groen

Nederlands

 

groen

Uitspraak

• Geluid:  groen    (hulp, bestand)
• IPA: / ɣrun / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• groen

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord via Middelnederlands groen / groene van Oudnederlands gruoni, verder wellicht doublet met zowel groeien als gras. Als kleurnaam aangetroffen vanaf 1040. .
• Buiten het Germaans zijn geen verwante woorden met zekerheid bekend. Misschien van Proto-Indo-Europees *ǵhroh1-ni (deze gereconstrueerde wortel zou dan weer samenhangen met *ǵhrh1-,"groeien"), maar ontlening uit een substraattaal lijkt waarschijnlijker.

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	groen	groenen
verkleinwoord	groentje	groentjes

Zelfstandig naamwoord

het groen o

1. (kleur) kleur zoals bladeren van planten die meestal hebben, geel met blauw gemengd; secundaire kleur, in het spectrum gelegen tussen geel en cyaan, met een golflengte van ca. 550 nm

   • Dit groen lijkt wel erg donker. 

   ▸ Dekkers: „Planten en bomen leven van de energie die ze uit zonlicht halen. Ze gebruiken de energierijke delen uit het witte licht van de zon. Wat dan overblijft is groen.”

   ▸ Veel leuker, maar ook langzamer, is de Route Nationale 7. Veel sterker dan op de Autoroute ervaar je hoe het landschap langzaam van kleur verschiet, van het sappige groen van de Bourgogne naar het azuurblauw van de Méditerranée, via het droge geel van de Provence.

   ▸ In de Verenigde Staten acteren zeven landen met de kleur groen in het voetbaltenue. Bij Bolivia, Bulgarije en Nigeria verwijst het naar de bodemschatten of de landbouwrijkdom. Voor Kameroen symboliseert groen de hoop en voor Mexico onafhankelijkheid. Voor de spelers van Saoedi-Arabie is groen de kleur van de islam. De Ieren daarentegen denken bij deze kleur aan het katholicisme.

2. (metonymisch) gebladerte, loof en andere plantendelen met veel bladgroen

   • Fietsen door het groen. 
   • De bloemist verwerkt ook veel groen in het boeket. 

3. (figuurlijk) passend in een natuurbewuste of duurzame levensstijl

   ▸ Groene stroom in Nederland is populair. Meer dan de helft van de huishoudens in Nederland neemt stroom af die voortkomt uit wind, zon of biomassa.

Hyperoniemen

• [1] regenboogkleur

Afgeleide begrippen

• ontgroenen

Uitdrukkingen en gezegden

• Groen zien van jaloezie

Heel erg jaloers zijn

• Rijp en groen

Ervaren en onervaren, geschikt en ongeschikt

• Groen en geel zien

Meer letterlijk: misselijk zijn, meer figuurlijk: erg kwaad zijn

• Lichten/Seinen die op groen staan

Teken dat iets kan, veilig en toegestaan is

•  Toen ook de kinderen mijn rare plan accepteerden stonden alle lichten ineens op groen.  

Vertalingen

    kleur zoals bladeren van planten die meestal hebben, geel met blauw gemengd   

Ambonees Maleis: hijau Armeens: կանաչ (hy) Bosnisch: zelena (bs) v Bulgaars: зелен (bg) m Catalaans: verd (ca) m Chinees: 綠色 (zh) Deens: grøn (da) Duits: Grün (de) o Engels: green (en) Esperanto: verdo (eo) Estisch: roheline (et) Fins: vihreä (fi) Frans: vert (fr) m Galicisch: verde (gl) Grieks: πράσινο (el) o Hausa: kṓṛḕ (ha) Hebreeuws: ירוק (he) [Yarok] Hindi: हरा (hi) (harā) Hongaars: zöld (hu) Indonesisch: hijau (id) Italiaans: verde (it) m Japans: 緑 (ja) (みどり, midori) Javaans: ijo (jv), ijem (jv) Koerdisch: Kroatisch: zelena (hr) v Latijn: viridis (la) Lets: zaļš (lv)

Malayalam: പച്ച (ml) (pachcha) Maltees: aħdar (mt) Maori: kakariki (mi) Navajo: dinootłʼizh Nedersaksisch: greun (nds), gruin (nds), gruun (nds), Greun (nds), Gröön (nds) Noors: grønn (no) Nynorsk: grøn (nn) Oekraïens: зелений (uk) m (zelenyj) Perzisch: سبز (fa) (sæbz) Pools: zieleń (pl) v Portugees: verde (pt) m Roemeens: verde (ro) Russisch: зелёный (ru) Schots-Gaelisch: uaine (gd) (painted or dyed green), glas (gd) (of grass, trees, etc.), gorm (gd) (of grass, trees, etc.) Servisch: Cyrillisch: зелена (sr) v Westers: zelena (sr) v Sloveens: zelena (sl) v Slowaaks: zelený (sk) m, zelená (sk) v, zelené (sk) o Somalisch: cagaar (so) Spaans: verde (es) v Telugu: ఆకుపచ్చ (te) (aakupaccha) Thai: สีเขียว (th)(sĕe kĭeow) Turks: yeşil (tr) Welsh: gwyrdd (cy), gwyrddlas (cy) Zweeds: grön (sv)

	stellend	vergrotend	overtreffend
onverbogen	groen	groener	groenst
verbogen	groene	groenere	groenste
partitief	groens	groeners	-

Bijvoeglijk naamwoord

groen

1. (kleur) met de kleur zoals bladeren van planten die meestal hebben

   • Dat is een groene vlag. 

