Pirámides de Gizeh

Pirámides de Gizeh

Localización
29°58′34″N 31°07′58″L
Estado	Exipto
Gobernación	Governación de Guiza
Xeografía
Superficie	16.359 ha
Altitude	27 m
Parte dun sitio do Patrimonio da Humanidade
Data	1979 (3ª Sesión)

As pirámides de Gizeh en Exipto atópanse entre as máis famosas e máis antigas construcións monumentais da humanidade. Están situadas na beira occidental do val do Nilo, uns oito quilómetros ao suroeste da cidade de Gizeh formando parte da Necrópole de Gizeh. Atópanse aproximadamente a 15 km do centro da cidade do Cairo e directamente na nomeada "Avenida das Pirámides" (Sharia el-Ahram). A pirámide de Queops é a única que queda das sete marabillas do mundo antigo. Desde 1979 as pirámides de Gizeh atópanse incluídas no Patrimonio da Humanidade.

Historia da construción

O complexo das pirámides de Gizeh

Artigos principais: Necrópole de Gizeh e Arquitectura do Antigo Exipto.

Antecedentes

A zona onde se sitúan as pirámides de Gizeh fora xa unha necrópole importante desde a primeira dinastía da que unha tumba do faraón Djet foi localizada ao sur da necrópole de Gizeh. Aquí escavaríanse grandes mastabas da primeira, a segunda e a terceira dinastía, tamén se atoparon restos dunha tumba da segunda dinastía na parte meridional, da época do reinado de Ninetjer o nome do cal foi descuberto nalgúns selos de xarras atopadas en dita tumba. Non se sabe ata que punto se destruíron estas tumbas anteriores durante a posterior construción da necrópole e das pirámides da cuarta dinastía.

Desde a época predinástica os enterramentos facíanse en mastabas, que consistían nunha estrutura subterránea escavada con cámaras e pasadizos que cubrían cunha estrutura externa en xeral en forma de trapecio isóscele. É sobre todo a partir do faraón Zoser e a súa pirámide de chanzos cando se empezan a construír tumbas de forma piramidal. Logo de varios intentos, algúns máis exitosos que outros, a culminación da arquitectura funeraria piramidal exipcia chega coa pirámide de Queops e as pirámides dos seus sucesores Quefrén e Micerinos.

Construción das pirámides

As pirámides apareceron aproximadamente entre o 2620 a.C. e o 2500 a.C., durante a cuarta dinastía. Construíronse sobre unha meseta de rocha calcaria duns 1000 por 2000 metros, onde, a raíz da construción das pirámides, xurdiron pirámides menores, templos, cemiterios e pobos de traballadores. Cabo destacar que durante a construción das pirámides non se empregaron carros, aínda que naquela época os exipcios seguramente xa coñecían a roda.

Aliñamento das pirámides

O aliñamento das pirámides en Gizeh é totalmente cardinal. A liña diagonal principal do complexo aliña as esquinas ao lado sueste das tres pirámides principais (Queóps, Quefren e Micerinos) a uns 43º do norte, seguindo o que en xeoloxía se chama dirección horizontal da formación Mokkatam ou, o que é o mesmo, unha liña perpendicular á pendente; con este aliñamento os construtores conseguiron que as bases das tres pirámides estivesen aproximadamente ao mesmo nivel. É posible que os antigos topógrafos os influíra algún outro aspecto, probablemente algún tema relixioso, é intencionada tamén a existencia dunha diagonal cara ao noroeste do Heliópole e cara ao sur-oeste, en dirección á entrada do primeiro cemiterio real en Abidos. a simetría que se observa en todo o complexo arquitectónico das pirámides de Gizeh estimulou a imaxinación en busca de significados ocultos ou misteriosos que puidesen explicar estes aliñamentos. En 1994 Robert Bauval expuxo a dedución de que a diagonal de Gizeh está relacionada cos cometas do cinto da constelación de Orión, astros que os exipcios tiñan como símbolo de Osiris; ao superpoñer o mapa da constelación sobre o mapa de Gizeh, non todas as pirámides coinciden con estrelas.

