Хориглолт
Хориглолт нь байлдааны үндсэн төрөл бөгөөд газар орны тодорхой хэсэг (байр, тулгуурт байр, хариуцлагын бүс)-ийг ахлах захирагчийн тогтоосон хугацаа хүртэл хамгаалах, түүний хүрээнээс дайсныг гаргалгүй саатуулах, тэрчлэн дайсанд үлэмж хохирол учруулан туйлдуулахад чиглэгдэнэ. Хориглолт нь тасгийн явуулах үндсэн төрлийн байлдааны нэг мөн. Хориглолт нь ашигтай тулгуурт байр (байр)-ыг урьдчилан болон байлдааны явцад эзэлж, түүнийг бат тогтвортой хамгаалах, эсвэл хариуцлагын бүсийн хүрээнд дайсныг саатуулан үлэмж хохирол учруулахын тулд тасаг, хавсрагдсан хэрэгслийн хүчээр явуулж буй үүрэг, байр, зааг, цаг хугацаагаар нь уялдуулан зохицуулсан мэргэн гал, ухаалаг маневр, аюулгүй байдлаа хангах цогц арга хэмжээ, хууран мэхлэх ба аюулгүй байдлаа хангах ажиллагаа, шийдвэртэй атак (сөрөг атак)-ийн цогц мөн. Хориглолт нь заримдаа, дайсны давшилтын хурдыг бууруулан тамирдуулах, түүнийг газар орны тодорхой район, хариуцлагын бүсийн хүрээнд тогтоон барих, түйвээж хүчийг нь сулруулах, цаг хожиж өөрийн хүч хэрэгслийг хэмнэх зорилготой байж болно. Хориглолтонд давших боломжгүй буюу давших нь ашиггүй үед, мөн аргагүйн эрхэнд болон урьдчилан төлөвлөсний үндсэн дээр зориудаар шилжиж болно. Тасаг нь хориглолтонд дайсантай шууд зах нийлсэн буюу зах нийлээгүй нөхцөлд урьдчилан хүлээх байдлаар шилжиж болно. Зах нийлсэн нөхцөлд хориглолтонд шилжихийн туд газар орны ашигтай заагийг дайснаас өрсөн (булаан) эзэлж, эзэлсэн зааг дээрээ богино хугацаанд бэхжинэ. Зах нийлээгүй нөхцөлд хориглолтонд шилжих үед дайсны ирж болзошгүй хэд хэдэн чиглэлийг хааж чадах газар орны зангилаа хэсгийг сонгон авч нууцаар эзлэн, галын болон тактикийн уут байгуулна. Тасаг хориглолтонд шилжмэгц, юуны урьд фронтын өмнө болон хажуу жигүүрт (хариуцлагын бүсийн хэмжээнд) хяналтын болон галын системийг зохион байгуулна. Хяналтын систем нь томилогдсон хянагч нарын хүчээр тулгуурт байр (байр)-ны фронт, жигүүр, ар тал (хариуцлагын бүсийн хэмжээнд) тасралтгүй ажиглалт хийж, цагийн байдлын талаарх мэдээ сэлт олзворлох тогтолцоо юм. Байлдааны талбарт захирагч, цэрэг бүр хяналт үйлдэж, илэрсэн зүйлийн талаар шадар захирагчдаа илтгэх үүрэгтэй. Галын систем гэдэг нь дайсныг алсын дөхцөөс нь эхлэн хөнөөх зорилгоор бүх төрлийн галын хэрэгсэлд хариуцах чиглэл, секторыг хуваарилан, гал явуулах журам, арга, дэс дараалал, харилцан ажиллагааг тогтоож өгснийг хэлнэ. Өөрөөр хэлбэл бүх төрлийн зэвсгийн галыг нэгдсэн төлөвлөгөөгөөр зохион байгуулсныг хэлнэ. Тасгийн галын систем нь хуралдуулсан гал явуулах хэсэг, фронтын өмнө болон завсар, жигүүр, гүнд байгуулсан ЯЦБМ, ХТ, танк, ТЭ болон бусад галын хэрэгслийн галын үргэлжилсэн, олон давхараат бүс, галын хэрэгсэл бүрийн гал явуулах үндсэн ба нэмэгдэл (бэлтгэл) сектор, галын уут, галын маневраас бүрдэнэ. Галын систем нь ихэвчлэн шууд хөнөөлийн бүсэд – нарийвчилсан, чадавхид занал хийлэлийн бүсэд - ерөнхий байдлаар зохион байгуулагдана.
