Merethe Lindstrøm

Po przeczytaniu „Północy” Meredith Lindstrøm odczekałem kilka dni, po czym zasiadłem do pisania krótkiej opinii z poczuciem, które towarzyszyło mi, gdy tylko zamknąłem ostatnią stronę jej książki. Czy to moja porażka? Być może, ale nie potrafię napisać tu niczego, co mogłoby pozwolić zrozumieć, czym jest „Północ”. Wędrówką przez postapokaliptyczny świat? Z pewnością. Podróżą, która siłą rzeczy kojarzyć się może z „Drogą” McCarthy’ego? Tak, ale to zbyt banalne. Jest czymś więcej, ale nie udało mi się trafić na trop, który wskazałby mi światełko w tunelu i pozwolił wyjść na zewnątrz z wysoko podniesioną głową. Chłopak ze zdeformowanymi plecami (ni to garb, ni skrzydła),pies, który raz jest, a później nagle znika, towarzysz, również chłopak oraz dziecko znalezione gdzieś w opustoszałym gospodarstwie są bohaterami niewielkiej i skondensowanej opowieści o czasach po zagładzie. Wokół cisza i głód, który karze ssać kamienie. Jednocześnie towarzyszą im (nam) reminiscencje spotkania z dziewczyną i strzępki miłości, które przenikają się ze wspomnieniami ze szkoły i domu – ale to, co jest przeszłością, jest też mirażem. Ten zaś, im dłużej bohater maszeruje na północ, intensywniej rozwiewa się na wietrze i unicestwia pamięć. To, co było, kontrastuje z tym, co jest: wyraźną, kłującą w oczy rzeczywistością, porzuconymi ciałami i spalonym domami, nadlatującymi samolotami i przesuwającymi się gdzieś na horyzoncie żołnierskimi cieniami. Wędrówka nie ma konkretnego początku, a jej koniec jest równie nieustalony – to dążenie „na północ” jest czymś niewyjaśnionym, być może nawet bezcelowym, jałowym i zbędnym trudem. Ucieczką? Ratunkiem? Nawet ci, którzy towarzyszą chłopcu, przemijają, tak jak giną jego wspomnienia a wraz z nimi jego przeszłość. Nie pozostaje po niej nic. I tak, po przeczytaniu „Północy” okazało się, że „Dni w historii ciszy” Lindstrøm wcale nie były takie, jakie... były. Fanem Lindstrøm z pewnością nie zostanę, co nie oznacza, że nie znajdą się tacy, którzy w jej poetycko-onirycznej, nielinearnej prozie znajdą o wiele więcej dobrego niż mła. Z uznaniem uchylę im kapelusza. Przekład Katarzyny Tunkiel, okładka Magdaleny Skroleckiej z psem (kto go dostrzegł?).