Finalidade

Crese que as pirámides de Gizeh construíronse para aloxar o corpo do faraón defunto. Os antigos exipcios crían que unha parte do espírito do faraón, o que chamaban ka, quedaba dentro do cadáver, polo que había que tratar os restos de xeito adecuado para que o antigo faraón puidese "levar a cabo a súa tarefa como rei dos mortos" (Duat). Propúxose que a pirámide non só serve de tumba do faraón, senón que tamén se podían almacenar os artigos que podería necesitar no máis aló, como no caso dos hipoxeos do Val dos Reis. "os antigos exipcios crían que a morte na Terra era o principio da viaxe a outro mundo. O corpo embalsamado do rei enterrábase debaixo ou dentro da pirámide para protexelo e para permitir que se transformase e ascendese á vida logo da morte."

A Gran Pirámide (Pirámide de Queops)

Artigo principal: Gran Pirámide de Gizeh.

Pirámide de Queops

A pirámide de Queops, tamén coñecida como pirámide Khufu ou pirámide de Gizeh -Khufu é o nome exipcio deste faraón, mentres Χεωψ (Queops) é o mesmo nome helenizado -coñecida como a gran pirámide, é a máis grande das tres pirámides de Gizeh. Foi construída polo faraón Queops da dinastía IV, que gobernou durante uns 23 anos. O seu nome antigo era "a pirámide que é o lugar do sorriso e do atardecer". Ao seu lado edificáronse as pirámides de Quefrén e Micerino. Na Grecia helenística a Gran Pirámide de Queops foi mencionada por Antípatro de Sídon como unha das Sete marabillas do mundo.

A pirámide de Queops tiña orixinalmente 146,6 metros de altura (na actualidade ten 137,2 metros), os lados teñen de media 230,3 metros e teñen unha inclinación de 51 ° 52 '. Utilizáronse uns 3 millóns de bloques de pedra para construíla, o peso medio dos cales rolda as dúas toneladas e media, e estaba completamente forrada con bloques de pedra calcaria. No interior atopamos a gran galería, que ten 8,5 metros de altura e 47 metros de lonxitude. O mestre de obra foi Hemiunu quen dirixiu a construción. Ao final da gran galería atópase a cámara funeraria do faraón. Dentro aínda se atopan os restos do sarcófago de granito. Ademais esta a nomeada como cuarto da raíña e a primeira cámara funeraria, subterránea. No lado oriental da pirámide están os restos do templo mortuorio e da rúa do faraón. O Templo do Val está enterrado baixo a cidade moderna. Ao sueste do templo mortuorio están as mastabas dúas raíñas Hetepheres I, Meritetis e Henutsen. Dentro do museo da barca solar, no lado sur da pirámide de Queops, exponse unha gran barca funeraria que se atopou desmontada, desenterrouse en 1954 e volveuse a montar. Dentro do complexo funerario da pirámide tamén hai tres pirámides menores de raíñas e unha pirámide de culto.

Xeometría e arte

A altura central (apotema) de calquera triángulo lateral relaciónase coa metade da base segundo o coeficiente proporcional da sección áurea. Para os exipcios esta figura foi de vital importancia. Os seus campos debían ser inspeccionados anualmente debido ás inundacións do Nilo e este triángulo servíalles como instrumento de medida. A Gran Pirámide foi unha tumba real e ao mesmo tempo un gran calendario, para medir o ano coa exactitude dun telescopio moderno.

