódzkiego w świetle solidarnościowej prasy bezdebitowej, „Pamięć
i Sprawiedliwość” 2007, nr 1, s. 359–371.
175. Kolasa K., Sprawozdanie z działalności oddziału SAP w Łodzi za okres od 13 VI 2002 r. do
28 V 2007 r., „Archiwista Polski” 2007, nr 3, s. 108–109.
176. Komaniecka M., [rec. ] Archives „secrètes”, secrets d’archives? Historiens et archivistes face
aux archives sensibles, red. Sébastien Laurent, Paris 2003, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007,
nr 2(12).
177. Komaniecka M., Osobowe źródła informacji w technice operacyjnej, „Aparat Represji w Polsce
Ludowej 1944–1989” 2007, nr 5.
178. Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, red. prowadzący
tomu T. Balbus, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
179. Kopka B., Za kulisami warszawskiej bezpieki 1955–1956, „Glaukopis” 2007, nr 7–8.
180. Kopka B., Obóz w Jaworznie w systemie polskiego gułagu [w:] Obóz dwóch totalitaryzmów:
Jaworzno 1943–1956, t. 2, red. R. Terlecki, Jaworzno 2007.
181. Kopka B., Reemigranci pod nadzorem, „Zeszyty Historyczne” 2007, z. 159.
182. Kopka B., Konzentrationslager Warschau. Historia i następstwa, Warszawa 2007.
183. Kopka B., Aparat bezpieczeństwa wobec V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie
(31 lipca – 14 sierpnia 1955 r.), „Przegląd Archiwalny Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 1.
184. Kopka B., Polska mniej znana (rec. Protokoły z odpraw, zjazdów i narad kierownictwa
Departamentu Więziennictwa Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego z naczelnikami więzień
i obozów pracy (1944–1954), oprac. M. Jabłonowski, W. Janowski, Warszawa 2006), „Glaukopis”
2007, nr 7–8.
185. Korkuć M., „Moje bezpieczniackie wojsko…”. Początki władzy komunistycznej w oczach płk. UB
Józefa Jurkowskiego, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1/5/2007.
186. Korkuć M., Od ideologii antypaństwowej do fałszywego legalizmu PRL [w:] Koniec jałtańskich
złudzeń. Sfałszowane wybory 19 I 1947, red. M. Wenklar, Kraków 2007.
187. Korkuć M., SB wobec Kościoła katolickiego. Sprawa ks. Mirosława Drozdka [w:] Kościół katolicki
w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 1,
red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007.
188. Kościół w stanie wojennym w Polsce, red. C. Wilanowski, T. Krawczak, Warszawa 2007.
189. Krajewski K., „Akcja Czynna” w Obszarze AK Białystok [w:] „Akcja czynna” Polskiego Państwa
Podziemnego, Warszawa 2007.
190. Krajewski K., Akcje uwalniania więźniów z więzień, obozów oraz placówek UBP i NKWD 1944–
–1948 (wstępna próba bilansu), „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007, nr 26.
191. Krajewski K., Łabuszewski T. Za linię Curzona – ewakuacja oddziałów AK z Okręgów
Nowogródek i Wilno oraz Inspektoratu Grodno Okręgu Białystok w latach 1944–1946 „Zeszyty
Historyczne WiN-u” 2007, nr 26.
101
192. Krajewski K., Łabuszewski T., Eugeniusz Dobrzyński (1918–1949) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
193. Krajewski K., Łabuszewski T., Izydor Bukowski (1914?–1946) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
194. Krajewski K., Łabuszewski T., Józef Kozłowski (1927–2004) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
195. Krajewski K., Łabuszewski T., Kazimierz Wyrozębski (1919–1948) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
196. Krajewski K., Łabuszewski T., Mieczysław Dziemieszkiewicz (1925–1951) [w:] Konspiracja
i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
197. Krajewski K., Łabuszewski T., Pawłowicz J., Polskie podziemie niepodległościowe
w województwie warszawskim 1944–1956 [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego
1944–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.
198. Krajewski K., Łabuszewski T., Polskie Podziemie niepodległościowe na ziemiach II RP
włączonych do ZSRR 1944–1953 [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–
–1956, red. R. Wnuk, S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa–Lublin 2007.
199. Krajewski K., Łabuszewski T., Stanisław Kakowski (1898–1951) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
200. Krajewski K., Łabuszewski T., Tadeusz Krupka (1924–1950) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
201. Krajewski K., Łabuszewski T., Witold Borucki (1924–1949) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
202. Krajewski K., Łabuszewski T., Władysław Grudziński (1927–1950) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
203. Krasucki E., (rec. K. Persak, Sprawa Henryka Hollanda), „Pogranicza” 2007, nr 4 (69).
204. Krasucki E., „Antysyjonistyczne” wątki szczecińskiego Marca ’68 (zarys problematyki) [w:] Żydzi
oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński,
Warszawa 2007.
205. Krasucki E., Niesforne dziecko „Odwilży”. Tygodnik „Ziemia i Morza” w 1956 roku
[w:] W poszukiwaniu tożsamości. Październik 1956 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek,
A. Makowski Szczecin 2007.
206. Krasucki E., Przestrzeń prze-trwała. Powiat chojeński wiosną 1946 r. [w:] Chojna na przestrzeni
wieków, red. R. Skrycki, Chojna–Zielona Góra 2007.
207. Krężołek E., Reperkusje związane z „wydarzeniami marcowymi” 1968 roku na terenie Skarżyska-
Kamiennej [w:] Znad Kamiennej. Skarżysko-Kamienna. Materiały i studia, t. 1, red. K. Zameła,
T. Sikora, A. Staśkowiak, P. Żmijewski, Skarżysko–Kamienna 2007.
208. Kryptonim „Wasale”. Studenckie Komitety Solidarności w dokumentach SB, wybór dokumentów
Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2007.
209. Krzanicki M., „Jaskinia informacji”, „Kultura i historia” 2007, nr 12.
210. Krzysztofiński M., Adam Jagoszewski (1888 – 1961) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944 – 1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków – Warszawa – Wrocław 2007.
211. Krzysztofiński M., Działalność struktur terenowych Departamentu X Ministerstwa
Bezpieczeństwa Publicznego (wydziałów X Wojewódzkich Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego)
[w:] Departament X MBP. Wzorce–struktury–działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
212. Krzysztofiński M., Działalność Wydziałów Wojskowych Komunistycznej Partii Polski
i Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy , „Glaukopis” 2007, nr 9–10.
213. Krzysztofiński M., Likwidacja Szkoły Organistowskiej w 1963 r. Działania aparatu
bezpieczeństwa, postawa mieszkańców Przemyśla [w:] Salezjańska Szkoła Organistowska
w Przemyślu i jej likwidacja w roku 1963, red. R. Witalec, I. Witowicz, Rzeszów–Przemyśl
2007.
214. Krzysztofiński M., PPR w powiecie sanockim w latach 1944–1948 [w:] Powiat sanocki w latach
1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, Rzeszów – Sanok 2007.
215. Krzysztofiński M., Wacław Raczyński (1896–1968) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków – Warszawa – Wrocław 2007.
102
216. Krzyżanowska S., Helena Majda (1933–1980) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
217. Krzyżanowska S., Trębacz W., Sprawa Operacyjnego Rozpracowania „Kaskader”, Wrocław
2007.
218. Kulesza J., Ściganie zbrodni nazistowskich na tle przepisów wprowadzających kodeks karny
z 1997 roku, „Palestra” 2007, nr 7–8, s.61–70.
219. Kurpierz T., Dziuba A., Węgrzyn D., Polskie podziemie niepodległościowe w woj. katowickim
1945–1956 [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1945–1956, red. R. Wnuk,
S. Poleszak, A. Jaczyńska, M. Śladecka, Warszawa 2007.
220. Kurpierz T., Gerhard Szczurek (1912–1946) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
221. Kurpierz T., Piątek P. „Dobić wroga”. Aparat represji wobec podziemia zbrojnego na Śląsku
Cieszyńskim i Żywiecczyźnie (1945–1947), Katowice–Kraków 2007.
222. Kurpierz T., Sądownictwo wojskowe [w:] Województwo śląskie 1945–1950, red. A. Dziurok,
R. Kaczmarek, Katowice 2007.
223. Kuśnierz R., „Bolszewicki” spektakl w Charkowie, czyli proces Związku Wyzwolenia Ukrainy,
„Wrocławskie Studia Wschodnie” 2006(2007), t. 10.
224. Kuśnierz R., Głód na Ukrainie w latach 1932–1933 w świetle zbiorów Archiwum Akt Nowych oraz
Centralnego Archiwum Wojskowego w Warszawie, „Dzieje Najnowsze” 2007, nr 2.
225. Kuśnierz R., Kolektywizacja wsi ukraińskiej i opór chłopów (1929–1931), „Almanach
Historyczny” 2006(2007), t. 8.
226. Kuśnierz R., Problematyka głodu w „raju bolszewickim” na łamach lwowskiego „Diła”
[w:] Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski 1918–1989, t. 3, red. R. Drozd, Słupsk 2007.
227. Lasota M., Zawartość dokumentacji dotyczącej TW „Delta” [w:] Kościół katolicki w czasach
komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 1, red.
R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007.
228. Leśkiewicz R., „Ci sędziowie nie od Boga...”. Szefowie Wojskowego Sądu Rejonowego w Pozna-niu w
latach 1946–1955, „Grot. Zeszyty historyczne poświęcone historii wojska i walk o niepodległość”
2007, nr 28, s. 77–93.
229. Leśkiewicz R., Działania operacyjne UB/SB prowadzone wobec mecenasa Stanisława
Hejmowskiego [w:] Poznański Czerwiec 1956. Uwarunkowania – Przebieg – Konsekwencje, red.
K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań 2007, s. 245–253.
230. Leśkiewicz R., Procesy członków organizacji niepodległościowych z Kępińskiego przed
Wojskowym Sądem Rejonowym w Poznaniu w latach 1945–1956 [w:] Kępno i Ziemia Kępińska
w latach 1945–1956. Studia i szkice, red. J. Bednarek, J. Żelazko, Łódź 2007, s. 141–158.
231. Ligarski S., Kampania wyborcza do Sejmu PRL w latach 1972, 1976, 1980 na przykładzie prasy
dolnośląskiej, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 1 (11).
232. Ligarski S., Ogłoszenia drobne jako źródło do badań życia codziennego na przykładzie Śląska
w latach 1945–1949 [w:] Społeczeństwo i gospodarka w badaniach historycznych – dokonania
i perspektywy, red. T. Głowiński, E. Kościk, Wrocław 2007.
233. Ligarski S., Propaganda wyborcza i nastroje społeczne w czasie wyborów w 1976 r. na Dolnym
Śląsku, „Politicus” 2007, nr 12.
234. Ligarski S., Stan wojenny w oczach psychologów i socjologów – dokument z 1982 r., „Dzieje
Najnowsze” 2007, nr 1.
235. Ligarski S., W zwierciadle ogłoszeń drobnych. Życie codzienne na Śląsku w latach 1945–1949,
Wrocław 2007.
236. Łapiński P., Kułak J., Florian Andrzej Lewicki (1897–1947) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
237. Łapiński P., Kułak J., Władysław Żwański (1896–1948) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
238. Łapiński P., Leon Suszyński (1920–1979) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
239. Łapiński P., Polskie podziemie niepodległościowe w województwie białostockim 1944–1956 [w:] Atlas
Polskiego Podziemia Niepodległościowego 1944–1956, red. R. Wnuk i in., Warszawa 2007.
103
240. Łapiński P., Przebieg kombinacji operacyjnej UBP na przykładzie likwidacji powinowskiego
patrolu partyzanckiego kpr. Gabriela Oszczapińskiego „Dzięcioła” (sierpień 1949–styczeń 1950),
„Studia Podlaskie” Białystok 2006, t. XVI.
241. Łapiński P., Stanisław Franciszek Grabowski (1918–1952) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
242. Łapiński P., Stanisław Marchewka (1908–1957) [w:] Podporucznik Stanisław Marchewka
ps. „Ryba” 16 XI 1908–4 III 1957, red. W. Wilczewski, Białystok 2007.
243. Łapiński P., Śmierć ppor. Stanisława Marchewki ps. „Ryba” we wspomnieniach ppłk. Stanisława
Wałacha, zastępcy komendanta wojewódzkiego MO ds. bezpieczeństwa w Białymstoku [w:] Podporucznik
Stanisław Marchewka ps. „Ryba” 16 XI 1908–4 III 1957, red. W. Wilczewski, Białystok 2007.
244. Łapiński P., Województwo białostockie [w:] Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza,
t. 2: 1956–1975, red. P. Piotrowski, Warszawa 2006.
245. Łuczak A., Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, Warszawa–Lublin 2007.
246. Łuczak A., Tadeusz Stachowiak (1926–2001) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007, s. 469–470.
247. Łukasiewicz S. (rec. R. Stobiecki, Klio na wygnaniu. Z dziejów polskiej historiografii na
uchodźstwie w Wielkiej Brytanii po 1945 r., Poznań 2005), „Przegląd Zachodni” 2007, nr 1.
248. Łukasiewicz S., Generała Modelskiego ucieczki i powroty, „Więź” 2007, nr 1.
249. Łukasiewicz S., Jan Wszelaki o gospodarczych aspektach federacji środkowoeuropejskiej
[w:] Emigracja polska wobec problemów przebudowy i sowietyzacji kraju po drugiej wojnie
światowej, red. R. Sudziński, Toruń 2007.
250. Łukasiewicz S., Nachkriegseuropa in föderalistischen Konzeptionen zur Zeit des Zweiten
Weltkriegs [w:] Europas Platz in Polen. Polnische Europa–Konzeptionen vom Mittelalter bis zum
EU-Beitritt, red. C. Kraft, K. Steffen, Osnabrück 2007.
251. Łukasiewicz S., Osobista historia Zygmunta Nagórskiego, juniora, „Zeszyty Historyczne” (Paryż)
2007, nr 160.
252. Łukasiewicz S., Polish Federalists in the United States after 1940 and Their Efforts to Influence
American Policy towards Central Europe [w:] Poland and European Unity: Ideas and Reality,
red. Th. Lane, M. S. Wolański, Wrocław 2007.
253. Łukasiewicz S., Polska emigracja polityczna w XX wieku i pamięć historyczna, „Przegląd
Zachodni” 2007, nr 1.
254. Łukasiewicz S., Zanim powstały „Zeszyty Historyczne”. Historia na łamach „Kultury” 1947–
–1957 (esej bibliograficzny) [w:] „Kultura” paryska. Twórcy, dzieło, recepcja, red. I. Hofman,
Lublin 2007.
255. Machałek M., Holocaust w polskiej dydaktyce historii [w:] Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu
Zachodnim w XIX w. i XX wieku, red. M. Jaroszewicz, W. Stępiński, Warszawa 2007.
256. Machałek M., Stefaniak M., Szczeciński aparat bezpieczeństwa wobec Października ’56
[w:] W poszukiwaniu tożsamości. Października 1956 na Pomorzu Zachodnim, red. M Machałek,
A. Makowski, Szczecin 2007.
257. Machałek M., Źródła do stanu wojennego w Gorzowie w zasobie szczecińskiego oddziału
Instytutu Pamięci Narodowej [w:] Przeciwko stanowi wojennemu. Zajścia 31 sierpnia 1982 roku
w Gorzowie Wielkopolskim, Gorzów 2007.
258. Majchrzak G., Krystyna Starczewska [w:], Słownik dysydentów, t. I, Warszawa 2007,
259. Majchrzak G., Rozpracowanie warszawskiego Radio „Solidarność” przez Służbę Bezpieczeństwa
w latach 1982–1989, [w:], 25 rocznica niezależnych audycji i rozgłośni radiowych. Materiały
pokonferencyjne, red. B. Bakuła, Poznań 2007.
260. Majchrzak G., Zbigniew Bujak [w:], Słownik dysydentów, t. I, Warszawa 2007.
261. Majchrzak G., Z dziejów „Tygodnika Solidarność”. Rozpracowanie „Tygodnika Solidarność”
przez Służbę Bezpieczeństwa 1980–1982, Warszawa 2007 (Studia i materiały),
262. Malec M., Inwigilacja księdza Adolfa Chojnackiego przez Służbę Bezpieczeństwa [w:] Kościół
Katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia
i materiały, t. 1, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007, s. 167–203.
263. Małyszka A., Manifestacje, wiece i happeningi na Półwiejskiej pod koniec lat 80. XX wieku,
„Kronika Miasta Poznania” 2007, nr 3.
104
264. Małyszka A., Nie tylko w Poznaniu. Opór przeciwko stanowi wojennemu w Poznańskiem,
„Kronika Wielkopolski” 2007, nr 3.
265. Małyszka A., Paszkwile na Gierka [w:] Drogi do wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej
1956–2006. Zbiór materiałów z konferencji 5–7 listopada 2006 roku w Wyższej Szkole Zawodowej
„Kadry dla Europy” w Poznaniu, red. B. Bakuła, M. Talarczyk-Gubała, Poznań 2007.
266. Maniewska K., Kościół katolicki w Bydgoszczy wobec prób dezintegracji i laicyzacji społeczeństwa
w okresie rządów Edwarda Gierka, Warszawa 2007.
267. Marciniak R., Ludność niemiecka na Pomorzu Zachodnim – problem dla władz polskich, czy
element potrzebny do zagospodarowania tzw. Ziem odzyskanych?, „Stargardia” 2006, t. 4,
s. 279–289.
268. Marciniak R., Wydarzenia z 17 czerwca 1953 w Berlinie i NRD w ocenie szczecińskiej prasy
codziennej i aparatu partyjnego, „Przegląd Zachodniopomorski” 2007, z. 1, s. 93–119.
269. Marecki J., Kościół wobec wyborów w 1947 r. [w:] Koniec jałtańskich złudzeń. Sfałszowane
wybory 19 I 1947, red. M. Wenklar, Kraków 2007.
270. Marecki J., Kwestionariusz personalny z teczki ewidencji operacyjnej na biskupa [w:] Blohoslavený
biskup Pavol Gojdič (1888–1960) v súradniciach času a doby (záverečné reflexie), red. V. Boháč,
Prešov 2007.
271. Marecki J., Likwidacja niższych seminariów zakonnych na terenie woj. krakowskiego w 1952 r.
[w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą.
Studia i materiały, t. 1, red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007.
272. Marecki J., Musiał F., Biskup Jan Pietraszko – świadectwo świętości w aktach SB [w:] Niezłomni.
Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna bezpieka wobec biskupów polskich, red. J. Marecki, F.
Musiał, Kraków 2007.
273. Marecki J., Musiał F., Wprowadzenie [w:] Niezłomni. Nigdy przeciw Bogu. Komunistyczna
bezpieka wobec biskupów polskich, red. J. Marecki, F. Musiał, Kraków 2007.
274. Marecki J., Podstawowe pojęcia archiwalne (cz. 3). Dokument, „Archiva Ecclesiastica” 2007,
nr 4.
275. Marecki J., Przepisy prawne dotyczące funkcjonowania archiwów [w:] Lex et praxis, red.
J. Marecki, L. Rotter, Kraków 2006(2007).
276. Marecki J., Wstęp [w:] Lex et praxis, red. J. Marecki, L. Rotter, Kraków 2006(2007).
277. Marek Ł., „Przecieki” na terenie województwa katowickiego, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 4 (75).
278. Marek Ł., Inwigilacja kard. Karola Wojtyły na terenie obecnej diecezji bielsko-żywieckiej
[w:] „Z waszą ziemią związany byłem od dzieciństwa…”. Związki rodzinne, turystyczne
i pastoralne z diecezją bielsko-żywiecką ks. Karola Wojtyły, t. 1, red. T. Borutko, Kraków 2007.
279. Marek Ł., Lato 1970 – siemianowicki Komitet Miejski PZPR wobec pielgrzymek, „Siemianowicki
Rocznik Muzealny” 2006, nr 5.
280. Marek Ł., O świeckiej obrzędowości słów kilka, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 7 (78).
281. Marek Ł., Precz! – Niech żyje! W 40. rocznicę uroczystości milenijnych w Sosnowcu, Muzeum
w Sosnowcu 2007.
282. Marszalec J., Bezpieczeństwa publicznego stan [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania
Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
283. Marszalec J., Cywilne sądy specjalne [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania
Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
284. Marszalec J., Dekownicy i schronowcy [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania
Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
285. Marszalec J., Jeńcy cywilni (niemieccy) i internowani [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia
Powstania Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa
2007.
286. Marszalec J., Olgierd Christa (1923–2004) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
287. Marszalec J., Państwowy Korpus Bezpieczeństwa [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania
Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
105
288. Marszalec J., Polska Partia Robotnicza [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania
Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
289. Marszalec J., Polskie Państwo Podziemne w dniach próby: sierpień – październik 1944. Praktyczna
realizacja koncepcji polityczno-ideowych i organizacyjnych wypracowanych w konspiracji
[w:] Testament Polski Walczącej. Myśl programowa Polskiego Państwa Podziemnego, słowo
wstępne A. Friszke, Warszawa 2007.
290. Marszalec J., Pytania o tajne oblicza. Działania kontrwywiadowcze GL-AL., PPR wobec
AK i Delegatury Rządu na Kraj [w:] X Departament MBP. Wzorce–struktury–działanie, red.
K. Rokicki, Warszawa 2007.
291. Marszalec J., Rekwizycje [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania Warszawskiego, t. 2:
Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
292. Marszalec J., Robert Nakwas–Pugaczewski (1920–1973) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
293. Marszalec J., Spekulacja [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania Warszawskiego, t. 2:
Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
294. Marszalec J., Starostwo grodzkie na Starym Mieście [w:] Wielka Ilustrowana Encyklopedia
Powstania Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa
2007.
295. Marszalec J., Szaber [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania Warszawskiego, t. 2:
Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
296. Marszalec J., Szpiegowska psychoza [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania
Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
297. Marszalec J., Wydziały Bezpieczeństwa Delegatury Rządu na Kraj [w:] Wielka Ilustrowana
Encyklopedia Powstania Warszawskiego, t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red.
P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
298. Marszalec J., Zdzisław Zieleń (1926–1987) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
299. Marszalec J., Żydzi w Powstaniu [w:] Wielka ilustrowana encyklopedia Powstania Warszawskiego,
t. 2: Polityka, kultura, społeczeństwo, red. P. Rozwadowski, Warszawa 2007.
300. Między Wilnem a Białymstokiem, red. T. Kasabuła, J.J. Milewski, Białystok 2007.
301. Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/39–
–1945–1989, cz. I, red. Ł. Kamiński, P. Blažek i P. Jaworski, Warszawa 2007.
302. Milewski J.J., (rec. A.S. Wialiki, Na rozdarożzi. Biełarusy i Paliaki u czas pierasialenija (1944–
–1946), Mińsk 2005), „Biuletyn Historii Pogranicza” 2007, nr 8.
303. Milewski J.J., Przeszłość historyczna a problemy integracji w trójkącie polsko-litewsko-
białoruskim [w:] Polska i kraje sąsiednie w warunkach globalizacji i integracji europejskiej,
Białystok 2007.
