2.

Opportunity cost
Week 1 : KAHULUGAN AT Ang prosesong ito ay ang saysay ng - halaga ng bagay o best
Ekonomiks. alternative na handang
KONSEPTO NG EKONOMIKS ipagpalit
Apat na mahalagang tanong: 3. Marginal thinking
Ekonomiks 1. Ano ang gagawing produkto? - pagsusuri kung ang
- isang sangay ng Agham 2. Para kanino ang produkto? pipiliin ay magbibigay
Panlipunan ng karagdagang
3. Paano gagawin ang produkto?
- nag-aaral kung paano benepisyo (marginal
4. Gaano karami ang produktong benefit) kaysa sa
matutugunan ang:
gagawin? gagastusin (marginal
● tila walang katapusang
Dalawang dibisyon ng cost)
pangangailangan
● kagustuhan ng tao Ekonomiks 4. Incentives
- gumagamit ng limitadong ● Makroekonomiks - gantimpalang
pinagkukunang-yaman - pag-aaral sa asal, gawi, makukuha o mawawala
at desisyong ginagawa sa pagpili ng desisyon
Ekonomiks (Oikonomia-Griyego) ng buong ekonomiya
● Maykroekonomiks Ang Trade off, Opportunity cost,
● oikos = bahay
- Pag-aaral sa asal, galaw, Marginal thinking, at Incentives ay ang
● nomos = pamamahala
at desisyong ginagawa apat na uri ng matalinong
ng maliit na yunit ng pagdedesisyon.
Ang walang katapusang
ekonomiya
pangangailangan at kagustuhan ng tao,
at ang limitadong
Mahahalagang Konsepto sa
pinagkukunang-yaman ay nagreresulta
sa Kakapusan. Ekonomiks
1. Trade off
- pagpili o
Dahil naman sa Kakapusan, ay
pagsasakripisyo ng
ginagamit ang matalinong
isang bagay kapalit ng
pagdedesisyon o ang Alokasyon.
isang bagay
 Palatandaan ng Kakapusan ● pagsasanay ng mga
Week 2 : KAKAPUSAN AT ● nararanasan ang kakapusan sa manggagawa upang mapataas
ang kapasidad sa paglikha ng
KAKULANGAN mga pinagkukunang yaman
- kagubatan produkto
- pagbaba ng bilang ng ● pagpapatupad ng mga
Pagkakaiba ng Kakapusan at huling isda at iba ang programang makapagpapabuti
Kakulangan lamang dagat dahil sa at makapagpapalakas sa
● Kakapusan pagkasira ng coral reefs organisasyon, at mga
- pangmatagalang ‘di ● yamang capital institusyong nakatutulong sa
kasapatan ● oras pag-unlad ng ekonomiya
- paghahanap na ng ● paglaki ng umaasang ● pagpapatupad ng pamahalaan
alternatibo populasyon ng polisiya na nagbibigay
- non-renewable proteksyon sa mga
resources Kakapusan bilang Suliraning pinagkukunang-yaman
● Kakulangan Panlipunan
- panandalian ● malawakang kahirapan at
- limitadong suplay ng pagkakasakit ng mga
produkto mamamayan
● nagdudulot ng:
Ang kakapusan sa 1. sigalot
Pang-araw-araw na Buhay 2. pag-aaway-away
● pamilyang ‘di kayang ibigay sa 3. kompetisyon
bawat miyembro nito ang
kanilang pangangailangan Paraan upang Mapamahalaan
● ‘di maibigay ng pamayanan ang Kakapusan
ang lahat ng pangangailangan ● kailangan ang angkop at
ng lahat ng tao makabagong teknolohiya
upang mapataas ang
produksyon
 Pisyolohikal (pinakababa) Kaganapan bilang tao
Week 3 : - ‘pangunahing (pinakataas)
PANGANGAILANGAN AT pangangailangan’ ng tao at ang taong nasa antas na ito ay
pinakaunang dapat matugunan mayroong:
KAGUSTUHAN
● mataas at malawak na
Kaligtasan (pangalawa) pananaw
