Lamigueiro
| Lamigueiro | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Clasificación científica | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Nome binomial | |||||||||||||||
| Populus nigra L. 1753 | |||||||||||||||
| Sinonimia | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
O lamigueiro[2] (Populus nigra), tamén coñecido como chopo negro[3][4][5] ou álamo negro[4][5][6], é unha especie de árbore de ribeira pertencente á familia das salicáceas. Especie mediterránea común nos ríos da Península Ibérica, común en grandes plantacións no centro de España para produción de madeira. En Galiza non aparece de xeito espontáneo, plantándose ás veces nos concellos máis meridionais preto dos ríos con fins madeireiros ou ornamentais, especialmente en obras públicas, alamedas e beirarrúas das vilas.
Etimoloxía
[editar | editar a fonte]O termo galego lamigueiro fai referencia á preferencia das especies a medrar en solos húmidos, brañas ou lameiros. Precisamente o nome viría de lama, termo de orixe celta co mesmo significado ca barro ou lodo.[7]
Descrición
[editar | editar a fonte]É unha árbore de folla caediza que acada de 20 a 30 m de altura, aínda que en ocasións pode superar esta altura. Sistema radical formado por un eixo principal forte e fondo e unha maioría de raíces superficiais e estendidas. Toro xeralmente dereito, de casca cinsenta que logo racha en sentido lonxitudinal, formándose entre as fendas unhas costelas negrexadas, que dan o nome á especie. A copa é ampla, polo xeral pouco mesta, aínda que máis cá do chopo prateado (Populus alba) e do álamo tremo (Populus tremula). As follas teñen un pecíolo de 2 a 6 cm de lonxitude, lateralmente comprimido e con frecuencia viloso. O limbo é aveludado ao agromar, mais logo perde o pelo e tórnase verde polas dúas faces, de forma ovada-triangular oo ovada-rómbica, acuminadas, festonado-serradas. As candeas precoces aparecen antes que as follas, nos meses de febreiro e marzo. O froito é en cápsula con sementes pardas envoltas en abundante peluxe branca. Diseminación en abril e maio.
Distribución
[editar | editar a fonte]Esténdese polo sur, centro e leste de Europa, centro e oeste de Asia (até o centro de Siberia) e norte de África. Atópase cultivado en Escandinavia. En Galiza non é moi común, sendo cultivado nalgúns ríos meridionais. Con todo tense naturalizado nalgunhas zonas, como na praia do Vao en Vigo, pola súa capacidade de adaptación á influencia do mar.
Ao terse cultivado e espallado dende a antigüidade non é doado precisar a súa área de orixe, porén non resulta aventurado situalo entre Asia occidental e Europa oriental.
En América do Sur, atopamos cultivada a variedade Populus nigra L. var. italica en Chile e na Arxentina.
Hábitat
[editar | editar a fonte]Nas formacións de ribeira mestúrase con especies de semellantes preferencias, como salgueiros, chopos prateados, freixos, umeiros etc. En amplas zonas do cordal ibérico Populus nigra aparece formando bosques de galería con exemplares vellos, os chamados "chopos cabeceiros". Resultado dunha antiga actividade agroforestal, estes chopos son árbores demoucadas cuxas pólas, rectas e altas, eran empregadas para trabes na construción, entre outros usos. Hoxe en día corren un serio perigo de desaparecer fundamentalmente por mor do abandono desta actividade.[8] Ten gran capacidade de adaptación á influencia do mar.
Usos
[editar | editar a fonte]O lamigueiro cultívase pola súa madeira branda, porosa, lixeira e fráxil, apta para a carpintaría lixeira de pouca resistencia, fabricación de caixas para a froita, e para construción sempre que non teña que aturar grandes cargas. É unha boa madeira para a fabricación de pasta de celulosa. A actividade do cultivo dos chopos denomínase populicultura. A leña que proporciona é de escasa calidade. As follas constitúen unha boa forraxe, tense utilizado como recurso invernal. O outro uso é ornamental, principalmente coma árbore de sombra. Plántase en Galiza en alamedas e parques urbanos, así coma nos xardíns das autovías, pola súa resistencia e rápido crecemento. Ultimamente limítase o seu uso pola gran cantidade de peluxe primaveral que bota. Coma uso medicinal, a casca contén salicina e taninos, polo que se utilizou coma curtidor.
Cultivo
[editar | editar a fonte]É practicamente indiferente en canto a solos, porén rexeita os excesivamente salinos. Cómpre de humidade no solo con renovo de auga, polo que adoita situarse na beira de cursos superficiais ou sobre correntes subterráneas pouco fondas. É bastante esixente en principios nutritivos e en canto á luz, non atura ben a cuberta.
Propiedades
[editar | editar a fonte]- Tónico xeral e adstrinxente.
- Depurativo e sudorífico.
- Aumenta a excreción de ácido úrico.
- Diurético moi usado en litíase renal.
- Expectorante e balsámico.
- Usado como cataplasma no tratamento de feridas e úlceras.
- Coa resina das súas xemas faise unha untura para a curación das almorrás.
Subespecies e variedades
[editar | editar a fonte]Hai tres subespecies, algúns botánicos distinguen unha cuarta:[9][10]
- Populus nigra subsp. nigra. Europa central e oriental. Follas e gomos glabros (sen vilosidade); casca pardo cinsenta grosa e engurrada.
- Populus nigra subsp. betulifolia (Pursh) W.Wettst. Noroeste de Europa (Francia, Gran Bretaña, Irlanda). Populus nigra subsp. betulifolia ( Pursh ) W. Wettst. Noroeste de Europa (Francia, Gran Bretaña, Irlanda). Veas da folla e talos finamente aveludados; casca pardo cinsenta, grosa e engurrada, a miúdo con pesados nós, o toro normalmente moi inclinado.
