Сарăту

Сарăту выр. Саратов
Хула гербĕ
Патшалăх:	Раççей
Регион:	Сарăту облаçĕ
Никĕсленĕ:	1590 çулта
Хула, çултан:
Халăх йышĕ, пин çын:	841 902 (2019)
Хула лаптăкĕ:	394 км2
Геогр. анлăхĕ:	51,5406° с. ш
Геогр. вăрăмлăхĕ:	46,0086° в. д.

Сарăту (выр. Саратов) — Раççейĕн кăнтăр-тухăç европа пайĕнчи шĕкĕр хула, Сарăту облаçĕн административлă тĕпĕ. Волгоград шывуправĕн сылтăм çыранĕнче, Волгоградпа Самартан пĕр тан хушăра, вырнаçнă.

Пуçлăхĕ

Михаил Исаев

Кун-çулĕ

Сыхлав турулĕ пек 1590 çулта никĕсленĕ. XVIII ĕмĕрĕн иккĕмĕш пайĕнче пулăпа тăвар куçаракан вырăнĕ, сутă-илӳ тĕпĕ, XIX ĕмĕртенпе — тырă сутă-илӳ тĕпĕ шутланнă. 1780 çултанпа кĕперне хули. XX ĕмĕрĕн пуçламăшĕнче — Атăлçин пысăк тата паха хули. Университета 1909 çулта уçнă.

1930-мĕш çулсенчи индустриализаци тапхăрĕнче пысăк машинăтăвакан, вăрçа хыççăн — хӳтĕлев профиллĕ прибортăвакан тата радиоэлектронлă заводсене ĕçе янă. Хула паллă ăслăлăх тата ĕçтăвакан тĕп пулса тăрать.

Тăванлă хуласем

Сарăтун тăванлă хулисем:

• Братислава (Словаки),
• Даллас (АПШ)
• Добрич (Болгари)
• Тайюань (Китай).
• Шаоян (Китай)

Халăх

Хулара пĕрмай пурăнакан халăх 01.01.2008 тĕлне — 836,1 пин çын. Энгельспа тата урăх пурăну вырăнĕсемпе 1,19 млн. çынлă агломераци туса хурать (2007).

Ӳкерчĕк:Saratov Population.png

Сарăту халăх йышĕ, çул тăрăх (пин)

Год	1700	1739	1780	1811	1847	1860	1870
Кол-во	2	7	14	27	52,3	70	86
	1880	1890	1897	1906	1916	1926	1939
	114,9	120	137,1	196,7	231,8	215,3	375,8
	1959	1970	1981	1992	2002	2007	2008
	579	757	864	909,3	873	841,4	836,1

Хăш халăхне палăртнисем	Миçе çын	Процент
Вырăс	745 371	91,6 %
Тутар	14 778	1,8 %
Украин	10 475	1,3 %
Эрмен	8 892	1,1 %
*****
Еврей	1 812	0,2 %
Чăваш	1 730	0,2 %

Рельеф

Хула районĕсем

• Атăл районĕ
• Завод районĕ
• Киров районĕ
• Ленин районĕ
• Октябрь районĕ
• Фрунзе районĕ

Социаллă сфера

Сывлăха упрасси

Сарăту Бальнеологи лечебници

Çутĕç тата ăслăх

Аслă пĕлӳ учрежденийӗсем

• Сарăту патшалăх университечĕ
• Сарăту патшалăх аграри университечĕ
• Сарӑту патшалӑх медицина университечӗ
• Сарăту патшалăх техника университечĕ
• Сарăту патшалăх социаллă экономика университет
• Л.В. Собинов ячĕллĕ Сарăту патшалăх консерваторийĕ (çавăн пекех пăхăр Собинов ячĕллĕ Сарăту патшалăх консерваторийĕн театр факультечĕ)
• Сарăту патшалăх право академийĕ
• Атăлçи патшалăх хĕсмечĕн академийĕ
• Раççей ШӖМӗн Сарăту юридици институчĕ

Вăтам пĕлӳ шкулсем

• Сарăту ӳнер Боголюбов ячĕллĕ училищи

Гимназисемпе лицейсем

• Вырăс класика гимназийĕ
• Тухăç Европа лицейĕ
• 1-мĕш №-лĕ гимнази
• 2-мĕш №-лĕ гимнази
• 3-мĕш №-лĕ гимнази
• 4-мĕш №-лĕ гимнази
• 5-мĕш №-лĕ гимнази
• 7-мĕш №-лĕ гимнази
• 87-мĕш №-лĕ гимнази
• Гуманитари ăслăлăх лицейĕ
• Гуманитари экономика лицейĕ
• Лицей №2 г. Саратов
• А. С. Пушкин ячĕллĕ 3-мĕш №-лĕ лицей
• Лицей № 4
• Лицей № 15
• Лицей № 37
• Лицей № 62
• Лицей № 36
• Лицей математики и информатики
• Лицей прикладных наук
• 1-мĕш №-лĕ физика-техника лицейĕ
• СПТУ çумĕнчи лицей-интернат
• Гуманитари экономика лицейĕ
• Сарăту патшалăх социаллă экономика университечĕ çумĕнчи лицей
• Медицина биологи лицейĕ
• Прогимнази «Кристаллик»

Вулавăшсем

• Сарăту зонин В. А. Артисевич ячĕллĕ ăслăх вулавăшĕ
• Сарăту облаç универсаллă ăслăх вулавăшĕ
• Сарăту облаç А. С. Пушкин ача-пăча вулавăшĕ 2014 ҫулхи Авӑн уйӑхӗн 13-мӗшӗнче архивланӑ.

Этеплĕх

Музейсем

Радищев музей пухăвĕнчи керамика

У входа в Çĕнтерӳ паркĕ

Цирк

Сарăту циркĕ

Спорт

Клубсем

• Баскетбол клубĕ «Автодор»
• Хоккей клубĕ «Кристалл»
• Футбол клубĕ «Сокол-Саратов»
• Хĕр баскетбол клубĕ «Виктория»
• Футбол клубĕ «Салют»
• Мини-футбол клубĕ «Саратов»
• Пӳске хоккей клубĕ «Универсал»
• Волейбол клубĕ «Энергетик»

Паллă вырăнсем

Сарăту консерваторийĕ. Липки паркĕ çинчен курăну.

Çавăн пекех пăхăр

• Сарăту (метеорит)
• Сарăтупа Энгельса пĕрлештересси

Каçăсем

• Сарăту кĕперни
• Сарăту кивĕ открыткăсем çинче
• Сарăту этеплĕхĕ
• Сарӑту гербӗн кунҫулӗ
• Сарăту çĕнĕ хыпарĕсем
• Сарăту веб-камерисем 2009 ҫулхи Ака уйӑхӗн 12-мӗшӗнче архивланӑ.
• Сарăту google картти çинче