304. Milewski J.J., Wstęp [w:] H. Kuczyński, Syberyjski szlak, Suwałki 2007.
305. Miłosz J., Milenium kontra Tysiąclecie, red. K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań 2007.
306. Miłosz J., Przebieg śledztwa prowadzonego przed „procesem dziesięciu” w świetle zachowanych
materiałów UB [w:] Poznański Czerwiec 1956 – uwarunkowania – przebieg – konsekwencje,
Poznań 2007.
307. Miłosz J., Założenia i realizacja Wielkiej Nowenny na przykładzie archidiecezji gnieźnieńskiej
i poznańskiej [w:] Milenium kontra Tysiąclecie, red. K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań
2007.
308. Musiał F., Kowal Władysław (1905–1972) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
309. Musiał F., Naczelnicy Wydziału IV SB w Krakowie [w:] Kościół katolicki w czasach komunistycznej
dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 1, red. R. Terlecki,
J. Szczepaniak, Kraków 2007.
310. Musiał F., Podręcznik bezpieki. Teoria pracy operacyjnej w świetle wydawnictw resortowych
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych PRL, Kraków 2007.
311. Musiał F., Stachiewicz Roman (1928–1951) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
106
312. Musiał F., Twarze bezpieki, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007, nr 26–27
313. Muszyński W.J., Z dziejów Stronnictwa Narodowego 1928–1939, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej”, sierpień–wrzesień 2007, nr 8–9.
314. Muszyński W.J., Guernika: mit Zagłady i symbol propagandy, „Glaukopis” 2007/2008, nr 9–10.
315. Muszyński W.J., J. Stryjek, (oprac.) J. Garbarczyk, W Narodowej Organizacji Wojskowej na Ziemi
Wyszkowskiej, „Glaukopis” 2007/2008, nr 9–10.
316. Mysiakowska J., Komitet Legalizacyjny Stronnictwa Narodowego, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 8–9, s. 76–81.
317. „Na bocznicy czekały na nas bydlęce wagony...” Wspomnienia sybiraków, oprac. Grażyna
Jenczelewska-Stolarczyk, Wrocław 2007.
318. Namysło A., Organizacje polityczne ludności żydowskiej [w:] Województwo śląskie 1945–1950,
red. A. Dziurok, R. Kaczmarek, Katowice 2007.
319. Namysło A., Stronnictwo Pracy [w :] Województwo śląskie 1945–1950, red. A. Dziurok,
R. Kaczmarek, Katowice 2007.
320. Namysło A., Udział niemieckiej administracji rejencji katowickiej w procesie organizacji
akcji wymiany Żydów na obywateli niemieckich w latach 1940–1944, „Zagłada Żydów. Studia
i materiały” 2007, vol. 3.
321. Namysło A., Żydowskie zrzeszenia religijne [w:] Województwo śląskie 1945–1950, red.
A. Dziurok, R. Kaczmarek, Katowice 2007.
322. Neja J., Opór wobec stanu wojennego w regionie śląsko-dąbrowskim [w:] Konferencja „Opór
wobec stanu wojennego na Śląsku i w Zagłębiu”. Katowice, 14 kwietnia 2007 r., bmw.
323. Nieznana batalia o stan wojenny, oprac. G. Majchrzak, „Arcana” 2007, nr 76.
324. Niwiński P., Józef Grzesiak (1900–1975) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
325. Niwiński P., Stanisław Kiałka (1911–1980) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
326. Niwiński P., Witold Milwid (1915–1949) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
327. Niwiński P., Władysław Subortowicz (1913–1949) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
328. Niwiński P., Zarzycki A., Władysław Zarzycki (1897–1971) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
329. Nagel P., Losy Polaków deportowanych do obwodu archangielskiego, „Zesłaniec. Pismo Rady
Naukowej Zarządu Głównego Związku Sybiraków” 2007, nr 29.
330. Nawrocki Z., Józef Modrzejewski (1909–1995) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956, t.3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007, s. 363–367.
331. Noszczak B., Prymas we Wronie, „Karta” 2007, nr 52.
332. Noszczak B., Okoliczności powstania Jasnogórskich Ślubów Narodu Polskiego, „Przegląd
Powszechny” 2007, nr 7–8.
333. Noszczak B., Przypadek „Studenta”. Kontakty o. Andrzeja Koprowskiego SJ ze Służbą
Bezpieczeństwa PRL (1968 –1987), „Przegląd Powszechny” 2007, nr 7–8.
334. Nowicki R., Wojskowa Organizacja Ziem Zachodnich – schemat organizacyjny [w:] Jak Feniks z po-
piołów. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce 1939–1945, Poznań 2007.
335. Nowinowski S., Andrzeja Feliksa Grabskiego żywoty równoległe, „Aparat Represji w Polsce
Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1.
336. Nowinowski S., Spodenkiewicz P., Toborek T., Tadeusz Wyrwa – partyzant z natury, Łódź 2007.
337. Nowinowski S., Stosunki polsko-czechosłowackie u progu II wojny światowej. Bilans otwarcia
[w:] Między przymusową przyjaźnią a prawdziwą solidarnością. Czesi – Polacy – Słowacy 1938/
39–1945–1989, cz. I, red. P. Blažek, P. Jaworski, Ł. Kamiński, Warszawa 2007.
338. Jedność Europy. Antologia XX-wiecznej polskiej myśli europejskiej, oprac. S. Łukasiewicz,
Warszawa: Urząd Komitetu Integracji Europejskiej 2007.
339. Oddział AK Gedymina Rogińskiego ps. „Dzielny” – Mariana Rączki ps. „Kościuszko” i jego
żołnierze [w:] Konspiracja antykomunistyczna i podziemie zbrojne w Wielkopolsce w latach
1945–1956, red. A. Łuczak, A. Pietrowicz, Poznań 2007, s. 85–100.
107
340. Odrzucona prośba tow. Jaruzelskiego. Informacja Ministerstwa Obrony Narodowej Czechosłowacji
z posiedzenia komitetu ministrów obrony państw członkowskich Układu Warszawskiego w dniach
1–4 grudnia 1981 r., oprac. G. Majchrzak, P. Piotrowski, „Glaukopis” 2007, nr 7–8.
341. Operacja „Podmuch”. Służba Bezpieczeństwa wobec „bombiarzy” na terenie Zagłębia
Miedziowego w okresie stanu wojennego, wstęp, wybór, oprac. S. Ligarski, Lubin–Wrocław
2007.
342. Operacja „Poeta”. Służba Bezpieczeństwa na tropach Czesława Miłosza, oprac. B. Kopka,
G. Majchrzak, Lublin 2007.
343. Operacja „Sejm” 1944–1946, red. W. Chudzik, Z. Gajowniczek, S. Kokin, P. Kułakowskij,
M. Majewski, J. Szapował, J. Tucholski, Warszawa–Kijów 2007.
344. Palicki J., Wydarzenia z 31 sierpnia 1982 roku w świetle legalnej i nielegalnej prasy lokalnej
[w:] Przeciwko stanowi wojennemu. Zajścia 31 sierpnia 1982 roku w Gorzowie Wielkopolskim,
Gorzów 2007.
345. Pawłowicz J., Ludzie płockiej bezpieki. Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Płocku 1945–1956,
Warszawa 2007.
346. Pietrowicz A., Jan Jacek Niskich (1910–1996) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słowniki biograficzny, t. 3, Kraków 2007.
347. Plany pracy Departamentu IV MSW na lata 1972–1979, oprac. M. Biełaszko, A. K. Piekarska,
P. Tomasik, C. Wilanowski, Warszawa 2007.
348. Pleskot P., Wielki mały ekran. Telewizja a codzienność Polaków lat 60., Warszawa 2007.
349. Pleskot P., Marxism in the Historiography of “Annales” in the Opinion of Its Creators and Critics,
„Acta Poloniae Historica” 2007, t. 96.
350. Podporucznik Stanisław Marchewka ps. „Ryba” 16 XI 1908–4 III 1957, red. W. Wilczewski,
Białystok 2007.
351. Polańska-Bergman M., Perzyna P., Podstawy prawne działania archiwum Instytutu Pamięci
Narodowej na tle rozwiązań wybranych krajów Europy Środkowo-Wschodniej [w:] Prawo
archiwalne. Stan aktualny i perspektywy zmian, red. H. Robótka, Toruń 2007.
352. Poleszak S., Józef Franczak „Guściowa”, „Lalek”, „Laluś” (1918–1963) [w:] Konspiracja i opór
społeczny w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
353. Poleszak S., Wnuk R., Oddziały zbrojne polskiego podziemia niepodległościowego i organizacji
młodzieżowych – próba ujęcia statystycznego [w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego
1944–1956, Warszawa 2007.
354. Poleszak S., Wnuk R., Zarys dziejów polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956
[w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, Warszawa 2007.
355. Popek L., Akcje OUN-UPA przeciwko Kościołowi rzymskokatolickiemu na Wołyniu w latach
1939–1945 [w:] Polska–Ukraina. Wspólna przeszłość, Cieszanów 2007.
356. Popek L., Zarys dziejów parafii Ostrówki (1765–1943) [w:] Minułe i suczasne Wołyni ta Polissja.
Lubloml w istorii Ukraini ta Wołyni, Łuck 2007, s. 56–64.
357. Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, Rzeszów–Sanok 2007.
358. Powstanie Warszawskie 1944 w dokumentach z archiwów służb specjalnych, red. M. Majewski
i in., Warszawa 2007.
359. Próchniak L., Przygotowania władz do wizyty Jana Pawła II w Łodzi [w:] Jan Paweł II w Łodzi.
W dwudziestą rocznicę wizyty, red. M. Przybysz, M. Różański, J. Wróbel, Łódź 2007.
360. Przeciwko stanowi wojennemu. Zajścia w Gorzowie 31 sierpnia 1981. Materiały pokonferencyjne,
red. M. Machałek, D. Rymar, Szczecin 2007.
361. Przybysz M., Jan Paweł II w Łodzi – Przebieg wizyty 13 czerwca 1987 roku [w:] Jan Paweł II
w Łodzi. W dwudziestą rocznicę wizyty, red. M. Przybysz, M. Różański, J. Wróbel, Łódź 2007.
362. Ptak W., Zarys działalności oraz problem bandytyzmu wśród członków zbrojnego podziemia na
terenie powiatu sępoleńskiego w latach 1945–1947 [w:] Opór społeczny i konspiracja w woj.
pomorskim (bydgoskim) w latach 1945–1956, red. T. Chinciński, Z. Karpus, Bydgoszcz–Toruń
2007.
363. Ptaszyński R., Trzymamy straż nad Odrą. Propaganda – fakty – dokumenty, Szczecin 2007.
364. Puławski A., Nie ujawniać czynnikom nieoficjalnym, Depesze AK o Zagładzie, „Więź” 2007,
nr 7.
108
365. Puławski A., Ostatnia poczta, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2007, nr 3.
366. Rączy E., Działalność PUBP w Krośnie w latach 1944–1956. Zarys problematyki, cz. 2
[w:] Polska i jej wschodni sąsiedzi, t. 8, red. A. Andrusiewicz, Rzeszów 2007, s. 104–123.
367. Rączy E., Straty ludnościowe w powiecie mieleckim podczas okupacji hitlerowskiej, „Rocznik
Mielecki” 2007, s. 45–66.
368. Reczek R., Dokumenty dotyczące Milenium w Archiwum IPN w Poznaniu [w:] Milenium kontra
Tysiąclecie – 1966, red. K. Białecki, S. Jankowiak, J. Miłosz, Poznań 2007.
369. Reczek R., Rybak B., Dokumentacja archiwalna dotycząca powstania czerwcowego –
przegląd materiałów wypożyczonych z OBUiAD w Warszawie [w:] Poznański Czerwiec 1956.
Uwarunkowania – Przebieg – Konsekwencje, red. K. Białecki, S. Jankowiak, Poznań 2007,
s. 51–62.
370. Rokicki K., Chrzest bojowy ZOMO, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 1 (11).
371. Rokicki K., Portret zbiorowy kadry X Departamentu [w:] Departament X MBP: wzorce, struktury,
działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
372. Rokicki P., Armia Krajowa na Wileńszczyźnie 1943–1945, Warszawa 2007 (wyd. II)
373. Rokicki P., Mirosław Głębocki (1902–1945) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków – Warszawa – Wrocław 2007
374. Rokicki P., Wilhelm Popławski (1901–1971) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–
–1956. Słownik biograficzny t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007
375. Romanek J., Stosunek chłopów w BSRR do kolektywizacji wsi w ocenie polskiej prasy wojskowej
lat międzywojennych, „Białoruskie Zeszyty Historyczne” 2007, nr 28.
376. Rosenbaum S., „Rewizjonistyczne” reakcje na „Orędzie biskupów polskich do biskupów
niemieckich” z 1965 r. w województwie katowickim w świetle akt SB, „Confinium” 2007, nr 2.
377. Rozwój teorii rewolucji w socjologii historyczno-porównawczej. Próba analizy metodologicznej
[w:] O rewolucji. Obrazy radykalnej zmiany społecznej, red. K. Brzechczyn, M. Nowak Poznań
2007.
378. Ruzikowski T., Warszawskie radio „Solidarność”. Wybrane aspekty, [w:] 25 rocznica niezależnych
audycji i rozgłośni radiowych, Materiały pokonferencyjne, red. B. Bakuła, Poznań 2007.
379. Rybarczyk P., Działania aparatu bezpieczeństwa w Bydgoszczy wobec uczniów i nauczycieli
gimnazjum przy Placu Wolności w latach 1946–1955 – zarys problemu [w:] Z dziejów I Liceum
Ogólnokształcącego. IV wieki kształcenia w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2007, s. 195–207.
380. Rybarski R., Państwo monopoliczne, wstęp i red. naukowa N. Wójtowicz, Krzeszowice 2007.
381. Salezjańska Szkoła Organistowska w Przemyślu i jej likwidacja w 1963 r., red. R. Witalec,
I. Witowicz, Rzeszów–Przemyśl 2007.
382. Sawicki J., Walka o pamięć powstania warszawskiego w PRL. Doktryna, propaganda, cenzura
[w:] Śląsk, Pomorze i Wielkopolska wobec powstania warszawskiego. Materiały z konferencji
naukowej zorganizowanej przez Muzeum w Gliwicach w 60. rocznicę wybuchu powstania
warszawskiego, Gliwice 2007, s. 137–143.
383. Sawicki W., Osobowe źródła informacji organów bezpieczeństwa Polski Ludowej, „Aparat
Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 5, s. 9–18.
384. Siepracka D., Stosunki polsko-żydowskie w Łodzi w czasie okupacji hitlerowskiej. Stan badań
i perspektywy badawcze [w:] Fenomen getta łódzkiego 1940–1944, red. P. Samuś, W. Puś, Łódź
2006 [druk: 2007].
385. Siepracka D., Walenty Zora (1901–1977) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
386. Sierchuła R., Formacje wojskowe Obozu Narodowego w Wielkopolsce, „Inne Oblicza Historii”
2007, nr 2–3.
387. Sikora M., Infrastruktura Luftwaffe oraz Ordre de Bataille niemieckiej obrony przeciwlotniczej
w raportach wywiadu Okręgu Śląskiego Armii Krajowej z wiosny 1944 r. [w:] „Confinium” 2007,
nr 2.
388. Sikora M., Katowice jako ośrodek dyspozycyjny i produkcyjny niemieckiego przemysłu
zbrojeniowego na Górnym Śląsku w czasie drugiej wojny światowej 1939–1945 [w:] Przemiany
protoindustrialne i industrialne jako czynnik miastotwórczy Katowic, red. A. Barciak, Katowice
2007.
109
389. Sikora M., Kierunki działań operacyjnych Służby Bezpieczeństwa wobec inteligencji technicznej
na przykładzie kadry naukowej Politechniki Śląskiej i Politechniki Częstochowskiej, „Aparat
Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1(5).
390. Siwiec B., Wrócili po śmierć. Kulisy zabójstwa Komendanta III Inspektoratu Armii Krajowej
w Grudziądzu Józefa Sierosławskiego, „Przegląd Bydgoski” 2007, nr 18, s. 69–78.
391. Skubisz P., Casus Barana – rzecz o defraudacji funduszu operacyjnego SB, „Aparat Represji
w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 5.
392. Skubisz P., Działalność oficerów wywiadowczych w batalionach KOP w świetle meldunków
sytuacyjnych Dowództwa KOP z 1925 r. Wybór dokumentów, „Grot. Zeszyty Historyczne
Poświęcone Historii Wojska i Walk o Niepodległość” 2007.
393. Smalewski J. S., Wyrok Workuta, Wrocław 2007.
394. Solidarność Walcząca w dokumentach, t.1, W oczach SB, oprac. Ł. Kamiński, W. Sawicki,
G. Waligóra, Warszawa 2007.
395. Spałek R., Potęga szpiegomanii. Departament X w poszukiwaniu wroga wewnętrznego
w kierownictwie komunistycznym w Polsce (1948–1956) [w:] Departament X MBP: wzorce,
struktury, działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
396. Spałek R., Z dziejów wywiadu komunistycznego. Casus Bogusława Hrynkiewicza i Mariana
Spychalskiego (1940–1944), „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 12.
397. Sprawozdanie z likwidacji rodzin kułackich w województwie białostockim w 1950 r., wstęp
i oprac. M. Markiewicz, „Dzieje Najnowsze” 2007, nr 1.
398. Stadnicki T., Zaniechanie ścigania sprawcy przestępstwa przewidziane w ustawie o Instytucie
Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu „Prokuratura
i Prawo” 2007, nr 9.
399. Stanuch Z., Nauczanie religii w punktach katechetycznych województwa szczecińskiego
w świetle materiałów archiwalnych Archiwum Państwowego w Szczecinie (1961–1970), „Przegląd
Zachodniopomorski” 2007, z. 3, s. 53–67.
400. Stefaniak M., Nielegalna emigracja Żydów z Pomorza Zachodniego w latach 1945–1948
[w:] Żydzi oraz ich sąsiedzi na Pomorzu Zachodnim w XIX i XX wieku, red. M. Jaroszewicz,
W. Stępiński, Warszawa 2007.
401. Stróżyna K., Dionizy Czech (1907–1974) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956,
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007, s. 116–118.
402. Stróżyna K., Świętorzecka Władysława (1898–1967) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956, Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
403. Studia i materiały z dziejów opozycji i oporu społecznego, t. 5, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra,
Wrocław 2006.
404. Surdej M., Rozbicie aresztu PUBP w Tarnobrzegu – 2 listopada 1944 r., „Zeszyty Historyczne
Win” 2007, nr 26–27.
405. Sychowicz K., Działalność aparatu bezpieczeństwa wobec środowiska oświatowego w woj.
białostockim w latach 1945–1949 [w:] Rola oświaty i szkolnictwa w procesie kształtowania
się świadomości narodowej na pograniczu polsko-litewsko-białoruskim, red. W. Śleszyński,
Białystok 2007.
406. Sychowicz K., Działania władz komunistycznych wobec duchowieństwa katolickiego na terenie
Warmii i Mazur w latach 1948–1955 – przyczynek do tematu, „Znad Pisy” 2006, nr 15.
407. Sychowicz K., Ks. Marian Godlewski (1899–1964) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
408. Sychowicz K., Podziemie antykomunistyczne na Ziemi Łomżyńskiej w latach 1944–1957
[w:] Podporucznik Stanisław Marchewka ps. „Ryba” 16 XI 1908–4 III 1957, red. W. F. Wilczewski,
Białystok 2007.
409. Sychowicz K., Władza i aparat bezpieczeństwa wobec arcybiskupa Romualda Jałbrzykowskiego
(1945–1955) [w:] Między Wilnem a Białymstokiem, Białystok 2007.
410. Syrnyk J., „Szkoła pod specjalnym nadzorem” – inwigilacja IV Liceum Ogólnokształcącego
w Legnicy przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa [w:] Ukraińcy w najnowszych dziejach
Polski 1918–1989, red. R. Drozd, Słupsk 2007.
110
411. Syrnyk J., Kim byli „Wołod´ko” i „Biłyj”? O rzekomym istnieniu UPA na terenie województwa
wrocławskiego w latach 1947–1951, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 1 (11).
412. Syrnyk J., Ludność ukraińska na Dolnym Śląsku 1945–1989, Wrocław 2007.
413. Syrnyk J., Sprawa obiektowa „Ortodox” na terenie województwa legnickiego – przyczynek
do badań nad rozpracowaniem Cerkwi greckokatolickiej przez aparat bezpieczeństwa PRL
[w:] Ukraińcy w najnowszych dziejach Polski 1918–1989, red. R. Drozd, Słupsk 2007.
414. Syrnyk J., Zagadnienie ukraińskie w powiecie lubińskim (1947–1989), Lubin–Wrocław 2007.
415. Szczęch R., Czechowski M., W oddziale cc mjr Hieronima Dekutowskiego „Zapory”, „Zeszyty
Historyczne WiN-u” 2007, nr 26–27.
416. Szwagrzyk K., Jan Lonc (1914–1997) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
t. 3, Słownik biograficzny, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
417. Szwagrzyk K., Obóz/więzienie w Jaworznie (1947–1956) w fotografii lotniczej [w:] Obóz dwóch
totalitaryzmów. Jaworzno 1943–1956, t. 2, red. K. Mieroszewski, Z. Woźniczko, Jaworzno 2007.
418. Szwagrzyk K., Procesy kierownictwa X Departamentu MBP [w:] Departament X MBP. Wzorce
– struktury – działanie, red. K. Rokicki, Warszawa 2007.
419. Śmietanka-Kruszelnicki R., Podziemie antykomunistyczne po 1945 r. wobec kolektywizacji (na
przykładzie województwa kieleckiego), „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007, nr 26–27.
420. Śmietanka-Kruszelnicki R., Podziemie i konspiracja w latach 1945–1949 [w:] Częstochowa.
Dzieje miasta i klasztoru jasnogórskiego, t. 4: Dzieje miasta i klasztoru po 1945 r., red. K. Kersten,
Częstochowa 2007.
421. Taraszkiewicz-Otta R., Dwie prawdy. Na drodze życia. Wspomnienia, oprac. S. Poleszak, „Pamięć
i Sprawiedliwość” 2007, nr 1(11).
422. Toborek T., Festiwal rockowy w Jarocinie oaza wolności czy wentyl bezpieczeństwa [w:] Drogi do
wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956–2006, red. B. Bakuła, M. Talarczyk-
-Gubała, Poznań 2007.
423. Toborek T., Kościół łódzki wobec polityki władz w latach 1945–1967 [w:] Jan Paweł II w Łodzi.
W dwudziestą rocznicę wizyty, red. M. Przybysz, M. Różański, J. Wróbel, Łódź 2007.
424. Toborek T., Stanisław Sojczyński i Konspiracyjne Wojsko Polskie, Łodź 2007.
425. Tomasik P., Adam Doboszyński – polityk nieokiełznany, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 8–9, s.126–129.
