København

	København
	by
	Nyhavn i København.
	Våpenskjold
	Våpenskjold
Land	Danmark
Areal	90,90 km²
Folketal	644 431 (1. januar 2022)
	; København; 55°40′34″N 12°34′08″E / 55.676111111111°N 12.568888888889°E
	Kart som viser København. Kart som viser København.
	Wikimedia Commons: Copenhagen

København er hovudstaden og den største byen i Danmark, og har rundt ein halv million innbyggjarar. I København finn ein det danske folketinget og regjeringa, og her bur òg dronninga. København har alltid vore ein viktig by i dansk historie, sjølv om han ikkje alltid har vore hovudstad. Han er i dag også hovudbyen i Storkøbenhavn, med 1,3 millionar innbyggarar (2016).^[2]

København ligg ved Øresund på austkysten av Sjælland, og ein kan sjå over sundet til Skåne i Sverige. Sidan 2000 har han hatt bil- og togsamband med Malmö over Øresundbrua.

Namn

Byen blei først berre kalla Havn, Hafnia på latin. Grunnstoffet hafnium er kalla opp etter byen. Namnet Københamn kjem frå Købmandshavn, og det engelske Copenhagen kjem frå Kopenhagen, den plattyske forma av det nye namnet. På norsk har namnet òg vorte skrive Kjøpenhavn, Køpenhamn, Kjøpenhamn og Køpenhavn.

Historie

København skal ha vore grunnlagd rundt år 1000 av Svend Tveskæg eller Knud den Store, og var opphavleg eit fiskevær. I 1167 fekk biskop Absalon ansvaret for byen, og bygde si «Borg ved Havn». København låg midt i det danske riket heilt til Danmark tapte Skåne, Halland og Blekinge til Sverige.

Åtak

København er blitt utsett for åtak og kringsetjing fleire gonger. Hanseatane prøvde fleire gonger å ta byen. Karl X av Sverige kringsette han i 1658–1659, men måtte til slutt gje opp. Den britiske og danske marinen hadde eit sjøslag i byhamna i 1801, og i 1807 bomba britane byen for å hindra at den danske flåten skulle hjelpa Napoleon; fleire hundre menneske vart drepne og bygningar vart øydelagde. Under den andre verdskrigen var byen okkupert av tyske styrkar.

Kultur

Bygningar og institusjonar

Styresmakter

Borgarmeister er Frank Jensen (2018).

Kjende personar frå København

Kong Fredrik VIII av Danmark
Dronning Margrethe II av Danmark
Dronning Anne-Marie av Hellas
Kronprins Frederik av Danmark
Hans Christian Andersen
Karen Blixen, forfattar
Niels Bohr, vitskapsmann
Aage Bohr
Tycho Brahe, vitskapsmann
Nikolai Grundtvig
Ludvig Holberg, forfattar
Iben Hjejle
J.C. Jacobsen, grunnla bryggeriet Carlsberg
Søren Kierkegaard, filosof
Jakob Nielsen
Ole Rømer
Jørn Utzon, arkitekt
Hans Christian Ørsted

Kjelder

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 https://www.statbank.dk/BY1; Statistikbanken.
↑ «Statistics Denmark: Copenhagen City/Urban Area (Københavns Kommune, Hovedstadsområdet), 2012 (tables: FOLK1, BEF44)». Statistics Denmark. Arkivert frå originalen 22. august 2013. Henta 31. mai 2012. . 1 280 371 innbyggjarar 1. januar 2016.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: København

Offisiell nettstad

[wikidata-2405837020c83f8449d42950dc57079940b9a447-v4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 https://www.statbank.dk/BY1; Statistikbanken.

[2] «Statistics Denmark: Copenhagen City/Urban Area (Københavns Kommune, Hovedstadsområdet), 2012 (tables: FOLK1, BEF44)». Statistics Denmark. Arkivert frå originalen 22. august 2013. Henta 31. mai 2012. . 1 280 371 innbyggjarar 1. januar 2016.

[1]

[2]