2. ecologisch verantwoord, milieuvriendelijk

   • Hij wil alleen maar groene benzine en groene stroom gebruiken. 

3. onervaren, nieuw

   • Hij is nog een beetje groen, maar dat trekt wel bij. 

Hyponiemen

• (intensivering) ingroen, knalgroen

   

altijdgroen anijsgroen appelgroen berggroen bladgroen blauwgroen bleekgroen bloemengroen bosgroen briljantgroen bronsgroen bruin olijfgroen bruingroen camouflagegroen chromaatgroen chroomoxidegroen dennengroen diepgroen dofgroen donkergroen donkerolijfgroen donkerzeegroen etgroen felgroen flesgroen flessengroen frisgroen gebruiksgroen geel olijfgroen geelgroen gevelgroen gifgroen goudgroen grasgroen grijs olijfgroen grijsgroen hardgroen heldergroen helgroen immergroen jagersgroen juffertje-in-'t-groen juffertje-in-het-groen kakigroen kerstgroen kijkgroen kopergroen legergroen lentegroen lichtgroen lichtzeegroen limoengroen lindegroen loofgroen malachietgroen meigroen midlentegroen mintgroen mosgroen nijlgroen olijfgroen opaalgroen paars-groen parelmoerdonkergroen parelmoerlichtgroen pastelgroen patinagroen pijnboomgroen resedagroen rietgroen rood-groen sapgroen schaamgroen schijngroen signaalgroen slijkgroen smaragdgroen snijgroen snippergroen sparrengroen stadsgroen stopgroen tovergroen turkooisgroen vaalgroen varengroen venkelgroen verkeersgroen wintergroen witgroen zachtgroen zeegroen zenegroen zuiver groen zuivergroen zwart olijfgroen zwartgroen

Afgeleide begrippen

   

Afrikaanse kleine groene bijeneter Arabische kleine groene bijeneter Aziatische kleine groene bijeneter Cubaanse groene specht Grafs middelste groene kikker Groenendaal Groenendijk Groeneveld Groeneweg Groenewoud Groenland Groenschist Groenstraat Iberische groene specht Italiaanse middelste groene kikker Japanse groene specht bruine groenuil geschubde groene specht gevlekte groenuil groen kaardertje groen lachen groen licht groen marmerwitje groen pluimbroekje groen smalbuikje groen steilkopje groen zuringhaantje groen-wit groen-zwart groenaanleg groenachtig groenafval groenarm groenatelier groenbak groenbandspanner groenbank groenbedrijf groenbeheer groenbeheerder groenbeige groenbeleid groenbemester groenbemesting groenblauw groenblijvend groenboek groenboer groenbruin groencertificaat groenconciërge groencontainer groendak groendienst groene acouchy groene appeltakluis groene appelwants groene arassari groene aratinga groene asperge groene asperges groene baardbuulbuul groene baardvogel groene banaankakkerlak groene baviaan groene bergspanner groene bergsprinkhaan groene berkenbladmijt groene berkenmineermot groene beukensnuitkever groene bijeneter groene bladsnuitkever groene blokspanner groene boogbladroller groene boomboa groene boomboa's groene boomkikker groene boszanger groene breedbektiran groene briltimalia groene brilvogel groene buulbuul groene cochoa groene dekschelp groene dijk groene dijken groene distelsnuitkever groene draadkolibrie groene druppelastrild groene dwergeend groene dwerghoningjager groene dwergijsvogel groene dwergspanner groene eendagsvlieg groene elenia groene fazant groene fitis groene fluweelloper groene franjeaap groene gaai groene gaasvlieg groene geelsnavelmalkoha groene glazenmaker groene haaklibel groene halmklimmer groene heremietkolibrie groene hondskopboa groene hondskopboa's groene honingeter groene ibis groene ijsvogel groene iora groene jachtspin groene jery groene juweelkolibrie groene kakariki groene kakelaar groene kardinaal groene katvogel groene ketellapper groene kikker groene kikkertje groene kitta groene klauwiervireo groene klaverpage groene knotsslak groene korstmosuil groene krabspin groene krombek groene kruidenboktor groene kruiper groene langstaartglansspreeuw groene manakin groene mango groene mantella groene meerkat groene meestimalia groene mosdierslak groene muntgoudhaan groene muskaatduif groene muspapegaai groene nachtorchis groene nachtorchissen groene newtonia groene oropendola groene pad groene pauw groene perzikluis groene prinia groene pronkloper groene reiger groene rietcicade groene rolsprietslak groene schiffornis groene schijnboktor groene schildpadkever groene schildwants groene sijs groene snelloper groene snuittor groene specht groene spoorkoekoek groene spoorspin groene staalvink groene steenvlieg groene struiksnuitkever groene struikvliegenvanger groene struikzanger groene suikervogel groene tangare groene timaliahoningeter groene toerako groene veldschildwants groene vijgvogel groene vingers groene vlagstaartpapegaai groene vleermuisparkiet groene vliegenpikker groene warenhuis groene warenhuizen groene watersalamander groene weide-uil groene wevermier groene wierslak groene zandbij groene zandloopkever groene zanger groene zwaluw groenen groenerwt groenetruidrager groenfonds groenfront groengebied groengeel groengekleurd groenglas groengordel groengrijs groengrond groenharing groenhart groenhartboom groenheid groenhout groenig groenjoeker groenkamer groenkauwer groenkleurig groenland groenling groenlof groenloop groenlopen groenlopend groenmaken groenmaker groenmarkt groenmoes groenmout groenonderhoud groenoog groenopleiding groenpacht groenplan groenpluk groenpool groenpootruiter groenproject groenregeling groenscherm groenspaan groensparen groenspecht groensteen groenstrook groentaks groente groentijd groentje groenuil groenvak groenvandalisme groenverklaring groenvink groenvlieg groenvoeder groenvoer groenvoorziening groenvreter groenvrijwilliger groenvrouw groenwarenhuis groenwassen groenwerker groenwier groenwit groenzand groenzone grote groene sabelsprinkhaan grote groenuil kleine groenbandspanner kleine groene sabelsprinkhaan kleine groenuil middelste groene kikker slanke groenuil vergroenen zilveren groenuil zuidelijke groene schildwants

