Wraniwm
| Wraniwm
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Symbol | U | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rhif | 92 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dwysedd | 19.1 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Elfen gemegol lliw arian-gwyn yw wraniwm gyda'r rhif atomig 92 a'r symbol U. Mae ganddo 92 proton a 92 electron ac mae 6 yn electronau falens. Mae'r cnewyllyn yn dal rhwng 141 a 146 o niwtronnau gan greu 6 isotop. Yr isotop mwyaf cyffredin ydy'r U-238 (146 niwtron) a'r U-235 (143 niwtron).
O ran pwyasu, wraniwm (neu iwraniwm) ydy'r ail elfen drymaf yn y Tabl Cyfnodol: dim ond plwtoniwm-244 sy'n drymach nag ef.
Defnydd
[golygu | golygu cod]Milwrol
[golygu | golygu cod]Defnyddiwyd wraniwm yn yr Ail Ryfel Byd i greu bom atomig. Gwnaed dyfais eitha syml gydag wraniwm-235 a dyfais cymhlethach gydag wraniwm-238 a phlwtoniwm-239. Gollyngwyd y bom atomig cyntaf gan yr Unol Daleithiau ar 6 Awst 1945 ar Hiroshima a'r ail dridiau'n ddiweddarach ar Nagasaki gan ladd tua 200,000 rhyngddynt.
Arall
[golygu | golygu cod]Defnyddir wraniwm mewn atomfa er mwyn creu ynni niwclear.