(Шууд хөнөөлийн бүс гэдэг нь нэг байр, галт байрнаас орон тооны болон хавсрагдсан зэвсгийн хүчээр дайсныг устгах алслалт юм. Шууд хөнөөлийн бүсийн дээд хязгаар нь хамгийн алсын тусгалтай зэвсгийн харааны буудлагын холоор хэмжигдэнэ. Чадавхит заналхийлэлийн бүс нь маневр үйлдэх замаар дайсныг устгах боломжийг дээшлүүлэх дээд хязгаар болно. Чадавхит заналхийлэлийн бүсийг зөвхөн фронтын чиглэлд биш, хажуу тийш болон байлдааны журмын гүн тийш өргөжүүлж болно). Галын системийн үндэс нь агаарын болон танк, бусад хуягласан цельтэй тэмцэх галын систем байна.
Галын системийн бэлэн байдал нь:
- галын хэрэгслүүд галт байр (байр)-аа эзлэсэн
- тэдэнд галын үүрэг тавигдсаж, гал явуулах анхны өгөгдөхүүн бэлтгэгдсэн
- сум, галт хэрэглэлээр хангагдсанаар тодорхойлогдоно.
Тасгийн хориглолтын чухал бүрэлдэхүүн хэсэг нь саадын систем мөн. Саадын системийн үндсийг тулгуурт байр (байр)-ыг сонгон авахдаа урьдчилан тооцож ашигласан байгалийн саад бүрдүүлнэ. Хориглолтын фронтын өмнө болон завсар, үзүүр, ар тал, гүнд дайсны ирж болзошгүй чиглэл, зам маршрутыг хаахын тулд тэсэрдэг болон тэсэрдэггүй инженерийн саадыг байгуулна.
Тасгийн бие бүрэлдэхүүн нь сапёрчдын дэмжлэгтэйгээр буюу биеэ дааж төрөл бүрийн саадыг орон тооны табель хэрэгсэл болон гарын доорх материалыг ашиглан байгуулахад сургагдаж дадлагажсан байх шаардлагатай. Байлдааны явцад саадын системийг өргөжүүлэн хүчжүүлэхээр төлөвлөж хэрэгжүүлнэ. Энэ зорилгоор газар орны боломжтой нөхцлийг ашиглан тэсэлгээний болон бусад аргаар, ууланд чулуун ба цасан, ойд модон, говь цөлд элсэн нуранга, гол мөрөн, нуур, усан байгууламжийн орчимд нэмэгдэл усан саад зэргийг бий болгож болно. Хориглолтод – цэргийн алба хаагч нь өөрийн хувийн зэвсэг, иненерийн төхөөрөмж, газар орны ашигтай байдлыг чадварлаг ашиглан, дайсны олон тооны амьд хүч, тэрчлэн, түүний танк, бусад хуягласан машиныг устгах боломжтой юм. Хориглолтод цэргийн алба хаагч нь тасгийнхаа бүрэлдэхүүнд байлдана. Тасгийн захирагчаасаа байлдааны үүрэг аваад, тэр нь тэмдэгтүүд, дайсны бүрэлдэхүүн, байрлал, түүний давшилтын болзошгүй чиглэл, хугацаа, салаа, тасгийн үүрэг, өөрийн үүрэг, хариуцлага, галт байр /гал явуулах байр/, түүнийг төхөөрөмжлөх дэс дараа, байлдааны явцад түүнийг солих журам, газрын ба агаарын целийг хянах, тэдгээрт гал явуулах журам, салаа, тасгийн хуралдуулсан гал явуулах хэсэг, зарлан мэдээлэх ба удирдлага, харилцан ажиллагааны дохионууд, тэдгээрээр ажиллах журам, хориглолтод бэлэн болох цагийг мэдэж, ойлгон авна. Үүргээ судалсны дараа цэргийн алба хаагч нь заасан галт байрыг эзлэнэ. Хэрвээ галт байрыг захирагч нь заагаагүй бол өөрөө сонгон авна. Галт байр /гал явуулах байр/ нь үзэгдэх нөхцөл, гал явуулах