426. Tomasik P., Adam Pietruszka (ur. 1938), zastępca dyrektora Departamentu IV MSW, „Aparat
Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 5, s. 531–538.
427. Tracz B., „O cele partii trzeba było walczyć twardo”. Jerzy Ziętek w świetle swoich przemówień
„Confinium” 2007, nr 2.
428. Trębacz W., Aleksander Eugeniusz Seniuta (1930–1998) [w:] Konspiracja i opór społeczny
w Polsce 1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
429. Trębacz W., Józef Pachla (1929–1994) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007..
430. Trębacz W., Kazimierz Michalczyk [w:] 31 sierpnia 1982. NAF Dementi – 25 lat, Wrocław 2007.
431. Urynowicz M., rec. Ariel Yahalomi, Przeżyłem, „Glaukopis” 2007, nr 9–10.
432. Urynowicz M., Gross Aktion – zagłada warszawskiego getta, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 7.
433. Trębacz W., Seniuta Aleksander Eugeniusz «Krzysztof» [w:] Małopolski słownik biograficzny
uczestników działań niepodległościowych 1939–1956, t. 12, Kraków 2007.
434. Twarze białostockiej bezpieki. Informator personalny, red. P. Łapiński, Białystok 2007.
435. Twarze olsztyńskiej bezpieki. Kadra kierownicza UB i SB w Olsztynie. Informator personalny, red.
P. Kardela, Białystok 2007.
436. W poszukiwaniu tożsamości. Październik 1956 na Pomorzu Zachodnim, red. M. Machałek,
A. Makowski, Szczecin 2007.
437. Waligóra G., Analiza Dep. III MSW na temat niezależnego ruchu wydawniczego w połowie 1987,
„Studia i Materiały”…, 2007, t. 5 .
438. Waligóra G., Obraz społeczeństwa polskiego w publicystyce środowiska KOR, „Sowiniec.
Materiały Historyczne” 2006, nr 28 [druk 2007].
111
439. Waligóra G., Solidarność Walcząca 1982–1992 (wspólnie z dr. Ł. Kamińskim) [w:] O Wyzwolenie
z komunizmu ludzi i narodów przysięgam walczyć, Warszawa 2007.
440. Waligóra G., Zalecenia gen. Krzysztoporskiego wobec KOR i środowisk studenckich po zabójstwie
St. Pyjasa, „Studia i Materiały”… 2007, t. 5.
441. Waligóra G., Zespoły Inicjatywy Obywatelskiej, „Studia i Materiały”… 2007, t. 5.
442. Warot P.P., Ostatni rektor – pierwszy TW, „Debata” 2007, nr 2.
443. Warot P.P., Stypendysta, „Debata” 2007, nr 3.
444. Warot P.P., Z akt mrągowskiej bezpieki: Pretorianin komunizmu. Władysław Chrostowski
[w:] Mrągowskie Studia Humanistyczne, t. 8, Mrągowo 2007.
445. Wasilewski W., Starobielsk 1940. Niesubordynacja Daniła Czecholskiego, „Dzieje Najnowsze”
2007, nr 3.
446. Wasilewski W., Związek Sowiecki wobec próby podejmowania sprawy Katynia w Wielkiej Brytanii
[w:] Zbrodnia katyńska w oczach współczesnych Rosjan, red. M. Tarczyński (seria Zeszyty
Katyńskie, nr 22).
447. Wasilewski W., Sowiecka dezinfomacja jeńców, „Templum Novum” 2007, nr 4.
448. Wasilewski W., [rec. słownika] M. Gałęzowskiego, Wierni Polsce. Ludzie konspiracji
piłsudczykowskiej 1939–1947, „Pamięć i sprawiedliwość” 2007, nr 11.
449. Wenklar M., Jandziś Jan, „Zeszyty Historyczne WiN-u” 2007, nr 26–27.
450. Wenklar M., Przypadek tajnego współpracownika o ps. „Turysta” [w:] Kościół katolicki
w czasach komunistycznej dyktatury. Między bohaterstwem a agenturą. Studia i materiały, t. 1,
red. R. Terlecki, J. Szczepaniak, Kraków 2007.
451. Węda Ł., Archiwista Komitetu Okręgowego Komunistycznej Partii Polski w Siedlcach przed
sądem. Przypadek Pejsacha Barna [w:] Pamiętnik VIII Ogólnopolskiego Zjazdu Studentów
Archiwistyki, Lublin 2007, s.171–175.
452. Węgrzyn D., Aparat bezpieczeństwa państwa wobec środowisk narodowych na Górnym Śląsku
i w Zagłębiu Dąbrowskim, Katowice–Kraków 2007.
453. Węgrzyn D., Dzieje pewnego werbunku. UB wobec Jerzego Kurcyusza w latach 1945–1956,
„Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007, nr 1(5).
454. Węgrzyn D., Konspiracja NSZ – od Narodowych do Śląskich Sił Zbrojnych [w:] Województwo
śląskie 1945–1950, Katowice 2007.
455. Węgrzyn D., Narodowe Zjednoczenie Wojskowe [w:] Województwo śląskie 1945–1950, Katowice
2007.
456. Witalec R., Działalność UB wobec podziemia ukraińskiego w powiecie sanockim (1944 – 1947),
[w:] Powiat sanocki w latach 1944–1956, red. K. Kaczmarski, A. Romaniak, Rzeszów–Sanok
2007, s. 369–382.
457. Wnuk R., Za pierwszego Sowieta. Polska konspiracja na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej
(wrzesień 1939 – czerwiec 1941), Warszawa 2007.
458. Wojcieszyk E., Poznański Czerwiec 1956 r. i odwilż październikowa w archidiecezji poznańskiej
w świetle dokumentów aparatu represji PRL, „Kronika Wielkopolski” 2007, nr 2.
459. Województwo białostockie w latach II wojny światowej. Wybór źródeł, red. K. Sychowicz,
Białystok 2007.
460. Województwo śląskie 1945–1950. Zarys dziejów politycznych, red. A. Dziurok, R. Kaczmarek,
Katowice 2007.
461. Wołoszyn J., Chronić i kontrolować. UB wobec środowisk i organizacji konspiracyjnych młodzieży
na Lubelszczyźnie (1944–1956), Warszawa 2007.
462. Wołoszyn J., Udział organów bezpieczeństwa w akcji rekrutacji na studia w województwie
lubelskim w latach 1947–1956, „Pamięć i Sprawiedliwość” 2007, nr 1(11).
463. Wójtowicz P., Obraz Związku Sowieckiego w ujęciu polskiej emigracji politycznej w Wielkiej
Brytanii w latach 1945–1956, „Dzieje Najnowsze” 2007, nr 3.
464. Wróbel J., Działalność KPA na rzecz polskich uchodźców w latach 1944–1949 [w:] Kongres
Polonii Amerykańskiej i jego przywódcy, Bydgoszcz 2007.
465. Wróbel J., Jerzy Kosiński a tajne służby, „Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989” 2007,
nr 1.
112
466. Wróbel J., Kwestie narodowościowe na terenie powiatu kępińskiego w latach 1945–1947
[w:] Kępno i Ziemia kępińska 1945–1956. Studia i szkice, red. J. Bednarek i J. Żelazko, Łódź 2007.
467. Wróbel J., Nastroje społeczeństwa łódzkiego po wyborze kardynała Karola Wojtyły na papieża
[w:] Jan Paweł II w Łodzi. W dwudziestą rocznicę wizyty, red. M. Przybysz, M. Różański,
J. Wróbel, Łódź 2007.
468. Wróbel J., Polityka władz Polski Ludowej wobec oficerów – byłych jeńców wojennych po II woj-
nie światowej (Zarys problematyki), „Łambinowicki Rocznik Muzealny” 2006 [druk: 2007].
469. Wróbel J., Specyfika polityki niemieckiej w Łodzi w latach 1939–1945 [w:] Fenomen getta
łódzkiego 1940–1944, red. P. Samuś i W. Puś, Łódź 2006 [druk: 2007].
470. Zając E., [rec.] A. Gliksman, Solidarność Małopolska. Kalendarium 1980–2005, „Rocznik
Sądecki” 2007, t. 35.
471. Zając E., Specyficzna pamięć. 13 XII 1989: ósma rocznica stanu wojennego, „Arcana” 2007,
nr 76.
472. Zając E., U źródeł Solidarności, „Terra Incognita” 2007, nr 1.
473. Zawistowski A., Próby zreformowania gospodarki centralnie kierowanej w Polsce w latach 1980–
–1981, „Studia i Prace Kolegium Ekonomiczno-Społecznego” 2007, z. 13, s. 421–445. (wspólnie
z Ł. Dwilewiczem, G. Jamroziakiem, J. Kalińskim, Ł. Paprotnym).
474. Zawistowski A., Struktura organizacyjna SGH/SGPiS po 1945 roku, [w:] Tradycje szkolnictwa
ekonomicznego w Polsce po 1945 roku, red. Wojciech Morawski, Warszawa 2007, s. 143–157.
475. Zbrodnia lubińska 1982. Dokumenty. Dochodzenie do prawdy, cz. 4, Materiały Nadzwyczajnej
Komisji do Zbadania Działalności Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, wstęp, wybór P. Piotrowski,
t. 2. Lubin–Wrocław 2007.
476. Zbuntowane miasto. Szczeciński Grudzień ’70 – Styczeń ’71, red. M. Machałek, M. Paziowski,
P. Miedziński, Szczecin 2007.
477. Zwiernik P., Metody zwalczania niezależnego obiegu wydawniczego przez SB [w:] Drogi do
wolności w kulturze Europy Środkowej i Wschodniej 1956–2006, Poznań 2007.
478. Zwiernik P., Niepodległościowe organizacje młodzieżowe III 1945–XII 1956 (Pomorze Zachodnie)
[w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, Warszawa–Lublin 2007.
479. Zwiernik P. Niepodległościowe organizacje młodzieżowe I 1945–XII 1956 (Wielkopolska)
[w:] Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944–1956, Warszawa–Lublin 2007.
480. Zwolski M., Bolesław Bubieńczyk (1921–1956) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce
1944–1956. Słownik biograficzny, t. 3, Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
481. Żaryn. J., Ostatni emisariusz – Bożysława Kurowskiego podróż do Polski, „Zeszyty Historyczne
Win-u” 2007, nr 26–27.
482. Żaryn J., Stronnictwo Narodowe we Francji (1939–1955), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 8–9.
483. Żaryn J., Pielgrzymki na Jasną Górę (1956–1978) [w:] Częstochowa. Dzieje Miasta i Klasztoru
Jasnogórskiego, t. 4, Częstochowa 2007.
484. Żaryn J., Represje władz państwowych wobec kościelnego programu milenijnego, „Ateneum
Kapłańskie”, V–VI 2007, z. 3 (t. 148), .
485. Żelazko J., „Ludowa” sprawiedliwość. Skazani przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi (1946–
1955), Łódź 2007.
486. Żelazko J., Adolf Netzel (1913–1983) [w:] Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956.
Słownik biograficzny, t. 3 Kraków–Warszawa–Wrocław 2007.
487. Żelazko J., Procesy kobiet przed WSR w Łodzi 1946 – 1955 [:w] Służba Polek na frontach II wojny
światowej, cz. 9: Materiały z sesji popularnonaukowej w Toruniu w dniu 5 listopada 1995 r.,
red. K. Minczykowska, J. Szyling, Toruń 2006 [druk 2007].
488. Żelazko J., Sytuacja duchowieństwa katolickiego powiecie kępińskim w latach 1945–1956
[w:] Kępno i Ziemia kępińska w latach 1945–1956. Studia i szkice, red. J. Bednarek, J. Żelazko,
Łódź 2007.
113
Publikacje popularnonaukowe
i publicystyka pracowników IPN
489. Banaś K. „Szlakiem obronnym”, „Magazyn Szkolny” 2007 nr 4/3(10).
490. Banaś K., „Nigdy nie okazał strachu”. Ks. Teodor Lichota (1910–2003), „Nasz Dziennik” 2007,
nr 94.
491. Banaś K., „Ostatnia warta” SB. 40 rocznica śmierci bpa Stanisława Adamskiego, „Śląsk” 2007,
nr 11.
492. Banaś K., Ks. dziekan Ginter Lenert, „Radzionkoviana” 2007, nr 1.
493. Banaś K., Ks. dziekan Henryk Jończyk, „Radzionkoviana” 2007, nr 2.
494. Banaś K., Ks. Paweł Kontny (1910–1945) – dusz zastrzelony pasterz”, „Nasz Dziennik” 2007,
nr 187.
495. Banaś K., Ks. proboszcz Stefan Sprot, „Radzionkoviana” 2007, nr 3.
496. Banaś K., Na sowieckich bagnetach, „Gość Niedzielny” 2007, nr 38, Dodatek IPN, cz. I. .
497. Banaś K., Partia przeciw Milenium, „Gość Niedzielny” 2007 nr 46, Dodatek IPN cz. II .
498. Bednarek J., „Krwawa noc kępińska” w nowym numerze „Aparatu Represji w Polsce Ludowej
1944–1989”, „Tygodnik Kępiński” 2007, nr 4.
499. Bereza T., Krzysztofiński M., Wieś polska między dwoma totalitaryzmami (1939–1945), Rzeszów
2007 (informator do wystawy).
500. Bereza T., Piskorowice 18 IV 1945. Przyczyny i przebieg napadu na ukraińską wieś. Weryfikacja
liczby ofiar, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 7, Dodatek specjalny IPN, s. I–VIII.
501. Bereza T., Z kalendarza polskiego. IV rozbiór Polski – ostatni akt, „Nasz Dziennik”, 28 IX 2007,
„Dodatek historyczny IPN” 2007, nr 4.
502. Bereza T., Z kalendarza polskiego. Październik 1939 r. – początki sowietyzacji Kresów Wschodnich
Rzeczypospolitej, „Nasz Dziennik”, 26 X 2007, „Dodatek historyczny IPN” 2007, nr 5.
503. Białecki K., Fałszywi obrońcy słabszych. Polityka komunistycznych władz wobec chrześcijańskich
Kościołów mniejszościowych, „Gość Niedzielny” Dodatek IPN 2007, nr 46. Przez Morze
Czerwone. Kościół w Polsce pod rządami komunistów.
504. Białecki K., Sighietu Marmaţiei, czyli pamięć o komunizmie w wersji rumuńskiej, „Biuletyn
Instytutu Pamięci Narodowej” 2006, nr 10–11.
505. Biełaszko M., „Nie dam się złamać”, „Nasz Dziennik”, 14 V 2007.
506. Biełaszko M., Ks. Zygmunt Kaczyński, „Gość Niedzielny”, 20 IX 2007.
507. Bogaczewicz S.A., „Jeżeli głoszenie Słowa Bożego jest przestępstwem, będę popełniał je
dalej”.Ojciec Marian Pirożyński CSSR (1899–1964), „Nasz Dziennik”, 9–10 VI 2007.
508. Bogaczewicz S.A., „Musimy wystąpić w obronie praw narodu”. Ks. Józef Bełch (1909–1993),
„Nasz Dziennik”, 18–19 VIII 2007, nr 192.
509. Bogaczewicz S.A., Cykl: „Księża niezłomni”. Aresztowany za to, że był księdzem. Ks. Paweł
Komborski. (1913–1998) „Nasz Dziennik”, 27–28 X 2007, nr 252.
510. Bogaczewicz S.A., Niezłomny. Studium o kard. Henryku Gulbinowiczu, „Nowe Życie” 2007,
nr 24.
511. Bogaczewicz S.A., Status pokrzywdzonych dla biskupów „Nowe Życie. Dolnośląskie Pismo
Katolickie” 2007, nr 3.
512. Bogaczewicz S.A., Zawsze z podniesioną głową. Ksiądz kardynał Henryk Gulbinowicz – życie
w służbie Kościoła i narodu, „Nasz Dziennik”, 14 II 2007 nr 38 (2751).
513. Bogaczewicz S.A., Życie i dzieła Karoliny Lanckorońskiej (1898–2002), „Biuletyn Instytutu
Pamięci Narodowej” 2007, nr 3.
514. Borowiec J., TW contra Solidarność. Wykorzystanie TW do rozpracowania rzeszowskiej
„Solidarności Walczącej”, „Dziennik Polski”, 19 V 2007.
515. Brożyniak A., Kleszczyński B., Surdej M., Wbrew nadziei. Opowieść o Łukaszu Cieplińskim
(wkładka historyczna do komiksu), Rzeszów 2007.
516. Brożyniak A., Mord w Baligrodzie, „Dziennik Polski”, 8 IX 2007, nr 210.
517. Brzechczyn K. Twórczość Ryszarda Krynickiego w dokumentach SB, „Niezależna Gazeta Polska”,
5 X 2007, nr 10 (20).
114
518. Brzechczyn K., Lustracja a problem wychodzenia z komunizmu, „Przegląd Bydgoski” 2007, t. 18.
519. Bukowski K., Organizacja niepodległościowa: „Front Demokratyczny” i jej działalność na
terenie Koszalina w latach 1981 – 1982 „Rocznik Koszaliński” 2007.
520. Bułhak W., Komunistyczny donos do gestapo, „Rzeczpospolita”, 5–6 V 2007, nr 104.
521. Bułhak W., Testament „Dzięcioła”, „Rzeczpospolita”, 4–5 VIII 2007, nr 181.
522. Bułhak W. Polski katechizm czyli dlaczego Putin nie ufa Polakom, „Rzeczpospolita”, 20 X 2007,
nr 246.
523. Cenckiewicz S., Gontarczyk P., Nie fakty, a pomówienia, „Rzeczpospolita”, 12 IV 2007.
524. Cenckiewicz S., Gontarczyk P., Słowo harcerza, „Rzeczpospolita”, 31 III 2007.
525. Cenckiewicz S., Narodowa esbecja, „Wprost”, 12 VIII 2007.
526. Cenckiewicz S., Obelgi zamiast faktów, „Polityka”, 31 III 2007, nr 13.
527. Cenckiewicz S., Pokalane poczęcie III RP, „Wprost” 2007, nr 13.
528. Cenckiewicz S., Woyciechowski P., Antypaństwo w państwie czyli słów kilka o likwidacji WSI,
„Arcana” 2007, nr 79–85.
529. Cenckiewicz S., Woyciechowski P., Wrogie Służby Informacyjne, „Wprost”, 25 II 2007.
530. Chinciński T., Bydgoski Marzec, „Kalendarz Bydgoski”, R. XL 2007, s. 214–217.
531. Chinciński T., Niedziela 3 września 1939 (II), „Kalendarz Bydgoski”, R. XL: 2007, s. 222–226.
532. Chmielowiec P., Działalność Smiersza w powiecie Brzozów w 1944 r., „Niezależna Gazeta Polska”
2 II 2007, nr 2, Dodatek specjalny IPN.
533. Chmielowiec P., Krzysztofiński M., Przeciwko biskupowi, „Dziennik Polski”, 17 VIII 2007
i 20 X 2007.
534. Chmielowiec P., Ksiądz arcybiskup Ignacy Tokarczuk – budowniczy kościołów dla Kościoła.
Twardy przeciwnik PRL, „Nasz Dziennik”, 21 II 2007, nr 44.
535. Ciupa R., Program IPN „Śladami zbrodni” „Magazyn Szkolny”, wrzesień 2007, nr 307.
536. Ciupa R., Tracz B., Więcej – Szybciej – Lepiej. Współzawodnictwo pracy w Polsce Ludowej,
Katowice 2007 (katalog wystawy).
537. Dąbrowski M., Aparat bezpieczeństwa i miejsca powojennych zbrodni komunistycznych na
Lubelszczyźnie w latach 1944–1956 [w:] Uroczysko Baran. W kręgu zbrodni, Kąkolewnica 2007.
538. Dąbrowski M., Droga do wolności. Gorące lato 1980, „Magazyn Kuriera Lubelskiego”, 31 VIII
2007.
539. Dąbrowski M., Początki „Solidarności” na Lubelszczyźnie”, „Niezależna Gazeta Polska” 2007,
nr 8 (18), Dodatek specjalny IPN.
540. Dąbrowski M., Stan wojenny, „Ad Rem. Pismo Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia
Nauczycieli w Lublinie” 2007, nr 11.
541. Durakiewicz M., Informacja wojskowa jako narzędzie komunistycznego aparatu represji 1943–
–1957 [w:] Uroczysko Baran. W kręgu zbrodni, Kąkolewnica 2007.
542. Dutka J., Wenklar M., Dziennik IPN [dodatek do „Dziennika Polskiego” przy okazji wystawy
„Twarze sądeckiej bezpieki”], „Dziennik Polski”, 10 V 2007.
543. Dutka J., Wenklar M., Dziennik IPN [dodatek do „Dziennika Polskiego” przy okazji wystawy
„Twarze tarnowskiej bezpieki”], „Dziennik Polski”, 16 X 2007.
544. Dzienis M., Na szpaltach: 8 marca, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 7(78).
545. Dziuba A., Bębnik G., Zamki na węglu, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 3 (74).
546. Dziuba A., Konspiracyjna hydra, „Niezależna Gazeta Polska”, 2 II 2007.
547. Dziuba A., Na etatach u wroga, „Niezależna Gazeta Polska”, 2 II 2007.
548. Dziurok A., Grajewski A. (red. ), „Nie chcemy Boga”. Partia wobec Kościoła. cz. II, „Gość
Niedzielny” 18 XI 2007, Dodatek IPN. 18 XI 2007.
549. Dziurok A., Marek Ł., Bp Juliusz Bieniek – „wierny senior” diecezji katowickiej, „Nasz Dziennik”,
7 II 2007.
550. Dziurok A., Meldunki z „frontu walki z klerem”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 4.
551. Dziurok A., Piątek P., Wojskowe Święto Ocalenia Narodowego, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 7.
552. Dziurok A., Tylko nie męczennicy [w:] Kapłani niezłomni. Kościół katolicki w czasach komunizmu
w Polsce, cz. I , „Gość Niedzielny”, 23 IX 2007 Dodatek IPN.
115
553. Eisler J., Sasanka P., Grudzień ’70 – pamiętamy, Gdańsk 2007.
554. Fajger Z., Przedsionek PZPR, „Dziennik Polski”, Podkarpacie – Rzeszów, lipiec 2007.
555. Filip M., Melopomene oczami SB, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 12.
556. Filip M., Uczniowska kontestacja, „Kronika miasta Łodzi” 2007, nr 3.
557. Formella S., Pocztowiec i żołnierz. Życie, działalność i śmierć Alfonsa Flisykowskiego, „Stegna”
2007, nr 3.
