សមីការដឺក្រេទី២

ក្នុងគណិតវិទ្យា សមីការដឺក្រេទី២ ជាសមីការពហុធាដឺក្រេទី២។ ទំរង់ទូទៅនៃសមីការដឺក្រេទី២មានរាង

ax^{2}+bx+c=0\,\!

តួ a, b និង c ហៅថាមេគុណ: មេគុណដឺក្រេទី២ a ជាមេគុណខុសពីសូន្យ នៃ $\ x^{2}$ ។ មេគុណលីនេអ៊ែរ b ជាមេគុណនៃ x ចំនែកឯ c វិញជាមេគុណថេរ។ a b និង c ត្រូវបានគេហៅថាតួថេរ។

រូបមន្តរកឫសនៃសមីការដឺក្រេទី២

សមីការដឺក្រេទី២ដែលមានមេគុណជាចំនួនពិត ឬចំនួនកុំផ្លិច មានឫសពីរអាចជាចំនួនពិតកំណត់ដោយរូបមន្តខាងក្រោម

ax^{2}+bx+c=a(x-r)(x-s)=0

និង

\quad \ x_{-}={\frac {-b\pm {\sqrt {b^{2}-4ac}}}{2a}}

រាងកាណូនិក និងឌីសគ្រីមីណង់ Δ

ឧទាហរណ៍សញ្ញានៃឌីសគ្រីមីណង់
■ <0: x²+¹⁄₂
■ =0: −⁴⁄₃x²+⁴⁄₃x−¹⁄₃
■ >0: ³⁄₂x²+¹⁄₂x−⁴⁄₃

ដើម្បីងាយស្រួលក្នុងសរសេរ យើងតាង $f(x)=ax^{2}+bx+c\,$ នោះគេបានរាងនៃសមីការដឺក្រេទី២ដោយដាក់ $f(x)=0\,$ ។

{\begin{aligned}f(x)&=a\left(x^{2}+{\frac {b}{a}}x+{\frac {c}{a}}\right)\\&=a\left[\left(x+{\frac {b}{2a}}\right)^{2}-\left({\frac {b}{2a}}\right)^{2}+{\frac {c}{a}}\right]\\&=a\left[\left(x+{\frac {b}{2a}}\right)^{2}-{\frac {b^{2}}{4a^{2}}}+{\frac {c}{a}}\right]\\&=a\left[\left(x+{\frac {b}{2a}}\right)^{2}-\left({\frac {b^{2}-4ac}{4a^{2}}}\right)\right]\end{aligned}}

គេហៅរាងនៃសមីការដែលបង្ហាញខាងលើនេះថាជារាងកាណូនិក។

ក្នុងសមីការដឺក្រេទីពីរ $b^{2}-4ac\,\!$ ត្រូវបានគេតាងដោយតួអក្សរ $\Delta \,\!$ (ដែលតា)

សមីការដឺក្រេទី២ដែលមានមេគុណជាចំនួនពិត អាចមានឫសឌុប ឬឫសពីរផ្សេងគ្នា ឬក៏មានរឹសពីរផ្សេងគ្នាជាចំនួនកុំផ្លិច។ ក្នុងករណីនេះឌីសគ្រីមីណង់ជាអ្នកកំណត់ចំនួន និងលក្ខណៈនៃរឹស។ មានលក្ខ័ណ្ឌបី៖

ប្រសិនបើឌីសគ្រីមីណង់ជាចំនួនវិជ្ជមាន $(\Delta >0)\,\!$ នោះសមីការមានរឹសពីរផ្សេងគ្នាជាចំនួនពិត។

${\begin{aligned}f(x)&=a\left[\left(x+{\frac {b}{2a}}\right)^{2}-{\frac {\Delta }{4a^{2}}}\right]\\&=a\left[\left(x+{\frac {b}{2a}}\right)^{2}-\left({\frac {\sqrt {\Delta }}{2a}}\right)^{2}\right]\\&=a\left(x+{\frac {b}{2a}}-{\frac {\sqrt {\Delta }}{2a}}\right)\left(x+{\frac {b}{2a}}+{\frac {\sqrt {\Delta }}{2a}}\right)\\&=a\left(x+{\frac {b-{\sqrt {\Delta }}}{2a}}\right)\left(x+{\frac {b+{\sqrt {\Delta }}}{2a}}\right)\end{aligned}}$

