Protogeskiedenis

Deel van ’n reeks oor die
Wêreldgeskiedenis en voorgeskiedenis
↑ Voor Homo   (Plioseen-epog)
Voorgeskiedenis (drietydperkstelsel)
Steentydperk Paleolitikum Homo Homo erectus Argaïese mense Moderne gedragspatrone Mesolitikum Jagter-versamelaars Neolitikum Mesopotamië Antieke Egipte Indusvalleibeskawing Kopersteentydperk Bronstydperk Nabye Ooste Europa Suid-Asië China Verval van die Bronstydperk Ystertydperk Nabye Ooste Europa Suid-Asië Oos-Asië Wes-Afrika
Aangetekende geskiedenis
Antieke geskiedenis Vroegste rekords Protogeskiedenis Postklassieke geskiedenis Moderne geskiedenis Vroeë Laat Eietydse
↓ Toekoms   (Holoseen-epog)

Protogeskiedenis is ’n tydperk tussen die voorgeskiedenis en geskiedenis waartydens ’n kultuur of beskawing nog nie skrif ontwikkel het nie, maar ander kulture het reeds die bestaan van sulke groepe in hulle eie geskrifte aangeteken. In Europa word die Kelte en Germane byvoorbeeld as protohistories beskou toe hulle in Griekse en Romeinse bronne begin verskyn het.

Protogeskiedenis kan ook verwys na die oorgangstydperk tussen die begin van geletterdheid in ’n gemeenskap en die skryfwerk van die eerste historici. Die bewaring van ’n mondelinge tradisie kan sake ingewikkelder maak, want hulle kan ’n sekondêre historiese bron wees vir selfs vroeëre gebeure. Koloniale lande wat uit ’n geletterde en ongeletterde groep bestaan, word ook as protohistoriese situasies bestudeer.

Verder kan die term verwys na ’n tydperk waarin gefragmenteerde en eksterne historiese dokumente ontdek is wat nie noodwendig ’n ontwikkelde skryfstelsel behels nie. Die Proto-Drie Koninkryke-tydperk van Korea en Yayoi-tydperk van Japan, waaroor vroeë Europese ontdekkingsreisigers geskryf het, kan hiervolgens as prehistories beskou word.

Chronologie

Nes met voorgeskiedenis, is dit soms vir antropoloë moeilik om te bepaal of ’n kultuur prehistories of protohistories is. Data wissel aansienlik van kultuur tot kultuur, streek tot streek en selfs volgens die spesifieke datumstelsel wat gebruik word om tydperke aan te dui.

In sy eenvoudigste vorm volg protogeskiedenis dieselfde chronologie as voorgeskiedenis en is dit geskoei op die tegnologiese vordering van ’n volk met betrekking tot metallurgie:

• Kopertydperk, of Kopersteentydperk
• Bronstydperk
• Ystertydperk

Skakels

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.