558. Formella S., Życie i twórczość Mistrza Jana, cz. 1, „Stegna” 2007, nr 4.
559. Frazik W., Musiał F., Proces krakowski [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
560. Frazik W., Operacja „Salamander” [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
561. Frazik W., Przywódca WiN nie zdradził, „Dziennik”, 14 V 2007.
562. Gałaszewska-Chilczuk D., Kul-a u nogi, „Gość Niedzielny” 2007, nr 46.
563. Gałaszewska-Chilczuk D., Osiński T., Bez orła w koronie, „Magazyn Kuriera Lubelskiego”,
27 VII 2007.
564. Gałwiaczek T., Niebezpieczeństwa i zagrożenia. Życie codzienne w powiecie oławskim w świetle
raportów sytuacyjnych KPMO z lat 1945–1948, „Gazeta Powiatowa –Wiadomości Oławskie”,
27 XII 2007.
565. Gałwiaczek T., Niepokorni wobec władzy– Konspiracyjna organizacja harcerska „Jednostka
Sokołów, „Gazeta Powiatowa–Wiadomości Oławskie”, 26 IX 2007 r.
566. Gałwiaczek T., Powstanie i działalność Milicji Obywatelskiej w powiecie oławskim w latach
1945–1946, „Gazeta Powiatowa–Wiadomości Oławskie”, maj 2007.
567. Gałwiaczek T., Przestępstwa sowieckie w powiecie oławskim w latach 1945–1946, „Gazeta
Powiatowa–Wiadomości Oławskie”, maj 2007.
568. Gałwiaczek T., Tropami chorążego Kality, „Gazeta Powiatowa–Wiadomości Oławskie”, lipiec
2007.
569. Gąsiorowski T., „Burza” na Wołyniu, „Dziennik Polski”, 8 VI 2007.
570. Gąsiorowski T., Sto lat generała „Nieczui”, „Dziennik Polski”, 28 IX 2007.
571. Gąsiorowski T., Strzały na Lubicz [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
572. Gąsiorowski T., Zamach na urodziny [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
573. Gliwa M., Rzeszowska manifestacja – 3 maja 1982 r., „Kwartalnik społeczno-historyczny Ślad”
2007, nr 1–2.
574. Głębocki H., GRU w służbie imperium, „Gazeta Polska”, 5 I 2007.
575. Głębocki H., GRU w służbie neo-imperium, „Gazeta Polska”, 2 II 2007.
576. Głębocki H., Innej Rosji nie będzie(?), „Arcana” 2007, nr 78.
577. Głębocki H., Jak zamordowano Pyjasa, „Dziennik”, 8 V 2007.
578. Głębocki H., Stąd się wzięła „Solidarność”, „Dziennik”, 16 V 2007.
579. Głębocki H., Szarek J., Co to jest prawda? – według mecenasa Jana Widackiego, „Dziennik
Polski”, 6 VII 2007.
580. Głębocki H., Szarek J., Odpowiedź Janowi Widackiemu, „Dziennik Polski”, 20 VII 2007.
581. Głębocki H., TW „Ketman” i jego operacyjne BHP [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
582. Głębocki H., Uniwersytety pod lupą SB [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
583. Głębocki H., Uniwersytety pod lupą SB, „Rzeczpospolita”, 2–3 V 2007.
584. Golik D., Szlakiem żołnierzy „Ognia”, „Odkrywca” 2007, nr 12.
585. Graczyk Roman, SB – haki – możliwości obrony [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
586. Grabowski W., Odbudowa cywilnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego po upadku
Powstania Warszawskiego, [w:] M. Domański, Podkowa Leśna 1939–1948, Podkowa Leśna 2007.
587. Handke W., (wspólnie z A. Pietrowicz, A. Łuczak, R. Sierchułą, J. Kołodziejskim), Polskie
Państwo Podziemne w Wielkopolsce, Poznań 2007 [wspólna edycja z Głosem Wielkopolskim].
116
588. Handke W., „Bandycki róg powiatu…”,„Gazeta Kościańska”, 14 III 2007, nr 11(422) .
589. Handke W., „Bystry” przechytrzył bezpiekę, „Gazeta Kościańska”, 21 III 2007, nr 12(423).
590. Handke W., Ksiądz płk Julian Maruszewski – obiekt UB-owskiej inwigilacji…, „Gazeta
Kościańska” , 7 II 2007, nr 6(417).
591. Handke W., „Rękaw”, „Krecik” i „Andrzej”, „Gazeta Kościańska”, 17 I 2007, nr 3(414).
592. Handke W., „Wera” zdradził „Dzielnego” „Gazeta Kościańska”, 16 V 2007, nr 20(431).
593. Handke W., „Zguba”, „Gazeta Kościańska”, 25 I 2007, nr 4(415).
594. Handke W., Akcje „Kościuszki” „Gazeta Kościańska”, 23 V 2007, nr 21(432).
595. Handke W., Cmentarz w Loreto, „Kombatant. Biuletyn Urzędu ds. Kombatantów i Osób
Represjonowanych” 2007, nr 11.
596. Handke W., Drogi do wolności, „Głos Wielkopolski”, 22 I 2007.
597. Handke W., Dwie teczki i dwa życiorysy, „Głos Wielkopolski”, 15 V 2007.
598. Handke W., Dwie teczki, dwa życiorysy – jedno życie esbeka, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 5–6.
599. Handke W., Funkcjonariusz za kratkami, „Gazeta Kościańska”, 6 VI 2007, nr 23(43).
600. Handke W., Gen. Władysław Anders i akcja ratowania polskiego cmentarza wojskowego
w Loreto, a potem opieki nad wszystkimi grobami polskich żołnierzy, „Kombatant. Biuletyn
Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych” 2007, nr 5.
601. Handke W., Generał „Nil” Fieldorf – służba i życie dla Polski, „Biuletyn Informacyjny
Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej – Okręg Wielkopolska” 2007, nr 2.
602. Handke W., Każdy powód był dobry aby ścigać opozycję. Stan wojenny skończył się w … 1989
roku. „Głos Wielkopolski” 2007, nr 26–27.
603. Handke W., Kilka sylwetek więźniów Wronek [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt IPN przywracający
pamięć o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Wronki 1945–1956. Dzień
Pamięci – Wronki 31 X 2007.
604. Handke W., Kryptonim „Mania” „Gazeta Kościańska”, 14 II 2007, nr 7 (418).
605. Handke W., Księża trwali przy Kościele „Gazeta Kościańska”, 18 IV 2007, nr 16 (427) .
606. Handke W., Lekarz więzienia i UB [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt IPN przywracający pamięć
o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Rawicz 1945–1956. Dzień Pamięci
– Rawicz 30 X 2007.
607. Handke W., Pamięć i wspomnienia żołnierza-tułacza gen. Andersa. „Przez cztery kontynenty.
Od Lwowa do San Francisco…” Aleksandra Majewskiego,, „Kombatant. Biuletyn Urzędu
ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych” 2007, nr 5.
608. Handke W., Piekarski z rawickiego UB [w]: „Forum Kobylińskie. Pismo społeczno-kulturalne”
2007, nr 2 (42).
609. Handke W., Przeciw papieżowi i Kościołowi „Gazeta Kościańska”, 11 IV 2007, nr 15 (426).
610. Handke W., Realizatorzy komunistycznego terroru we Wronkach – naczelnicy, strażnicy
i konfidenci CW [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt IPN przywracający pamięć o miejscach zbrodni
komunistycznych – Centralne Więzienie Wronki 1945–1956. Dzień Pamięci – Wronki 31 X 2007.
611. Handke W., Słów kilka o Centralnym Więzieniu w Rawiczu [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt
IPN przywracający pamięć o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Rawicz
1945–1956. Dzień Pamięci – Rawicz 30 X 2007.
612. Handke W., Słów kilka o Centralnym Więzieniu we Wronkach [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt
IPN przywracający pamięć o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Wronki
1945–1956. Dzień Pamięci – Wronki 31 X 2007.
613. Handke W., Specłagier NKWD nr 2 w Poznaniu, „Niezależna Gazeta Polska”, 4 V 2007, nr 5.
614. Handke W., Stanisław Piekarski i jego historia [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt IPN
przywracający pamięć o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Rawicz
1945–1956. Dzień Pamięci – Rawicz 30 X 2007.
615. Handke W., Szef poznańskiego UB z czerwca 1956 r., „Niezależna Gazeta Polska”, 1 VI 2007, nr 6.
616. Handke W., Szefowie PUBP Rawicz [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt IPN przywracający pamięć
o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Rawicz 1945–1956. Dzień Pamięci
– Rawicz 30 X 2007.
617. Handke W., Śmierć Mieczysława Galicy, „Gazeta Kościańska”, 9 V 2007, nr 19(430).
117
618. Handke W., Tragiczne dzieje Podziemia Harcerskiego „Zawisza”, „Forum Kobylińskie. Pismo
społeczno-kulturalne” 2007, nr 1(41).
619. Handke W., Ujawnienie oddziału „Kościuszki” „Gazeta Kościańska”, 25 IV 2007, nr 17(428).
620. Handke W., Wierny w służbie swoich towarzyszy, „Kombatant. Biuletyn Urzędu ds. Kombatantów
i Osób Represjonowanych” 2007, nr 5.
621. Handke W., WSGO „Warta”, „Gazeta Kościańska”, 7 III 2007, nr 10(421).
622. Handke W., Wsparcie i samopomoc więźniów CW we Wronkach [w:] „Śladami zbrodni…” Projekt
IPN przywracający pamięć o miejscach zbrodni komunistycznych – Centralne Więzienie Wronki
1945–1956. Dzień Pamięci – Wronki 31 X 2007.
623. Handke W., Zbrojne ramię partii. Jak w Wielkopolsce działała komunistyczna bezpieka, „Głos
Wielkopolski”, 8 IV 2007.
624. Instytut Pamięci Narodowej, Oddział we Wrocławiu 2000–2006. Informator, red. T. Balbus,
K. Maziej-Choińska, S. Krzyżanowska, K. Szwagrzyk, T. Rojek, Wrocław 2007.
625. Jaczyńska A., Lipcowe święto, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 7(78).
626. Jakimek-Zapart E., „Ja se go zastrzelę!”. Prawda o śmierci ks. Michała Pilipca [w:] Od Hitlera
do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
627. Jakimek-Zapart E., Bez walki i przemocy. W rocznicę stracenia IV Zarządu Zrzeszenia „Wolność
i Niezawisłość”, „Nasz Dziennik”, 8 III 2007.
628. Jakimek-Zapart E., Jedno życie, dwa wyroki śmierci [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
629. Jakimek-Zapart E., Na odsiecz Warszawie, „Dziennik Polski”, 3 VIII 2007.
630. Jakimek-Zapart E., Nie mogłem inaczej żyć… Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci,
Kraków 2007.
631. Jakimek-Zapart E., Śladami broni „V” [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
632. Jakimek-Zapart E., Świadectwo i testament Polski Walczącej, „Nasz Dziennik”, 2–3 V 2007.
633. Jakimek-Zapart E., Świadectwo i testament Polski Walczącej. Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi
śmierci, „Informator Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej” 2007, nr 3.
634. Jakimek-Zapart E., W polskim Londynie, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 7(78).
635. Kaczmarski K., Adam Mirecki, „Nasz Dziennik”, 31 VIII 2007, Dodatek historyczny IPN 2007,
nr 3.
636. Kaczmarski K., Dekret PKWN z 31 VIII 1944 r. „O wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich
zbrodniarzy”, „Nasz Dziennik”, 31 VIII 2007, Dodatek historyczny IPN 2007, nr 3.
637. Kaczmarski K., Krzysztofiński M., Twarze rzeszowskiej bezpieki, (informator wystawy), Rzeszów
2007.
638. Kaczmarski K., Saga rodu Mireckich, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 8–9
(79–80).
639. Kaczmarski K., Włodzimierz Bilan, „Nasz Dziennik”, 28 IX 2007, Dodatek historyczny IPN,
nr 4.
640. Kalisz M., „Trzebuska, Turza – mały Katyń pod Rzeszowem”, „Nasz Dziennik”, 26 X 2007,
Dodatek historyczny IPN, nr 5.
641. Kalbarczyk Sławomir, Przedmioty odnalezione w Bykowni i Kuropatach świadczą o polskości
ofiar, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”2007, nr 10–11.
642. Kalisz P., Obława augustowska. Lipiec 1945 r., Mapa Puszczy Augustowskiej, Białystok 2007.
643. Kamiński Ł., Życie na podsłuchu, „Niezależna Gazeta Polska”, 5 I 2007, nr 1.
644. Kamiński Ł., Wybory bez wyboru, „Rzeczpospolita”, 20–21 I 2007, nr 17.
645. Kamiński Ł., Porywacze na pokładzie, Dodatek „Newsweek”, 28 I 2007, nr 4.
646. Kamiński Ł., Tożsamość Abla, Dodatek „Newsweek”, 18 II 2007, nr 7.
647. Kamiński Ł., Szpieg mimo woli, Dodatek „Newsweek”, 18 II 2007, nr 7.
648. Kamiński Ł., Solidarność Walcząca, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6.
649. Kamiński Ł., Solidarność Walcząca 1982–1992 [w:] Obchody 25. rocznicy utworzenia
Solidarności Walczącej, Warszawa 2007.
650. Kamiński Ł., Solidarność Walcząca, Warszawa 2007 (katalog wystawy).
118
651. Kamiński Ł., Wolni i Solidarni, „Rzeczpospolita”, 14 VI 2007, Dodatek „Solidarność Walcząca”.
652. Kamiński Ł., O Rzeczpospolitą Solidarną, „Solidarność Dolnośląska”, 29 V 2007, nr 5 .
653. Kamiński Ł., Komunistyczny aparat bezpieczeństwa 1944–1990/Communist security apparatus
1944–1990 [w:] Twarze bezpieki 1944–1990 Warszawa 2007, (katalog wystawy) .
654. Kamiński Ł., Ćwierć wieku Solidarności Walczącej, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 7
655. Kamiński Ł., A okazało się, że Lubin. 31 sierpnia – 2 września 1982. Pacyfikacja miasta,
Warszawa 2007.
656. Kamiński Ł., Życie na podsłuchu. Materiały pomocnicze dla nauczycieli, Warszawa 2007
(publikacja internetowa).
657. Kamiński Ł., Ofiary stanu wojennego, Warszawa 2007 (katalog wystawy).
658. Kardela P., Dzień Weterana, „Posłaniec Warmiński”, wrzesień–październik 2007, nr 19.
659. Kardela P., Inwigilacja olsztyńskich mediów, „Krajobrazy i Spojrzenia”, marzec 2007, nr 2 (10).
660. Kardela P., Niektóre działania olsztyńskiej Służby Bezpieczeństwa w czasie stanu wojennego,
„Krajobrazy i Spojrzenia”, styczeń–luty 2007, nr 1 (9).
661. Kardela P., Sprawozdanie z konferencji polonijnej „Kongres Polonii Amerykańskiej i jego
przywódcy”, „Klio” 2007, nr 9.
662. Kapłani niezłomni. Kościół katolicki w czasach komunizmu w Polsce., cz. I, red. Dziurok A.,
Grajewski A., „Gość Niedzielny” 23 IX 2007, Dodatek IPN.
663. Kardela P., Twarze olsztyńskiej bezpieki, Olsztyn 2007 (informator do wystawy).
664. Kirszak J., Generał Sosnkowski pod Ankoną, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 10–11.
665. Kirszak J., Ks. Zdzisław Peszkowski (nekrolog), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 10–11.
666. Kirszak J., Rozmowy Biuletynu – Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Z Jerzym Kirszakiem
i Pawłem Wieczorkiewiczem rozmawia Barbara Polak, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 10–11.
667. Kirszak J., VII Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński – Reportaż, „Biuletyn Instytutu
Pamięci Narodowej” 2007, nr 10–11.
668. Kirszak J., VII Międzynarodowy Motocyklowy Rajd Katyński, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007 nr 7.
669. Klementowski R., Literatura w czasach przełomu, „Czas Fantastyki” 2007, nr 3 (12).
670. Klementowski R., …Bił nawet funkcjonariuszy po twarzy. Tadeusz Irek Szef PUBP Lwówek Śl.,
„Powiatowa Gazeta Lwówecka ” 2007, nr 7.
671. Klementowski R., Lwóweccy rządcy. Płk Leon Sobczyk, „Powiatowa Gazeta Lwówecka” 2007, nr 6.
672. Klementowski R., Migawki z Radoniowa, „Powiatowa Gazeta Lwówecka” 2007, nr 1.
673. Klementowski R., Partia i SB wobec Kościoła na przełomie lat 50 i 60-tych, „Powiatowa Gazeta
Lwówecka” 2007, nr 4.
674. Klementowski R., Pierwszy szef SB, „Powiatowa Gazeta Lwówecka” 2007, nr 2.
675. Klementowski R., Śladami zbrodni na Dolnym Śląsku, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 5–6.
676. Kleszczyński B., Bieszczadzkim „Ogórkiem” przez PRL, „Dziennik Polski”, Podkarpacie
– Rzeszów, 23–24 VI 2007, nr 145.
677. Kleszczyński B., Surdej M., Podkarpackie kazamaty bezpieki, „Dziennik Polski”, Podkarpacie
– Rzeszów, 10–11 XI 2007, nr 263.
678. Knap P., Arteria nadodrzańska w planie odbudowy Szczecina, „sedina.pl magazyn. Rocznik
Miłośników Dawnego Szczecina” 2007.
679. Knap P., Byłem w „Tiergarten”, „sedina.pl magazyn. Rocznik Miłośników Dawnego Szczecina”
2007.
680. Knap P., Gdzie miał być ołtarz, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 18 V 2007.
681. Knap P., Górka M., Pożegnanie arcybiskupa, który sprowadził Papieża…, „Gazeta Wyborcza
Szczecin”, 5–6 V 2007.
682. Knap P., Nim Szczecin przywitał papieża…, „Jedność” 2007, nr 3.
683. Knap P., Obóz „Tiergarten” – suplement, „In Gremio” 2007, nr 5.
119
684. Knap P., Obóz „Tiergarten”, „In Gremio” 2007, nr 2.
685. Knap P., Skubisz Ł., Solidarności Square: Remembering the Struggle, „Pogranicza – wydanie
specjalne” 2007.
686. Knap P., Sylweta zapowiadała się tak korzystnie… Kontrowersje wokół odbudowy szczecińskiego
Starego Miasta (1945–1970), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 3.
687. Knap P., Mojżeszu, wróć!, „sedina.pl magazyn. Rocznik Miłośników Dawnego Szczecina” 2007.
688. Koj E., Zarząd II Sztabu Generalnego WP (schemat funkcjonowania w latach 1981–1990”,
Instytut Pamięci Narodowej „Biuletyn IPN” 2007, nr 12 / 83).
689. Komaniecka M., Katyń – z dziejów kłamstwa. Kalendarium zbrodni, „Dziennik Polski”, 17 IX 2007.
690. Komaniecka M., Sawicki W., Filary systemu. Osobowe źródła informacji komunistycznych
organów bezpieczeństwa państwa (1944–1990), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 3(74).
691. Komuniści na kolanach [w:] „Nie chcemy Boga”. Partia wobec Kościoła, cz. II, red. A. Dziurok,
„Gość Niedzielny”, 18 XI 2007, Dodatek IPN.
692. Kopka B., Nieznany KL Warschau, „Rzeczpospolita”, 22–23 IX 2007.
693. Korkuć M., Dlaczego Polska nie liczy 66 mln mieszkańców, „Rzeczpospolita”, 4 VII 2007.
694. Korkuć M., Fachowiec bezprawia, „Wprost”, 18 II 2007, nr 8.
695. Korkuć M., Lojalki absurdu, „Rzeczpospolita”, 29 XII 2007.
696. Korkuć M., Musiał F., Szarek J., Po dwóch stronach barykady PRL, Kraków 2007.
697. Korkuć M., Ojcowie pseudodemokracji, „Rzeczpospolita”, 13 XII 2007.
698. Korkuć M., Państwo bez korzeni, „Nowe Państwo” 2007, nr 2.
699. Korkuć M., Rozkaz: Wytruć ludzi „Ognia” [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
700. Korkuć M., Spór o Gwardię Ludową, „Gazeta Krakowska”, 15 IX 2007.
701. Korkuć M., Strzelanina w siedzibie UB, „Rzeczpospolita”, 19 XI 2007.
702. Korkuć M., Sztafeta sowiecka, „Wprost”, 1 IV 2007, nr 14.
703. Korkuć M., Wunderwaffe Jaruzelskiego, „Wprost”, 9 XII 2007, nr 50.
704. Korkuć M., Wybory 1947 – mit założycielski komunizmu, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 1–2(72–73).
705. Kosiński P., Błękitna armia, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 10–11.
706. Kościański R., Generał „Orkan” z kościańskiego tartaku, „Gazeta Kościańska” 2007, nr 8.
707. Kościański R., Leśkiewicz R., Podziemie narodowe na terenie Poznania w latach 1945–1956,
„Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 4.
708. Kościański R., Początki UB na terenie Wielkopolski, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 5.
709. Kościański R., Represje przed wyborami, „Gazeta Kościańska” 2007, nr 3.
710. Kościański R., Śmierć księdza Klemta, „Gazeta Kościańska” 2007, nr 1.
711. Krajewski K., Łabuszewski T., Kazimierz Kamieński „Huzar” – ostatni podlaski komendant
6 Brygady Wileńskiej AK i jego żołnierze 1939–1952, Warszawa 2007.
712. Krajewski K., Łabuszewski T., Kazimierz Wyrozębski „Sokolik” – żołnierz i dowódca Obwodowego
Patrolu Żandarmerii w Obwodzie Sokołów Podlaski „Jezioro”, Warszawa 2007.
713. Krajewski K., Łabuszewski T., Powiat Sokołów Podlaski w walce z reżimem komunistycznym
1944–1953, Warszawa 2007.
714. Krajewski K., Łabuszewski T., Śladami zbrodni, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 5/6.
715. Krajewski K., Łabuszewski T., Wolności nikt nikomu za darmo nie da …, „Biuletyn Instytutu
Pamięci Narodowej” 2007, nr 7/9.
716. Krajewski K., Łabuszewski T., Zapomniany epizod …. Patrol „Tygrysa” do byłych Prus
Wschodnich (1946–1947), „Znad Pisy” 2007, nr 15.
717. Krasucki E., Antypochód – 1 Maja 1971 w Szczecinie, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 7.
718. Krzanicki M., Wczorajsze dzisiaj. Rzeszów z lat okupacji 1939–1945. Ze zbiorów Bogusława
Kotuli, Rzeszów 2007.
719. Krzanicki M., Życie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny w afiszach, obwieszczeniach
i plakatach (1939–1944), Rzeszów 2007 (informator wystawy).
120
720. Krzewicki W., 68. rocznica Polskiego Państwa Podziemnego, „Kurier Brzeski” 2007,
nr 34(676).
721. Krzewicki W., 68. rocznica wybuchu II wojny światowej, Z pamięcią o obrońcach Westerplatte,
„Kurier Brzeski” 2007, nr 30(672).
722. Krzewicki W., Bitwa warszawska zapamiętana, „Kurier Brzeski” 2007, nr 28(670).
723. Krzewicki W., Bój o Polskę, „Kurier Brzeski” 2007, nr 27(669).
724. Krzewicki W., Harcerze pod okiem SB, „Kurier Brzeski” 2007, nr 33(675).
725. Krzewicki W., Ostatnia droga Antoniego Karpowicza, „Kurier Brzeski” 2007, nr 32(674).
726. Krzewicki W., Pomnik z nowym obliczem, „Kurier Brzeski” 2007, nr 31 (673).
727. Krzysztofiński M., „Nielegalny proboszcz” Stalowej Woli. Działania SB wobec ks. bpa Edwarda
Frankowskiego „Nasz Dziennik”, 18 XI 2007.