боломж сайтай, цэргийн алба хаагчийг ажиллахад тохиромжтой байх ёстой. Галт байрыг сонгон авахад их бууны сум туссан нүх, суваг шуудуу, овгор шороо, газар орон дээрх төрөл бүрийн юмс /мод, чулуу, хожуул, бут гэх мэт/-ыг өргөн ашиглана. Хэрвээ сонгон авсан галт байрны өмнө хяналт, гал явуулахад саад болохуйц өндөр өвс, бут, дов сондуул байвал тэдгээрийг цэвэрлэх буюу шинэ байр сонгоно. Дайсны байрлал, газар орны шинж чанараас хамааран, хөдөлгөөн үйлдэх янз бүрийн арга хэрэглэн галт байрыг нууцаар эзлэх ёстой. Галт байрыг хэвтээ нуувч ухан, төхөөрөмжилж эхлэнэ. Дараа нь түүнийг өнгөлөн далдлах ба хөгжүүлэх ажлыг үргэлжлүүлнэ. Дайсны галын бэлтгэл эхэлмэгц цэргийн алба хаагч нь, хэрвээ хянагчаар томилогдоогүй бол, тасгийн захирагчийн команд /дохио/-аар щель, хорогдох байр, ЯЦБМ /хуягт тээвэрлэгч/-нд далдална. Энэ үед тэрээр өөрийн хориглолтын байраа түргэн эзэлж, дайсны атакийг няцаахад бэлэн байна. Дайсан атакад шилжмэгц, цэргийн алба хаагч нь, тасгийн захирагчийн команд, дохиогоор хориглолтын байраа эзэлж, байлдаанд яаралтай бэлтгэн, бэлэн байдлын “Улаан” зэрэгт шилжнэ. Давшиж байгаа дайсныг хориглолтын өвөр эгнээнд тулж ирэхээс нь өмнө нисэх онгоц, их буу, танк, бусад хөнөөх хэрэгслэлийн гал, цохилтоор хөнөөдөг. Цэргийн алба хаагчид нь өөрийн зэвсгийн харааны галын бүсэд дайсан орж ирэх үеэс эхлэн гал нээж эхэлнэ. Хориглолтын өвөр эгнээ рүү дайсан ойртох хэмжээгээр галын хүчийг улам бүр нэмэгдүүлнэ. Өвөр эгнээний өмнөх саадыг дайсан туулах үед явуулсан гал хамгийн өндөр үр ашигтай байна. Дайсан танктайгаар давшиж байгаа нөхцөлд явган цэргийг нь танкнаас тасалж, устгахыг хичээнэ. Хориглож байгаа нуувч руу дайсны танк ойртон ирсэн тохиолдолд, цэргийн алба хаагч нь түүнийг танк эсэргүүцэх гранатаар устгаж, танкаа орхин гарах гэсэн багийг нь буудлагын зэвсгээрээ хөнөөнө. Дайсны явган цэрэг хориглолтод 30-40 м ойртох үед гранатаа хаяж, буудлагын зэвсгийнхээ галаар устгана. Хэрвээ дайсны цэргүүд нуувч, холбох шуудуу руу цөмрөн орж ирвэл, түүнийг тулган буудах, гранат, жад, мөрлөгч ашиглан устгана. Зэргэлдээх нөхрийнхөө хориглолтын байр луу нэвтэрсэн дайсныг хажуугаас нь буудаж хөнөөнө. Ороож байгаа дайсныг устгахын тулд бэлтгэл галт байрандаа гарч, гал явуулна. Дайсан хориглолтын байрыг тойрсон тохиолдолд байраа бат барьж, шаргуу хориглох байлдаанаа үргэлжлүүнэ. Харин аюулгүй байдал алдагдах нөхцөл үүссэн тохиолдолд, ахлах захирагчийн шийдвэрээр буруулах маневр үйлдэн, ашигтай заагт гарч, байлдаанаа үргэлжлүүлнэ. Дайсны атакийг няцаасны дараа, цэргийн алба хаагч нь зэвсгээ эмхлэн, галт хэрэглэлээр нөхөн хангагдаж, эвдэрсэн нуувч, түүний өнгөлөн далдлалтыг сэргээж, дараагийн атакийг няцаахад бэлтгэнэ.