een

Niet te verwarren met: één, Een

Nederlands

Uitspraak

(klemtoonhomogram)

• lidwoord:
  • Geluid:  een    (hulp, bestand)
  • IPA: / ən / (1 lettergreep)
• hoofdtelwoord, zelfstandig naamwoord en bijvoeglijk naamwoord:
  • Geluid:  één    (hulp, bestand)
  • IPA: / en / (1 lettergreep)

Woordafbreking

• een

Woordherkomst en -opbouw

• erfwoord, via Middelnederlands een van Oudnederlands ēn
  • als lidwoord voor het eerst aangetroffen in het jaar 1100
  • als telwoord voor het eerst aangetroffen in het jaar 901

Lidwoord

een

1. onbepaald lidwoord dat in het Nederlands wordt gebruikt voor een onbepaald zelfstandig naamwoord in het enkelvoud.

   • Is dat een merel of een kauwtje? 

2. ook voor meervouden in uitroepende zinnen die verbazing over een aantal uitdrukken

   • En een mensen dat er kwamen kijken! 

Schrijfwijzen

• 'n

Afgeleide begrippen

• eenzelfde
• Vroeger volgden lidwoorden de naamvallen waarmee het bijbehorende zelfstandig naamwoord werd verbogen; deze verbogen vormen komen soms terug in afgeleide woorden en versteende uitdrukkingen. Streektalen kennen of kenden soms andere vormen. Het verdwijnen van deze vormen is geleidelijk gegaan en niet voor alle vormen in hetzelfde tempo. Het stelselmatig toepassen ervan lijkt bovendien altijd meer iets uit zeer verzorgde schrijftaal te zijn geweest. De vormen zijn hier in de huidige spelling vermeld, maar de schrijfwijze eene, eener en eenen waren vroeger gangbaar.

naamval	mannelijk	vrouwelijk	onzijdig
1e: nominatief	een oude gast	ene oude jurk	een oud paard
2e: genitief	eens ouden gasts	ener oude jurk	eens ouden paards
3e: datief	enen ouden gaste	ener oude jurk	enen oud paarde
4e: accusatief	enen ouden gast	ene oude jurk	een oud paard

samenkoppelingen met "een" lw

• duiveltje-uit-een-doosje
• duveltje-in-een-doosje
• duveltje-uit-een-doosje
• jan-met-een-fluitje
• zes-en-een-half

Uitdrukkingen en gezegden

• een gat in de lucht springen
• een kat een kat noemen
• een koekje van eigen deeg krijgen
• een onsje minder
• een pot pakken
• van het hart een steen maken
• voor een appel en een ei

Spreekwoorden

• al draagt een aap een gouden ring, het is en blijft een lelijk ding

Verwante begrippen

• de, het

0	0	0	1

een,
op een abacus

Telwoord (nl)
0	1	2	3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26	27	28	29
30	31	32	33	34	35	36	37	38	39
40	41	42	43	44	45	46	47	48	49
50	51	52	53	54	55	56	57	58	59
60	61	62	63	64	65	66	67	68	69
70	71	72	73	74	75	76	77	78	79
80	81	82	83	84	85	86	87	88	89
90	91	92	93	94	95	96	97	98	99
100	200	300	400	500	600	700	800	900	1000
106	109	1012	1015	1018	1021	1024	1027	1030	1033
1036	1039	1042	1045	1048	1051	1054	1057	1060	1063
1066	1069	1072	1075	1099	10100	10120	10303	103003	∞

Hoofdtelwoord

een

1. "1", het kleinste gehele getal, het getal tussen nul en twee
   1. om een hoeveelheid aan te geven

      • De totale kosten bedragen een euro en zevenendertig cent. 

   2. om een plaats in een volgorde aan te geven

      • Het juiste antwoord op opgave een is "42". 

2. een geheel vormend

   • Deze drie partijen zijn een geworden. 