A superficie do conxunto era de 98.000 m² e o volume de 2.500.000 m³. A pirámide estaba construída 44 m por encima do nivel normal do río Nilo. Está construída cuns 2.300.000 bloques de pedra de máis de dúas toneladas cada un. Os bloques utilizados para a cámara do faraón eran de granito das canteiras de Asuán e chegaban a pesar ata 40 toneladas. A súa entrada era o norte. Existe un cuarto inacabado 35 m por baixo da pirámide, a cámara da raíña está no extremo da gran galería. A cámara real é de 43 m de altura e está recuberta de granito rosa e contén o sarcófago do faraón cuxa momia desaparecera. O templo está na parte oriental con dúas fosas que permitían ás barcas sagradas facer a viaxe celestial. Unha barca sagrada de 43 m de longo e 6 de ancho atopouse en 1954 perfectamente conservada. Aínda que só se conservan as tres pirámides, en realidade a pirámide exipcia era o centro dun gran complexo arquitectónico formado por varios elementos: un templo, unha rampla que ía do templo ao túmulo funerario, e separadamente da propia pirámide, unha serie de almacéns e edificios. Á fronte desta pequena vila había un alcalde.

A construción iniciouse cando Queops subiu ao trono e durou uns vinte anos; Heródoto di que traballaron nela cen mil homes, pero as estimacións máis modernas consideran que se puido facer cuns vinte mil traballadores.

A pirámide de Quefrén

Artigo principal: Pirámide de Quefrén.

Pirámide de Quefrén.

A pirámide que queda no medio é a do faraón Quefrén quen reinou aproximadamente do 2.558 a.C. ao 2532 a.C.. A Pirámide de Quefren tiña orixinalmente 143.5 metros (na actualidade ten 136.4), a base mide 215.25 metros e o ángulo de inclinación é de 52° 20'. Do mesmo xeito que a Pirámide de Queops, foi completamente recuberta con lousas de pedra calcaria. A primeira vista parece máis grande que a Gran Pirámide, dado que se atopa construída nunha localización máis elevada (por este motivo os profanos confúndena a miúdo coa Gran Pirámide), pero aínda que o seu vértice conserva o recubrimento calcario, en realidade é 3 metros máis pequena (136 metros, por 139 a de Queops).

A 400 metros de distancia, unha calzada decorada con relevos leva desde o templo do val, o Templo da Esfinxe e a Esfinxe de Gizeh cara ao templo funerario e a pirámide en si. O Templo do Val é de 45 por 45 metros, e 18 metros de altura. As gretas no chan de alabastro indican a localización dunhas 23 antigas figuras do faraón de tamaño natural feitas de alabastro, lousa e diorita. Ao sur da pirámide atópanse os restos dunha pequena pirámide de culto.

Ao norte do Templo do Val e da calzada de Quefren está a escultura da Esfinxe, de 73 metros de longo, que se esculpiu na rocha que fai baixada. A fronte da esfinxe está cuberto por un pano real coa Uraeus, a Estela do Soño do faraón Tutmosis IV ( dinastía XVIII), que foi restaurada, está situada entre as patas dianteiras.

En 1817 o exiptólogo Giovanni Caviglia non puido entrar na pirámide pero en 1818 conseguiuno o exiptólogo Giovanni Belzoni, que descubriu a entrada superior e investigou as partes subterráneas. En 1837 foi estudada por Perring. Mariette fixo as escavacións na zona en 1853. Petrie traballou nela tamén. A primeira escavación sistemática moderna non se faría ata finais de 1909-1910 polos alemáns Ernst von Siegler e Uvo Hölscher. Nos anos trinta traballou alí Hassan e máis tarde Lehner e Zahi Hawass.

O Templo do Val é un dos mellor conservados do antigo imperio. Limpado en 1869 da area que o cubría, serviu de localización de cerimonia para a apertura do canle de Suez. A área foi limpada outra vez por Zahi Hawass en 1995, o que permitiu concretar máis a súa estrutura. As calzadas conectaban dúas entradas separadas coa canle do Nilo; cada entrada tiña unha esfinxe; a entrada do norte estaba dedicada á deusa Bastet e a do sur ao deus Hathor . O templo era de estrutura cadrada e servía como entrada ao conxunto do complexo funerario. O templo tiña 24 estatuas do faraón unha delas era máis grande e feita de diorita e alabastro.

A gran calzada estaba probablemente cuberta de pedra e no exterior de granito probablemente decorado. A calzada chegaba ao templo mortuorio cerca do final da parte sur da súa fachada.

