23-a de septembro

septembro 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

La 23-a de septembro estas la 266-a tago de la jaro (la 267-a en superjaroj) laŭ la Gregoria kalendaro. 99 tagoj restas.

Je la 23-a de septembro okazis, interalie:

Eventoj

Ĉiujare en tiu ĉi tempo estas (sur la norda hemisfero la aŭtuna) ekvinokso
1122: Konkordato de Worms finis investituran polemikon inter la papo kaj imperiestro
1253: Přemysl Otakar la 2-a iĝis nova reganto de la reĝlando Bohemio
1386: Mircea la 1-a iĝis vojevodo de Valaĥio
1459: Militoj de rozoj: Jorkoj venkis Lankastrojn en la batalo de Blore Heath (Anglio)
1617: Stanisław Żółkiewski subskribis polan-turkan traktaton surbaze de kiu Respubliko de Ambaŭ Nacioj cedis siajn influojn en Moldavio kaj sindevigis kontraŭstari al kozakoj
1669: Germana imperiestro Leopoldo la 1-a fondis jezuitan akademion - la nuna Zagreba Universitato
1771: Taĉmento de la rusia militestro Aleksandr Suvorov frakasis trupon de Bara Konfederacio en batalo de Stołowicze (proksime al Baranaviĉi) — la ribelantoj forlasis Litovion transirante al Orienta Prusio
1803: Barato: Brita Orienthinda Kompanio venkis Marathan Imperion en la dua milito
1806: Ekspedicio de Lewis kaj Clark finiĝis - la unua, kiu tra la amerika kontinento atingis Pacifikon
1816: Ĉefa Lernejo de Vilaĝa Mastrumado fondita kiel pola Agronomia Instituto
1821: Greka armeo konkeris Tripolοn en Peloponezo kaj masakris 32 mil turkojn kaj judojn
1831: Novembra ribelo kontraŭ la Rusia Imperio: en Płock okazis lasta kunsido de la pola nacia registaro kaj Sejmo de Pola Reĝlando
1846: Germana astronomo Johann Gottfried Galle malkovris planedon Neptuno, helpe de la kalkuloj de Urbain Le Verrier
1862: Otto von Bismarck iĝis ĉefministro de Reĝlando Prusio, indikita de la reĝo Vilhelmo la 1-a
1868: Porto-Riko proklamis sendependecon de Hispanio
1880: Jules Ferry iĝis ĉefministro de Francio
1889: En Japanio fondiĝis fabriko de ludiloj Nintendo
1893: Komercistoj el vilaĝo Trpanj estis unuaj en la Regno de Dalmatio, kiuj decidis uzi nur la kroatan lingvon en sia komerco
1895: En Francio fondiĝis Konfederacio Ĝenerala de la Laboro - marksisma sindikato
1908: Kanado: Universitato de Alberto fondiĝis
1916: En Vilno finiĝis unua belorusa kurso por instruistoj
1918: Rusia enlanda milito: en Ufa estis establita la kontraŭbolŝevika Tutrusia Provizora Registaro
1919: Pogromo de judoj en Fastiv komenciĝis, organizita de Blanka Armeo
1922: Dua Pola Respubliko: Pola Sejmo rajtigis registaron al konstruo de marhaveno en Gdynia
1927: Premiero de la usona filmo Sunleviĝo
1931: Meksiko aliĝis al Ligo de Nacioj
1932: Saudarabia Reĝlando fondiĝis