Pagkakaiba ng - pangangailangan para sa ● ‘di kinakikitaan ng takot na
Pangangailangan at Kagustuhan kaligtasan at katiyakan ng harapin ang mga pagsubok at
● Pangangailangan buhay (hanapbuhay ay inggit sa kanyang kapwa
- mga bagay na dapat halimbawa) ● hindi mapagkunwari
mayroon ang tao ● totoo sa sarili
sapagkat kailangan niya Panlipunan (pangatlo) ● may kababaang loob at may
ito sa kaniyang - pangangailangang magkaroon respeto sa ibang tao
pang-araw-araw na ng kaibigan, kasintahan,
gawain pamilya, at anak Mga Salik na Nakaiimpluwensya
● Kagustuhan - pakikilahok sa mga gawaing sa Pangangailangan at
- mga bagay na sibiko
Kagustuhan
nakapagpapagaan sa
● edad - pangangailangan ay
buhay o nakapagbibigay Pagkakamit ng respeto sa sarili nagbabago ayon sa edad ng tao
sa atin ng kasiyahan o
at respeto sa ibang tao ● antas ng edukasyon - iba-iba
karangalan
(pang-apat) ang pangangailangan ng bawat
- kailangan nating maramdaman antas ng edukasyon
HIrarkiya ng Pangangailangan
ang ating halaga sa lahat ng ● katayuan sa lipunan
Abraham Harold Maslow - isang
pagkakataon ● panlasa
Amerikanong psychologist na
- ang respeto ng iba at tiwala sa ● kita
nagpanukala ng Hirarkiya ng
sarili ay nagpapataas ng ating ● kapaligiran
pangangailangan ng tao
dignidad bilang tao ● klima
Week 4 : SISTEMANG ● produksyon
● pagmamay-ari Uri ng Sistemang
PANG-EKONOMIYA ● paglinang ng Pang-ekonomiya
pinagkukunang-yaman ● Traditional Economy
Ano ang Alokasyon? ● pamamahala ng ● Market Economy
- pagtatakda ng dami ng gawaing ● Command Economy
pinagkukunang yaman para pang-ekonomiko ng
● Mixed Economy
matugunan ang mga isang lipunan
pangangailangan at kagustuhan - mithiin nitong makaagapay
ang lipunan sa mga suliranin Traditional Economy
ng tao
ng kakapusan at kung paano - nakabatay sa tradisyon,
- mekanismo ng pamamahagi ng
episyenteng magagamit ang kultura, at paniniwala ng
pinagkukunang-yaman,
mga pinagkukunang-yaman ng lipunan
serbisyo, at produkto
bansa - umiikot lamang sa pangunahing
- pamamaraan ng pagtugon ng
- paraan ng pagsasaayos ng pangangailangan ng tao
tao ukol sa suliranin ng
iba’t ibang yunit upang - simple lamang na tinutugunan
kakapusan ng mga
makatugon sa suliraning ang suliraning “paano lilikha”
pinagkukunang-yaman
pangkabuhayan ng isang dahil ang paraan ng produksyon
lipunan dito ay batay sa sinaunang
Budget pamamaraan
- layunin nitong mapigilan ang
- halagang inilalaan upang
labis-labis na paglikha ng mga
tugunan ang isang
kalakal at serbisyo (nang Market Economy
pangangailangan o kagustuhan
maiwasan ang kakulangan ng - produksyon ay nagaganap sa
mga ito) malayang pamilihan (hindi
Ano ang sistemang nakikialam ang pamahalaan)
- nagsisilbing gabay ng mga
Pang-ekonomiya? bansa sa pagsasagawa ng - ang bawat kalahok ay kumikilos
- institusyonal na kaayusan alokasyon, upang masagot ang alinsunod sa kanyang
upang maisaayos ang paraan apat na katanungang pansariling interes kung ito’y
ng: pang-ekonomiya naayon sa batas
 - pinapayagan ang pribadong pamamagitan ng piskal, at