Schrijfwijzen

• één
• 1 (decimaal)
• 1 (binair)
• 1 (hexadecimaal)
• I (Romeins)

Afgeleide begrippen

• eens, ene, enen (oude verbogen vorm na sommige voorzetsels)
• enerlei
• enig
• [2] onenig
• [2] verenen

zelfstandig naamwoord, samengesteld met "een" ht

• een-tweetje
• eenbaansweg
• eenbes
• eendagsbloem
• eendagskuiken
• eendagstoerisme
• eendagstoerist
• eendagsvlieg
• eendagsvlinder
• eendagswedstrijd
• eendekker
• eendracht
• eenfase-inductiemotor
• eenfasesynchroonmotor
• eengezinswoning
• eenhendelkraan
• eenhoorn
• eenkamerappartement
• eenkamerstelsel
• eenkamerwoning
• eenkristal
• eenling
• eenmansactie
• eenmansband
• eenmansbedrijf
• eenmanscel
• eenmansfractie
• eenmansjury
• eenmansoorlog
• eenmansorkest
• eenmansruimtecapsule
• eenmanszaak
• eenmeifeest
• eennachtsijs
• eenoog
• eenoudergezin
• eenpansgerecht
• eenpartijstaat
• eenpartijstelsel
• eenpersoonsbed
• eenpersoonshuishouden
• eenpoot
• eenpoter
• eenruiter
• eensgezinswoning
• eensteensmuur
• eensterrenhotel
• eentaligheid
• eenterm
• eenverdiener
• eenvoud
• eenwieler
• [2] eenwording
• eenzaat
• eenzang
• eenzitter
• enenmale
• twee-onder-een-kapwoning

bijvoeglijk naamwoord, samengesteld met "een" ht

• een-eiig
• een-na-laatst
• eenaderig
• eenarmig
• eenassig
• eenatomig
• eenbenig
• eenbeukig
• eenbloemig
• eenbroederig
• eencellig
• eendaags
• eendelig
• eendimensionaal
• eenduidig
• eeneiig
• eenfasig
• eengestreept
• eenhelmig
• eenhoevig
• eenhokkig
• eenhoofdig
• eenhuizig
• eenjarig
• eenjukkig
• eenkennig
• eenkiemig
• eenkieuwig
• eenklauwig
• eenkleppig
• eenkleurig
• eenkolommig
• eenkoppig
• eenlagig
• eenlettergrepig
• eenlobbig
• eenlopend
• eenmalig
• eenmannig
• eenmantelig
• eenmotorig
• eenogig
• [2] eenparig
• eenpersoons
• eenregelig
• eenriemig
• eenrijig
• eenschalig
• [2] eensdenkend
• eensgegeten
• eensgezind
• eenslachtig
• [2] eensluidend
• eenspillig
• eenspletig
• eensporig
• eenstaartig
• eenstemmig
• eenstijlig
• eenstralig
• eentakkig
• eentalig
• eentallig
• eentandig
• eentongig
• eentonig
• eentoppig
• eenurig
• eenvakkig
• eenvervig
• eenvingerig
• eenvoetig
• eenvormig
• eenvoudig
• eenvuldig
• eenwaardig
• eenwandig
• eenwielig
• eenzaam
• eenzadig
• eenzelvig
• eenzijdig

bijwoord

• een-twee-drie
• eenmaal
• eensdaags
• eensdeels
• eenwerf
• halfeen

rangtelwoord

• eerste, eersten

hooftelwoorden samengesteld met "een" ht als linkerdeel

• eenenhalf
• eenendertig
• eenennegentig
• eenentachtig
• eenentwintig
• eenenveertig
• eenenvijftig
• eenenzestig
• eenenzeventig
• eenhonderd
• eenduizend