1938: En Ĉeĥoslovakio estis anoncita tutlanda mobilizo
1939: soveti-pola milito: pola generalo W. Przeździecki kun sia armeo evakuiĝis al najbara Litovio; Wehrmacht transdonis Drohobiĉ al la Ruĝa Armeo; en Jarosław germanoj devigis parton de judoj transiri al teritorio de Sovetunio; germana-pola milito: en Lublin pafekzekutiĝis 23 intelektuloj, en Trzebinia ĉ. 100 polaj militkaptitoj; pola majoro H. Dobrzański formis en Sanktakrucio unuan partizanan taĉmenton; al Koncentrejo Ravensbrück alvenis unua transporto de polinoj
1940: Likvido de polaj diplomatiejoj kaj konsulejoj en 8 urboj de neokupata Francio kaj la franca Nordafriko, kiuj sub kaŝnomoj restis por protekti polajn rifuĝintojn; Franca Hindoĉinio: japanaj trupoj nesciantaj pri interkonsento en Hajfongo atakis 3 francajn gardejojn - seriozaj perdoj ambaŭflanke; nokte de la 23-a/24-a de septembro Bomba Korpuso de RAF atakis Berlinon; Nord-Afrika kampanjo: komenco de sensukcesa 3-taga aliancana provo konkeri havenon en Dakaro, kontrolatan de franca reĝimo de Vichy
1941: Germana okupado de Pollando: unuaj ekzekutoj per gaso komenciĝis en koncentrejo Auŝvico; en Kingscraig (Skotlando) pola generalo W. Sikorski anoncis kreon de la Unua Aŭtonomeca Paraŝutista Brigado; Balta Maro: germanaj militŝipoj direktiĝis al Alando por malebligi al la soveta Balta Ŝiparo trairon al malferma maro
1942: Operaco Reinhardt: pafmortiĝis ĉ. 100 judoj el Biała Podlaska; geto en Szydłowiec estis likvidita kaj vilaĝo Kortelisy en Volinio tute detruita. Orienta Fronto: dum la batalo ĉe Stalingrado sovetaj soldatoj konkeris la Domon de Pavlov. Madagaskaro: la brita 22-a Infanteria Bataliono sen batalo eniris al Tananarivo, anoncita malferma urbo
1943: Operaco Reinhardt: dutaga likvido de geto en Vilno komenciĝis - malfortaj fizike estis forveturigitaj al pereigejoj en Majdanek kaj Sobibor aŭ pafmortigitaj en apudurba arbaro, 7 mil judojn kapablaj labori oni transportis al malliberejoj en Latvion kaj Estonion; Marioneta ŝtato: Itala Socia Respubliko fondita de Benito Mussolini
1944: Ribelo de Varsovio: Wehrmacht kaj polico pafmortigis en Varsovio 500 polojn; 200 vunditojn la germanoj murdis, parton pendumis; ribelaj unuoj retiriĝis; post damaĝo de elektrejo eksilentis Pola Radio; Ruĝa Armeo transiris la hungaran landlimon ĉe Battonya
1945: Usonanoj deportis de Munkeno Lída Baarová, kiu estis arestita dum la fuĝo - alveninte al Prago ŝi tuj estas translokigita al la malliberejo Pankrác
1949: La usona prezidanto Harry S. Truman informis, ke lia lando posedas pruvojn ke Sovetunio dum la lastaj semajnoj faris testoprovon de atombombo (ĝi okazis la 29-an de aŭgusto)