728. Krzysztofiński M., „Towarzystwo to jest międzynarodowe”, „Nasz Dziennik”, 31 VIII 2007,
Dodatek historyczny IPN nr 3.
729. Krzysztofik M., Represje w czerwcu 1976 r., „Biuletyn NSZZ „Solidarność. Ziemia Radomska”
2007, nr 664.
730. Krzyżanowska S., Trębacz W., Krok ku wolności. Studencki Komitet Solidarności we Wrocławiu
1977–1980. Materiały edukacyjne dla nauczyciela i ucznia klasy gimnazjalnej i ponadgimnazjalnej,
Wrocław 2007.
731. Kura A., Skala represji w okresie wyborów [w:] Koniec jałtańskich złudzeń. Sfałszowane wybory
19 I 1947, red. M. Wenklar, Kraków 2007.
732. Kurpierz T., Wywrócona „Nysa” i fiolki z gazem, „Niezależna Gazeta Polska”, 3 VIII 2007, nr 8.
733. Kurzynoga O., Rędziniak M., Surdej M., Bieszczady w PRL, Rzeszów 2007 (informator
wystawy).
734. Kuśnierz R., Głód potępienia, „Wprost”, 11 III 2007, nr 11.
735. Kuśnierz R., Wielki Głód, „Polityka”, 1 XII 2007 nr 48.
736. Kuśnierz R., Wiosna nie pachniała kwiatami…, „Gazeta Wyborcza Kielce”, 8–9 IX 2007.
737. Kutkowski A. (współautorzy S. Kowalik, J. Kutkowski), Byłem z tymi ludźmi. Życie i działalność
księdza Romana Kotlarza, Radom 2007.
738. Kutkowski A., Tajemnica śmierci Stanisława Egiejmana, „Miesięcznik Prowincjonalny” 2007
nr 5(104) część 1, 6(105) część 2.
739. Kuźniar-Plota M., Informacja o stanie śledztwa S 38/04/Zk w sprawie zbrodni katyńskiej,
[w:] Zbrodnia katyńska w oczach współczesnych Rosjan, red. M. Tarczyński, „Zeszyty Katyńskie”
2007, nr 22.
740. Lasota M., Bardzo niebezpieczny przeciwnik ideowy [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red.
F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
741. Lasota M., Czy Kościołowi potrzebna jest lustracja?, „Posłaniec”, II 2007.
742. Lasota M., Historia notatki służbowej. Karol Wojtyła a krakowski aparat partyjny [w:] Operacja:
zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
743. Lasota M., Kardynał na cenzurowanym [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
744. Lasota M., Karol Wojtyła i agenci bezpieki [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
745. Lasota M., Lepszy papież tam niż prymas tu [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
746. Lasota M., Między Krakowem a Rzymem [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
747. Lasota M., O raporcie sejmowej komisji poświęconym samodzielnej grupie „D” w MSW
[w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
748. Lasota M., Zabezpieczanie pobytu Jana Pawła II w Polsce [w:] Operacja: zniszczyć Kościół,
red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
749. Leśkiewicz R., Jak bezpieka brała pod lupę, „Głos Wielkopolski” 2007, nr 17.
750. Leśkiewicz R., Sesja śmierci w Kościanie, „Gazeta Kościańska” 2007, nr 9.
751. Ligarski S., Kryptonim „Podmuch”, „Niezależna Gazeta Polska”, VIII 2007, Dodatek IPN nr 8.
752. Ligarski S., Mig(iem) do wolności, „Tygodnik Dzierżoniowski”, 31 VII– 6 VIII 2007, nr 31.
121
753. Ligarski S., Skąd wziął się Dziennik Zachodni?; Niepokorna redakcja; Perypetie kolportażowe;
Czujność cenzora; Przykre położenie pana Franke; Ziemba był pierwszy, „Dziennik Zachodni”,
1 II 2007 (wydanie urodzinowe).
754. Ligarski S., UB/SB wobec ZR „Diora”, „Tygodnik Dzierżoniowski”, 13 III 2007 (wydanie
specjalne na konferencję „Dzierżoniów – wiek miniony”).
755. Łapiński P., „Ryba” – Ostatni partyzant Białostocczyzny, „Strzał. Magazyn o broni” 2007, nr 5.
756. Łapiński P., Kadra kierownicza Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Augustowie w latach
1944–1956, „Biuletyn Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie” 2007, nr 4.
757. Łapiński P., Podporucznik „Wiarus”, „Kurier Poranny. Magazyn”, 16 III 2007, nr 64.
758. Łapiński P., Podziemie niepodległościowe w powiecie augustowskim w latach 1939–1944 (zarys
dziejów), „Biuletyn Klubu Historycznego im. Armii Krajowej w Augustowie” 2006, nr 1.
759. Łapiński P., Wspomnienie o Stanisławie Marchewce, „Kurier Poranny. Magazyn”, 27 IV 2007,
nr 98.
760. Łuczak A., Akcja „Jodła” w Poznaniu i województwie poznańskim Dodatek specjalny IPN
„Niezależna Gazeta Polska”, 7 XII 2007, nr 12,
761. Łuczak A., Komentarze prasy krajowej o poznańskim Czerwcu 1956 r. i ich odbiór w Wielkopolsce,
„Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 6, Dodatek specjalny IPN.
762. Łuczak A., Obóz Karny Kraj Warty. System okupacyjny w Wielkopolsce w latach 1939–1945,
„Głos Wielkopolski”, 11 IX 2007.
763. Łuczak A., Podziemie zbrojne w Wielkopolsce „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 4, Dodatek
Specjalny IPN.
764. Łuczak A., Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce wspólnie z W. Handke, A. Pietrowicz,
R. Sierchułą, J. Kołodziejskim, t. 1–4, Poznań 2007.
765. Łuczak A., Walczyli w Śródmieściu. Cykl „Wielkopolanie w Powstaniu Warszawskim”, „Głos
Wielkopolski”, 1 VIII 2007.
766. Łuczak A., Wielkopolanie w Parasolu. Cykl „Wielkopolanie w Powstaniu Warszawskim”, „Głos
Wielkopolski”, 30 VII 2007.
767. Łuczak A., Wielkopolscy ziemianie w Powstaniu Warszawskim. Cykl „Wielkopolanie w Powstaniu
Warszawskim”, „Głos Wielkopolski”, 21 VII 2007.
768. Majchrzak G., Nagroda za zwalczanie „Solidarności”, „Rzeczpospolita” 2007, nr 2.
769. Majchrzak G., Strajk w WOSP oczami wroga, „Przegląd Strażacki” 2007, nr 1.
770. Majchrzak G., Sdiełano w CCCP – cena nie grała roli, „Rzeczpospolita” 2007, nr 68.
771. Majchrzak G., Casus Małgorzaty Niezabitowskiej, „Gazeta Polska” 2007, nr 13.
772. Majchrzak G., T. Ruzikowski, Zakazani radiowcy, „Newsweek” 2007, nr 16.
773. Majchrzak G., Niepokonane radio, „Gazeta Polska” 2007, nr 23.
774. Majchrzak G., „Papież Buntownik”, „Gazeta Polska” 2007, nr 26.
775. Majchrzak G., O podsłuchach słów kilka, „Dziennik Polski”, 20 VII 2007, nr 168.
776. Majchrzak G., Sierpniowa melina, „Newsweek” 2007, nr 35.
777. Majchrzak G., Polacy byli solidarni z Czechosłowacją, „Rzeczpospolita” 2007, nr 206.
778. Majchrzak G., W obronie działaczy Ruchu,, „Rzeczpospolita” 2007, nr 257.
779. Majchrzak G., Niezwykły delegat, „Gazeta Polska” 2007, nr 48.
780. Majchrzak G., Wierność albo weryfikacja, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 12.
781. Małecka M., Jankowiak P., Nowicki R., Objazdy naukowe studentów archiwistyki Instytutu
Historii UAM w 2005 roku: Kórnik, Berlin, Gniezno, „Nasze Historie” 2007, t. 9.
782. Małyszka A., Antykościelna polityka za „wczesnego Gomułki”. Przeciw budowie kościołów,
„Przewodnik Katolicki” 2007, nr 19.
783. Małyszka A., Bibuła, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 6.
784. Małyszka A., Filmowcy pod obserwacją, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 10.
785. Małyszka A., Piórem w generała. Anonimy jako forma społecznego protestu w stanie wojennym,
„Głos Wielkopolski” 2007, nr 61.
786. Małyszka A., Poza Poznaniem, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 6.
787. Maniewska K., Upadki i nadzieje, „Gazeta Pomorska”, 23 III 2007.
788. Marecki J., Musiał F., Zając E., Wprowadzenie [w:] T. Isakowicz-Zaleski, Księża wobec bezpieki
na przykładzie archidiecezji krakowskiej, Kraków 2007.
122
789. Marecki J., Partia wobec Kościoła krakowskiego, „Gość Niedzielny”, X 2007, Wkładka IPN.
790. Marek Ł., Sznajder A., „Idź w stronę przeciwną”, „Nasz Dziennik”, 17–18 III 2007.
791. Marek Ł., Partyjni praktykujący.„Przez Morze Czerwone”. Partia wobec Kościoła, cz. II, „Gość
Niedzielny”, 18 XI 2007, nr 46, Dodatek IPN.
792. Marszalec J., To nie na darmo…, „Rzeczpospolita”, 31 XII 2007, Wkładka historyczna IPN.
793. Milewski J.J., III międzynarodowa konferencja „Jednostka w historii: heroiczność
i tragiczność”, „Biuletyn Historii Pogranicza” 2007, nr 8.
794. Milewski J.J., Międzynarodowa konferencja naukowa „II wojna światowa w pamięci mieszkańców
Litwy, Białorusi i Polski, Wilno 26 IV 2007 r.”, „Biuletyn Historii Pogranicza” 2007, nr 8.
795. Młynarczyk W. Czy można przebaczyć wrogowi – na podstawie wiersza Czesława Miłosza „Który
skrzywdziłeś...” [w:] Śladami zbrodni, Warszawa 2007.
796. Młynarczyk W., Jak uczyć o Auschwitz i Holocauście, Oświęcim 2007.
797. Mozgol R., Andrzej Nowicki – czołowy ateista PRL, „Nasz Dziennik”, 28 XI 2007, nr 4, Dodatek
IPN.
798. Mozgol R., Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej wzbogaca warsztat nauczyciela, „Magazyn
Szkolny” 2007, nr 304..
799. Mozgol R., Dramat antyczny i narodowy. Uczniowie na filmie „Katyń”, „Magazyn Szkolny”
2007, nr 308.
800. Mozgol R., Element trwale niepożądany [w:] Kapłani niezłomni. Kościół katolicki w czasach
komunizmu w Polsce, cz. 1., „Gość Niedzielny” 2007, nr 38, Dodatek IPN.
801. Mozgol R., Głodem weźmiemy komunę! Strajki głowowe na Śląsku i w Zagłębiu w 1981 roku
w obronie więźniów politycznych PRL, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6.
802. Mozgol R., Milenium czy Tysiąclecie – historia konfrontacji, „Magazyn Szkolny” 2007, nr 303.
803. Mozgol R., Nowa publikacja IPN. Niezłomni z „Piasta”, „Magazyn Szkolny” 2007, nr 302.
804. Mozgol R., Porozumienie z AK „Magazyn Szkolny” 2007, nr 309.
805. Mozgol R., Ryzykowna gra – czyli o roli jaką odegrał Aleksander Bocheński w powstaniu grupy
„Dziś i Jutro”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 4.
806. Mozgol R., Sznajder A., Szpagat dydaktyczny, „Polska. Dziennik Zachodni”, 20 XII 2007.
807. Mozgol R., Udany rok. Oferta edukacyjna IPN nie tylko dla uczniów, „Magazyn Szkolny” 2007,
nr 305–306.
808. Muczyński A., Losy więźniów obozu w Knyszynie lipiec 1941 – styczeń 1945, „Nowy Goniec
Knyszyński” 2007, nr 3–4.
809. Musiał F., Agenci komunistycznej bezpieki [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
810. Musiał F., Anatomia zdrady [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
811. Musiał F., Atak klonów [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
812. Musiał F., Atak klonów, „Dziennik Polski”, 20 VII 2007.
813. Musiał F., Bezpieka przeciw kapłanowi [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
814. Musiał F., Bijemy i bić będziemy [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
815. Musiał F., Ciche bohaterstwo – losy księdza Wita Brzyckiego, „Nasz Dziennik”, 7–9 IV 2007.
816. Musiał F., Ciche bohaterstwo. Losy ks. Wita Brzyckiego [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red.
F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
817. Musiał F., Czy ks. Paetz przydał się SB, „Rzeczpospolita”, 27 II 2007.
818. Musiał F., Gorzej niż Hiob [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
819. Musiał F., Józef Oleksy i zagadka AWO [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
820. Musiał F., Józef Oleksy i zagadka AWO, „Dziennik Polski”, 29 VI 2007.
821. Musiał F., Katolicy przeciw Kościołowi, „Rzeczpospolita”, 4 XII 2007, Dodatek „Najnowsza
historia Polaków. Oblicza PRL”.
822. Musiał F., Krew kapłańska. Śledztwo i śmierć ks. Józefa Fudalego [w:] Operacja: zniszczyć
Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
123
823. Musiał F., Krew kapłańska. Śledztwo i śmierć księdza Józefa Fudalego, „Nasz Dziennik”,
3–4 III 2007.
824. Musiał F., Ks. Jan Pietraszko – biskup niezłomny [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
825. Musiał F., Metoda stopniowego werbunku duchownych (z podręczników SB), „Biuletyn Instytutu
Pamięci Narodowej” 2007, nr 4.
826. Musiał F., Metoda stopniowego werbunku duchownych (z podręczników SB) [w:] Agentura
w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
827. Musiał F., Mord w lesie, „Gość Niedzielny”, 23 IX 2007, Wkładka: „Kapłani niezłomni”.
828. Musiał F., Na rozkaz Bieruta, „Gość Niedzielny”, 23 IX 2007, Wkładka: „Kapłani niezłomni”.
829. Musiał F., Nie było nieważnych informacji [rozmawiała K. Śliwa], „Tygodnik Solidarność”,
16 II 2007 , nr 7.
830. Musiał F., Niezłomni, „Dziennik Polski”, 14 IX 2007.
831. Musiał F., Ofiary i ich kaci [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
832. Musiał F., Podsłuch w redakcji [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
833. Musiał F., Pogawędki z esbekiem [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
834. Musiał F., Pozorowana współpraca [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
835. Musiał F., Problemy z historią najnowszą, czyli o spuściźnie po komunistycznej bezpiece
[w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
836. Musiał F., Proces pokazowy, „Dziennik Polski”, 19 X 2007.
837. Musiał F., Przeciw Kościołowi [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
838. Musiał F., Przepraszam, że bronię [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
839. Musiał F., Przez 37 lat nie dał się złamać. Ksiądz Jan Pietraszko – biskup niezłomny, „Nasz
Dziennik”, 31 I 2007.
840. Musiał F., Przybliża do prawdy [rozmawiała Ewa Łosińska], „Dziennik Polski”, 28 II 2007.
841. Musiał F., W sieci bezpieki. Przypadek jednego informatora [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
842. Musiał F., Współpraca? Normalna rzecz… [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
843. Musiał F., Współpraca? Normalna rzecz…, „Dziennik Polski”, 13 VII 2007.
844. Musiał F., Wystarczyła ustna zgoda [rozmawiała Ewa Łosińska], „Dziennik Polski”, 16 I 2007.
845. Musiał F., Zakopiańska bezpieka [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
846. Musiał F., Zakopiańska bezpieka, „Dziennik Polski”, 2 II 2007.
847. Muszyński W.J., NSZ i Żydzi, „Niezależna Gazeta Polska”, sierpień 2007, Dodatek IPN.
848. Muszyński W.J., Polskie serce pod obcym mundurem, „Niezależna Gazeta Polska”, listopad 2007,
Dodatek IPN.
849. Muszyński W.J., Z Hitlerem mimo wszystko, „Nasz Dziennik”, 30 XI 2007, Dodatek historyczny
IPN.
850. Neja J., Janina Jadwiga Chmielowska, „Rzeczpospolita”, 14 VI 2007, z okazji 25. rocznicy
powstania „Solidarności Walczącej”, Dodatek specjalny.
851. Neja J., Kazimierz Świtoń, „Gazeta Wyborcza, 24–25 III 2007, z okazji 30. rocznicy ROPCiO,
Dodatek specjalny.
852. Neja J., Przełom na Śląsku, „Niezależna Gazeta Polska 2007, nr 8, Dodatek IPN.
853. Neja J., Strajkowy Grudzień na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim, „Niezależna Gazeta
Polska” 2007, nr 12, Dodatek IPN.
854. Niwiński P., Powstanie Armii Krajowej, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 1-2.
855. Niwiński P., Żołnierze Wyklęci”, „Nasz Dziennik”, 29 VI 2007.
856. Noszczak B., Centralny zarząd dusz, „Nowe Państwo” 2007, nr 3.
857. Noszczak B., Perypetie peregrynacji, „Tygodnik Powszechny”, 2 IX 2007, nr 35.
858. Noszczak B., Niewolnice Polski Ludowej, „Tygodnik Powszechny”, 25 XI 2007, nr 47.
124
859. ...o Orła w koronie… Zgrupowanie Partyzanckie „Błyskawica”, oprac. M. Korkuć, Kraków
2007.
860. Opozycja i opór społeczny w regionie świętokrzyskim 1975–1989, oprac. M. Jończyk, E. Krężołek,
R. Śmietanka-Kruszelnicki, Kielce 2007.
861. Ossowski A., „Jedni z wielu… Ostatni żołnierze konspiracji” [w:] Armia Krajowa. Jednodniówka
Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Łódź 2007.
862. Ostatnia droga księdza Jerzego Popiełuszki, red. E. Rogalewska, Białystok 2007.
863. Pawłowicz J., Rybicka M., Twarze mazowieckiej „bezpieki” Warszawa 2007, (folder do
wystawy).
864. Pietrowicz A., „W Walce” – dziennik Starego Miasta, „Głos Wielkopolski”, 28–29 VII 2007.
865. Pietrowicz A., Organizacja „Ojczyzna” 1939–1945, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 8–9.
866. Pietrowicz A., Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce (wspólnie z W. Handke, A. Łuczak, R.
Sierchułą, J. Kołodziejskim), t. 1: Ausrotten – Wytępić. System okupacyjny w Wielkopolsce 1939–
–1945; t. 2: Jak Feniks z popiołów. Struktury Polskiego Państwa Podziemnego w Wielkopolsce
1939–1945; t. 3: Twierdzą nam będzie każdy próg. Opór społeczny i konspiracja Wielkopolan 1939–
–1945; t. 4: Do krwi ostatniej. Formy walki i oporu Wielkopolan 1939–1945, Poznań 2007.
867. Pietrowicz A., Polskie Państwo Podziemne w Wielkopolsce, Poznań 2007.
868. Pietrowicz A., Rtm. Franciszek Edward Sobeski „Bończa”, „Głos Wielkopolski”, 26 VII 2007.
869. Pietrowicz A., Struktury tajnej administracji państwowej w okupowanej Wielkopolsce, „Głos
Wielkopolski”, 4 X 2007.
870. Pietrowicz A., Szkic do dziejów organizacji „Ojczyzna”, „Biuletyn Światowego Związku
Żołnierzy AK Okręg Wielkopolska” 2007, nr 3.
871. Pietrowicz A., Zakładnicy miasta Poznania (z archiwum Adama Poszwińskiego), „Biuletyn
Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 1–2.
872. Piotrowski P., Ekipa Jaruzelskiego miała drugie – tajne studio telewizyjne, „Polska”, 13 XII 2007.
873. Piotrowski P., Jak wyglądałaby III wojna światowa, „Polska”, 12 XI 2007 r.
874. Piotrowski P., Odrzucona prośba tow. Jaruzelskiego, „Glaukopis” 2007, nr 7–8.
875. Piotrowski P., Porwanie najlepszą drogą do wolności, „Polska”, 6 XII 2007.
876. Piotrowski P., Posowieckie systemy łączności wykorzystują dziś Polacy, „Polska”, 29 XI 2007.
877. Piotrowski P., Sprawa współpracy gen. Jaruzelskiego z Informacją Wojskową, „Biuletyn Instytutu
Pamięci Narodowej” 2007, nr 1–2.
878. Piotrowski P., Uwagi o metodach pracy operacyjnej wywiadu MSW, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 5.
879. Piotrowski P., Wywiad PRL-u do końca wierny mocodawcom, „Polska”, 24 X 2007.
880. Piotrowski P., Zbrodnia Lubińska, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 8–9.
881. Polak B., Rozmowy, Warszawa 2007, t. 1 serii.
882. Poleszak S., Braterska zdrada, „Niezależna Gazeta Polska”, 2 II 2007, nr 2.
883. Poleszak S., Ostatni polscy partyzanci „Rzeczpospolita”, 18 XII 2007, nr 6, Dodatek „Najnowsza
historia Polaków. Oblicza PRL”.
884. Poleszak S., Ostatni polski partyzant na celowniku SB, „Niezależna Gazeta Polska”, 5 I 2007,
nr 1.
885. Poleszak S., Ostatni żołnierz wyklęty na Białostocczyźnie, „Gazeta Polska”, 21 III 2007, nr 12.
886. Poleszak S., Pierwszy Dzień Zwycięstwa w Grajewie, „Niezależna Gazeta Polska”, VII 2007,
nr 7.
887. Poleszak S., Z pola bitwy za kraty. Akcja „Burza” na Lubelszczyźnie, „Rzeczpospolita”, 13 XI
2007 nr 1, Dodatek „ Najnowsza historia Polaków. Oblicza PRL”.
888. Próchniak L., Larum w seminarium, „Polityka” 2007, nr 32–33.
889. Próchniak L., Nie starał się o tanią popularność... Karol Głogowski (1933–2005) [w:] Bohaterowie
trudnych czasów, Łódź 2006.
890. Ptaszyński R., „Desperat”, „sedina.pl magazyn. Rocznik Miłośników Dawnego Szczecina”
2007.
891. Ptaszyński R., Nabór kadr wymiaru sprawiedliwości 1945–1953, „In Gremio” 2007, nr 1.
892. Ptaszyński R., Sędzia mjr dr Filip Feld, „In Gremio” 2007, nr 12.
125
893. Ptaszyński R., Sędzia ppłk Kazimierz Stojanowski, „In Gremio” 2007, nr 7–8.
894. Ptaszyński R., Sprawa „Kaskada”, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 27 IV 2007.
895. Ptaszyński R., Stalinowska koncepcja prawa i jej ideologiczne podstawy, „In Gremio” 2007
nr 10.
