Ysgrifen gynffurf

Ysgrifen gynffurf

Enghraifft o'r canlynol	system ysgrifennu, system ysgrifennu logograffig, Sillwyddor, sgript naturiol, unicase alphabet
Math	sgript naturiol, system ysgrifennu logograffig
Iaith	Swmereg, Acadeg, Eblaite, Elameg, Hetheg, Hurrian, Luwian, Urartian, Hen Perseg, Palaic, Ugaritic
Dechrau/Sefydlu	3000 (yn y Calendr Iwliaidd) CC
Daeth i ben	1 g CC
Lleoliad	Y Dwyrain Agos
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Llech arysgrifedig o Arwrgerdd Gilgamesh sy'n adrodd hanes y Dilyw.

Esblygiad y gŷn-ysgrifen o'r arysgrif Swmeraidd i'r arysgrif Asyriaidd

System ysgrifennu aflinol sy'n tarddu o Fesopotamia'r henfyd yw ysgrifen gynffurf (hefyd cŷn-ysgrifen, arysgrif gynffurf). Cafodd symbolau ar ffurf cŷn eu hysgythru ar lechi clai gan ddefnyddio ysbrifbin trionglog.

Ymddangosodd ysgrifen ym Mesopotamia tua 3500 CC. Yn wreiddiol, arwyddion rhif a phictogramau oedd symbolau cynffurf, er defnydd gweinyddiaeth ariannol. Yn hwyrach datblygodd yr arwyddion i ddynodi synau, megis gwyddor lythrennau. System sillafol a logograffig yw'r ysgrifen gynffurf aeddfed: defnyddir y mwyafrif o arwyddion am air, ambell arwydd am sill, cyflenwadau seinegol i ddynodi ynganiad, a phenderfynyddion i ddynodi ystyr geiriau. Mae tua 500 o wahanol lythrennau. Daeth yr Aramaeg yn brif iaith lafar Mesopotamia tua diwedd y milflwyddiant cyntaf CC. Bu farw'r ysgrifen gynffurf tua'r 2g OC.

Defnyddid yr ysgrifen gynffurf ym Mesopotamia i ysgrifennu'r Swmereg, ac yn hwyrach yr Acadeg (a rennir yn ddwy dafodiaith: yr Asyrieg yn y gogledd a'r Fabiloneg yn y de). Yn hwyrach cafodd ei fabwysiadu gan ddiwylliannau eraill i ysgrifennu sawl iaith yn y Dwyrain Canol, gan gynnwys yr Hetheg, yr Elameg, yr Hen Berseg a'r Wrarteg.