O templo mortuorio non tocaba á pirámide da que estaba separada por un muro. Era rectangular e con paredes de pedra fina; o interior era de granito; tiña cinco capelas con estatuas, almacéns e unha sala de ofrendas. Unha antecámara era adornada por unha parella de piars de granito rosa. Outras cámaras son consideradas de lecer e o resto como zona de culto. Na sala que seguía á antecámara había 12 piars; seguía logo o patio que seguramente tiña un altar no medio. Unha porta ao oeste comunicaba con cinco capelas que orixinalmente contiñan estatuas do faraón; un corredor levaba á sala de ofrendas ao suroeste; unhas escaleiras ao nordeste levaban a un socalco e outro corredor ao recinto da pirámide.

Aínda que todos os edificios foron saqueados antigamente atopáronse restos de cinco barcas fora do templo mortuorio, dous ao norte do templo e tres ao sur.

A pirámide estaba rodeada, polos catro lados, por un muro de pedra detrás do cal había un patio de separación de 10 metros; este estaba totalmente empedrado. A pedra da pirámide foi obtida das canteiras próximas nas que aínda se poden atopar restos, estas atópanse un pouco ao norte da pirámide. As xuntas entre pedras non son tanto precisas como as da pirámide de Queops (onde son de menos de 5 mm), pero utilizouse morteiro. Os niveis baixos foron recubertos de granito rosa e os superiores de pedra fina de Turah, cada vez máis delgada segundo se ascendía.

A pirámide ten dúas entradas subterráneas: unha delas a uns 30 metros ao norte, baixo o nivel do chan é coñecida como a "entrada inferior" e leva a un cuarto onde seguramente estaba o material de enterramento; logo ascende cara a un corredor que comparte coa "entrada superior". Esta entrada está tamén no norte a uns 12 metros baixo o nivel do chan. A cámara de enterro é rectangular orientada de leste a oeste. Cerca do sarcófago había un local onde probablemente deixábase a barca sagrada. A momia do faraón non se atopou.

Detalle do revestimento superior da pirámide.

Ademais dunha pirámide subsidiaria, probablemente vinculada ao culto funerario do faraón, Petrie descubriu despois do 1880, fóra do muro exterior, unha estrutura con algunhas habitacións (111) que supuxo que eran as casas dos traballadores. Este localización podía aloxar como máximo a cinco mil traballadores; Lehner e Hawas supoñen que máis ben se trataría de almacéns ou tendas polo complexo da pirámide. Tamén se atoparon numerosas conchas de moluscos, o que fai supoñer que a zona antigamente non era desértica, senón unha sabana.

A pirámide xa sufrira saqueos e destrucións no tempo da dinastía XIX. Ramsés II utilizou pedras da pirámide para un templo en Heliópole. Crese que tamén se usaron pedras da pirámide entre 1356 e 1362 para a construción da mesquita de Al-Hassan. O historiador árabe Ibn Abd as-Salaam di que a pirámide foi aberta en 1372 e probablemente entón pecháronse algúns túneles.

A pirámide de Micerinos

Artigo principal: Pirámide de Micerinos.

Pirámide de Micerinos.

A pirámide máis pequena das tres é a do faraón Micerinos (Menkaure). Vai reinar aproximadamente entre o 2532 e o 2503 a.C.. A pirámide de Micerino tiña orixinalmente 66,4 metros de altura, é dicir que non chega á metade da altura das outras dúas pirámides. Os lados teñen 102,2 por 104,6 metros de lonxitude (a lonxitude media da base é de 103,4 metros), e ten unha inclinación de 51°, que é practicamente idéntica á de Queops. A parte superior da pirámide estaba revestida de bloques de pedra calcaria -do mesmo xeito que as pirámides de Queops e Quefrén -. Con todo, as 16 capas inferiores constan de bloques de granito rosa. Os muros asociados e os templos funerarios non sobreviviron completamente o pasar do tempo. O Museo de Antigüidades do Cairo exhibe o grupo de estatuas de Micerinos, que foron atopadas no Templo mortuorio. Na cara sur atópanse as tres pirámides das raíñas, dúas das cales foron deseñadas como pirámides graduadas.