1950: Usona Kongreso voĉdonis leĝon pri kontraŭusona agado - komenco de makartiismo
1962: Hungario: rokgrupo Omega fondiĝis
1965: En Berlino ekkonstruiĝis Nova Nacia Galerio laŭ planoj de Ludwig Mies van der Rohe. Unua hungara aluminia buso estis finkonstruita en la fabriko Ikarus en Székesfehérvár. Dua Barat-Pakistana Milito pri Kaŝmiro finita - armistico helpe de UN
1973: Post alveno de ekzilo Juan Domingo Perón denove iĝis prezidanto de Argentino
1976: Varsovio: Komitato por Defendo de Laboristoj estas fondita kiel reago al reprezalioj en Radom kaj Ursus — la unua en Pola Popola Respubliko malkaŝa opozicia organizo, fondita laŭ koncepto de Antoni Macierewicz
1980: En Pittsburgh (Pensilvanio) okazis lasta koncerto de Bob Marley
1980: En Pola Popola Respubliko oni arestis Leszek Moczulski, gvidanton de la Konfederacio de Sendependa Pollando
1982: Amine Gemayel igis prezidento de Libano
1983: Sankta-Kito kaj Neviso aniĝis al Unuiĝintaj Nacioj
1985: Malfermo de Muzeo Picasso en Parizo
1992: Litovio proklamis tagon pri la genocido de judoj
1997: En Slovakio kreiĝis Nacia parko Muránska planina
1998: Konsilio pri Sekureco de Unuiĝintaj Nacioj adoptis rezolucion, kiu alvokas Jugoslavion ĉesi militagojn en Kosovo
2000: Malkovro de la lunoj de Saturno: Siarnako kaj Tarvo
2001: Barato: en subŝtato Keralo finiĝis daŭrantaj kun paŭzoj de la 25-a de julio faloj de ruĝa pluvo, kiu enhavis nekonatajn por la scienco vivajn ĉelojn
2002: Belgio leĝigis eŭtanazion. Unua versio de senpaga TTT-legilo Mozilla Firefox estis eldonita de Mozilla-Fondaĵo
2004: Pli ol 3000 homoj mortis en Haitio post kiam Uragano Jeanne amase inundis kaj kaŭzis kotajn terglitojn
2006: Toomas Hendrik Ilves iĝis prezidento de Estonio
2012: En Belorusio okazis parlamenta baloto
2013: Egipta Islama Frataro ricevis juran malpermeson de agado kaj ĝia havaĵo estis konfiskita
2014: Milito kontraŭ la Islama Ŝtato komenciĝis - bombaviadiloj de Usono, Barejno, Jordanio, Kataro, Sauda Arabio kaj Unuiĝintaj Arabaj Emirlandoj komencis bombi elektitajn celojn de la Islama Ŝtato sur teritorio de Sirio
2017: En Varsovio oni inaŭguris monumenton al generalo S. Sosabowski
2020: Aljaksandr Lukaŝenka ĵuris kiel prezidento de Belorusio.
2020: Pollando: Biomed-Lublin Produktejo de Seroj kaj Vakcinoj finis unuan etapon de la produktado, surbaze de sangoplasmo, de pli ol 3 mil dozujoj kontraŭ COVID-19
2022: Invado de Rusio en Ukrainion: Nokte Usona Sekretario de Ŝtato konstatis, ke Rusio disŝiris internacian ordon, kaj rilatante al Buĉa, Irpin kaj Izjum, kie estis malkovritaj torturejoj kaj amasaj tomboj, la rusoj postlasas hororon