896. Ptaszyński R., Szczecin, kwiecień 1946, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 10 IV 2007.
897. Ptaszyński R., Wojskowy Sąd Rejonowy w Szczecinie, „In Gremio” 2007, nr 4.
898. Rokicki K., Ciemna strona księżyca. Czego czytelnicy nie wiedzieli o pisarzach, „Niezależna
Gazeta Polska”, 5 X 2007.
899. Rokicki K., Sasanka P., W objęciach Wielkiego Brata. Sowieci w Polsce 1939–1993 (broszura),
Warszawa 2007.
900. Ruzikowski T. (współautor), Kalendarium [w:] Jubileusz 25-lecia Niezależnego Zrzeszenia
Studentów, Warszawa 2007.
901. Ruzikowski T. (współautor), Kalendarium stanu wojennego, www.13grudnia81.pl
902. Ruzikowski T., Zima wasza, wiosna nasza!, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6.
903. Samsonowska K., Schindler’s List – A Guidebook, Kraków 2007.
904. Sasanka P., W Wiśle ich nie potopimy. Odprawa w Departamencie III MSW na temat zwalczenia
KOR, „Więź” 2007, nr 3.
905. Sawicki J., Anders na celowniku, „Mówią wieki” 2007, nr 11.
906. Sawicki J., Pamięć o Powstaniu Warszawskim spędzała sen z powiek komunistom. Wojciech
Głowacki rozmawia z Jackiem Zygmuntem Sawickim, „Dziennik” 2007, nr 178.
907. Sawicki J., Zanim powstała Dolinka Katyńska, „Tygodnik Powszechny” 2007, nr 38.
908. Sierchuła R., „Babka Kiepska” kontra SB, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 10.
909. Sierchuła R., Cel wyzwolić Polskę, „Głos Wielkopolski”, 28 XI 2007.
910. Sierchuła R., Ksiądz Łabiński, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 12.
911. Sierchuła R., Lech Neyman, „Nasz Dziennik”, 26 X 2007.
912. Sierchuła R., Likwidacja Okręgu Poznańskiego AK, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 2.
913. Sierchuła R., Narodowcy czasu wojny, „Niezależna Gazeta Polska” 2007, nr 9.
914. Sierchuła R., Narodowe Siły Zbrojne(1942–1946), „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 8–9.
915. Sierchuła R., Okręgowe struktury podziemia zbrojnego w Wielkopolsce, „Niezależna Gazeta
Polska” 2007, nr 4.
916. Sierchuła R., Pomordowanym, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 7.
917. Sierchuła R., Powstanie Narodowej Organizacji Bojowej, „Nasz Dziennik”, 30 XI 2007.
918. Sierchuła R., Poznańska piątka okupacyjnych męczenników, „Nasz Dziennik”, 30 XI 2007.
919. Sierchuła R., Poznańska Piątka, „Racja Polska” 2007, nr 2.
920. Sierchuła R., U księży Werbistów, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 8–9.
921. Sierchuła R., Zapomniany oddział “Sikory”, „Głos Wielkopolski”, 24 VII 2007.
922. Skubisz Ł., Stalking the Statuary, „Pogranicza – wydanie specjalne” 2007.
923. Skubisz Ł., The Contentious Condottiere, „Pogranicza – wydanie specjalne” 2007.
924. Skubisz Ł., The Motorway Mast, „Pogranicza – wydanie specjalne” 2007.
925. Skubisz P., Przyczynek do retrospektywnej bibliografii historycznej – Korpus Ochrony Pogranicza
(1924–2006), „Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2006, nr 3.
926. Skórzyński J., Samotnik z Gwatemali, „Więź” 2007, nr 8–9.
927. Skórzyński J., Wolne słowo z powielacza, „Polityka” 2007, nr 37.
928. Sławeta M., Informacja do biogramu Romana Strzałkowskiego [w] Polski Słownik Biograficzny,
t. XLIV/4, z. 183.
929. Spałek R., Agent gestapo, szpieg komunistów, cz. I–II, „Gazeta Wyborcza”, 3–4 II 2007 i 10–11 II
2007.
930. Spałek R., Komuniści przeciwko swoim, cz. I–II, „Gazeta Wyborcza”, 16–17 VI 2007, 23–24 VI
2007.
931. Stefaniak M., Krótko o rozliczeniu w szczecińskim środowisku prawniczym, „In Gremio” 2007, nr 3.
932. Sychowicz K., Dwadzieścia lat temu. Jak kpt. Janusz Gwardiak likwidował grupę „Bug”,
„Miesięcznik Kolneński”, maj 2007, nr 89.
126
933. Sychowicz K., Esbecy kreują się na bohaterów, „Gazeta Współczesna”, 16 III 2007.
934. Sychowicz K., Krzyże dla „bohaterów”, „Gazeta Bezcenna”, 18 I 2007, nr 178.
935. Sychowicz K., Powiat łomżyński na przestrzeni wieków [w:] Powiat łomżyński – przeszłość
i współczesność, Łomża 2007.
936. Sychowicz K., Rok 1956, marzenia a rzeczywistość, „Miesięcznik Kolneński”, VIII 2007, nr 92.
937. Sychowicz K., Stanisław Marchewka „Ryba” – pięćdziesiąt lat niepamięci, „Gazeta Bezcenna”,
22 II 2007, nr 183.
938. Syr nyk J., „Nasza szkoła”. Pjatdesjat rokiw lihnyckoho licuje, „Ridna mowa”, XI 2007, nr 8
[w języku ukraińskim].
939. Syrnyk J., Akcja „Wisła” jak ełement pobudowy komunistamy „mononacionalnoji derżawy”,
„Nasze Słowo” 29 IV 2007, nr 17, [artykuł w języku ukraińskim].
940. Syrnyk J., Jak komunisty probuwaly likwiduwaty ukrajinśkyj licej w Lihnyci, „Nasze Słowo”,
21 X 2007, nr 42.
941. Syrnyk J., UTSK wobec regionalizmu łemkowskiego, „Ridna mowa”, XI 2007, nr 7.
942. Syrnyk J., Widkryttia wystawky pro pol’sko-ukrajinśki widnosyny u Wroclawi, „Nasze Słowo”,
27 V 2007, nr 21 [notatka prasowa w języku ukraińskim].
943. Szarek J., „Na śmierć pójdę chętnie”. Ksiądz Władysław Gurgacz SJ (1914–1949) [w:] Operacja:
zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
944. Szarek J., „Nasza Partia odnosi ogromny sukces” [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red.
F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
945. Szarek J., Biskup z obnażoną szpadą [w:] Operacja: zniszczyć Kościół, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
946. Szarek J., Bunt katorżnika K-677 [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
947. Szarek J., Był z nimi do końca, „Gość Niedzielny”, 23 IX 2007, Wkładka „Kapłani niezłomni”.
948. Szarek J., Czarne juwenalia. Opowieść o Studenckim Komitecie Solidarności, Kraków 2007.
949. Szarek J., Człowiek nieugiętych zasad i wiary, „Źródło”, 30 IX 2007.
950. Szarek J., Historia ubeckiego niedopatrzenia [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
951. Szarek J., List gończy za Salomonem M. [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
952. Szarek J., Nim powstał SKS, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6 (76–77).
953. Szarek J., Nowe Orlęta z Grodna [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
954. Szczęch R., Bracia esbecy [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
955. Szczęch R., Bracia esbecy, „Dziennik Polski”, 27 IV 2007.
956. Sznajder A., „Pogłębiać waśnie, ustawicznie kompromitować” Ks. bp Franciszek Musiel
(19151999), „Nasz Dziennik”, 29–30 IX 2007, nr 228 (2941).
957. Sznajder A., Jasna Góra – kolec w stopie niedźwiedzia, „Gość Niedzielny”, 18 XI 2007, nr 46,
Dodatek specjalny IPN.
958. Sznajder A., Ostatnia ofiara Katynia – ks. Stefan Niedzielak, „Gość Niedzielny” 2007 nr 38,
Dodatek specjalny IPN.
959. Szubarczyk P., „Zachowałam się jak trzeba”, „Nasz Dziennik”, 23 I 2007.
960. Szubarczyk P., „Żelazny” i inni, „Nasz Dziennik”, 27 VI 2007.
961. Szubarczyk P., Armii Krajowej cześć!, „Nasz Dziennik”, 14 II 2007.
962. Szubarczyk P., Bądź godną Polki imienia, „Nasz Dziennik”, 29–30 XII 2007.
963. Szubarczyk P., Bez dalszego ciągu..., „Nasz Dziennik”, 24–25 II 2007.
964. Szubarczyk P., Dywizja nastolatków, „Rzeczpospolita”, 27 IX 2007, Wkładka IPN.
965. Szubarczyk P., Fenomen Polskiego Państwa Podziemnego, „Nasz Dziennik”, 28 XII 2007,
Wkładka IPN.
966. Szubarczyk P., Józef Piłsudski – naczelnik Państwa Polskiego, „Nasz Dziennik”, 5 XII 2007.
967. Szubarczyk P., Kalendarz „robotniczy” 2007. Recenzja kalendarza wydanego na podstawie
materiałów archiwalnych Muzeum Plakatu w Wilanowie, „Nasz Dziennik”, 17 I 2007.
127
968. Szubarczyk P., Król Kaszubów. Z cyklu „Księża niezłomni”, „Nasz Dziennik”, 20–21 I 2007.
969. Szubarczyk P., Ludzie gdańskiej bezpieki, „Nasz Dziennik”, 21–22 IV 2007.
970. Szubarczyk P., Modlitwa Janki, „Nasz Dziennik”, 7–9 IV 2007.
971. Szubarczyk P., Nieznane oblicza Józefa Gawerskiego, „Nasz Dziennik”, 27–28 I 2007.
972. Szubarczyk P., Nowa książka o „Nilu”, „Nasz Dziennik”, 24–25 II 2007.
973. Szubarczyk P., Obrończyni „delfinów”, „Nasz Dziennik”, 17–18 III 2007.
974. Szubarczyk P., Pogrobowcy UB w akcji, „Nasz Dziennik”, 14 II 2007.
975. Szubarczyk P., Pora oczyścić dom ze śmieci, „Nasz Dziennik”, 14–15 IV 2007.
976. Szubarczyk P., Sprawa generała „Nila” czeka na godne zakończenie, „Nasz Dziennik”, 24–25 II
2007.
977. Szubarczyk P., Sprawa Józefa Bemke, „Nasz Dziennik”, 13 XII 2007.
978. Szubarczyk P., Tadeusz Szczudłowski – bohater gdańskiego środowiska ROPCiO, „Biuletyn
Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6.
979. Szubarczyk P., To nie na darmo…, „Nasz Dziennik”, 2 III 2007.
980. Szubarczyk P., W obronie sybirskich krzyży, „Nasz Dziennik”, 10–11 II 2007.
981. Szubarczyk P., W służbie Orła Białego, „Nasz Dziennik”, 18 V 2007.
982. Szubarczyk P., Zabawa w demokrację, „Nasz Dziennik”, 3–4 II 2007.
983. Szubarczyk P., Zaczynamy wielkie sprzątanie, „Nasz Dziennik”, 21 V 2007.
984. Szubarczyk P., Zbudujemy Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Sopocie, „Nasz Dziennik”, 2–3 VI 2007.
985. Szubarczyk P., Zniewoleni w czasach wolności. Komunizm klasyczny i jego nowoczesne wcielenia.
Relacja ze spotkania z prof. Alainem Besanconem na Wydz. Historycznym UJ w Krakowie, „Nasz
Dziennik”, 24 V 2007.
986. Szwagrzyk K., Helena (Fajga Mindla) Wolińska (ur. 1919) – ppłk, prokurator Naczelnej
Prokuratury Wojskowej, oskarżona o zbrodnie komunistyczne, „Nasz Dziennik”, 27 VII 2007,
Dodatek historyczny.
987. Szwagrzyk K., Klasowo i politycznie czujny... (sędzia Stefan Michnik), „Nasz Dziennik”, 26 II
2007.
988. Szwagrzyk K., Konspiracja w krótkich spodenkach, cz. I., „Nowe Życie”. Dolnośląskie pismo
katolickie 2007, nr 6(393), cz. II, „Nowe Życie”. Dolnośląskie pismo katolickie 2007, nr 7–
–8 (394–395).
989. Szwagrzyk K., Mieczysław Widaj, „Nasz Dziennik”, 28 IX 2007, Dodatek historyczny.
990. Szwagrzyk K., Mordy sądowe w Polsce 1944–1956, „Rzeczpospolita”, 3 XII 2007, Dodatek
„Najnowsza historia Polaków. Oblicza PRL”..
991. Śmietanka-Kruszelnicki R., Po „wyzwoleniu”. Kielce w latach 1945–1950, „Mówią wieki”
2007, nr 12.
992. Śreniowski J., Stan wojenny z komina JOTESA, „Niezależna Gazeta Polska”, 7 XII 2007.
993. Świętochowska-Bobowik E., Na 1 Maja..., „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 7
(78).
994. Tracz B., Józef Waśniowski (1908–1995) – życiorys z wyrokiem, „Gliwicki Magazyn Kulturalny”,
X 2007, nr 10.
995. Tracz B., Nie tylko od święta, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 7.
996. Tracz B., Pod czujnym okiem bezpieki. Generał broni Leon Berbecki i generałowa Halina
Jatelnicka, Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 2007, nr 10–11.
997. Trębacz W., Obraz Panoramy Racławickiej w obiektywie «bezpieki», „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 3 (74).
998. Trębacz W., Śladami zbrodni. Na Dolnym Śląsku, (wspólnie z R. Klimentowskim) „Biuletyn
Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6 (76–77).
999. Trębacz W., Wrocławska Gilotyna, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 1–2 (72–
–73).
1000. Twarze gorlickiej bezpieki. Wystawa, oprac. M. Wenklar, kurator wystawy J. Dutka, Kraków
2007.
1001. Twarze kieleckiej bezpieki. Wystawa, oprac. M. Komaniecka, kurator wystawy J. Dutka, wstęp
W. Frazik, Kraków 2007.
128
1002. Twarze sądeckiej bezpieki. Wystawa, oprac. M. Wenklar, kurator wystawy J. Dutka, Kraków
2007.
1003. Twarze tarnowskiej bezpieki. Wystawa, oprac. M. Wenklar, kurator wystawy J. Dutka, Kraków
2007.
1004. Urynowicz M., Skradzione warszawskie Muzeum Żydowskie, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 3.
1005. Urynowicz M., Liczenie z pamięci, „Tygodnik Powszechny”2007, nr 22.
1006. Waligóra G., Andrzej Kołodziej, „Rzeczpospolita”, 14 VI 2007, Wkładka 25 lat SW.
1007. Waligóra G., KOR – geneza, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 5–6.
1008. Waligóra G., Po pierwsze-niepodległość, „Gazeta Wyborcza”, 24–25 III 2007.
1009. Waligóra G., ROPCiO, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 3.
1010. Waligóra G., Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela, „Niezależna Gazeta Polska”, III 2007.
1011. Wardzyńska M., Prezydent Warszawy Stefan Starzyński, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 12.
1012. Warot P.P., Twarze olsztyńskiej bezpieki. Relacja z otwarcia wystawy, „Posłaniec Warmiński”
2007, nr 13.
1013. Wasilewski W., Dlatego że byli Polakami, „Przegląd Oświatowy” 2007, nr 7.
1014. Wasilewski W., Katyń 1949 – sowieckie ludobójstwo na Polakach, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 1–2.
1015. Wasilewski W., Żołnierze których zabrakło, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 10–11.
1016. Wenklar M., Jak prawdziwi socjaliści walczyli z PPR [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał,
J. Szarek, Kraków 2007.
1017. Wenklar M., Jak prawdziwi socjaliści walczyli z PPR, „Dziennik Polski”, 1 VI 2007.
1018. Wenklar M., Międzynarodowy spór o krowę, „Dziennik Polski”, 9 II 2007.
1019. Wenklar M., Spór o krowę [w:] Od Hitlera do Stalina, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
1020. Wenklar M., Szefowie tarnowskiej bezpieki [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek,
Kraków 2007.
1021. Wenklar M., Twarze sądeckiej bezpieki [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków
2007.
1022. Wenklar M., Twarze sądeckiej bezpieki, „Dziennik Polski”, 4 V 2007.
1023. Węgrzyn D., „Fakty i mity”. Kontrowersje z „biało-czarną” historią NSZ w tle, „Kronika
Beskidzka” 2007, nr 3.
1024. Węgrzyn D., Śląskie tropy do Malessy. Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej 2007, nr 10–11 (81–82).
1025. Wicenty D., Pospolita twarz SB: przypadek TW „Berety”, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 12.
1026. Wielki głód na Ukrainie, Kraków 2007, (katalog wystawy) .
1027. Wilczewski W.F., Podsłuchane w białostockim „empiku”, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 12.
1028. Wilczewski W.F., Sekcja dekoracyjna SB, „Rzeczpospolita” 2007, nr 7, Dodatek „Najnowsza
historia Polaków. Oblicza PRL”
1029. Witalec R., Salezjańska Szkoła Organistowska w Przemyślu, „Dziennik Polski”, 1 XII 2007.
1030. Witalec R., SB a Grecy w Bieszczadach, „Dziennik Polski”, 11–12 VIII 2007.
1031. Wnuk E., Biskup Ignacy Jeż: nie lubię ponuraków, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 9–10 VI 2007.
1032. Wnuk E., Czerwona zarazo, dziadów naszych kacie, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 1 VIII 2007.
1033. Wnuk E., Tajemnica śmierci ojca pani Dece, „Miasto”, 26 I 2007.
1034. Wnuk E., To ona żyje, a my umieramy, „Gazeta Wyborcza Szczecin”, 14 XII 2007.
1035. Wnuk R., „Zaplute karły reakcji”, „Nowe Państwo” 2007, nr 1.
1036. Wojcieszyk E., Pod specjalnym nadzorem UB. Ksiądz Antoni Thiel z Czarnkowa, „Niezależna
Gazeta Polska” 2007, nr 5.
1037. Wojcieszyk E., Przetrwać trudny czas, „Przewodnik Katolicki” 2007, nr 34.
1038. Wołoszyn J., Zmagania z ludowym wymiarem sprawiedliwości, „Niezależna Gazeta Polska”,
2 XI 2007, nr 11.
129
1039. Wójtowicz N., Cztery miesiące z życia Salamandra, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 10–11.
1040. Wójtowicz N. Jeszcze o świadectwie życia Zofii Kossak, „Nasz Głos” 2007, nr 9.
1041. Wójtowicz N., Powstanie, [w:] Pamięć walki. Powstanie Warszawskie 1944, Warszawa 2007.
1042. Wójtowicz N., Roman Rybarski, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, nr 9.
1043 Wójtowicz N., Zaaresztowane Pamiętniki Stefana Kaczorowskiego, „Biuletyn Instytutu Pamięci
Narodowej” 2007, nr 2.
1044. Wróbel J., Parada zwycięstwa bez Polaków, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007,
nr 10–11.
1045. Wróbel J., Podróż ministra Bevina, „Gwiazda Polarna”, 14 IV 2007.
1046. Wróbel J., Polacy w Afryce w latach II wojny światowej i po jej zakończeniu, cz. I–II, „Dziennik
Związkowy”, 9–11 i 16–18 XI 2007.
1047. Wróbel J., Polonijne archiwa w Minneapolis, „Dziennik Związkowy”, 18 VI 2007.
1048. Wróbel J., Polski Kościół bronił się skutecznie, „Kalejdoskop”, 11 V 2007.
1049. Wróbel J., Polskie dzieci na tułaczym szlaku w okresie II wojny światowe, „Dziennik Związkowy”,
30 XI – 2 XII 2007.
1050. Wróbel J., Uwagi o książce Tadeusza Chmielowskiego „Wagary ze stenem” [w:] T. Chmielowski,
Wagary ze stenem, Łódź 2007.
1051. Wróbel J., Zastawianie sieci na Jerzego Kosińskiego, „Przegląd Polski”, 25 V 2007.
1052. Zając E., Działanie według „biblii” bezpieki, „Dziennik Polski”, 6 VI 2007.
1053 Zając E., Sprawa Zawady i inne [w:] Agentura w akcji, red. F. Musiał, J. Szarek, Kraków 2007.
1054. Zblewski Z., Aparat bezpieczeństwa wobec opozycji, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”
2007, nr 12(83).
1055. Zwiernik P., Bunt z opóźnieniem, „Głos Wielkopolski”, 25 VIII 2007.
1056. Zwiernik P., Konsekwentnie i z rozwagą. Grudzień’ 81 w Szczecinie, „Niezależna Gazeta Polska”,
XII 2007, nr 12.
1057. Zwiernik P., Konspiracyjny Związek Patriotów Polskich – rozpracowanie i likwidacja organizacji
przez UB w 1950 r., „Niezależna Gazeta Polska”, 6 IV 2007.
1058. Zwiernik P., Przeciwko dyktaturze i represjom, „Niezależna Gazeta Polska”, 1 VI 2007.
1059. Zwiernik P., Rozkaz: rozbić podziemie, „Głos Wielkopolski”, 9 I 2007, nr 7.
1060. Zwiernik P., Tajna katastrofa, (wspólnie z K. Kaźmierczakiem), „Głos Wielkopolski”, 8 VI 2007.
1061. Zwiernik P., Zejdziemy z murów..., „Niezależna Gazeta Polska”, VIII 2007.
1062. Zwolski M., Sprawozdanie z konferencji „Exodus – deportacje i migracje (wątek wschodni).
Stan i perspektywy badań”, „Biuletyn Historii Pogranicza” 2007, nr 8.