ពេល $f(x)=0\,$ រឹសទាំងពីរ $x_{1}\,$ និង $x_{2}\,$ នៃសមីការកំណត់ដោយ

x_{1}={\frac {-b+{\sqrt {\Delta }}}{2a}}

x_{2}={\frac {-b-{\sqrt {\Delta }}}{2a}}

( ឬ

x={\frac {-b\pm {\sqrt {b^{2}-4ac}}}{2a}}

)

គេបានទំរង់ជាផលគុណកត្តានៃ $f(x)\,$ កំនត់ដោយ

f(x)=a(x-x_{1})(x-x_{2})\,

ប្រសិនបើឌីសគ្រីមីណង់ស្មើសូន្យ $(\Delta =0)\,\!$

$f(x)=0\,\!$ តាមវិធីសាសស្រ្តខាងលើ $\Delta =0\,\!$ គេបានរាងកាណូនិកនៃសមីការអាចសរសេរ

\left(x+{\frac {b}{2a}}\right)^{2}=0

នោះសមីការមានរឹសឌុបជាចំនួនពិតកំណត់ដោយ

x_{0}=-{\frac {b}{2a}}\,\!

គេបានទំរង់ជាផលគុណកត្តានៃ $f(x)\,$ កំនត់ដោយ

f(x)=a(x-x_{0})^{2}~

ប្រសិនបើឌីសគ្រីមីណង់ជាចំនួនអវិជ្ជមាន $(\Delta <0)\,\!$ នោះសមីការគ្មានរឹសជាចំនួនពិតទេ ប៉ុន្តែមានពីរផ្សេងគ្នាជាចំនួនកុំផ្លិចឆ្លាស់គ្នាកំណត់ដោយ
${\begin{aligned}x&={\frac {-b}{2a}}+i{\frac {\sqrt {4ac-b^{2}}}{2a}}\\x&={\frac {-b}{2a}}-i{\frac {\sqrt {4ac-b^{2}}}{2a}}\\i^{2}&=-1\end{aligned}}$

លក្ខណៈធរណីមាត្រ

ចំពោះអនុគមន៍ដឺក្រេទី២:
f (x) = x² − x − 2 = (x + 1)(x − 2) នៃអថេរ x ដែល អ័ក្ស x នៃចំនុចប្រសព្វរវាងក្រាប និងអ័ក្សអាប់ស៊ីសត្រង់ x = −1 និង x = 2 គឺជារឹសនៃសមីការ x² − x − 2 = 0 ។

រឹសនៃសមីការដឺក្រេទី២

ax^{2}+bx+c=0\,

គឺជាអនុគមន៍ដឺក្រេទី២នៅពេលដែលគេអោយវាស្មើសូន្យ:

f(x)=ax^{2}+bx+c\,

ដែលគេកំណត់សរសេរ

f(x)=0\,

។

បើ a b និង c ជាចំនួនពិត និងដែនកំនត់នៃ f ជាសំនុំនៃចំនួនពិត នោះគេបាន $f(x)=0\,$ គឺជាចំនុចដែលក្រាបប្រសព្វគ្នាជាមួយអ័ក្សអាប់ស៊ីស។

យោងតាមការបកស្រាយខាងលើ ប្រសិនបើឌីសគ្រីមីណង់វិជ្ជមាននោះក្រាបនឹងកាត់អ័ក្សអាប់ស៊ីសត្រង់ពីរចំនុចផ្សេងគ្នា។ បើឌីសគ្រីមីណង់ស្មើសូន្យ នោះក្រាបនឹងប៉ះអ័ក្សអាប់ស៊ីសត្រង់មួយចំនុចគត់។ បើឌីសគ្រីមីណង់អវិជ្ជមាន នោះក្រាបមិនកាត់ឬប៉ះអ័ក្សអាប់ស៊ីស។