Naskiĝoj

-63: Aŭgusto Cezaro, unua imperiestro de Romia imperio (m. 43)
1158: Ĝofredo la 2-a (Bretonio), filo de Henriko la 2-a (Anglio) (m. 1186)
1215: Kublajĥano, imperiestro de Mongolio (m. 1294)
1392: Filippo Maria Visconti, lasta reganto de Milano (m. 1447)
1434: Jolando de Francio, princino de Francio (m. 1478)
1533: Stefano Batory, reganto de Transilvanio, pola reĝo (m. 1586)
1596: Joan Blaeu, nederlanda kartografiisto (m. 1673)
1713: Fernando la 6-a, reĝo de Hispanio (m. 1759)
1740: Go-Sakuramachi, imperiestrino de Japanio (m. 1813)
1754: Johann Joachim Bellermann, germana orientalisto kaj pedagogo (m. 1842)
1771: Kokaku, imperiestro de Japanio (m. 1840)
1778: Mariano Moreno, argentina politikisto, diplomato, batalanto pri sendependeco (m. 1811)
1791: Theodor Körner, germana poeto kaj dramverkisto (m. 1813)
1791: Johann Franz Encke, germana astronomo (m. 1865)
1795: Wenceslas Bojer, aŭstra botanikisto, vojaĝanto (m. 1856)
1802: Louis Metz, germana dratisto kaj politikisto (m. 1882)
1829: Friedrich Dittes, germana pedagogo (m. 1896)
1829: Hermann Müller, germana botanikisto kaj pedagogo (m. 1883)
1861: Robert Bosch, germana inventisto, inĝeniero, industriisto kaj filantropo, fondinto de la entrepreno Robert Bosch GmbH (m. 1942)
1865: Emma Orczy, angla verkistino (m. 1947)
1871: František Kupka, ĉeĥa pentristo kaj grafikisto (m. 1957)
1874: Ernst Streeruwitz, aŭstra politikisto kaj industriisto (m. 1952)
1874: Lilli Baitz, aŭstra artmetiistino kaj pupfaristino (m. 1942)
1888: János Sándor, rumania hungara kuracisto (m. 1976)
1895: Béla Nagy, rumania hungara fotisto (m. 1969)
1896: Josef Gerö, aŭstra juristo, politikisto kaj sportfunkciulo (m. 1954)
1898: Alfred Margul-Sperber, rumana verkisto germanlingva (m. 1967)
1901: Jaroslav Seifert, ĉeĥa Nobelpremiita poeto, ĵurnalisto kaj tradukisto (m. 1986)
1903: Ferenc Fülöp, hungara popoldancisto (m. 1986)
1909: Erzsébet Erdei, rumania hungara pentristino (m. 2001)
1909: Arthur Weisbrodt, germana optikisto kaj komunista rezistadano (m. 1944)
1911: Béla Nagy, hungara presisto, teatrestro (m. nekonata)
1913: Ernst Schnabel, germana verkisto, pioniro de porradia dokumentado (m. 1986)
1915: Zoltán Kaszab, hungara entomologo kaj biologo (m. 1986)
1920: Ovadia Josef, israela ĥareda rabeno (m. 2013)
1920: Mickey Rooney, usona aktoro (m. 2014)
1924: Péter M(átyás) Sebők, rumania hungara agronomo (m. 2003)
1926: John Coltrane, usona ĵaz-saksofonisto, unu el pioniroj de libera ĵazo (m. 1967)
1927: László Balázs, rumania hungara lingvisto, universitata docento (m 1990)
1930: Ray Charles, usona ritmenblusa muzikisto (m. 2004)
1931: Zoltán Uray, rumania hungara biologo kaj radiologo
1933: István Orbán, rumania hungara inĝeniero, tradukisto (m. 1988)
1935: Dénes Székely, rumania hungara koreografo (m. 2011)
1938: Romy Schneider, aŭstra aktorino (m. 1982)
1942: András Bárczi, rumania hungara pentristo, instruisto
1943: Julio Iglesias, hispana kantisto
1944: László Mirk, rumania hungara instruisto, ĵurnalisto
1946: Franz Fischler, aŭstra politikisto, membro de Eŭropa Komisiono
1949: Bruce Springsteen, usona kantisto, kantverkisto kaj gitaristo
1968: Gian Franco Saba, ĉefepiskopo de Sassari
1968: Wendelin Werner, franca matematikisto, laŭreato de Medalo Fields
1977: Piero Esteriore, svisa muzikisto kaj kantisto
1985: Damien Jouillerot, franca aktoro

