Via Maris

Via Maris (фіялетавы), Via Regia (чырвоны), і іншыя гандлёвыя шляхі Пярэдняй Азіі, 1300 год да н.э.

Via Maris (у перакладзе з латыні «прыморскі шлях», літар. «дарога моры»), у старажытным Егіпце — дарога Хора — сучасная назва старадаўняга гандлёвага шляху, аднаго з найстаражытных у гісторыі, які існаваў з часоў ранняга бронзавага веку, а магчыма, і раней. Ён злучаў Егіпет і больш паўночныя дзяржавы Сірыі, Анатоліі і Месапатаміі.

У Бібліі «прыморскі шлях» згадваецца ў Старым Запавеце (Зых. 9:1) і ў Новым Запавеце: «Зямля Завулонава і зямля Нефалімава, на дарозе прыморскай за Іарданам, Галілея язычніцкая» (Мф. 4:15) (у лацінскім перакладзе Новага Запавету, Вульгаце, гэта месца гучыць так: «terra Zabulon et terra Nephthalim via maris trans Iordanen Galilaeae gentium»).

Via Maris злучаў па сушы асноўныя міжземнаморскія партовыя гарады на працягу 5000 гадоў з часу фараонаў і ранніх цывілізацый (філістымлян, фінікійцаў, хетаў, лідыйцаў), пазнейшых, грэчаскіх і рымскай імперыі, пры крыжаках, мамлюках і асманах. Іх сляды дагэтуль можна сустрэць на ўсім маршруце гандлёвага шляху: у паўночнаафрыканскіх пустынях, у кедравых лясах у Ліване, у сельскіх раёнах, а таксама ў гарадах, такіх, як Александрыя, Газа, дзе Via Maris перасякаў Дарогу спецый, Ашкелон, дзе Via Maris перасякаў Дарогу пахаў, Ашдод, Яфа-Тэль-Авіў, Ака, Цір, Сайда Бейрут, Біблас, Латакія і г.д. У Яфа Via Maris падзяляўся на дзве галіны. Усходняя ішла праз горад Афек і працягвалася праз Мегіда і Бейт-Шэан, перасякала Іардан і злучалася з Via Regia, а тая, у сваю чаргу, ішла ў Дамаск і далей на поўнач. Другая галіна ішла ўздоўж палесцінскага ўзбярэжжа на поўнач ад Яфа праз мясцовыя порты ў такіх гарадах, як Тэль-Міхаль, Міхмарэт, Кейсарыя, Дор, Атліт і Ака да фінікійскага ўзбярэжжа і на поўнач у Анатолію або на ўсход у Месапатамію. Via Maris служыла ў якасці аднаго з асноўных гандлёвых маршрутаў для тавараў з краін Афрыкі з Егіптам на поўначы, у той час як тавары з Анатоліі, Месапатаміі і ў Азіі ў цэлым накіроўваліся ў Егіпет. Яна выкарыстоўвалася ў якасці асноўнага маршруту для акупацыйных улад старажытных імперый: егіпецкіх войскаў, якія ўварваліся ў Азію ў другім тысячагоддзі да нашай эры, з аднаго боку, і месапатамскіх імперый: Асірыі, Вавілона і Персіі для заваявання Егіпта, з іншага боку.

Пазней, порты, размешчаныя ўздоўж Via Maris, падтрымлівалі інтэнсіўныя сувязі праз мора з портамі Еўропы ў Грэцыі, Італіі і Іспаніі на працягу многіх стагоддзяў.

Некаторыя пункты ўздоўж маршруту (ізраільская частка)

1. Станцыі па шляху фараона Рамзеса II у яго кампаніі супраць хетаў, які праходзіў праз Газа. У зваротным кірунку гэта маршрут Якава і сыноў яго па шляху ў Егіпет.
2. Горад Ашкелон, дзе развівалася біблейская гісторыя Самсона і Даліды, і праз гэту гісторыю можна атрымаць уяўленне пра царства старажытных філістымлян.
3. Яфа — гэта горад, у якім Via Maris пераходзіў з рук у рукі лідараў мусульман і крыжакоў, Саладзіна і Рычарда Львінае сэрца.
4. Кесарыя, з яе цудоўнай архітэктурай і багаццем рымскай культуры, дзе ў часы кіравання цара Ірада Via Maris дасягнуў піку свайго значэння на працягу гэтага перыяду. Рымскае заваяванне ва ўсіх міжземнаморскіх краінах меў велізарны ўплыў на паляпшэнне гандлёвых шляхоў і дарог для выкарыстання велізарнай рымскай арміяй. Акрамя таго, у часы цара Ірада, паводле легенды, сям'я Ісуса выкарыстоўвала той жа маршрут для ўцёкаў у Егіпет са сваім нованароджаным дзіцем.
5. Мегіда. Падчас цара Саламона Via Maris квітнеў і служыў у якасці асноўнага шляху для гандлю з Егіптам і Фінікіяй. Маршрут выкарыстоўваўся для транспартавання розных матэрыялаў для будаўніцтва храма ў Іерусаліме.
6. Фінікійскі порт Дор (7 стагоддзе да н.э.). Гэта ўнікальная нацыя кантралявала старажытны гандаль і марскія перавозкі ў Міжземнамор'і.
7. Ака. Напалеон падчас сваёй егіпецкай кампаніі аблажыў Ака ў самым канцы XVIII стагоддзя.

Гл. таксама

• Дарога пахаў
• Дарога спецый
• Via Regia

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Via Maris