hooftelwoorden samengesteld met "een" ht als rechterdeel

• achtendertighonderdeen
• achtennegentighonderdeen
• achtentachtighonderdeen
• achtentwintighonderdeen
• achtenveertighonderdeen
• achtenvijftighonderdeen
• achtenzestighonderdeen
• achtenzeventighonderdeen
• achtduizend een
• achthonderdeen
• achttienhonderdeen
• dertienhonderdeen
• drieëndertighonderdeen
• drieënnegentighonderdeen
• drieëntachtighonderdeen
• drieëntwintighonderdeen
• drieënveertighonderdeen
• drieënvijftighonderdeen
• drieënzestighonderdeen
• drieënzeventighonderdeen
• drieduizend een
• driehonderdeen
• duizend een
• eenendertighonderdeen
• eenennegentighonderdeen
• eenentachtighonderdeen
• eenentwintighonderdeen
• eenenveertighonderdeen
• eenenvijftighonderdeen
• eenenzestighonderdeen
• eenenzeventighonderdeen
• elfhonderdeen
• honderdeen
• negenendertighonderdeen
• negenennegentighonderdeen
• negenentachtighonderdeen
• negenentwintighonderdeen
• negenenveertighonderdeen
• negenenvijftighonderdeen
• negenenzestighonderdeen
• negenenzeventighonderdeen
• negenduizend een
• negenhonderdeen
• negentienhonderdeen
• twaalfhonderdeen
• tweeëndertighonderdeen
• tweeënnegentighonderdeen
• tweeëntachtighonderdeen
• tweeëntwintighonderdeen
• tweeënveertighonderdeen
• tweeënvijftighonderdeen
• tweeënzestighonderdeen
• tweeënzeventighonderdeen
• tweeduizend een
• tweehonderdeen
• veertienhonderdeen
• vierendertighonderdeen
• vierennegentighonderdeen
• vierentachtighonderdeen
• vierentwintighonderdeen
• vierenveertighonderdeen
• vierenvijftighonderdeen
• vierenzestighonderdeen
• vierenzeventighonderdeen
• vierduizend een
• vierhonderdeen
• vijfendertighonderdeen
• vijfennegentighonderdeen
• vijfentachtighonderdeen
• vijfentwintighonderdeen
• vijfenveertighonderdeen
• vijfenvijftighonderdeen
• vijfenzestighonderdeen
• vijfenzeventighonderdeen
• vijfduizend een
• vijfhonderdeen
• vijftienhonderdeen
• zesendertighonderdeen
• zesennegentighonderdeen
• zesentachtighonderdeen
• zesentwintighonderdeen
• zesenveertighonderdeen
• zesenvijftighonderdeen
• zesenzestighonderdeen
• zesenzeventighonderdeen
• zesduizend een
• zeshonderdeen
• zestienhonderdeen
• zevenendertighonderdeen
• zevenennegentighonderdeen
• zevenentachtighonderdeen
• zevenentwintighonderdeen
• zevenenveertighonderdeen
• zevenenvijftighonderdeen
• zevenenzestighonderdeen
• zevenenzeventighonderdeen
• zevenduizend een
• zevenhonderdeen
• zeventienhonderdeen

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	een	enen
verkleinwoord	eentje	eentjes

Zelfstandig naamwoord

de een v / m

1. dat wat in een (rang)ordening met 1 is aangeduid

   • Gezondheid is bij mij altijd een. 
   • De een voor zijn proefwerk Nederlands was een straf voor afkijken. 

2. het cijfer 1

   • Op zijn proefwerk stond een onderstreepte, rode een. 
   • Het symbool l voor "liter" wordt gemakkelijk verward met de een. 

3. enkel iets of iemand (als tegenstelling met meerdere)

   • Zij zat daar in haar eentje en niemand die met haar praatte. 
   • Oké geef me er nog maar een, maar dat is dan ook echt het laatste wijntje dat ik drink. 

Schrijfwijzen

• één

Typische woordcombinaties

• [3] nog een
  één enkele erbij
• [3] me er een zijn
  opvallen door gedrag dat nog net aanvaardbaar is

Afgeleide begrippen

samenstellingen met "een" zn als eerste deel

• eenieder

samenstellingen met "een" zn als tweede deel:

• aaneen
• achtereen
• bijeen
• dooreen
• een-op-een
• elkeen
• iedereen
• menigeen
• ondereen
• opeen
• overeen
• tegeneen
• uiteen
• vaneen

Bijvoeglijk naamwoord

1. verschillende zaken die zo met elkaar verbonden zijn dat ze eigenlijk een voorwerp geworden zijn

   • De beroemde violist was één geworden met zijn viool. 

2. een en al helemaal

   • Het jonge kind was een en al aandacht voor Sinterklaas en zijn Pieterbaas. 

Afgeleide begrippen

• eenheid

Vertalingen

    1.   