- Populus nigra subsp. caudina (Ten.) Bugała. Rexión mediterránea, tamén suroeste de Asia se non se diferenza a variedade afghanica.
- Populus nigra var. afghanica Aitch. & Hemsl. (sin. P. nigra var. thevestina (Dode) Bean). Suroeste de Asia; tratada como un cultivar de P. nigra por moitos botánicos,[11] e coma unha especie distinta P. afghanica por outros;[12] casca macía, case branca, follas e talos coma a subsp. caudina (véxase tamén cultivares, abaixo).
A subespecie betulifolia é unha das árbores máis infrecuentes en Gran Bretaña e Irlanda,[13][14] con só arredor de 7.000 exemplares coñecidos, dos que só 600 se teñen confirmado que son femininos.[15]
Téñense seleccionado tamén varios cultivares, que se espallan por estacas:
- 'Italica'. O verdadeiro chopo lombardo, seleccionado na Lombardía, no norte de Italia, no século XVII. O crecemento é fastixiado, cunha coroa moi estreita. Provén da rexión mediterránea, axéitase aos veráns cálidos e secos e medra pouco en condicións de humidade, sendo de curta duración debido ás enfermidades fúnxicas. É un clon masculino.[16]
- Grupo Plantierensis. Un grupo de clons obtidos por cruzamento 'Italica' con P. nigra ssp betulifolia no viveiro de ‘’Plantières’’ preto de Metz en Francia en 1884; son semellantes a 'Italica' (e, a miúdo se confunden con ela) porén teñen a copa lixeiramente máis ampla e mellor axeitada ao clima frío e húmido no noroeste de Europa, onde o verdadeiro chopo lombardo non crece ben. Prodúcense clons masculinos e femininos. Esta é a árbore máis comunmente cultivada na Gran Bretaña e Irlanda coma "chopo de Lombardía".[16]
- 'Manchester Poplar' ("Chopo de Manchester"). Un cultivar da subsp. betulifolia amplamente plantado no noroeste de Inglaterra. É un clon masculino, e na actualidade se atopa seriamente ameazado pola fusariose da espiga do chopo.[17][18]
- 'Gigantea'. Outro clon fastixiado, de orixe descoñecida, cunha coroación máis ampla, máis vizosa, ca 'Italica'. É un clon feminino.[16]
- 'Afghanica' (sin. 'Thevestina'). A maioría, se non todos, os exemplares da variedade 'Afgá' son dun só clon, e polo tanto moitos botánicos trátano coma un cultivar máis ca unha variedade botánica. É fastixiado, semellante a 'Italica', mais cunha rechamangueira casca abrancazada; tamén se diferenza de 'Italica' por ser un clon feminino. Este é un chopo común fastixiado do suroeste de Asia e o suroeste de Europa (os Balcáns), onde foi introducido durante o período otomán.[16]
Nome común
[editar | editar a fonte]Salgueiro rubio, salgueira brava, olmo, limigueiro, lamigueiro, lameira, lamagueiro, lagumeiro, lagomeiro, lagameiro, chopo do país, chopo blanco (sic), chopo, choplo, bido, álemo, álamo.[19]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Sinónimos en Real Jardín Botánico
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para lamigueiro.
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para chopo.
- ↑ 4,0 4,1 Luís Daviña Facal (2000): Diccionario das ciencias da natureza e da saúde. Tomo 2. C. A Coruña, Deputación da Coruña, páx. 908. ISBN 84-95335-46-8
- ↑ 5,0 5,1 Nome vulgar galego en Termos esenciais de botánica, Universidade de Santiago de Compostela, 2004, VV. AA. (2012) e Vocabulario forestal, Santiago de Compostela, Universidade / Deputación de Lugo
- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para álamo.
- ↑ http://www.vexetaciondegalicia.es/ar-populus-nigra.html
- ↑ Los chopos cabeceros
- ↑ Flora Europaea: Populus nigra
- ↑ Rushforth, K. (1999). Trees of Britain and Europe. Collins ISBN 0-00-220013-9.
- ↑ Germplasm Resources Information Network: Populus nigra var. thevestina
- ↑ Flora de Pakistán: Populus afghanica
- ↑ Milne-Redhead, E. (1990). The B.S.B.I. Black Poplar survey, 1973-88. Watsonia 18: 1-5. Disponible online Arquivado 07 de febreiro de 2012 en Wayback Machine. (pdf file).
- ↑ Arkive: Populus nigra Arquivado 11 de febreiro de 2006 en Wayback Machine.
- ↑ Cooper, Fiona (2006). The Black Poplar: Ecology, History and Conservation. Windgather Press ISBN 1-905119-05-4
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 Bean, W. J. (1980). Trees and Shrubs Hardy in the British Isles Vol. 3. John Murray ISBN 0-7195-2427-X
- ↑ Stace, C. A. (1971). The Manchester Poplar. Watsonia 8: 391-393.
- ↑ Arboricultural Information Exchange: Manchester Poplar Disease Arquivado 30 de setembro de 2007 en Wayback Machine.
- ↑ "Álamo, lamagueiro (Populus nigra L.)". Atlas Lingüístico Galego. Consultado o 8 de setembro de 2016.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]| Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Lamigueiro |
| Wikispecies posúe unha páxina sobre: Lamigueiro |
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- USDA, ARS, National Genetic Resources Program. GRIN. National Germplasm io Resources Laboratory, Beltsville, Maryland. Populus nigra (26 xan 2008)