130
ZAŁĄCZNIK 4: KONFERENCJE, SESJE NAUKOWE
I POPULARNONAUKOWE IPN
1. Konferencja naukowa „Koniec jałtańskich złudzeń. Sfałszowane wybory 19 stycznia 1947 r.”
(Kraków, 19 I 2007, współorganizacja OBEP Kraków, Wydział Historyczny UJ, Muzeum Okręgowe
w Tarnowie Oddział w Wierzchosławicach oraz Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wincentego
Witosa);
2. Sesja naukowa „Działalność podporucznika „Ryby” na tle powojennej polityki władz
komunistycznych” (Łomża 3 III 2007, organizator OBEP Białystok);
3. Konferencja naukowa „O Orła w koronie”. «Ogień» i opór przeciw zniewoleniu: Polska – Małopolska
– Podhale 1945–1956” (Nowy Targ, 9–10 III 2007, we współpracy z Polskim Towarzystwem
Historycznym, Oddział w Nowym Targu, zorganizowało OBEP Kraków);
4. Konferencja naukowa „Dzierżoniów – wiek miniony” (Dzierżoniów, 16–18 III 2007,
współorganizatorzy: OBEP Wrocław, burmistrz Dzierżoniowa, Dzierżoniowski Ośrodek Kultury,
Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego);
5. Konferencja naukowa „Niepodległe sumienia. ROPCiO z perspektywy 30–lecia” (Warszawa, 24–25
III 2007, organizator centrala BEP);
6. Konferencja naukowa „Wywiad i kontrwywiad Armii Krajowej” (Gdańsk, 28 III 2007, organizator
OBEP Gdańsk, współpraca merytoryczna centrala BEP);
7. „Komunistyczne służby bezpieczeństwa a Kościół katolicki w Polsce 1944–1990” – seminarium
źródłoznawcze dla członków Diecezjalnych Komisji Historycznych ds. zbadania akt IPN
zorganizowane przez pracowników wrocławskiego OBUiAD w Wyższym Seminarium Duchownym
we Wrocławiu 29 III 2007 r.;
8. Konferencja naukowa „Opór wobec stanu wojennego na Śląsku i w Zagłębiu” (Katowice, 14 IV
2007, współorganizatorzy: OBEP Katowice, Fundacja Centrum Solidarności i Stowarzyszenie
„Pokolenie”);
9. Konferencja naukowa „Artyści i SB. Aparat Bezpieczeństwa wobec środowisk twórczych” (Wrocław
19–20 IV 2007, organizator OBEP Wrocław we współpracy z Teatrem Polskim i Urzędem Miejskim
Wrocławia);
10. Sesja naukowa „Wokół akcji «Wisła» – w 60 rocznicę we Wrocławiu” (współorganizatorzy OBEP
Wrocław, Ossolineum, Kolegium Europy Wschodniej);
11. Konferencja popularnonaukowa (turystyczno-historyczna) „Podkarpacki szlak nadsańskich
umocnień” (Sanok–Ustrzyki Dolne, 5–6 V 2007, organizator OBEP Rzeszów we współpracy
z Bieszczadzkim Towarzystwem Cyklistów, Urzędem Miasta Sanoka, Przemyską Agencją Rozwoju
Regionalnego, Grupą Rekonstrukcji Historycznej „San” i Starosamborską Radą Rejonową);
12. Konferencja naukowa „Paryż – Londyn – Monachium – Nowy Jork. Powrześniowa emigracja
niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej” (Białystok, 15–17 V 2007, organizator
OBEP Białystok we współpracy z Instytutem Filologii Polskiej Uniwersytetu w Białymstoku);
13. Konferencja naukowa „Bunt w imperium. Studencki Komitet Solidarności” (Kraków, 18–19 V
2007, organizator OBEP Kraków);
14. Konferencja popularnonaukowa „Jan Paweł II w Łodzi. W dwudziestą rocznicę wizyty” (Łódź,
12 VI 2007, współorganizatorzy OBEP Łódź, Archiwum Archidiecezjalne);
15. Sesja popularnonaukowa „Kościół katolicki w Polsce północnowschodniej w latach 1945–1989”
(Pisz, 13 VI 2007 r., organizator OBEP Białystok we współpracy z Muzeum Ziemi Piskiej);
16. Międzynarodowa konferencja naukowa „Próby porozumienia polsko–ukraińskiego w latach 1939–
–1991” (Lublin, 14 VI 2007, organizator OBEP Lublin);
17. Międzynarodowa konferencja naukowa „Wolni i Solidarni” w ramach obchodów 25. rocznicy
utworzenia Solidarności Walczącej (Warszawa 14–15 VI 2007, Wrocław 16–17 VI 2007, organizator
centrala BEP);
18. Konferencja popularnonaukowa „Bieszczady w PRL” (Ustrzyki Dolne, 14–15 VI 2007
współorganizatorzy OBEP Rzeszów i Urząd Miasta);
19. Konferencja naukowa „Pierwszy rok władzy sowieckiej na Białorusi, Litwie i w Polsce” (Augustów,
21 VII 2007, organizator OBEP Białystok);
131
20. Konferencja „Lubin i Zbrodnia Lubińska ’82” (Lubin, 30 VIII 2007, współorganizator OBEP
Wrocław, we współpracy z władzami miasta, KGHM, Ośrodkiem Kultury „Wzgórze Zamkowe”,
Centrum Kultury „Muza”);
21. Konferencja naukowa „Exodus – deportacje i migracje (wątek wschodni). Stan i perspektywy
badań” (Białystok, 6 IX 2007, organizator OBEP Białystok);
22. Konferencja międzynarodowa „Dzieci i młodzież w systemach totalitarnych – doświadczenie
polskie i niemieckie” (Zamość, 14–16 IX 2007, organizator OBEP Lublin);
23. Międzynarodowa konferencja naukowa „Ruch komunistyczny w latach 1944–1956” (Wojcieszyce
k. Szklarskiej Poręby, 27–28 IX 2007, organizator centrala BEP we współpracy z ISP PAN);
24. Konferencja naukowa „Przeciwko stanowi wojennemu: zajścia 31 sierpnia 1982 r. w Gorzowie
Wielkopolskim” (Gorzów Wielkopolski, 11 X 2007, organizator OBEP Szczecin);
25. Konferencja naukowa „Obrazy PRL-u. O sposobach konceptualizacji «realnego socjalizmu»
w Polsce” (Poznań, 11–12 X 2007, organizator OBEP Poznań);
26. Sesja naukowa „Biskup Solidarności Edward M. Frankowski” (Stalowa Wola, 15 X 2007,
współorganizatorzy sesji OBEP IPN Rzeszów, Wydział Zamiejscowy Nauk o Społeczeństwie
KUL w Stalowej Woli, Prezydent Miasta Stalowa Wola, Fundacja Uniwersytecka w Stalowej Woli,
Zarząd Regionu Ziemia Sandomierska NSZZ „Solidarność”);
27. Konferencja naukowa „Powiat pułtuski w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych” (Pułtusk,
16 X 2007, organizator OBEP Warszawa, Wydział Historyczny Akademii Humanistycznej w
Pułtusku);
28. Konferencja naukowa „PSL na terenach Polski południowo-zachodniej w realiach społeczno-
-politycznych lat 1945–1949” (Wrocław, 18 X 2007, organizator OBEP Wrocław);
29. Konferencja „Metody pracy operacyjnej bezpieki w PRL wobec Kościoła” (Kraków, 18 X 2007,
organizator OBEP Kraków, współorganizator PAT);
30. Konferencja naukowa „Kościół w okowach. Polacy i Słowacy wobec komunistycznej dyktatury”
(Preszów (Słowacja), 19 X 2007, organizator OBEP Kraków;
31. Konferencja naukowa „Archiwalia IPN jako źródło do badań najnowszej historii Polski” (Opole,
24 X 2007, współorganizatorzy OBEP Wrocław, Archiwum Państwowe w Opolu);
32. Konferencja naukowa „Między Warszawą a regionem. Przedsierpniowa opozycja demokratyczna
na Pomorzu Zachodnim (Szczecin, 24–25 X 2007, organizator OBEP Szczecin);
33. Międzynarodowa konferencja naukowa „Wspólne losy. Relacje polsko-węgierskie na przestrzeni
dziejów” (Opole, 6 XI 2007, organizator centrala BEP we współpracy z Uniwersytetem Opolskim
i Miejską Biblioteką Publiczną w Opolu);
34. Konferencja naukowa „Władze wobec kościołów i związków wyznaniowych w Wielkopolsce
w latach 1945–1956” (Poznań, 8 XI 2007, współorganizatorzy OBEP Poznań, Wydział Teologiczny
UAM, Instytut Historii UAM);
35. Konferencja naukowa „Polskie dzieci na tułaczym szlaku 1939–1950” (Warszawa, 8 XI 2007,
OBEP Łódź wspólnie z BBN);
36. Międzynarodowa konferencja naukowa „NKVD/KGB Activities and its Cooperation with other Secret
Services in Central and Eastern Europe 1945–1989” („Działalność NKWD/KGB i ich współpraca
z tajnymi służbami innych państw Europy Środkowej i Wschodniej 1945–1989”) – (Białystok, 14–16
XI 2007, organizator centrala BEP we współpracy z Instytutem Pamięci Narodu (Słowacja);
37. Konferencja naukowa „Ruch socjalistycznego współzawodnictwa pracy w życiu gospodarczym,
społeczno-politycznym i propagandzie PRL” (Katowice, 15–16 XI 2007, organizator OBEP
Katowice);
38. Konferencja naukowa „Wieś między dwoma totalitaryzmami w latach 1939–1945” (Rzeszów,
22–23 XI 2007, współorganizatorzy OBEP Rzeszów, Muzeum Historii Ruchu Ludowego);
39. Konferencja Naukowa „W objęciach «Wielkiego Brata». Sowieci w Polsce 1939–1993” (Warszawa,
30 XI 2007, organizator OBEP Warszawa);
40. Konferencja naukowa „Aparat bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego na obecnym terytorium
Diecezji Sandomierskiej 1944–1956” (Sandomierz, 4–5 XII 2007, współpraca: OBEP Rzeszów,
OBEP Kraków, Kuria w Sandomierzu, Katedra Historii Kościoła XIX i XX w. KUL);
41. Konferencja „Urząd Bezpieczeństwa i Służba Bezpieczeństwa w Małopolsce” (Kraków, 6–7 XII
2007, organizator OBEP Kraków);
132
42. Międzynarodowa konferencja naukowa „Społeczność żydowska w PRL przed i po kampanii
antysemickiej z lat 1967–1968” (Warszawa, 6–7 XII 2007, organizator centrala BEP);
43. Sesja naukowa „Obóz Narodowy w obliczu dwóch totalitaryzmów 1939–1956” (Poznań,10 XII
2007, organizator OBEP Poznań);
44. Konferencja „Rok 1945 w Łodzi” (Łódź, 10 XII 2007, organizator OBEP Łódź);
45. Konferencja naukowa „Powiat krośnieński w latach 1944–1956” (Krosno, 10–11 XII 2007,
współorganizatorzy OBEP Rzeszów i Muzeum Podkarpackie w Krośnie).
133
ZAŁĄCZNIK NR 5: WYSTAWY POWSTAŁE W 2007 R.
1. „25-lecie Obywatelskiego Protestu Mieszkańców Torunia przeciwko stanowi wojennemu” –
OBEP w Gdańsku, Delegatura IPN w Bydgoszczy (przy udziale WUiAD w Bydgoszczy) – Toruń;
2. „Augustavo Gaudynes” – OBEP w Białymstoku – litewska wersja wystaw „Zaginieni w obławie
augustowskiej” i „Obława augustowska (lipiec 1945)” – Wilno (Litwa);
3. „Bieszczady w Polsce Ludowej 1944–1989” – OBEP w Rzeszowie – Ustrzyki Dolne, Lesko;
4. „Bunt w imperium zła. 30-lecie powstania SKS” – OBEP w Krakowie – Kraków;
5. „Dzieje więzienia przy ul. Gdańskiej w Łodzi w latach 1939–1954” – Muzeum Tradycji
Niepodległościowych (przy współpracy OBUiAD w Łodzi) – Łódź;
6. „Generał Władysław Anders i Jego Żołnierze” –Wielkopolskie Muzeum Pożarnictwa oraz Instytut
im. Gen. Stefana „Grota” Roweckiego w Lesznie (przy współpracy OBUiAD w Poznaniu)
– Rakoniewice;
7. „Harcerskie dekady” –Komenda Chorągwi Łódzkiej ZHP (przy współpracy łódzkiego OBUiAD
w Łodzi) – Łódź;
8. „Internowani, aresztowani i skazani w stanie wojennym Regionu Warmińsko-Mazurskiego” – OBEP
w Białymstoku Delegatura w Olsztynie – Olsztyn;
9. „Kapitan Kazimierz Kamieński „Huzar” i jego żołnierze 1939–1953” – OBEP w Warszawie
– Wysokie Mazowieckie;
10. „Katyń 1940 r.” – OBEP w Białymstoku – Białystok, Sokółka, Supraśl;
11. „Katyń. Zbrodnia, która miała być zapomniana”– OBEP w Rzeszowie – Rzeszów, Ropczyce;
12. „Kościół na ziemi łódzkiej wobec dwóch totalitaryzmów” – OBEP w Łodzi (przy współpracy
OBUiAD w Łodzi) Łódź;
13. „«...Ksiądz musi zaprzestać». Życie i działalność ks. Romana Kotlarza”– OBEP w Lublinie oraz
Delegatura w Radomiu – Radom, Sztutowo, Szydłowiec, Warszawa, Pelagów, Puławy, Lipsko,
Koniemłoty;
14. „Ofiary Grudnia 70” – OBEP w Gdańsku – Gdańsk;
15. „O Orła w koronie... Zgrupowanie partyzanckie «Błyskawica»” – OBEP w Krakowie – Nowy Targ,
Nowy Sącz, Gdów, Kraków;
16. „Opozycja i opór społeczny w regionie świętokrzyskim 1975–1989” – OBEP w Krakowie–
–Kielce;
17. „Ostatnia droga księdza Jerzego Popiełuszki” w fotografii Artura Radeckiego – OBEP w Białym-
stoku – Białystok;
18. „«Puls» nieregularny kwartalnik literacki (1977–1981) – fenomen wolnego słowa” – OBEP
w Łodzi – Łódź;
19. „Salezjańska Szkoła Organistowska w Przemyślu i jej likwidacja w roku 1963” – OBUiAD
w Rzeszowie – Rzeszów;
20. „Serca dla Partii bijące. Ludzie gdańskiej bezpieki 1945–1990” – OBEP w Gdańsku – Gdańsk,
Sopot, Gdynia;
21. „Solidarność Walcząca” –BEP Centrala – Warszawa (wersja polsko-angielska), Wrocław (wersja
polsko-niemiecka), Rzeszów, Gdańsk, Brzeg, Poznań, Lubin, Krosno, Opole;
22. „Studencki Komitet Solidarności” – OBEP w Krakowie – Kraków;
23. „Twarze bezpieki 1944–1990” – BEP Centrala wersja ogólnopolska – Warszawa;
24. „Twarze białostockiej bezpieki” – OBEP w Białymstoku – Białystok;
25. „Twarze gorlickiej bezpieki” – OBEP w Krakowie – Gorlice;
26. „Twarze gorzowskiej bezpieki” – OBEP w Szczecinie – Gorzów Wielkopolski;
27. „Twarze katowickiej bezpieki” – OBEP w Katowicach – Katowice, Bytom, Jastrzębie Zdrój,
Rybnik, Mikołów, Wodzisław Śląski;
28. „Twarze kieleckiej bezpieki” – OBEP w Krakowie – Kielce;
29. „Twarze kołobrzeskiej bezpieki” – OBEP w Szczecine – Kołobrzeg;
30. „Twarze koszalińskiej bezpieki” – OBEP w Szczecinie – Koszalin;
31. „Twarze lubelskiej bezpieki” – OBEP w Lublinie – Lublin, Kraśnik, Puławy, Radzyń Podlaski;
32. „Twarze łódzkiej bezpieki” –OBEP w Łodzi (przy współpracy OBUiAD w Łodzi) – Łódź;
33. „Twarze mazowieckiej bezpieki” – OBEP w Warszawie – Płock;
134
34. „Twarze sądeckiej bezpieki” – OBEP w Krakowie – Nowy Sącz, Krynica, Nowy Targ;
35. „Twarze olsztyńskiej bezpieki 1944–1990” – OBEP w Białymstoku Delegatura w Olsztynie
– Olsztyn;
36. „Twarze opolskiej bezpieki” – OBEP we Wrocławiu – Opole, Brzeg;
37. „Twarze poznańskiej bezpieki” – OBEP w Poznaniu – Poznań;
38. „Twarze rzeszowskiej bezpieki” – OBEP w Rzeszowie – Rzeszów, Przemyśl, Sanok, Tarnobrzeg;
39. „Twarze szczecińskiej bezpieki” – OBEP w Szczecinie – Szczecin;
40. „Twarze tarnowskiej bezpieki” – OBEP w Krakowie – Tarnów;
41. „Twarze toruńskiej bezpieki” –OBEP w Gdańsku Delegatura IPN w Bydgoszczy (przy udziale
WUiAD w Bydgoszczy) – Toruń;
42. „Twarze warszawskiej bezpieki”– OBEP w Warszawie – Warszawa;
43. „Wbrew władzy ludowej. Czekając na akcję (1944–1954)”– OBUiAD w Białymstoku – Łomża;
44. „Wielki Głód na Ukrainie 1932–1933” – OBEP w Krakowie – Kraków, Krosno, Kielce;
45. „Wielkopolska w cieniu WRON-y” – OBEP w Poznaniu – Poznań, Konin, Września, Złotów,
Kościan;
46. „Wieś polska między dwoma totalitaryzmami (1939–1345)” – OBEP w Rzeszowie – Rzeszów;
47. „Więcej –Szybciej –Lepiej. Współzawodnictwo pracy w PRL” – OBEP w Katowicach – Katowice,
Częstochowa;
48. „Wujek ’81 w fotografii archiwalnej IPN” – OBEP w Katowicach (z inicjatywy i we współpracy ze
Społecznym Komitetem Pamięci Górników Poległych 16 XII 1981r.) – Katowice;
49. „Zbuntowane miasto. Szczeciński Grudzień ’70 – Styczeń ’71” – OBEP w Szczecinie – Szczecin;
50. „Życie na papierze. Niemiecka okupacja Rzeszowszczyzny w afiszach, obwieszczeniach i plakatach
(1939–1944)”. – OBEP w Rzeszowie – Rzeszów, Tyczyn.
135
15. „Małopolanie w katyńskich dokumentach dr. Jana Zygmunta Robla” – OBEP w Krakowie (2003)
– Gdów, Dobczyce, Warszawa, Kraków;
16. „Miecz rewolucji. Twarze bydgoskiej bezpieki 1945–1990” – OBEP w Gdańsku Delegatura
w Bydgoszczy (2006) – Bydgoszcz, Wąbrzeźno;
17. „Miejsca represji i kaźni na Dolnym Śląsku i Opolszczyźnie w latach 1939–1956” – OBEP we
Wrocławiu (2006) – Kłodzk, Legnica, Góra Św. Anny;
18. „Milenium Chrztu Polski w Diecezji Przemyskiej i Administracji Apostolskiej w Lubaczowie”
– OBEP w Rzeszowie (2006) – Przemyśl, Sokołów Małopolski, Sandomierz;
19. „Milenium kontra 1000-lecie. Obchody Milenium Chrztu Polski i Tysiąclecia Państwa Polskiego”
– OBEP w Poznaniu (2006) – Gniezno, Poznań, Sosnowiec;
20. „Obchody Milenium Chrztu Polski 1966 r.– kraj i region” – OBEP w Białymstoku (2006) –
Korycin, Oleksin, Wysokie Mazowieckie, Sokoły, Różanystok, Perlejewo, Juchnowiec Kościelny,
Węgorzewo, Grajewo, Wasilków, Czyżew;
21. „Obchody Milenium Chrztu Polski w Diecezji Gorzowskiej 1965–1966” – OBEP w Szczecinie
(2006) – Kamień Pomorski;
22. „Obława augustowska (lipiec 1945)” – OBEP w Białymstoku – Dąbrowa Białostocka, Łomża,
Augustów;
23. „Obraz wroga w propagandzie PRL” – OBEP w Łodzi (2003) – Leszno, Rawa Mazowiecka,
Złoczew, Łódź;
24. „Ocaleni z «nieludzkiej ziemi». Losy uchodźstwa polskiego z ZSRS w latach 1942–1950” – OBEP
w Łodzi (2005) – Pabianice, Piotrków Trybunalski, Warszawa; wystawa prezentowana także
w Stanach Zjednoczonych;
25. „Ofiary stanu wojennego” – BEP Centrala (2006) – Warszawa, Lublin, Katowice, Łódź, Szczecin,
Poznań, Gdańsk, Lubin, Płock;
26. „Okręg Łódź AK „Barka” – OBEP w Łódzi (2002) – Łódź, Łowicz;
27. „Okupacja sowiecka na prawym brzegu Sanu 1939–1941” – OBEP w Rzeszowie (2003) – Rzeszów,
Lubaczów, Bircza;
28. „Ostatni leśni. Mazowsze i Podlasie w ogniu 1947–1953” – OBEP w Warszawie – Grodno
(Białoruś), Lida (Białoruś);
29. „Polacy i Niemcy przeciwko komunistycznej dyktaturze” – OBEP w Krakowie (2004) – Poznań,
Szczecin, Gorzów Wielkopolski;
30. „Polacy na Syberii” – OBEP w Krakowie (2003) – Zagórze, Myślenice, Lubień, Kęty, Krzeszowice,
Kielce;
31. „Polacy – Ukraińcy 1939–1947” – OBEP w Lublinie (2002) – Tuczna, Biała Podlaska, Wrocław,
Krasnystaw, Miastko;
32. „Powstanie Warszawskie” – OBEP w Poznaniu (2005) – Wysoka, Swarzędz, Śrem, Zbąszynek,
Śmigiel, Września, Koszalin, Białogard, Szczecin;
33. „Powstańczy zryw w Czortkowie” – OBEP w Krakowie (2005) – Kęty;
34. „Poznański Czerwiec 1956” – OBEP w Poznaniu (2001) – Piła, Poznań, Słupia Wielka, Kościelec,
Turek;
35. „PRL – tak daleko, tak blisko” – BEP Centrala, OBEP w Warszawie (2004) – Czeski Cieszyn
(Czechy), Jabłonków (Czechy), Częstochowa, Kraśnik, Hrubieszów, Janów Lubelski, Koszalin,
Świnoujście, Chełmno, Szczecin, Gorzów Wielkopolski, Grodno (Białoruś), Lida (Białoruś),
Warszawa, Kłajpeda (Litwa), Poznań, Telsze (Litwa), Elbląg, Kowno (Litwa);
36. „Proces krakowski. Działacze WiN i PSL przed komunistycznym sądem” – OBEP w Krakowie
(2002) – Brzesko;
37. „Proces Kurii Krakowskiej” (2003) – OBEP w Krakowie – Brzesko;
38. „«Przeciwko kilku myślom co nie nowe...» Procesy krajowców o «Kulturę Paryską»” – BEP
Centrala, OBEP w Gdańsku (2006) – Białystok, Łódź, Słupsk, Elbląg, Giżycko, Toruń, Bydgoszcz,
Wąbrzeźno;
39. «Rdzawe druty od Ojczyzny dzielą nas...» Internowani 1944–1947” – OBEP w Białymstoku (2004)
– Łomża, Giżycko, Wilno (Litwa), Augustów, Prostki, Krypno;
40. „Represje stanu wojennego. Województwo białostockie 1981–1983/1989” – OBEP w Białymstoku
(2006) – Łomża, Suwałki, Giżycko, Gołdap;
136
41. „Rozpoznawać! Wykrywać! Zapobiegać! Pod okiem bezpieki 1956–89” – wystawa multimedialna
OBEP w Gdańsku (2004) – Słupsk;
42. „Ruch ludowy w służbie Rzeczypospolitej” – OBEP w Krakowie (2001) – Kęty;
43. „Skazani na karę śmierci w czasach stalinowskich i ich losy” – OBEP we Wrocławiu (2004)
– Wrocław;
44. „Sługa Boży ks. Jerzy Popiełuszko (1947–1984)” – OBEP w Białymstoku (2004) – Sejny, Koleśniki,
Rzeszów, Jasło, Kraśnik, Krypno, Węgorzewo, Suchowola;
45. „Sowieckie piekło 1939–1956” – OBEP w Poznaniu (2002) – Wrocław, Koszalin, Trzcianka,
Krotoszyn, Kowale Pańskie, Rawicz, Kiekrz, Drezdenko, Dębno, Chojno, Gryfice, Białogard;
46. „Sprawiedliwi wśród narodów świata” – OBEP w Rzeszowie (2004) – Konin;
47. „Stan wojenny na Dolnym Śląsku” – OBEP we Wrocławiu (2006) – Wrocław, Dzierżoniów,
Świętoszów, Lwówek Śląski, Dobroszyce;
48. „Stan wojenny – spojrzenie po dwudziestu latach” – BEP Centrala, OBEP w Warszawie (2001)
– Grodno (Białoruś), Lida (Białoruś), Monachium (Niemcy), Węgrów;
49. „Stan wojenny – spojrzenie po dwudziestu latach” – OBEP w Krakowie (2001) – Gdów, Zagórze,
Kielce;
50. „Stan wojenny – spojrzenie po dwudziestu latach” – OBEP w Lublinie (2001) – Kozienice, Lublin;
51. „Stan wojenny – spojrzenie po dwudziestu latach” – OBEP w Łodzi (2001) – Łódź;
52. „Stan wojenny – spojrzenie po dwudziestu latach” – OBEP w Poznaniu (2001) – Gostyń, Chodzież;
53. „Stan Wojenny – spojrzenie po latach” – OBEP w Szczecinie (2006) – Szczecin, Kalisz Pomorski,
Gryfino;
54. „Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w głąb ZSRR (1939–1941)” – OBEP w Białymstoku
(2002) – Wilno (Litwa), Suwałki, Augustów, Białystok, Chocianów, Krypno;
55. „Szesnastu” – BEP Centrala (2005) – Bydgoszcz, Gdańsk, Warszawa, Kutno, Milanówek;
56. „Tarcza i miecz władzy ludowej. SB na Rzeszowszczyźnie w latach 1957–1989” – OBEP w Rzeszo-
wie (2005) – Ustrzyki Dolne, Jasło;
57. „Twarze krakowskiej bezpieki” – OBEP w Krakowie (2006) – Jędrzejów;
58. „Twarze wrocławskiej bezpieki” – OBEP we Wrocławiu (2006) – Wałbrzych, Wrocław;
59. „Uciekinierzy z PRL-u” – OBEP w Katowicach (2005) – Płock, Gostynin, Ciechanów, Raciąż,
Katowice, Chorzów;
60. „UB w walce z podziemiem niepodległościowym i opozycją w woj. białostockim” – OBEP
w Białymstoku (2003) – Dobrzyniewo Duże, Grodzisk, Łomża, Giżycko, Dąbrowa Białostocka,
Kuźnica, Juchnowiec Kościelny, Boćki;
61. „«W imieniu Rzeczypospolitej». Skazani na karę śmierci w woj. białostockim 1944–1956” – OBEP
w Białymstoku (2006) – Bielsk Podlaski, Grajewo, Łomża, Ełk, Kolno, Siemiatycze;
62. „Wokół Praskiej Wiosny. Interwencja w Czechosłowacji w 1968 r.” – OBEP we Wrocławiu (2003)
– Wrocław;
63. „Wolności! Chleba! Poznański Czerwiec w fotografii” – OBEP w Poznaniu (2006) – Poznań,
Wrocław, Drezdenko;
64. „W poszukiwaniu nowego domu. Migracje ludności na Pomorzu Zachodnim w latach 1945–1950”
– OBEP w Szczecinie (2006) – Czaplinek, Złocieniec, Trzebiatów, Kamień Pomorski, Goleniów,
Ińsko;
65. „Wypędzeni, przypędzeni... Kształtowanie się społeczeństwa na Warmii i Mazurach 1945–1948”
– OBEP w Białymstoku Delegatura w Olsztynie (2003) – Suchowola, Elbląg;
66. „Zagłada elit polskich. Akcja AB – Katyń” – BEP Centrala (2006) – Częstochowa, Zamość,
Rzeszów, Przemyśl, Dębica, Szczecin Dąbie, Nowa Dęba, Kraków, Pabianice, Łódź, Drezdenko,
Koszalin, Stargard Szczeciński, Skarżysko-Kamienna;
67. „«Zaplute karły reakcji...» polskie podziemie niepodległościowe w latach 1944–1956” – OBEP
w Lublinie (2006) – Lublin, Dęblin, Janów Lubelski, Włodawa, Biłgoraj;
68. „Z Archiwum X Departamentu MBP” – OBEP w Warszawie (2006) – Warszawa, Toruń, Słupsk;
69. „Z archiwum IPN...” – OBEP w Lublinie (2004) – Lublin, Starachowice, Włodawa, Radom;
70. „Zbrodnie w majestacie prawa 1944–1956” – OBEP w Krakowie (2006) – Kraków;
71. „Zgasło słoneczko ludzkości. Reakcje społeczeństwa polskiego na śmierć Stalina” – OBEP we
Wrocławiu (2003) – Poznań, Kluczbork;
137
72. „Zielona Góra. 30 maja 1960” – OBEP w Poznaniu (2004) – Zielona Góra, Zbąszynek;
73. „«Z największą brutalnością…».Zbrodnie Wehrmachtu w Polsce wrzesień–październik 1939 r.”