Mortoj

79: Lino, papo, sanktulo, komence konsiderata la unua papo
788: Aelfwald la 1-a, reĝo de Northumbria, Anglio (n. nekonata)
965: Al-Mutanabi, araba poeto kaj vojaĝisto (n. 915)
1230: Alfonso la 9-a, reĝo de Leono (n. 1171)
1241: Snorri Sturluson, islanda historiisto, poeto, kaj politikisto, aŭtoro de Proza Edda kaj Heimskringla (n. 1178)
1461: Karlo de Viano, titola reĝo de la Reĝlando de Navaro (n. 1421)
1448: Adolfo la 2-a, duko de Kleve en Sankta Romia Imperio (n. 1773)
1508: Beatrico de Aragono, hungara reĝino (n. 1457)
1700: Nicolaus Adam Strungk, germana komponisto (n. 1640)
1738: Herman Boerhaave, nederlanda kuracisto kaj humanisto (n. 1668)
1794: Heinrich Julius Bruns, germana pedagogo kaj lernejestro (n. 1746)
1812: József Rájnis, hungara poeto, tradukisto, pedagogo (n. 1741)
1835: Vincenzo Bellini, itala operkomponisto (n. 1801)
1836: Maria Malibran, franca operkantistino (n. 1808)
1850: José Gervasio Artigas, urugvaja nacia heroo, sudamerika politikisto (n. 1764)
1870: Prosper Mérimée, franca verkisto, dramaturgo, historiisto, arkeologo (n. 1803)
1882: Friedrich Wöhler, germana kemiisto ricevinta organikan kombinaĵon - ureo, fosforon, berilion (n. 1800)
1896: Ivar Aasen, norvega lingvisto kaj poeto, kreinto de novnorvega lingvo nynorsk (n. 1813)
1920: Inessa Armand, rusia komunistino, amatino de Lenin (n. 1874)
1923: Ferenc Sperker, hungara agrikulturisto (n. 1857)
1929: Richard Adolf Zsigmondy, aŭstra-hungara-germana Nobelpremiita kemiisto (n. 1865)
1939: Sigmund Freud, aŭstria neŭropsikiatro, kreinto de psikoanalizo (n. 1856)
1939: Janusz Budzanowski, pola skolto, defendinto de Grodno (n. 1923)
1955: Francisco Gavidia, salvadora poeto, ĵurnalisto, aŭtoro de planlingvo Salvadoro (n. 1863)
1959: Juliusz Kriss, pola esperantisto, kiu organizis studentan Esperanto-movadon en Krakovo, kunlaboranto de "Pola Esperantisto", "Esperantista Voĉo", "La Revuo" (n. 1891)
1960: Árpád László, hungara komponisto (n. 1864)
1966: Gábor Incze, hungara pastro, teologo, eklezia verkisto kaj historiisto (n. 1898)
1968: Pio el Pietrelcina, itala katolika pastro, kapuceno, stigmatizita sanktulo (n. 1887)
1969: Jozefo Alfus, pola librotenisto, partoprenanto de UK 1912, kasisto de UK 1931, eldoninto de la dramo Dibuk, prezidanto de la Asocio de Esperantistoj en Pollando, estrarano de Pola Esperanto-Asocio (n. 1892)
1970: Bourvil, franca aktoro kaj kantisto (n. 1917)
1973: Pablo Neruda, ĉilia Nobelpremiita poeto (n. 1904)
1980: Johann Madersbacher, aŭstra teologo kaj katolika dekano (n. 1908)
1982: Imre Dobozy, hungara verkisto, scenaristo kaj ĵurnalisto, enestanta en Hungara Antologio (n. 1917)
1983: Ferenc Kósa-Huba, rumania hungara skulptisto (n. 1910)
1988: Tibor Sekelj, jugoslava mondcivitano, verkisto, ĵurnalisto, poligloto, esploristo de Sudameriko, Azio kaj Afriko, kunfondinto de Internacia Geografia Asocio, Komisiono por Ordigo de Geografiaj Nomoj, Instituto por Oficialigo de Esperanto kaj Esperantlingva Verkista Asocio, honora membro de UEA, akademiano (n. 1912)
2004: André Hazes, nederlanda kantisto (n. 1951)
2006: Aladár Pege, hungara kontrabasisto, komponisto (n. 1939)
2015: Lajos Sike, rumania hungara ĵurnalisto (n. 1938)
2017: Hubert Feichtlbauer, aŭstra ĵurnalisto kaj publicisto (n. 1932)
2019: Al Alvarez, angla poeto kaj literaturkritikisto (n. 1929)
2020: Juliette Gréco, franca kabareda kantistino kaj aktorino, partoprenantino de franca rezistado (n. 1927)
2020: Iván Verebély, hungara aktoro, komikisto, voĉoaktoro (n. 1937)

Specialaj tagoj kaj festoj

Laŭ Okcidenta astrologio la unua tago sub la zodiaka signo Pesilo: ♎ (ĝis la 23-a de oktobro)
Tago de rikolto - etna antaŭkrista slava festo dum aŭtuna ekvinokso
Festoj kaj rememoroj en Katolika Eklezio:
- Elizabeto kaj Zeĥarja, gepatroj de Johano la Baptisto
- Lino, papo
- Tekla de Ikonio (Malgrand-Azio)
- Adomnán, irlanda abato, benediktano, sanktulo
- Pio el Pietrelcina, itala presbitero, kapuceno, stigmatizito, miraklofaranto
Nacia tago en Sauda Arabio
Festo de polaj mutobskuruloj
Memortago pri la holokaŭsto en Litovio

Tagoj de semajno

La 23-a de septembro estas (laŭ gregoria kalendaro):