pagmamay-ari patakaran ng pananalapi
- hango sa prinsipyo ng - hango sa prinsipyo ng
Kapitalismo ni Adam Smith Macroeconomics ni John
Maynard Keynes
Command Economy
- ekonomiya’y nasa kontrol at
regulasyon ng pamahalaan
- nagtataguyod sa sama-samang
pagmamay-ari o pamamahala
sa paggawa at pamamahagi ng
mga kagamitan
- lipunan ay kilala sa
pagkakaroon ng pantay-pantay
na pagkakataon sa lahat ng
indibidwal na may patas na
pamamaraan ng pasahod
- hango sa prinsipyo ng
Sosyalismo ni Karl Marx

Mixed Economy
- pinaghalong Market at
Command economy
- hinahayaan ang malayang
pagkilos ng pamilihan, subalit
maaaring manghimasok ang
pamahalaan sa presyo at
kaligtasan ng mamimili
- may aktibong pakikialam ang
pamahalaan sa ekonomiya sa
Week 5 : PRODUKSYON Paggawa
Lakas paggawa - kakayahan ng tao sa Interes - kabayaran na natatamo mula
produksyon ng kalakal o serbisyo sa paggamit ng kapital sa proseso ng
Ano ang Produksyon?
2 uri ng manggagawa produksyon
- proseso ng pagpapalit anyo ng
● white collar workers - mental
produkto sa pamamagitan ng
- ang katawagang white Entrepreneurship
pagsasama-sama ng mga salik
collar ay ipinakilala ni Entrepreneurship - kakayahan at
upang makabuo ng output
Upton Sinclair, isang kagustuhan ng isang tao na magsimula
● input - mga salik na
Amerikanong manunulat ng isang negosyo
ginagamit sa pagbuo ng
noong 1919 ● entrepreneur - tagapag-ugnay
produkto
● blue collar workers - pisikal ng mga salik ng produksyon
● output - nabuong
produkto mula sa input
Sahod o suweldo - pakinabang ng Joseph Schumpeter - ayon sa kaniya,
manggagawa sa ipinagkaloob na ay napakahalaga ng inobasyon para sa
Salik ng Produksyon isang entrepreneur
paglilingkod
Lupa
- hindi lamang tumutukoy sa Kapital Katangian ng isang Entrepreneur
tinataniman o pinagtatayuan ng 1. Kakayahan sa pangangasiwa ng
Kapital - tumutukoy sa kalakal na
bahay, kasama rin dito ang lahat negosyo
nakalilikha ng iba pang produkto
ng yamang likas sa ibabaw at 2. Matalas na pakiramdam hinggil
● ang kapital ay maaari ring
ilalim nito sa pagbabago sa pamilihan
iugnay sa salapi at
- ‘di tulad ng ibang salik, ang lupa 3. May lakas ng loob na humarap
imprastraktura
ay katangi-tangi dahil ito’y takda at makipagsapalaran sa
- isa sa mga salik sa pagtamo ng
ang bilang (fixed) kahihinatnan ng negosyo
pagsulong ng isang bansa

Edward F. Denison - ayon sa artikulo Tubo o Profit - kita ng isang

niya na may pamagat na “The entrepreneur
Contribution of Capital to Economic
Growth” (1962)
Week 6 : PAGKONSUMO Salik ng Pagkonsumo maglaan siya rito ng
bahagi ng kaniyang
salapi upang mabayaran
Pagkonsumo ● Kita
ito
- salaping tinatanggap
● Presyo
- pagbili at paggamit ng mga ng tao katumbas ng
- maglilimita o
produkto at serbisyo upang: ginagawang produkto at
magdadagdag sa
● matugunan ang mga serbisyo
pagkonsumo
pangangailangan ● Mga inaasahan o Expectations
● Pagpapahalaga ng tao
● magtamo ng kasiyahan - ang mga inaasahang
- ang taong may
ang tao mangyayari sa
pagpapahalaga sa
hinaharap ay