Uitdrukkingen en gezegden

• Groen en geel voor de ogen worden

duizelen en/of erg van schrikken

• Groene vingers hebben

Planten goed kunnen verzorgen

• Groen als gras zijn

Net komen kijken en dus nog zeer onervaren zijn

• Onder de groene zoden liggen

Begraven zijn (v.e. overledene)

Spreekwoorden

• Bij de buren is het gras altijd groener

De situatie van anderen of iets nieuws uitproberen schijnt altijd beter dan de huidige eigen situati

• Een oude bok lust nog wel een groen blaadje

Ook een oude man wil graag een jonge minnares

• Het gras aan de overzijde is altijd groener

De situatie van anderen of in een gewenste toekomst schijnt altijd beter dan de huidige eigen situatie

Anagrammen

• ergon

Vertalingen

    1. de kleur groen hebben   

Afrikaans: groen (af) Bulgaars: зелен (bg) m, зелена (bg) v, зелено (bg) o, зелени (bg) mv Catalaans: verd (ca) Deens: grøn (da) Duits: grün (de) Engels: green (en) Esperanto: verda (eo) Estisch: roheline (et) Frans: vert (fr) Grieks: πράσινος (el) (prásinos) Ido: verda (io) Italiaans: verde (it) Koerdisch: kesk (ku) Oppersorbisch: zeleń (hsb) Limburgs: greun (li) Nedersaksisch: greun (nds), gröön (nds), gruin (nds), gruun (nds)

Noors: grønn (no) Nynorsk: grøn (nn) Oekraïens: зелений (uk) Oudnoords: grǿnn Papiaments: berdè Pools: zielony (pl) m Portugees: verde (pt) Roemeens: verde (ro) Russisch: зелёный (ru) Sloveens: zelen (sl) Slowaaks: zelený (sk) Spaans: verde (es) Tsjechisch: zelený (cs) m, zelená (cs) v, zelené (cs) o Turks: yeşil (tr) Welsh: gwyrdd (cy) Zweeds: grön (sv)

    3. onervaren   

Engels: inexperienced (en)

Spaans: novicio (es)

Werkwoord

vervoeging van
groenen

groen

1. eerste persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van groenen
   

   • Ik groen. 

2. gebiedende wijs van groenen
   

   • Groen! 

3. (bij inversie) tweede persoon enkelvoud tegenwoordige tijd van groenen
   

   • Groen je? 

Gangbaarheid

• Het woord groen staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "groen" herkend door:

100 %	van de Nederlanders;
100 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Kleuren in het Nederlands (nld) (de kleuren zijn slechts indicatief) (zie ook: RAL-kleuren)

Afrikaans

Uitspraak

• geluid

Bijvoeglijk naamwoord

groen

1. groen

Welsh

Zelfstandig naamwoord

groen

1. gemuteerde vorm van croen