Dimanĉo en jaroj: 1584 1590 1601 1607 1612 1618 1629 1635 1640 1646 1657 1663 1668 1674 1685 1691 1696 1703 1708 1714 1725 1731 1736 1742 1753 1759 1764 1770 1781 1787 1792 1798 1804 1810 1821 1827 1832 1838 1849 1855 1860 1866 1877 1883 1888 1894 1900 1906 1917 1923 1928 1934 1945 1951 1956 1962 1973 1979 1984 1990 2001 2007 2012 2018 2029 2035 2040 2046 2057 2063 2068 2074 2085 2091 2096;
Lundo en jaroj: 1585 1591 1596 1602 1613 1619 1624 1630 1641 1647 1652 1658 1669 1675 1680 1686 1697 1709 1715 1720 1726 1737 1743 1748 1754 1765 1771 1776 1782 1793 1799 1805 1811 1816 1822 1833 1839 1844 1850 1861 1867 1872 1878 1889 1895 1901 1907 1912 1918 1929 1935 1940 1946 1957 1963 1968 1974 1985 1991 1996 2002 2013 2019 2024 2030 2041 2047 2052 2058 2069 2075 2080 2086 2097;
Mardo en jaroj: 1586 1597 1603 1608 1614 1625 1631 1636 1642 1653 1659 1664 1670 1681 1687 1692 1698 1704 1710 1721 1727 1732 1738 1749 1755 1760 1766 1777 1783 1788 1794 1800 1806 1817 1823 1828 1834 1845 1851 1856 1862 1873 1879 1884 1890 1902 1913 1919 1924 1930 1941 1947 1952 1958 1969 1975 1980 1986 1997 2003 2008 2014 2025 2031 2036 2042 2053 2059 2064 2070 2081 2087 2092 2098;
Merkredo en jaroj: 1587 1592 1598 1609 1615 1620 1626 1637 1643 1648 1654 1665 1671 1676 1682 1693 1699 1705 1711 1716 1722 1733 1739 1744 1750 1761 1767 1772 1778 1789 1795 1801 1807 1812 1818 1829 1835 1840 1846 1857 1863 1868 1874 1885 1891 1896 1903 1908 1914 1925 1931 1936 1942 1953 1959 1964 1970 1981 1987 1992 1998 2009 2015 2020 2026 2037 2043 2048 2054 2065 2071 2076 2082 2093 2099;
Ĵaŭdo en jaroj: 1582 1593 1599 1604 1610 1621 1627 1632 1638 1649 1655 1660 1666 1677 1683 1688 1694 1700 1706 1717 1723 1728 1734 1745 1751 1756 1762 1773 1779 1784 1790 1802 1813 1819 1824 1830 1841 1847 1852 1858 1869 1875 1880 1886 1897 1909 1915 1920 1926 1937 1943 1948 1954 1965 1971 1976 1982 1993 1999 2004 2010 2021 2027 2032 2038 2049 2055 2060 2066 2077 2083 2088 2094;
Vendredo en jaroj: 1583 1588 1594 1605 1611 1616 1622 1633 1639 1644 1650 1661 1667 1672 1678 1689 1695 1701 1707 1712 1718 1729 1735 1740 1746 1757 1763 1768 1774 1785 1791 1796 1803 1808 1814 1825 1831 1836 1842 1853 1859 1864 1870 1881 1887 1892 1898 1904 1910 1921 1927 1932 1938 1949 1955 1960 1966 1977 1983 1988 1994 2005 2011 2016 2022 2033 2039 2044 2050 2061 2067 2072 2078 2089 2095;
Sabato en jaroj: 1589 1595 1600 1606 1617 1623 1628 1634 1645 1651 1656 1662 1673 1679 1684 1690 1702 1713 1719 1724 1730 1741 1747 1752 1758 1769 1775 1780 1786 1797 1809 1815 1820 1826 1837 1843 1848 1854 1865 1871 1876 1882 1893 1899 1905 1911 1916 1922 1933 1939 1944 1950 1961 1967 1972 1978 1989 1995 2000 2006 2017 2023 2028 2034 2045 2051 2056 2062 2073 2079 2084 2090.

23-a de septembro en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
Kategorio 23-a de septembro en la Vikimedia Komunejo (Multrimedaj datumoj)
23-a de septembro en la Vikicitaro (Kolekto de citaĵoj)
23-a de septembro en Vikinovaĵoj (Liberaj novaĵoj)

septembro
lu	ma	me	ĵa	ve	sa	di
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30
aranĝo de 2024 tagoj