pagtitipid ay
nakaaapekto sa
Kahalagahan ng Pagkonsumo nagtitimbang muna ng
pagkonsumo sa
mga bagay bago ito
Mahalaga ang Pagkonsumo sa kasalukuyan
bilhin
ekonomiya ng isang bansa sapagkat ● Pag-aanunsyo o
- mas prayoridad ang
nakasalalay rito ang pagsasagawa ng Demonstration effect
pagkonsumo sa mga
iba’t ibang gawaing pang-ekonomiya. - ginagaya ng mga tao
pangunahing
ang kanilang nakikita,
Ang Produksyon ng mga produkto at pangangailangan
naririnig, at napanood sa
serbisyo ay mawawalan ng kabuluhan ● Panahon
iba’t ibang uri ng media
kung hindi bibili at gagamit ng produkto - nagbabago o naiiba ang
kaya tumataas ang
ang mga tao. kinukonsumo sa bawat
kanilang pagkonsumo
kalagayan ng panahon
Ang Pagkonsumo ng tao ang ● Pagkakautang
magpapaunlad at magpapalawak ng - kapag maraming utang
produksyon ng isang bansa. na dapat bayaran ang
isang tao, ay maaaring
Uri ng Pagkonsumo

● Tuwiran o Direkta
- sa pagkonsumo ay
nagtatamo agad ng
kasiyahan at
kapakinabangan
● Produktibo
- pagbili ng mga produkto
upang makalikha ng
panibagong produkto
● Maaksaya
- kapag bumibili ng
produktong hindi
nagdudulot ng
kasiyahan sa taong
bumili, maaaring ang
pagbili ang bunga
lamang ng mga salik na
nakaiimpluwensya sa
pagkonsumo
● Mapanganib
- maaaring magdulot ng
sakit o perwisyo sa tao
Week 7 : MGA BATAS NG Batas ng Imitasyon(Law of bagay na bahagi ng
Imitation) pangunahing pangangailangan
PAGKONSUMO
- pagiging mahilig manggaya
ang dahilan kung bakit Batas ng Bumababang
Batas ng Pagkakaiba-iba (Law of nagbabago ang ating Kasiyahan (Law of Diminishing
Variety) pagkonsumo ng mga produkto Utility)
- nagpapaliwanag kung bakit ang at serbisyo - batay sa batas na ito, ang
mga konsyumer ay bumibili at - nagpapaliwanag na ang mga kabuuang kasiyahan ng tao ay
gumagamit ng iba’t ibang klase tao ay nagtatamo ng higit na tumataas sa bawat
ng produkto kasiyahan kapag pagkonsumo ng produkto,
- ayon sa batas na ‘to, mas higit kumukonsumo ng mga ngunit kapag ito ay
na kasiyahan ang natatamo ng produktong ginaya lamang sa nagkasunod-sunod, ang
tao sa pagbili ng iba’t ibang iba karagdagang kasiyahan ay
produkto kaysa sa pagbili ng paliit na nang paliit, bunga ng
iisa Batas ng Pagpapasyang pag-abot sa pagkasawa sa
Ekonomiko (Law of Economic pagkonsumo ng iisang produkto
Batas ng Pagkakabagay-bagay Utility - kapakinabangan o kasiyahan
Order)
(Law of Harmony) - likas na pagnanais ng taong
na natatamo sa pagkonsumo ng mga
- pagkakataon na ang mga produkto
tugunan ang mga pangunahing
konsyumer ay nagnanais na pangangailangan ang ● marginal utility - karagdagang
bumili at gumamit ng mga nagbibigay kasiyahan sa kasiyahan
produkto na babagay sa isa’t kanyang pagkonsumo ● total utility - kabuuang
isa - pagpapasya na bigyang kasiyahan
- higit na nasisiyahan ang taong prayoridad ang mas
kumukonsumo ng mga mahalagang bagay kaysa sa
magkokomplementaryong mga kagustuhan lang
produkto kaysa sa pagkonsumo - nakakamit ng tao ang
ng iisa lang satispaksyon kapag nakagawa
ng mga pagpapasya sa mga