Detrás da porta do templo había unha cámara con catro columnas, e a cada lado catro almacéns. Despois seguía un gran patio con paredes decoradas, un pórtico con dúas filas de columnas de madeira, e unha sala de ofrendas cun altar de alabastro. Aquí atopáronse as estatuas do faraón. O templo foi danado durante a Dinastía V por unha sarabiada que afectou á cara oeste, pero rehabilitado en tempos de Pepi II.

O camiño de acceso á pirámide que ía desde o Val ao templo mortuorio foi terminado por Shepseskaf pero non totalmente. O chan era de pedra calcaria e as paredes tiñan uns 2 metros polo menos. A construción parece que se detivo en canto chegou ao oeste da canteira utilizada por Khufu e de aí dirixíase cara a abaixo o templo a modo de rampla para levar pedras. Este camiño tiña máis de 600 metros

O templo mortuorio fíxose no lado leste da pirámide. O templo non estaba terminado cando morreu Menkaure, o mortuorio completouno Shepseskaf. O templo contiña un altar e outros elementos; foi construído seguramente en granito rosa pero cando o seu fillo o acabou fíxoo con pedra.

A pirámide está ao bordo da formación Mokattam alí onde se xunta coa formación Maadi. A súa altura orixinal foi de 66,5 metros cun ángulo de inclinación de pouco mais de 51 grados. Os lados teñen na base 104,5 cada un. Ten unha sólida base de rocha de 2,5 metros. Parece que a capa exterior foi de pedra calcaria fina de Tura. Accédese por unha entrada no eixe da parede norte, 4 metros baixo o nivel do chan; un corredor de baixada de 26 grados de desnivel cara a un cuarto, o seguinte corredor ten unha barreira de granito, o seguinte corredor continúa ata unha cámara sen decoración, a punta leste a cal esta baixo o eixe vertical da pirámide; outro corredor coñecido como corredor superior, pasa paralelo ao corredor inferior. Na cámara Vyse atopou un ataúde co nome de Menkaure e dentro restos humanos, pero crese que foi posto máis tarde xa que as probas do Carbono 14 datan o ataúde do período copto cristián cara ao século I ou II. Da cámara un corredor baixa ata converterse en horizontal, ata a cámara de enterro que esta orientada norte-sur e cuberta de granito rosa; esta a uns 15 metros sobre o nivel da base da pirámide; ten acceso tamén por un túnel construído desde o lado oeste, por onde hoxe os visitantes entran na pirámide. Na cámara Vyse atopouse un sarcófago baleiro. Non se atopou ningunha barca sagrada malia buscar intensamente .

Xunto á pirámide hai tres pirámides subsidiarias nomeadas as pirámides das tres raíñas ou as tres pirámides das raíñas, identificadas como G3a, G3b e G3C. Só a última é unha auténtica pirámide, e as outras son graduadas (4 chanzos). Aínda que se atribuíron ás tres mulleres do rei outros expertos considéranas pirámides dedicadas ao culto, en todo caso foron claramente usadas como localización de enterramento, para raíñas ou non, e quedaron encerradas dentro dun recinto delimitado por paredes de pedra.

A máis oriental é a G3a, ten un templo mortuorio; ao sur unha fila de columnas de madeira, unha capela para o culto e unha sala de ofrendas. É a maior das tres e ten a entrada pola parede norte un pouco por baixo do nivel do chan. Ten unha cámara de enterro cun corredor. Na cámara de enterro había un sarcófago que foi destruído polos ladróns de tumbas. Reisner pensaba que estaba enterrada Khamerernebty II, a muller principal de Micerinos. Ten unha altura de 28 metros e un grado de inclinación de pouco mais de 52 grados, os lados miden na base 44 metros