– BEP Centrala (2004) – Białystok, Hrubieszów, Janów Lubelski, Tomaszów Lubelski, Michniów,
Chojnice, Bytów, Bydgoszcz, wersja niemieckojęzyczna prezentowana na terenie Niemiec;
74. „Zrzeszenie «Wolność i Niezawisłość» w służbie Niepodległej” – OBEP w Krakowie (2005)
– Kraków;
75. „«Zwyczajny resort». Ludzie i metody «bezpieki» 1944–1956” – OBEP w Warszawie (2003)
– Radom, Ostrołęka, Bielsko Biała;
76. „Żołnierze «Warszyca»” – OBEP w Łodzi (2001) – Działoszyn;
77. „Żołnierze Wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne na Rzeszowszczyźnie w latach 1944–
–1956” – OBEP w Rzeszowie (2001) – Zagórz;
78. „Życie codzienne w okupowanej Wielkopolsce 1939–1945” – OBEP w Poznaniu (2003) – Kościelec,
Poniec, Rawicz, Sierakowo, Poznań, Turek, Luboń, Mosina.
138
ZAŁĄCZNIK NR 6: SPOTKANIA KLUBÓW IM. GEN. STEFANA
ROWECKIEGO „GROTA” W ROKU 2007
Białystok
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Akcja „Więzienie”
14 II 2007 w Lidzie 18 stycznia Kazimierz Czaplo
1944 r.
63. rocznica
Akcja „Burza”
1 VIII 2007 Powstania mgr Piotr Łapiński
w Okręgu AK Białystok
Warszawskiego
Partyzantka litewska
14 XI 2007 na Suwalszczyźnie Paweł Kalisz
1945–1949
Gorzów Wielkopolski
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
139
Niemieckie wysiedlenia
z Wielkopolski
w latach 1939–1941, dr hab. Maria
9 XI 2007
ze szczególnym Rutowska
uwzględnieniem ziemi
kaliskiej
Katowice
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Inspektorat rybnicki
mgr Tomasz Miler
Armii Krajowej
27 XI 2007 Racibórz
Racibórz. Miasto wierne mgr Leszek
Rzeczypospolitej Wyrzykowski
Polskie Państwo
dr Mieczysław
Podziemne na Śląsku w
Starczewski
latach 1939–1945
Dzieje Polskiego
Państwa Podziemnego
4 XII 2007 na terenie inspektoratu mgr Rafał Kutryba Bielsko-Biała
bielskiego Armii
Krajowej
mgr Halina
Dzień Niepodległości
Chrobak-Bar
Koszalin
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Działalnośc tzw.
dr Krzysztof
25 I 2007 Siatki szpiegowskiej
Bukowski
„Robineau”
Generał Witold
22 II 2007 Dzierżykraj-Morawski. dr Andrzej Jaracz
Zycie i służba
Roman Abraham
15 III 2007 dr Leszek Laskowski
– lwowska legenda
Kombatanci wczoraj
20 IV 2007 Janusz Krupski
i dziś
Kościół katolicki
a władza komunistyczna
28 V 2007 dr Marcin Stefaniak
w Polsce w latach
1944–1989
Major Łupaszka i jego
22 X 2007 żołnierze. Prawda dr Janusz Marszalec
i legenda
140
Polityka partyjna
i rządowa wobec
21 XI 2007 s. dr Ewa Kaczmarek
żeńskich zgromadzeń
zakonnych w PRL
Trzymamy straż nad
17 XII 2007 Odrą. Propaganda– Radosław Ptaszyński
fakty–dokumenty
Kraków
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Łukasz Ciepliński
– żołnierz, patriota, Elżbieta
14 VI 2007
Kawaler Orderu Orła Jakimek-Zapart
Białego
Lublin
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Ruch Obrony Praw
25 IV 2007 Człowieka i Obywatela dr Grzegorz Waligóra
1977–1981
Biografia Kazimierza
dr Jacek Wołoszyn
Tumidajskiego
141
Łódź
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Specjalny obóz
dr Sławomir
24 I 2007 NKWD nr 10
Kalbarczyk
w Rembertowie
Zagadka kapitana
26 II 2007 dr Jerzy Bednarek
„Z-24”
Przemieszczenia
i przesiedlenia
prof. dr hab. Albin
28 II 2007 ludności polskiej
Głowacki
w ZSRR w latach
1940–1946
Od Monte Cassino
21 III 2007 do Powstania dr Andrzej K. Kunert
Warszawskiego
Katyń jako symbol
prof. dr hab. Maria
zbrodni przeciwko
23 IV 2007 Blomberg, mgr
Narodowi
Mieczysław Góra
Polskiemu
Narodowe siły
płk dr hab. Krzysztof
30 V 2007 zbrojne – prawda
Komorowski
i legenda
Ks. Roman
Gradolewski
i ojciec Alojzy
20 VI 2007 Jacek Hoszycki dr Sebastian Ligarski
przed Sądem
Apelacyjnym
w Łodzi
63. rocznica Film
31VII 2007 Powstania Artur Ossowski A. Czerniakowskiej
Warszawskiego Czy musieli zginąc?
Dowódcy Armii
„Łódź” gen. dyw.
prof. dr hab. Henryk
12 IX 2007 Juliusz Rómmel
Stańczyk
i gen. bryg. Wiktor
Thommee
Agenci na tropach
gen. Stefana dr Waldemar
3 X 2007
Roweckiego Grabowski
„Grota”
Z komunistycznej
partyzantki do
dr Krzysztof
7 XI 2007 UB. M. Moczar na
Lesiakowski
czele WUBP
w Łodzi.
Niektóre aspekty
niemieckiego
28 XI 2007 terroru na Górnym dr Józef Musioł
Śląsku w latach
1939–1945
Oficerowie AK
w KL Auschwitz-
12 XII 2007 dr Jerzy Dębski
Birkenau
w Oświęcimiu
142
Olsztyn
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Wspomnienia
22 II 2007 z AK por. por. Mirosław Reszka
Mirosława Reszki
Spotkanie z weteranami
Polskie Państwo
1 IX 2007 II wojny światowej,
Podziemne
projekcja filmu
Poznań
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Działalność
niepodległościowa
Odsłonięcie Augusta Emila Fieldorfa Wojciech Chałupka
pomnika „Nila” w latach
18 IX 2007 Polskiego Państwa 1912–1953
Podziemnego Komunistyczna zbrodnia
i Armii Krajowej sądowa popełniona na
prof. Witold Kulesza
gen. Auguście Emilu
Fieldorfie
Projekcja filmu
dokumentalnego
25 IX 2007
o Polskim Państwie
Podziemnym
Spotkanie
z autorami
monografii
25 IX 2007
Polskie Państwo
Podziemne
1939–1945
Historia Zrzeszenia
„Wolność
dr hab. Zdzisław
i Niezawisłość”
Zblewski
– wrzesień 1945
2 X 2007 – grudzień 1952
mjr Łukasz Ciepliński,
Elżbieta
żołnierz i patriota,
Jakimek-Zapart
prezes ZG WiN
Sieradz
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
143
Wrzesień 1939
20 XI 2007 dr Grzegorz Bębnik
w Katowicach
Duchowni katoliccy
przed Wojskowym mgr Radosław
26 X 2007
Sądem Rejonowym Peterman
w Łodzi
Rola więzienia
sieradzkiego
23 XI 2007 w eksterminacyjnej mgr Antoni Galiński
polityce okupanta
1939–1945
Bunt w więzieniu
14 XII 2007 sieradzkim w grudniu dr Janusz Wróbel
1955 r.
Szczecin
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Ostatni Generał
Niepodległej. Rzecz
22 II 2007
o generale
Borucie-Spiechowiczu
dr Mieczysław
22 III 2007 ROPCiO
Ustasiak
Kombatanci
18 IV 2007 Janusz Krupski
wczoraj i dziś
dr Kazimierz
24 V 2007 Pytania o lustrację
Wóycicki
Obywatel i służba
bezpieczństwa w okresie
dr Marcin Stefaniak,
28 VI 2007 PRL. Wokół wystawy
Paweł Skubisz
„Twarze szczecińskiej
bezpieki”
Ewa Gruner-Żarnoch,
20 IX 2007 Zbrodnia katyńska mec. Bartłomiej
Sochański
Trójmiasto
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Wywiad i kontrwywiad
Spotkanie
28 III 2007 AK. Struktury, Sesja historyczna
założycielskie
działalność, osiągnięcia
Okupacja niemiecka dr hab. Bogdan
Spotkanie i sowiecka w okresie Chrzanowski
19 VI 2007
inauguracyjne II wojny światowej
– analiza porównawcza dr Piotr Niwiński
Pokaz filmu
Janusza
wprowadzenie –
16 IX 2007 Kotańskiego
dr Janusz Marszalec
Spotkania
z komunizmem
144
Agenci gestapo
dr Waldemar
17 X 2007 na tropach gen.
Grabowski
„Grota”
Drogi do Program multimedialny
dr Janusz Marszalec,
niepodległości i wspólne śpiewanie
9 XI 2007 mjr Waldemar
– historia w słowie pieśni patriotycznych
Kowalski
i piosence i wojskowych
Drogi do Pprogram multimedialny
dr Janusz Marszalec,
niepodległości i wspólne śpiewanie Powtórka – Areszt
16 XI 2007 mjr Waldemar
– historia w słowie pieśni patriotycznych Śledczy w Gdańsku
Kowalski
i piosence i wojskowych
Wycieczka
szlakiem tajemnic
gdańskiego mjr Waldemar
8 XII 2007
więzienia Kowalski
w okresie dwóch
totalitaryzmów
Warszawa
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Polskie milenium po 40. prof. Wiesław Projekcja filmu
Milenium latach Chrzanowski Tysiąclecie kontra
Chrztu Polski prof. Jerzy Eisler Milenium 1966–67,
11 I 2007
a Tysiąclecie Obchody milenium Częstochowa,
Państwa Polskiego chrztu Polski w latach Bartłomiej Noszczak Piekary Śląskie,
1956–1966/1967 Sosnowiec
Kamienie na
szaniec? Z dziejów Kamienie na szaniec
15 II 2007 Piotr Szubarczyk
oporu młodzieży 1945–1956
lat 1945–1956
Wojenne losy generała
dr Zbigniew Wawer
Andersa i jego żołnierzy
O generale Projekcja filmu
15 III 2007 Andersie i jego Gen. Anders i jego Generał Anders
żołnierzach żołnierze po
dr Tadeusz Kondracki i jego żołnierze
zakończeniu
II wojny światowej
AK na terenach dr Tomasz
obecnej Białorusi Łabuszewski
po 1944 r.
Inspektorat
19 IV 2007
Grodzieński
AK wobec Kazimierz Krajewski
drugiej okupacji
sowieckiej
Prezentacja notacji
Walka i męczeństwo
Jerzego Lipki, film:
Zamojszczyzny prof. Jerzy
24 V 2007 Nie dali ziemi...
w latach Markiewicz
z cyklu „Powstanie
1939–1944
Zamojskie”
Janusz Krupski
– prowadzenie;
dyskutanci:
prof. Władysław
21VI 2007 Przyszłość ŚZŻAK Dyskusja panelowa Bartoszewski, Czesław
Cywiński, Tadeusz
Filipkowski, hm.
Marcin Jędrzejewski,
Paweł Ukielski
145
Dzieje Zrzeszenia Historia Zrzeszenia
dr hab. Janusz
19 IX 2007 „Wolność „Wolność
Kurtyka
i Niezawisłość” i Niezawisłość”
Siatki wywiadowcze
dr Tomasz
obszaru centralnego
Łabuszewski
Warszawa na DSZ, WiN
24 X 2007 mapie konspiracji Siatki wywiadowcze
powojennej obszaru południowego
Kazimierz Krajewski
WiN na terenie
Warszawy i okolic
Polscy duchowni
Film Figurant
wobec zniewolenia Wprowadzenie do cyklu dr hab. Jan Żaryn
Wojtyła Karol
29 XI 2007 komunistycznego
w reż. Cezarego
– inauguracja Bp Franciszek Musiel dr Andrzej Sznajder Nowickiego
cyklu
Wieluń
Data Tytuł spotkania Tytuł wystąpienia Prelegent Inne informacje
Katyń jako symbol
Spotkanie prof. dr hab. Maria
05 III 2007 zbrodni przeciwko
inauguracyjne Blomberg
narodowi polskiemu
Sfałszowane wybory prof. dr hab. Tadeusz
11 V 2007
1947 w Wieluńskiem Olejnik
Dowództwo
Konspiracyjnego
15 VI 2007 Wojska Polskiego przed dr Tomasz Toborek
Wojskowym Sądem
Rejonowym w Łodzi
Wrzesień 1939 kmdr w st. spocz. dr
14 IX 2007
w Wieluńskiem inż. Narcyz Klatka
Mieszkańcy ziemi
wieluńskiej w obozie
19 X 2007 mgr Barbara Sawicka
koncentracyjnym Gross-
Rosen
Wrocław
Działania IPN
dr hab. Krzysztof
22 III 2007 w utrwalaniu pamięci
Szwagrzyk
narodowej
zdjęcia i wspom-
Gen. Anders i żołnierze
10 V 2007 dr Jerzy Kirszak nienia Józefy
II Korpusu
Skomorowskiej
Pułkownik Kukliński płk rez. Władysław
1 VI 2007
w oczach historyka Brons
146
WYDAWNICTWA IPN
2007
•CZASOPISMA•
II
•CZASOPISMA•
III
•WYDAWNICTWA CIÑG¸E•
IV
•MONOGRAFIE•
V
•MONOGRAFIE•
VI
•MONOGRAFIE•
VII
•MONOGRAFIE•
VIII
•DOKUMENTY•
IX
•RELACJE I WSPOMNIENIA•
X
•KONFERENCJE•
XI
•KONFERENCJE•
XII
•STUDIA I MATERIA¸Y•
XIII
•KSIÑ˚KI POPULARNONAUKOWE•
XIV
•S¸OWNIKI•
XV
•ALBUMY•
XVI
•VARIA•
XVII
•MATERIA¸Y EDUKACYJNE•
XVIII
•MATERIA¸Y EDUKACYJNE•
XIX
•KATALOGI WYSTAW•
XX
•KATALOGI WYSTAW•
XXI
•KATALOGI WYSTAW•
XXII
•KATALOGI WYSTAW•
XXIII
•KATALOGI WYSTAW•
XXIV
•KATALOGI WYSTAW•
XXV
•KSIÑ˚KI WYRÓ˚NIONE W KONKURSIE IPN
„PRAWDA I PAMI¢å”•
XXVI
•KSIÑ˚KI WYRÓ˚NIONE W KONKURSIE IPN
„PRAWDA I PAMI¢å”•
XXVII
•KATALOGI PUBLIKACJI•
XXVIII
Adresy biur, oddziałów i delegatur Instytutu Pamięci Narodowej
www.ipn.gov.pl
ul. Towarowa 28,
00-839 Warszawa
Prezes IPN dr hab. Janusz KURTYKA sekretariat,
tel. (0-22) 581 85 22, 581 85 23 fax 581 85 24
ul. Chłodna 51,
Zastępca Prezesa IPN 00-867 Warszawa
Maria DMOCHOWSKA sekretariat tel. (0-22) 526 19 41, 526 19 40
fax 526 19 43
Główna Komisja Ścigania Zbrodni Pl. Krasińskich 2/4/6,
00-207 Warszawa
przeciwko Narodowi Polskiemu sekretariat,
Dyrektor prok. Dariusz GABREL tel. (0-22) 530 86 56 fax (0-22) 530 90 87
Biuro Udostępniania i Archiwizacji ul. Towarowa 28,
00-839 Warszawa
Dokumentów sekretariat,
Dyrektor dr Zbigniew NAWROCKI tel. (0-22) 581 86 01 fax (0-22) 58186 34
ul. Hrubieszowska 6a,
Biuro Edukacji Publicznej 01- 209 Warszawa
Dyrektor dr hab. Jan ŻARYN sekretariat,
tel. (0-22) 431 83 83, fax (0-22) 431 83 80
1
ul. Słowackiego 18,
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej 35-060 Rzeszów
w Rzeszowie sekretariat:
tel. (0-17) 860 60 18, fax (0-17) 860 60 39
ul. Janickiego 30,
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej
71-270 Szczecin
w Szczecinie tel. (0-91) 48 49 800, fax (0-91) 48 49 801
ul. Chłodna 51,
00-867 Warszawa
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej
sekretariat:
w Warszawie tel. (0-22) 526 19 10, 526 19 11
fax (0-22) 526 19 13
ul. Sołtysowicka 21a,
Oddział Instytutu Pamięci Narodowej 51-168 Wrocław
we Wrocławiu sekretariat:
tel. (0-71) 326 76 00, fax (0-71) 326 76 03
ul. Grudziądzka 9-15,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej 85-130 Bydgoszcz
w Bydgoszczy sekretariat:
tel./fax (0-52) 372 98 90
ul. Jagiellończyka 8,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej 66-400 Gorzów Wlkp.
w Gorzowie Wlkp. sekretariat:
tel./fax (0-95) 71 15 725
Al. Na Stadion 1,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej 25-127 Kielce
w Kielcach sekretariat:
tel./fax (0-41) 344 42 15
ul. Andersa 34,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej 75-950 Koszalin
w Koszalinie sekretariat:
tel./fax (0-94) 342 85 02
ul. Partyzantów 87,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej 10-402 Olsztyn
w Olsztynie sekretariat:
tel. (0-89) 534 93 59, fax (0-89) 523 51 23
ul. Oleska 31,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej 45-052 Opole
w Opolu sekretariat:
tel./fax (0-77) 453 84 78
ul. Żeromskiego 53,
Delegatura Instytutu Pamięci Narodowej
26-600 Radom
w Radomiu tel. (0-48) 362 04 95, fax (0-48) 362 02 95