Afrikaans: 'n (af) Arabisch: واحد (ar) Atjehs: sa Catalaans: un (ca) m (lidwoord), unu (ca) m (lidwoord), una (ca) v (lidwoord) Chinees: 一 (zh) Deens: en (da) Duits: ein (de) (lidwoord), eins (de) Engels: a (en), an (en) (lidwoord), one (en) (telwoord) • Fins: yksi (fi) Frans: un (fr) m, une (fr) v Fries: in (fy) o g+ Hindi: एक (hi) Hongaars: egy (hu) Iers: aon (ga) Indonesisch: satu (id)

Italiaans: uno (it) Kiribatisch: ta (lidwoord), te (lidwoord en telwoord) Kotava: tanoy Kituba: mosi Novial: un(i) Pools: jeden (pl) Portugees: um (pt) Russisch: один (ru) Servisch: jedan (sr) m Shuar: chikíchik Spaans: un (es), uno (es) Swahili: moja (sw) Turks: bir (tr) Vietnamees: một (vi) Zweeds: ett (sv)

Gangbaarheid

• Het woord een staat in de Woordenlijst Nederlandse Taal van de Nederlandse Taalunie.

• In onderzoek uit 2013 van het Centrum voor Leesonderzoek werd "een" herkend door:

99 %	van de Nederlanders;
99 %	van de Vlamingen.

Meer informatie

• Zie Wikipedia voor meer informatie.

Achterhoeks

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Zelfstandig naamwoord

een

1. een, één; het getal 1

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Afrikaans

Telwoord (afr)
0
1	11	10	100	103
2	12	20	200	106
3	13	30	300	109
4	14	40	400
5	15	50	500
6	16	60	600
7	17	70	700
8	18	80	800
9	19	90	900

Uitspraak

• geluid

Woordafbreking

• een

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Nederlandse een / één

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Afgeleide begrippen

eenakter eenbedryf eendag eenheid

eenkant eenmaal eenoog eenpho

Verwante begrippen

• eerste
• geen

Anagrammen

• nee

Drents

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Fries

Hoofdtelwoord

een

1. (dialect: Hindeloopers) een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Schrijfwijzen

• ien

Luxemburgs

Uitspraak

• IPA: /eːn/
• Geluid:  een    (hulp, bestand)

Woordafbreking

• een

Onbepaald voornaamwoord

een

1. men

Middelnederlands

Uitspraak

• IPA: /eɛ̯n/

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudnederlandse ēn / ein

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Overerving en ontlening

• Nederlands: een, 'n
• Zeeuws: 'n

Verwijzingen

• Vroegmiddelnederlands Woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Overerving en ontlening

• Nederlands: een
  • Afrikaans: een
• Limburgs: ein
• Zeeuws: eên

Verwijzingen

• Vroegmiddelnederlands Woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal

Onbepaald voornaamwoord

een

1. ene
2. men

Verwijzingen

• Vroegmiddelnederlands Woordenboek - Instituut voor de Nederlandse taal

Nedersaksisch

Woordafbreking

• een

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Proto-Germaanse *ainaz

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Schrijfwijzen

ain één ein

en eune ien

	enkelvoud	meervoud
naamwoord	een	enen
verkleinwoord

Zelfstandig naamwoord

een

1. een, één; het getal 1

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Schrijfwijzen

• ein
• en
• n
• 'n
• un

Antoniemen

• gien
• keen

Noord-Fries

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudfriese ēn

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Verwante begrippen

• iarst

Oost-Fries

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Riograndenser Hunsrückisch

Uitspraak

• IPA: /eːn/

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudhoogduitse ein

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Sallands

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Schrijfwijzen

• n

Verwante begrippen

• de
• t

Saterfries

Uitspraak

• IPA: /eːn/

Woordherkomst en -opbouw

• Afgeleid van het Oudfriese ēn

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Schots

Uitspraak

• IPA: /iːn/

Woordafbreking

• een

Zelfstandig naamwoord

een

1. meervoud van ee

Stellingwerfs

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Schrijfwijzen

• aan

Twents

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Zelfstandig naamwoord

een

1. een, één; het getal 1

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Urkers

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Verwante begrippen

• de
• 't

Veluws

Hoofdtelwoord

een

1. een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Lidwoord

een

1. een, 'n; een onbepaald lidwoord

Westfaals

Hoofdtelwoord

een

1. (Münsterlands), (Zuidwestfaals) een, één; het kleinste hele getal, in Arabische cijfers 1, in Romeinse cijfers I

Schrijfwijzen

• eune

Lidwoord

een

1. (Zuidwestfaals) een, 'n; een onbepaald lidwoord