A do medio, G3b, é mais pequena pero ten tamén un corredor descendente, os restos dunha muller xove foron atopadas no sarcófago de granito rosa na cámara de enterro preto da parede oeste. Tamén ten un templo mortuorio orientado norte-sur. Na base mide 31 metros a cada lado

A G3c nunca foi terminada, a cámara de enterro foi construída na parte noroeste; non se atoparon restos de enterramento. Na base mide 31 metros a cada lado

Preto delas, Mark Lehner foi escavando recentemente a cidade dos traballadores que construíron as pirámides e as mantiveron. A área principal esta 300 metros ao sur da esfinxe onde hai unha estrutura coñecida como "Val da coroa" e o cemiterio dos traballadores; preto había pastelerías, obradoiros de cobre e casas de traballadores , cun camiño que se pensa que levaba a un palacio real.

A tumba de Khentkaus I (a "cuarta pirámide")

Artigo principal: Pirámide de Khentkaus I.

Pirámide de Khentkaus I.

Ao sueste da pirámide de Kefren preto da Esfinxe atópase a tumba da raíña da cuarta dinastía Khentkaus I, a tumba e nomeada a miúdo como "cuarta pirámide de Gizeh". Este peculiar tumba, explorada por primeira vez en 1932, tiña as características dunha pirámide dobremente graduada e foi orixinalmente considerada unha pirámide inacabada. O primeiro chanzo mide 45,8m×45,5m e consiste nunha pedra cadrada, que se deixa repousar nas canteiras locais. Está feita con ladrillos, como as mastabas da segunda época. A construción estaba cuberta de pedra calcaria, como as grandes pirámides, e alcanzaba unha altura de 17m. Nesta tumba había un asentamento para os sacerdotes e un barco-tumba, que estaba dotado dos atributos dunha completa tumba de gobernante.

Logo da cuarta dinastía

Gizeh fora unha necrópole destacada durante o Imperio Antigo e deixouno de ser probablemente a principios do primeiro período intermedio, cando quedou abandonada. Do Imperio Medio quedan poucos restos, e é sorprendente que, apenas, o culto aos mortos nas pirámides se evidencie naquela época. Só desde a época do Imperio Novo e do Baixo Imperio de Exipto hai un significativo contraste en Gizeh, con importantes tumbas de novo. Está testemuñado que houbo obras de restauración de templos e pirámides.

Maqueta das pirámides - reconstrución co porto (Museo de Historia da Arte de Viena)

Arqueoloxía

A investigación científica das pirámides comezou coa campaña de Exipto e Siria de Napoleón (1798-99). Influenciou o estilo Imperio europeo.

Escavouse en 1860 baixo a dirección do exiptólogo francés Auguste Mariette.

En 1979 as pirámides e a esfinxe de Gizeh foron declaradas monumento histórico do Patrimonio da Humanidade pola UNESCO.

Turismo

As pirámides pódense visitar por fóra e pódese entrar dentro. A de Queops ten un acceso e uns horarios de visita limitados. Desde hai uns anos está prohibido subir ás pirámides sen un permiso especial, xa que morreran varias persoas intentalo escalalas.

Espectáculo nocturno

Tres veces ao día, pola noite, hai un espectáculo de luces de cores e proxeccións de imaxes para os turistas, cunha explicación sobre a historia das pirámides e da esfinxe. O espectáculo céntrase sobre todo na Gran Pirámide. Chámase "(Espectáculo) de Son e Luz" (Sound and Light, nome oficial en inglés). Este tipo de espectáculos nocturnos tamén se fan nos templos das cidades de Abu Simbel, Karnak, así como nos templos de Filae e de Edfu.

Exposición ás augas subterráneas

A principios de xuño do 2012 as autoridades fixeron instalar unhas bombas de auga ultramodernas, para extraer as augas subterráneas que se atopaban baixo a Esfinxe. Desde hai un certo tempo tanto a Esfinxe como o Templo do Val estaban en grave perigo debido ao crecente nivel das augas freáticas. A causa é o novo sistema de rede de sumidoiros que se instalou na veciña Nazlet Al-Seman e o novo sistema de regadío na zona de Hadae Al-Ahram. Os ecoloxistas e os hidrólogos denuncian que, debido á gran cantidade de auga que se bombea, a superficie afúndese e cada vez é maior o risco de erosión. Por este motivo tanto a esfinxe como as pirámides poderían derrubarse. Ali El-Asfar, o director da meseta de Gizeh (Gizah Plateau, nome oficial en inglés) non está de acordo. Segundo el, as bombas instaladas fixeron que o nivel freático chegase a 4,5 metros da superficie. Tamén afirma que a esta altura os monumentos están completamente seguros, porque este nivel freático xa existía nos tempos antigos

Galería de imaxes

• 
  Xosé en Exipto, ao fondo as pirámides, os "celeiros" (Basílica de San Marcos), século XIII.
• 
  As pirámides nun gravado de Sebastian Münster (1544).
• 
  Batalla das pirámides, 1798 (Campaña napoleónica en Exipto e Siria).
• 
  Mapa das pirámides de Lepsius (Denkmäler aus Ägypten und Äthiopien), cara o 1843.
• 
  Turistas do século XIX diante da Esfinxe; por atras a Pirámide de Queops.
• 
  As pirámides durante a segunda guerra mundial.

Esquemas

• 
  Sección da pirámide de Queops.
• 
  Sección da pirámide de Quefren.
• 
  Sección da pirámide de Micerinos.
• 
  Sección da pirámide de Khentkaus.
• 
  Comparativa das pirámides.

Pirámide de Queops

• 
  Restos do revestimento de pedra calcaria na base.
• 
  Entrada orixinal.
• 
  Túnel de Al-Mamun.
• 
  Gran Galería.
• 
  Cámara do rei e o sarcófago de granito.

Pirámide de Quefrén

• 
  Pirámide de Queops, 1810 (Descrición de Exipto).
• 
  Detalle da punta.
• 
  Rampla da entrada.
• 
  Cámara funeraria co sarcófago.
• 
  Detalle do sarcófago.
• 
  A pirámide vista desde O Cairo.

Esfinxe

• 
  A Esfinxe cuberta polo deserto, 1862.
• 
  A Esfinxe e o Ronsel do Soño.
• 
  Detalle da cola e da parte posterior.
• 
  Detalle da cara.
• 
  Barba da Esfinxe (Museo Británico).

Templos

• 
  Ruïnas do Templo do Val, 1878.
• 
  Interior do Templo do Val.
• 
  Situación das estatuas do faraón no Templo do Val.
• 
  Estatua do faraón no Templo do Val (Museo Exipcio do Cairo).
• 
  Almacéns do templo funerario.
• 
  Templo do Imperio Novo.

Pirámide de Micerinos

• 
  Detalle do revestimiento de granito vermello, aprécianse algúns bloques sen puír.
• 
  Cámara dos nichos

Véxase tamén

Bibliografía

• DDAA (1992). Egipto. Dioses, templos y faraones. Volum II (en castelán). Madrid: Ediciones Prado. ISBN 84-7838-162-7. 
• Helck, Wolfgang (1984). "Rad". Lexicon der Ägyptologie. Pyramidenbau - Steingefäße (en alemán). Wiesbaden: Harrassowitz. ISBN 3447024895. 
• Lange, Kurt; Hirmer, Max (1962). Egipto. Arquitectura, pintura y escultura (título original en alemán: Ágypten) (en castelán). México: Herrero. 
• Lehner, Mark (2003). Todo sobre las Pirámides (en castelán). Barcelona: Destino. ISBN 84-233-3556-9. 
• Wildung, Dietrich (1998). Egipto de la prehistoria a los romanos (en castelán). Colonia: Taschen. ISBN 3-8228-7562-7. 

Outros artigos

• Necrópole de Gizeh
• Pirámide

Ligazóns externas

• Foto de satélite en Google Earth
• Pirámides de Gizeh, un tour virtual